Planowanie pracy

dydaktyczno-wychowawczej

w przedszkolu

Jeśli praca z dziećmi ma 
przynieść dobre efekty, powinna 
być systematyczna i dobrze 
przygotowana. Z tego powodu 
każdy nauczyciel powinien 
codziennie: starannie zaplanować 
zajęcia dydaktyczne, wybrać pomoce 
dydaktyczne i przygotować je przed 
zajęciami, zaplanować dzieciom cały 
dzień, także zajęcia rano, na spacerze 
i po południu oraz opracować 
konspekty zajęć 
dydaktycznych. Bardzo istotne jest 
przy tym prowadzenie na bieżąco 
dokumentacji pracy 
pedagogicznej. 
 

Planowanie dydaktyczne to: 

 kolejność realizacji szczegółowych 
celów kształcenia (w oparciu o 
wymagania programowe) 

 określenie stopnia ich opanowania 
przez przyporządkowanie 
poszczególnym celom kategorii 
taksonomicznych (A, B, C, D) i poziomu 
(P, PP) 

Plan dydaktyczny to plan oczekiwanych 
rezultatów, to indywidualny dokument 
nauczyciela, który uwzględnia możliwości 
ucznia i nauczyciela oraz zasoby 
organizację i materialne placówki 
oświatowej. 

Rozkład materiału nauczania nastawiony 
jest na pełną realizację materiału 
nauczania, a plan dydaktyczny jest 
nastawiony na wynik efektów 
kształcenia. 

Planowanie dydaktyczne 

 wspomaga efektywność procesu 
kształcenia, 

 pozwala lepiej wykorzystać potencjał 
zarówno ucznia jak i nauczyciela, 

 zapewnia rytmiczność osiągania 
założonych celów 

 pozwala nauczycielowi na ocenę 
skuteczności własnej pracy 

Plan dydaktyczny powstaje w szkole i 
powinien uwzględniać miejscowe 
uwarunkowania: możliwości uczniów, 
nauczycieli, a także zasoby materialne i 
organizacyjne. 

W planie dydaktycznym powinny 
się znaleźć zapisy określające: 

 treści kształcenia(wymagania 
szczegółowe) 

cele operacyjne (wykaz czynności 
opanowanych przez ucznia), 

 kategoria celów (A,B,C,D) 

 poziom wymagań (np. podstawowy i 
ponadpodstawowy) 

 metody pracy, środki dydaktyczne 

 tematy, liczba godzin 

 sposoby sprawdzania osiągnięć 
uczniów 

Punktem wyjścia dla opracowywania 
planu dydaktycznego powinny być 
sprecyzowane na początku etapu 
kształcenia wymagania edukacyjne. 
Wiadomości i umiejętności, które uczeń 
zdobywa w danej dziedzinie kształcenia 
sformułowane są w języku wymagań 
ogólnych i szczegółowych. 
Wymagania ogólne – cele 
kształcenia 
określają zasadnicze efekty kształcenia i 
nadają strukturę wymaganiom 
szczegółowym. 
Wymagania szczegółowe – treści 
kształcenia 
opisują oczekiwany zakres wiadomości i 
umiejętności ucznia. 

Dokonując analizy i syntezy treści 
nauczania trzeba pamiętać, że 
koniecznie należy dobierać materiał 
nauczania do celów kształcenia. 
Nigdy odwrotnie! 
Treści, jakie zamierzamy umieścić w 
planie dydaktycznym powinny zostać 
sformułowane operacyjnie 
Sformułowanie celów operacyjnych, 
opisanie umiejętności uczniów ich 
kategoryzacja i określenie poziomu 
wymagań pozwoli na dobranie 
materiału nauczenia, który umożliwi 
nauczenie uczniów zaplanowanych 
umiejętności 

Cel operacyjny powinien 
zawierać: 

 Działanie (zachowanie 
końcowe) - opis zadania, które 
ma być wykonane, wyrażone za 
pomocą czasownika w stronie 
czynnej 

 Warunki opisanie 
okoliczności w jakich działanie 
ma mieć miejsce (zalecany 
sposób prezentacji, wykaz 
środków, dostarczenie danych,) 

