ODRUCHY

DZIECKA

ATOS

Odruch toniczny szyjny asymetryczny

odruch fizjologiczny, zaliczany do odruchów
prymitywnych, występuje u noworodków od chwili
urodzenia do 6. miesiąca życia.
Przetrwanie tego odruchu ponad 6 miesiąc życia
dziecka świadczy o nieprawidłowym funkcjonowaniu
ośrodkowego układu nerwowego, co może w
późniejszych okresach życia przejawiać się
zaburzeniem rozwoju funkcji lokomocyjnych.

Sposób

wywołania odruchu

U dziecka ułożonego na plecach. Następnie skręca się głowę w bok (w
prawą lub lewą stronę). W przypadku prawidłowej reakcji dochodzi u
dziecka do tonicznego wyprostu kończyny górnej i dolnej po stronie, w
którą zwrócona jest twarz i zgięcia kończyn po stronie, w którą
zwrócona jest potylica.

ATOS jest znacznie aktywniejszy w jedną stronę. Odruch ten ma
zasadnicze znaczenie dla stymulacji jednej strony ciała i przeciwnej
półkuli mózgowej. Musi wypracować się wyraźna dominacja jednej
strony tzn. jednej półkuli mózgowej. Wyraźna koordynacja oko - ręka
– noga - ucho po jednej stronie. Funkcjonowanie jednej strony musi
być w przyszłości automatyczne - nie może dziecko myśleć, w którą
rękę wziąć długopis, którą nogą kopnąć piłkę-to musi być tak mocno
zakodowane, żeby nie trzeba było myśleć, którą stroną ciała coś
zrobić. Uważam, że nie powinno się tego układu tak beztrosko
przestawiać!

Jeśli pozostanie niewygaszony, wówczas dziecko
może mieć:

•problem zachwiania równowagi przy ruchach
głowy w którąkolwiek ze stron,

•ruchy jednostronne zamiast naprzemiennych
(np. w czasie chodzenia, skakania itd.),

•trudności z przekraczaniem linii środkowej ciała,

•słabo rozwinięte ruchy wodzenia wzrokiem,

•nieustalona lateralizacja,

•brzydkie i wolne pismo,

•nieprawidłowy chwyt narzędzia pisarskiego,

•trudności z opanowaniem ortografii i gramatyki,

•trudności z wyrażaniem myśli pisemnie,

•trudności z percepcją wzrokową, szczególnie
symetrycznych przedstawień kształtów.

Konsekwencje nie wygaśnięcia

odruchu po 6msc życia dziecka

Już w łonie matki aktywny jest odruch ATOS – asymetryczny toniczny
odruch szyjny - ma on bardzo istotne zadanie do spełnienia. Aktywność
tego odruchu trwa do ok.4 miesiąca po urodzeniu. Odruch ten objawia się w
bardzo charakterystyczny sposób: dziecko leżące na plecach - głowa dziecka
leży buzią w prawo/znacznie częściej/ lub w lewo, a ciało układa się w ten
sposób, że po stronie twarzowej wszystko się prostuje ,jest aktywne, po
stronie potylicy wszystko się zgina - jest mniej aktywne.

STO

S

Symetryczny toniczny odruch szyjny

Odruch toniczny szyjny
symetryczny (STOS)- zwany
również kotek pije mleczko.
Wywołuje się go poprzez
odginanie głowy do tyłu u
leżącego dziecka na brzuchu-
odruchowo prostują się ręce i
zginają nogi.
Przygotowuje do ruchów
pełzających, a następnie do
stawania i chodzenia.

Pojawia się w l8 tygodniu życia
płodowego, integruje w 10 m.ż. Pozycje i
ruchy ciała podczas pracy tego odruchu
rozwijają widzenie obuoczne i słuch
obuuszny. Przy słabości tego odruchu
kształtuje się niskie (opuszczone)
położenie głowy, spojrzenie "spode łba".
Pozycja ta prowadzi do nadmiernego
napięcia przednich zginaczy szyi. Odruch
stłumiony (napięty) - przeciwnie -
powoduje nadmierne podnoszenie głowy
(lub maksymalnego odrzucania głowy, jak
przy encefalopatii) i patrzenia "z góry w
dół". Ta pozycja prowadzi do nadmiernego
napięcia tylnych zginaczy szyi. I w jednym
i w drugim przypadku opisane pozycje
wpływają na percepcję i obniżają
efektywność zapamiętywania.

