Witaminy rozpuszczalne

Witaminy rozpuszczalne

w

w

tłuszczach

tłuszczach

Iwona
Mazur
Gr.5

Zaliczamy tu następujące
witaminy:



A



D



E



K



F

Witamina A



grupa organicznych związków chemicznych retinoidów,
najważniejszy z nich to RETINOL( inne pochodne retinal,
kw.retinowy)



Najwięcej tej witaminy w postaci czynnej jest w tranie,
wątrobie, żółtku jaja kurzego, maśle i śmietanie. W
warzywach żółtolistnych,marchwii,pomidorach i dyni są
związki, które są prekursorami witaminy A zwane
karotenoidami.



dioksygenaza β-karotenowa- enzym, który przekształca
β-karoten w retinal



witaminy A magazynowana jest w wątrobie i uwalniana w miarę
zapotrzebowania.

Funkcje witaminy A:



składnik barwnika wzrokowego-rodopsyny



warunkuje integralność błon komórkowych



prawidłowe funkcjonowanie komórek nabłonka
(pokrywającego i wydzielniczego)



utrzymuje prawidłowy stan skóry, włosów i paznokci



zapewnienia prawidłowy wzrost i różnicowanie komórek



działanie antyoksydacyjne



działanie przeciwnowotworowe



różnicowanie komórek:

osteoblastów

,

keratynocytów

,

fibroblastów

,

spermatocytów

i komórek pnia



Uczestniczy w ekspresji genów białek enzymatycznych(FA,
transglutaminazy) i nieenzymatycznych(kolagen typu IV)

Dzienne zapotrzebowanie:



ok. 5000 j.m.



u sportowców 10 000 j.m.

Przyczyny i skutki
niedoboru:



Zespół złego wchłaniania i trawienia( cholestaza, nieżyt

żołądka i jelit)



Niedobory w diecie



Zmiany w obrębie oczu(ślepota zmierzchowa, rozmiękanie
rogówki)



Zmiany skórne( hiperkeratoza, łamliwość włosów i
paznokci)



Niedokrwistość hemolityczna

Nadmiar witaminy A:



przerzedzenie owłosienia



wypadanie brwi



sucha i szorstka skóra



w zaawansowanych przypadkach
bóle głowy, senność i ogólne
osłabienie

Witamina D:



Kalcyferole to grupa związków chemicznych o charakterze steroidów(

układ cyklopentanoperhydrofenantrenowy)



Prowitaminy:

- ergokalcyferol(pochodzenia roślinnego- wit. D2) prekursorem

jest ergosterol

- cholekalcyferol(pochodzenia zwierzęcego- wit. D3)
prekursorem jest 7-dehydrocholesterol

Formy aktywne witaminy:
25-hydroksycholekalcyferol
25-hydrosyergokalcyferol
1,25-dichydroksycholekalcyferol
Kalcytriol wiąże się z jądrowymi receptorami

wewnątrzkomórkowymi( jelita, nerki, kości, kom. układu

immunologicznego)

Funkcje Witaminy D:

Jelito:
- derepresja genu dla białka wiążącego wapń- CaBP i dochodzi do

resorpcji wapnia i fosforanów z treści pokarmowej

Nerka:
- hamowanie wydalania wapnia i fosforanów we współdziałaniu z PTH i

kalcytoniną

Kości:
- wzrost osteolizy osteoklastycznej
- wzrost syntezy tkanki kostnej
-wzrost syntezy osteokalcyny
- regulacja uwalniania prolaktyny
- hamowanie syntezy PTH
- regulacja syntezy 7-dehydrocholesterolu
- udział w wewnątrzkomórkowej homeostazie kom. ść.naczyniowej

Przyczyny niedoboru:



Zbyt mała ekspozycja na promieniowanie UV



Zespół złego wchłaniania (przewlekła
niewydolność trzustki, obturacja dróg
żółciowych)



Upośledzenie hydroksylacji wątrobie i w nerce



Przyśpieszona przemiana wit.D



Dziedziczna odporność tkanek na wit.D



Nabyte zmniejszenie wrażliwości na wit. D

Skutki niedoboru:



Hipokalcemia



Hipofosfatemia



Demineralizacja kości( krzywica,
osteomalacia)

Nadmiar witaminy D może
objawiać się:



zaburzeniami nerkowymi: kamica i wapnica

nerek



nadmierne wydalanie moczu



brakiem apetytu



wymiotami



zapaleniem trzustki



zaburzeniami czynności serca w postaci

częstoskurczu



odwodnieniem



nadciśnieniem tętniczym

Zapotrzebowanie na wit. D:



Dobowe

400 j. m.

U sportowców 1 000 j. m.

Witamina E:



Związki chemiczne zbudowane z pierścienia 6-

chromanolu z 16 węglowym łańcuchem

bocznym



Są to alfa, beta, gamma, sigma- tokoferole i alfa,

beta, gamma, sigma-tokotrienole



Najwyższa aktywność ma alfa-tokoferol



Tokotrienole transportowane przez lipoproteiny

VLDL, alfa-tokoferol przez lipoproteiny LDL.

