Wykład 1 02.03.2004r.

Znaczenie produkcji drobiarskiej w kraju i na świecie:

1. Rozwój produkcji drobiarskiej.

2. Produkcja jaj.

3. Produkcja mięsa.

4. Możliwość zwiększenia produkcji.

5. Znaczenie produkcji drobiarskiej.

Czynniki wpływające na rozwój produkcji drobiarskiej:

-postęp w hodowli i chowie drobiu

-wykształcona kadra

-klimat w kraju zajmującym się produkcją drobiarską-nasz nie najlepszy zima i lato, dobry-środkowy pas USA-umiarkowany klimat

-wyposażenie budynków produkcyjnych

-funkcjonowanie przemysłu paszowego-zależą od rozwoju przemysłu (my korzystamy z UE i spoza niej)

-możliwość uzyskania taniego kredytu obrotowego-produkcja drobiarska nie jest wysoko opłacalna

-możliwość sprzedaży produktów drobiarskich

Czynniki wpływające na zbyt produktów:

-niska cena produktów i dostępność na rynku

-dobra jakość produktu i forma przetworzenia

-estetyczne opakowanie

-skuteczna reklama

Produkcja drobiu w Polsce prowadzona jest trzema systemami:

1. Ekstensywny

2. Półintensywny

3. Intensywny

1,2,3 są w Polsce realizowane. Jednak nie występuje to we wszystkich krajach.

Ptaki rodzicielskie płci żeńskiej to ok.6mln sztuk. 11,4% są to kury nieśne, 82% kury mięsne-produkcja piskląt brojlerowskich, 1,4% indyczki, 0,5% kaczki, 0,1% kaczki piżmowe, 4,6% gęsi.

Są to dane szacunkowe. Danych ścisłych w Polsce nie ma.

Pasza białkowa jest w 22% wykorzystana do tworzenia białka jaja.

Na mięso produkowane przez kurczęta brojlery 7,5%. Wieprzowina 14%, wołowina 4,5%. Stopień przetwarzania paszy na białko jest u drobiu bardzo duży.

Preferencje-barwa skorupy-jakie kury będziemy hodować:

-biała- 56% poparcia populacji ludzkiej (USA 90%, Niemcy 70%)

-brązowa -Polska, Anglia

Przetwórstwo jaj.

Globalnie- część jaj musi być przetworzona na masę jajową lub proszek jajowy. Stopień przetwórstwa jaj w Polsce-7%, UE 25%, USA 30%.

Z 40mln kur nieśnych przeznaczonych do produkcji jaj spożywczych aż 24mln jest w produkcji intensywnej. Globalna produkcja roczna 9mld jaj (od 40mln).

800mld jaj-globalna produkcja światowa. Polska 25 miejsce.

Nieśność zależy od genotypu, żywienia.

300-320 jaj -w pierwszym okresie nieśności, intensywny.

275-300 jaj -w drugim okresie nieśności na ściółce, intensywny.

180-200 jaj- gospodarstwa chłopskie

Klatki-30%.

Na świecie jest dziś ok.12mld kur nieśnych. Doskonalenie genetyczne, środowisko, żywienie, profilaktyka produkcji pozwoliła na zwiększenie nieśności kur z 50-60 do 320 jaj dziś (udoskonalenie środowiska, żywienia i profilaktyki). Zwiększenie produkcji jaj wpłynęło na zdrowie , zachowanie się kur i na produkt-jajo. Nastąpiło zwiększenie masy jaja i obniżenie masy ciała o 150-200g. I liczby. Większa twardość skorupy.

Kury ogólnoużytkowe są w hodowli polskiej np. Astra S, Rossa.

Spożycie jaj na jedną osobę-180 jaj (optymalnie 240 jaj).

Obecnie-tygodniowo 12-14 jaj-optymalnie 600-700 jaj/osobę/rok.

W żółtku 210mg cholesterolu.

LDL- mała gęstość-zły cholesterol

HDL- o dużej gęstości, dobry cholesterol, jest prekursorem hormonów płciowych, kwasów żółciowych, wit.D3, cenny składnik błon komórkowych.

Coraz szersze wykorzystanie nie tylko do bezpośredniego spożycia-garmażeryjny, przetwórczy, kosmetyczny, farmaceutyczny.

Białko jaja:

10,8% białka- owomucyna, kwas sialowy

Lizozym- właściwości bakteriostatyczne, stosowany w przemyśle spożywczym (produkcja sera), wspomaga terapię antybiotykową).

-awidyna i - wykorzystywane w technikach immunologicznych-ma działanie antybakteryjne, chroni przed inwazją zarazków do treści jaja. Aktywność immunologiczna maleje z czasem.

-cystyna- w profilaktyce chorób przyzębia, używana też w leczeniu niektórych chorób nowotworowych, jest czynnikem antywirusowym.

Żółtko:

16,3% białka.

Immunoglobuliny i gammaglobuliny. Przeciwdziała biegunkom u dzieci. Dodatek immunologiczny.

