BIEGUNKA

BIEGUNKA

PRZEWLEK

PRZEWLEK

Ł

Ł

A

A

DEFINICJA

DEFINICJA



stan chorobowy charakteryzuj

stan chorobowy charakteryzuj

ą

ą

cy si

cy si

ę

ę

oddawaniem wi

oddawaniem wi

ę

ę

kszej liczby stolców

kszej liczby stolców

i/lub o nieprawid

i/lub o nieprawid

ł

ł

owym sk

owym sk

ł

ł

adzie

adzie

(powy

(powy

ż

ż

ej 5 stolców na dob

ej 5 stolców na dob

ę

ę

lub

lub

pojedyncze stolce z krwi

pojedyncze stolce z krwi

ą

ą

i

i

ś

ś

luzem),

luzem),

utrzymuj

utrzymuj

ą

ą

cy si

cy si

ę

ę

d

d

ł

ł

u

u

ż

ż

ej ni

ej ni

ż

ż

2 tyg.

2 tyg.

i prowadz

i prowadz

ą

ą

cy cz

cy cz

ę

ę

sto do zaburze

sto do zaburze

ń

ń

stanu od

stanu od

ż

ż

ywienia

ywienia

PRZYCZYNY PRZEWLEK

PRZYCZYNY PRZEWLEK

Ł

Ł

YCH

YCH

BIEGUNEK – PODZIA

BIEGUNEK – PODZIA

Ł

Ł



pierwotne:

pierwotne:

-wrodzone defekty genetyczne

-wrodzone defekty genetyczne

-wrodzone defekty enzymatyczne

-wrodzone defekty enzymatyczne

-wrodzone defekty immunologiczne

-wrodzone defekty immunologiczne

usposabiaj

usposabiaj

ą

ą

ce do wyst

ce do wyst

ą

ą

pienia biegunki

pienia biegunki

w wyniku dzia

w wyniku dzia

ł

ł

ania niektórych

ania niektórych

sk

sk

ł

ł

adników diety, np. glutenu, bia

adników diety, np. glutenu, bia

ł

ł

ek

ek

mleka, laktozy, sacharozy, inne 

mleka, laktozy, sacharozy, inne 

PRZYCZYNY PRZEWLEK

PRZYCZYNY PRZEWLEK

Ł

Ł

YCH

YCH

BIEGUNEK – PODZIA

BIEGUNEK – PODZIA

Ł

Ł



wtórne

wtórne

jako skutki uszkodzenia jelita

jako skutki uszkodzenia jelita

wywo

wywo

ł

ł

anego

anego

-zaka

-zaka

ż

ż

eniami

eniami

-stosowaniem antybiotyków

-stosowaniem antybiotyków

-resekcj

-resekcj

ą

ą

jelita

jelita

PRZYCZYNY

PRZYCZYNY



czynniki infekcyjne

czynniki infekcyjne

- bakterie i ich toksyny:

- bakterie i ich toksyny:

E

E

.coli, Salmonella,

.coli, Salmonella,

Shigella, Klebsiella, Campylobacter jejuni,

Shigella, Klebsiella, Campylobacter jejuni,

Yersinia, Aeromonas, Clostridium difficile

Yersinia, Aeromonas, Clostridium difficile

- wirusy

- wirusy

(

(

rzadko

rzadko

)

)

