1

ORGANIZACJA I
ZARZĄDZANIE

EWOLUCJA PUNKTÓW WIDZENIA

2

WITAJCIE W ŚWIECIE, W
KTÓRYM WYOBRAŹNIA JEST
ŹRÓDŁEM WARTOŚCI W
GOSPODARCE

T. Peters

[G. Morgan, Wyobraźnia
organizacyjna, Warszawa 2001]

3

ORGANIZACJA JAKO TAKA NIE
REPREZENTUJE ŻADNEJ
POSTAWY OPRÓCZ POSTAWY
LUDZI POWOŁUJĄCYCH JĄ DO
ŻYCIA

G. Morgan, Wyobraźnia
organizacyjna, Warszawa
2001

4

PLAN WYKŁADU



ZARZADZANIE – ZMIANA PUNKTÓW WIDZENIA



MIEDZY DWOMA ŚWIATAMI



ORGANIZACJA

5

ZARZĄDZANIE

„…OD LOGIKI POSŁUSZEŃSTWA DO LOGIKI

ODPOWIEDZIALNOŚCI”

(M. Crozier, Przedsiębiorstwo na podsłuchu. Jak uczyć się

zarządzania postindustrialnego, Warszawa 1993)

6

CZYM JEST ZARZĄDZANIE?



ZARZĄDZANIE KOJARZONE JEST ZE

SPRAWOWANIEM WŁADZY



MÓWIĄC „ZARZĄDZANIE” MAMY

PRZEWAŻNIE NA MYŚLI MOŻLIWOŚĆ

WPŁYWANIA, ODDZIAŁYWANIA NA LUDZI



JEST ONO ZWIĄZANE Z TWORZENIEM I

SPRAWOWANIE WŁADZY

7

ZARZĄDZANIE - WŁADZA



WPŁYWANIE NA ZACHOWANIE SIĘ LUDZI ZWIĄZANE JEST

Z WŁADZĄ



CZYM JEST WŁADZA?



ZWIĄZANA JEST Z INTERESAMI JEDNOSTEK CZY GRUP,

POTRZEBAMI, OCZEKIWANIAMI I DĄŻENIAMI



JEŻELI PRZYJMUJEMY, ŻE ZARZADZANE JEST PROCESEM

SPRAWOWANIA WŁADZY, TO ODRZUCAMY SPOSÓB

ROZUMIENIA ZARZĄDZANIA JAKO UTECHNICZNIONEGO I

ZOBIEKTYWIZOWANEGO PROCESU ROZWIĄZYWANIA

PROBLEMÓW

8

ZARZĄDZANIE - ORGANIZACJA



JEŻELI ORGANIZACJA JEST SPOSOBEM

STRUKTURALIZOWANIA LUDZKICH ZACHOWAŃ,

TO TYM SAMYM WPŁYWA NA LUDZKIE

ZACHOWANIA



STĄD ZARZĄDZANIE I ORGANIZACJA SĄ

ROZPATRYWANE ŁĄCZNIE

„BEZ INSTYTUCJI NIE MA ZARZĄDZANIA,

ALE BEZ ZARZĄDZANIA NIE MA

INSTYTUCJI”.

(P. DRUCKER)

9

UZASADNIENIE WYBORU
TYTUŁU



WSKAZUJE KIERUNEK EWOLUCJI
KONCEPCJI TEORETYCZNYCH ORAZ
PRAKTYK ZARZĄDZANIA



JEDNOCZEŚNIE WSKAZUJE NA ROLĘ
JAKA MAJĄ SPEŁNIAĆ CZŁONKOWIE
ORAGANIZACJI.

10

ZARZĄDZANIE – ZMIANA PUNKTÓW
WIDZENIA

1.

Zarządzanie, zarówno jako praktyka
oraz przedmiot refleksji i badań, ma
bardzo długą historię.

2.

Swymi korzeniami sięga XVIII wieku.

3.

Zostało odkryte wcześniej niż zaczęto
o tym mówić

11

A. Smith, D. Ricard, J. S. Mill, K. Marks



Nie znają czegoś takiego jak

zarządzanie.



Zarządzanie nie było dla nich

problemem.

DLACZEGO?

„Dla nich gospodarka jest

bezosobowa i obiektywna”

(K. Boulding)

12

CO BYŁO PRZEDMIOTEM
ZAINTERESOWANIA?



