NoO wykład 3


WZ UG, Nauka o organizacji, prowadzący dr Piotr Walentynowicz

Wykład 3. Otoczenie organizacji

1. Istota otoczenia organizacji

2. Związek organizacji z otoczeniem

3. Podstawowe elementy otoczenia

4. Metody i techniki analizy otoczenia organizacji

5. Ewolucja rozwoju współczesnego otoczenia

6. Charakterystyka współczesnego otoczenia organizacji.

1. Otoczenie firmy to środowisko zewnętrzne jej działania - wszystkie elementy, które nie wchodzą w skład jej systemu, ale są z nią związane, tzn. oddziałują na jej stan lub są poddane jej oddziaływaniu (J. Penc).

Jednym z podstawowych paradygmatów funkcjonowania współczesnych organizacji jest konieczność ich dostosowywania się do uwarunkowań otoczenia.

2. Związki otoczenia z organizacją

Możemy wyróżnić krótkookresowe i długookresowe związki organizacji z otoczeniem. Krótkookresowy związek organizacji z otoczeniem przedstawia model organizacji wg M. Bielskiego (jakie szczegółowe elementy w tym związku występują?). Natomiast długookresowy związek organizacji z otoczeniem przedstawia model R. Rutki.

0x01 graphic

Rysunek 1. Związek otoczenia ze strategią i strukturą przedsiębiorstwa

Źródło: R. Rutka Organizacja przedsiębiorstwa. Przedmiot projektowania, wyd. UG, Sopot 1996.

3. Podstawowe elementy otoczenia

Wyróżniamy otoczenie makroekonomiczne (tzw. dalsze) i otoczenie mikroekonomiczne (tzw. bliższe lub konkurencyjne).

Otoczenie makroekonomiczne - ten rodzaj otoczenia, na które firma

potencjalnie nie ma wpływu. Składa się z:

W ramach otoczenia ekonomiczno- gospodarczego wyróżniamy: model gospodarki, stopa wzrostu gospodarczego, stopa % i dostępność kredytów, stopa bezrobocia, koszty pracy, stopa inflacji, wahania kursów walut, cła, podatki, struktura gospodarki (HT, IT, przemysłowa, turystyczna, rolnicza, usługowa), funkcjonowanie rynków pieniężnych i kapitałowych (inwestycje, dostępność kapitału), poziom cen realnych, itp.

W ramach otoczenia polityczno-prawnego wyróżniamy: rodzaj systemu politycznego, polityka w zakresie interwencjonizmu, polityka fiskalna,

polityka socjalna, regulacje prawne w zakresie funkcjonowania firm (cywilne, handlowe, antymonopolowe, pracy, itp.), polityka zagraniczna,

zamówienia publiczne, programy pomocowe, poziom biurokracji i administracji państwowej, sprawność instytucji administracji publicznej itp.

W ramach otoczenia techniczno-technologicznego wyróżniamy: poziom rozwoju technologicznego, dostępność i ceny techniki i technologii, ilość i jakość wynalazków, szybkość zmian technologicznych,

przewidywane zmiany w technologii, wymagania technologiczne IT,

wymagania innowacyjności techniczno - technologiczno - organizatorskiej, zaplecze naukowo - badawcze, nakłady na badania naukowe, itp.

W ramach otoczenia społeczno - demograficznego wyróżniamy: liczba ludności, struktura ludności (np. wg wieku, wykształcenia, miejsca zamieszkania, itp.), poziom i struktura dochodów, zmiany kulturowe społeczeństwa, zmiany w stylu życia, poziom zdrowia społeczeństwa, mody, trendy (np. zdrowe odżywianie się, posiadanie działki, nieruchomości itp.), dostępność siły roboczej, zmiany struktury kwalifikacji, zmiany statusu kobiet, zmiany w modelu rodziny, zmiany stosunku do pracy, wartości, własności, itp.

W ramach otoczenia naturalno-infrastrukturalnego wyróżniamy: klimat, pogoda, dostępność i ceny surowców naturalnych, poziom ochrony środowiska i trendy z tym związane, specjalne strefy ekonomiczne, infrastruktura transportowa i zmiany z tym związane, możliwości lokalizacyjne inwestycji, atrakcyjność inwestycyjna i naturalna obszaru lokalizacji inwestycji, przewidywany poziom rozwoju lokalnego, dostępność mediów na obszarze inwestycji, itp.