: rotawirusy, adenowirusy,

: rotawirusy, adenowirusy,

kalciwirusy, astrowirusy,

kalciwirusy, astrowirusy,

cytomegalowirusy

cytomegalowirusy

- paso

- paso

ż

ż

yty

yty

: G

: G

iardia

iardia

lamblia,

lamblia,

Entamoeba histolytica 

Entamoeba histolytica 

PRZYCZYNY

PRZYCZYNY



leki

leki

-linkozamidy

-linkozamidy

-ampicylina

-ampicylina

-amoksycylina

-amoksycylina

-niektóre cefalosporyny III generacji

-niektóre cefalosporyny III generacji

-chemioterapeutyki

-chemioterapeutyki

-leki przeczyszczaj

-leki przeczyszczaj

ą

ą

ce

ce

PRZYCZYNY

PRZYCZYNY



niedobory enzymatyczne  

niedobory enzymatyczne  



wrodzone defekty morfologiczne

wrodzone defekty morfologiczne

lub czynno

lub czynno

ś

ś

ciowe b

ciowe b

ł

ł

ony

ony

ś

ś

luzowej

luzowej

jelita cienkiego

jelita cienkiego

(biegunka chlorowa,

(biegunka chlorowa,

biegunka sodowa) 

biegunka sodowa) 



guzy hormonalnie czynne

guzy hormonalnie czynne

(VIP-oma) 

(VIP-oma) 



zaburzenia immunologiczne

zaburzenia immunologiczne

(biegunka autoimmunologiczna)

(biegunka autoimmunologiczna)



choroba trzewna

choroba trzewna

PRZYCZYNY

PRZYCZYNY



choroby

choroby

trzustki

trzustki

(mukowiscydoza,

(mukowiscydoza,

przewlek

przewlek

ł

ł

e zapalenie trzustki) 

e zapalenie trzustki) 



alergia na bia

alergia na bia

ł

ł

ka mleka krowiego, soi 

ka mleka krowiego, soi 



zaburzenia anatomiczne

zaburzenia anatomiczne

(zespó

(zespó

ł

ł

krótkiego jelita, zespó

krótkiego jelita, zespó

ł

ł

ś

ś

lepej p

lepej p

ę

ę

tli) 

tli) 



przewlek

przewlek

ł

ł

e stany zapalne jelit

e stany zapalne jelit

(choroba

(choroba

Le

Le

ś

ś

niowskiego-Crohna, colitis ulcerosa) 

niowskiego-Crohna, colitis ulcerosa) 



choroby endokrynologiczne

choroby endokrynologiczne

(nadczynno

(nadczynno

ść

ść

tarczycy)

tarczycy)

PATOGENEZA

PATOGENEZA



uszkodzenie kosmków i

uszkodzenie kosmków i

mikrokosmków

mikrokosmków



obni

obni

ż

ż

ona aktywno

ona aktywno

ść

ść

dwusacharydaz

dwusacharydaz

zw

zw

ł

ł

aszcza

aszcza

la

la

ktazy

ktazy



zwi

zwi

ę

ę

kszona przepuszczalno

kszona przepuszczalno

ść

ść

b

b

ł

ł

ony

ony

ś

ś

luzowej

luzowej



w

w

tórna

tórna

alergizacja na antygeny

alergizacja na antygeny

pokarmowe

pokarmowe

PATOGENEZA

PATOGENEZA



dysbakterioza flory jelitowej

dysbakterioza flory jelitowej



dekoniugacja kwasów

dekoniugacja kwasów

żół

żół

ciowych

ciowych



upo

upo

ś

ś

ledzona czynno

ledzona czynno

ść

ść

narz

narz

ą

ą

dów

dów

bior

bior

ą

ą

cych

cych

udzia

udzia

ł

ł

w procesach trawienia i

w procesach trawienia i

wch

wch

ł

ł

aniania

aniania



zaburzenia motoryki przewodu

zaburzenia motoryki przewodu

pokarmowego

pokarmowego

BIEGUNKA OSMOTYCZNA

BIEGUNKA OSMOTYCZNA



zaburzenie równowagi pomi

zaburzenie równowagi pomi

ę

ę

dzy

dzy

dostarczanymi do przewod

dostarczanymi do przewod

u

u

pokarmowego w

pokarmowego w

ę

ę

glowodanami

glowodanami

a mo

a mo

ż

ż

liwo

liwo

ś

ś

ci

ci

ą

ą

ich trawienia i

ich trawienia i

wch

wch

ł

ł

aniania, zwi

aniania, zwi

ą

ą

zane najcz

zane najcz

ęś

ęś

ciej z

ciej z

wtórnym niedoborem dwusacharydaz w

wtórnym niedoborem dwusacharydaz w

przebiegu zaka

przebiegu zaka

żeń

żeń

, zaostrze

, zaostrze

ń

ń

celiakii, w

celiakii, w

zespo

zespo

ł

ł

ach poantybiotykowych,

ach poantybiotykowych,

poresekcyjnych.

poresekcyjnych.

