

Ból brzucha



Dysfagia



Dyspepsja



Nudności, wymioty



Biegunka



Zaparcie



Jest to subiektywne, nieprzyjemne i

złożone odczucie, zależne od czynników

patofizjologicznych i psychologicznych



Jest dolegliwością częstą, skłania do

poszukiwania porady medycznej



Najczęstszą przyczyną są choroby

układu trawienia, ale należy zawsze

brać pod uwagę rzadkie, potencjalnie

groźne dla życia przyczyny ze strony

innych narzadów



Podstawowe wiadomości dotyczące
przewodzenia bólu i jego odczuwania



Wiadomości epidemiologiczne o
najczęstszych przyczynach bólów brzucha
u kobiet i mężczyzn w określonych
grupach wiekowych



Dokładne, pełne wywiady chorobowe



Pełne badanie przedmiotowe



Wyniki łatwo dostępnych badań, czasami
w uzupełnieniu o badania bardziej
skomplikowane



Ból somatyczny



Ból trzewny



Ból odniesiony



Pobudzenie nocyceptorów otrzewnej

ściennej i ściany brzucha



Ostry, o nagłym początku przedłużający

się, ogniskowy (ograniczony do miejsca

działania bodźca), nie odniesiony



Jednoznacznie opisywany przez pacjenta

jako ból, przebiegający bez

towarzyszących objawów autonomicznych



Zwykle nasilany przez ruch, kaszel lub

głęboki oddech, co skłania do bezruchu



Przykład: perforacja, np. wrzodu żołądka



Pobudzenie nocyceptorów trzewnych i
otrzewnej trzewnej



Tępy, narastający stopniowo,
przemijający, niekiedy opisywany przez
pacjenta jako dyskomfort, a nie
rzeczywisty ból



Słabo zlokalizowany, odczuwany na
powierzchni większej, niż ta, na której
działa bodziec bólowy i zwykle odczuwany
głęboko w linii pośrodkowej brzucha



Odniesiony do miejsc, nie związanych

bezpośrednio z działaniem bodźca

bólowego



Przebiegający typowo z objawami

autonomicznymi (nudności, wymioty,

bladość, poty)



Wywołujący pobudzenie (pacjent

porusza się próbując znaleźć pozycję, w

której ból byłby mniejszy)



Odczuwany w miejscu odległym od
uszkodzonych trzewi, odniesiony do
okolicy odpowiadającej dermatomom
unerwianym przez segment rdzenia
kręgowego, do którego dochodzą
dośrodkowe włókna trzewne



Dobrze zlokalizowany, odczuwany
powierzchownie w postaci
nadwrażliwości skórnej lub przykurczów
mięśniowych



Jest połączeniem bólu trzewnego i
somatycznego



Może zdominować i przysłonić brzuszny
charakter bólu



Nadbrzusze- żołądek, poprzecznica



Prawy górny kwadrant- odźwiernik,
dwunastnica, drogi żółciowe, wątroba



Prawa okolica podłopatkowa- wątroba,
drogi żółciowe



Prawe ramię- podrażnienie prawej
kopuły przepony (ropień
podprzeponowy, płyn, wątroba)



Lewe ramię- podrażnienie lewej kopuły
przepony (płyn, ropień, przełyk, serce,
śledziona)



Okolica pępka- wyrostek robaczkowy,
jelito cienkie



Boczne części brzucha- nerki, jelito
cienkie



Podbrzusze- okrężnica, nerki



Okolica krzyżowo-lędźwiowa- macica,
odbytnica



Narządy płciowe zewnętrzne,
pachwiny- moczowód, pęcherz
moczowy



Ból brzucha o nagłym i
niespodziewanym początku



Diagnostyka różnicowa powinna być
przeprowadzona szybko, aby rozróżnić
pomiędzy przypadkiem chirurgicznym i
niechirurgicznym



Ostre zapalenie wyrostka
robaczkowego, pęcherzyka żółciowego



Ostra niedrożność jelitowa (zrosty,
uwięźnięta przepuklina, guz)



Perforacja narządu trawiennego
mającego światło, torbieli, ropnia
wątroby i śledziony



Skręcenie torbieli jajnika, sieci lub guza



Pęknięcie ciąży pozamacicznej,
tętniaka aorty, uchyłka



Zawał krezki



Zator rozdwojenia aorty



Żółciowe zapalenie trzustki



Kolka żółciowa i ropne zapalenie dróg

żółciowych



Krwawienie do światła przewodu

pokarmowego (krwawiący wrzód

trawienny)



