Sytuacje psychologicznie trudne
w położnictwie

Niepłodność

niemożność zajścia w ciążę po roku
utrzymywania stosunków płciowych
bez użycia środków
antykoncepcyjnych.

Światowa Organizacja Zdrowia
uznała niepłodność za chorobę
cywilizacyjną.

Niepłodność



Bezpłodność- niemożność zajścia w
ciążę



Niepłodność - niemożność
donoszenia ciąży

Niepłodność

Około 20-25% osób doświadcza

problemów związanych z prokreacją

(Kamienieczna i in.,2003)
W Polsce około 1,5 mln par ma

problemy z płodnością

(Klimek,1995)

Niepłodność

Przyczyny:

- wiek

- zaburzenia hormonalne.

- styl życia,

- nadmierny wysiłek fizyczny,

- zaburzenia odżywiania,

- nadużywanie alkoholu

- stres

Niepłodność

Najczęstsze przyczyny niepłodności u kobiet

to:
- brak jajeczkowania, czyli owulacji,
- niedrożne jajowody,
- mięśniaki w macicy;
- częste zapalenia szyjki macicy;
- alergia na nasienie partnera;

Niepłodność

U mężczyzn

-

zaburzenia w funkcjonowaniu układu

moczowo-płciowego

-

palenie papierosów

-

nadużywanie alkoholu

-

przewlekły stres

-

wdychanie szkodliwych chemikaliów

podczas pracy.



Czy niepłodność może mieć podłoże
psychologiczne?

Niepłodność

Niepłodność psychogenna
występuje gdy u pary małżeńskiej

nie znajduje się żadnych
organicznych dysfunkcji ani patologii
przy stosowaniu dostępnych metod
diagnostycznych (Fischer,1957)

Niepłodność

Konsekwencją takiej definicji było w

latach pięćdziesiątych i
sześćdziesiątych uznanie 1/3
przypadków niepłodności za
psychogenne

Warunki niezbędne do rozpoznania
niepłodności psychogennej

1.obecność w nasieniu prawidłowej liczby

plemników o dobrej ruchliwości

2.wykluczenie organicznego podłoża

niepłodności(niezbędne kompleksowe
badanie ginekologiczne)

3.obecność specyficznych emocji, lub cech

charakteru, które mogą wpływa na
zaburzenia płodności

(Karahasanoglu, Barglow, Growe,1972)

Warunki niezbędne do rozpoznania
niepłodności psychogennej

1.

Zaangażowanie się partnerów w

aktywność seksualną

2.

Niechętna postawa wobec rodzicielstwa,

jednego, lub obojga partnerów

3.

Możliwe jest wskazanie mechanizmu,

który uniemożliwia zajście w ciążę

pomimo deklarowanego pragnienia

dziecka (np. braku wytrysku nasienia)

(Mai,1972)

Przyczyny niepłodności opisywane
przez psychoanalityków

Niepłodność psychogenna jako
„psychologiczny konflikt, żeglujący

pod flaga ginekologiczną”

( Karl Menninger, 1943)

Przyczyny niepłodności opisywane
przez psychoanalityków



Problemy z akceptacją własnej płci



Niedojrzała osobowość



Osobowość męsko agresywna u kobiety



Ambiwalentny stosunek do ciąży i

rodzicielstwa



Podświadomy strach przez ciążą



Problem wyboru między karierą a
macierzyństwem

Przyczyny niepłodności opisywane
przez psychoanalityków

Uważano że w wyniku konfliktu

pomiędzy pragnieniem dziecka, a
obawami przed jego urodzeniem
występuje hamowanie jednego, lub
kilku mechanizmów potrzebnych do
zapłodnienia

Niepłodność

To były tylko hipotezy...
nie potwierdzone badaniami
W ostatnich czasach większość badaczy

odrzuca psychoanalityczne wyjaśnienia
niepłodności, podtrzymano jednak tezę,że
osoby doświadczające problemów z
płodnością charakteryzują się
specyficznymi cechami osobowości.

Niepłodność

Cechy osobowości występujące u osób z

zaburzeniami płodności:



introwersja



tendencja do wycofywania się



poczucie winy



tendencja do zamartwiania się



skłonność do stanów lękowych i

depresyjnych



(Kowalski,1996, Skrzypczak,1997 i inni)

Niepłodność

Badanie S.Fassino (2002)
Osoby badane podzielono na trzy

grupy:



pary ze zdiagnozowaną

niepłodnością psychogenną



pary z niepłodnością organiczną



grupa kontrolna pary bez problemów

z płodnością

Niepłodność

Wyniki:
W grupie osób z psychogenną niepłodnością
Wysoki poziom „unikania urazu” objawiający się

-

tendencją do ostrożności w zachowaniu

-

lękiem przed porażką

-

łatwym wycofywanie się z podejmowanych

działań, pasywnością

-

brakiem poczucia bezpieczeństwa

-

skłonnością do reagowania stanami lękowymi i

depresyjnymi w sytuacjach trudnych

Niepłodność

Lęk, niskie poczucie własnej wartości,

czy obawa przed zranieniem mogą
negatywnie wpływać na
funkcjonowanie układu nerwowego
odpowiedzialnego za regulację
cyklów biologicznych

Niepłodność

Wg Fassino
Syndrom „unikania urazu” jest skorelowany

z niskim poziomem serotoniny w mózgu

Niski poziom serotoniny obniżenie

popędu płciowego

Mniejsze zaangażowanie emocjonalne
Mniejsza satysfakcja ze współżycia
Mniejsza ilość stosunków

Niepłodność

Niski poziom serotoniny jest związany

także z występowaniem depresji(Mazurek,
Kiejna,1996)

Depresja wpływa często na zaburzenia

poziomu hormonów i rozregulowanie
mechanizmów odpowiedzialnych za rytmy
biologiczne człowieka (Gierdalski,2000)

Niepłodność

Zagrożenie które niosą

psychologiczne teorie niepłodności

Niebezpieczeństwo obarczania

niepłodnych osób winą za istniejące
problemy z poczęciem, czy
donoszeniem ciąży(Greil,1997)

Niepłodność

W ostatnich latach mniejszą wagę

przywiązuje się do teorii
psychoanalitycznych, a większa do
teorii związanych ze stresem
(przenoszą odpowiedzialność z
człowieka na środowisko)



W jaki sposób stres wpływa na
płodność?

