Psychologia ciąży porodu i połogu

mgr Jolanta Banasiewicz

Okresy ciąży w psychologii
prokreacji(Raphael-Leff,1991)

I trymestr ciąży



Przyzwyczajenie się do zmian
związanych z ciążą

II trymestr ciąży



Powstawanie relacji z dzieckiem

III trymestr ciąży



Przygotowanie do porodu

I trymestr ciąży



http://de.wikipedia.org/wiki/Schwangerschaftstest

I trymestr ciąży

Przemiany hormonalne, związanych z

wytwarzaniem hormonów niezbędnych do
prawidłowego rozwoju i utrzymania ciąży
(progesteron, estrogeny).

I trymestr ciąży

Wzrost poziomu estrogenów i progesteronu
wiąże się
- z przyrostem tkanki tłuszczowej
- zwiększeniem wrażliwości piersi,
- częstszym oddawaniem moczu,
- występowaniem porannych nudności oraz

wymiotów.

I trymestr ciąży- zmiany psychologiczne

Z przestrojeniem hormonalnym organizmu

związane są również zmiany samopoczucia

kobiety.

- podatność na zmiany nastroju: wahania między

przygnębieniem i euforią.

- zwiększenie wrażliwości na sygnały dochodzące

z otoczenia i nadmierne na nie reagowanie

- występują również zmiany w percepcji

otoczenia, przyszła matka skupia swoją uwagę

na doznaniach płynących z własnego ciała

I trymestr ciąży- zmiany psychologiczne

Wysoki poziom progesteronu

-

objawy łagodnej depresji: obniżenia nastroju,
senności i uczucia ociężałości, i ogólnego
zmęczenia

-

zaburzenia pamięci i koncentracji uwagi

-

wrażliwość na niektóre bodźce, szczególnie na
smaki i zapachy.

I trymestr ciąży

Nudności i wymioty występują u około 70%

ciężarnych

Ich intensywność maleje po 12 tygodniu ciąży.
Do końca ciąży nudności ma 15% kobiet, wymioty

5% kobiet (Bielawska-Batorowicz E., 2007)

Jakie są przyczyny

występowania nudności i
wymiotów u kobiet w
pierwszym trymestrze ciąży?

I trymestr ciąży

Wg badań występowanie nudności i wymiotów w

ciąży nie zależy od



wieku



wykształcenia



pochodzenia



wyznania

(Macy C.,1986)

I trymestr ciąży

Nudności i wymioty w ciąży
Koncepcje psychoanalityczne



wyraz nieświadomego odrzucenia dziecka

(Deutsch,1947)



objaw ambiwalencji wobec ciąży



symboliczny akt wydalenia z organizmu nie

akceptowanych przez siebie idei,



odrzucenia pewnych rozwiązań, wynikających z lęku

przed tym co nowe

I trymestr ciąży

Nudności i wymioty w ciąży



M.Fitzgerald(1986): kobiety w nieplanowanej i
niepożądanej ciąży częściej cierpią na nudności i
wymioty



Koncepcje psychoanalityczne nie zostały w pełni
potwierdzone dalszymi badaniami.



Badania C. Macy(1986) i innych nie
potwierdziły tych hipotez

I trymestr ciąży

Nudności i wymioty w ciąży -wyjaśnienie adaptacyjne

Reakcja na nagłą zmianę sytuacji i wiążącymi się z nią

zagrożeniami- dostosowanie się do ogółu

U kobiet przeżywających niepewność czy niepokój,

wymiotowanie może być przejawem „dostosowywania się
do normy” i skutkować zmniejszeniem negatywnych
emocji bo pozwala przypuszczać, że wszystko przebiega
prawidłowo.
Potoczne przekonania – wymioty w pierwszym
trymestrze są zarówno oznaką ciąży jak i czymś zupełnie
normalnym

I trymestr ciąży

Nudności i wymioty w ciąży -wyjaśnienie ewolucyjne

Ewolucja obdarzyła kobietę awersją do pokarmów

zawierających duże ilości toksyn w pierwszym trymestrze

ciąży, kiedy zachodzi ważny etap rozwoju płodu

.

Poranne nudności miałyby chronić ją , przed spożyciem

dużej ilości niezdrowych pokarmów

.

Niechęć do jedzenia

mięsa może wynikać z powodu relatywnie wysokiego

ryzyka, że zawiera ono czynniki chorobotwórcze.

Produkty zbożowe zawierają natomiast niewiele toksyn

roślinnych, dlatego nie wywołują nudności

.

(Baker i Oram,2001)

I trymestr ciąży

Nudności i wymioty w ciąży-wyjaśnienie „stresowe”

Wyniki badań pokazały, ze nadmierne i uporczywe

wymioty w trakcie ciąży występują częściej u kobiet

neurotycznych, wrażliwych, niedojrzałych

niezrównoważonych emocjonalnie, przejawiających

tendencje do zależności, poczucia winy lub skłonnych

do agresji.

(Hollender 1975)

Duża dawka stresu lub negatywne uczucia wobec ciąży

mogą być przyczyną wymiotów i nudności i odwrotnie

wymioty mogą powodować kłopoty z akceptacją ciąży

I trymestr ciąży

Nudności i wymioty w ciąży -wyjaśnienie

rodzinne

Nudności i wymioty występują u większości

kobiet w danej rodzinie

(Callahan, Desiderato,1988)

I trymestr ciąży

Nudności i wymioty częściej występują:



w pierwszej ciąży



w ciąży po wcześniejszych niepowodzeniach



w ciąży mnogiej



u kobiet w ciąży, cierpiących na zaburzenia
emocjonalne (depresja)

Przyczyny występowania

zachcianek pokarmowych
u kobiet w ciąży?

„I trymestr ciąży

„Zachcianki”pokarmowe

Prawie każda ciężarna kobieta ma ochotę na

szczególne potrawy i produkty



zmieniona gospodarka hormonalna



wpływ czynników natury psychologicznej: np.
przyzwolenie społeczne na wszelkie
„niestandardowe” zachowania kobiet w ciąży



sposób, w jaki organizm informuje co jest mu
potrzebne.

I trymestr ciąży

Wahania nastrojów

(to co w innym czasie byłoby wyrazem egoizmu,
niedojrzałości – w okresie ciąży ma
usprawiedliwienie);

Dla wielu kobiet okres ciąży może być jedyną okazją

do uzewnętrzniania własnych emocji lub potrzeb (np.
doświadczania większego zainteresowania ze strony
otoczenia zwł. partnera, sprawdzenia intensywności
uczuć partnera wobec siebie i dziecka)

I trymestr ciąży

Przyczyny lęków kobiet



obawa o stan zdrowia kobiety i dziecka,



lęk przed bólem związanym z porodem,



obawa o bezpieczeństwo finansowe swojego i
dziecka,



obawa o „sprawdzenie” się w roli matki



obawa o niekorzystne zmiany w sylwetce

I trymestr ciąży

Silny stres w ciąży wpływa na



znaczne nasilenie dolegliwości ciążowych
(Motyka,1982)



zwiększa prawdopodobieństwo powikłań ciąży
(Zax,1977)



zwiększa prawdopodobieństwo zaburzeń
rozwoju u dzieci np. ADHD (Glover,2004)

Stres w ciąży

Silne stany lękowe matki w czasie ciąży, mogą

zwiększać ryzyko wystąpienia zaburzeń
zachowania u jej dziecka - zaobserwowali
naukowcy z Belgii. Wyniki badań publikuje
pismo "Child Development".

Stres w ciąży

Psycholodzy z Uniwersytetu w Leuven
Badanie 71 kobiet, będących w ciąży z

pierwszym dzieckiem



Na podstawie wypełnianych przez nie

ankiet, określili nasilenie stanów lękowych

w różnych okresach ciąży.



Kiedy ich dzieci ukończyły 8-9 lat, ich

zachowanie i zdrowie psychiczne zostało

ocenione przez matki, nauczycieli oraz

bezstronnych obserwatorów.

Stres w ciąży



Okazało się, że dzieci kobiet, które przeżywały
stany lękowe między 12. a 22. tygodniem ciąży,
częściej były nadpobudliwe, miały problemy z
koncentracją uwagi i stanami lękowymi w wieku
8-9 lat niż ich rówieśnicy.

