SYMPTOMATOLOGIA

CHORÓB

UKŁADU

KRWIOTWÓRCZEGO

SYMPTOMATOLOGIA

jest nauką zajmującą się opisem i

grupowaniem objawów choroby, stanowiąc

podstawę diagnostyki, jednak nie wnikając w

ich przyczynę. W badaniach uwzględnia się

morfologiczno-anatomiczne zmiany

chorobowe (anatomia patologiczna) oraz

fizjologiczne zaburzenia w funkcjach

życiowych chorego organizmu.

Choroby krwi, jak również  choroby układu

krwiotwórczego, to tzw. choroby hematologiczne

stanowią bardzo ważną grupę chorób. Należą tutaj

liczne niedokrwistości, czyli tzw. anemie,

granulocytopenia i agranulocytoza, jak również

nowotwory, a także skazy i wiele innych. Choroby

te są jeszcze dość słabo poznane przez medycynę

w dalszym ciągu prowadzone są badania nad tą

dziedziną. Dział medycyny, który zajmuje się ową

tematyka to hematologia. To specjalność bardzo

ekstremalna i wymagająca dalszego rozwoju.

Choroby krwi od zawsze stwarzają różnorodne

wyzwania zarówno dla samych lekarzy jaki i dla

chorych. To dziedzina, która musi się doskonalić.

Nadal nie jest do końca poznane genetyczne

podłoże chorób krwi, i z tego względu często ta

niewiedza kończy się niestety tragicznie

.

NIEDOKRWIST

OŚĆ

ANEMIE

Niedokrwistości są najczęstszą z chorób

hematologicznych. Nazywamy tak

zmniejszenie stężenia hemoglobiny

(czerwonego barwnika krwi), hematokrytu

(stosunku objętości krwinek czerwonych do

objętości pełnej krwi) lub liczby

erytrocytów poniżej wartości

prawidłowych. Biorąc pod uwagę

najczęściej używany parametr, czyli

stężenie hemoglobiny, niedokrwistość

(anemię) rozpoznaje się przy wartości tego

stężenia poniżej 13,5 g/dl (gram na

decylitr) u mężczyzn i poniżej 12,0 g/dl u

kobiet.

Podział

niedokrwistości jest

złożony i przebiega

według różnych

kryteriów.

Niedokrwistości można dzielić w zależności od

etapu, w którym zaczyna brakować krwinek.

Anemia może więc powstać w wyniku

zmniejszenia wytwarzania erytrocytów lub

hemoglobiny, bądź w wyniku zwiększenia

rozpadu krwinek czerwonych, bądź z powodu ich

utraty. Do pierwszej grupy należą między innymi

niedokrwistości niedoborowe, np. niedobór

żelaza czy witaminy B12, do drugiej

niedokrwistości hemolityczne, a do trzeciej

niedokrwistości pokrwotoczne.

Kolejne kryterium podziału wykorzystuje

średni ciężar hemoglobiny w krwince

(MCH). Im jest on większy, tym krwinki

są "bardziej czerwone". Rozróżniamy

więc niedokrwistości niedobarwliwe,

hipochromiczne, czyli niskie MCH, np.

niedokrwistości z niedoboru żelaza,

niedokrwistości normochromiczne -

prawidłowe MCH, np. niedokrwistości

hemolityczne i niedokrwistości

nadbarwliwe, hiperchromiczne - wysokie

MCH, np. niedokrwistości z niedoboru

witaminy B12 i kwasu foliowego.

Anemie możemy też podzielić w

zależności od wielkości krwinek

na normoblastyczne (krwinki

prawidłowe), megaloblastyczne i

mikrocytarne (krwinki małe). W

podziale tym wykorzystuje się

inny spotykany na wynikach

badania krwi parametr: MCV,

czyli średnią objętość krwinki.

Anemia z

niedoboru

żelaza

Najważniejszą i najczęściej występującą

grupą niedokrwistości są anemie z

niedoboru żelaza. Stanowią prawie 80%

wszystkich niedokrwistości i dotyczą

głównie kobiet. Przyczyną jest najczęściej

utrata krwi (i związanego z nim żelaza) w

wyniku przewlekłych krwawień z dróg

rodnych (krwawienia miesiączkowe), z

przewodu pokarmowego (spowodowane

głównie chorobą wrzodową), z dróg

moczowych i innych narządów. Rzadziej

zdarza się, że nie dostarczamy

organizmowi żelaza

Objawy niedokrwistości możemy

uszeregować w dwóch grupach.