Niepłodność

Niepłodność jako zaburzenie związane ze

stresem (psychosomatyczne)

Mechanizm
Wydarzenie stresowe
- pobudzenie osi podwzgórze-przysadka-

nadnercza

-

zwiększenie poziomu kortyzolu,

adrenaliny,dopaminy

-

zwiększenie poziomu prolaktyny

(Skrzypczak,1997)

Niepłodność

Wysoki poziom prolaktyny powoduje

zaburzenia cyklu miesiączkowego i
zwiększa prawdopodobieństwo
poronienia (Arck, 2001)

Niepłodność

Zanik owulacji u kobiet

przebywających w obozach

koncentracyjnych (Leiblum, 1988)

Wpływ stresu związanego z sesją

egzaminacyjną na cykl

miesiączkowy

Niepłodność

Silny stres związany z wybuchem

prochowni w Paryżu w 1977 roku
spowodował jednoczesne
wystąpienie 62 poronień
(Szarejko,1977)

Niepłodność

Zaburzenia prokreacji ,które mogą

być związane ze stresem

U kobiet:
- oziębłość płciowa

-

zaburzenia orgazmu

-

pochwica

-

cykle bezowulacyjne

Niepłodność

Zaburzenia prokreacji ,które mogą być

związane ze stresem

U mężczyzn:
-Impotencja
- Zaburzenia ejakulacji
- Obniżona jakość nasienia
- Zmniejszenie ilości wydzielanego

testosteronu

Inne hipotezy psychologiczne dotyczące
niepłodności

-

zbyt duża presja otoczenia,

-

blokada psychiczna,

-

negatywne nieuświadomione emocje

-

trudne relacje z matką,

-

lęk przed ojcem

-

podświadomy lęk przed dorosłością,

-

nieuświadomiony konflikt w małżeństwie,

(wątpliwości, czy para tak naprawdę chce być

razem,)

-

lęk przed utratą pracy, i pogorszeniem statusu

materialnego.

Następstwa diagnozy i leczenia
niepłodności

Małżeństwo i posiadanie dzieci to

ważne aspekty w rozwoju o
samorealizacji wielu osób

Niepłodność

Tylko 5% małżeństw świadomie

planuje i wybiera bezdzietność
(Bidzan,2006)

U pozostałych im większa potrzeba

zostania rodzicami, tym większa
frustracja gdy pojawiają się problemy
z prokreacją

Psychologiczne aspekty leczenia
niepłodności

Badanie Freemana (1985)



48% kobiet poddających się leczeniu
metodą in vitro określiło
bezpłodność jako najgorsze
doświadczenie w ich życiu

Psychologiczne aspekty leczenia
niepłodności

Stres związany z leczeniem

niepłodności jest porównywalny do
stresu po rozpoznaniu choroby
nowotworowej, tylko stres związany
z zachorowaniem na AIDS jest
określany jako większy

Psychologiczne aspekty diagnozy i
leczenia niepłodności

Etapy reakcji emocjonalnej na diagnozę

niepłodności

1.Szok, zaskoczenie, zaprzeczenie „dlaczego ja?”
2.Gniew, złość, poczucie winy u niepłodnego

partnera

4.Izolacja w małżeństwie i od innych osób ,które są

źródłem wparcia społecznego i od osób

posiadających małe dzieci

5. Żałoba po stracie niezaistniałego dziecka
6.Akceptacja niepłodności (wybór metody leczenia

lub alternatywnych planów życiowych)

Psychologiczne następstwa diagnozy
niepłodności

Kompleks „kobiety

niepełnowartościowej”

- pojawiające się problemy medyczne jako

sygnał, że organizm kobiety nie

funkcjonuje prawidłowo

- poczucie że zmniejszają się szanse na

posiadanie dziecka.

- podwyższenie ogólnej pobudliwości i

zwiększenie występowania reakcji

lękowych, bądź depresyjnych

Psychologiczne następstwa diagnozy
niepłodności

-

utrata zainteresowania codziennymi zajęciami,

- depresja,

- napięte kontakty z rodziną, partnerem,

kolegami. - trudności w myśleniu o czymś innym

niż niepłodność,

- wysoki poziom niepokoju,

- zmniejszona wydolność do wykonywania zadań,

- trudności z koncentracją

- zaburzenia snu, zmiany apetytu (wzrost lub

obniżenie),

- nadużywanie leków i alkoholu.

Psychologiczne następstwa diagnozy
niepłodności

-

myśli o śmierci lub samobójstwie,

-

społeczna izolacja

-

pesymizm,

-

poczucie winy lub bezwartościowości.

-

uczucie zgorzknienia a nawet złości

-

uczucie osamotnienia,

-

wstyd dzielenia się własnymi problemami z innymi.

-

kobieta przeżywa żal za utratą doświadczeń ciąży i porodu,

-

ulegają zniszczeniu plany małżeńskie i życiowe,



Jak diagnoza i leczenie niepłodności
wpływa na relacje w małżeństwie?

Psychologiczne następstwa diagnozy
niepłodności

Zmiany w układzie partnerskim:

smutek - nadzieja,

poczucie winy:

wzajemne zrozumienie -

oskarżanie.

Seksualność, traci elementy

satysfakcji i staje się tylko

narzędziem do poczęcia dziecka.

