Pomoc
społeczna

Zasady i zadania

Zasady ustalania praw do

zasiłków



prawa do zasiłków stałego i okresowego w składzie rodziny nie uwzględnia
się dzieci wychowywanych w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu
dziecka oraz pełnoletnich wychowanków rodziny zastępczej lub rodzinnego
domu dziecka, a do dochodu rodziny nie wlicza się ich dochodów oraz
świadczeń na pokrycie kosztów ich utrzymania i dodatków przyznanych na
podstawie przepisów o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej



Przy ustalaniu prawa do pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz
pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki do dochodu nie wlicza się
pomocy pieniężnej w postaci:



pieniężnej na usamodzielnienie;



pieniężnej na kontynuowanie nauki;



uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu
chronionym;



w uzyskaniu zatrudnienia;



na zagospodarowanie - w formie rzeczowej.



Przy ustalaniu wysokości odpłatności za
pobyt

osoby

w

domu

pomocy

społecznej,

w

składzie

rodziny

uwzględnia się innych członków rodziny
przebywających w instytucjonalnych
placówkach opieki, jeżeli rodzina ponosi
odpłatność za ich pobyt.



Podobne zasady stosuje się gdy o zasiłek stały
lub okresowy stara się rodzina zastępcza (lub
osoba z takiej rodziny)



Do dochodu rodziny nie wlicza się bowiem
pomocy pieniężnej na utrzymanie dziecka w
rodzinie zastępczej, a pomoc tę otrzymuje
rodzina zastępcza, a nie biologiczna.



w składzie rodziny zastępczej nie będą
uwzględniane dzieci, nad którymi sprawuje
ona pieczę zastępczą, ani jej pełnoletni
wychowankowie, którzy pozostają w tej
rodzinie do czasu ukończenia szkoły (dochód
rodziny zastępczej nie będzie łączony z
dochodem dzieci).



pomocy na utrzymanie osoby pełnoletniej
w rodzinie zastępczej nie można łączyć z
pomocą na usamodzielnienie



zasada,

że

osoby

przebywające

w

placówkach

opiekuńczych

i

wychowawczych

uwzględniane

są

w

składzie rodziny, jeżeli rodzina ponosi
odpłatność za ich pobyt w rodzinie
zastępczej lub jednostce organizacyjnej
pomocy społecznej.



uwzględnienie takiej osoby w składzie
rodziny ma przede wszystkim znaczenie dla
sytuacji dochodowej i majątkowej rodziny.

Kiedy organ może odmówić
pomocy



Marnotrawstwo



Brak współpracy



Pobyt w więzieniu lub areszcie



Niszczenie świadczeń



Posiadany majątek

Marnotrawstwo



W

przypadku

stwierdzenia

przez

pracownika socjalnego marnotrawienia
przyznanych świadczeń, ich celowego
niszczenia lub korzystania w sposób
niezgodny z przeznaczeniem bądź
marnotrawienia

własnych

zasobów

finansowych

może

nastąpić

ograniczenie świadczeń,



gdy świadczeniobiorca przeznacza środki na coś, co
nie jest niezbędną potrzebą bytową, wydaje
pieniądze niegospodarnie, rozrzutnie.



marnotrawstwo własnych zasobów odnosi jedynie do
finansów, pozostawiając poza zakresem inne dobra.



marnotrawienie świadczeń dotyczy wszelkich form
pomocy społecznej. Może ono polegać np. na
sprzedaży rzeczy otrzymanych w ramach świadczeń,
przeznaczeniu pomocy pieniężnej na używki lub inne
błahe potrzeby.



wykorzystanie świadczenia niezgodnie z jego
przeznaczeniem.



dotyczy świadczeń usługowych, np. w postaci
świadomego łamania regulaminu domu pomocy
społecznej czy niewykorzystywania przyznanych
usług opiekuńczych.

Niszczenie świadczeń



może przebiegać podobnie jak ich
marnotrawienie i będzie polegało na
doprowadzaniu do zepsucia rzeczy,
utraty jej wartości itp.

Wyjątki



nie każde zużycie czy uszkodzenie będzie
traktowane

jako

niszczenie

czy

marnotrawienie świadczeń.