Stres w ciąży



Badania potwierdzają tzw hipotezę
programowania płodu mówiącą, że silne stany
emocjonalne matki w okresie ciąży mogą
wpływać na przyszłe zachowanie i zdrowie
dziecka.

Stres w ciąży



Zgodnie z tą teorią, pewne czynniki
środowiskowe mogą zakłócać kluczowe
etapy w rozwoju mózgu i innych narządów
nie narodzonego jeszcze dziecka, w ten
sposób determinując jego podatność na
rozwój różnych chorób w przyszłości.

Szczególnie "wrażliwym„ na stres okresem
ciąży jest czas między 12. a 22. tygodniem

Stres w ciąży



Badania Vivette Glover i Pampy Sarkar(2007)



mierzono poziom kortyzolu, hormonu stresu u
267 ciężarnych kobiet



porównywano próbki krwi od matek oraz próbki
płynu owodniowego.

W 17. tygodniu ciąży (i później) wyższemu

poziomowi kortyzolu we krwi matki odpowiadał
jego wyższy poziom w płynie owodniowym

(Clinical Endocrinology),

Płód

Płód może odczuwać stres matki już w 17.
tygodniu ciąży

Stres w ciąży



Zdaniem Rzecznik Praw Dziecka Ewy
Sowińskiej, kobiety w ciąży nie powinny chodzić
na filmy z "mocnymi scenami" i słuchać zbyt
głośnej muzyki, bo zaszkodzą dziecku, które
może np. urodzić się z ADHD.

Stres w ciąży



„Często można spotkać kobiety w ciąży na
filmach z wysokim poziomem agresji i mocnych
scen. Myśląc o stresie osoby dorosłej, czego
można się spodziewać od zlęknionego dziecka
pod sercem matki. Przecież ono, nawet jeśli
narodzi się o czasie, nie będzie spokojnego
usposobienia, sprawi wiele kłopotów rodzicom,
jak choćby trudności w zasypianiu lub
nadpobudliwość psychoruchową”

Ewa Sowińska rzecznik praw dziecka lekarz

Postawy kobiet wobec macierzyństwa (J.
Raphael- Leff,1991)



matki ułatwiające rozwój



matki kontrolujące rozwój

Postawy kobiet wobec macierzyństwa (J.
Raphael- Leff,1991)

matki ułatwiające rozwój



ciąża i macierzyństwo jest potwierdzeniem ich
kobiecości,



łatwo przystosowują się do dolegliwości ciążowych,



swoją aktywność podporządkowują wymaganiom
okresu ciąży,



próbują nawiązać wewnątrzmaciczny kontakt z
dzieckiem



czekają na poród, chcą go przeżyć w pełni naturalny
sposób

Postawy kobiet wobec macierzyństwa (J.
Raphael- Leff,1991)

matki kontrolujące rozwój

-

starają się aby mimo ciąży kontynuować
dotychczasowy sposób życia.

-

nie podejmują prób nawiązania
wewnątrzmacicznego kontaktu z dzieckiem

-

pod koniec ciąży zaczynają się bać o zdrowie
dziecka i o utratę kontroli nad własnym
zachowaniem w czasie porodu

Fazy zaangażowania mężczyzny w przebieg ciąży
(K. May,1986)

1.

Faza ogłoszenia

od pierwszego przypuszczenia że

partnerka jest w ciąży, do jej
potwierdzenia.

Wspieranie partnerki

-

w decyzji co do kontynuowania ciąży

-

W wprowadzeniu odpowiedniego trybu
życia

Fazy zaangażowania mężczyzny w przebieg ciąży
(K. May,1986)

2. Faza spokoju (do 25 tygodnia ciąży).

Zaangażowanie w przebieg ciąży zależy od

łączącej go relacji emocjonalnej z przyszła
matką, sytuacji finansowej, oraz od tego na ile
świadoma była jego decyzja o posiadaniu
potomstwa.

Fazy zaangażowania mężczyzny w przebieg ciąży
(K. May,1986)

3. Faza zoogniskowania (od 25 tygodnia ciąży).

-

lęk o żonę i dziecka w czasie przebiegu porodu

-

myślenie o sobie jako ojcu o wynikających z

tego obowiązkach i przyjemnościach

-

radość z bliskiego czasu przyjścia dziecka na

świat,

-

obawa przed dużymi zmianami, które w tym

czasie nastąpią

Fazy zaangażowania mężczyzny w przebieg ciąży
(K. May,1986

Przeżywanie silnego niepokoju może utrudniać

mężczyźnie przystosowanie się do sytuacji i
sprawi że będzie on dawał mniej wsparcia
partnerce .

Ojciec

Odnajdywanie się w roli ojca jest procesem, na

który mają wpływ różne czynniki:

- przekonania na temat ojcostwa (wynikają m.in. z

własnych doświadczeń, obserwacji, wiedzy, norm

narzucanych przez otoczenie (koledzy, rodzina)

- konflikty przeżywane w dzieciństwie zwłaszcza w

kontakcie z własnymi rodzicami (ciąża partnerki

może powodować odżywanie konfliktów powodując

napięcia, lęki, poczucie bezradności, zależności,

poczucie winy, zazdrości)

Typy osobowościowe przyszłych ojców

J.Raphael-Leff opisała dwa typy osobowościowe

przyszłych ojców:

-

ojcowie obserwujący

-

ojcowie uczestniczący

Typy osobowościowe przyszłych ojców

Ojcowie uczestniczący

-

zainteresowani przebiegiem ciąży i porodu

-

troszczący się o samopoczucie żony w ciąży

-

chętni do opieki nad dzieckiem

Typy osobowościowe przyszłych ojców

Ojcowie obserwujący



Negatywnie nastawieni do obecności przy
porodzie



Niechętnie do opieki nad małym dzieckiem

Zespół Couvade

występujące u niektórych
przyszłych ojców dolegliwości
przypominające swoim
charakterem objawy
pojawiające się kobiety w ciąży.

http://www.xihalife.com/bbs/living/pregnancy/3431.htm

Zespół Couvade



Nazwa tego zjawiska nawiązuje do rytuału

występującego wśród wielu prymitywnych

plemion polegającego na naśladowaniu przez

mężczyznę zachowań żony związanych z

porodem.



Rytuały couvade występowały, lub nadal

występują w plemionach indiańskich, w

afrykańskich , występowały u hiszpańskich

basków, i w plemionach celtyckich.

Zespół Couvade

Rytuały Couvade nadal występują w np. w Papui

Nowej Gwinei

Gdy kobieta jest w ciąży

-

mężczyzna wycofuje się ze swojego plemienia

-

szyje własne ubranie na czas oczekiwania na

dziecko,

-

zakłada ozdoby z muszel (ponieważ jego kobieta

nosi muszle).

-

nie przechwalała się swoją sprawnością

seksualną,.

Rytuał Couvade

-zajmuje się przygotowaniem posiłków dla niej i

dla niego.

- sypia oddzielnie od żony
Kiedy zbliża się poród kładzie się do łóżka i

naśladuje skurcze porodowe, modli się i

zawodzi monotonnie. Głośno krzyczy i

lamentuje, a po urodzeniu się dziecka, gdy

tylko kobieta jest w stanie chodzić, przynosi

mu noworodka.