Psychologiczne następstwa diagnozy
niepłodności

Cykliczność zmian

uwarunkowana przebiegiem zmian

fizjologicznych w organizmie kobiety,

prowadzi do skrajnych wahań nastrojów:

od nadziei i euforii (na początku cyklu lub

procedury)

do frustracji i depresji (w przypadku

niepowodzenia).

Ważne z punktu widzenia
psychologii wydarzenia w leczeniu
niepłodności
- podjęcie decyzji co do rozpoczęcia
i metod leczenia,
- podjęcie decyzji o zakończeniu
leczenia,
- podjęcia decyzji o adopcji

Psychologiczne konsekwencje
nieskutecznego leczenia niepłodności

- obniżenie samooceny,

- poczucie bezradności,

- depresja,

- osłabienie relacji interpersonalnych,

- kryzysy małżeńskie,

- problemy seksualne,

- obsesyjne myśli,

- stosowanie rytuałów mających pomóc w

prokreacji,

- kryzys wiary

Przewodnik po niepłodności
forum ginekologiczne

Rady dla bliskich…
- Nie powtarzaj „wyluzuj się”
- Nie mów „Być może Bóg nie chce byście mieli

dzieci”

- Nie strój ironicznych żartów na temat

niepłodności

Czy wy nie umiecie TEGO robić ?”  

-

Nie narzekaj na swoje dolegliwości ciążowe

-

Jeśli jesteś w ciąży zastanów się czy twoje

towarzystwo nie będzie przykre dla kobiety

niepłodnej

-

nie udawaj eksperta

„Po tym jak adoptujesz dziecko
łatwo zajdziesz w ciążę” 
- nie umniejszaj wagi problemu
 ”Nie wyobrażasz sobie jak Ci
dobrze, że możesz dłużej spać,
swobodnie podróżować…”.
 

- przede wszystkim słuchaj,.
- jeśli chcesz pomóc, spytaj, czego
potrzebują.
- nie spiesz się z wygłaszaniem rad
i formułowaniem osądów.
Zrozumienie wymaga cierpliwego
słuchania.
-uszanuj ich decyzje.

 
 

- nie oczekuj, że para z problemami
z płodnością będzie chętnie
uczęszczać na chrzciny czy
świętować następną ciążę w
rodzinie.

Ciąża urojona



brak miesiączki,



somatyczne zmiany w narządach

płciowych



przekonanie o istnieniu ciąży



przekonanie to jest odporne na

wszelkie perswazje i argumenty

przemawiające przeciwko ciąży

Ciąża urojona

Przyczyny występowania:



nadwartościowa relacja problemu
ciąży w stosunku do innych sfer
życia.



najczęściej u kobiet bezdzietnych
bardzo pragnących dziecka

Ciąża urojona

Psychoterapia mało skuteczna,
Konieczne leczenie farmakologiczne

psychiatryczne, przy współpracy z
ginekologiem- leki
przeciwdepresyjne i przeciwlękowe

Ciąża wysokiego ryzyka

Ciąża wysokiego ryzyka to ciąża w

wyniku której matka, płód, lub
noworodek, znajdują się lub będą
znajdować się w sytuacji
zwiększonego ryzyka
zachorowalności, lub umieralności
przed i po porodzie

(Berkow i Flether,1995)

Ciąża wysokiego ryzyka

Czynniki ryzyka



Biologiczne



Psychologiczne



Społeczne

Ciąża wysokiego ryzyka

Czynniki społeczne



Wiek



Tryb życia



Sytuacja finansowa



Dostępność do opieki zdrowotnej

Ciąża wysokiego ryzyka

Czynniki psychologiczne



stabilność relacji z partnerem i otoczeniem



uwarunkowania decyzji o posiadaniu

dziecka



wsparcie na jakie ciężarna może liczyć



stan emocjonalny kobiety



jej sposób radzenia sobie z sytuacjami

trudnymi

Ciąża wysokiego ryzyka, ze względu
na stan zdrowia kobiety, lub dziecka.

Czynniki biologiczne

-choroby występujące u matki przed

poczęciem

-zaburzenia powstające w czasie

trwania ciąży

Ciąża wysokiego ryzyka

Choroby występujące u matki przed

poczęciem np. wada serca



Wcześniejszy kontakt z chorobą ułatwia

przystosowanie się do przebiegu choroby

w ciąży



Wiedza o ograniczeniach związanych z

chorobą sprzyja modyfikacji trybu życia w

ciąży

(Bielawska-Batorowicz, 1990)

Ciąża wysokiego ryzyka

Zaburzenia powstałe w czasie trwania ciąży np.

cukrzyca ciążowa



Zagrożenie, którego wystąpienia kobieta nie

przewidywała



Zaburzony proces adaptacji do ciąży



Nie jest się w ciąży takiej jak tysiące kobiet, tylko

w ciąży wysokiego ryzyka



Częste badania lekarskie hospitalizacje jako

nowość



Lęk o przebieg ciąży i sposób jej zakończenia

Ciąża wysokiego ryzyka

Reakcje kobiet gdy ciąża okazuje się by

ciążą wysokiego ryzyka

–pozytywne



Optymizm i wiara w pozytywne
zakończenie ciąży



Nadzieja na pokonanie choroby



Przekonanie o takich samych szansach na
macierzyństwo jakie mają inne kobiety

Ciąża wysokiego ryzyka

Reakcje kobiet gdy ciąża okazuje się by

ciążą wysokiego ryzyka

-negatywne



Depresja



Osłabienie zaufania do swoich

macierzyńskich predyspozycji



Obniżenie poczucia własnej wartości



Poczucie winy



Złość odczuwana wobec zdrowych kobiet

Ciąża nieplanowana

Jak wynika z danych WHO, każdego

dnia w skali światowej



mamy do czynienia z 500 tys. ciąż
nieplanowanych, z których



250 tys. to ciąże niepożądane.