Niedrożność górnego odcinka

przewodu pokarmowego spowodowana

ciałem obcym



Płucne: zapalenie płuc, opłucnej, odma

i ropniak opłucnej, zatorowość, ból

opłucnowy



Sercowe: zawał, zapalenie osierdzia,

zastoinowa niewydolność krążenia



Przełykowe: zapalenie, pęknięcie,

skurcz



Neurologiczne: zapalenie korzeni

nerwowych, półpasiec, wiąd rdzenia,

padaczka brzuszna



Urologiczne: zapalenie pęcherza
moczowego, gruczołu krokowego,
odmiedniczkowe zapalenie nerek



Ginekologiczne: bolesna owulacja, torbiel
jajnika, choroby zapalne miednicy,
endometrioza



Metaboliczne i toksyczne: cukrzyca,
mocznica, porfiria, zatrucie ołowiem,
hiperlipidemia, nadczynność przytarczyc,
choroba Addisona



Hematologiczne: białaczka, przełom

hemolityczny



Zakaźne: zatrucie pokarmowe, tyfus,

malaria, gruźlicze zapalenie otrzewnej,

spontaniczne bakteryjne zapalenie

otrzewnej,



Inne: hemochromatoza, odstawienie

narkotyków, choroba Schonleina-

Henocha, choroby psychiczne



Ogólne- wiek, płeć



Ból

- lokalizacja- gdzie jest odczuwany,

czy można wskazać miejsce

- lokalizacja i rodzaj bólu w chwili

wystąpienia i później- czy ból
zmienił swoje umiejscowienie i rodzaj?

- charakterystyka bólu- jaki charakter

ma ból?

stały, czy przerywany?, rozlany i trudny

do umiejscowienia, czy dobrze

zlokalizowany?, czy możliwe jest opisanie

bólu (tępy, ostry, kolkowy, kłujący)?

jest niewielki, umiarkowany, czy też

silny?

czy można porównać z poprzednimi

epizodami?

-czas trwania bólu
-początek- nagle czy stopniowo
-promieniowanie- czy promieniuje do

innych okolic, czy występuje
nadwrażliwość skórna lub przykurcze
mięśniowe (ból odniesiony)

-podobne epizody w przeszłości

- czynniki nasilające i zmniejszające

ból- posiłki, głęboki wdech, kaszel,
pozycja ciała, oddanie gazów,
wypróżnienie, wymioty

- czy były stosowane leki – jakie,

także w przeszłości, czy była poprawa

-inne objawy i dolegliwości

towarzyszące- gorączka, wymioty,
nudności, jadłowstręt, chudnięcie,
żółtaczka, rytm wypróżnień, mikcja,
gorączka, krwawienie miesięczne

- wywiad chorobowy, także rodzinny



Pełne badanie, nie może być
ograniczone jedynie do brzucha



Oglądanie



Osłuchiwanie



Opukiwanie



Badanie palpacyjne



Wygląd ogólny: kontakt słowny, wyraz
twarzy, pozycja ciała, żółtaczka, objawy
wstrząsu (bladość, rytm oddychania, sinica)



Ocena brzucha i objawów brzusznych:
rozdęcia brzucha (wodobrzusze,
niedrożność jelitowa), przepukliny, oboczne
krążenie żylne (marskość), tętniące masy
(np. tętniak aorty), ruchy perystaltyczne
(niedrożność jelitowa), przykurcze
mięśniowe



Ściszenie lub brak dźwięków (np.
zapalenie otrzewnej, zaawansowana
niedrożność mechaniczna, niedrożność
porażenna)



Wzmożenie dźwięków (biegunka,
wczesna niedrożność mechaniczna)



Szmery naczyniowe (aorta brzuszna,
tętnice biodrowe i nerkowe)



Stłumiony odgłos opukowy wątroby,
śledziony, pęcherza moczowego, macicy,
guzów, płyn w jamie otrzewnowej
(wodobrzusze, krew)



Dźwięczny lub bębenkowy- nadmiar
gazów w przestrzeni pozanarządowej
(perforacja wrzodu, perforacja jelita) lub
wewnątrznarządowej (niedrożność
jelitowa), może być zniesione stłumienie
wątrobowe