Mężczyzna przystawia dziecko do piersi

naśladując karmienie dziecka

Zespół Couvade

Najczęstsze objawy na które uskarżają się

partnerzy ciężarnych kobiet:



nudności wymioty



spadek apetytu



przybierania na wadze



bóle głowy



zaparcia



kolka nerkowa



bóle zębów

Zespół Couvade

Psycholodzy przyjmują że o zespole couvade

można mówi gdy w okresie ciąży partnerki
pojawiają się u mężczyzn co najmniej dwa
objawy z w.w., zaś żaden z objawów nie
występował przed ciążą, ani po porodzie

Zespół Couvade

Częstość występowania zespołu couvade u

mężczyzn wg badań psychologicznych waha się
od od 10-25% (Benevenuti,1989,Borgen,1989)

Zespół Couvade

Wg badań psychologicznych L. Bogren

(1989)

Zespół couvade występuje częściej :

-

u starszych mężczyzn, blisko związanych ze

swoimi matkami

-

u mężczyzn, których żony mają wiele obaw

dotyczących ciąży i porodu(objawy nasilają

się w I i III trymestrze ciąży)

-

u mężczyzn, którzy pojawienie się dziecka

odczytują jako sygnał niepokojących zmian

Relacja pomiędzy partnerami



Najczęściej jest kontynuacją relacji wcześniejszej



W przypadku gdy relacje te nie były udane –
mogą pogorszyć się jeszcze bardziej

Relacja pomiędzy partnerami



Dr Karolina Kuryś z Uniwersytetu im.
Adama Mickiewicza w Poznaniu twierdzi
że przyjście na świat dziecka to krytyczne
wydarzenie życiowe ponieważ

-

w

nieoczekiwany

sposób

zaburza

dotychczasowe życie,

-

wyodrębnia się z codziennych zdarzeń

-

i jest znaczące emocjonalnie

Relacja pomiędzy partnerami



W terminologii psychologicznej kryzys
może by wydarzeniem pozytywnym, lub
negatywnym



O tym czy kryzys jest wydarzeniem
pozytywnym, czy negatywnym dla
człowieka decyduje bilans zysków i strat

Relacja pomiędzy partnerami

Badanie Kuryś 50 par małżeńskich z

dziećmi od 4 miesiąca do drugiego roku
życia

Ocena wpływu pojawienia się pierwszego

dziecka na życie kobiet i mężczyzn oraz
rodziny

Relacja pomiędzy partnerami

Wyniki badania
Reakcje na informację o ciąży
-Najczęściej radość, szczęście, ale i

zaskoczenie, lęk

Ocena wielkości zmian życiowych (w

skali 1-10)

-

informacja o ciąży K-5, M-2

-

po urodzeniu dziecka K-8, M-4

Najczęstsze zmiany w zakresie relacji partnerskich

Hierarchia wartości
-muszą ulec zmianie plany dotyczące przyszłości

bliższej i dalszej uwzględniając dziecko.

Mężczyźni w mniejszym stopniu niż kobiety

zmieniają swoje osobiste cele. Cele związane z
karierą i pracą zawodową nie tracą na znaczeniu
tak jak to ma miejsce u kobiet (Samela-
Aro,2000)

Najczęstsze zmiany w zakresie relacji partnerskich

Zmiany w zakresie potrzeb fizycznych i

emocjonalnych kobiety

oczekuje ona od partnera większej czułości,

opiekuńczości, pomocy w codziennych
obowiązkach, uczestniczenia w sprawach ciąży
(wizyty lekarskie, badania, itp.)

Najczęstsze zmiany w zakresie relacji partnerskich

Wygląd, sprawność i atrakcyjność kobiety – im

mniej atrakcyjnie czuje się kobieta tym bardziej
negatywne konsekwencje ma to dla jej
samopoczucia i relacji partnerskich.

Najczęstsze zmiany w zakresie relacji partnerskich

Kontakty seksualne – nie ma określonych reguł

opisujących zmiany w tej sferze (dla części par
jest to okres intensywnych i satysfakcjonujących
kontaktów seksualnych dla innych wiąże się z
ograniczeniami lub całkowitą rezygnacją z życia
seksualnego)

Drugi trymestr ciąży

Powstawanie relacji z dzieckiem

-

pojawia się odczuwanie ruchów płodu

-

ciężarna odczuwając ruchy płodu,

dokładniej uświadamia sobie istnienie

dziecka - odrębnej od jej organizmu istoty.

-

przyszli rodzice snują wyobrażenia, jakie

będzie ich dziecko, jakie odziedziczy

cechy, jakie będą jego losy w przyszłości

Drugi trymestr ciąży

-

polepsza się samopoczucie fizyczne i psychiczne.

-

ustępują dolegliwości charakterystyczne dla I

trymestru (nudności, wymioty) .

-

U części ciężarnych powraca również

zainteresowanie aktywnością seksualną, sprzyja

temu wzrost poziomu energii życiowej oraz lepsze

nawilżenie pochwy. U pozostałych kobiet

częstotliwość współżycia zmniejsza się z powodu

nieuzasadnionych obaw związanych z

przedwczesnym wywołaniem porodu, lub też z

lękiem, aby nie spowodować urazu dziecka

Drugi trymestr ciąży -zmiany psychologiczne

-

kobieta przyzwyczaja się do swojego aktualnego
stanu i do zmian zachodzących w jej organizmie

-

emocje przeżywane w pierwszym trymestrze
stopniowo słabną,

-

powraca zainteresowanie wydarzeniami dnia
codziennego oraz zwiększa się poczucie
rzeczywistości.

Trzeci trymestr ciąży

http://de.wikipedia.org

Trzeci trymestr ciąży

Pojawiają się nieregularne skurcze macicy tzw.
przepowiadające skurcze Braxtona Hicksa
Powiększona, w tym okresie, macica powoduje wzrost uczucia
parcia na pęcherz moczowy.
Kobiety uskarżają się także na zgagę, dolegliwości
gastryczne,
problemy związane z żylakami odbytu,
bolesne skurcze mięśni łydek,
uczucie duszności oraz zaburzenia snu.

Częstość współżycia seksualnego w ostatnich tygodniach na

ogół znacznie obniża się. Przyczyną jest dyskomfort związany
ze zmianami w sylwetce kobiety i obawa przed
przedwczesnym wywołaniem akcji porodowej

Trzeci trymestr ciąży

Przyrost masy ciała związany z rozwojem płodu w

III trymestrze może być przyczyną dyskomfortu
fizycznego, wywoływać uczucie ociężałości,
ograniczenie aktywności, a w skrajnych
przypadkach może nawet sprawiać trudności
przy poruszaniu się.

Ze zmianami w sylwetce mogą wiązać się bóle

kręgosłupa, obrzęki oraz zwiększona podatność
na zmęczenie.

Trzeci trymestr ciąży -zmiany psychologiczne

-

chwiejność emocjonalna, podatność na
występowanie stanów irytacji, płaczliwość

-

obniżenie nastroju jest niekiedy tak znaczne, że
bywa nazywane „depresją ósmego miesiąca ciąży”.

-

zaburzenia snu.

-

zmienność nastroju jest związana z myślami o
zbliżającym się porodzie.

-

radość związana z coraz bliższym momentem
ujrzenia dziecka jest przytłumiona przez
pojawiające się stany niepokoju i lęku.

Trzeci trymestr ciąży

może występować lęk

-

przed bólami porodowymi

-

przed powikłaniami zdrowotnymi

dotyczącymi matki lub dziecka,

-

przed złym traktowaniem przez personel

medyczny.

-

często przyczyną niepokoju kobiet w

ostatnich dniach ciąży jest obawa, że nie

rozpoznają symptomów rozpoczynającego

się porodu i zbyt późno trafią do szpitala.

Tokofobia
paniczny lęk przed porodem
wg psychologów co szósta kobieta doświadcza

silnego lęku przed porodem.

