GASTRULACJA PŁAZA

POWSTAWANIE

NARZĄDÓW

PIERWOTNYCH PŁAZA

GASTRULACJA PŁAZA

blastoc
el

blastul
a

epibla
st

hipoblas
t

pragęb
a

warga
grzbieto
wa

czop
Rusconiego

warga
brzusz
na

mezoder
ma

prajeli
to

chordomezode
rma

blastocel

gastrul
a

ektoderm
a

GASTRULACJA PŁAZA

1. W jaju poniżej równika na skutek segregacji ooplazmy ujawnia

się

szary półksiężyc

– na pograniczu mikro- i makromerów.

2. Gatrulacja rozpoczyna się od pojawienia się w okolicy tego

półksiężyca małej

poprzecznej bruzdy

, która wpukla się do

zarodka i wydłuża się na końcach w formie półksiężyca,

podkowy, następnie oba końce łączą się w koło - kolisty otwór

odcięty przez bruzdę to

pragęba (blastoprus).

3. Fałd ograniczający

pragębę

od strony części animalnej to

warga

górna grzbietowa

, reszta kolistego fałdu to

warga brzuszna i

boczna.

4. Z chwilą gdy następuje zamknięcie bruzdy w

pragębę

ze szczytu

blastuli (A) spływają

mikromery

w kierunku rowka

wargi

grzbietowej i brzusznej

– na skutek intensywnych podziałów

jest ich ciągle dużo, przetaczają się po brzegu wargi do wnętrza

zarodka i rozpoczynają wędrówkę w kierunku odwrotnym.

5. Mikromery

obrastają część wegetatywną

–

epibolia,

w

konsekwencji cały zarodek obrośnięty jest

mikromerami

za

wyjątkiem przestrzeni między wargami.

6. Makromery

znajdują się pod mikromerami w środku zarodka,

część znich jednak pozostaje na powierzchni tworząc rodzaj

korka –

czop żółtkowy, czop Rusconiego

GASTRULACJA PŁAZA

7. Mikromery:

 na powierzchni zarodka tworzą

ektodermę

 te które przetoczyły się przez

wargę

grzbietową

do wnętrza zarodka i ułożyły

pod

ektodermą

na stronie grzbietowej

tworzą

chordomezodermę

(materiał na

strunę grzbietową)

 te, które przetoczyły się przez

wargę

brzuszną

dają materiał na mezodermę

8.

Makromery

tworzą

endodermę

TWORZENIE CEWKI

NERWOWEJ

 stadium zarodka, w którym tworzy się cewka

nerwowa to

neurula

–

proces neurulacja

 z ektodermy, od strony chordomezodermy – wzdłuż

osi zarodka tworzy się szeroki pas cylindrycznych

komórek –

neuroektoderma

 tworzy ona

płytkę nerwową

 brzegi płytki podnoszą się jako dwa

fałdy

nerwowe

, dążą do zamknięcia a część centralna się

zagłębia

 ektoderma zamyka się i powstaje

cewka nerwowa

 światło jej stanowi kanał nerwowy –

neuroceloma

 pozostała część ektodermy okrywająca zarodek

stanowi zawiązek naskórka i jego pochodnych

RÓŻNICOWANIE MEZODERMY

CHORDOMEZODERMA

MEZODERMA PRZYOSIOWA

MEZODERMA

PRZEJŚCIOWA

= NEFROTOM

MEZODERMA BOCZNA

SPLANCHNOTOM

(mat. na strunę grzbietową)

(mat. na układ wydalniczy i rozrodczy)

• dermatom (materiał na skórę właściwą, tk. łączną)

• miotom (materiał na mięśnie szkieletowe tułowia,
twarzowe, językowe)

• sklerotom (materiał na układ szkieletowy, kręgi,
chrząstki międzykręgowe)

• listek trzewny - splanchnopleura

• listek ściennny - somatopleura

1. dermatom

– zewnętrzny listek od strony

ektodermy

 materiał na skórę właściwą, tkankę łączną

2.

miotom

– wewnętrzny listek

 materiał na mięśnie szkieletowe tułowia,

twarzowe, językowe

3. sklerotom

– listek od strony struny

grzbietowej

(wokół struny grzbietowej)

 materiał na układ szkieletowy, kręgi i

chrząstki międzykręgowe

MEZODERMA PRZYOSIOWA

 po bokach zarodka leży mezoderma , która

przetoczyła się przez wargę brzuszną tj.

mezoderma boczna – splanchnotom

 w mezodermie bocznej powstaje rozwarstwienie
 dzieli się na 2 blaszki:

 listek trzewny

–

splanchnopleura

– bliżej rury

jelitowej

 listek ścienny

–

somatopleura

– bliżej ściany

ciała

 między nimi pojawia się

wtórna jama

ciała

coeloma

MEZODERMA BOCZNA

na pograniczu somitów i mezodermy

bocznej (splanchnotomu) znajduje się

mezoderma przejściowa – nefrotom

stanowi materiał na układ wydalniczy:

nerki (przednercze, pranercze, nerka

ostateczna) moczowody i narządy

rozrodcze

MEZODERMA PRZEJŚCIOWA

dermatom

miotom

sklerotom

neuroceloma

cewka nerwowa

nefrotom

endoderma

światło jelita

somatopleura

splanchnopleura

ektoderma

struna grzbietowa

grzebień nerwowy

mezoderma
przyosiowa

coeloma

mezoderma
boczna

mezoderma
boczna

POWSTAWANIE SERCA

 w miejscu gdzie mezoderma trzewna styka się z endodermą jelita

pierwotnego, gromadzi się grupa komórek zwana

angioblastem

 komórki te wytwarzają najpierw 2 pęcherzyki po obu stronach jelita

pierwotnego

 pęcherzyki zlewają się razem w jedną cewkę, stanowiącą

zawiązek

serca

, który łączy się następnie z naczyniami krwionośnymi

z komórek mezenchymy tworzy się cienkościenny pęcherzyk –

wsierdzie

(

endocardium),

tworzy rurę

wsierdzie

zawieszone jest na krezce

mezoderma boczna (splanchnotom) rośnie ku dołowi i obejmuje

podwójnym woreczkiem rurkę

wsierdzia

listek trzewny otacza wsierdzie od dołu i od góry, powstaje

mięsień sercowy

–

myocardium

listek ścienny (somatopleura) utworzy

osierdzie

–

pericardium

ektoderma

materiał na utworzenie serca

mezoderma boczna

endoderma

cewka wsierdzia

cewka serca

jama osierdziowa

osierdzie
pericardium

wsierdzie
endocardium

jama serca

śródsierdzie
myocardium

endoderma

ektoderma

POWSTAWANIE SERCA

Narządy pierwotne przekształcają się w

narządy

ostateczne

 ektoderma powierzchniowa

- naskórek i jego

pochodne

 cewka nerwowa

– system nerwowy

 cewka jelitowa

– nabłonki i gruczoły ukł.

pokarmowego i oddechowego

 sklerotom

– szkielet osiowy

 miotom

– mięśnie

 dermatom

– skóra właściwa

 z mezodermy bocznej –

mezenchyma

daje

błony surowicze wyściełające jamy ciała, krew i

naczynia krwionośne