Nazwą „Antyk” (lub „Starożytność”) określa się epokę, która obejmuje
ponad 4 tysiące lat, zarówno przed, jak i po narodzeniu Chrystusa.
Epoka ta obejmuje zarówno czasy najstarszych cywilizacji (egipskiej,
greckiej, rzymskiej, babilońskiej, arabskiej, mezopotamskiej i innych),
jak też czasy tzw. starożytności chrześcijańskiej, trwające od I do V wieku
n.e.

Nazw „Antyk” i „Starożytność” zazwyczaj używa się zamiennie.
Znaczenie etymologiczne obu nazw oznacza okres zamierzchły, stary,
umiejscowiony w dalekiej przeszłości. Nazwa „antyk” pochodzi od
łacińskiego słowa antiquus -dawny. Do dzisiaj przymiotnika „antyczny”
czy rzeczownika  „antyk” używa się na określenie czegoś starego,
zabytkowego.

Starożytna literatura, historia i kultura są fundamentami Europy
współczesnej. W basenie Morza Śródziemnego narodziły się nauki
matematyczne, fizyczne, przyrodnicze, idee filozofii i polityki,
antropologia, filologia, sztuki artystyczne. W sposób schematyczny można
zaznaczyć najważniejsze elementy spuścizny każdego z trzech antycznych
światów: od Greków przejęliśmy system demokracji, filozofię i teatr; od
Rzymian – prawodawstwo i osiągnięcia techniczne; kultura judajska
natomiast dała początek głównej religii Europy- chrześcijaństwu.

 Okres archaiczny trwał od IX do VI w. p.n.e., jest to okres świetności
epiki i liryki. W VIII w. p.n.e. tworzył Homer, a w VII-VI w. p.n.e. – Safona,
Ezop i Anakreont.

 Okres klasyczny trwał od V do IV w. p.n.e. Przeważała twórczość
dramatyczna, rozwijała się proza literacka i naukowa, obejmująca filozofię,
historiografię, sztukę wymowy. V w. p.n.e. to czas dramatów Sofoklesa,
Eurypidesa, Ajschylosa. IV w. p.n.e. to okres dominacji filozofii Platona i
Arystotelesa.

 Okres hellenistyczny trwał od III do I w. p.n.e. W prozie
rozpowszechniła się retoryka, literatura była nasycona erudycją. Wtedy
narodziła się również literatura popularna, skierowana do szerokiej grupy
odbiorców. W III w. p.n.e. powstały słynne sielanki Teokryta, a w II
epigramaty. 

 Okres rzymski trwał od I w. p.n.e. do II w. n.e. W literaturze przeważała
twórczość wtórna, naśladująca już istniejące dzieła. Powstała literatura
wczesnochrześcijańska, moralizatorska, skierowana do szerokiej grupy
odbiorców. Od ok. 30 roku (I w. n.e.) przypada okres złotego wieku poezji
rzymskiej, z dziełami Wergiliusza, Horacego, Owidiusza, Seneki i
Petroniusza. 

 Okres chrześcijański trwał od II do V w. n.e. Kończy się epoka
tworzenia dzieł pogańskich. Rozwija się za to literatura popularna w
postaci romansów oraz filozofia mająca podłoże chrześcijańskie.

Autorstwo Iliady i Odysei wzbudza
jednak do dziś wątpliwości, a problem
ten nazwano kwestią homerycką.
Ponieważ brak jest wiarygodnych
danych o życiu Homera, niektórzy
badacze wysuwali hipotezę, że Homer
nigdy
nie istniał. Już w III w. p.n.e.
aleksandryjscy krytycy (tzw.
chorizontes, "czyli rozdzielacze")
uważali, że oba dzieła miały dwóch
różnych autorów.

Safona (VII-VI w. p.n.e.), poetka
grecka, najwybitniejsza
przedstawicielka liryki eolskiej. Safona
pisała pieśni weselne (na wesela
wychowanek), miłosne i hymny.
Używała m.in. strofy zwanej od jej
imienia saficką (kontynuowanej w
twórczości Katullusa i Horacego).

Anakreont z Teos – poeta grecki
pochodzący
z jońskiego miasta Teos.
Anakreont był autorem poezji
jambicznej, pieśni
lirycznych i elegii 
opiewających wino, śpiew i miłość.
Anakreont najchętniej pisał wiersze
ośmiozgłoskowe. Był poetą bardzo
popularnym, naśladowanym przez
innych twórców.