Fosfoglityna, fosfolipidy, trójglicerydy, lecytyna- w przemyśle spożywczym.

Wzbogacone- eko jajo.

Kwasy tłuszczowe NNKT, omega3, witaminy, selen, krzem.

Funkcja nutraceutyków- żywność lecznicza.

Spożycie jaj:

USA 240 jaj

Niemcy 230

Francja 250

Anglia 180

Portugalia 150

UE 220

Izrael i Japonia 400

Węgry 280

Czesi 290, 16,3kg

Chiny 250

Produkcja mięsa:

W Polsce 200r. 575 tys. ton

Obecnie 800 tys. ton

Importujemy 60 tys. ton

Produkcja przetwórstwa drobiowego 144 tys. ton- wzrost tego kierunku produkcji 30%.

Korzystna tendencja-w eksporcie gęsi 16 tys. ton. 32 tys. ton-eksport- nie był duży. 57% gęsi, 18% kurczęta, 11% podroby kurze, 8% kaczki tusze, 6% indyki.

W Polsce Na świecie

Brojlery 77,2% 80%

Indyki 16,9% 10%

Kury 1,3%

Gęsi 3,7% 6%-łącznie z kurami

Kaczki 9% 4%

Ogólnie Polska swoją produkcją mięsa zajmuje 34 pozycję.

Powinni się spożywać 10-20kg mięsa drobiowego/osobę.

W Polsce 12,5kg i ma się zwiększyć do 2010r o 16-18kg. USA 47kg na osobę, Niemcy 14,5kg, Francja 24kg, Hiszpania 25kg, Kanada 29kg, Rumunia 17kg, Słowacja 16,7kg,

Słowenia 33kg, Węgry 36kg.

Lipidy, sole mineralne, pierwiastki śladowe, sacharydy, witaminy.

Zawiera mało tkanki łącznej-kolagenu-2,2-6,5% w stosunku do całego mięsa.

Wieprzowina i wołowina 7-25%.

Mięso drobiowe jest lekkostrawne.

Indycza 23% białka

Kury, kurczęta 18-22,5%

Kaczka 17,5%

Gęsi 16%

Mięso piersi-więcej białka, mniej tłuszczu

Mięso nóg- mniej białka, więcej tłuszczu

Tłuszcz podskórny:

Indyk-8,2% tuszki

Kurczę-11,5%

Kaczka-26,8%

Gęś-29,8%

Jak kształtuje się prognoza produkcji drobiarskiej?

Produkcja będzie się zwiększać przy zmniejszeniu produkcji mięsa wołowego. Drobiowe 24% ogółem. Największym producentem są USA 14,9mln ton, Azja 9,5mln. ton.

UE 8,8mln ton, pozostałe 12,8mln ton.

Prognoza demograficzna-liczba ludności z 6 miliardów(2002r.) do 7-8 miliardów(2010r.)

W wielu krajach potrzeby w zakresie białka pokrywane są tylko w 10-30%. Czym gorsze żywienie białkowe, tym rozrodczość jest mniejsza. Przy niedoborze białka występuje u ludzi agresywność.

1/3 ludności ma niedobór białka. W krajach wysoko rozwiniętych produkcja drobiarska zajmuje 3 miejsce. Po mleku i mięsie wołowym i mięsie i tłuszczu wieprzowym.

25% produkcji zwierzęcej w Polsce, jest na 2 miejscu.

Mięso jest tanie w USA:

-odpowiedni klimat

-tania pasza (kukurydza koński ząb, soja)

Rynek drobiu wodnego-tylko jak jest zbyt

Rynek drobiu grzebiącego.

Znaczenie produkcji drobiarskiej;

-jaja i mięso-produkty lekko strawne, zawierające pełnowartościowe białko, wartościowy tłuszcz, witaminy

-elementy tuszek, podroby i niektóre odpady poubojowe np. jelita, żołądki gruczołowe-przetwórstwo

-produkty eksportowe-tuszki gęsi tuczonych owsem, tuszki kaczek brojlerów, (wątroby stłuszczone kacze i gęsie-zabronione), łapy drobiu wodnego, pierze

-pasza dla zwierząt- odpady z rzeźni drobiu (krew, części jelit, tłuszcz, pierze kurze i in.) oraz przetworzony nawóz

-nawóz do celów uprawowych-humus, nawóz suszony, obornik

-inne sposoby wykorzystywania- luksusowa galanteria ze skórek gęsich, przynęty dla ryb

-materiał żywy do badań

Wykład 2 09.03.2004r.

Wybrane problemy z hodowli drobiu.

Metody genetyki populacji. Pakiety komputerowo- selekt, nowasel 2. Za ich pomocą można scharakteryzować populacje selekcjonowane różnymi metodami- określamy odchylenie standardowe, błąd średni, odziedziczalność, korelacje genetyczne, fenotypowe, środowiskowe i in. Możliwości dokonania symulacji hodowlanej. Co stanie się z populacją? Wybór optymalnej metody selekcji, wybór liczby i rodzaju cech selekcjonowanych. W praktyce stosuje się 2-3 metody selekcji. W hodowli drobiu 4.