Powierzchowne i głębokie



Ocena wątroby, śledziony, oporów
patologicznych



Badanie przy bólu: rozpocząć od miejsca
najmniej tkliwego i kontynuować w
kierunku miejsc tkliwych. Tkliwość może
być rozlana i zlokalizowana, bez objawów
podrażnienia otrzewnej, jeśli otrzewna
ścienna nie jest objęta chorobą (np.
zapalenie żołądka i jelit)



Sztywność – podrażnienie otrzewnej
ściennej, odruchowy, niezależny od
woli skurcz lub przykurcz mięśni ściany
brzucha (jeśli zależny od woli, to
ustępuje przy oddychaniu, półzgięciu w
stawach biodrowych)



Obrona mięśniowa



Tkliwość przy odrywaniu



Morfologia krwi z rozmazem, glukoza,
elektrolity (Na, K), kreatynina, azot
mocznikowy, białko C-reaktywne, testy
czynnościowe wątroby (AlAT, fosfataza
alkaliczna, bilirubina), trzustki
(amylaza, lipaza), gazometria, test
ciążowy



Badanie mikroskopowe i posiew moczu,
płynu puchlinowego



Ekg



Usg



Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej

(gazy w jamie brzusznej-sierp

powietrza pod kopułą przepony przy

perforacji, rozdęcie pętli jelitowych z

poziomem płynu, poszerzenie pętli

jelita przy toksycznym rozdęciu

okrężnicy), zwapnienia, ciała obce,

radiogramy klatki piersiowej



Tomografia komputerowa



Rezonans magnetyczny



Ezofagogastroduodenoskopia



Kolonoskopia



Endoskopowa

cholangiopankreatografia wsteczna

(ECPW)



Endoskopowa ultrasonografia (EUS)



Wybiórcza angiografia



Zaburzenia połykania, trudności w
formowaniu kęsa pokarmowego oraz w
jego przechodzeniu z gardła do żoładka



Objawy: rozpieranie, gniecenie, ból
(odynofagia), uczucie zalegania i
zatrzymywania pokarmu, upośledzenie
odruchów połykowych



Faza ustna – charakter dowolny



Faza gardłowa i przełykowa- charakter
odruchowy (receptory w jamie
ustnej,nerw trójdzielny, językowo-
gardłowy i błędny do ośrodka połykania
w tworze siatkowatym pnia mózgu



Zaburzenia fazy ustnej i gardłowej
(formowanie kęsa, przesuwanie go w
kierunku gardła, trudność z
rozpoczęciem ruchów połykowych)



Przyczyny: dysfunkcja układu
nerwowego i mięśniowego, zaburzenia
miejscowe lub czynnościowe funkcji
górnego zwieracza przełyku



Zapalenia, nowotwory i stany po
zabiegach chirurgicznych
twarzoczaszki, krtani, szyi



Ciało obce



Ucisk z zewnątrz (węzły chłonne, wole)



Zaawansowane zmiany
zwyrodnieniowe kręgosłupa



Skurcz, zaburzenia rozkurczu



Uchyłek Zenkera



Gałka histeryczna (nerwica)



Choroby OUN (udar, guzy mózgu, choroby

zwyrodnieniowe, zespół opuszkowy i

pozaopuszkowy, wiąd rdzenia)



Zespoły pozapiramidowe (choroba

Parkinsona, pląsawica Huntingtona)



Neuropatie obwodowe (cukrzyca, choroby

tkanki łącznej- twardzina, toczeń,

zapalenie skórno-mięśniowe, sarkoidoza,

skrobiawica, zatrucie jadem kiełbasianym,

błonica, zapalenie rogów przednich

rdzenia kręgowego)



Miastenie i zespoły miasteniczne
(paranowotworowe)



Miopatie (dystrofia twarzowo-
łopatkowo-ramienna, oczno-gardłowa,
miotoniczna)



Zwężenia przełyku



Zaburzenia motoryki



Ucisk z zewnątrz



Rak przełyku i wpustu,



Owrzodzenia i zwężenia w przebiegu
choroby refluksowej, po oparzeniach
substancjami żrącymi, polekowe
(salicylany, KCl), po długotrwałym
drenażu)



Uchyłki, ciała obce, pierścienie
(Schatzkiego)



Pierwotne (achalazja, przełyk
korkociągowaty, rozlany skurcz)