Przykładowo: sam fakt nieobecności w
domu dla bezdomnych, bez dodatkowych
ustaleń,

bez

zbadania

i ocenienia

możliwości zamieszkania danej osoby
gdzie indziej, nie pozwala na stwierdzenie,
że marnotrawi ona przyznane świadczenie

Brak współdziałania



osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym lub asystentem rodziny,



odmowa zawarcia kontraktu socjalnego lub niedotrzymywanie jego
postanowień,



nieuzasadniona odmowa podjęcia zatrudnienia, innej pracy
zarobkowej przez osobę bezrobotną



nieuzasadniona odmowa podjęcia lub przerwanie szkolenia, stażu,
przygotowania zawodowego w miejscu pracy, wykonywania prac
interwencyjnych, robót publicznych lub prac społecznie użytecznych



nieuzasadniona odmowa podjęcia leczenia odwykowego w zakładzie
lecznictwa odwykowego przez osobę uzależnioną

Może stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia,
uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia lub wstrzymania
świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej.

Odmawiamy czy ograniczamy?



Ograniczenie świadczeń odnosi się do
pomocy

już

udzielonej,

jeżeli

świadczenie zostało przyznane na
podstawie decyzji, to jego modyfikacje
powinny nastąpić poprzez zmianę lub
uchylenie decyzji ostatecznej



Zależy od woli organu

Co gdy odmawiamy?



W przypadku odmowy przyznania albo
ograniczenia wysokości lub rozmiaru
świadczeń z pomocy społecznej należy
uwzględnić sytuację osób będących na
utrzymaniu osoby ubiegającej się o
świadczenie

lub

korzystającej

ze

świadczeń.

Zasady ustalania



brak współdziałania rodzący dla świadczeniobiorcy
negatywne skutki, powinien dotyczyć jego trudnej
sytuacji życiowej, a nie trudności ustalenia faktów przez
pracownika jednostki organizacyjnej pomocy społecznej.



pracownik socjalny powinien opracować pisemny plan
współdziałania, który może przyjąć formę kontraktu
socjalnego.



pisemna forma pozwala ustalić, czy zobowiązania są
prawidłowo realizowane.



aktywności obu stron wymaga już samo opracowanie
planu współdziałania, niestety przy jego realizacji
świadczeniobiorcy

często

kwestionują

swoje

wcześniejsze zobowiązania.

Wstrzymanie



może mieć charakter czasowy i odnosi
się jedynie do pomocy pieniężnej.



jest czynnością materialno-techniczną o
odwracalnych skutkach prawnych.



Jeżeli

jednak

przerwanie

wypłaty

świadczenia nie spowoduje zmian w
postępowaniu beneficjenta, kolejnym
krokiem powinno być uchylenie decyzji o
przyznaniu wsparcia.

Prawo do skargi



osobie zainteresowanej służy jedynie
skarga na zachowanie się pracownika
socjalnego

do

dyrektora

jednostki

organizacyjnej

pomocy

społecznej

(ewentualnie skarga na dyrektora do
organu samorządu terytorialnego).

Przykład



odmowa podjęcia pracy we własnym gospodarstwie
rolnym. Ponadto mamy tu do czynienia z brakiem
współdziałania w rozwiązywaniu trudności materialnych.
Skalę tego marnotrawstwa można określić poprzez
wskazanie dochodu, jaki może przynieść gospodarstwo
rolne.



ustawa o pomocy społecznej jest ukierunkowana na
udzielanie

wsparcia

osobom

rzeczywiście

go

potrzebującym.

Nie

dopuszcza

wykorzystywania

środków społecznych przez osoby, które mają
możliwość zaspokojenia potrzeb życiowych z własnych
środków, nie czynią tego jednak z własnej woli i wyboru.