-następcza-cechy niezależne

-wskaźnikowa-indeksowa- duże znaczenie. Ranking by określić kolejność ptaków w danej populacji. Indeks-suma wad i zalet danego osobnika.

-selekcja masowa (indywidualna)- dla cech wysokoodziedziczalnych h2>0,35

-selekcja rodzinowa h2<0,35

Celem selekcji jest uzyskanie możliwie największego postępu hodowlanego. Wielkość postępu hodowlanego zależy od intensywności selekcji mierzonej różnicą selekcyjną i do odziedziczalności cech. Postęp hodowlany jest trudny do zauważenia- interakcje genotyp-środowisko. Jest niewielki 5% danej cechy.

W celu uzyskania maksymalnego postępu hodowlanego należy:

-zabezpieczyć optymalną wielkość stada (im więcej ptaków tym selekcja może być ostrzejsza)

-wybrać odpowiednie cechy selekcjonowane (4-5 cech, zmienność cech, łatwość i dokładność oceny, odziedziczalność, wysokie korelacje między cechami nie selekcjonowanymi)

-zapewnić dużą liczbę samców (stadek selekcyjnych) i odpowiednią proporcję samców do samic

-utrzymywać ptaki w optymalnych warunkach środowiskowych i dobrze żywić

Selekcja na cechy reprodukcyjne (gdy h2<0,35- selekcja rodzinowa)

• liczba jaj

• wskaźniki lęgu i wylęgu piskląt

ale także:

• wybrane cechy mięsne (masa ciała, wymiary ciała)

• efektywne wykorzystanie paszy

• żywotność

Inne cechy:

• masa jaja

• jakość jaja

Selekcja na cechy mięsne (gdy h2>0,35- selekcja masowa)

-szybki wzrost początkowy i duża masa ciała

-szybkie opierzanie

-dobre umięśnienie i otłuszczenie

-efektywne wykorzystanie paszy

ale także:

-stabilizacja cech reprodukcyjnych

-żywotność

Inne cechy:

-kształt tuszki (indeksy budowy ciała)

-skład tkankowy-można doskonalić metodami pośrednimi

Ród- jest to stado zwierząt jednej rasy lub mieszańców kilku ras rozmnażane bez dolewu obcej krwi w celu ujednolicenia cech i przekazujące cechy na potomstwo.

Linia- jest to grupa zwierząt pochodząca od wspólnego przodka. W odrębnej linii są stadka selekcyjne.

Stadko selekcyjne składa się zawsze z jednego samca i kilku samic (gęsi-5, kury-do 15)

Potomstwo może być pełnym lub półrodzeństwem. W obrębie rodu występuje 4-5 linii.

Schemat tworzenia rodu:

-ocena populacji przeznaczonych do tworzenia rodu, wybór z tych populacji osobników o największych wartościach cech użytkowych

-kojarzenia losowe lub według przyjętego planu w ciągu kilku pokoleń w celu ujednolicenia pokroju i uzyskania powtarzalności przekazywania cech użytkowych

-podjęcie selekcji na cechy użytkowe (określenie ostrości selekcji, liczby i rodzaju cech selekcjonowanych, wartości cech, odziedziczalności i korelacji między cechami)

Uwaga: cechy selekcjonowane muszą być łatwe do szybkiego i dokładnego zmierzenia oraz skorelowane z innymi cechami użytkowymi.

Ocena efektów w kojarzeniach międzyrodowych.

Rody w przygotowaniu(doświadczalne) kandydujące na zarodowe (wpisane do księgi wstępnej) i zarodowe (wpisane do księgi głównej).

Selekcja- gdy stado jest ujednolicone.

Tworzenie nowych rodów lub wykorzystanie genów warunkujących cechy użytkowe gęsi:

-ustalić jakie wartości cech ma mieć nowy ród lub jaką cechę wprowadzić do istniejącego rodu

-wybrać komponenty ojcowski lub mateczny (najlepiej już wyselekcjonowaną grupę)

-prowadzić krzyżowania przez 3 lata w zamkniętej populacji gęsi w celu konsolidacji cech

-na bieżąco sprawdzać wyniki użytkowości stada gęsi i jego zdolność kombinacyjną

-rozpocząć selekcję gęsi

-w przypadku jednorazowego krzyżowania (uszlachetniającego) sprawdzić wynik doświadczalnie

Przykłady

Rody ND12

-zestawy rodzicielskie typuje się w oparciu o doświadczenia

-po wyczerpaniu możliwości danego rodu (pogorszenie żywotności lub wskaźników reprodukcji) wprowadza się do zestawu nowy ród

-tworzenie zestawów międzyrodowych i pozyskiwanie od nich potomstwa ma na celu:

« optymalizację liczby piskląt bez pogorszenia wartości cech mięsnych

« podwyższenie wartości cech reprodukcyjnych lub mięsnych oraz żywotności ptaków

« seksowanie (m.in. kur nieśnych) RiR x Sx => RiR'Sx samce gronostajowe, samice barwa jak u RiR, samce eliminacja