Wtórne (cukrzyca, choroby tkanki
łącznej, leki- Ca-blokery, azotany,
metyloksantyny, estrogeny)



Guzy śródpiersia, oskrzeli,



Powiększenie lewego przedsionka
(wady zastawki mitralnej)



Wole zamostkowe



Przepukliny okołoprzełykowe



Czas trwania



Objawy towarzyszące (neurologiczne,

cofanie się pokarmów, także przez nos,

kaszel, krztuszenie się)



Odynofagia- zaburzenia motoryki,

owrzodzenia, zapalenia



Pokarmy stałe – zwężenie

mechaniczne, pokarmy stałe i płynne-

przyczyny neurologiczne, zaburzenia

motoryki)



Rtg z kontrastem



Ezofagogastroskopia



Endoskopowa ultrasonografia



Manometria



Ocena śródpiersia- rtg, TK



Badania neurologiczne (TK, MR)



Przewlekłe objawy (ból lub dyskomfort)
pochodzące z górnego odcinka
przewodu pokarmowego zlokalizowane
w nadbrzuszu środkowym,



Mogą towarzyszyć inne objawy
(wzdęcia, odbijania, nudności, objawy
zespołu jelita drażliwego



Nie diagnozowana i diagnozowana



Diagnozowana: organiczna i
czynnościowa



Objawy ze strony górnego odcinka
przewodu pokarmowego - ból lub
dyskomfort w nadbrzuszu (któremu
mogą towarzyszyć inne objawy: ból za
mostkiem, zgaga, nudności, wymioty),
których nie można powiązać z
żadną miejscową czy
ogólnoustrojową patologią.



Ta definicja wyklucza pacjentów z
chorobą refluksową przełyku, chorobą
wrzodową, nowotworem żołądka,
przełyku, trzustki… kamicą żółciową,
ostrym i przewlekłym zapaleniem
trzustki.



Dyspepsja czynnościowa jest przyczyna
5% wizyt u lekarzy ogólnych i 50%
wizyt u gastroenterologa



Głównym celem ewentualnej
diagnostyki jest wykluczenie
poważnych, potencjalnie wyleczalnych
chorób

GF-

UCT1

80



Nudności- niebolesne, nieprzyjemne uczucie

potrzeby zwymiotowania



Zwracanie- cofanie się zawartości tuż po

połknięciu



Wymioty- gwałtowne wyrzucenie przez usta treści

z żołądka w wyniku silnych skurczów mięśni

brzucha i klatki piersiowej



Regurgitacja- przemieszczanie się zawartości

żołądka do jamy ustnej bez wysiłku i bez

odruchów wymiotnych



Ruminacja (przeżuwanie)- żucie i połykanie

pokarmu cofającego się z żołądka tuż po

zjedzeniu, wskutek świadomego zwiększenia

ciśnienia w jamie brzusznej



Ośrodek wymiotny w rdzeniu

przedłużonym (bodźce z narządów

jamy brzusznej i klatki piersiowej

(płuca, opłucna, serce), narządu

przedsionkowego w uchu środkowym,

ośrodków korowych, strefy

chemoreceptorowej)



Strefa chemoreceptorowa (spustowa) w

dnie komory IV



Nerwy przeponowe (do przepony)



Nerwy rdzeniowe (do mięśni brzucha)



Nerwy trzewne (do żołądka i przełyku)



Objawy wegetatywne związane z

pobudzeniem układu

przywspółczulnego: bladość powłok,

zwiększona potliwość, ślinotok,

bradykardia i obniżenie ciśnienia

tętniczego w mechanizmie

wazowagalnym



Niezależna od woli reakcja trzewna

(fala przeciwperystaltyczna) i

motoryczna (skurcze mięśni brzucha,

przepony i klatki piersiowej)



Leki (cytostatyki, NLPZ, antybiotyki,

hormonalne, kardiologiczne- digoksyna,

antyarytmiczne, diuretyki) , toksyny,

grzyby, alkohol



Choroby OUN (nowotwory, krwawienie,

niedokrwienie z tętnic kręgowo-

podstawnych, migrena, choroby

błędnika, choroby psychiczne-

jadłowstręt bulimia, depresja, wymioty

psychogenne



Endokrynologiczne- kwasica ketonowa w

cukrzycy, przełom nadnerczowy,

tarczycowy, niedoczynność i nadczynność

przytarczyc)