Przykłady



nieskorzystanie z oferty pracy pomimo
posiadanego

zawodu

i

możliwości

zatrudnienia,



permanentne korzystanie ze świadczeń
przy jednoczesnym braku jakiejkolwiek
pomocy

osoby

zainteresowanej

w

likwidowaniu

własnych

problemów

materialnych

Dochód a majątek



W przypadku stwierdzonych przez pracownika
socjalnego dysproporcji między udokumentowaną
wysokością dochodu a sytuacją majątkową osoby
lub rodziny, wskazującą, że osoba ta lub rodzina
jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację
życiową, wykorzystując własne zasoby majątkowe,
w

szczególności

w

przypadku

posiadania

znacznych zasobów finansowych, wartościowych
przedmiotów majątkowych lub nieruchomości,
można odmówić przyznania świadczenia.

więzień/aresztant



Osobie odbywającej karę pozbawienia
wolności nie przysługuje prawo do
świadczeń z pomocy społecznej.



Zasady tej nie stosuje się do osób
odbywających

karę

pozbawienia

wolności

w

systemie

dozoru

elektronicznego.

C asus 1

›

Decyzją z dnia (...) r. Prezydent Miasta T. odmówił T. M. przyznania pomocy finansowej w związku z

odmową wskazania miejsca pobytu, a tym samym uniemożliwienia przeprowadzenia wywiadu

środowiskowego.

›

Na skutek odwołania strony Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. decyzją z dnia (...) r. nr (...)

uchyliło zaskarżoną decyzję w całości i przekazało sprawę organowi I instancji do ponownego

rozpoznania.

›

W uzasadnieniu decyzji podano, iż T. M. w dniu (...) r. złożył wniosek o pomoc finansową dołączając

do niego za świadczenie z urzędu pracy. We wniosku wskazał jako swój adres ul. (...) w T. Wobec jego

nieobecności pod wskazanym adresem wyznaczono termin przeprowadzenia wywiadu

środowiskowego w miejscu zamieszkania na dzień (...) r., o czym wnioskodawca został prawidłowo

zawiadomiony. T. M. zgłosił się do pracownika socjalnego celem przeprowadzenia z nim wywiadu

środowiskowego w miejscu urzędowania tego pracownika bądź na galerii przed drzwiami mieszkania

przy ul. (...). Wskazał wówczas, że do mieszkania nie może wejść w związku z eksmisją, że złożył skargę

na komornika do sądu i dlatego b ędzie wskazywał tylko ten lokal jako miejsce zamieszkania.

Poinformował jednocześnie, że przebywa u rodziny i znajomych, nie poda adresu miejsca pobytu i

nie ma potrzeby korzystania z noclegowni. Na podstawie informacji Spółdzielni Mieszkaniowej "A" w T.

ustalono, że strona zosta ła eksmitowana w dniu (...) r. z ww.ym lokalu mieszkalnego, a jej rzeczy

zostały wyniesione przez komornika poza teren T., ponieważ nie wskazała miejsca, gdzie je

dostarczyć, a nadto, że złożono wniosek o wymeldowanie jej z lokalu. Uchylając decyzję Kolegium

wskazało, że organ I instancji nie wyjaśnił, jakiego zasiłku czy innego świadczenia domaga się strona.

Ponadto nie ustalono miejsca faktycznego zamieszkania czy też pobytu strony, celem wyjaśnienia jej

rzeczywistej sytuacji oraz ustalenia organu właściwego do rozpoznania wniosku w przypadku, gdyby

przebywa ła ona u rodziny lub znajomych poza terenem miasta T.



Od tej decyzji odwołanie wniósł T. M.
wyrażając

niezadowolenia

z

otrzymanego

rozstrzygnięcia

oraz

wskazując

na

celowe

działanie

pracownika socjalnego by pozbawić go
środków do życia.

Casus 2



Konrad M. wystąpił do Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie o
przyznanie pomocy finansowej na zakup pieca do kuchni.



Kierownik Sekcji Pracy Socjalnej Działu Pomocy Osobom Bezdomnym
w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie decyzją, odmówił Konradowi M.
przyznania zasiłku celowego z przeznaczeniem na dofinansowanie do
zakupu pieca do kuchni z powodu braku współdziałania z
pracownikiem socjalnym.