Ciąża nieplanowana



Aspekty biologiczne



Aspekty psychologiczne



Aspekty społeczne

Ciąża nieplanowana

Aspekty biologiczne



Nieprzygotowanie organizmu do

ciąży



Niewyeliminowanie czynników

zagrażających ciąży(papierosy,

alkohol, promieniowanie rtg)



Opóźnione objęcie opieką lekarską

Ciąża nieplanowana

Aspekty społeczne



sytuacja zawodowa



sytuacja materialna



jakość relacji społecznych

Ciąża nieplanowana

Aspekty psychologiczne



stopień dojrzałości obojga partnerów
do podjęcia roli rodzica



jakość relacji w związku

Ciąża nieplanowana

-

przy braku silnego zaangażowania obojga

partnerów może doprowadzić do rozpadu

związku i samotnego macierzyństwa

- powoduje przewartościowanie stawianych sobie

celów

- może traktowana jako kres planów życiowych
- szczególnie trudna w przypadku osób uczących

się, lub w złej sytuacji finansowej

- zagrożona ryzykiem aborcji, lub przekazaniem

dziecka do adopcji

Ciąża nieplanowana



U większości kobiet z nieplanowaną ciążą, po

wstępnym zaskoczeniu i przerażeniu, następuje

proces emocjonalnej adaptacji od rodzicielstwa

, przygotowań do przyjęcia dziecka i

nawiązywania więzi z dzieckiem.



Pod koniec ciąży nie ma różnic w natężeniu

więzi z dzieckiem, w ciąży planowanej i

nieplanowanej

( Bielawska-Batorowicz,2006)

.

Młodociane matki
 
 

Za młodociane matki uważamy
kobiety, które zaszły w ciążę i (lub)
urodziły przed 18 r.

ż

 

Ciąża u osoby niepełnoletniej

Porody nastolatek wynosiły w 2001

ponad 7% ogólnej liczby porodów

Młodociane matki

Absolutna liczba urodzeń dzieci przez

nastolatki w Polsce systematycznie
obniża się



w 1990 r. wynosiła 44 tys.,



w 1995 r.- 35 tys.,



w 2000 r. - 27 tys.,



2004 - nieco ponad 20 tys.

 Urodzenia żywe u kobiet
pomiędzy 12 a 19 rokiem życia

i

wiek

matki

liczba

urodzeń

żywych w

2000

liczba

urodzeń

żywych w

1999

liczba

urodzeń

żywych w

1998

12

2

-

1

13

9

10

7

14

50

59

62

15

318

346

305

16

1425

1427

1365

17

4003

4011

4091

18

8105

8308

9041

19

13859

14608

15541

Przyczyny ciąż młodocianych:

·         dojrzałość fizyczna znacznie
wcześniej niż dojrzałość psychiczna
·         wczesny wiek inicjacji seksualnej
·         brak odpowiedniej edukacji
seksualnej
·         patologia w zakresie środowiska
rodzinnego:
·         rodzina rozbita,
·         przemoc w rodzinie,
·         brak wsparcia i zrozumienia w
rodzinie
·         gwałt

Przyczyny ciąż młodocianych:

Prawie co piąta (19%)

dziewczyna odbyła stosunek

płciowy w wieku 15 lat lub

wcześniej;

wczesna inicjacja seksualna

częściej występowała u

dziewcząt w mieście (20%) niż

na wsi (12%);

Przyczyny ciąż młodocianych:

Wśród dziewcząt w wieku 18 lat kończących szkoły

ponadgimnazjalne



prawie połowa rozpoczęła współżycie seksualne;



wśród dziewcząt, które odbyły inicjację

seksualną: co ósma miała trzech lub więcej

partnerów seksualnych,



w czasie ostatniego stosunku płciowego co

dziesiąta nie stosowała żadnej metody

zapobiegania ciąży,



a połowa korzystała z metod o małej

skuteczności.

Reakcje nastolatek na
informację o ciąży

 - lęk, przerażenie
- poczucie winy,
- depresja myśli samobójcze
- zaprzeczanie
- radość z powodu zajścia w ciążę,
związana z posiadaniem
wyidealizowanego obrazu
macierzyństwa”

Ciąża u nastolatki-zagrożenia



większe ryzyko powikłań w czasie ciąży i porodu



rzadsze korzystanie z opieki medycznej w ciąży



częstsze palenie papierosów, spożywanie alkoholu.,

używanie narkotyków



czasem podejmowanie prób przerwania ciąży poprzez

spożywanie różnego rodzaju trucizn, upadki z dużych

wysokości itp



zaburzenia psychologiczne, czasem próby samobójcze

Skutki przedwczesnego
macierzyństwa:

-

zakończenie edukacji szkolnej na

wcześniejszym etapie ( szczególnie przy
braku wsparcia ze strony rodziców)
- zaburzenia psychologiczne
- konflikty rodzinne,
- przemoc w rodzinie
- dzieci młodocianych matek bardziej
narażone na na niedożywienie,
zaniedbanie, przemoc

Ciąża u nastolatki

Badanie nastoletnich matek M. Kościelskiej

(1998)

Wnioski:



Dziewczęta pochodziły z rodzin z

„zaburzonymi relacjami”



Były to rodziny z problemem

alkoholowym,rozbite, często z rodzin gdzie

rodzice nie interesowali się przeżyciami i

problemami nastoletnich córek

Ciąża u nastolatki



podjęcie aktywności seksualnej miało charakter

instrumentalny(poszukiwanie kogoś bliskiego,

atrakcyjnego, zwrócenie uwagi rodziców na

siebie)



badane nie większości nie brały pod uwagę

zajścia ciążę



tylko nieliczne stosowały antykoncepcję



miały nierealistyczne oczekiwania wobec

partnera i mgliste wyobrażenie związku



ciąża, o której dowiadywały się późno(3-5

miesiąc) była dla nich szokiem

Ciąża u nastolatki

Okres ciąży był dla nich okresem trudnym

emocjonalnie



pojawiały się obawy przed odrzuceniem ze

strony rodziców,partnera, rówieśników,



lęk przed porodem, przed niesprawdzeniem

się w roli matki



relacje z ojcem dziecka często okazywały

się przypadkowe, niestabilne



pojawiała się konieczność zmiany planów

życiowych

Ciąża u nastolatki

Mimo nacisku otoczenia, i barku

zainteresowania partnera
zdecydowały się na kontynuację
ciąży podając prawne zdrowotne czy
religijne uzasadnienia

