POLITYKA SPOŁECZNA I 

ZDROWOTNA JAPONII

  Ewelina Wróbel

Tomasz Posiak

JAPONIA

• Japoński  system  opieki  zdrowotnej  w  II  połowie  XX  wieku 

wyraźnie 

ewoluował 

w 

kierunku 

uniwersalnego, 

powszechnego  zabezpieczenia  świadczeń  zdrowotnych  dla 
wszystkich mieszkańców kraju.

• Procentowy  udział  środków  finansowych  z  poszczególnych 

źródeł  różni  się  w  zależności  od  rodzaju  systemu 
zarządzania  ochroną  zdrowia  (system  zarządzany  przez 
kasy  ubezpieczeń  zdrowotnych,  przez  państwo  lub  przez 
władze lokalne).

SŁUŻBA ZDROWIA

Od  momentu  zakończenia  II  wojny  światowej  japoński 
system opieki zdrowotnej posiada charakter: 
ogólnego i uniwersalnego świadczenia

•   W  Japonii  funkcjonują  trzy  główne  kategorie  zakładów 

opieki zdrowotnej: szpitale, kliniki i zakłady położnicze

• Łączna  liczba  zakładów  opieki  zdrowotnej  wynosi  obecnie 

ponad 150 tysięcy placówek, z czego zaledwie nieco ponad 
10 tysięcy stanowią szpitale.

SŁUŻBA ZDROWIA cd.

W służbie zdrowia jest zatrudnionych ok. 2 mln osób, z 
czego 200 tys. stanowią lekarze, których większość tj. 
61,5%  pracuje  w  szpitalach  prywatnych,  26,6%  w 
uniwersyteckich, a 11,8% w klinikach. W 1998 r. na 1 
tys.  mieszkańców  przypadało  1,9  lekarzy  i  7,8 
pielęgniarek.

Niezwykle  nowoczesna  japońska  służba  zdrowia 
zajmuje  pierwsze  miejsce  na  świecie  pod  względem 
nasycenia 

zaawansowanymi 

technologiami 

medycznymi,  w  znaczny  sposób  dystansując  inne 
państwa uprzemysłowione.

JAPOŃSKI SYSTEM OPIEKI 

ZDROWOTNEJ

  W  japońskim  systemie  zdrowotnym  zaznacza  się 
wyraźna  dominacja  prywatnego  sektora  szpitalnego, 
który  posiada  ponad  80%  wszystkich  szpitali  oraz 
ponad 70% wszystkich łóżek. Wskaźnik liczby łóżek w 
opiece 

stacjonarnej 

przypadających 

na 

1000 

mieszkańców  osiągnął  w  1998  roku  poziom  16,5  i  był 
jednym z najwyższych w krajach wysoko rozwiniętych, 
ponad  dwukrotnie  przewyższając  ówczesną  średnią 
OECD. 

Usługi  medyczne  są  świadczone  za  pośrednictwem 
regionalnych / krajowych szpitali publicznych lub przez 
prywatne  szpitale  /  kliniki,  a  pacjenci  mają 
powszechny dostęp do każdego obiektu.

JAPOŃSKI SYSTEM OPIEKI 

ZDROWOTNEJ cd.

Od  1961  systemem  ubezpieczeń  zdrowotnych  objęci 
są wszyscy obywatele. W końcu lat 90. XX w. wydatki 
rządowe  na  zabezpieczenie  społeczne  i  opiekę 
medyczną  zostały  znacznie  zredukowane  i  w  roku 
budżetowym  1998/99  wyniosły  15,2  mln  jenów,  co 
stanowiło ok. 3% PKB. 