 Kryterium - jakościowe lub 
ilościowe określenie wymagań 

Cele powinny być: 

 wykonalne 

 logiczne (jasno i szczegółowo 
sformułowane)

 jednoznaczne 

obserwowalne 

mierzalne 

Plan dydaktyczny dla nauczyciela to: 

 wymagania edukacyjne, z którymi jest 
zobowiązany zapoznać uczniów i ich 
rodziców 

uszczegółowiony przedmiotowy system 
oceniania (P/PP) 

plan pracy z uczniami na najbliższe kilka 
lub kilkanaście jednostek lekcyjnych 

plan sprawdzania skuteczności 
kształcenia 

Wyróżniamy następujące rodzaje 
planowania dydaktycznego : 

a) Roczny plan dydaktyczny

Nauczyciel , przygotowując się do realizacji 
zadań dydaktycznych czekających go w 
nowym roku szkolnym , sporządza dla 
każdej klasy , w której ma uczyć roczny 
plan nauczania w zakresie swojej 
specjalności , zwany także rozkładem 
materiału . Podstawę opracowania tego 
planu stanowi program odpowiedniego 
przedmiotu . Zawartym w programie 
hasłom nadaje się bardziej szczegółowy 
charakter , uwzględniając przy tym zadania 
i warunki pracy w danej klasie , a 
zwłaszcza stopień zaawansowania

uczniów w nauce , posiadane środki 
dydaktyczne , zakres i sposoby rozwinięcia 
poszczególnych haseł programu 
figurujących w odpowiednich rozdziałach i 
podrozdziałach podręcznika , przewidziane 
wycieczki, liczbę godzin służących 
powtarzaniu przerabianego materiału , 
jego kontroli i ocenie . 
Roczny plan nauczania wpisuje się na ogół 
– jeśli administracyjne przepisy nie 
stanowią inaczej – na początku roku 
szkolnego do dziennika zajęć danej klasy 
od razu na wszystkie okresy nauki lub w 
ustalonych przez władze szkolne 
terminach dla każdego okresu oddzielnie . 
Plany roczne zawierają na ogół wykaz tzw. 
Grup tematycznych odnoszących się do 
poszczególnych jednostek metodycznych 

b) Okresowy plan dydaktyczny 

W okresowych planach 
dydaktycznych eksponuje się tematy 
poszczególnych lekcji . Za celowość 
ich sporządzania przemawia zarówno 
fakt , iż wyznaczają one konkretne i 
zarazem szczegółowe zadania 
dydaktyczne , jaki i to , że pozwalają 
uwzględniać zmiany wynikające np. z 
szybkiej lub opóźnionej realizacji 
okresowych haseł programu w ciągu 
poprzedniego okresu nauki . Plany te 
są więc , po pierwsze rozwinięciem 
planów rocznych , a po drugie , 
stanowią podstawę racjonalnego , bo 
aktualizowanego okresowo 
pojedynczych lekcji . 

c) Codzienny plan dydaktyczny 

Obejmuje on następujące punkty : 
· Temat;
· Założone do zrealizowania cele 
dydaktyczne i wychowawcze wyrażone 
najczęściej w kategoriach czynności , 
jakie w wyniku lekcji mają być 
opanowane przez uczniów ;
· Porządek lekcji , na który składają się 
przeważnie : czynności 
przygotowawcze , jak np. sprawdzenie 
listy obecności uczniów , kontrola pracy 
domowej itp. , czynności końcowe , do 
których należy zwykle utrwalenie 
przerobionego na lekcji materiału oraz 
zadanie uczniom pracy domowej . 

Rodzaje dokumentacji pracy 

pedagogicznej

Nauczyciel wychowawca ma obowiązek 
dokumentować swoją pracę z dziećmi w 
postaci:        

 dziennika zajęć (tematy zajęć, 
frekwencja),

planu pracy dydaktyczno-wychowawczej i 
opiekuńczej,

planów miesięcznych,

arkuszy obserwacji dziecka,

konspektów zajęć – w przypadku 
nauczycieli ubiegających się o kolejne 
stopnie awansu zawodowego lub 
prowadzących zajęcia otwarte dla innych 
nauczycieli,

innej dokumentacji wynikającej z potrzeb 
przedszkola.