Ciąża u nastolatki

Wg Kościelskiej samodzielnie

podjęta decyzja co do
kontynuowania ciąży, była przyczyną
wzrostu u tych dziewcząt poczucia
odpowiedzialności i szybszego
dojrzewania psychicznego

Ciąża u nastolatki

Ciąża jest ważnym elementem

rozwoju osobowego kobiety, i także
u nastolatek może mieć pozytywne
następstwa

Późne macierzyństwo

Co dziesiąte dziecko rodzi kobieta

około 40 r.ż.

W ciągu ostatnich 10-15 lat podwoiła

się liczba porodów u kobiet w wieku
30-44 lat. Z tego około 1/4 to kobiety
rodzące swoje pierwsze dziecko.

Późne macierzyństwo

Odkładanie macierzyństwa do czasu

-

ukończenia studiów,

-

zrobienia kariery

-

osiągnięcia odpowiednio statusu finansowego

-

Strach przed zmianami jakie przyniosą

narodziny dziecka

- kolejna ciąża w przypadku dorastających dzieci,

aby zapobiec syndromowi pustego gniazda”

- długotrwałe leczenie się z powodu niepłodności
- moda na późne macierzyństwo

Późne macierzyństwo

Dojrzałe macierzyństwo daje

kobiecie możliwość "odmłodzenia
się".

Późne macierzyństwo

Niebezpieczeństwa związane z

późnym macierzyństwem:



zwiększone ryzyko wystąpienia wad
rozwojowych u dziecka



podwyższone prawdopodobieństwo
wystąpienia powikłań w ciąży
(cukrzyca, nadciśnienie, poronienie)

Późne macierzyństwo

66-letnia
Adriana Iliescu po wielu latach
leczenia, po zapłodnieniu in vitro,
została matką.
Córeczka - Eliza Maria, była jednym z trojga
poczętych dzieci, jednakże dwójka z nich
obumarła w czasie trwania ciąży. Aby
uratować życie dziewczynki, lekarze
zdecydowali się na sztuczne wywołanie
porodu siedem tygodni przed terminem

Lepiej za wcześnie, czy zbyt późno

zostać matką?

Ciąża po zastosowaniu technik
wspomaganego rozrodu-aspekty
psychologiczne

Grupa różnorodnych metod

terapeutycznych, mających na celu
uzyskanie ciąży, z pominięciem
jednego, lub kilku etapów
naturalnego rozrodu

Ciąża po zastosowaniu technik
wspomaganego rozrodu-aspekty
psychologiczne

Największą akceptację wśród

niepłodnych par mają metody które



gwarantują genetyczną więź
rodziców i dziecka



ograniczają do minimum ingerencję
w naturalne procesy

( Bielawska-Batorowicz,2006)

Ciąża po zastosowaniu technik
wspomaganego rozrodu-aspekty
psychologiczne

Zarzuty stosowane wobec metod

naturalnego rozrodu:

- nienaturalność
- oderwanie prokreacji od aktu seksualnego
- brak więzi pomiędzy dawcami gameta

niepłodnymi osobami

- nieakceptowane metody pozyskiwania

gamet

Ciąża po zastosowaniu technik
wspomaganego rozrodu-aspekty
psychologiczne

- ograniczona dostępność metod

(bariery finansowe)

- kwestia anonimowości dawców

komórek rozrodczych i tożsamości
dzieci

(Bielawska, Batorowicz,2004)

Akceptacja metod wspomaganego
rozrodu-badania psychologiczne



poziom wiedzy nie jest związany z
poziomem akceptacji technik
wspomaganego rozrodu



osoby określające siebie jako
angażujące się w praktyki religijne
ujawniały taki sam poziom
akceptacji jak osoby mniej religijne

Akceptacja metod wspomaganego
rozrodu

Kobiety zdecydowanie częściej

akceptują techniki wspomaganego
rozrodu niż mężczyźni

Zapłodnienie in vitro
- 1944 r. dr John Rock z uniwersytetu
Harvarda prawdopodobnie po raz
pierwszy dokonał sztucznego
zapłodnienia ludzkiej komórki jajowej
poza organizmem matki,
-

Psychologiczne aspekty metody
„in vitro



1978 roku w Anglii pierwsze dziecko w wyniku
zapłodnienia pozaustrojowego
przeprowadzonego przez dwu Anglików: R. G.
Edwards”a i P. Steptoe”a.

Psychologiczne aspekty metody „in
vitro”

Kobiety w ciąży po IVF w porównaniu z

ciężarnymi, które zaszły w ciążę metodą

naturalną



przeżywają większa satysfakcję z powodu zajścia

w ciążę



wykazują w początkowym okresie ciąży silniejszy

niepokój i liczniejsze obawy o stan zdrowia swój i

dziecka

Psychologiczne aspekty metody
„in vitro”

Kobiety w ciąży po IVF w porównaniu z ciężarnymi,

które zaszły w ciążę metodą naturalną



rzadziej nawiązują wewnątrzmaciczny kontakt z

dzieckiem



mniej przygotowują się do przyjścia dziecka na

świat (mechanizm obronny silna więź-cierpienie

w przypadku straty ciąży)



spodziewają się dziecka, które może sprawiać

trudności wychowawcze

(C. A.Mcmahon,1999)

Niepowodzenie IVF

Procedury medyczne związane z IVF

są bardzo obciążające dla kobiet,
dlatego niepowodzenie zwłaszcza po
pierwszym zabiegu jest przeżywają
bardzo dotkliwie.