Poprzez receptory dla LDL- alfa tokoferol dociera

do komórek docelowych

Występowanie wit. E:

Pokarmy pochodzenia zwierzęcego:
Mięso, jaja, wątroba, ryby, drób

Pokarmy pochodzenia roślinnego:
kiełkujące ziarna zbóż, oleje roślinne

Zapotrzebowanie na
tokoferol:

Ok. 10- 30 mg na dobę

U sportowców 100mg na dobę

Funkcję witaminy E:



Działanie antyoksydacyjne



Stabilizacja błon lizosomalnych i
komórkowych



Chroni erytrocyty przed hemolizą



Wpływ na zwiększenie odpowiedzi
immunologicznej( odporność typu
komórkowego)

Przyczyny i skutki
niedoboru:



Niedobór w diecie



Zespół złego wchłaniania



Niedokrwistość hemolityczna



Dystrofia mięśni szkieletowych



Miażdżyca tętnic



Obniżona odporność organizmu

Witaminę E można
przedawkować:



po zażywaniu bardzo wysokich
dawek rzędu 5 do 7 gram na dobę



można wywołać zapalenie jelit z
martwicą i ogólnoustrojowe
zakażenia

Witamina K:



Wszystkie formy witaminy K są
pochodnymi naftochinonu, w
pozycji drugiej mają przyłączoną
grupę metylową



Zapotrzebowanie: dzieci 1-
5mg/dobę, dorośli 0,03 mg na kg mc
na dobę

Naturalne witaminy K:



Witamina K1-filochinon, występuje w
roślinach



Witamina K2- farnochinon,
wytwarzany jest przez florę
bakteryjną

Występowanie witaminy K:



Rośliny zielonolistne



Flora bakteryjna jelit



Wątroba zwierzęca(tu
magazynowana)

Funkcje witaminy K:

Kofaktor karboksylazy, która przeprowadza

posttranslacyjną karboksylację kw. Glutaminowego

do kw. Gamma-karboksyglutaminowego co warunkuje:

-utrzymywanie prawidłowego stężenia czynników

krzepnięcia: II, VII, IX, X oraz osteokalcyny,

osteopontyny i osteonektyny

- syntezę naturalnych inhibitorów krzepnięcia:

białek C i S a także białek wiażących wapń w nerce,

łożysku, płucach

Uczestniczy w procesach glikozylacji:
- aktywacja syntezy heksozamin i kw.

heksozouronowego

Przyczyny i skutki
niedoboru:



Wyjałowienie przewodu

pokarmowego( noworodki,

antybiotykoterapia)



Zespół złego wchłaniania



Cholestaza



Stosowanie antagonistów wit. K (dikumarol,

warfaryna)



Skaza krwotoczna



Wydłużenie czasu protrombinowego

Witamina F:



grupa niezbędnych dla życia
wielonienasyconych kwasów
tłuszczowych



występują w rybach morskich i
pstrągu

Funkcję witaminy F:



Wchodzą one w skład niemal
wszystkich błon komórkowych



działają silnie przeciwmiażdżycowo
hamując wytwarzanie cholesterolu



Zapotrzebowanie na tą witaminę ok.
10% codziennej diety

Skutki niedoboru:



zahamowaniem wzrostu u dzieci



występowanie suchej i szorstkiej
skóry



objawy neurologiczne

Przyczyny hipowitaminoz:



Niewystarczająca podaż z pożywieniem



Utrudnione uwalnianie ze składników

pokarmowych



Wrodzone i nabyte schorzenia prowadzące do:

zaburzeń wchłaniania z przewodu

pokarmowego, zakłócenia transportu i

przemiany w postać aktywną, nadmiernego

magazynowania, zwiększonego metabolizmu i

wydalania

Antywitaminy:



Substancje o działaniu
przeciwstawnym do witamin.
Nadmierne ich stężenie może
spowodować wyeliminowanie
odpowiedniej witaminy z układu
enzymatycznego lub spowodowanie
utraty jej aktywności biologicznej

Antywitaminami są:



analogi strukturalne witamin działające
jako inhibitory kompetycyjne



inhibitory enzymów biorących udział w
aktywacji witamin



substancjami wiążącymi witaminy w
nieaktywne kompleksy wydalane z
organizmu z moczem

Zapotrzebowanie na
witaminy zależy od:



Stanu fizjologicznego i
patologicznego organizmu



Wieku i wykonywanej pracy



Stanu psychicznego

Pamiętaj!

witaminy rozpuszczalne w tłuszczach
w przeciwieństwie do tych
rozpuszczalnych w wodzie w
przypadku przedawkowania nie mogą
być wydalane przez nerki i mogą być
przyczyną groźnych zatruć

Witamina B

12



Źródłem

są

pokarmy

pochodzenia

zwierzęcego (wątroba cielęca)



Zawartość w organizmie 2 – 5 mg



Dzienne zapotrzebowanie 1 – 3 μg



Magazyn witaminy B

12

w wątrobie

zapewnia jej dostarczanie przez 3 lata

Witamina B12



Wchłanianie w jelicie krętym w
postaci kompleksów z czynnikiem
wewnętrznym produkowanym przez
komórki okładzinowe żołądka



Po wchłonięciu ze światła jelita jest
transportowana

do

wątroby

w

połączeniu z transkobalaminami I,

II

i III

Przyczyny

niedoboru

witaminy B

12

1)

Zaburzenia wchłaniania



choroba Addisona - Biermera



Resekcja części lub całości żołądka



Zespół złego wchłaniania



Tasiemczyce

(bruzdogłowiec

szeroki)

2)

Niedostateczna podaż w diecie

– ścisły wegetarianizm

3)

Rzadko – niedobór wrodzony



Zespół Imerslund Grasbeck –

defekt receptora dla czynnika

wewnętrznego w jelicie cienkim