BIEGUNKA OSMOTYCZNA

BIEGUNKA OSMOTYCZNA



w badaniu stolca: pH<6, obecn

w badaniu stolca: pH<6, obecn

ość

ość

substancji redukuj

substancji redukuj

ą

ą

cych ponad 0.5%,

cych ponad 0.5%,

wysoka warto

wysoka warto

ść

ść

pu

pu

ł

ł

apki osmotycznej

apki osmotycznej

>140 mOsml/l

>140 mOsml/l



pu

pu

ł

ł

apka osmotyczna

apka osmotyczna

(PO)

(PO)

= ró

= ró

ż

ż

nica

nica

pomi

pomi

ę

ę

dzy warto

dzy warto

ścią

ścią

osmolarno

osmolarno

ś

ś

ci

ci

stolca a podwojon

stolca a podwojon

ą

ą

sum

sum

ą

ą

poziomu

poziomu

zawarto

zawarto

ś

ś

ci sodu i potasu w stolcu

ci sodu i potasu w stolcu

 

 

PO = osmolalno

PO = osmolalno

ść

ść

stolca – 2x[Na+K]

stolca – 2x[Na+K]

BIEGUNKA SEKRECYJNA

BIEGUNKA SEKRECYJNA



zwi

zwi

ę

ę

kszenie wydzielania do

kszenie wydzielania do

ś

ś

wiat

wiat

ł

ł

a jelita

a jelita

elektrolitów, dwuw

elektrolitów, dwuw

ę

ę

glanów i wody poprzez

glanów i wody poprzez

dzia

dzia

ł

ł

anie na uk

anie na uk

ł

ł

ad cyklazy adenylowej,

ad cyklazy adenylowej,

guaninowej lub kinazy C, zwi

guaninowej lub kinazy C, zwi

ą

ą

zane

zane

najcz

najcz

ęś

ęś

ciej z dzia

ciej z dzia

ł

ł

aniem toksyn E.coli,

aniem toksyn E.coli,

zdekoniugowanych kwasów

zdekoniugowanych kwasów

żół

żół

ciowych,

ciowych,

wrodzonymi defektami sekrecji i absorpcji

wrodzonymi defektami sekrecji i absorpcji

(biegunka chlorowa, sodowa),

(biegunka chlorowa, sodowa),

biegunkami

biegunkami

o charakterze

o charakterze

autoimmunologicznym 

autoimmunologicznym 

BIEGUNKA SEKRECYJNA

BIEGUNKA SEKRECYJNA



wysokie st

wysokie st

ęż

ęż

enie sodu w stolcu >70

enie sodu w stolcu >70

mmol/l, niska warto

mmol/l, niska warto

ść

ść

pu

pu

ł

ł

apki

apki

osmotycznej

osmotycznej

POST

POST

Ę

Ę

POWANIE

POWANIE

DIAGNOSTYCZNE

DIAGNOSTYCZNE



wywiad:

wywiad:

liczba, obj

liczba, obj

ętość

ętość

, konsystencja

, konsystencja

stolców, obecno

stolców, obecno

ść

ść

krwi,

krwi,

ś

ś

luzu, sposób

luzu, sposób

ż

ż

ywienia

ywienia

przed wyst

przed wyst

ą

ą

pieniem biegunki, wiek, w którym

pieniem biegunki, wiek, w którym

wyst

wyst

ą

ą

pi

pi

ł

ł

a biegunka, stosowanie antybiotyków 

a biegunka, stosowanie antybiotyków 



badanie przedmiotowe:

badanie przedmiotowe:

ocena odwodnienia

ocena odwodnienia

i stanu od

i stanu od

ż

ż

ywienia, wykluczenie

ywienia, wykluczenie

obecno

obecno

ś

ś

ci zaka

ci zaka

ż

ż

enia zlokalizowanego poza

enia zlokalizowanego poza

przewodem pokarmowym (zapalenie p

przewodem pokarmowym (zapalenie p

ł

ł

uc,

uc,

zaka

zaka

ż

ż

enie dróg moczowych)

enie dróg moczowych)

POST

POST

Ę

Ę

POWANIE

POWANIE

DIAGNOSTYCZNE

DIAGNOSTYCZNE



badania dodatkowe:

badania dodatkowe:

st

st

ęż

ęż

enie Na,

enie Na,

K, Cl, glukozy w stolcu, pH i

K, Cl, glukozy w stolcu, pH i

osmolalno

osmolalno

ść

ść

stolca, posiewy stolca,

stolca, posiewy stolca,

ka

ka

ł

ł

na stopie

na stopie

ń

ń

strawienia, biopsja

strawienia, biopsja

jelita cienkiego, posiewy tre

jelita cienkiego, posiewy tre

ś

ś

ci

ci

dwunastniczej, wodorowy test

dwunastniczej, wodorowy test

oddechowy

oddechowy

ZASADY POST

ZASADY POST

Ę

Ę

POWANIA

POWANIA

LECZNICZEGO

LECZNICZEGO

Wyrównanie zaburze

Wyrównanie zaburze

ń

ń

wodno-

wodno-

elektrolitowych i równowagi kwasowo-

elektrolitowych i równowagi kwasowo-

zasadowej.

zasadowej.

Stosowanie probiotyków, które

Stosowanie probiotyków, które

przywracają fizjologiczną florę w

przywracają fizjologiczną florę w

przewodzie pokarmowym.

przewodzie pokarmowym.

ZASADY POST

ZASADY POST

Ę

Ę

POWANIA

POWANIA

LECZNICZEGO

LECZNICZEGO

L

L

eczenie

eczenie

ż

ż

ywieniowe w oparciu o

ywieniowe w oparciu o

diet

diet

ę

ę

eliminacyjn

eliminacyjn

ą

ą

Dieta eliminacyjna

Dieta eliminacyjna

polega na czasowym

polega na czasowym

lub sta

lub sta

ł

ł

ym usuni

ym usuni

ę

ę

ciu z diety chorego

ciu z diety chorego

szkodliwego lub

szkodliwego lub

ź

ź

le tolerowanego

le tolerowanego

sk

sk

ł

ł

adnika pokarmowego z jednoczesnym

adnika pokarmowego z jednoczesnym

wprowadzeniem w jego miejsce

wprowadzeniem w jego miejsce

sk

sk

ł

ł

adników zast

adników zast

ę

ę

pczych o równowa

pczych o równowa

ż

ż

nych

nych

warto

warto

ś

ś

ciach od

ciach od

ż

ż

ywczych

ywczych

ZASADY POST

ZASADY POST

Ę

Ę

POWANIA

POWANIA

LECZNICZEGO

LECZNICZEGO

Dieta eliminacyjna

Dieta eliminacyjna

- przykłady

- przykłady



preparaty mlekozast

preparaty mlekozast

ę

ę

pcze

pcze



bezglutenowe

bezglutenowe



bezlaktozowe

bezlaktozowe



bezsacharozowe

bezsacharozowe



hypoalergiczne

hypoalergiczne

ZASADY POST

ZASADY POST

Ę

Ę

POWANIA

POWANIA

LECZNICZEGO

LECZNICZEGO

Dieta eliminacyjna

Dieta eliminacyjna



ź

ź

ród

ród

ł

ł

o bia

o bia

ł

ł

ka w preparatach

ka w preparatach

bezmlecznych:

bezmlecznych:

- hydrolizaty kazeiny (Nutramigen)

- hydrolizaty kazeiny (Nutramigen)

- hydrolizaty bia

- hydrolizaty bia

ł

ł

ek serwatkowych

ek serwatkowych

(Bebilon pepti)

(Bebilon pepti)

-

-

izolaty soi (Prosobee, Isomil, Humana

izolaty soi (Prosobee, Isomil, Humana

SL)

SL)

-homogenaty mi

-homogenaty mi

ę

ę

sne 

sne 

ZASADY POST

ZASADY POST

Ę

Ę

POWANIA

POWANIA

LECZNICZEGO

LECZNICZEGO

Pokrycie zwi

Pokrycie zwi

ę

ę

kszonego

kszonego

zapotrzebowania na energi

zapotrzebowania na energi

ę

ę

(

(

niedobory energii przed

niedobory energii przed

łużają

łużają

stan

stan

niedo

niedo

ż

ż

ywienia

ywienia

)

)



u niemowl

u niemowl

ą

ą

t 130-150 kcal/kg/d

t 130-150 kcal/kg/d



rozpoczyna si

rozpoczyna si

ę

ę

od 75 kcal/kg/d

od 75 kcal/kg/d



codziennie zwi

codziennie zwi

ę

ę

kszenie o 25 kcal/kg

kszenie o 25 kcal/kg

do 150 kcal/kg/d

do 150 kcal/kg/d

(10-15% bia

(10-15% bia

ł

ł

ka 1,5-

ka 1,5-

2g/kg/d)

2g/kg/d)

ZASADY POST

ZASADY POST

Ę

Ę

POWANIA

POWANIA

LECZNICZEGO

LECZNICZEGO

Stymulacja regeneracji jelita

Stymulacja regeneracji jelita



niedo

niedo

ż

ż

ywienie doprowadza do zaniku

ywienie doprowadza do zaniku

b

b

ł

ł

ony

ony

ś

ś

luzowej, uszkodzenia bariery

luzowej, uszkodzenia bariery

jelitowej

jelitowej

i translokacji

i translokacji

bakteryjnej

bakteryjnej



ż

ż

ywienie doustne, pokarm kobiecy

ywienie doustne, pokarm kobiecy

ZASADY POST

ZASADY POST

Ę

Ę

POWANIA

POWANIA

LECZNICZEGO

LECZNICZEGO

Zastosowanie chemioterapeutyków,

Zastosowanie chemioterapeutyków,

leków antysekrecyjnych lub

leków antysekrecyjnych lub

immunosupresyjnych

immunosupresyjnych

-  

-  

cholestyramina i Smecta

cholestyramina i Smecta

- wykazuje zdolno

- wykazuje zdolno

ś

ś

ci

ci

absorbowania toksyn bakteryjnych i

absorbowania toksyn bakteryjnych i

zdekoniugowanych kwasów

zdekoniugowanych kwasów

ż

ż

ó

ó

ł

ł

ciowych

ciowych

-   

-   

kolistyna, metronidazol, furazolidon, Biseptol

kolistyna, metronidazol, furazolidon, Biseptol

w stanach dysbakteriozy jelitowej

w stanach dysbakteriozy jelitowej

-   

-   

loperamid

loperamid

– hamuje perystaltyk

– hamuje perystaltyk

ę

ę

przewodu

przewodu

pokarmowego dzia

pokarmowego dzia

ł

ł

aj

aj

ą

ą

c bezpo

c bezpo

ś

ś

rednio na

rednio na

ś

ś

cian

cian

ę

ę

jelita, zmniejsza sekrecj

jelita, zmniejsza sekrecj

ę

ę

poprzez blokowanie

poprzez blokowanie

kana

kana

ł

ł

u wapniowego

u wapniowego