Najbardziej jest nasilony w 1 miesiącu
życia. Leżenie na brzuchu wywołuje
wzrost napięcia w grupach zginaczy
(całe ciało „zwija się"). W leżeniu na
plecach nasila się wyprost zarówno w
kończynach górnych, jak i dolnych z
równoczesnym cofaniem się
(odchylaniem w tył) głowy i barków.
Przetrwałe występowanie tego
odruchu utrudnia zmiany pozycji i
wykonywanie ruchów dowolnych.
Wygaśnięcie jest bardzo ważne aby
przetorowała się pozycja
czworonożna a potem dwunożna.

Objawy przetrwałego odruchu
STOS:

* nieprawidłowa postawa
* tendencja do garbienia się podczas
siedzenia w ławce
* pochylona sylwetka podczas
chodzenia, tzw. małpi chód
* podczas siedzenia nogi ułożone w
kształcie litery W
* zaburzona koordynacja ręce -oczy
* syndrom niezdarnego dziecka
* bałaganienie podczas jedzenia
* trudności z widzeniem dwuocznym
* trudności z akomodacją oka (np.
przy przepisywaniu z tablicy)
* wolne przepisywanie
* trudności z nauką pływania bądź
niezsynchronizowane ruchy w czasie
pływania z głową nad wodą
* zła gra w piłkę
* zaburzenia uwagi.

MORO

Odruch Moro – odruch występujący w odpowiedzi na
gwałtowną zmianę położenia ciała noworodka, nagły
hałas, ostry dźwięk. Noworodek reaguje energicznym
wyprostowaniem kończyn górnych i dolnych, wygięciem
pleców w łuk i odchyleniem głowy do tyłu, po czym
zaciska pięści, a odrzuconymi wcześniej na boki rękami
wykonuje powolny ruch objęcia klatki piersiowej.
Nazwa odruchu pochodzi od nazwiska austriackiego
pediatry Ernsta Moro

Odruch obejmowania

Odruch ten wywoływany jest przez gwałtowną zmianę pozycji głowy dziecka,
zwykle przez odgięcie głowy o 30 stopni, lub przez nagłe opuszczenie dziecka
o 20 cm, a potem podniesienie go do poprzedniego poziomu. W odpowiedzi
na bodziec uaktywnia koordynację ruchów środka ciała i kończyn. Widoczne
są dwie fazy ruchu:
W pierwszej fazie ruch odbywa się od centrum do peryferii ciała: dziecko
najpierw otwiera środek ciała, prostując ręce i palce, bierze głęboki wdech i
zatrzymuje się w tej pozycji. Podczas tej fazy niemowlę odczuwa
dezorientację, gdyż jego ciało traci stabilność.
W drugiej fazie ruch odbywa się od peryferii ciała do środka: dziecko
zamyka środek ciała, zgina kończyny, zaciska palce w pięści, robi wydech.
(Ruch rąk i palców jest podobny do gestu obejmowania) – jest to odpowiedź
na ześrodkowanie ciała i powrót do pozycji płodowej w próbie ucieczki przed
bodźcem i ochrony całego organizmu.

Faza II
Ręce i nogi są ugięte w pozycji
obejmowania
Palce zaciśnięte w pięść
Niemowlę wykonuje wydech
Niemowlę zaczyna płakać

Faza I
Ręce i nogi są
wyprostowane, a środek
ciała otwarty
Palce rozwarte
Niemowlę bierze wdech

Pojawienie się
Odruch ten pojawia się w 28. tygodniu życia płodowego
i jest widoczny przez wyprostowanie palców. W 32.
tygodniu ta reakcja przejawia się w postaci
wyprostowania i odwiedzenia górnych kończyn, a także
rozwarcia palców. W 40. tygodniu, a dokładniej w
momencie narodzin, odruch jest już dojrzały i składa się
z dwóch faz.
Przy urodzeniu
w pełni obecny
Czas trwania
Odruch jest aktywny od urodzenia do 3–4 miesiąca
życia.
Integracja (wygaszenie)
Odruch Moro integruje się z całym układem ruchów w
3–4 miesiącu życia niemowlęcia [inne źródło – 2–4
miesiąc życia].