Ich uwaga była bardziej skupiona na
zachowaniu towarów, niż zachowaniu
ludzi.



Dla K. Marksa sprawą dominującą były
bezosobowe prawa historii. Człowiek
mógł je adoptować.

13

WIEK XIX



ZARZĄDZANIE JEST RACZEJ
POSTRZEGANE JAKO CZYNNIK UBOCZNY



ZACZYNA SIĘ DOSTRZEGAĆ OSOBĘ
PRZEDSIĘBIORCY, MENEDŻERA. J. B. SAY

14

J. B. SAY



KIM BYŁ PRZEDSIĘBIORCA?



JEST TYM, KTÓRY ZASOBY Z MNIEJ
PRODUKTYWNYCH PRZEKSZTAŁCAŁ W
BARDZIEJ PRODUKTYWNE.



JEST OSOBĄ TWORZĄCĄ BOGACTWO.

15

J. B. SAY – JEGO ŹRÓDŁA INSPIRACJI



NAWIĄZUJE DO TRADYCJI FRANCUSKICH

SOCJALISTÓW UTOPIJNYCH,

SZCZEGÓLNIE F. FOURIER.



SAINT – SIMON



OBAJ ANTYCYPOWALI PRZYSZŁY

KIERUNEK ROZWOJU I „ODKRYLI” ZANIM

STAŁO SIĘ TO KONIECZNE.

16

CLAUDE HENRI de ROUVROY comte de SAINT -
SIMON



ZARZĄDZANIE POSTRZEGAŁ JAKO
ODDZIELNĄ I WYRÓŻNIAJĄCĄ SIĘ SIŁĘ,
KTÓRA MOŻE DZIAŁAĆ NIEZALEŻNIE OD
CZYNNIKÓW PRODUKCJI, JAK RÓWNIEŻ
PRAW HISTORII

17

A. HAMILTON – TRADYCJA AMERYKAŃSKA



W ZARZĄDZANIU UPATRYWAŁ ŻRÓDŁO
SPOŁECZNEGO I GOSPODARCZEGO
ROZWOJU

18

R. OWEN – PIERWSZY MENEDŻER



ZAINTERESOWANIA:
- WYDAJNOŚĆ PRACY
- MOTYWACJA
- STOSUNEK PRACOWANIKA DO PRACY
- STOSUNEK ROBOTNIKÓW DO ZAKŁADU
- STOSUNEK ROBOTNIKÓW DO

ZARZĄDZANIA

19

R. OWEN



INTERESOWAŁY GO PROBLEMY, KTÓRE
SĄ DZISIAJ KLUCZOWE DLA
ZARZĄDZANIA



TWORZY NEW LANARK

20

NOWY OBRAZ MENEDŻERA



MENEDŻER JAKO COŚ ABSTRAKCYJNEGO
(SAY, SAINT-SIMON,HAMILTON, CLAY).



MENEDŻER JAKO REALNA OSOBA
(OWEN)

21

ŻRÓDŁO EWOLUCJI POGLĄDÓW W
WIEKU XIX



POJAWIENIE SIĘ I WZROST DUŻYCH
ORGANIZACJI
PRZYKŁADY



AMERYKA PÓŁNOCNA – KOLEJ
TRANSKONTYNETALNA (JAKO PROBLEM
ZARZĄDZANIA)



EUROPA – „UNIWERSALNY BANK”

22

ZMIANY W SPOSOBIE POSTRZEGANIA
PRACY I FUNKCJONOWANIA ORGANIZACJI



F.W. TAYLOR – ROZPOCZYNA BADANIA
PRACY. PRZESTAJE TRAKTOWAĆ PRACĘ
JAKO COŚ OCZYWISTEGO



H. FAYOL – PIERWSZY ROZPOCZYNA
BADANIE STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ.
FUNKCJE ORGANIZACJI

23

MIĘDZY DWOMA
ŚWIATAMI

„ŚWIATEM DZIAŁANIA”

a „ ŚWIATEM UCZUĆ”

24

SPOSÓB BADANIA ORGANIZACJI



PODEJMOWANY PRZEZ SOCJOLOGÓW ORAZ
WSZYSTKIE KONTROWERSJE Z TYM ZWIĄZANE,
DA SIĘ, W SPOSÓB SKRÓTOWY PRZEDSTAWIĆ
ODWOŁUJĄC SIĘ DO WSPOMNIANYCH W
TYTULE METAFOR



