

PEDAGOGIKA

GESTALT





Gestaltyzm – to jeden z kierunków w psychologii
współczesnej, nazywanym również psychologią postaci.
Głównym założeniem tego kierunku jest to że człowiek
jest zintegrowaną całością (postacią – Gestalt).



Pojęcie i koncepcje pedagogiki Gestalt powstały w
latach siedemdziesiątych naszego stulecia, jako jeden z
rodzajów pedagogiki alternatywnej. Koncepcja ta
integruje wiedzę i doświadczenia z wielu nurtów
humanistycznych. Powstanie tej pedagogiki daje
możliwości połączenia wysiłków i dokonań badawczych
filozofów, , psychoterapeutów i pedagogów.

Gestalt – (z języka niem.) –

postać, kształt, forma



1.

Edukacja przez „ stapianie się” (Georga J. Browna), łącząca
terapię Gesatalt z procesem nauczania w szkole.

2.

Zajęcia interakcyjne skoncentrowane na temacie. Metoda
(rozwinięta przez Ruth Cohn), której istotą jest zaangażowanie
osobowości uczestników zajęć edukacyjnych i towarzyszących
im trudności w proces przekazywania treści nauczania.
Interakcja i równowaga pomiędzy treścią i tematem zajęć(TO),
indywiduum z jego własnymi potrzebami oraz umiejętnościami
komunikowania się z samym sobą i z otoczeniem (JA), oraz
pomiędzy grupą jako całością (MY).

3.

Agogika integracyjna (holistyczne) – człowiek jest podmiotem
ciała, psychiki i ducha, wchodząc w interakcję ze środowiskiem
społecznym i ekologicznym zdobywa swoją tożsamość.

Trzy fundamenty Pedagogiki

Gestalt





Jest istotą społeczną



Jest w istocie organizmem godnym zaufania



Jest aktywny sam z siebie



Jego zachowanie można zrozumieć tylko w całości



Zmierza do rozwoju swoich możliwości i zdolności



Niesie w sobie ogromny potencjał możliwości, do
których realizacji muszą być stworzone
odpowiednie warunki.

Cele wychowania i wartości

Pedagogiki Gestalt jasno określają,

że człowiek





W procesie kształcenia stosunki wychowawcy z wychowankiem
powinny opierać się na intersubiektywności, nauczyciel powinien
postrzegać i akceptować wychowanków w całej pełni jako
równoprawne jednostki ludzkie. Procesowi kształcenia musi
towarzyszyć klimat wzajemnego zaufania, otwartości i prawdy w
komunikacji.



Nauczyciel nie może pokazywać swej wiedzy jednokierunkowo.
Powinien stwarzać uczniom takie sytuacje, oferty uczenia się, w
których doświadczaliby oni samych siebie, a zarazem by poznawać ich
potrzeby i zainteresowania jako podstawę do samostanowienia o
uczeniu się i ponoszenia z tego tytułu odpowiedzialności.



Wzajemne relacje między pedagogiem i uczniem budowane są na
intersubiektywności, a więc na tym wszystkim, co zachodzi pomiędzy
spotykającymi się ze sobą dwiema osobowościami.



Jest to swoistego rodzaju "bycie we dwoje", zasilane ustawicznie
bogactwem tego, co się dzieje "Tu i Teraz" między nimi.

Rola wychowawcy – nauczyciela

w procesie kształcenia





Według przesłanek pedagogiki Gestalt w toku kształcenia nauczycielowi powinno
towarzyszyć hasło: "Ja zapraszam do uczenia się". Wychowanek wytycza drogę, zaś
wychowawca mu w niej jedynie towarzyszy nie narzucając mu ani swojego tempa, ani
"trasy".



Podejście intersubiektywne do ucznia w szkole oznacza bezpośrednie komunikowanie się
z innymi, gdzie obowiązują komunikaty typu "Ja, Ty".



Komentując czyjeś zachowanie wychowawca powinien mówić bezpośrednio do ucznia,
wykorzystując "pozytywną" frustrację, która stymuluje ucznia do aktywności i
przejmowania na siebie odpowiedzialności za uczenie się.



Nauczyciel powinien rozwijać sytuacje horyzontalne nauczania. To znaczy, że
dotychczasowe, zwyczajowe interakcje pomiędzy nauczycielem a uczniami, które
podkreślały różnice wieku, wiedzy i doświadczenia powinny rozwijać się od partnerskiego
współistnienia do kontaktów między nimi jako różnymi,, ale równocześnie
równoprawnymi istotami uczestniczącymi w procesie nauczania - uczenia się. Ludzie
zawsze uczą się od siebie, chociaż treści i zakres uczenia się są różne.