Dziennik zajęć

Nie ma sztywno ustalonych zasad 
wpisywania tematów do dziennika. 
Sposób jego prowadzenia zależy 
m.in.: od ramowego rozkładu dnia, 
planów pracy i ustaleń przyjętych 
przez radę 
pedagogiczną. Program 
realizowany przez przedszkole 
musi być zatwierdzony przez 
ministerstwo lub upoważnione 
do tego jednostki. Wszystkie 
zapisy w dzienniku powinny być 
zgodne z przyjętymi przez daną 
placówkę ustaleniami.

Nauczyciel może dowolnie 
modyfikować strony dziennika i 
dostosować je do potrzeb 
przedszkola, powinien jednak 
każdorazowo podawać:

temat zajęć,

ich cel ogólny,

wykorzystane pomoce 
dydaktyczne.

Plan pracy miesięcznej

Od zadań dydaktyczno-
wychowawczych nałożonych na 
przedszkole zależą dobór i układ 
treści kształcenia oraz metody 
organizacyjne pracy z dziećmi.

Podstawowym obowiązkiem 
przedszkola jest zapewnienie każdemu 
dziecku warunków do wszechstronnego 
rozwoju osobowości i przygotowanie go 
do udanego startu w szkole (dokładny 
rejestr zadań zawarty jest w 
programach zatwierdzonych przez 
MENiS).

Dobry program wychowawczo-
dydaktyczny powinien 
organizować proces edukacyjny 
tak, by dzieci rozwijały takie 
cechy i umiejętności, jak: 

zdolność obserwacji, 

pamięć, 

koncentracja uwagi, 

ciekawość, 

wyobraźnia, 

zainteresowanie wyjaśnianiem 
zjawisk, 

potrzeba sprawdzania, 

twórcza postawa wobec świata, 

indywidualny sposób myślenia i 
działania.

Na podstawie programu 
dydaktyczno-wychowawczego 
nauczyciel opracowuje 
miesięczne plany. Każdy taki 
plan może zawierać stałe 
elementy:

nazwę miesiąca,

kompleksowe tematy zajęć,

treści programowe (dostosowane 
do wieku dzieci),

cele pracy dydaktyczno-
wychowawczej,

spis wykorzystanej literatury,

proponowane metody 
prowadzenia zajęć,

uwagi nauczyciela.

Arkusze obserwacji dziecka

Arkusze obserwacji służą do 
monitorowania rozwoju dzieci i 
pozwalają na ocenę jego 
prawidłowości. Konstrukcja arkuszy 
jest dowolna. Najczęściej są one 
opracowane w formie tabeli. Tworząc 
arkusz obserwacji, należy uwzględnić 
podstawowe umiejętności, które 
powinny zdobyć dzieci w określonym 
wieku. Na tej podstawie można 
ocenić, czy dziecko rozwija się 
prawidłowo. Osiągnięcia edukacyjne 
dziecka należy uzupełniać w arkuszu 
zgodnie z podstawą programową.
 

Dokumentacja kontaktów z 

rodzicami

Nauczyciele mogą 
dokumentować kontakty z 
rodzicami wychowanków w 
formie:

protokołów zebrań z rodzicami 
(krótka notatka: data, plan, temat 
zebrania, wnioski),

kart z indywidualnych spotkań.

Inna dokumentacja

To, czy nauczyciel będzie zobowiązany 
do sporządzania innej dokumentacji 
niż opisana powyżej, zależy od 
zwyczajów danego 
przedszkola. Obowiązek 
prowadzenia szczególnej 
dokumentacji może zostać 
nałożony przez radę pedagogiczną 
lub dyrektora i wynikać z potrzeb 
przedszkola. Takimi dokumentami 
mogą być: roczny plan pracy 
dydaktyczno-wychowawczej, 
indywidualny program nauczania, 
protokoły rad pedagogicznych, zebrań 
z rodzicami, kronika przedszkola lub 
grupy itp.

Dziękuję  !