Wybór programu pracy

z dzieckiem

za: D. Waloszek Program w edukacji dzieci.
Geneza, istota, kryteria.

Anna Jurczak
Maria Matoga
Paulina Manterys
Katarzyna Multan

Nauczyciel, podejmując decyzję o

wyborze programu musi pamiętać,

że najważniejsze jest dziecko.

Programem nauczyciela powinien

zatem być „program rozwojowy

dziecka” i program oczekiwań

społecznych.

Głównym założeniem każdego programu kształcenia

jest

wspieranie

konkretnego dziecka w jego rozwoju,

czyli ciągłe prowadzenie go ku postępowi, uzupełniane

o

wspomaganie

(uzasadnione, okresowe dopełnianie,

poszerzanie, ukierunkowanie, zatrzymanie się nad

niektórymi treściami zgodnie potrzebą dziecka) i

wprowadzanie

go

w

obszar

niezbędnych

powinności

, ujętych w podstawie programowej.

W podejmowaniu decyzji o wyborze programu bądź

jego konstruowaniu trzeba zastanowić się od jakiego

stanu chcemy wyjść – czyli ocenić aktualnie

stosowany program i wyrazić jego krytykę.

Każdy program edukacyjny

(wychowawczy)

musi jasno określać, na jakiej koncepcji

świata i człowieka się opiera.

Nie może stanowić ani kompilacji teorii,

ani też nie może być zawieszony w

pustce aksjologicznej czy cywilizacyjnej.

Kryteria poprawności programu
wg D. Waloszek:

 filozoficzne – zawarte w założeniach ogólnych;

 psychologiczne – zawarte w celach rozwojowych;

 socjologiczne – uwidocznione w celach społecznych;

 pedagogiczne – zawarte w zadaniach, wynikających

z celów.

KOGO - KU CZEMU – JAK – GDZIE PRACOWAĆ

Etapy konstruowania/wyboru

programu

1. Rozpoznanie.

Poznanie możliwości nowego programu; stanu aktualnych

możliwości dziecka, środowiska.

2. Prognoza.

Projekt zmian po zastosowaniu danego programu w

zachowaniach dziecka, w organizacji warunków edukacji,

w opiniach rodziców.

3. Wartościowanie zmiany, ewentualne zmiany następne

(ewaluacja zmian, ich hierarchia, opis jakości w relacji do

poprzednich programów).

Rozpoznanie - diagnoza

Diagnoza wymaga względnie stałych,

porównywalnych

warunków jej przeprowadzania.
Czy jest to możliwe w stosunku do

dziecka,

które cały czas się zmienia?

U człowieka nie da się postawić
diagnozy, bo:

• człowiek nie powtarza niczego w swoim rozwoju;
• rozwija się w swoim tempie i zakresie;
• jest jednością co najmniej trzech procesów: biologicznych,

psychicznych i społecznych; zależy od całości otoczenia i

prawie niemożliwe jest orzeczenie wpływu jednego z nich

.

Dobry, co znaczy skuteczny, program powinien

zawierać jasno opisane cele, które odnoszą
się bardzo ogólnie do źródeł zmian w dziecku*,
warunków tych zmian i samej zmiany.

*Źródła zmiany w dziecku są najczęściej

rezultatem splotu wieli czynników:

a) wyposażenia naturalnego;

b) dynamiki rozwoju indywidualnego – stan

doświadczeń dziecka;

c) aktywności własnej (głównie zabawy);

d) doświadczeń pokoleń, sposobu organizacji

codzienności dziecka w rodzinie i jej

otoczeniu,

zakresu i jakości kontaktów rówieśniczych

i koleżeńskich dziecka.

Warunki zmiany edukacyjnej w dziecku

dotyczą sposobu odnoszenia się do:

• jego potrzeb emocjonalnych, psychicznych i

społecznych;

• sposobu motywowania dziecka do poznawania siebie,

świata i związków siebie ze światem;

• wyposażenia dziecka w narzędzia poznawania i

działania;

• rodzaju zaciekawień, marzeń;

• organizacji edukacji w przedszkoli (zasady, treści,

metody, zamierzenia).

Wartościowanie zmian jest odniesieniem do przyszłości,
której określić się nie da. Dotyczy określania wartości
etycznych, moralnych i przyrodniczych. Powinno być próbą
klasyfikacji dóbr uzyskanych przez dziecko w wyniku
zastosowania

programu,

ustalenia

ich

hierarchii,

rozstrzygnięciem co jest dobrem najwyższym dla dziecka.

Czynności wartościowania programu

proponowane przez D. Waloszek:

• Zastąpienie ewaluacji wartościowaniem zmian wprowadzonych do edukacji

dzieci.

• Określenie modelu dla edukacji dzieci (nie: model edukacji dzieci) po to, by

edukacja stanowiła ogólnie zarysowany horyzont tego, co może być wspólnie z

dzieckiem, osiągalne w świecie wyobrażonym (bo świat buduje edukacja).

• Szacowanie zakresu urzeczywistnienia celów, dotyczących źródeł zmian,

warunków zmian i samej zmiany (ocena indywidualnych ścieżek postępu,

porównywanie jedynie tego, co porównywalne).

Dobrze skonstruowany program

sugeruje

zasady edukacji oraz główne metody

bądź

strategie edukacyjne.

Zasady wynikają z założeń i celów

rozwojowych.

Powinny wyznaczać treści i ich układ, a

także stosowane strategie edukacyjne.

Zasady edukacji

1. Zasada nieprzeszkadzania w

rozwoju.

2. Zasada dowartościowywania

dzieci.

3. Zasada prowokowania do

aktywności.

4. Zasada porozumiewania się.

Z zasad wynikają

strategie edukacyjne:

 strategia zabawowa;

 strategia zabawowo-

zadaniowa;

 strategia zadaniowa.

Podstawa programowa

Obecnie obowiązująca podstawa programowa wzbudza wiele

wątpliwości – zawiera

ona treści ogólnorozwojowe zestawione nierozłącznie, co

powoduje ich powtarzanie

w różnych kontekstach. Taki stan utrudnia rozwijanie i

uszczegóławianie tychże treści.

Podstawa programowa powinna zawierać jasno

określone i jednoznacznie

opisane zakresy wpływu edukacyjnego.

1. Rozpoznawanie siebie – kim jestem?

2. Poznawanie własnych preferencji – jaki jestem?

3. Zagnieżdżanie się społeczne – gdzie jestem?

4. Działania w kontekście rozpoznawania i poznawania

siebie – zabawowo-zadaniowe formy aktywności i

aktywizacji.

Nauczyciel, wybierając czy konstruując program powinien
bazować na czterech
podstawowych zakresach treści, które są skorelowane z
rozwojem dziecka i zadaniami
edukacyjnymi:

 

Dodawanie, rozszerzanie, rozwijanie

i pogłębianie treści podstawy programowej

uzależnione jest od:

 rozpoznania aktualnych możliwości

dzieci, ich potrzeb edukacyjnych;

 potrzeb środowiskowych;

 oczekiwań społecznych.

Nauczyciele tworząc program mogą:

• dodawać (jeśli program budowany jest w układzie

liniowym);

• rozszerzać (w przypadku programu o układzie

koncentrycznym);

• pogłębiać treści zawarte w programie (w przypadku

programu o spiralnym układzie treści).