Pierwszeństwo przed tematem lekcji powinny mieć relacje na poziomie JA-MY
ponieważ bazą i celem zajęć zorientowanych na pedagogikę Gestalt są pełne
zaufania stosunki między uczniami i nauczycielem.

Analizując własne zajęcia dydaktyczne z uczniami nauczyciel powinien zastanowić
się nad tym czy:



Włącza swoje uczucia w lekcje? Jeśli tak, to jak?



Czy reaguje na osobiste pytania uczniów?



Jak reaguje na kłótnie między uczniami?



Kogo żałuje, a kogo lubi?



Jaki jest społeczny klimat w klasie?

Ważne jest co w danym momencie zajmuje uwagę, myśli czy uczucia ucznia jako
punkt wyjścia do różnych refleksji. Zajęcia typu Gestalt nieustannie stwarzają
sytuacje i możliwości w których zdobywana przez uczniów wiedza miała by dla nich
bezpośrednie znaczenie.

Zasada pierwszeństwa relacji

uczeń – nauczyciel



Uczenie/nauczanie odbywa się na dwóch poziomach:



społeczno-emocjonalnym,



merytorycznym.

Najpierw należy zająć się pierwszym, aby stworzyć
fundamenty dla prawidłowego procesu nauczania i
właściwego jego przebiegu. Zasadnicze znaczenie ma w
tym przypadku zaufanie pomiędzy uczestnikami tego
procesu.
W świetle pedagogiki postaci ludzie zawsze czegoś się
od siebie uczą niezależnie od zajmowanej pozycji
społecznej i różnic cech osobowych.

Zasada tworzenia

horyzontalnych sytuacji

nauczania i uczenia się.



Należy pozostawić uczniom swobodę, aby mogli
samodzielnie działać, wykorzystywać swoje zdolności
do rozwiązywania danych problemów. Powinno się
jednoczyć w sobie :



umysł,



intelekt,



emocje,



wymiar duchowy i społeczny,

co umożliwi całościowe doświadczanie.

Zasada zajmowania się

jednością ciała, psychiki i duszy.





Pedagog powinien brać pod uwagę aktualne i
przyszłościowe znaczenie dla uczniów dobranej
przez niego treści zajęć.



Powinien uwzględnić także wiek uczniów, ich
zainteresowania, poziom i wartości dla nich
istotne.



Ważne jest aby nauczyciel pobudzał zaciekawienie
uczniów, poruszał ich określoną treścią.

Zasada uczynienia punktem wyjścia do

zajęć tego, co w danym momencie

angażuje uczniów, co "staje się".





Pokazuje jak uczniowie mogą zrozumieć, na
czym polega ich odpowiedzialność w
działaniach wobec lubianego bądź
nielubianego środowiska. Także istotna jest tu
struktura więzi w klasie.

Zasada zajmowania się

jednością indywiduum -

środowisko.





Uczniowie sami doświadczają ważnych dla
nich spraw i treści, samodzielnie je rozumieją
w aktywnym działaniu. Zajęcia muszą
wzbudzać ciekawość, nauczyciel powinien
wspierać własną aktywność uczniów.



Osoby uczące się mają pobudzić w sobie
„ apetyt” na zdobywanie określonej wiedzy,
świadomie wybrać coś co je bardzo porusza w
toku osobistego i holistycznego
eksperymentowania z treściami uczenia się
poszerzyć i odnowić swoje kompetencje.

Zasada uczenia się przez

przeżywanie i działanie.



Negatywne strony tej pedagogiki:



nie docenia przeszłości człowieka, tego, co mogło go kształtować,



traktuje normy i wartości jako częstą przyczynę wewnętrznych
konfliktów,



mało uwagi poświęca na codzienne funkcjonowanie człowieka.

Bariery w kształceniu w całości na tej koncepcji tkwią przede
wszystkim we właściwościach nauczycieli. Zajęcia wymagają
bowiem w dużym stopniu od zaufania do siebie i innych oraz
gotowości do odbierania uwag krytycznych w postawach uczniów.

Krytyka pedagogiki Gestalt



Opracowały:

Sandra Firzbak-Kwaśny, Michalina

Juśko, Joanna Górnisiewicz,

Joanna Gawlińska, Aleksandra Jureczko