Choroby układu moczowego (mocznica,

kolka nerkowa, odmiedniczkowe zapalenie

nerek)



Zawał i niewydolność serca, porfiria,

hiperwitaminoza A i D, nadużywanie

alkoholu



ciąża



Choroby przewodu pokarmowego:

zatrucie pokarmowe, ostre zapalenia

wirusowe, bakteryjne, pierwotniakowe,

nadwrażliwość na pokarmy,

gastropareza (atonia żołądka),

niedrożność żołądka, jelit ostre

zapalenie i nowotwory trzustki, choroba

wrzodowa, zapalenie wyrostka

robaczkowego, pęcherzyka żółciowego,

choroba Lesniowskiego- Crohna,

zapalenie otrzewnej, radioterapia



Wymioty rano- ciąża (I trymestr),

alkoholizm, mocznica, guzy OUN



Wymioty do 1 g po posiłku- zwężenie

odżwiernika (wrzód, nowotwór), ostre

zapalenie trzustki, pęcherzyka

żółciowego, żołądka, jadłowstręt,

depresja



Wymioty > 4-6 g po posiłku- zwężenie

(niedrożność dalszych odcinków

przewodu pokarmowego), atonia

żołądka



Treść kałowa- niska niedrożność p.

pok., przetoki żołądkowo-jelitowe



Treść krwista lub fusowata- krwawienie

z g.o.p.pok. (wrzód żołądka,

dwunastnicy, gastropatia krwotoczna,

żylaki przełyku, nowotwór, zespół

Mallory’ego- Weissa



Treść żółciowa- długotrwałe wymioty,

„pusty” żołądek, przeszkoda poniżej

brodawki Vatera



Niestrawiony pokarm- achalazja,

uchyłki lub znaczne zwężenie przełyku,

reakcja natychmiastowa

nadwrażliwości na pokarmy



Częściowo strawiony pokarm- zwężenie

odźwiernika, atonia żołądka



Ból brzucha- w zależności od lokalizacji

choroby różnych odcinków przewodu

pokarmowego



Ból głowy, zaburzenia przytomności,
widzenia, sztywność karku- choroby
OUN (zapalenia, guzy, migrena)



Ból za mostkiem- zawał serca



Biegunka i gorączka- zakażenia
przewodu pokarmowego



Żółtaczka- choroby wątroby, dróg
żółciowych (zapalenia, kamica), trzustki



Niestrawiony pokarm- achalazja,

uchyłki lub znaczne zwężenie przełyku,

reakcja natychmiastowa

nadwrażliwości na pokarmy



Częściowo strawiony pokarm- zwężenie

odźwiernika, atonia żołądka



Ból brzucha- w zależności od lokalizacji

choroby różnych odcinków przewodu

pokarmowego



Dysfagia- choroby przełyku (choroba

refluksowa, nowotwory, uchyłki,

zwężenia, achalazja)



Zmniejszenie masy ciała- przewlekłe

choroby organiczne przewodu

pokarmowego, nowotwory złośliwe,

choroby psychiczne



Zawroty głowy, szum, dzwonienie w

uszach- choroby błędnika



Stolce o nadmiernie luźnej
konsystencji, w zwiększonej ilości
(>200 g/dobę) i z większą
częstotliwością (>3/d)



Biegunka ostra </= 14 dni



Biegunka przewlekła > 4 tygodni



Upośledzone wchłanianie w jelicie
cienkim lub grubym

-Zmniejszenie powierzchni

absorpcyjnej, uszkodzenie mechanizmu
transportowego w nabłonku

-Substancje niewchłanialne w jelicie

(biegunka osmotyczna)

-Przyspieszony pasaż (motoryka)



Zwiększone wydzielanie elektrolitów i
wody (biegunka sekrecyjna) w wyniku
działania

-Enterotoksyn bakterii
-Mediatorów reakcji zapalnej

(histamina, serotonina, adenozyna,
PAF, prostaglandyny, cytokiny,
leukotrieny)

-Enterohormonów



Biegunka sekrecyjna- stolce bardzo

obfite, do kilku l na dobę, wodniste,

zwykle bez bólu brzucha. Sód > 70

mmol/l, mała wartość luki osmotycznej

(<50 mOsm/l). Pozostawienie chorego

na czczo nie zmniejsza ilości i objętości

wypróżnień, biegunka budzi chorego w

nocy (z wyjątkiem anatomicznego lub

czynnościowego- po resekcji jelita,

przetoki- zespołu krótkiego jelita)



Biegunka osmotyczna- ustaje na

czczo i po zaprzestaniu spożywania

osmotycznie czynnej substancji.

