• Pojęcia "metoda" używa się dla określenia
sposobu stosowanego systematycznie.
Przez metodę nauczania rozumie się
"celowo i systematycznie stosowany sposób
pracy nauczyciela z uczniami,
umożliwiający uczniom opanowanie wiedzy
wraz z umiejętnością posługiwania się nią w
praktyce, a także rozwijanie
zdolności i zainteresowań
poznawczych.
(W. Okoń: Słownik pedagogiczny).
• W dotychczasowych pracach pedagogicznych
pojęcie "metody" odnoszono zazwyczaj do
nauczania czy wychowania. R. Więckowski
odnosi to pojęcie do czynności "wspierania
aktywności edukacyjnej ucznia". W tym
rozumieniu nauczyciel w procesie
edukacyjnym jedynie stymuluje, wspiera
powstawanie oczekiwań poznawczych
uczniów i pomaga w ich osiąganiu. Zatem
przez metodę wspierania aktywności
edukacyjnej ucznia należy rozumieć sposób
pracy nauczyciela z uczniami zastosowany z
myślą o tym, aby umożliwić im rozwój
oczekiwań poznawczych i równocześnie
sposób ich zaspokajania czy osiągania, a
także taki sposób, który ma szeroki zakres
stosowalności.
* podział obecnie stosowany w
opracowaniach
pedagogicznych:
- metody podające
- metody problemowe
- metody eksponujące
- metody programowane
- metody praktyczne
• metody podające
: wykład informacyjny,
pogadanka, opowiadanie, opis, prelekcja,
anegdota, odczyt, objaśnienie lub
wyjaśnienie.
• metody problemowe
: wykład problemowy,
wykład konwersatoryjny, klasyczna metoda
problemowa, metody aktywizujące: metoda
przypadków, metoda sytuacyjna,
inscenizacja, gry dydaktyczne: symulacyjne,
decyzyjne, psychologiczne; seminarium,
dyskusja dydaktyczna: związana z
wykładem, okrągłego stołu, wielokrotna,
burza mózgów, panelowa, metaplan;
• metody eksponujące
: film, sztuka
teatralna, ekspozycja, pokaz połączony
z przeżyciem;
• metody programowane
: z użyciem
komputera, z użyciem maszyny
dydaktycznej, z użyciem, podręcznika
programowanego;
• metody praktyczne
: pokaz, ćwiczenia
przedmiotowe, ćwiczenia laboratoryjne,
ćwiczenia produkcyjne, metoda
projektów, metoda przewodniego
tekstu, seminarium, symulacja.
Poglądy metodyków dotyczące
klasyfikacji metod są dość
zróżnicowane
• W. Okoń
dzieli sposoby nauczania-uczenia
się na metody:
- asymilacji wiedzy,
- samodzielnego do niej dochodzenia,
- waloryzacyjne (impresyjne i ekspresyjne),
- praktyczne.
• Cz. Kupisiewicz
wyróżnił metody oparte na:
- słowie,
- obserwacji,
- działalności praktycznej uczniów.
W skład grupy metod opartych na obserwacji
wchodzą: metoda pokazu oraz metoda pomiaru rzeczy
i zjawisk. Z kolei do grupy metod słownych należą:
pogadanka, opowiadanie, dyskusja, wykład i praca z
książką. Wreszcie metoda zajęć laboratoryjnych oraz
metoda zajęć praktycznych tworzą grupę metod
opartych na praktycznej działalności dzieci i młodzieży.
• Natomiast
R. Więckowski
dzieli metody na dwie
grupy:
- informacyjne,
- heurystyczne.
Wśród metod informacyjnych wyróżnia metody:
wyjaśniania, opisu i narracji, natomiast wśród metod
heurystycznych metody: problemową, dyskusji,
dialogu.
• Metody aktywizujące
Reforma edukacyjna wymusza zmianę metod
pracy nauczyciela z podających, gdzie
nauczyciel eksponuje sam siebie, na
aktywizujące - skierowane na aktywność
uczniów.
W tej nowej sytuacji stroną aktywną jest
uczeń, nauczyciel natomiast jest
organizatorem całego procesu dydaktycznego.
Jest to zadanie trudne, gdyż nauczyciel
odpowiada za takie organizowanie sytuacji
dydaktycznej, aby osiągnąć zamierzony cel
musi skonstruować zadania, tworzyć warunki
do ich wykonania, wspierać i inspirować
uczniów.
W osiągnięciu zamierzonych celów
bardzo ważny jest staranny dobór
metod. Zależy on od materiału, który
realizujemy, od możliwości
intelektualnych uczniów, od ich
zainteresowania oraz od liczebności
klasy.