Trzeci trymestr ciąży

Tokofobia może występować pod postacią:

-

dokonywania wszelkich starań,żeby nie zajść w
ciążę, mimo silnego pragnienia posiadania
dziecka

-

wszechogarniającego paraliżującego lęku, gdy
kobieta jest w ciąży i termin porodu zbliża się

Trzeci trymestr ciąży

Przyczyny występowania tokofobii

-

tokofobia pierwotna(dotyczy kobiet, które nigdy
nie były w ciąży)

związane z jakimś wcześniejszym

traumatycznym doświadczeniem
(molestowaniem seksualnym, śmierci bliskiej
kobiety przy porodzie)

Trzeci trymestr ciąży

Przyczyny występowania tokofobii

-

tokofobia wtórna(dotyczy kobiet, które były w
ciąży)

dotyczy kobiet u których ciąża, lub poród

skończyły się w traumatyczny sposób

(aborcja, poronienie, obumarcie płodu)

Trzeci trymestr ciąży

Przyczyny występowania tokofobii

-

tokofobia wtórna drugiego rodzaju

dotyczy kobiet, które po poprzednim porodzie

przeżyły depresję ,lub psychozę poporodową

Trzeci trymestr ciąży

Objawy tokofobii
W III trymestrze ciąży
- silny lęk, depresja, myśli samobójcze

-

ataki paniki

-

bezsenność

-

niepowściągliwe wymioty

-

wątpienie w kompetencje personelu

medycznego

-

domaganie się cięcia cesarskiego, mimo braku

wskazań

Lęk przed porodem



Intensywny lęk przed porodem dotyczy około
20% kobiet w ciąży



U 6% ciężarnych lęk jest tak silny,że w znaczny
sposób utrudnia funkcjonowanie(Zar,2002)

Lęk ujawnia się w postaci



koszmarów sennych



zaburzeń koncentracji



dolegliwości somatycznych



czasem nasila się do postaci fobii



W niektórych przypadkach jest wynikiem
zespołu stresu pourazowego

Silniejszy lęk występuje u kobiet



młodszych



mało wiedzących o o porodzie



z niższym poziomem wykształcenia



w gorszej sytuacji materialnej



z wcześniejszymi negatywnymi doświadczeniami
położniczymi



mało pewnych siebie



z niską odpornością na sytuacje trudne

Trzeci trymestr ciąży

Przygotowanie do porodu
Kobieta przyzwyczaja się do myśli ze

rozwijające się w niej dziecko, jest już zdolne do
egzystencji poza jej organizmem, zaczyna
zwraca uwagę na oznaki mówiące o zbliżającym
się porodzie

Trzeci trymestr ciąży



Syndrom „zakładania gniazda”
czynności wykonywane przez ciężarną, mające
przygotować dom na przyjęcie dziecka

Trzeci trymestr ciąży

Program szkoły rodzenia obejmuje trzy rodzaje

zajęć:



spotkania grupowe,



ćwiczenia gimnastyczne



wdrażanie rodziców do zadań związanych z
opieką nad dzieckiem.

Trzeci trymestr ciąży



Program spotkań grupowych obejmuje:
- wiedzę z zakresu fizjologii ciąży, porodu i
połogu, - pogłębianie dialogu małżeńskiego,
- uwrażliwienie rodziców na pogłębianie
kontaktów z dzieckiem w wewnątrzmacicznej
fazie jego życia.
- zapoznanie się z trudnymi przeżyciami o
fizjologicznej i psychologicznej naturze, które
mogą się pojawić w okresie ciąży porodu i połogu
- praktyczne przygotowanie przyszłych rodziców
do odbycia wspólnego porodu.

Trzeci trymestr ciąży

Ćwiczenia gimnastyczne prowadzone w szkole

rodzenia obejmują
- naukę oddychania w poszczególnych fazach
porodu,
- naukę relaksacji,
- ćwiczenia ogólnorozwojowe.

Trzeci trymestr ciąży

W ramach wdrażania młodych rodziców do

opieki nad dzieckiem otrzymują oni wskazówki
co do karmienia i pielęgnacji noworodka.
Szczególną uwagę zwraca się na rozwijanie u
mężczyzn motywacji i samodzielności w opiece
nad dzieckiem

Trzeci trymestr ciąży

Wg badań prof..Fijałkowskiego udział w szkole rodzenia:

- skraca czas porodu średnio o 2 – 4 godziny,
- zmniejsza ilość powikłań w czasie porodu, związanych
zarówno z osobą matki jak i dziecka,
- sprawia, że po porodzie matka szybciej odzyskuje dobrą
kondycję fizyczną,
- ma mniej problemów związanych z karmieniem piersią.
- uczestniczący w zajęciach mężowie wykazują większe
zainteresowanie pełnieniem swych funkcji rodzinnych,
łącznie z pielęgnacją i karmieniem dziecka.
(Fijałkowski,1996).

Metody psychoprofilaktyki używane w szkołach
rodzenia

Metoda Lamaze



stworzona przez Ferdynanda Lamaze w latach
50 XXw



zastosowanie przez rodzącą technik
relaksacyjnych i oddechowych w połączeniu ze
stałym wsparciem ze strony współmałżonka (lub
innego partnera) oraz położnej

Metody psychoprofilaktyki używane w szkołach
rodzenia

Ważna w tej metodzie jest aktywna koncentracja,

która ma swe podstawy w rozluźnieniu i
rytmicznym oddychaniu. Kobiety, w celu
poprawienia zdolności koncentracji, zachęca się
do skupienia uwagi na jakimś punkcie

Metody psychoprofilaktyki używane w szkołach
rodzenia



Założenia:



poród jest czymś normalnym, naturalnym i

zdrowym,



że kobieta ma prawo rodzić bez rutynowej

interwencji medycznej



zdolność kobiety do rodzenia w sposób

naturalny może być albo poprawiona, albo

zmniejszona przez wsparcie, jakie otrzymuje

od osoby zapewniającej opiekę zdrowotną oraz

przez otoczenie (klinika położnicza, dom lub

szpital.

Metody psychoprofilaktyki używane w szkołach
rodzenia

Metoda Bradleya

Technika ta przyjmuje, że poród jest bolesny,

toteż kładzie nacisk na pogodzenie się z bólem.
Środki medyczne są stosowane wyłącznie w
przypadku komplikacji i cięcia cesarskiego

Metody psychoprofilaktyki używane w szkołach
rodzenia

zaleca rodzącym kobietom, aby skoncentrowały

się na swoim ciele i współpracowały z nim,
zamiast odrywać uwagę od własnego ciała i
skupiać ją na jakimś punkcie otoczenia (co jest
zalecane w metodzie Lamaze), by zapomnieć o
dyskomforcie.

Metody psychoprofilaktyki używane w szkołach
rodzenia

Zgodnie z techniką Bradleya, kobieta podczas

porodu potrzebuje ciemnego pomieszczenia,
ciszy i wygodnego oparcia

Metody psychoprofilaktyki używane w szkołach
rodzenia

Nie zaleca ona modelu oddychania

stosowanego w szkole Lamaze, a propaguje
tzw. brzuszne, głębokie oddychanie

Kobiety uczą się naśladować pozycję i

oddychanie (powolne i głębokie) w czasie
snu, by mogły potem wykorzystać je w
czasie porodu, i stosować techniki
relaksacyjne, które mogą złagodzić
dolegliwości pierwszego okresu porodu

Szkoła rodzenia



Jakie wiadomości ze szkoły rodzenia
wykorzystują kobiety w praktyce?



Czy stosują przy porodzie techniki oddechowe i
relaksacyjne, które prezentuje się im w szkole
rodzenia?



Jak oceniają ich efektywność

Trzeci trymestr ciąży

Badanie Spiby’ego (2003)
W 72 godziny po porodzie pytano 121 kobiet o

przebieg porodu m.in.o korzystanie z technik

poznanych na zajęciach w szkole rodzenia.

Pytano o



rodzaj zastosowanej techniki,



powód zastosowania,



moment zastosowania,



skutki zastosowania,



przyczyny zaprzestania korzystania z niej.

Badanie Spiby’ego (2003)

Wyniki badania



Techniki proponowane w szkole rodzenia były
często stosowane przez kobiety



88% stosowało techniki oddechowe



51% zmieniało pozycję ciała na korzystniejszą



41%stosowało techniki relaksacyjne

Badanie Spiby’ego (2003)

Rodzące korzystały z tych technik przez

krótki czas pierwszego okresu porodu

Umiejętności ze szkoły rodzenia

wykorzystywano aby

-

zmniejszyć dolegliwości bólowe

-

aby uspokoić się i uniknąć paniki

-

odwrócić uwagę

-

zwiększyć poczucie kontroli nad
przebiegiem porodu

Badanie Spiby’ego (2003)

Rodzące w dużej zaprzestawały stosowania

technik oddechowych i relaksacyjnych gdy

-nie przynosiły one skutecznej redukcji bólu
- skorzystały z farmakologicznych środków

uśmierzających ból.

