Witamina

Powstawanie i przemiany

Witamina D

(

cholekalcyferol

) powstaje z

7-dehydrocholesterolu w skórze pod

wpływem

promieniowania nadfioletowego.

Ulega ona przemianie w wątrobie w

25-hydroksycholekalcyferol (

kalcydiol, 25-

OH-D

). Następnie jest on hydroksylowany

w mitochondriach komórek kanalików

bliższych nerki do

1,25-dihydroksycholekalcyferolu (

kalcytriolu,

1,25-[OH

-D

)

Prawidłowe stężenie kalcytriolu w osoczu

wynosi około 0,03 ng/ml

Kalcytriol

Jego tworzenie w nerkach zwiększa się pod

wpływem parathormonu,

Uważany jest nie za witaminę, lecz za

hormon, gdyż działa na narządy i tkanki

docelowe odległe od miejsca jego syntezy,

Przyczynia się do utrzymania prawidłowej

przemiany wapnia i fosforanów poprzez

usprawnianie procesu ich wchłaniania w

jelitach oraz uwalniania z kości,

Wiąże się z receptorami w cytoplazmie

komórek błony śluzowej jelit,

Kalcytriol c.d

Nasila tworzenie mRNA, co

warunkuje syntezę swoistych

białek

wiążących wapń (CBP)

Zwiększa wchłanianie zwrotne

wapnia i fosforanów w kanalikach

bliższych nerki,

W kościach uwalnia Ca

Witamina D

Należy do witamin rozpuszczalnych w

tłuszczach i stanowi grupę związków

steroidowych wykazujących działanie

przeciwkrzywicze.

Źródła występowania

- tran i oleje

rybne, ryby (łosoś, tuńczyk, śledź,

makrela, sardynki), wątroba, białko jaj,

mleko i przetwory mleczne: ser, masło,

śmietana.

Rola w organizmie

umożliwia wchłanianie wapnia i fosforu,

wpływa na kształtowanie się kości i zębów,

działa korzystnie na system nerwowy i mięśniowy,

łagodzi stany zapalne skóry,

reguluje wydzielanie insuliny,

wspomaga komórki szpiku kostnego spełniające

funkcje obronne,

zapobiega tworzeniu się komórek nowotworowych,

ma wpływ na działanie komórek przytarczyc,

jajników, komórek mózgu, mięśnia sercowego, sutka.

Skutki niedoboru

(awitaminozy)

krzywica u dzieci i młodzieży,

rozmiękczenie kości (osteomalacja) i osteoporoza u

dorosłych,

złamania, skrzywienia i zwyrodnienia układu kostnego,

zniekształcenie sylwetki,

złe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego,

zapalenie spojówek,

stany zapalne skóry,

osłabienie organizmu i zmniejszenie odporności,

pogorszenie słuchu,

osłabienie i wypadanie zębów,

zwiększenie się ryzyka powstawania komórek

nowotworowych.

Skutki nadmiaru

(hiperwitaminozy)

nadmiar wapnia w organizmie,

biegunka,

łatwe męczenie się,

wzmożone oddawanie moczu,

świąd skóry,

bóle głowy,

nudności,

brak apetytu,

zakłócenia w funkcjonowaniu nerek, tętnic, serca,

płuc, uszu, niekorzystne zmiany w tych organach,

opóźnienia w rozwoju dziecka,

powstanie ryzyka zawału,

miażdżyca, kamica nerkowa.

Krzywica u dzieci

Objawy kliniczne:

1. początkowe:
a) drażliwość i nadpobudliwość dziecka
b) nadmierne pocenie się (zwłaszcza okolic głowy)
c) zahamowanie tempa rozwoju statycznego

2. krzywica kwitnąca (rachitis florida):
a) opóźnienie i nieprawidłowa kolejność ząbkowania
b) rozmiękanie potylicy (tzw. objaw piłeczki ping – pongowej)
c) poszerzenie obrysów przynasad kości przed ramion i podudzi
(tzw. bransolety krzywicze)
d) zgrubienie połączeń chrzęstno – kostnych (tzw. różaniec
krzywiczy)
e) wciągnięcie żeber w okolicy przepony (tzw. bruzda Harrisona)
f) zniekształcenie kręgosłupa w postaci garbu w okolicy
lędźwiowej
g) wiotkość mięśni (duży, rozlany „żabi brzuch”)