Odruch Moro wywołują

 nagły, niespodziewany bodziec,

 stymulacja błędnika przez zmianę pozycji głowy (bodziec

przedsionkowy),

 hałas (bodziec słuchowy),

 nagły ruch lub zmiana światła w polu widzenia (bodziec wzrokowy),

 ból, zmiana temperatury albo za gwałtowne ruchy drugiej osoby

(bodziec dotykowy).

Fizyczna reakcja na odruch Moro

 nagłe pobudzenie,

 szybkie wdechy, chwilowe zamarcie, albo zdumienie, potem wydech,

a często krzyk,

 uaktywnienie reakcji walki lub ucieczki, która powoduje

automatyczne powiadomienie współczulnego układu nerwowego w
wyniku czego następuje:

• uwolnienie adrenaliny i kortyzolu (hormonów stresu),

• przyspieszenie oddychania, dotyczy to szczególnie górnych

płatów płuc (hiperwentylacja),

• przyspieszenie bicia serca,

• wzrost ciśnienia krwi,

• zaczerwienie skóry,

 możliwe są także wybuchy płaczu

Odruch Moro pełni rolę mechanizmu przetrwania w
pierwszych miesiącach życia. Ma na celu
alarmować i przywoływać pomoc. Uważa się także,
że ma duże znaczenie dla rozwoju mechanizmu
oddychania płodu. Odruch ten ułatwia wykonanie
pierwszego wdechu życia po urodzeniu i pozwala
dziecku prostować ciało po 9 miesiącach
spędzonych w pozycji zgięcia w łonie matki, a także
otwarcie tchawicy, kiedy istnieje ryzyko uduszenia.
Odruch Moro przygotowuje niemowlę do
utrzymywania głowy zarówno w pozycji pionowej,
jak i poziomej , a później pomaga wykształcić
umiejętności siedzenia i stania bez pomocy.
Jeżeli odruch Moro nie zostanie wygaszony w 2–4
miesiącu życia, u dziecka utrzymują się przesadne
reakcje na zaskoczenie, które mogą powodować
stałą nadwrażliwość jednego z kanałów
sensorycznych i tym samym przesadzone reakcje
na niektóre bodźce. Nagły hałas, światło, ruch lub
zmiana pozycji czy równowagi mogą wywołać
odruch w niespodziewanych momentach, tak więc
dziecko jest cały czas w pogotowiu i ma
podwyższony stan świadomości. Dziecko z
przetrwałym odruchem Moro jest cały czas na
granicy walki lub ucieczki. Nie może wyjść z
błędnego koła: odruch pobudza wydzielanie
adrenaliny i kortyzolu – hormonów stresu. Takie
dziecko może wykazywać sprzeczne zachowania: z
jednej strony jest wrażliwe, otwarte i twórcze, a z
drugiej niedojrzałe i skłonne do przesadzonych
reakcji.

TOB

Toniczny odruch błędnikowy

to odruch, który wywołany jest przez ruch głowy powyżej lub
poniżej linii kręgosłupa. Odruch ten w zgięciu (ruch głowy
powyżej linii kręgosłupa) pojawia się w życiu płodowym i
wygasa do 4 miesiąca życia dziecka. W wyproście odruch
pojawia się w czasie porodu, gdy dziecko wkracza do kanału
rodnego i jest w pełni obecny przy urodzeniu. Objawia się
przez wyprost rąk i nóg w momencie wyprostu głowy - ruchu
poniżej linii kręgosłupa. Wygaszanie odruchu tonicznego
wyprostnego zachodzi stopniowo, powoli aż do 3 roku życia.

Odruch toniczny błędnikowy
umożliwia niemowlęciu przejście z
pozycji pełnego zgięcia do pozycji
wyprostu, a przez to ćwiczy ono
równowagę, czucie głębokie i
mięśnie.

Skutki przetrwałego odruchu
toniczno-błędnikowego
Przetrwanie odruchu tonicznego może
stać się przyczyna problemów z
pełzaniem i raczkowaniem.
W późniejszym okresie występowanie
szczątkowego odruchu tonicznego
może stać się przyczyną
nieprawidłowej postawy - garbienia
się lub chodzenia na placach.