« ochronę rodów przed osobami trzecimi

-liczba rodów w zestawie i kierunek krzyżowania zależy od gatunku ptaków, przeznaczenia materiału towarowego (jaja, mięso), wartości cech jakie zamierza się uzyskać oraz od planowanej jakości produktu

Zestaw czterorodowy ASTRA S K64'A82 -potomstwo- kurka brązowa, kogut biały

Zestawy dwurodowe ASTRA K AP64

Gęsi WW31

Schemat tworzenia brojlera:

Rody ojcowskie Rody mateczne

Ród męski Ród żeński Ród męski Ród żeński

A x B C x D

AB x CD

ABCD

Mieszańce czterorodowe, gdzie wyodrębnione są rody mateczne i ojcowskie- męskie i żeńskie. Żeby mieszaniec na poziomie rodzicielskim dał potomstwo odpowiadające pojęciu brojler musi być krzyżowanie samca AB z samicą CD. Jeśli tak się nie zrobi, to pisklęta nie będą brojlerami.

W rodach ojcowskich zwraca się uwagę na mocną pierś, wydajność mięsa, mocne nogi i dobrą budowę.

Samice powinny być bardziej delikatne w budowie, dobrze umięśnione i mieć cechę składania dużej ilości jaj.

Ferma zarodowa AxA, BxB, CxC, DxD- trzyma materiał w obrębie rodów.

One dają materiał do fermy prarodzicielskiej. Z rodu samce A, z rodu samice B.

Ferma prarodzicielska AxB, CxD

Ferma rodzicielska ABxCD- odrzuca z mieszańców AB samice, a z CD samce i tworzy mieszańca ABCD- brojlera, który dostaje się do fermy towarowej.

Ferma towarowa ABCD

Ferma zarodowa AxA DxD

Ferma rodzicielska samiec A x samica D

Ferma towarowa AD

Gęsi i kaczki-mieszaniec dwurodowy.

(AxD)- ród żeński D ma wyższe wskaźniki reprodukcji od rodu męskiego C. W przypadku kaczek AD- kaczki brojlery, w przypadku gęsi ptaki przeznaczone na tucz.

Wybrane zagadnienia z hodowli drobiu wodnego.

Doskonalenie cech reprodukcyjnych drobiu wodnego:

Kaczki:

-w ciągu 180 dni 150 jaj, 78% wylęgu piskląt z jaj nałożonych

-w ciągu 220 dni 190 jaj, 78% wylęgu piskląt z jaj nałożonych

Gęsi:

-w okresie nieśności 90-100 jaj od mieszańców Astra G, Biała Kołudzka 60 jaj, w produkcji towarowej 50 jaj.

U gęsi mieszańców można uzyskać dużą nieśność, natomiast trudniej o dobre zapłodnienie jaj i wylęg piskląt.

Doskonalenie cech mięsnych drobiu wodnego.

Kaczki użytkuje się na jaja i mięso (brojlery o masie ciała do 3,5kg zużywają 2,8-3,2kg paszy

Schematy tworzenia gęsi towarowych (do tuczu owsem):

Gęsi białe kołudzkie:

Ród ojcowski W33 x Ród mateczny W11

WW31

Ród mateczny W11 x Ród mateczny W11

WW11

W perspektywie przewiduje się tworzenie mieszańców trzyrodowych:

Ród ojcowski Rody mateczne

Ród męski Ród męski Ród żeński

AxA C x D

AA x CD

AACD

Rody ojcowskie Ród mateczny

Ród męski Ród żeński Ród żeński

A x B DxD

AB x DD

ABDD

Krzyżowanie drobiu wodnego w obrębie gatunków:

Samice mają większy wpływ na masę ciała potomstwa, samce na cechy reprodukcyjne.

I AxBC- daje najlepsze wyniki pod względem cech reprodukcyjnych

II ABxC III ABxCD- próbuje się u gęsi połączyć dobre cechy reprodukcyjne z cechami mięsnymi.

Krzyżowanie drobiu wodnego:

Kaczor piżmowy x kaczka Pekin- obecnie sztuczne unasiennianie, potomstwo niepłodne, 3,5kg, słabo zaznaczony dymorfizm płciowy.

Kaczor dziki x kaczka Pekin (lub odwrotnie)- do produkcji brojlerów

Gęsior dziki x biała kołudzka (lub odwrotnie)-mieszańce sztuczne unasiennianie

Wyniki produkcyjne mieszańców międzygatunkowych zależą też od użytkowości komponentów rodzicielskich użytych do krzyżowania.

Mieszaniec kaczora dzikiego z kaczką Pekin doskonale umięśniony, niezbyt otłuszczony, niewybredny, dobrze przewartościowuje pasze, tuszka optycznie ładna, dobrze wysklepiona K1, K2 (minikaczki)

Krzyżowanie wypierające gęsią słowacką-mięso mniej włókniste.

Skład tkankowy drobiu zależy od:

-genotypu-mięso kaczek polskich zawierało więcej białka, mniej wody. U kaczki francuskiej odwrotnie.