Cześć rodzących mimo tego stosowała te

techniki, aby opanować niepokój i

wzmocnić poczucie kontroli nad porodem

Szkoła rodzenia

Ważne aby w szkole rodzenia kobiety

otrzymywały realistyczną informacje



o bólu porodowym



skutkach stosowania technik oddechowych i

relaksacyjnych, tak by kobiety nie

wytwarzały nierealistycznych oczekiwań

Aby kobiety nie reagowały negatywnymi

emocjami, gdy ich rzeczywiste doświadczenia

związane z porodem, były inne od tego co

oczekiwały (Bielawska Batorowicz,2007)

Poród



Moment kulminacyjny całego okresu ciąży



Wydarzenie o znaczeniu psychologicznym dla
osób uczestniczących w porodzie

Podstawowe obawy kobiet oczekujących na poród



Przed bólem,

Podstawowe obawy kobiet oczekujących na poród



Przed powikłaniami u siebie i u dziecka,

Podstawowe obawy kobiet oczekujących na poród



Lęki spowodowane przekonaniem o

niezdolności do normalnego porodu,

Podstawowe obawy kobiet oczekujących na poród



Wynikające z patologicznego przebiegu

ciąży,

Podstawowe obawy kobiet oczekujących na poród



Przed skutkami znieczulenia,

Podstawowe obawy kobiet oczekujących na poród



Przed przyszłymi trudnościami

ekonomicznymi i/lub społecznymi,

Podstawowe obawy kobiet oczekujących na poród



Przed szpitalem, Przed nieprzyjemnymi

zabiegami (golenie, lewatywa,

kroplówki),

Podstawowe obawy kobiet oczekujących na poród



Przed pozostawieniem sobie samej,

samotnością

Podstawowe obawy kobiet oczekujących na poród



Przed utratą panowania nad sobą i

niewłaściwym zachowaniem,

Podstawowe obawy kobiet oczekujących na poród



Przed złym traktowaniem przez personel

medyczny

Czynniki wpływające na stosunek
kobiety do porodu

Czynniki wpływające na stosunek kobiety do

porodu



Czynniki kulturowe

Duży wpływ ma na to kulturowo uwarunkowany

strach przed porodem (literatura i film często

przedstawiają poród jako wydarzenie

traumatyczne).

Czynniki wpływające na stosunek
kobiety do porodu



Czynniki związane z osobowością kobiety (jej

skłonność do podejmowania wyzwań jakie niesie

życie)

- stopień emocjonalnego bezpieczeństwa w

dzieciństwie,

-

stosunki z najbliższym otoczeniem,

-

rodzicami,

-

życiowym partnerem

-

wizerunek siebie jako kobiety.

Czynniki wpływające na stosunek
kobiety do porodu



Czynniki zdrowotne

-

brak lub obecność różnego rodzaju

przewlekłych chorób

-

występowanie lub niewystępowanie zagrożeń

dla matki i dziecka,

-

harmonia w funkcjonowaniu organizmu,

-

dobre samopoczucie związane ze zdrowiem

fizycznym.

Czynniki wpływające na stosunek
kobiety do porodu

Czynniki związane z funkcjonowaniem związku



wzajemne relacje,



stopień odczuwanej satysfakcji małżeńskiej,



akceptacja ciąży i mającego się narodzić

dziecka.

Wzory reakcji kobiet na fakt porodu. (Kościelska,
1998).

Poród jako radosne wydarzenie
Kobieta przejawia wiele zachowań świadczących o radości

jaką odczuwa w związku z przyjściem dziecka na świat.

- dziecko w większości przypadków jest chciane i

planowane, a ciąża przebiegała bez poważniejszych

komplikacji.

- rodzącą charakteryzuje tendencja do podkreślania

uszczęśliwiających aspektów ciąży a minimalizowania

przykrych dolegliwości.

- w drugiej fazie porodu jest aktywna, stara się

realizować zalecenia położnych.

- doznania porodowe dają jej poczucie spełnienia i

satysfakcji.

Wzory reakcji kobiet na fakt porodu.

Poród jako sytuacja budząca lęk
Rodząca przejawia duży poziom niepokoju,
- stara się realizować wskazówki personelu medycznego,

lecz silne emocje prowadzą do dezorganizacji

zachowania.

- niepokój jest związany z obawą o nieprawidłowy

przebieg porodu, o zdrowie swoje i dziecka.Bardzo często

niepokój ten nie ma żadnego uzasadnienia medycznego.

- skurcze porodowe ocenia jako bardzo przykre i bolesne
- często wpada w panikę przy różnych objawach

występujących w trakcie porodu np. przy mrowieniu i

drętwieniu rąk.

Wzory reakcji kobiet na fakt porodu

Poród jako zadanie
Rodząca traktuje poród jako zadanie, które ma jak najlepiej

wykonać.

-

często uczestniczy przed porodem w zajęciach szkoły

rodzenia,

-

studiuje dostępną literaturę, aby w ten sposób dobrze

przygotować się do momentu przyjścia dziecka na świat.

-

wie dokładnie jak powinny “książkowo” przebiegać

poszczególne fazy porodu

-

jak należy się w ich przebiegu zachowywać.

Paradoksalnie taka postawa kobiet, może czasem okazywać

się niekorzystna w czasie porodu. (własny scenariusz

porodu)

Wzory reakcji kobiet na fakt porodu

Poród jako bolesny zabieg medyczny
Kobieta wykazuje obojętność wobec sytuacji narodzin

dziecka

-

trudno zauważyć oznaki poznawczego i emocjonalnego

zaangażowania.

-

poród jako nieprzyjemny, bolesny zabieg “który trzeba

jakoś przeżyć”.

-

w rozmowach unika tematów związanych z

przygotowaniami do przyjścia dziecka na świat.

-

chętnie natomiast prowadzi rozmowy na tematy neutralne.

Taka postawa może świadczyć o głębokim lęku przed

macierzyństwem, ale może to być mechanizm obronny

wobec bólu lub sposób radzenia sobie z trudną sytuacją .

Wzory reakcji kobiet na fakt porodu

Poród jako wydarzenie na które nie ma się żadnego

wpływu

Rodząca wykazuje negatywny stosunek do porodu.
- nie uczestniczy czynnie w akcji porodowej, drugi okres porodu

często wydłuża się

-

uskarża się na bardzo silne cierpienie, na ból “nie do

wytrzymania”.

-

często prosi o podawanie dużych ilości środków

przeciwbólowych, lub o wykonanie cięcia cesarskiego.

-

nie stosuje się do poleceń i rad personelu.

-

Kobiety takie często sprawiają wrażenie, jak gdyby

znajdowały się w stanie ograniczonej świadomości

(Kościelska, 1998).

Poród jako integralna konsekwencja faktu bycia

kobietą

Dla tych kobiet wydarzenia związane z porodem nie są

wyizolowaną grupą spraw, ale stanowią naturalne

dopełnienie kobiecości.

-

stara się realizować wskazówki personelu medycznego,

dbając o zaspokojenie własnych potrzeb

-

.rodzenie jest dla niej źródłem satysfakcji i spełnienia

-

może w tym czasie odkryć w sobie naturalne zdolności,

które w późniejszym okresie pomagają jej osiągać

większą satysfakcję ze współżycia seksualnego

(Kitzinger, 1994).

Wzory reakcji kobiet na fakt porodu

Poród jako wydarzenie jednoczące rodzinę
Małżonkowie wspierają się wzajemnie,

-

mąż podnosi żonę na duchu,

-

kontroluje prawidłowe oddychanie,

-

masuje plecy,

-

dba o zaspokojenie jej komfortu psychicznego i
fizycznego

-

żona stara się zmniejszyć zdenerwowanie męża,
uspokajając go (Fijałkowski, 1996).

Wzory reakcji kobiet na fakt porodu

Poród



Niezależnie od typu porodu, rodząca w czasie
porodu bardziej koncentruje się na sobie i na
swoich doznaniach, a nie na dziecku.

Poród rodzinny



http://www.naj.kobieta.pl

Poród rodzinny



Zgodnie z wytycznymi WHO z 1985 roku poród rodzinny
jest to poród:
- odbyty przy stosunkowo niewielkiej ingerencji ze strony
personelu medycznego oraz aparatury,
- z zapewnieniem intymności oraz bliskości osób
życzliwych (najczęściej męża),
- z położeniem dziecka na brzuchu matki bezpośrednio po
urodzeniu,
- z systemem rooming-in, tzn. stałą obecnością matki i
dziecka po porodzie,
- z możliwością karmienia piersią bezpośrednio po
porodzie, a potem według potrzeb dziecka.