W pierwszej znajdą się objawy

wspólne dla wielu anemii, takie

jak:

 bladość skóry i błon

śluzowych,

 uczucie osłabienia,

 duszność po wysiłku,

 bóle głowy,

 szmer skurczowy

wysłuchiwany przez lekarza

nad sercem

Drugą grupę stanowią symptomy

charakterystyczne dla

poszczególnych niedokrwistości. W

przypadku anemii z niedoboru

żelaza jest to przede wszystkim:

 łamliwość włosów i

paznokci,

 zmiany na błonie śluzowej

języka, gardła i przełyku

będące przyczyną bólu i

uczucia pieczenia przy

przełykaniu,

 zajady w kącikach ust.

Niedokrwistości

megaloblastyczne

Kolejną dużą i

rozpowszechnioną grupą

anemii są niedokrwistości

megaloblastyczne, w których

krwinki czerwone są większe

od prawidłowych. Anemie

megaloblastyczne są zwykle

niedokrwistościami

niedoborowymi najczęściej

witaminy B12 i rzadziej kwasu

foliowego

Objawy niedokrwistości

megaloblastycznej to:

bladożółta skóra,

duszność, osłabienie,

zmiany w układzie

pokarmowym,

piekący i czerwony język

niepewny chód,

mrowienie dłoni i stóp o

objawy niedowładu.

Granulocytopenia

i

agranulocytoza

Jednymi z najgroźniejszych chorób

dotyczących najliczniejszych z krwinek białych

- granulocytów obojętnochłonnych, są

granulocytopenia i agranulocytoza.

Granulocytopenią nazywamy więc

zmniejszenie liczby granulocytów

obojętnochłonnych (neutrofili) poniżej dolnego

zakresu normy, czyli 2500 w 1 mm3. Dzieje
się tak najczęściej przy uszkodzeniu szpiku,

gdzie tworzą się i dojrzewają te krwinki. W

skrajnych przypadkach, na skutek działania

przeciwciał niszczących granulocyty i ich

prekursorów, w ogóle brakuje granulocytów.

Mamy wówczas do czynienia z bardzo groźną

chorobą zwaną agranulocytozą

Objawy granulocytopenii i

agranulocytozy są związane

z upośledzeniem odporności

i rozwojem zakażeń,

najczęściej w jamie ustnej i

migdałkach (owrzodzenia).

Dzieje się tak zwykle, kiedy

liczba neutrofilii spadnie

poniżej 500 w 1 mm3.

Nowotwory

Nowotwory tworzą kolejną

dużą grupą chorób układu

krwiotwórczego. Należą do

nich między innymi

chłoniaki złośliwe, które

dzielimy na dwie duże

grupy: ziarnicę złośliwą i

chłoniaki nieziarnicze.

Ziarnica

złośliwa

Ziarnica złośliwa, czyli choroba Hodgkina,

jest głównie chorobą młodych ludzi w

wieku 20-30 lat, atakującą przeważnie

mężczyzn. Jej zasadniczą cechą jest

nowotworowy rozrost komórek,

początkowo w węzłach chłonnych, a

później (w zaawansowanych stadiach) w

innych narządach. Biorąc pod uwagę to

zaawansowanie, przebieg choroby dzieli

się na cztery okresy: od zajęcia jednej

grupy węzłów chłonnych (okres I) do

rozsianego zajęcia wątroby, śledziony,

płuc, szpiku kostnego i innych narządów

(okres IV).

Głównym objawem jest powiększenie

węzłów chłonnych, przeważnie

karkowych, rzadziej pachowych lub

pachwinowych. Węzły są

charakterystycznie niebolesne i zbite

w pakiety. Może być również

powiększona wątroba albo śledziona.

Często pojawiają się także objawy

zwane ogólnymi: gorączka, poty

nocne, utrata masy ciała. W

badaniach laboratoryjnych

obserwujemy niedokrwistość i

zmniejszenie ilości limfocytów.

Chłoniaki

nieziarnicze

Chłoniaki nieziarnicze, są to nowotwory

złośliwe wywodzące się z limfocytów (T

lub B), zlokalizowane w tkance chłonnej.

Najczęściej chorują osoby w starszym

wieku, mężczyźni częściej niż kobiety. W

ich powstawaniu odgrywają rolę

zakażenia wirusowe i czynniki

genetyczne. Podział chłoniaków

nieziarniczych jest dosyć skomplikowany.