SĄ TO OKREŚLENIA ZAPROPONOWANE PRZEZ
M. CROZIERA

(BIUROKRACJA. ANATOMIA ZJAWISKA, WARSZAWA 1967, S. 227)

25

„ŚWIAT DZIAŁANIA”



PIERWSZY Z TYCH ŚWIATÓW MOŻNA
POTRAKTOWAĆ JAKO SYNONIM
MYŚLENIA



WYKORZYSTUJĄC PROPOZYCJĘ A. W.
GOULDNERA, MOŻNA POWIEDZIEĆ, ŻE
JEST TO MYŚLENIE W KATEGORIACH
MODELU RACJONALNEGO

26

G. SALAMON i K. THOMPSON



W TERMINOLOGII WYMIENIONYCH
AUTORÓW, JEST TO MYŚLENIE
CHARAKTERYSTYCZNE DLA
„ORTODOKSYJNEGO PODEJŚCIA DO
BADANIA ORGANIZACJI” , KTÓRE BYWA
„NAZYWANE TEORIĄ ORGANIZACJI”

(PEOPLE AND ORGANIZATION, LONGMAN FOR THE OPEN UNIVERSITY

PRESS 1973)

27

„ŚWIAT UCZUĆ”



JEST CHARAKTERYSTYCZNY DLA
MYŚLENIA W KATEGORIACH (wg. A. W.
GOULDNERA) „MOELU SYSTEMU
NATURALNEGO”



UPRASZCZAJĄC MOŻNA POWIEDZIEĆ,
ŻE MYŚLENIE W TYCH KATEGORIACH
JEST BLIŻSZE UJĘCIU
SOCJOLOGICZNEMU

28

OBIE PERSPEKTYWY



PROPONUJĄ UPROSZCZONE WIDZENIE
WZORÓW ORGANIZACYJNYCH
TWORZONYCH PRZEZ SPOŁECZEŃSTWO



RÓŻNICE WYNIKAJĄCE Z TYCH
PERSPEKTYW DOSTRZEGANO JUŻ
DAWNO

29

NA CZYM POLEGAJA RÓŻNICE?



NA:

1.

SPOSOBACH ANALIZY I KRYTYKI
JEDNEGO LUB DRUGIEGO PODEJŚCIA

2.

PROPONOWANYCH SPOSOBACH
PRZEZWYCIĘŻENIA DOSTRZEGANYCH
ORGANICZEŃ

30

A. W. GOULDNER

Porównanie modelu racjonalnego i

naturalnego

(ANALIZA ORGANIZACJI [W:] WYBRANE ZAGADNIENIA SOCJOLOGII

ORGANIZACJI, KRAKÓW 1985)

31

Wymiary

Model racjonalny

Model naturalny

Organizacja

Jest instrumentem

Naturalną całością

Struktura –
jej powstanie

Jest celowo
skonstruowana

Powstaje
spontanicznie

Cel

Cele grupowe

Przetrwanie. Realizacja

celów jest tylko jedną z

potrzeb

Źródło zmian Plan; racjonalnie

zaplanowane wzory

Zmiana ma charakter

kumulatywny lub

spontaniczny

Odstępstwa od

planowanych

zamierzeń

Przypadkowe;
pomyłki i błędy

Ograniczenia narzucone

przez istniejące

struktury

Nacisk
położony na:

Racjonalność,
formalne aspekty
organizacji

Spontaniczność,
aspekty nieformalne

32

EWOLUCJA TEORII ORGANIZACJI I

ZARZĄDZANIA

N. Z 1

A.T.Z 2

T. B. 3

TRADYCYJNY P.

WIDZENIA

UJĘCIE SYSTEMOWE

I

II

III

IV

V

NAUKI O ZACHOWANIU

H. RELATION

33

EWOLUCJA TEORII ORGANIZACJI I
ZARZĄDZANIA (CDN.)



OBJAŚNIENIA

KLASYCZNA TEORIA

1.