-wieku ptaków- powinno się tak selekcjonować ptaki by dojrzałość ubojową przyspieszyć

-selekcji

-krzyżowania (efekt heterozji)

-środowiska w czasie odchowu

-żywienia

Umięśnienie gęsi zależy od:

-selekcji na masę mięśni piersiowych i nóg

-krzyżowania z ptakami lepiej umięśnionymi

-dobrego wybrania cech selekcjonowanych

Małe otłuszczenie gęsi zależy od:

-selekcji na zmniejszenie otłuszczenia <24% nie da się oskubać

-dobrego wybrania cech selekcjonowanych

-żywienia paszą zawierającą odpowiednią ilość energii

-genotypu- gęsi o wolnym wzroście tj. np. mieszańce z gęśmi ze stad zachowawczych (dużo mięsa, mało tłuszczu)

-tłuszcz sadełkowy i tłuszcz gęsiorów zawiera mało cholesterolu i dużo kwasów tłuszczowych nienasyconych.

Gęsi z rejonów południowych Polski są dobrze umięśnione, mnie otłuszczone i wolno rosną.

Od czego zależy ilość i jakość pierza:

-genotypu ptaka-im bardziej prymitywne, tym lepsze pierze

-kalibru ptaka i powierzchni ciała

-pełnowartościowego żywienia

-dobrych warunków środowiskowych

-zdrowia (brak pasożytów zewnętrznych i wewnętrznych)

-terminu podskubu (pierze musi być dojrzałe)

-sposobu magazynowania pierza po podskubie

Wykład 3 16.03.2004r

Utrzymanie i wykorzystanie stad w rezerwie genetycznej drobiu.

12% ludności świata żyje w rejonach uzależnionych od produkcji przeżuwaczy.

Selekcja naturalna i sztuczna doprowadziła do powstania 5000 ras zwierząt gospodarskich dostosowanych do różnych warunków środowiskowych. Różnorodność genetyczna pozwala na utrzymanie na świecie obecnego poziomu produkcji rolniczej.

1500 ras w Europie- znaczna część zagrożona wyginięciem.

FAO 30% ras zagrożonych wyginięciem- 6 ras miesięcznie-szczególnie kraje rozwijające się. Największe zagrożenie dla tych ras to duża specjalizacja produkcji- w miejsce ras prymitywnych wprowadza się zwierzęta wysokowydajne. W pierwszym etapie prowadzi to do wyginięcia ras prymitywnych.

W 1992r w Rio de Janeiro- konferencja narodów zjednoczonych- zaakceptowano m.in. konwencję o różnorodności biologicznej. 140 krajów ratyfikowało (Polska 1995r). Związki człowieka z przyrodą- zasoby przyrody są dobrem całej ludzkości, współpraca w ochronie tych zasobów genetycznych. Objęcie ochroną ras, rodów, linii zwierząt i roślin wytworzonych. Światowy Program zachowania zasobów genetycznych- inwentaryzacja zasobów i ich charakterystyka, wytworzenie mechanizmów ochronnych, uruchomienie informacji o zasobach w internecie, ginące rasy i ich identyfikacja, poprawa wykorzystania zasobów genetycznych w krajach rozwijających się w celu zmniejszenia sprowadzania do tych krajów zwierząt wysokowydajnych, badania.

Krajowy program organizacji ochrony zasobów genetycznych i wsi.

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Instytut zootechniki

Krajowy Ośrodek Koordynacyjny ds. Zasobów genetycznych zwierząt

(zadania: inwentaryzacja zasobów, nadzór nad realizacją krajowego programu ochrony, wnioskowanie o przydział środków na ochronę, współpraca z FAO i ośrodkami zajmującymi się ochroną zasobów genetycznych)

Polska od lat 70 chroni zasoby genetyczne.

Zespół doradczy do Ochrony Zasobów Genetycznych

(zadania: nadzór merytoryczny nad realizacją programu, analiza prawidłowości wykorzystania dotacji, opiniowanie)

Grupy Robocze

(zadania: koordynacja i nadzór nad realizacją programu utrzymania rezerw genetycznych, ocena efektywnego działania programów, inicjonowanie przedsięwzięć dotyczących użytkowania i ochrony zasobów genetycznych...)

Organizacja prowadząca księgi i rejestry

Hodowca (właściciel stada) związany dobrowolną umową z organizacją prowadzącą księgi.

Stado rezerwowe-to takie, które posiada dużą wartość hodowlaną i użytkową, ale zostało z jakiś względów wycofane z produkcji towarowej. W takim stadzie chociaż na mniejszej liczbie sztuk i w ograniczonym zakresie prowadzi się pracę hodowlaną.

Stado zachowawcze- posiada jakieś wartościowe cechy np. odporność na choroby, mniejszą płochliwość, mocniejszą skorupę jaja, korzystniejszy skład tkankowy. W stadzie zachowawczym nie prowadzi się selekcji (wyj. Selekcja pod względem zdrowia i budowy ciała), a stosuje się system kojarzeń pozwalający na utrzymanie nie zmienionej frekwencji genotypów.