W ramach otoczenia międzynarodowego identyfikujemy: poziom i trendy inwestycji zagranicznych w kraju, potencjalną konkurencję zagraniczną, jakość produktów zagranicznych, trendy na rynkach międzynarodowych, (pozytywne, negatywne, jakie?, w jakich dziedzinach?, na jakich rynkach?), szanse rynków międzynarodowych (jakie?), zagrożenia rynków międzynarodowych (jakie? - wymienić), dostępność rynków zagranicznych (normy, zezwolenia, świadectwa),uwarunkowania ekonomiczne, prawne, technologiczne, społeczne i naturalne tych krajów, do których przewidujemy ekspansję, itp.

W ramach poszczególnych obszarów każda organizacja powinna identyfikować i monitorować przede wszystkim te elementy, które z punktu widzenia specyfiki jej działalności, ją szczególnie interesują.

Otoczenie mikroekonomiczne - ten rodzaj otoczenia, na które firma poprzez pośrednie i bezpośrednie oddziaływanie ma wpływ. Składa się z:

W ramach otoczenia mikroekonomicznego (konkurencyjnego) wyróżniamy:

Konkurenci - bezpośrednio lub pośrednio rywalizujący z nami w walce o klienta (struktura udziałów, grupy strategiczne, natężenie konkurencji, jakość i ceny konkurencyjnych produktów, strategie i działania poszczególnych konkurentów w sektorze oraz potencjalni konkurenci),

Dostawcy - partnerzy z nami współpracujący - dostawcy surowców i materiałów, maszyn i urządzeń, usług, kapitału, jakość materiałów i usług, ich dostępność, siła przetargowa itp.,

Nabywcy - klienci - indywidualni, instytucjonalni, pośrednicy, inni producenci, ich siła przetargowa, możliwości nabywcze itd.),

Substytuty - produkty alternatywne - ilość i jakość substytutów, ich dostępność i ceny oraz trendy rozwojowe,

Stakeholders - interesariusze - społeczność lokalna, organizacje społeczne, szkoły i uczelnie wyższe, akcjonariusze, administracja państwowa i samorządowa, urzędy skarbowe, banki, firmy ubezpieczeniowe itp.

To te elementy otoczenia powinny być przede wszystkim podstawowym obszarem zainteresowania każdej organizacji.

Zakres i obszar analiz otoczenia zależy od rodzaju organizacji i zasięgu jej działalności.

4. Wybrane metody identyfikacji uwarunkowań otoczenia współczesnych organizacji

a) analiza makrootoczenia organizacji

Do analizy makrootoczenia „tu i teraz” wykorzystujemy przede wszystkim analizę „PEST” - odpowiedź na pytanie: jak się aktualnie kształtują interesujące nas czynniki (elementy składowe) poszczególnych obszarów makrootoczenia?

Do analizy makrootoczenia „w przyszłości” wykorzystujemy przede wszystkim metody scenariuszowe (np. scenariusze G. Gierszewskiej i M. Romanowskiej lub D. Faulknera i Cl. Bowmana).

Można wykorzystać również metody ekstrapolacji liniowej i nieliniowej, prognozy ekspertów, metody heurystyczne i metodę delficką.

b) analiza mikrootoczenia (otoczenia konkurencyjnego) organizacji

Do analizy otoczenia konkurencyjnego „tu i teraz” wykorzystujemy przede wszystkim metodę „5 sił Portera” lub „Punktową ocenę atrakcyjności sektora”.

Można wykorzystać również metody:

Do analizy otoczenia konkurencyjnego „w przyszłości” można wykorzystać metodykę scenariusza Faulknera i Bowmana lub heurystyczną modyfikację w.w. metod.

5. Z punktu widzenia stopnia zmienności i przewidywalności otoczenia biznesu wyróżniamy:

  1. Otoczenie względnie stabilne - XIX w do lat 20. XX wieku,

  2. Otoczenie reaktywne - lata 20. - 60. XX wieku,

  3. Otoczenie silnie zmienne - lata 70. i 80. XX wieku,

  4. Otoczenie turbulentne („burzliwe pole”) - lata 90 XX wieku i XXI wiek.

Z punktu widzenia powyższej ewolucji otoczenie można scharakteryzować w oparciu o następujące kryteria:

      1. stałość wyrobów bądź usług,

      2. stabilność zachowań klientów,

      3. stałość konkurencji,

      4. stałość unormowań prawnych,

      5. poziom innowacyjności (techniczno - technologicznej i innych),

      6. trendy społeczno-demograficzne,

      7. możliwości percepcji (badania i przewidywania) otoczenia.