Poród rodzinny

Motywy podejmowania decyzji o współuczestniczeniu

partnera w porodzie.

A: lękowe: lęk przed nieznanym, przed bólem,

samotnością (Carcer za: Kornas – Biela,1993)

B: chęć współuczestniczenia obojga partnerów w

ważnej dla rodziny chwili (pełniejsze wyrażenie

uczuć)

C: motywy praktyczne: pomoc mężczyzny w trakcie

porodu poprzez stosowanie masażu, kontrolę

sposobu oddychania rodzącej.

D: podążanie za modą na porody rodzinne.

Poród rodzinny



Mężczyźni uczestniczący w porodach zwykle
deklarują umocnienie więzi emocjonalnej z
partnerką oraz bardziej pozytywne postawy wobec
narodzonego dziecka (moment szczególny –
przecięcie pępowiny),



Uczestnictwo ojców w porodzie sprzyja
zaangażowaniu w późniejszą opiekę nad dzieckiem
i w wychowanie.



Dla mężczyzn udział w porodzie jest
przekroczeniem pewnego tabu.

Poród rodzinny

Badania pokazują, że zdecydowana większość

kobiet uznała za pożyteczną obecność męża

w czasie porodu.

Obecność męża

-

daje rodzącej poczucie bezpieczeństwa,

-

chroni ją przed uczuciem strachu i

osamotnienia.

-

mąż jest najlepszym pośrednikiem między

lekarzem i położną, a żoną.

Poród rodzinny

Rola osoby towarzyszącej w trakcie porodu:



Wspieranie emocjonalne



Fizyczna pomoc



Współpraca z personelem



Uczestniczenie w przyjęciu dziecka

(nie musi to być ojciec dziecka tę rolę może przejąć

ktoś z rodziny lub nawet obca osoba np. położna)

Poród rodzinny



Mimo całej euforii, która towarzyszy wspólnemu
przeżywaniu narodzin, mogą pojawiać się
reakcję przeciwne.

Kobieca wstydliwość,
Niekorzystne następstwa dla późniejszego
życia seksualnego,

Poród rodzinny



Nigdy nie uważałem, że porody rodzinne są bezwzględnie

najlepszym rodzajem porodu. Wszystko zależy przecież

od konkretnego małżeństwa. Dla jednych bowiem

wspólne przeżycie porodu jest czymś ważnym i

pozytywnym, dla innych może się okazać zbyt silnym

przeżyciem. Różna jest przecież wrażliwość

współmałżonków, różne są ich potrzeby i oczekiwania.

Narodziny dziecka są bezsprzecznie bardzo istotnym

wydarzeniem życiowym, ważnym momentem rodzinnym.

Ustalenie wzorca w wyborze porodu jest jednak

niemożliwe.

dr. n. med. Wojciech Puzyną,

Dziecko

Poród to dla niego wydarzenie trudne i

wyczerpujące – gwałtowne zmiany wymagające
przystosowania.



Zmiana funkcji ustrojowych (zwł. układ krążenia
i oddechowy)



Ciężar ciała



Nagłe ochłodzenie



Rażące światło



Hałas



Zmiany położenia ciała

Rola personelu medycznego w

minimalizowaniu negatywnych czynników:



Zapewnienie odpowiedniej atmosfery
porodu

(np. Przyciemnione światło, spokój, właściwa

temperatura otoczenia, położenie dziecka
na brzuchu matki)



Badanie przeprowadzone w szpitalu położniczym
w Gwatemali.

W grupie eksperymentalnej w trakcie całego

porodu towarzyszyły kobietom tzw. douli –
kobiety bez specjalnego przeszkolenia
wspierające je przez rozmowę i dotyk.

Kobietom w grupie kontrolnej zapewniono jedynie

profesjonalną pomoc medyczną.

Grupa eksperymentalna: skrócenie czasu porodu,

zmniejszenie ilości powikłań, cesarskich cięć oraz
problemów u noworodków,

Ból porodowy

Trudno obiektywnie zmierzyć intensywność bólu

porodowego. Duży wpływ na czucie bólu mają
różne czynniki (przekonanie, że poród musi
boleć, wrażliwość na ból, obawy o zdrowie
dziecka, sytuacja rodzinna i in.).

Ból porodowy

Badania R. Melzacka
Stwierdzono,że ocena natężenia bólu związanego z

porodem jest bardzo wysoka nawet w
porównaniu z bólem reumatycznym, czy
nowotworowym

Ból porodowy



W teologii judeochrześcijańskiej ból
jest uznawany za karę bożą.



Do końca XIX w traktowano to
bardzo dosłownie- Ból ma być
częścią porodu

Ból porodowy



1591 spalenie na stosie akuszerki Agnes

Simpson za próby łagodzenia bólów

porodowych za pomocą opium



http://www.gazetalekarska.pl

Ból porodowy



Koniec XIX w dopuszczenie
możliwości usypiania chloroformem
w czasie porodu

Ból porodowy



1940 r Dick Read zaobserwował, że
przyczyną bólu przy porodzie jest
odczuwany przez kobietę lęk i
napięcie psychiczne

Ból porodowy

Triada Reada

NAPIĘCIE

LĘK

BÓL.

Ból porodowy

Zmniejszenie odczuwania bólu porodowego

uzyskiwał przez przełamanie figury Reada na
wszystkich -3 etapach, a mianowicie:



przez wyjaśnienia i informacje mające na celu
zmniejszenie strachu związanego z oczekiwaniem
(zmniejszenie lęku)



przez ćwiczenia odprężające i oddechowe
(rozluźniające),(zmniejszenie napięcia)



przez ćwiczenia gimnastyczne służące polepszeniu
sprawności ciała i ułatwieniu przebiegu aktu
porodowego.

Ból porodowy



Lekarz miał być gwarantem
pewności i bezpieczeństwa, a nie
chirurgiem nie potrzebnie
ingerującym w poród

Read kładł tez duży nacisk na

obecność spokojnych i
wspierających osób podczas całego
porodu

Ból porodowy



Wg Reada „po usunięciu lęku i
wzmocnieniu ekstazy poród może
być naturalny tzn rzeczywiście
bezbolesny (Rich,1995)

Ból porodowy

U Reada kobieta przestaje być bierną

uczestniczką porodu działa aktywnie
ale to położnik kontroluje całą sytuację

Działanie aktywne, ale nie całkowite

kontrolowanie

W II okresie stan „przytępionej

świadomości”

Ból porodowy



W latach 30 i 40 XX wieku połoznicy
radzieccy zaczęli podjeli próby
wprowadzania teorii Pawłowa
dotyczącej odruchów warunkowych
do sytuacji porodu



Wprowadzano tzw. trening
prenatalny mający na celu
stworzenie kompleksowego
łańcucha odruchów warunkowych,
które miały zastosowanie podczas
porodu- szczególny nacisk kładziono
na stosowanie sugestii, a czsem i
hipnozy

Ból porodowy



1951 rok- Bernard Lamaze
wprowadza „metodę
psychoprofilaktyczną” przy porodzie

Bernard Lamaze

Ból porodowy



Lamaze

-

podkreślał aktywne uczestnictwo
kobiety we wszystkich fazach porodu

-

II okres porodu aktywny (wdech-
parcie-wydech)

-

Wprowadził ćwiczenia oddechowe w
każdej fazie porodu

Ból porodowy



Przeciwnicy metody Lamazea
nazywają ją „militarną kontrolą nad
własnym ciałem”



Uważają że kobiety ją stosujące są
„są oddzielone od wrażeń , zapachów,
widoku własnego ciała, które rodzi,
bo są zbyt zajęte kontrolowaniem”

(Suzzanne Arms, 1975 )

Metoda psychoseksualna
Sheli Kitzinger



http://www.sheilakitzinger.com

Metoda psychoseksualna
Sheli Kitzinger

Główne załozenia:

-

Urodzenie dziecka jest centralnym

wydarzeniem w życiu kobiety

-

kobieta musi zaufać swojemu ciału i

instynktowi

-

Uznanie prawa kobiety samokierowania,

samokontroli, i możliwości wyboru miejsca

porodu,osób asystujących czy pozycji w której

urodzi dziecko

-

Podkreślenie roli i emocjonalnego wparcia

udzielanego przez męża w czasie porodu

Ból porodowy



Uświadomienie kobietom,że poród
nie jest nagłym kryzysem,
dramatem, ani chorobą, którą
muszą się zając się inni bo kobieta
nie ma kontroli nad własnym ciałem

Metoda psychoseksualna
Sheli Kitzinger

-

Te wszystkie załozenia można
osiagnąc dzięki fizycznej i
psychicznej edukacji prenatalnej

Ból porodowy



Metoda Kitzinger zapoczątkowała
ruch „odzyskiwania swoich
ciał”przez kobiety



Ból porodowy

Trudno obiektywnie zmierzyć intensywność bólu porodowego. Duży

wpływ na czucie bólu mają różne czynniki (przekonanie, że poród musi

boleć, wrażliwość na ból, obawy o zdrowie dziecka, sytuacja rodzinna i

in.).