Oświata  jest  bezpłatna  i obowiązkowa  między  6–15 
rokiem  życia.  Nieobowiązkowym,  ale  powszechnym 
wychowaniem przedszkolnym objęte są dzieci w wieku 
3–5 lat. Dzieci rozpoczynają naukę w 6 roku życia w 6-
letniej  szkole  podstawowej;  następny  (również 
obowiązkowy)  szczebel  edukacji,  to  3-letnia  szkoła 
średnia  o profilu  ogólnym,  a potem  wyższa  szkoła 
średnia  o profilu  ogólnym,  albo  przygotowującym  do 
zawodu i studiów wyższych. Na oświatę przeznacza się 
rocznie 3,8% PKB (1995).

Dla porównania

Japonia  zapewnia  opiekę  zdrowotną  dla  wszystkich 
obywateli w ramach dwóch szerokich kategorii:

•  National Health Insurance (NHI) 
• Ubezpieczenia Zdrowotnego Pracowników (EHI). 

Składki  ubezpieczeniowe  są  obowiązkowe,  oparte  na 
wynagrodzeniach  i  podzielone  pomiędzy  pracownika  i 
pracodawcę  -  średnia  stopa  składki  to  4  procent  (bez 
premii).  System  obejmuje  ponad  4000  publicznych  i 
prywatnych zleceniodawców. Nie ma dyskryminacji ze 
względu  na  stan  zdrowia  lub  warunków  przed  ich 
rozpoczęciem, a ubezpieczyciele nie zyskują.

Dwie główne kategorie 

składki na ubezpieczenie 

zdrowotne

• . Ubezpieczenie Zdrowotne 

Pracowników ( 健健健健 , Kenko-Hoken) 

• Rodowe Ubezpieczenie Zdrowotne ( 健

健健健健健 , Kokumin-Kenko-Hoken).

Nowości w zarządzaniu

• Kaizen jest filozofią zarządzania 

nastawioną na eliminowanie 
marnotrawstwa

• Czy kaizen może poprawić 

działanie oddziałów szpitalnych i 
ułatwić pracę lekarzy i 
pielęgniarek?

Czy kaizen może poprawić działanie oddziałów 

szpitalnych i ułatwić pracę lekarzy i pielęgniarek?

• Euclides Coimbra: Razem z lekarzami 

i pielęgniarkami analizowaliśmy ich 
miejsca pracy i szukaliśmy muda, 
czyli marnotrawstwa. Potem wspólnie 
je eliminowaliśmy. Dzięki temu udało 
się podnieść wydajność oddziału o 20 
proc.

W Polsce niemal wszystkie szpitale są placówkami 

budżetowymi. Jak skłonić je do stosowania kaizen?

• - Przede wszystkim do metod kaizen trzeba przekonać 

dyrekcję szpitala i lekarzy. Jeżeli oni będą trzymać się 
starych przyzwyczajeń, to kaizen nie zadziała. Krok po 
kroku publiczne placówki przekonają się do tej filozofii 
zarządzania. Choćby dlatego, że będą zmuszone do 
szukania oszczędności. Ludzie żyją coraz dłużej i będą 
potrzebować coraz więcej usług służby zdrowia. Rządy będą 
zmuszone do wydawania coraz większych pieniędzy na 
służbę zdrowia. Dlatego będą bardziej kontrolować szpitalne 
finanse.

Jak długo musimy czekać na pierwsze efekty 

wprowadzenia kaizen do szpitali?

•  Kaizen jest procesem, który nazywamy ciągłym 

doskonaleniem. Rozpoczęty będzie trwał ciągle. Ludzie, 
wprowadzając usprawnienia, ciągle się uczą i zawsze znajdą 
coś, co można poprawić. Efekty pojawią się, gdy w kaizen 
będzie zaangażowana już cała załoga, wszystkie służby i 
oddziały szpitala. Na to potrzeba nawet trzech lat, ponieważ 
mówimy o setkach ludzi. Pamiętać trzeba o tym, że 
szkolenia zaczynamy od ludzi najważniejszych w szpitalu, 
dyrekcji, ordynatorów i kierowników. Zaletą kaizen jest 
jednak to, że raz wprowadzone rozwiązania są samodzielnie 
powtarzane i udoskonalane przez personel.