Podobnie do żalu przeżywanego po

poronieniu( Greenfeld,1988)

Niepowodzenie IVF

Po nieudanym IVF u kobiet i ich partnerów:



wzrasta poziom niepokoju i depresji



objawy są silniejsze w tych parach które po

nieudanym IVF stosują strategię unikania,

polegającą na udawaniu niezauważania

problemu

Partnerzy nie otrzymują potrzebnego

wsparcia i czują się odpowiedzialni nie

tylko za doznanie niepowodzenie, ale i za

złe samopoczucie drugiej osoby

Poronienie

Poronienie

Poronienie to oddzielenie się

elementów jaja płodowego w macicy
bez możliwości rozwoju płodu poza
macicą

-

poronienie samoistne

-

poronienie wywołane

Poronienie

Liczba poronień w Polsce(rocznie)
1990 r- 59 454
2002 r- 40 559
Ponad 100 kobiet dziennie roni swoje

dziecko.

Dane pochodzą ze strony

www.poronienie.pl

Poronienie

Poronienie jest dla kobiety sytuacja trudną

ponieważ:



w naszej kulturze nie ma tradycji
przeżywania żałoby po poronieniu(Brier,
1999)



często otoczenie nie rozumie zachowania
kobiety bo nie zdążyła powiadomić
bliskich o ciąży i trudno jej mówić o
stracie

Poronienie

Wg badań po poronieniu :



50- 80% kobiet przeżywa okres
żałoby (Lapple,1991)



Przeżywanie żałoby może trwać od
kilku tygodni o kilku lat.

Poronienie

Żałoba, jako stan psychologiczny,
odnosi się do każdego zdarzenia, w
wyniku, którego tracimy coś
ważnego

.

Etapy żałoby
1. szok,
2. zaprzeczanie
3. smutek
4. gniew
5. poszukiwanie znaczenia    
6. apatia
7. pogodzenie się ze stratą

Poronienie

1.Etap szoku



odrętwienie uczuciowe



uczucie psychicznego sparaliżowania



brak płaczu



brak przejawiania jakichkolwiek

uczuć

Kobieta może sprawiać wrażenie, że

nie przeżywa żadnych uczuć

Poronienie

2. Etap zaprzeczania
- niedowierzanie w to co się stało
- objaw „pustego łona”- złudzenie

odczuwania obecności dziecka w macicy i

dolegliwości ciążowych

- objaw „pustych ramion”odczuwanie

obecności dziecka,słyszenie dziecięcego

płaczu,

- 0bjawy fizyczne:ból , uczucie ciężaru w

klatce piersiowej, wyczerpanie

Poronienie

3. Etap smutku

-

przeżywanie żalu

-

bólu po stracie

-

opłakiwanie śmierci dla dziecka

Poronienie

5. Etap gniewu
- chęć wykrzyczenia bólu

-

chęć zniszczenia czegoś

-

złość do siebie(poczucie winy)

-

złość na innych ludzi

-

złość do Boga

-

poczucie niesprawiedliwości i krzywdy

Poronienie

6.Etap
Pogodzenie się ze stratą

-

nadawanie sensu temu co się
wydarzyło,

-

(nikt nie chce uwierzyć że to co się
wydarzyło jest tylko okrutną
igraszką losu)

Poronienie

7.Etap apatii

-

znacznie zmniejszona wrażliwość na

bodźce emocjonalne i fizyczne.

-

obniżenie aktywności psychicznej i

fizycznej,

-

utrata zainteresowań,

-

zmniejszenie liczby kontaktów

społecznych,

-

anhedonia

Poronienie

8. Etap
Powrót do równowagi psychicznej

-

czas leczy rany

-

ból i żal powoli „wypalają się”

-

Pogodzenie się z własnym losem

-

wzrost zainteresowania sprawami
życia codziennego

Poronienie

Poronienie jest często sytuacją

traumatyczną dla kobiety ponieważ

-

często jest odczytywane jako utrata
poczucia kontroli nad własnym ciałem

-

budzi poczucie winy

-

powoduje lękowe myślenie jak ustrzec się
takiej sytuacji w przyszłości

Poronienie

Na przeżywanie nasilonego poczucia

winy narażone są kobiety:



Z niskim poczuciem własnej wartości



Z tendencją do przypisywania sobie
winy za wszelkie niepowodzenia
życiowe

Poronienie

Nasilone przeżywanie żałoby występuje u kobiet

które



nie mają jeszcze dzieci, a pragnęły dziecka



długo czekają na dziecko



przeżyły wcześniej straty ciąży



od początku ciąży identyfikowały się z rolą matki



miały już wcześniej problemy ze zdrowiem

psychicznym



mają złe relacje z mężem i małą ilość wsparcia

od bliskich

Poronienie

Przykre odczucia kobiet po poronieniu

są często potęgowane przez

nieprawidłowe reakcje personelu

medycznego.

Wg badań psychologicznych 1/3

kobiet które przeżyły poronienie

skarży się na niewrażliwość

personelu medycznego na ich

uczucia (Condon,1987)

Poronienie

Osoby opiekujące się pacjentką w szpitalu

popełniają wiele błędów jatrogennych, które

nasilają pogorszenie się jej stanu psychicznego

-

uznawanie poronienia za naturalny chociaż nie

pożądany sposób zakończenia ciąży

-

rutynowe postępowanie z pacjentką, która

straciła dziecko

-

poronienie jako mała strata, nie uprawniająca do

przeżywania długotrwałego żalu

-

podważanie statusu dziecka i kobiety jako matki

Poronienie

- postawa lekarzy którzy uważają, ze

są od leczenia a nie od pocieszania

- trudności w wyjaśnianiu pacjentce,

dlaczego doszło do poronienia

- obarczanie pacjentki

odpowiedzialnością za wystąpienie
poronienia



Jak wspierają Panie pacjentki po
poronieniu?