Samce pod względem chromosomu płci są homozygotami (XX), dlatego nasienie ogranicza zmienność genetyczną do jednej płci. Do czasu opracowania techniki przetrzymywania zarodków ptasich można magazynować materiał biologiczny ptaków tylko metodą in-situ, a nie ex-situ..

Skupianie hodowli tylko na ptakach wysokoprodukcyjnych spowodowało znaczne zawężenie...

Cele utrzymywania stad rezerwy genetycznej drobiu:

-zachowanie cennych stad drobiu zagrożonego wyginięciem, które ze względu na pochodzenie lub unikalne walory użytkowe i inne powinny być utrzymane

-stada rezerwy genetycznej drobiu powinny być zachowane la przyszłych pokoleń jako element świadczący o kulturze i tradycji regionu oraz mieszkającej tam ludności

-różnorodność stad drobiu stwarza szerokie możliwości ich wykorzystania

-cechy stad rezerwy genetycznej drobiu jak: odporność na choroby, duża płodność, długowieczność, zdolności adaptacyjne do złych warunków środowiskowych i do wykorzystywania mniej wartościowej paszy, duża wartość spożywcza służą do wywołania zmienności genetycznej i doskonalenia cech jaj i mięsa w rodach

-ptaki ze stad rezerwy genetycznej są w szerokim zakresie wykorzystywane w badaniach naukowych

-drób z rezerwy genetycznej stanowi element folkloru w gospodarstwach agroturystycznych

Odgrywa też znaczącą rolę w samozaopatrzeniu wsi oraz produkcja żywności o charakterze regionalnym lub ekologicznym o mniejszej zawartości cholesterolu i trójglicerydów.

Program utrzymania rezerwy genetycznej drobiu obejmował:

-ustalenie optymalnej liczby drobiu w stadach rezerwowych i zachowawczych

rezerwowe: selekcyjne i kontrolne

zachowawcze- liczebność mniejsza, inny sposób kojarzenia

-wybór systemu kojarzenia oraz ustalenie stosunku płci samców do samic i długości przerw między kolejnymi pokoleniami

-sprecyzowanie postępowania w czasie wychowu i reprodukcji

Kojarzenia:

-monogamiczne-znaczące zwiększenie na każde pokolenie, % zwiększenie spokrewnienia, 4,4%

-losowe- ok. 1%

-kierowane- 0,5%

Zadaniem programu jest utrzymanie lub zwiększenie liczebności w stadach rezerwy genetycznej drobiu, zachowanie zmienności genetycznej, spowolnienie spokrewnienia w wyniku realizacji programu kojarzeń, udoskonalenie (w stadach rezerwowych) lub utrzymanie (w stadach zachowawczych) specyficznych cech danego stada drobiu w nie zmienionej postaci.

Badania w stadach rezerwy genetycznej drobiu:

-oceniono wartości cech reprodukcyjnych i mięsnych. Cechy-efekt krzyżowania między stadami.

-oszacowano parametry genetyczne cech stad rezerwowych

-określono trendy czasowe cech reprodukcyjnych i mięsnych na przestrzeni lat oraz trendy czasowe cech jaj w danym roku

-ustalono potrzeby pokarmowe drobiu w czasie wychowu i reprodukcji

-zbadano skład tkankowy tuszek, skład chemiczny mięsa i tłuszczu na zawartość białka

-przeprowadzono szczegółowe badania z zakresu hematologii i morfologii krwi w zależności od wieku i okresu produkcji drobiu

-realizowano prace nad doskonaleniem metod przyżyciowej oceny cech drobiu

-metodami genetyki molekularnej badano polimorfizm białek surowicy krwi w celu określenia odległości genetycznych między stadami rezerwowymi i zachowawczymi, a także w celu identyfikacji polimorficznych markerów DNA

Rezerwa genetyczna kur w Polsce:

ZK, Polbar, Sx, Żółtonóżki kuropatwiane (ŻK), Lh, RIR, RIW

Najwięcej stad w instytucie zootechniki.

ZK Z11-XIXw

Zielononóżki i Polbary- są to dwie rasy kur utrzymywane w Lublinie.

K22, A33- bardzo szybko dojrzewają 138-140 dni.

160-180 dni, masa jaja 60-66g.

Zapłodnienie i wyląg jaj założonych są na wysokim poziomie. Kury te niewiele ważą.

Rezerwa genetyczna kaczek w Polsce:

Stada rezerwowe: Kaczki Pekin (P44, P55)- Holandia 1961r.

Stada zachowawcze: Kaczki Pekin (P11,P22,P33,P8)

Cechy reprodukcyjne- kaczka jest wysokoprodukcyjna.

Co 180 dni się kontroluje. Masa jaja- zachowawcze-niska, linia syntetyczna biała- wysoka 90,1g. Zapłodnienie wysokie, wyląg piskląt z jaj nałożonych- całkiem dobry.