NAUKOWE ZARZĄDZANIE
EFEKTYWNE OSIĄGANIE CELÓW

2. ADMINISTRACYJNA TEORIA ZARZĄDZANIA

UNIWERSALNE ZASADY ZARZĄDZANIA

3. TEORIA BIUROKRACJI

WŁADZA I STRUKTURY

34

NAUKOWE ZARZĄDZANIE



IMPULSEM DO JEGO ROZWOJU BYŁY
PROPOZYCJE F. W. TAYLORA



BYŁ POD SILNYM WPŁWEM ETYKI
PROTESTANCKIEJ



KŁAD NACISK NA:
CIĘŻKĄ PRACĘ, EKONOMICZNA
RACJONALNOŚĆ, INDYWIDUALIZM

35

POGLĄDY F. W. TAYLORA



JEGO CELEM BYŁO PODNIESIENIE WYDAJNOŚCI

PRACY.



PRACA MOŻE BYĆ ANALIZOWANA W SPOSÓB

NAUKOWY



JEGO SPOSÓB ROZUMOWANIA PROWADZIŁ DO:
ROZWOJU NAJLEPSZYCH METOD

WYKONYWANIA ZADAŃ; STANDARYZACJI

METOD, SELEKCJE ROBOTNIKÓW, SZKOLENIA

36

ADMINISTRACYJNA TEORIA
ORGANIZACJI



SKUPIENIE SIĘ NA ZASADACH
ZARZĄDZANIA



PROBLEMY: JEDNOSTKI ZARZĄDZANIA
(ROZPIETOŚĆ KIEROWANIA), KONTROLA,
DELEGACJA WŁADZY, ZASADY
DEPARTAMENTALIZACJI

37

UJĘCIE SYSTEMOWE. SUBSYSTEMY



I. CELÓW I WARTOŚCI
JEDEN Z WAŻNIEJSZYCH SUBSYSTEMÓW

OTOCZENIE
SPOŁECZNO -
KULTUROWE

WARTOŚCI
SPOŁECZNE

ŚRODOWISKO

SOCJALIZACYJNE

38

UJĘCIE SYSTEMOWE. SUBSYSTEM



II. PSYCHOSPOŁECZNY
SKŁADA SIĘ Z INDYWIDUALNYCH
ZACHOWAŃ, MOTYWACJI, RÓL,
STATUSÓW

JEST KSZTAŁTOWANY PRZEZ SIŁY

ZEWNĘTRZNE (OTOCZENIE) ORAZ SIŁY
WEWNĘTRZNE (STRUKTURA)

39

SUBSYSTEM PSYCHOSPOŁECZNY



ODDZIAŁYWANIA

- INDYWIDUALNE
ZACHOWANIA

-MOTYWACJA
-STATUSY
-HIERARCHIA
-GRUPY

OTOCZENIE

TECHNOLOGIA

STRUKTURA

SUBSYSTEM PSYCHOSPOŁECZNY

40

UJĘCIE SYSTEMOWE.
SUBSYSTEM



III. STRUKTURALNY
SPOSÓB DZIELENIA ZADAŃ W
ORGANIZACJI
SPOSOBY KOORDYNACJI

FORMALNIE RECZ UJMUJĄC – STRUKTURA

OPISUJE ROLE ORAZ PROCEDURY
WYKONANIA RÓL

41

SUBSYSTEM STRUKTURALNY



ZASADY POWIĄZANIA

STRUKTURA

FORMALIZACJA

TECHNOLOGIA

P. PSYCHO – SPOŁ.

STRUKTURA

42

UJĘCIE STRUKTURALNE. SUBSYSTEM



IV. TECHNICZNY
SUBSYSTEM WIEDZY, UMIEJETNOŚCI,
WYPOSAŻENIA. TEGO CO JEST
NIEZBĘDNE DLA DOKONANIA
TRANSFORMACJI: WEJŚCIE - WYJŚCIE

43

SUBSYSTEM TECHNICZNY



ZDANIEM HUNTA I PERROWA
JEST TO SUBSYSTEM CZĘŚCIOWO
OPISUJĄCY TYP (RODZAJ) STRUKTURY
ORGANIZACYJNEJ I SYSTEM
PSYCHOSPOŁECZNY

TECHNOLOGIA

STRUKTURA
ORGANIZACYJNA

SUBSYSTEM
PSYCHOSPOŁECZNY

44

UJĘCIE SYSTEMOWE.
PODSYSTEM



V. ZARZĄDZANIA
ODGRYWA CENTRALNA ROLĘ W
USTALANIU CELÓW, ORGANIZOWANIU I
KONTROLI AKTYWNOŚCI.
DOSTOSOWUJE ORGANIZACJE DO
OTOCZENIA

45

CONTINGENCY APPROACH



POJAWIA SIĘ W LTACH 70.