Ból porodowy



Badania R. Melzacka
Stwierdzono,że ocena natężenia bólu
związanego z porodem jest bardzo wysoka
nawet w porównaniu z bólem reumatycznym,
czy nowotworowym

Ocena bólu porodowego (R. Melzack,1984)



23,4% kobiet rodzących po raz pierwszy oceniła
ból w czasie porodu jako najwyższy w skali „ból
nie do zniesienia”



67,4 %określiło ból jako intensywny lub bardzo
intensywny



9,2% określiło ból porodowy jako ból o niskim
natężeniu

Ocena bólu porodowego (R. Melzack,1984)

Kobiety rodzące kolejny raz:



11,1% -ból „nie do zniesienia”



46,3%-ból intensywny, lub bardzo intensywny



24,1%- niskie natężenie bólu

Ocena bólu porodowego (R. Melzack,1984)

Rodzące opisywały ból jako ostry,

ściskający,kłujący, meczący i wyczerpujący

Ocena bólu porodowego (R. Melzack,1984)

Intensywny ból jest doświadczeniem, które

dotyczy dużej części kobiet rodzących nie tylko
pierwszy ale i kolejny raz

Ból porodowy

Ból porodowy nie jest "po nic":
uruchamia skomplikowany mechanizm hormonalny

odpowiedzialny za prawidłowy przebieg porodu.

wydzielane pod wpływem bólu hormony stresu

przygotowują ostatecznie płuca dziecka do
oddychania,

zapobiegają niedotlenieniu, mobilizują jego energię

potrzebną do pokonania drogi na świat

Fundacja Rodzic po ludzku

Ból porodowy

Trud rodzenia jest potrzebny, jest nieodzowny, by

umieć kochać dziecko(E.Nitecka)

Ból porodowy

Czy pamięta się ból porodowy?
Czy coś zmienia się w dłuższej perspektywie

czasowej

Ból porodowy

Badania U. Waldenstorm (2004)



Badanie kobiet dwa miesiące i rok po
urodzeniu dziecka

Badania U. Waldenstorm (2004)



I grupa (1451osób)-kobiety, które w dwa
miesiące porodzie, określiły poród jako
doświadczenie pozytywne, po roku zmieniło
zdanie 260 osób



II grupa kobiety(154 osoby) , które w dwa
miesiące po porodzie,określiły poród jako
doświadczenie negatywne

Badania U. Waldenstorm (2004)

Zmiana opinii z pozytywnej na mniej pozytywną

wystąpiła u kobiet

-

u których wykonano nieplanowane cesarskie
cięcie

-

które skarżyły się na silny ból w czasie porodu

-

niezadowolonych z jakości opieki medycznej

-

samotnych

-

Pierwsza pozytywna ocena wynikała z ulgi ,że
ma się już poród „za sobą”

Badania U. Waldenstorm (2004)

Zmiana opinii z negatywnej na mniej

negatywną wystąpiła u kobiet, które były
bardziej zadowolone z opieki medycznej

Niektóre zjawiska psychologiczne występujące w
czasie porodu

„Efekt izby przyjęć”.

W przypadku gdy rodząca bardzo boi się

porodu, wysoki poziom adrenaliny w jej

organizmie może spowodować zahamowanie

wydzielania oksytocyny. Skurcze, które

wcześniej były regularne i intensywne nagle

słabną lub nawet zanikają. Skurcze powrócą gdy

lęk i niepokój rodzącej zmniejszy się.

Niektóre zjawiska psychologiczne występujące w
czasie porodu

„Rytuały porodowe



Powtarzanie przez kobietę w każdym skurczu
podobnych zachowań jako sposobu radzenia z
bólem w czasie porodu.



Utrzymywanie rytuałów porodowych świadczy o
dobrym przystosowaniu do porodu

Niektóre zjawiska psychologiczne występujące w
czasie porodu

„Kryzys siódmego centymetra”

U rodzącej pojawia się brak wiary w pozytywne

zakończenie porodu. Jest obolała i zmęczona

„nie chce już dalej rodzic, chce zakończenia tej

trudnej sytuacji poprzez zastosowanie

znieczulenia, wykonanie cięcia cesarskiego itp.

Niektóre zjawiska psychologiczne występujące w
czasie porodu

„Syndrom Couvada”.

Zjawisko psychologiczne występujące u

niektórych mężczyzn uczestniczących przy

porodzie (a czasem i u tych czekających pod

drzwiami sali porodowej) Obejmuje on

szereg objawów psychosomatycznych takich

jak: bóle głowy, bóle krzyża, mdłości,

biegunka, bóle kończyn. Objawy te nie mają

żadnego organicznego podłoża. Są związane

z odczuwanym przez mężczyznę niepokojem

o zdrowie żony i dziecka,

Psychologia połogu

Adaptacja do macierzyństwa

Psychologiczne aspekty karmienia

piersią

Poporodowe obniżenie nastroju

Adaptacja do macierzyństwa

W ocenie poziomu adaptacji do macierzyństwa

rozpatruje się następujące czynniki

- Satysfakcja z macierzyństwa

-

Poczucie kompetencji

-

Emocje w kontakcie z dzieckiem

-

Obraz dziecka

-

Funkcjonowanie dzieci

-

Czas poświęcony dziecku

-

Obraz zmian w życiu rodziny

Podział matek wg poziomu adaptacji
do macierzyństwa (Kościelska,1996)



matki dobrze przystosowane do
macierzyństwa



matki z trudem adaptujące się do
macierzyństwa( z czasem dobrze
funkcjonujące)



matki źle zaadaptowane do
macierzyństwa

MATKI DOBRZE PRZYSTOSOWANE DO
MACIERZYŃSTWA

Satysfakcja z macierzyństwa

Wysoka

Poczucie kompetencji

Relatywnie najwyższe

Emocje w kontakcie z dzieckiem

Zdecydowanie pozytywne

Obraz dziecka

Pozbawiony negatywnych cech

Funkcjonowanie dzieci

Prawidłowe (w relacji matek)

Czas poświęcony dziecku

Cały wolny czas matki

Obraz zmian w życiu rodziny

Bardzo pozytywny

MATKI Z TRUDEM ADAPTUJĄCE SIĘ DO
MACIERZYŃSTWA (Z CZASEM DOBRZE
FUNKCJONUJĄCE

Satysfakcja z macierzyństwa

Bezpośrednio po porodzie duża,

potem maleje, potem znowu

zadowolenie

Poczucie kompetencji

Początkowo nikłe, po kilku

tygodniach wzrost umiejętności

Emocje w kontakcie z dzieckiem

Silne emocje pozytywne, ale też

silny lęk

Obraz dziecka

Zróżnicowany

Funkcjonowanie dzieci

Zaburzone

Czas poświęcony dziecku

Duży, podejście zadaniowe

Obraz zmian w życiu rodziny

Bardzo duży, częściowo

korzystne

MATKI ŹLE ZAADAPTOWANE DO
MACIERZYŃSTWA

Satysfakcja z macierzyństwa

znikoma

Poczucie kompetencji

niskie

Emocje w kontakcie z dzieckiem

napięcie, niepokój, rozdrażnienie

Obraz dziecka

przewaga elementów

negatywnych

Funkcjonowanie dzieci

w relacji matek- nieprawidłowe

Czas poświęcony dziecku

mniejszy niż w pozostałych

grupach

Obraz zmian w życiu rodziny

zazwyczaj negatywny

Poziom adaptacji do macierzyństwa, a warunki
porodu:

Badanie 15 kobiet – po porodzie w różnych warunkach –

(A.Krawczyk, 1993)

1/3 kobiet rodziła w szpitalu, tzw. tradycyjnym – poród

przebiegały na sali porodowej, a po porodzie matka i

dziecko były separowane.