Jak rozmawiać z kobietą, która
poroniła(www.poronienie.pl)
1.nie należy bagatelizować wydarzenia
- „to jeszcze nie dziecko”
2.nie zmniejszać wagi doświadczenia
- to często się zdarza
3. nie próbować dawać pochopnych wyjaśnień:
- tak jest lepiej może dziecko urodziłoby się chore
4. nie udzielać rad:
-następnym razem bardziej na siebie uważaj
5. nie mówić:
- wiem co czujesz, jeśli same nie byłyśmy nigdy
w takiej sytuacji

.

Co można zrobić

1.     wysłuchaj, jeżeli kobieta , która
poroniła chce mówić
2.     wyraź swój żal i współczucie
3.     spytaj czy czegoś nie potrzebuje,
zapewnij o swojej pomocy, jeśli zajdzie
taka potrzeba
4.     jeśli pacjentka tego potrzebuje
posiedź z nią w milczeniu

 

Poronienie

W rozmowie z mężem pacjentki, należy

zwrócić uwagę na:
- etapy żałoby , które będą występować
u w związku z poronieniem
- pozwolenie kobiecie przeżyć okres
żałoby, nie próbować go skracać
- nie unikanie rozmów o tym co się
stało

Trudne daty dla kobiety która
poroniła:
- dzień w którym miło miejsce
poronienie i kolejne rocznice tego
dnia
- dzień przewidywanego terminu
porodu i kolejne rocznice tego dnia
- dzień Matki, dzień Dziecka
- Święta, szczególnie Boże
Narodzenie
Święto Zmarłych

Sztuczne poronienie

zabieg celowego przerwania ciąży.
z przyczyn medycznych, lub innych

Sztuczne poronienie

Doniesienia nt psychologicznych następstw

sztucznego poronienia są sprzeczne.



Cześć badań opisuje negatywne następstwa w

postaci zespołu poaborcyjnego (Bołoz,1997)

(Raphael-Leff,1991)



Inne badania nie potwierdzają tego, i

wskazują że ryzyko zaburzeń psychicznych po

aborcji jest mniejsze niż po porodzie

(Adler,1990),(Russo i Green,2002)

Sztuczne poronienie

Ryzyko zaburzeń emocjonalnych jest

związane z brakiem wsparcia
społecznego i podejmowaniem
decyzji w warunkach silnej presji
(Stotland,2002)

Stosunek do aborcji jest związany

zaangażowaniem
religijnym(Bokszyszczanin, 1998)

Sztuczne poronienie

Wg badań psychiatry z Instytutu

psychiatrii i neurologii Witolda Simona:

91 % kobiet po aborcji zapada na żałobę

patologiczną, której przyczyną jest
niemożność obejrzenia zwłok dziecka i
poczucie winy.

81 % doznaje drastycznego spadku

poczucia własnej wartości (Simon,2003)

Objawy kliniczne zespołu poaborcyjnego
-

stosowanie mechanizmów obronnych,
zaprzeczenie, obojętność, racjonalizowanie,
rozpraszanie uwagi,
- depresja,
- poczucie winy
- bezsenność koszmary nocne,
- wybuchy gniewu,
- nagłe zmiany nastroju.
-psychosomatyczne choroby z bólami głowy,
brzucha, pleców, biegunką.
- brak zainteresowania seksem,
- społeczne odizolowanie się
- nadużywanie alkoholu, narkotyków

Sztuczne poronienie

Wspomnienia związane z aborcją powracają

gdy:



kobieta pozostaje przez długi czas

osamotniona



zaczyna poważnie chorować



widzi dziecko w takim wieku w jakim byłoby

jej dziecko



zachodzi w kolejną ciążę



pewne bodźce w otoczeniu przypominają o

traumatycznym doświadczeniu

Sztuczne poronienie

Kobiety, które przerwały ciążę

-

mają problemy z nawiązaniem

emocjonalnego kontaktu ze swoim

dotychczasowym partnerem ( duża

cześć związków po aborcji rozpada

się)

-

65 procent matek po aborcji stosuje

przemoc wobec własnych dzieci,

(Witold Simon,2003)

Sztuczne poronienie

Syndrom Kaina
Kobiety, które dokonały sztucznego

poronienia mają wrażenie że to co
się stało , mają „wypisane na
czole”(Winkler,1999)

Sztuczne poronienie



Niektóre kobiety ulegają syndromowi
»dziecka zastępczego«



Przejawia się on w i otaczaniu
żyjących dzieci przesadną
nadopiekuńczością.

Zespół "ocaleńca”

- trudności w relacjach z rodzicami
- lęk,
- poczucie winy, obniżona samoocena
- brak satysfakcji z życia ,
- lekceważenie autorytetów,
- nieszczerość, cynizm, niedojrzałość,
- chroniczne niezadowolenie, pesymizm,
trudności w nawiązywaniu relacji z innymi,
-brak troski o warunki materialne, o własne
dzieci.
- u kobiet typowe są zaburzenia fizjologiczne;
anoreksja i bulimia.

Sztuczne poronienie

Zespół poaborcyjny nie jest jednak oficjalnie

uznaną jednostką chorobowa

Sztuczne poronienie

Z badań Amerykańskiego

Towarzystwa

Psychiatrycznego

wynika natomiast, że jedna trzecia
kobiet tuż po aborcji odczuwa
poczucie winy, natomiast 75 procent
kobiet czuje ulgę i zadowolenie

Często pierwsze symptomy
występują wiele lat po dokonaniu
aborcji:
Kobieta zaczyna odczuwać
problemy, które nie występowały
wcześniej.

Czy istnieje zespół poaborcyjny

?