Ad 1) Charakterystyka otoczenia względnie stabilnego

Ad 2) Charakterystyka otoczenia reaktywnego

Ad 3) Charakterystyka otoczenia silnie zmiennego

Ad 4) Charakterystyka otoczenia turbulentnego

0x01 graphic

Rysunek 2. Ewolucja rozwoju nowożytnego otoczenia przedsiębiorstw

Źródło: Opracowanie własne

5. Charakterystyka współczesnych uwarunkowań rynkowych organizacji

  1. Globalizacja,

  2. Integracja (europejska i innych państw - UE, WNP, NAFTA, CEFTA),

  3. Zmniejszanie protekcjonizmu państwowego,

  4. Rozwój techniki i technologii,

  5. Dynamiczny rozwój technologii informatycznych i komunikacyjnych (w tym Internetu),

  6. Wzrost koncentracji i swobody przepływu kapitału,

  7. Wzrost konkurencji i konkurencyjności organizacji i państw,

  8. Wzrost „administracjonizmu” (etatyzmu) państw i obciążeń podatkowych,

  9. Spadek cen realnych i nacisk na obniżkę kosztów,

  10. Silne nasycenie rynków,

  11. Wzrost wymagań klientów,

  12. Dynamika zmian społecznych i demograficznych,

  13. Bezwzględny wzrost znaczenia wiedzy (przejście od ery industrialnej do gospodarki opartej na wiedzy),

  14. Wzrost chaosu informacyjnego (redundancji informacji),

  15. Dynamika zmian (turbulencja) uwarunkowań,

  16. Nieciągłość i nieprzewidywalność zmian w otoczeniu.

Globalizacja - proces zmiany perspektywy postrzegania zasad i reguł postępowania, zdarzeń, zachowań, działań, uznawanych wartości - z perspektywy narodowej na ogólnoświatową.

Podstawowe obszary globalizacji:

[Źródło: Grupa Lizbońska Granice konkurencji, Warszawa 1996]

Przyczyny dynamiki globalizacji wg B. Wawrzyniaka i G. Gierszewskiej

  1. Globalna konkurencja państw i przedsiębiorstw,

  2. Megakoncentracja własności i kapitału,

  3. Współpraca między przedsiębiorstwami w skali świata,

  4. Zmiany w polityce innowacyjnej,

  5. Rozwój technologii informatycznych i komunikacyjnych,

  6. Gospodarowanie oparte na kapitale intelektualnym.

Często za jedną z przyczyn podaje się także rozwój i potanienie różnych form transportu.

Wg I. Ansoffa jednym z podstawowych czynników długookresowego sukcesu organizacji jest jej zdolność adaptacyjna do wymogów otoczenia, przede wszystkim determinowana kompetencjami jej kadry zarządzającej, tym większa, im w bardziej turbulentnym otoczeniu organizacja funkcjonuje.

8



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ściąga noo wykład 3
ściąga noo wykład
NoO wykład 1
Ściągi NOO, ściąga noo wykład 9
Ściągi NOO, ściąga noo wykład 10
Ściągi NOO, ściąga noo wykład 4, 5
NoO wykład 2
NoO wykład 7
NoO wykład 4
Nauka o Organizacji 16.12.2012 materiały od wykładowcy, UG 2013-2014 Zarządzanie, II rok, NOO P.Wale
Nauka o Organizacji 17.11.2012 materiały od wykładowcy, UG 2013-2014 Zarządzanie, II rok, NOO P.Wale
NOO NOTATKA WYKŁAD NR 1 28.09.2008
Nauka o Organizacji 26.01.2013 materiały od wykładowcy, UG 2013-2014 Zarządzanie, II rok, NOO P.Wale
Nauka o Organizacji 04.11.2012 materiały od wykładowcy, UG 2013-2014 Zarządzanie, II rok, NOO P.Wale
noo wszystkie wykłady 2014
Napęd Elektryczny wykład
wykład5

więcej podobnych podstron