JEST EFEKTEM POSZUKIWANIA
TEORETYCZNYCH RAM DLA SYNTEZY
PODSTAWOWYCH POJĘĆ TEORII SYSTEMOWEJ



IDEA PODEJŚCIA ZOSTAŁA SFORMUŁOWANA
PRZEZ P. R. LAWRENCE I J. LORSCH W PRACY:
Organization and Environment (1967)

46

ORGANIZACJA

SPOSOBY DEFINIOWANIA

ORGANIZACJI

47

EDGAR H. SCHEIN



WSZYSCY Z NAS SPĘDZAJĄ WIĘKSZOŚĆ

SWOJEGO ŻYCIA W ORGANIZACJACH –

SZKOŁACH, ZAKŁADACH PRACY,

PLACÓWKACH HANDLOWYCH, PARTIACH

POLITYCZNYCH I KOŚCIELE. JEDNAK NIE

JEST ŁATWO POWIEDZIEĆ, CO TO JEST

ORGANIZACJA, JAKIE CECHY JĄ

KONSTYTUUJĄ

48

M. WEBER I CH.
BARNARD



SĄ PIERWSZYMI TEORETYKAMI,
KTÓRYCH MOŻNA NAZWAĆ TWÓRCAMI
SOCJOLOGICZNEJ KONCEPCJI
ORGANIZACJI

49

Używane określenia



ORGANIZACJA SPOŁECZNA



ORGANIZACJA



ORGANIZACJA FORMALNA



INSTYTUCJA

50

„ORGANIZACJA
SPOŁECZNA”



ORGANIZACJ SPOŁECZNA JEST
ODWZOROWANIEM JEDNOSTKOWYCH I
GRUPOWYCH STOSUNKÓW.



KAŻDY UKŁAD LUDZKI POSIADA PEWIEN
STOPIEŃ SPOŁECZNEJ OEGANIZACJI

51

Cechy charakteryzujące
organizacje społeczną

-

Harmonia

-

Spoistość

-

Niepodzielność

52

KLUCZOWE FOMY ORGANIZACJI
SPOŁECZNEJ



POKREWIEŃSTWO



WIERNOŚĆ



STATUS



KONTRAKT



RACJONALNA KOORDYNACJA

53

„INSTYTUCJA”



ODNOSI SIĘ DO ZACHOWAŃ LUDZKICH I

SPOSOBU ICH REGULACJI



Z POJĘCIEM „INSTYTUCJA” ZWIĄZANE SĄ

Z REGUŁY TAKIE POJĘCIA JAK:



WARTOŚCI



NORMY



SYMBOLE



RYTUAŁY

54

INSTYTUCJA



MÓWIĄC „INSTYTUCJA” ZWRACAMY
UWAGĘ NA KULTUROWY WYMIAR
ORGANIZACJI; NA SENS I ZNACZENIE,
JAKA DANA SPOŁECZNOŚĆ NADAJE
RÓŻNEGO RODZAJU ZACHOWANIOM.

55

ORGANIZACJA



Dwa źródła



M. Weber – „grupa korporacyjna”



Ch. Barnard – „system współdziałania
kooperacyjnego”

56

M. WEBER – GRUPA
KORPORACYJNA



JEST TO ZWIĄZEK SPOŁECZNY ZAMKNIETY ALBO

OGRANICZAJĄCY PRZYJĘCIE CZŁONKÓW Z ZEWNĄTRZ

ZA POMOCĄ PRZEPISÓW



PORZĄDEK JEST NARZUCANY



PRZEKSZTAŁCENIE SIĘ TAKIEGO ZWIĄZKU W

ORGANIZACJĘ WYMAGA

1.

MUSI ON MIEĆ CHARAKTER ASOCJACYJNY NIŻ

KOMUNALNY

2.

DZIAŁALNOŚĆ NIE MOŻE MIEĆ PRZERW – REALIZACJA

CELU

57

CH. BARNARD – SYSTEM
KOOPERUJĄCY



PODSTAWOWYMI ELEMENTAMI SAMEJ
ORGANIZACJI SĄ:

1.

