Charakterystyka

receptorów opioidowych

Receptory opioidowe



Receptory opioidowe nalezą do rodziny
receptorów sprzężonych z białkami G



Występują z różną gęstością zarówno
pre- jak i post- synaptycznie w
ośrodkowym układzie nerwowym jak i
na obwodzie.

Budowa receptorów
opioidowych



Składają się one z siedmiu
hydrofobowych domen transbłonowych
(TM I-TM VII) oraz mają trzy pętle (icl –
ic3) i C-końcowy fragment skierowany
do wnętrza komórki.



Pozostałe trzy pętle (ecl – ec3) oraz
N-końcowy fragment znajdują się na
zewnątrz komórki

Endogenne ligandy
receptorów opioidowych

Naturalnymi ligandami są endogenne

peptydy:



endorfiny



enkefaliny



dynorfiny.

Agonista i antagonista

Agonista to substancja łącząca się z

receptorem, wywołując reakcję w
komórce. Jest przeciwieństwem
antagonisty , który łącząc się z
receptorem, blokuje go, nie wywołując
reakcji. Antagonista blokuje także
receptor przed aktywowaniem go przez
agonistę

Receptory opioidowe
dzielimy na:



receptor opioidowy δ



Receptor opioidowy κ



Receptor opioidowy μ

receptor opioidowy δ



Wyróżniamy 2 podtypy tego receptora
– δ1 i δ2



Syntetyzowany jest między innymi w
jądrze ogoniastym, jądrze mostu i
opuszce węchowej

Agoniści receptora δ



Agonistami obu podtypów receptora δ
są np. enkefaliny i β – endorfina



Powodują zwiększone pobieranie
pokarmu i wydzielanie hormonu
wzrostu



Mają działanie przeciwbólowe



Modulują funkcje monocytów i
granulocytów oraz śródbłonka naczyń

Agoniści receptora δ



Zaletą agonistów tych receptorów jest



mniejsze ryzyko wywołania zależności,



brak wpływu depresyjnego na ośrodek
oddechowy



brak istotnego wpływu na funkcję
układu pokarmowego

Receptor opioidowy κ



Wyróżniamy 3 podtypy tego receptora -
κ1 , κ2 i κ3



Podtypy κ1 i κ2 dzielą się dodatkowo
na κ1a i κ1b oraz κ2a i κ2b



Syntetyzowany jest między innymi w
jądrze pasma samotnego, opuszce
węchowej i miejscu sinawym

Receptor opioidowy κ



Uważa się że związki o budowie
aryloacetamidowej (np.U69) wiążą się
do receptora κ1, natomiast pochodne
benzomorfanu, takie jak bremazocyna i
etyloketocyklazocyna, wiążą się
głównie do receptora κ2

Agoniści tego receptora :



powodują zwiększoną diurezę



powodują spowolnienie motoryki
układu pokarmowego



mają ośrodkowe działanie
przeciwbólowe

Receptor opioidowy μ



Wyróżniamy 2 podtypy tego receptora:
μ1 i μ2



Podtyp μ1 znajduje się w korze
czołowej i rdzeniu kręgowym



Podtyp μ2 znajduje się w gałce bladej i
jądrze pasma samotnego



Oba podtypy wiążą morfinę i
endomorfiny z różnym powinowactwem

Receptor opioidowy μ

Agoniści tego receptora:



Powodują zwiększone wydzielanie
prolaktyny i hormonu wzrostu oraz
zmniejszone wydzielanie dopaminy

Molekularne efekty

działania opioidów



Hamują aktywność cyklazy
adenylanowej i tym samym
zmniejszając powstawanie cAMP w
komórce.



Redukują pobudliwość komórek
nerwowych przez hamowanie
przewodnictwa Ca

2+

oraz nasilenie

przewodnictwa K

+

działając na ich

kanały

Zmiany wrażliwości
receptorów opioidowych



Ich pobudliwość zmniejsza się w wyniku
częstego wystawiania na działanie
agonistów

np. zbyt częste podawanie morfiny

powoduje spadek jej skuteczności i
konieczność zwiększania dawki



Badania molekularne nad mechanizmami
działania receptorów stwarzają
perspektywę budowy podstaw racjonalnej
terapii bólu oraz uzależnień lekowych

Dziękujemy za uwagę! ;)