Każda strata skutkuje przeżywaniem żalu



Osoby dokonujące przerwania ciąży przyczyniły się do

tego( poczucie winy)



Nie mają możliwości oglądania dotykania utraconego ciała

dziecka



Nie mają możliwości przeżycia pogrzebu swojego dziecka



Odczuwają dezorientację co do tego „czy to było dziecko, czy

„zlepek komórek”



Przeżywanie żalu po stracie jest dużo trudniejsze, gdy przeżywa

się ambiwalentne uczucia wobec utraconej osoby i przyczyniło

się samemu w jakiś sposób do tej straty



(Winkler,1999)

Sztuczne poronienie

Przeżywanie żalu po stracie jest

dużo trudniejsze, gdy przeżywa się
ambiwalentne uczucia wobec
utraconej osoby i przyczyniło się
samemu w jakiś sposób do tej straty

(Winkler,1999)

Sztuczne poronienie

Terapia „Żywa nadzieja”polega na

uczeniu kobiet po aborcji



rozpoznawaniu

własnych

mechanizmów obronnych,



schematów

funkcjonujących

w

rodzinie



podejmuje

się

próbę

integracji

traumatycznych

wydarzeń

z

przeszłości z wypartymi uczuciami.

Terapia „Żywa nadzieja”



asertywności,



podejmowania dojrzałych decyzji życiowych

opartych na głębokim rozumieniu siebie.

Terapia ma pomóc w uzyskaniu wglądu w siebie,

w zrozumieniu siebie, swoich doświadczeń, w

uwalnianiu emocji związanych z dokonanym

zabiegiem przerwania ciąży

Terapia „Żywa nadzieja”

Aby pomóc pacjentkom w zakończeniu

patologicznie przedłużającej się żałoby,
stosuje się

techniki symboliczne i

wyobrażeniowe:



nadaje się imię dziecku



przeżywa symboliczny pogrzeb (np. pisze
się imię dziecka na kartce i pali się ją

Terminacja ciąży

Okoliczności skłaniające rodziców do

terminacji ciąży



nieprzychylny stosunek otoczenia do

osób niepełnosprawnych



chęć rodziców zapobieżenia

cierpieniu dziecka,



brak wiadomości, jak pielęgnować

dziecko niepełnosprawne.

Terminacja ciąży

Przeciwnicy wyrażają pogląd, że życie

człowieka upośledzonego fizycznie lub
umysłowo ma sens i wartość

Terminacja ciąży

Praktykujący nieregularnie lub wcale

zdecydowanie częściej uznają, że aborcja
selektywna jest zgodna z ich wyczuciem
moralnym.
Wyrażają także przekonanie, że rodzice w
przypadku aborcji selektywnej powinni
być wolni od restrykcji religijnych

Dziecko z wadą wrodzoną

Dziecko z wadą wrodzoną

-rodzice często stają w obliczu nieznanego.
-przeżywają niepokój, żal, rozczarowanie,
- są rozstrojeni emocjonalnie.
- zmuszeni będą również stawić czoło problemom
społecznym, takim jak przerwy w pracy,
obciążenie finansowe, konieczność odpowiadania
na trudne pytania rodziny i znajomych.

Przekazywanie trudnej diagnozy.

Ważne jest aby:
- najlepiej aby informacja została przekazana
przez lekarza,
- diagnoza powinna być przekazana możliwie
szybko, nie później niż 2-3 dni po urodzeniu
dziecka,
- informacja o stanie dziecka była w miarę
możliwości przekazana obojgu rodzicom naraz,
- jeśli to możliwe, informacja powinna być
przekazana w obecności dziecka,
- rozmowa powinna odbyć się w zamkniętym
cichym pomieszczeniu, bez obecności innych
osób

,

osoba przekazująca informację powinna
używać zrozumiałego dla rodziców języka,
ograniczając żargon medyczny.
- powinna także zwrócić uwagę na
otrzymanie informacji zwrotnej od
rodziców w jaki sposób zrozumieli oni jego
komunikat,
- ton wypowiedzi powinien wskazywać na
ciepłe, życzliwe nastawienie do
rozmówców

-lekarz przekazujący diagnozę powinien
dysponować taka ilością czasu, aby
wyjaśnić rodzicom wątpliwości

- w czasie pierwszej rozmowy n.t. stanu
zdrowia dziecka nie jest wskazane
poszukiwanie przez lekarza przyczyn
wystąpienia wady wrodzonej u dziecka

- należy dać rodzicom możliwość
pierwszego odreagowania emocji

-lekarz powinien zapewnić rodzicom
możliwość kontaktu z psychologiem

- rodzice powinni otrzymać także
informacje dotyczące wszelkiego
rodzaju placówek, grup wsparcia,
stowarzyszeń, telefonów zaufania
dla rodziców i dzieci z podobnymi
problemami zdrowotnymi

Urodzenie martwego dziecka,
śmierć dziecka po porodzie



Jak wspierają Panie pacjentki po
urodzeniu martwego dziecka?

Urodzenie martwego dziecka, śmierć
dziecka po porodzie

Zalecenia wg. Kornas-Biela (1996):
- należy poinformować rodziców że istnieje
możliwość zobaczenia dziecka i zachęcić do tego,
- zalecane jest nadanie dziecku imienia,
- jeżeli rodzice wyrażają taki zamiar, powinni
mieć możliwość ochrzczenia dziecka,
- wskazane jest aby dziecko miało zapewniony
pogrzeb i rodzice wzięli w nim udział,
- jeśli rodzice planują poczęcie następnego
dziecka, może to się stać najwcześniej za pół
roku aby mieli czas na przeżycie okresu żałoby,

-ważne aby uświadomić rodzicom, że
następne dziecko, nie powinno być
poczęte „zamiast” zmarłego dziecka,

- lekarz powinien zapewnić rodzicom
możliwość kontaktu z psychologiem

,

Dziękuję za uwagę