Stężenie sodu < 70 mmol/l, duża

wartość luki osmotycznej >125

mOsm/l,

Stolce pieniste i tryskające o pH <5,5

zawierające >0,5% substancji

redukujących są objawem zaburzeń

trawienia dwucukrów



Luka osmotyczna:

Osmolarność oznaczona (lub 280) –
osmolarność wyliczona: 2 x [Na

kał+Kkał]

Biegunka osmotyczna >125
Biegunka sekrecyjna (fermentacyjna)

<50



Biegunka tłuszczowa- stolce tłuste,
połyskliwe, o gnilnym zapachu, trudno
spłukujące się



Biegunka zapalna- upośledzona
absorpcja, zwiększona sekrecja, może
być krwista z dużą liczbą leukocytów.
Może być gorączka, wzrost CRP, OB.,
niedokrwistość, hipoalbuminemia



Biegunka ostra- zakażenia, toksyny

bakteryjne, zatrucie grzybami

(amanityna), środkami owadobójczymi,

ochrony roślin (fosforany organiczne),

arszenik, alkohol, leki (antybiotyki,

NLPZ, magnez, antyarytmiczne,

hipotensyjne, teofilina, hormony

tarczycy, leki przeczyszczajace),

zapalenie uchyłków, niedokrwienne

zapalenie okrężnicy, alergia



Biegunka przewlekła- sekrecyjna: leki

przeczyszczajace (pobudzajace- bisakodyl,

sennozydy), inne, alkoholizm, kwasy

żółciowe (zespół rozrostu bakteryjnego,

zapalenie lub resekcja końcowego odcinka

jelita krętego), krótkołańcuchowe kwasy

tłuszczowe- w wyniku fermentacji

niewchłoniętych dwucukrów i błonnika,

nowotwory hormonalnie czynne

(gastrinoma, rakowiak, VIP-oma, gruczolak

kosmkowy, rak rdzeniasty tarczycy



Biegunka przewlekła – osmotyczna:
leki, sorbitol, mannitol lub ksylitol w
produktach spożywczych, pierwotny i
wtórny niedobór laktozy i innych
disacharydaz, zespół krótkiego jelita,
przetoki jelitowe



Biegunka tłuszczowa: zaburzenia
trawienia (zewnątrzwydzielnicza
niewydolność trzustki, zespół rozrostu
bakteryjnego, cholestatyczne choroby
wątroby); zaburzenia wchłaniania
(celiakia, choroba Whipple’a,
niedokrwienie jelita, enteropatia z
utratą białka, abetalipoproteinemia



Biegunka przewlekła – zapalna: nieswoiste

choroby zapalne (ch L-C, cu, mikroskopowe

zapalenie jelita), zapalenie niedokrwienne i

popromienne, pierwotne i wtórne niedobory

odporności, nowotwory jelit, leki

(cytostatyki, NLPZ, simwastatyna,

tiklopidyna, lanzoprazol), pierwotniaki

(Giardia lamblia, Entamoeba histolytica,

Cryptosporidium), przyspieszony pasaż

(zespół jelita drażliwego, nadczynność

tarczycy, leki prokinetyczne)



Mała częstość wypróżnień (</= 2/tydz),
stolce twarde, oddawane z wysiłkiem,
często z uczuciem niepełnego
wypróżnienia



Zaparcie ciężkie (</= 2/miesiąc)

Uwaga: pacjenci często określają jako

zaparcie brak codziennego wypróżnienia,
uczucie niepełnego wypróżnienia…
wywiad! Ważna jest zmiana rytmu
wypróżnień



Czynniki wpływające na prawidłową

defekację- objętość i konsystencja stolca,

prawidłowa perystaltyka (wegetatywny

układ nerwowy), unerwienie odbytu i

odbytnicy



Zaparcia atoniczne- wolny pasaż ze

zmniejszeniem liczby skurczów o wysokiej

amplitudzie



Zaparcie spastyczne- wzmożona i

nieskoordynowana aktywność motoryczna

okrężnicy



Idiopatyczne (czynnościowe,
dyssynergia dna miednicy),



Zespół jelita drażliwego (postać
zaparciowa)



