RYZYKO WALUTOWE

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

1

Warszawa 2010 rok

Zarządzanie ryzykiem

Wyższa Szkoła Handlu i Prawa w Warszawie

Ryzyko walutowe

Ryzyko walutowe (kursowe)

związane jest z możliwością zysku

lub poniesienia straty w rozliczeniach

walutowych transakcji handlowych

lub operacji finansowych na skutek

rewaluacji lub dewaluacji waluty,

wahań kursów walutowych i

niestabilnych stóp procentowych na

rynkach zagranicznych.

2

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Zabezpieczenia

Narzędzia stosowane do zabezpieczania

się przed ryzykiem walutowym:

1. Klauzule waloryzacyjne,

przewidujące zmianę wartości

transakcji w przypadku zmiany kursu

waluty kontraktu

2. Zawieranie kontraktów z

kontrahentami zagranicznymi w

walucie krajowej

3. Matching, polegający na kompensacie

należności i zobowiązań z

kontrahentem zagranicznym

3

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Zabezpieczenia

4. Covering, polegający na zaciągnięciu

pożyczki w walucie zagranicznej i jej
sprzedaży w odpowiednim czasie na
rynku kasowym

5. Ubezpieczanie ryzyka kursowego
6. Uzyskanie rządowych gwarancji

kursowych

7. Wykorzystanie kontraktów

terminowych (przede wszystkim
kontraktów futures).

4

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Kontrakt - definicja

Kontrakt – umowa wiążąca pomiędzy

dwiema stronami, dotycząca
wymiany określonej ilości jednej
waluty na określoną ilość innej
waluty w wyznaczonym dniu lub w
wyznaczonym okresie.

5

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Kontrakty walutowe:



spot



terminowy



swapowy

6

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Kontrakt spot

Kurs walutowy po jakim zostanie

dokonana transakcja zostaje
ustalony w dniu jej zawarcia,
natomiast fizyczna dostawa walut
następuje w ciągu dwóch dni
roboczych, następujących po dniu
zawarcia transakcji.

7

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Przeszkody – dni wolne od pracy



dla waluty sprzedawanej za dolary
amerykańskie data rozliczenia
przypada za dwa dni robocze po dniu
zawarcia kontraktu w kraju
pochodzenia waluty, o ile dzień ten
jest także dniem roboczym w Nowym
Jorku.

8

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Przeszkody – dni wolne od pracy



w Londynie datą rozliczenia dla
transakcji innych niż dolar/funt jest
drugi dzień roboczy, o ile dzień ten jest
również dniem roboczym w kraju
pochodzenia waluty i w Nowym Jorku



dla walut wschodnich i dolara
kanadyjskiego sprzedawanych za dolary
amerykańskie data rozliczenia przypada
za jeden dzień, a nie za dwa.

9

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Kontrakt terminowy

Kontrakt terminowy (forward)

wykorzystuje się głównie do
zabezpieczenia rzeczywistych i
przewidywalnych ekspozycji
walutowych, które mają wystąpić w
jakimś momencie w przyszłości.

10

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Kontrakt terminowy

Zastosowania:



Importer

- narażony na ryzyko wzrostu kursu

waluty - powinien KUPIĆ walutę na termin



Eksporter

- narażony na ryzyko spadku kursu

waluty – powinien SPRZEDAĆ walutę na termin



Spekulant

- musi kupić walutę, jeżeli wierzy we

wzrost jej kursu, sprzedać - jeśli w spadek

11

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Kontrakt swapowy

Swap (zamiana)

polega na tym, że

dwie strony kontraktu zamieniają

przyszłe

płatności,

jakich

mają

dokonać

na

rzecz

instytucji

finansowych. W transakcji swapowej

uczestniczy również trzecia strona -

dealer swapu.

Cechą transakcji swapowej jest

uzyskanie zysku przez wszystkie

strony takiego kontraktu.

12

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Cele kontraktu swapowego



przejście z jednej waluty na drugą oraz
pokrycie wymiany z powrotem na
początkową walutę. Robi się tak
zazwyczaj, aby uzyskać tańsze źródło
funduszy lub większy zysk; można
nazwać takie działania arbitrażem, gdyż
wykorzystuje ono nierówności pomiędzy
rynkami



rolowanie istniejącego kontraktu na
późniejszą datę wygaśnięcia

13

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Podział kontraktów swapowych

Generalnie swapy mogą dotyczyć

różnych form płatności. Najczęściej
jednak spotyka się:



swapy procentowe

(interest rate

swap)



swapy walutowe

(currency swap).

14

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Walutowe kontrakty futures

Kontrakt futures

to instrument finansowy,

który zobowiązuje dwie strony do zawarcia w

przyszłości transakcji na warunkach

określonych w kontrakcie.
Wystawiający kontrakt przyjmuje pozycję

krótką (short) i zobowiązuje się do

dostarczenia przedmiotu kontraktu w

ustalonym terminie.
Nabywca kontraktu przyjmuje pozycję długą

(long) i zobowiązuje do zapłacenia ustalonej

ceny po dostarczeniu przedmiotu kontraktu.

15

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Ceny występujące w kontraktach futures

W analizie kontraktów futures należy brać

pod uwagę trzy ceny

:

1. cenę kontraktu, czyli cenę, po której

zostanie w przyszłości przeprowadzona

transakcja - po zawarciu kontraktu jest

ona obowiązująca dla obu stron

2. cenę rynkową kontraktu futures

(futures price), obowiązującą danego

dnia

3. cenę bieżąca (spot price) przedmiotu

kontraktu na rynku

16

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Baza kontraktu

Baza kontraktu to różnica pomiędzy

ceną bieżącą (spot price) i ceną

rynkową kontraktu (futures price).