- 1/3 matek rodziła także w warunkach tradycyjnych (na

sali zbiorowej), ale po porodzie przebywała wspólnie z

dzieckiem (całodobowo), tzw. system rooming in.

- 1/3 matek miała zorganizowany poród rodzinny w

szpitalu: warunki zbliżone do domowych przez obecność

męża, a po porodzie matka także przebywała razem z

dzieckiem.

Poziom adaptacji do macierzyństwa, a warunki
porodu:

Trzy fazy badania
2-4 godzin po porodzie,
2 tyg. po porodzie,
2 miesiące po porodzie)

Wywiad i obserwacja

Poziom adaptacji do macierzyństwa, a warunki
porodu:

-

spośród 5 matek rodzących w warunkach

tradycyjnych, aż 3 ujawniły złą adaptację do

macierzyństwa.

-

spośród 5 kobiet, które odbyły porody rodzinne, aż 4

należały do dobrze zaadaptowanych do

macierzyństwa, a 1 ujawniała przejściowe trudności.

-

w podgrupie kobiet rodzących na tradycyjnym

oddziale, ale po porodzie przebywających na Sali z

dzieckiem, rozkład poziomu adaptacji do

macierzyństwa był prawie równomierny, z minimalną

przewagą kobiet dobrze zaadaptowanych.

Poziom adaptacji do macierzyństwa, a warunki
porodu:

-

matki źle adaptujące się wspominają poród

jako bardziej bolesny

-

w grupie źle zaadaptowanej poród był średnio

o 4h dłuższy niż w dwóch pozostałych grupach.

-

wyraźna zależność pomiędzy poziomem

satysfakcji z macierzyństwa a oceną

funkcjonowania dzieci

-

zaobserwowano mechanizm wzajemnego

oddziaływania matki na dziecko i dziecka na

matkę

BADANIE
WZAJEMNEGO KONTAKTU MATKI I DZIECKA W
SYTUACJI KARMIENIA PIERSIĄ (Tarnowska, M.)

17 matek (normalny przebieg ciąży, dzieci zdrowe)
wywiad oraz obserwacja (sytuacja karmienia

piersią)

Badanie w dwóch fazach: bezpośrednio po

narodzinach i w trzy miesiące później

BADANIE
WZAJEMNEGO KONTAKTU MATKI I DZIECKA W
SYTUACJI KARMIENIA PIERSIĄ (Tarnowska, M.)

Zachowanie się matek podczas karmienia:

- Matki skupione na sobie

- Matki skupione na dziecku

- Matki skupione na zadaniu

Wzorce kontaktów matek z dziećmi – zachowania
matek



kontakt ograniczony głównie do płaszczyzny
behawioralnej



kontakt emocjonalny



harmonia między matką i dzieckiem, wyważona
inicjatywa aktywności z obu stron

BADANIE
WZAJEMNY KONTAKT MATKI I DZIECKA

Badane czynniki zachowania niemowląt w
trakcie karmienia

•

przedmiot skupienia uwagi

•

sposób ssania

•

poziom ogólnej aktywności

•

poziom świadomości

BADANIE
WZAJEMNY KONTAKT MATKI I DZIECKA

Obserwując styl funkcjonowania matek w czasie karmienia i

styl zachowania się dzieci, można dopatrzyć się istotnych
związków

Matki traktujące karmienie w sposób zadaniowy miały dzieci,

które wykazywały – podobnie jak one – małą inicjatywę
interakcyjną (gotowość do kontaktu psychicznego.

- Matki traktujące karmienie emocjonalnie miały dzieci
umiarkowanie aktywne podczas karmienia i w słabym stopniu
skoncentrowane na kontakcie.

- Matki harmonijnie współbrzmiące z dziećmi w sytuacji
karmienia miały dzieci, które jadły powoli i spokojnie.

BADANIE
WZAJEMNY KONTAKT MATKI I DZIECKA

Największy poziom zróżnicowania aktywności

psychicznej występował w grupie dzieci, których
matki potrafiły z nimi „harmonijnie
współbrzmieć”

Karmienie piersią a więź uczuciowa
matka-dziecko

Akt karmienia piersią można określić jako bardzo złożony

system wzajemnego oddziaływania matki i dziecka.

Dziecko otrzymuje od matki



mleko,



bliski kontakt fizyczny



ciepło.



karmienie pobudza wszystkie zmysły niemowlęcia i w

znaczący sposób wpływa na rozwój psychiczny.



spełnienie potrzeb fizycznych daje dziecku poczucie

bezpieczeństwa.

Matka



ssanie piersi przez dziecko jest źródłem wielu
bodźców zmysłowych dla matki, które mogą
być, i zwykle są, odbierane przez matkę jako
przyjemne.



reakcje dziecka podczas i po karmieniu dają
matce zadowolenie i zapewniają o
spełnionym obowiązku macierzyńskim,
wzmacnia jej pozycję w roli matki, żony i
kobiety.



Karmienie piersią zaspokaja potrzebę

przywiązania emocjonalnego.



Potrzeba kontaktu emocjonalnego i związków

uczuciowych jest wrodzona, a ciągłe zaspokajanie

tej potrzeby gwarantuje jednoczesne spełnienie

fizycznych życiowych potrzeb dziecka i matki.



Utworzona więź uczuciowa pomiędzy matką i

dzieckiem zapewnia, że dziecko będzie pod

odpowiednią opieką aż do czasu, gdy będzie

mogło samo zadbać o swoje potrzeby.

Przeszkody ze strony osoby
towarzyszącej w karmieniu

 - pouczanie,

-

wywoływanie poczucia winy

-

niecierpliwość

-

komentowanie budowy piersi

-

oczekiwanie, że kobieta po porodzie
od razu wszystko zrozumie,

Wspieranie przy karmieniu piersią

- mówić wszystko 10 razy „dużymi literami”
nie szukać winnych
zapisać na kartce wszystkie zalecenia
proponować matce różne rzeczy, nie

decydować za nią

porozmawiać z ojcem, zapytać jak się czuje,

czy się boi,

powiedzieć mu co ma robić aby nie czuł się

bezradny

Poporodowe obniżenie nastroju

Wg WHO 35-85 % kobiet około 3 lub 4 dnia

przeżywa problemy emocjonalne określane jako
depresja dnia trzeciego lub „baby blues”. Stan
ten trwa zwykle od kilku godzin do 6 tygodni.
Charakterystyczny dla tego okresu jest spadek
energii, zmęczenie, przewrażliwienie,
drażliwość, zmiany nastroju (od wielkiej radości
do głębokiego smutku), płaczliwość.

Poporodowe obniżenie nastroju

Na wystąpienie poporodowego obniżenia nastroju

składa się wiele czynników.

- poporodowe zaburzenia hormonalne, bowiem w

momencie porodu dochodzi do natychmiastowego

spadku produkcji estrogenów.

- zmiana dotychczasowego trybu życia i związana z

nim atmosfera nowości i niepewności..

- dolegliwości fizyczne gojące się szwy, obrzmiałe

bolące piersi (nawał laktacyjny), bóle brzucha

związane z obkurczaniem się macicy, bóle

kręgosłupa.

- zmiany w obrazie własnego ciała. Kobieta może

mieć poczucie zmniejszonej atrakcyjności.

Poporodowe obniżenie nastroju

- zmęczenie, brak możliwości wypoczynku. Kobieta

sprawuje codzienną opiekę nad noworodkiem
jednocześnie powracając do prac związanych z
prowadzeniem domu.
- dyskomfort z powodu utraty poczucia wolności,
niezależności. Może pojawić się pragnienie aby
znów, tak jak kiedyś czuć się beztroską kobietą
(Kitzinger, 1994).