Leki (przeciwdepresyjne,
przeciwcholinergiczne, przeciwbólowe,
przeciwdrgawkowe, preparaty wapnia,
glinu, żelaza, opioidy, Ca-blokery



Choroby okrężnicy: zwężenia- rak i inne
nowotwory, pozapalne: ch L-C,
niedokrwienie, gruźlica, uchyłkowatość



Choroby odbytu i odbytnicy- rak, guzki
krwawnicze, szczelina



Choroby miednicy małej- guzy jajnika i
macicy, endometrioza; ciąża



Choroby psychiczne- depresja,
jadłowstręt



Choroby OUN- naczyniowe, pourazowe,
stwardnienie rozsiane, choroba
Parkinsona



Choroby obwodowego układu
nerwowego- choroba Hirschsprunga,
Chagasa, neuropatia autonomiczna
(cukrzyca)



Choroby tkanki łącznej- twardzina,
zapalenie skórno-mięśniowe



Choroby endokrynologiczne i
metaboliczne: cukrzyca, niedoczynność
przysadki, tarczycy, nadczynność
przytarczyc, hiperkalcemia,
hipokaliemia



5 pod względem częstości przyczyna
śmierci na raka w USA



Złe rokowanie,< 20% przeżywa rok, 3%
5 lat od rozpoznania



Guz ograniczony do trzustki , 10%,
40%-choroba zaawansowana
miejscowo, 50%-odległe przerzuty w
chwili rozpoznania



Objawy niespecyficzne, stopniowo
nasilające się, trudne do rozpoznania
(utrata łaknienia, dyskomfort w
nadbrzuszu, nudności, chudnięcie)



Objawy specyficzne w wyniku ucisku
lub nacieczenia struktur sąsiednich
(Cholestaza: żółtaczka, świąd skóry, ból
brzucha)



W badaniach laboratoryjnych
wykładniki cholestazy



Ultrasonografia,



Tomografia komputerowa,



Endoskopowa
cholangiopankreatografia wsteczna



Cholangiopankreatografia metodą
rezonansu magnetycznego



Radykalne leczenie operacyjne jedynie
we wczesnych okresach



Zabiegi paliatywne (omijające)



Zabiegi endoskopowe (protezowanie)



Radio i chemioterapia



Leczenie objawowe (ból, apetyt,
objawy depresji)



Zachorowalność wzrasta, jeden z
najczęstszych nowotworów u obu płci



Operacja radykalna z intencją
wyleczenia u 70% chorych, u 10%
zaawansowanie miejscowe, u 20%
przerzuty odległe



5 letnie przeżycie w krajach zachodnich
ok. 50%, w Polsce 25-30%.



Wrzodziejące zapalenie jelita grubego



Choroba Leśniowskiego-Crohna



Polipy gruczolakowate jelita grubego



Polipowatość rodzinna



Dziedziczny rak jelita grubego nie
związany z polipowatością



Dieta wysokotłuszczowa i
wysokobiałkowa

(tłuszcz pokarmowy zwiększa wydzielanie

kwasów żółciowych; rdzeń
cholesterolowy kwasów żółciowych
ulega przekształceniu do związków
kancerogennych pod wpływem
metabolizmu bakteryjnego)



Dieta wysokotłuszczowa i
wysokobiałkowa

(tłuszcz pokarmowy zwiększa wydzielanie

kwasów żółciowych; rdzeń
cholesterolowy kwasów żółciowych
ulega przekształceniu do związków
kancerogennych pod wpływem
metabolizmu bakteryjnego)



Lokalizacja lewostronna (75%):
zaburzenia rytmu wypróżnień,
domieszka krwi w stolcu oraz objawy
ogólne, jak niedokrwistość, chudnięcie



Lokalizacja prawostronna: chudnięcie,
niedokrwistość, objawy guza późne-
niedrożność



Jeżeli komórki raka nie przechodzą
przez blaszkę właściwą błony śluzowej-
wyleczenie endoskopowe (np. w
polipie)



W pozostałych przypadkach leczenie
operacyjne, w zależności od stopnia
zaawansowania z lub bez adiuwantowej
chemio lub radioterapii



Program profilaktyczny badania
kolonoskopowego dla osób
zdrowych w wieku 50-65 lat lub
wcześniej w przypadku raka wśród
krewnych pierwszego stopnia