Cechy mięsne- ptaki z rezerwy genetycznej nie będą zbyt duże, ciężkie i wysokiej % zawartości mięśni piersiowych, wyższy jest % udział mięśni nóg. Zawartość skóry z tłuszczem podskórnym jest niestety dość duża.

Kaczor i kaczka pomniejszona K2- wybielona kaczka dzika krzyżówka.

Campbell

Rezerwa genetyczna gęsi w Polsce (stada rezerwowe i zachowawcze):

Dwa stada rezerwowe, potem są stada i odmiany zagraniczne i krajowe.

Większość stad jest utrzymywana w instytucie zootechniki.

Gęsi krajowe utrzymywane w Polsce:

Pomorskie (P11), Zatorskie (ZD1)-Kraków, Biłgorajskie (Bi)-Olsztyn, Lubelskie, Kieleckie (Ki), Podkarpackie, Kartuskie, Rypińskie, Suwalskie, Garbonose.

Gęsi średnio ciężkie, w wieku 11-12 tygodni gęsiory 4-5kg, gęsi 4-4,2-4,3kg.

Znaczenie produkcyjne i pozaprodukcyjne gęsi ze stad krajowych północnych:

-duża nieśność (P11, Su)

-dobre zapłodnienie jaj i wylęgowość piskląt (wszystkie)

-dobre umięśnienie i małe otłuszczenie tuszki

-dobre wykorzystanie pasz gospodarskich

-duża żywotność

-przydatność do chowu ekologicznego

Krajowe południowe:

-duża nieśność (Ga, ZD1, Bi)

-duża masa ciała

-bardzo dobre umięśnienie i małe otłuszczenie tuszki (Lu, Ki, Pd)

-harmonijna budowa ciała (wszystkie odmiany)

-dobra jakość pierza

-dobre wykorzystanie pasz gospodarskich

-duża żywotność i dobra wylęgowość piskląt

-przydatność do chowu ekologicznego

Stada rezerwowe- gęś kubańska, reńska

Słowacka, Landes

Wykorzystanie rezerwy genetycznej stad drobiu:

-kury K22, A33 użyto w genetycznym doskonaleniu aktywnych populacji hodowlanych, a kury Zk, Żk do tworzenia mieszańców odpornych na gorsze warunki środowiskowe

-gęsi kubańskie użyto do wytworzenia Astry G o wybitnej nieśności, którą krzyżowano z gęsiorami ze stad zachowawczych daje mieszańce bardzo dobrze umięśnione, nieotłuszczone. Podobnie atrakcyjnym surowcem dla przemysłu drobiarskiego są mieszańce gęsi białych kołudzkich, słowackich ( ze stad zachowawczych) i dzikich gęsi gęgawych

-kaczki domowe i dzikie- wytworzenie rodów hodowlanych A44, P66, P77, K11, a ród A44 wzbogacony o gen kaczek P8 dały początek rodowi A55

Popularyzacja idei ochrony stad rezerwy w Polsce:

-wspomaganie inicjatyw lokalnych w zakresie pozyskiwania stad rezerwowych i zachowawczych drobiu jako elementu folkloru wsi w gospodarstwach rolnych

-poszukiwanie sposobów poprawy opłacalności chowu drobiu ze stad rezerwy genetycznej przez ich włączenie do systemów produkcji i do realizacji programów ekologicznych, dzięki wprowadzeniu na rynek nowych produktów

-popularyzacja wyników badań nad rozpoznaniem wartości i specyfiki stad objętych ochroną

-upowszechnianie przez radio, telewizję i prasę wiedzy o populacjach chronionych

-promocja populacji chronionych na wystawach, w skansenach oraz gospodarstwach agroturystycznych i ekologicznych

-wprowadzenie na rynek produktów markowych i ekologicznych o wysokiej wartości spożywczej pochodzących od drobiu z rezerwy genetycznej

Wykład 4 23.03.2004r.

Wybrane problemy z żywienia drobiu.

1.Przygotowanie pasz do skarmiania:

-metody tradycyjne

-kondycjonowanie

-ekspandowanie

-ekstrudowanie

2.Mikrobiologiczne skażenia paszy. Choroby niedoborowe związane z zaburzeniami przemiany materii, skutki niedoborów witamin i składników mineralnych.

Błędy w żywieniu drobiu niewłaściwa energetyczność mieszanki, zła jakość białka ogólnego w mieszance. Niewłaściwy stosunek energetyczno-białkowy.

Ad.1.

Wprowadzenie wody lub mleka kwaśnego do paszy suchej. Nie może być sklejona. Rozdrabianie i nawilżanie+ okopowe, zielonka. W małym gospodarstwie. Moczenie nasion motylkowatych w temp. 60ºC-małe gosp. Przetworzenie w ekstruderach.

Parowanie, gotowanie ziemniaków- zwiększenie strawności, pozbycie się szkodliwych substancji, częściowe wypłukanie mykotoksyn.

Parzenie ziarna zbóż.

Słodowanie ziarna (zalanie wrzątkiem na kilka godzin)-można też plewy i strączyny w celu pozbycia się mikroorganizmów.