Istnieją różne jego kryteria. I tak

wyróżniamy chłoniaki o mniejszej i o

większej złośliwości; chłoniaki typu B i

typu T. Istnieje także podział według

kryteriów morfologicznych, m.in.:

limfocytowe, plazmocytowe,

centrocytowe.

Chorzy zauważają zwykle powiększenie

węzłów chłonnych i z tym objawem

zgłaszają się do lekarza. Często występują

objawy ogólne takie jak: gorączka, poty

nocne, utrata masy ciała. We krwi może

wystąpić niedokrwistość, zmniejszenie

ilości białych krwinek i płytek krwi. Do

postawienia rozpoznania potrzebne jest

badanie mikroskopowe "podejrzanego"

węzła. Ważne jest także określenie

zaawansowania choroby dokonane za

pomocą przedstawionych przy okazji

ziarnicy metod obrazowych.

Białaczka

Leukemia, łacińska nazwa białaczki, oznacza dosłownie

białą krew i odnosi się do koloru krwi u chorych z bardzo

znaczna liczbą białych krwinek.

Białaczka jest chorobą nowotworową, polegającą na

rozroście w całym organizmie leukocytów (białych

krwinek) jednego typu. Te nieprawidłowe, rozrastające się

białaczkowe komórki zajmują ostatecznie prawie cały

szpik kostny, naciekają inne pozaszpikowe narządy i

zmieniają obraz krwi oglądanej pod mikroskopem.

Białaczka jest nowotworem złośliwym i w przypadku braku

prawidłowego leczenia prowadzi do śmierci z powodu

niedokrwistości, ciężkich krwawień lub zakażeń.

Poszczególne typy białaczki zależą od typów białych

krwinek: aleukemiczna dotyczy nieprawidłowych krwinek

białych w szpiku, białaczka szpikowa, w której dominują

prymitywne komórki szpiku kostnego, limfocytowa - z

dominującymi limfocytami, kosmatokomórkowa -

charakteryzująca się powiększeniem śledziony i spadkiem

liczby wszystkich komórek krwi.

Najczęstsze objawy białaczki to:

nienaturalne osłabienie, ospałość i bladość;

długotrwała infekcja z następującymi po sobie zapaleniami

gardła, ucha, oskrzeli czy płuc, pomimo stosowania

antybiotyków;

gorączka niewiadomego pochodzenia;

siniaki lub ciemnoczerwone wybroczyny, pojawiające się

bez wyraźnych przyczyn;

częste krwawienia z nosa;

krwawienia dziąseł przy myciu zębów;

utykanie albo niechęć do wstawania lub chodzenia z

powodu bólu stawów i mięśni;

powiększone węzły chłonne na karku, pod pachami i w

pachwinach

powiększenie wątroby i śledziony

gól głowy

zaburzenie widzenia

utrata masy ciała

W większości przypadków objawy występują nagle, w ciągu dwóch

tygodni, czasem jednak zdarza się, że trwa to dłużej, a dokładne

ustalenie początku choroby jest niezwykle trudne.

W białaczce ostrej

początkowe objawy

przypominają chorobę

zakaźną, pojawia się

gorączka, osłabienie, ból

stawów oraz wrzodziejące

zapalenie jamy ustnej i

gardła lub płuc.

Hemofilia

Genetyczne zaburzenie krzepnięcia krwi

związane z brakiem lub niedoborem czynnika

krzepnięcia. Ryzyko krwotoku istnieje przy

wszelkich zabiegach, dlatego chorzy na

hemofilię powinni informować np.

stomatologów o swoim schorzeniu. Choroba

charakteryzuje się trwającą przez całe życie,

skłonnością do nadmiernych krwawień

samoistnych, lub wywołanych niewielkimi

urazami. Krwawienie następuje zwykle do

stawu, co wywołuje ból, obrzęk i skurcze

okolicznych mięśni. Powtarzające się epizody

prowadzą do trwałych uszkodzeń stawów i

kalectwa. Leczenie polega na dożylnych

iniekcjach brakującego VIII lub IX czynnika

krwi, otrzymanego z krwi dawcy.

DZIĘKUJEMY 

Przygotowali:

Dominika Ościńska

Małgorzata Pietluch

Mateusz Stojanowicz

Wojciech Węgier