Sytuację, w której baza kontraktu jest

dodatnia nazwa się backwardation,

zaś sytuację, w której baza jest ujemna

contango.

W miarę zbliżania się terminu

dostawy wartość bazy kontraktu futures

powinna zmierzać do zera.

17

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Dochód nabywcy kontraktu futures

do

chó

d

cena instrumentu

podstawowego

X

f

18

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Kontrakt futures

Nabywca kontraktu futures uzyskuje

dochód

, jeśli cena bieżąca instrumentu

pochodnego jest wyższa od ceny
ustalonej w kontrakcie (Xf). Dochód
nabywcy kontraktu jest równy różnicy
między tymi cenami, gdyż może on
kupić instrument podstawowy po cenie
ustalonej w kontrakcie i natychmiast
dokonać sprzedaży tegoż instrumentu
na rynku.

19

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Dochód sprzedawcy kontraktu futures

do

chó

d

cena instrumentu

podstawowego

X

f

20

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Kontrakt futures

Wystawca kontraktu futures uzyskuje

dochód, jeśli cena bieżąca instrumentu
pochodnego jest niższa od ceny
ustalonej w kontrakcie (Xf). Dochód
wystawcy kontraktu jest równy różnicy
między tymi cenami, gdyż może on
kupić instrument podstawowy na rynku
i natychmiast dokonać jego sprzedaży
po cenie ustalonej w kontrakcie.

21

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Podział kontraktów futures

Kontrakty futures można podzielić ze względu na

instrument podstawowy

na:



kontrakty walutowe (currency futures) -

cena kontraktu wyrażona jest jako kurs waluty



kontrakty procentowe (interest rate futures)

- instrumentem podstawowym jest

oprocentowany papier wartościowy (np.

obligacja)



kontrakty indeksowe (index futures) -

instrumentem podstawowym jest indeks rynku

22

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Przykład

Przedsiębiorstwo amerykańskie sprzedało

do Niemiec w grudniu 2009 r. towary o
wartości 3 mln EUR. Płatność za towary
ma nastąpić w marcu 2010 r.
Przedsiębiorstwo przewiduje spadek
kursu

EUR/USD,

wobec

tego

zabezpiecza się przed utratą wartości
należności w EUR poprzez sprzedaż 24
kontraktów marcowych EUR-futures na
giełdzie chicagowskiej CME.

23

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Przykład

Zmniejszone wpływy, jakie otrzymuje

przedsiębiorstwo z tytułu zamiany na
USD otrzymanej należności w EUR na
rynku kasowym w marcu 2010 r.
zostają skompensowane zyskami z
pozycji

futures,

co

obrazują

obliczenia

przedstawione

w

zestawieniu.

24

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Przykład

Pozycja kasowa

Pozycja futures

15 XII 2005 r.

Oczekiwany wpływu należności w wysokości 3 mln

EUR , której wartość przy aktualnym kursie EUR/USD

0,6738 wynosi 2 021 400 USD

12 III 2006 r.

Sprzedaż 3 mln EUR na rynku kasowym po kursie

EUR/USD 0,6367 przyniosła 1 910 100 USD

Zmniejszenie wpływów 111 300 USD

15 XII 2005 r.

Sprzedaż 24 kontraktów marcowych EUR-futures po

0,6700

12 III 2006 r.

Odkupienie 24 kontraktów marcowych EUR-futures po

0,6321

Zysk 113 700 USD

(6700 – 6321) x 12,50 USD x 24

25

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Opcje walutowe

Opcje walutowe

są to instrumenty

dające jej nabywcy prawo do kupna
lub sprzedaży w przyszłości,
określonej kwoty walut, po
określonym z góry kursie. Za to
prawo nabywca opcji płaci wystawcy
premię.

26

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Typy opcji:



call - opcja kupna



put - opcja sprzedaży

27

Dr Tadeusz T. Kaczmarek



Inwestor, który kupi opcję call ma
prawo (nie obowiązek) do zakupu w
określonym terminie w przyszłości,
określonej kwoty waluty, po określonym
z góry kursie.



Inwestor, który kupił opcję put ma
prawo (nie obowiązek) do sprzedaży w
określonym terminie w przyszłości,
określonej kwoty waluty po określonym
z góry kursie.

28

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Czynniki wpływające na cenę
opcji:



Kurs realizacji opcji (cena
wykonania),



Dzień realizacji (data wygaśnięcia),



Rodzaj opcji,



Kurs spot,



Stopy procentowe,



Zmienność rynku

29

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Typy opcji

(w zależności od aktualnej

ceny rynkowej opcji oraz jej ceny wykonania):



Opcja in-the money „w pieniądzu”,
opcja taka w przypadku wykonania
prowadziłaby do dodatniego przepływu
pieniężnego dla posiadającego opcję,
czyli kurs wykonania jest lepszy niż
bieżący kurs terminowy.

30

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Typy opcji

(w zależności od aktualnej ceny rynkowej

opcji oraz jej ceny wykonania):



Opcja at-the-money „przy pieniądzu”
nie powoduje przepływów pieniężnych,
kurs wykonania jest równy bieżącemu
gotówkowemu kursowi terminowemu.



Opcja out-of-money „poza
pieniądzem”, daje ujemny przepływ
pieniężny dla posiadacza, czyli kurs
wykonania jest gorszy niż bieżący
gotówkowy kurs terminowy.

31

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

Ryzyko walutowe



Dziękuję za uwagę

Dr Tadeusz T. Kaczmarek

32