Organ ustalił w oparciu o przeprowadzony wywiad środowiskowy oraz
zebrany w sprawie materiał dowodowy, że wnioskodawca nie osiąga
żadnego dochodu, zatem spełnia kryterium dochodowe



Wskazał, że wnioskodawca nie pojawił się w miejscu odbywania
reintegracji społecznej i zawodowej w Centrum Integracji Społecznej i
nie przedłożył żadnego usprawiedliwienia, z kolei w innym czasie
stawił się tam w stanie wskazującym na wcześniejsze spożycie
alkoholu.



Ponadto organ wyjaśnił, że możliwości finansowe Ośrodka są
ograniczone



Konrad M.. Złożył odwołanie podnosząc, że: podjął decyzję o
uczestniczeniu w zajęciach reintegracji społecznej i zawodowej w
Centrum, a nie został na nie skierowany. Jednocześnie odwołujący opisał
swoją trudną sytuację osobistą oraz zdrowotną. Wskazał, że ma
orzeczoną trzecią grupę niepełnosprawności z powodu schorzeń
kręgosłupa, a jego stan zdrowia stale się pogarsza, ma trudności w
poruszaniu się. W ramach zajęć w Centrum Integracji jego praca
polegała m.in. na dźwiganiu do ośmiu godzin dziennie, co również miało
wpływ na jego aktualny stan zdrowia.



Odwołujący się podał, że ostatnie pieniądze przeznaczył na zakup leków.
Nie otrzymał pomocy na dofinansowanie do prądu, aktualnie jest
zadłużony z tytułu niezapłaconych rachunków. Nie posiada żadnych
środków do życia, opału oraz gazu. Piec z którego korzysta ma już 40 lat,
a przez to jego użytkowanie jest utrudnione.



Odnosząc się do twierdzeń organu dotyczących stawiania się na zajęcia
reintegracji pod wpływem alkoholu odwołujący wskazał, że powyższy
fakt nie został stwierdzony żadnym wiarygodnym urządzeniem.
Jednocześnie podał, że MOPR jest w posiadaniu pisma od lekarza
psychiatry, w którym zawarto informację o jego leczeniu. Dodatkowo
wyjaśnił, że przyjmuje silne leki na nerwicę przepisane mu przez lekarza
psychiatrę, po zażyciu których wygląda tak jakby był pod wpływem
alkoholu.

Zadania pomocy społecznej



przyznawanie i wypłacanie przewidzianych ustawą
świadczeń;



praca socjalnej;



prowadzenie i rozwój niezbędnej infrastruktury
socjalnej;



analiza i ocena zjawisk rodzących zapotrzebowanie
na świadczenia z pomocy społecznej;



realizacja zadań wynikających z rozeznanych potrzeb
społecznych;



rozwijanie nowych form pomocy społecznej i
samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb.

Organy odpowiedzialne za

realizacje zadań



Obowiązek

zapewnienia

realizacji

zadań

pomocy

społecznej

spoczywa

na

jednostkach

samorządu

terytorialnego oraz na organach administracji rządowej w
zakresie ustalonym ustawą.



Gmina i powiat, obowiązane zgodnie z przepisami ustawy
do wykonywania zadań pomocy społecznej, nie mogą
odmówić pomocy osobie potrzebującej, mimo istniejącego
obowiązku osób fizycznych lub osób prawnych do
zaspokajania jej niezbędnych potrzeb życiowych.



Pomocy nie mogą również odmówić podmioty, którym
jednostki samorządu terytorialnego zleciły realizację
zadań.



Organy administracji rządowej i samorządowej, mogą
zlecać realizację zadania z zakresu pomocy społecznej,
udzielając dotacji na finansowanie lub dofinansowanie
realizacji

zleconego

zadania

organizacjom

pozarządowym, prowadzącym działalność w zakresie
pomocy społecznej, zwanych dalej "podmiotami
uprawnionymi".



Zlecanie realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej
nie może obejmować:



ustalania uprawnień do świadczeń, w tym przeprowadzania
rodzinnych wywiadów środowiskowych;



opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne;



wypłaty świadczeń pieniężnych.



Zlecenie realizacji zadania z zakresu pomocy społecznej
odbywa się po uprzednim przeprowadzeniu konkursu
ofert