Ajschylos (525-456 p.n.e.),
tragediopisarz grecki, pochodzący z
Eleusis koło Aten, uważany za twórcę
tragedii klasycznej. Napisał 70
tragedii
i 20 dramatów satyrowych. W całości
zachowało się 7 sztuk: Błagalnice,
Persowie, Prometeusz skowany,
Siedmiu przeciw Tebom oraz
trylogia Oresteja (Agamemnon,
Ofiarnice, Eumenidy).
Ajschylos czerpał tematy głównie
z eposów Homera. Ajschylos
wprowadził do dramatu innowacje:
drugiego aktora, prolog, opisy
i opowiadania przedstawiające
wydarzenia spoza sceny.
Ograniczył rolę chóru na rzecz
dialogu.

Eurypides (ok. 480-407/406
p.n.e.), jeden z trzech wielkich
tragediopisarzy greckich.
Ojciec tragedii psychologicznej
i tragikomedii. Z ok. 90 napisanych
przez niego sztuk teatralnych
zachowało się 17, m.in. Medea,
Hipolit, Błagalnice, Ifigenia w
Taurydzie, Elektra, Orestes oraz ok.
1000 fragmentów.

Sofokles (ok. 496 p.n.e. - 406
p.n.e.) Tragediopisarz grecki,
zaliczany obok Ajschylosa i
Eurypidesa do trójki najwybitniejszych
starożytnych twórców tragedii.
Sofokles urodził się w Kolonos w
Attyce, nieopodal Aten.
Sofokles wprowadził wiele zmian
w budowie tragedii. Zaczął stosować
dekoracje, wprowadził na scenę
trzeciego aktora, zwiększył liczbę
członków chóru z 12 co 15 i nadał
większe znaczenie roli przodownika
chóru.

Teokryt (ok. 310 - ok. 250 p.n.e.), grecki poeta z Syrakuz na Sycylii.
Twórca sielanki jako gatunku literackiego.
Dorobek poetycki Teokryta (ok. 30 utworów, nie wszystkie autentyczne)
obejmuje:
1)bukoliki właściwe (mimy wiejskie) - realistyczne scenki pasterskie
(Pasterze, Koźlarz i pasterz, Żeńcy, Tyrsys, Pieśni pasterskie, Cyklop,
Talizje), ściśle związane z modnym wówczas idealizowaniem życia wsi,
2)mimy miejskie (Czarodziejki, Syrakuzanki),
3)enkomia (pochwały): skierowane do Hierona II Charyty i Pochwała
Ptolemeusza,
4)Hymn na cześć Dioskurów,
5)epylion Mały Herakles,
6)drobne utwory, np. Wrzeciono, przesłane żonie przyjaciela - Nikiasa z
Miletu,
7)24 epigramy okolicznościowe (wotywne, literackie),
8)wiersz naśladujący układem strof kształt instrumentu: Syrinks.

Na nagrobku poety wyryto napis, który
odzwierciedla poetyckie credo
poety: Opiewałem pastwiska i wieś
wodzów. Poeta
napisał: Bukoliki (sielanki z życia
pasterzy), Georgiki (poemat o
rolnictwie) i Eneidę (epopeja
wzorowana na Homerze).
Dzieło Wergiliusza „Georgiki” to wspaniały
poemat dydaktyczny w 4 księgach,
zadedykowany Mecenasowi.

Szybko zdobył popularność i sławę. Był
dowcipny i wytworny toteż szybko stał
się ulubieńcem i duszą towarzystwa.
Jako autor Elegii miłosnych bawi się
formą poetycką, nie ujawniając własnych
uczuć.
Jako dojrzały poeta napisał 
Metamorfozy (Przemiany), które
przyniosły mu nieśmiertelność - jest to
poetycka wersja mitologii greckiej i
rzymskiej.

Najsławniejszy liryczny poeta Rzymu
urodził się w Wenuzji, na południu Italii.

Ulubionymi tematami liryki
Horacego były: miłość, wesołe
biesiady, przyjaźń, refleksje
filozoficzne. W wierszach zwracał się
do konkretnych lub fikcyjnych osób.
Jego stroficzne pieśni recytowano lub
śpiewano przy akompaniamencie liry
lub fletu.

 http://www.starozytnosc.info/


http://pl.wikipedia.org/wiki/Starożytność

 http://antyk.klp.pl/