

Są to wielocząsteczkowe związki zbudowane z

cząsteczek cukrów prostych, połączonych ze sobą

wiązaniami glikozydowymi.



Cukry te są bardzo szeroko rozpowszechnione

w organizmach żywych i pełnią tam bardzo

różnorodne funkcje (są m.in. Substancjami

zapasowymi, stanowią składnik ścian komórkowych i

uczestniczą

w rozpoznawaniu bakterii przez limfocyty).



Wszystkie polisacharydy ulegają hydrolizie. Dzieje się

ona pod wpływem rozcieńczonych kwasów lub

enzymów.



Najważniejsi przedstawiciele polisacharydów:

skrobia i celuloza

Cecha

Skrobia

Celuloza

Wzór

sumaryczny

( C

6

H

10

O

5

)n

n-

od kilkuset do

kilkudziesięciu tysięcy

( C

6

H

10

O

5

)n

n- od kilkuset do

kilkudziesięciu tysięcy

Wzór

strukturalny

Właściwości

fizyczne

Skrobia jest białą,
bezpostaciową substancją,
pozbawioną smaku,
nierozpuszczalną w zimnej
wodzie i etanolu. W
gorącej wodzie rozpuszcza
się amyloza, tworząc
roztwór koloidalny.

Ma kolor biały, jest odporna
chemicznie i mechanicznie.
Nie rozpuszcza się w
wodzie, lecz w
amoniakalnym roztworze
miedzi(II) ([Cu(NH

3

)

4

](OH)

2

),

chlorowodorkach
niektórych soli, stężonym
kwasie siarkowym(VI).

Skrobia jest produktem fotosyntezy,

powstającym

z połączenia się cząsteczek glukozy, a

także materiałem zapasowym roślin.

Tworzą ją dwa polisacharydy: amyloza

(ok. 20% skrobi)

i amylopektyna, która jest jej głównym

składnikiem.

budowa liniowa, np. amyloza

budowa rozgałęziona, np. amylopektyna

Zasadnicza różnica w budowie polisacharydów,

które składają się na skrobię polega na tym, że

amyloza ma budowę liniową, zaś

w amylopektynie są łańcuchy rozgałęzione.

Dzięki zawartej w skrobi amylozie roztwór jodu

zabarwia się na kolor ciemnoczerwony.

To zabarwienie spowodowane jest

umieszczeniem się cząsteczek jodu wewnątrz

skręconego spiralnie łańcucha reszt

glukozowych w amylozie i powstaniem

barwnego związku kompleksowego.

Jest to reakcja charakterystyczna,

pozwalająca na wykrycie nawet minimalnych

ilości skrobi.

Celuloza to polisacharyd zbudowany z reszt

glukozowych połączonych w długie, nierozgałęzione

łańcuchy wiązaniami glikozydowymi innymi

niż w skrobi. Wiązania glikozydowe w celulozie nie

ulegają rozerwaniu pod wpływem enzymów obecnym

w organizmie ludzi, którzy nie trawią celulozy i nie

mogą się nią żywić. Ma to ogromne konsekwencje

biologiczne i ekonomiczne. Odpowiednie enzymy

hydrolizujące celulozę występują

w mikroorganizmach zasiedlających przewody

pokarmowe przeżuwaczy.

Celuloza jest także jednym z najważniejszych

produktów przemysłowych. W liczbie wielu

milionów ton rocznie wytwarza się ją z drewna,

które zawiera do 50% celulozy. W produkcji

wykorzystuje się odporność chemiczną celulozy. W

celu jej otrzymania drewno rozdrabnia się i

rozgrzewa z roztworami NaOH lub siarczanów (VI)

sodu, magnezu bądź wapnia. W takich warunkach

jedynym nierozpuszczalnym składnikiem drewna

jest celuloza, która po odsączeniu poddawana jest

dalszej przeróbce. Większość produkowanej

celulozy przerabiana jest na papier.



Azotany (V) wykorzystuje się do produkcji

klejów

i lakierów, celuloidu (tworzywo sztuczne) i

materiału wybuchowego, tzw.

nitrocelulozy.



Octany celulozy służą do produkcji błon

fotograficznych, tworzyw sztucznych,

lakierów

oraz włókien syntetycznych.

Długotrwałe ogrzewanie skrobi z wodą w

obecności kwasów lub enzymów (np. amylaz)

prowadzi

do hydrolizy skrobi. Jest to reakcja złożona,

przebiegająca przez wiele etapów pośrednich.

Skrobia nie od razu ulega całkowitemu rozpadowi

na glukozę. Na pierwszych etapach hydrolizy

ze skrobi powstają dekstryny, złożone z mniejszej

liczby reszt glukozowych.

Celuloza jako polisacharyd ulega hydrolizie

w środowisku kwaśnym lub pod wpływem

enzymów. Proces ten nazywany jest

scukrzeniem.

(C

(C

6

6

H

H

10

10

O

O

5

5

)n nH

)n nH

2

2

O nC

O nC

6

6

H

H

12

12

O

O

6

6

Celuloza

Glukoza

Celuloza ulega reakcji

estryfikacji za pomocą

C

2

H

5

COOH i HNO

3

[C

[C

6

6

H

H

7

7

O

O

2

2

(OH)

(OH)

3

3

]n

]n

3n CH

3n CH

3

3

COOH

COOH

[C

[C

6

6

H

H

7

7

O

O

2

2

( OOCCH

( OOCCH

3

3

)

)

3

3

]n + 3n H

]n + 3n H

2

2

O

O