POROZUMIENIE SIĘ

2.

WOLA WNIESIENIA WKŁADU

3.

WSPÓLNY CEL

58

Definicja organizacji



Zdaniem P. M. Blau’a organizacje
powstają w momencie, kiedy zostają
ustalone wyraźne procedury
koordynowania aktywności grupy z
zamiarem osiągnięcia określonych celów.



Dwa mechanizmy wytwarzania procedur:
- narastanie (spontanicznie)
- z mocy prawa (świadome tworzenie).

59

DEFINICJA ORGANIZACJI



Organizacje są systemami społecznymi
wytworzonymi przez formalnie tworzone
procedury.

60

Edgar H. Schein – cechy
organizacji



KOORDYNACJA



WSPÓLNY CEL



PODZIAŁ PRACY



INTEGRACJA

61

W. G. BENNIS



„Organizacje są złożonymi,

zmierzającymi do celu całościami

społecznymi”.



Aby przetrwać muszą realizować dwa

zadania:
- podtrzymywać własny system

wewnętrzny i koordynować „czynnik

ludzki”;
- przystosowywać się do środowiska

zewnętrznego i środowisko to

kształtować.

62

WG. L. SMIRCICH



KLASYCZNA TEORIA ORGANIZACJI

ORGANIZACJA JEST SPOŁECZNYM INSTRUMENTEM



SYSTEMOWA TEORIA
ADAPTACYJNY ORGANIZM, ISTNIEJACY DZIEKI WYMIANIE
Z OTOCZENIEM



POZNAWCZA TEORIA
ORGANIZACJE SĄ SYSTEMAMI WIEDZY. „ORGANIZACJA”
OPIERA SIĘ NA SIECI SUBIEKTYWNYCH ZNACZEŃ

63

L. SMIRCICH (CDN.)



SYMBOLICZNA TEORIA
ORGANIZACJE SĄ WZORAMI
SYMBOLICZNEGO DYSKURSU. JEJ
ISTNIENIE JEST PODTRZYMYWANE
PRZEZ TAKIE SYMBOLICZNE ŚRODKI JAK
JĘZYK, KTÓRY UŁATWIA PODZIELANIE
ZBIOROWYCH ZNACZEŃ I WSPÓLNOŚĆ
REALIÓW

64

PARADYGMAT SOCJOLOGII
INTERPRETUJĄCEJ



TRZY METAFORY:

1.

GRY JĘZYKOWEJ

2.

TEKSTU

3.

SPEŁNIENIA I USTALENIA SENSU

65

METAFORA GRY JĘZYKOWEJ



ODWOŁANIE SIĘ DO TEJ METAFORY
NADAJE ORGANIZACJI ODMIENNY
STATUS ONTOLOGICZNY



ORGANIZACYJNA RZECZYWISTOŚĆ
WYŁANIA SIĘ JAKO REGUŁY RZĄDZĄCE
SYMBOLICZNYMI STRUKTURAMI, JAKIE
JEDNOSTKA WYKORZYSTUJE DO OPISU
SWOJEGO ŚWIATA

66

METAFORA TEKSTU



DZIAŁALNOŚC ORGANIZACYJNA
POWINNA BYĆ POSTRZEGANA JAKO
DOKUMENT SYMBOLICZNY. JEGO
ANALIZA HERMENEUTYCZNA POWINNA
BYĆ WYKORZYSTANA DO
„WYŁUSKIWANIA” ZNACZENIA JEGO
NATURY I ZNACZENIA

67

METAFORA SPEŁNIENIA



ORGANIZACYJNA RZECZYWISTOŚĆ JAWI SIĘ
JAKO PROCES SPOŁECZNEGO
KONSTRUOWANIA, KREOWANIA ZNACZENIA I
DAJĄCYCH SIĘ UCHWYCIĆ STRUKTUR



PODOBNIE JAK INNE METAFORY NALEŻĄCE DO
TEGO PARADYGMATU, PODKREŚLA, ŻE RUTYNA
I OCZYWISTE ASPEKTY ŻYCIA
ORGANIZACYJNEGO SĄ DALEKO MNIEJ
KONKRETNE I REALNE NIŻ TO SIĘ WYDAJE.