Kiełkowanie zboża-6-9 ni, 1-1,5cm, kiełkowanie przeprowadza się w dużej temp. i wysokiej wilgotności. Źle przeprowadzona-zboże pleśnieje.

Drożdżowanie paszy-trwa 9 godzin, temp. 20-25ºC. Pojawia się sporo witamin z grupy B i pełnowartościowe białko. Trzeba podawać z przerwami, ponieważ ptaki są wrażliwe na grzyby.

Intensywne i półintensywne.

Preparowanie chemiczne- dodawanie konserwantów np. kwas propionowy. Dodawanie niewielkiej ilości tłuszczu, substancje czynne.

Hydrotermiczne przetwarzanie paszy, ziarna:

-ekstrudowanie

-ekspandowanie

Fizyczne oddziaływanie na paszę promieniami gamma, czyli granulowanie.

Zabiegi mechaniczne:

-obłuskiwanie ziarna

-zgniatanie- tworzenie płatków np. owsa

-termiczne i hydrotermiczne

Metody stosuje się w zależności jakie mamy komponenty. Zależy to też od warunków ekonomicznych.

Kondycjonowanie- podgrzewanie mieszanki do temperatury, która nie przekracza 100ºC. Jest to związane z nawilżaniem pary wodnej. Mieszanka paszowa zawiera 12% wody. Ilość wody wystarczająca do hydrotermicznego przetwarzania 25%. Należy dodać 13% pary wodnej. Mieszanka nie może być zbyt wilgotna.

Granulowanie-dochodzi do częściowego zniszczenia substancji antyżywieniowych. Pasza w postaci granulatu jest łatwiejsza do manipulacji, można dodać do 3% tłuszczu. Przy dużej ilości tłuszczu powstają w pewnej ilości mydła w powiązaniu z wapniem z paszy lub kości.

Proces hydrotermiczny wiąże się z ubytkiem substancji biologicznie czynnych (witaminy, enzymy). Unieczynnianie części substancji biologicznie czynnych. Jest ich mniej o 15-20%. Granulat, który się produkuje musi być bardzo twardy. Używa się przy procesie granulowania lepiszcza- glikokrzemian, chemiceluloza 2,5% w mieszance. Jeżeli do mieszanki nie stosuje się enzymów to w końcowym etapie można wprowadzić kwas mlekowy.

Ekstruzja- mechaniczna deformacja materiału zbóż lub roślin motylkowych i na zmienieniu struktury tego materiału w wyniku kiełkowania skrobi w wysokiej temperaturze i wysokim ciśnieniu (wytwarzane przez zespół ślimakowy wytłaczający). Używa się też pary wodnej (12% mieszanki+13% pary wodnej). Materiał o zmienionej strukturze co następuje w ekstruderze i pod wysokim ciśnieniem wychodzi z dyszy i się rozpręża co powoduje ekspandowanie- rozrywanie się nasion. Proces ekspandowania ma miejsce już podczas ekstruzji. Nasiona poddane strumieniowi ciepłego powietrza, woda w nasionach. Nasiona podczas działania wysokiego ciśnienia w wyniku dekompresji ulegają rozerwaniu. W żywieniu ludzi np. kukurydza prażona.

Zmiany w paszy w procesie ekspanowania i ekstruzji:

1.Ograniczenie liczby mikroorganizmów.

2.Modyfikacja i kiełkowanie skrobi (zwiększające strawność).

3.Redukcja ilości substancji toksycznych i antyżywieniowych (alkaloidów, hemoglutynianów, glukozynolanów, glikozydów, mikotoksyn i in.).

4.Poprawienie właściwości sensorycznych paszy.

5.Tekstaracja białka (gwałtowne łączenie się cząstek przez mikrocząsteczkowe wiązania peptydowe).

6.Podwyższenie przyswajalności błonnika dzięki rozdrobnieniu i wymieszaniu surowców.

7.Zwiększenie strawności w wyniku rozrywania błon komórkowych.

8.Polepszenie procesu granulowania i zwiększenie wydajności granulatów i ich trwałości.

9.Zwiększenie energetyczności paszy.

10.Uzyskanie produktu jednorodnego, mniej pylistego dający twardy i mniej kruszący się granulat.

11.Biodegradacja substancji biologicznych jest niewielka dzięki krótkiemu procesowi hydrotermicznemu.

Ad.2. Mikrobiologiczne skażenie pasz.

A)Skażenie grzybami i pleśniami- szkodliwe są ich produkty przemiany materii- wydzielają toksyny unieczynniające antygeny i zmniejszające odporność organizmu (np. aflatoksyny) nefro i hepatoksyczne działanie na wątrobę i nerki, działanie rakotwórcze.

Substancje uszkadzają układ krążenia i błony śluzowe, organogeneza płciowo- oddziałują na potomstwo, zmniejszają nieśność. Wątroba zaburzenia w syntezie białka i aminokwasów. Zmniejszają aktywność enzymów i witamin, zmniejszają koncentrację albumin i globulin- zmniejszają odporność.

Mykotoksyny w krótkim czasie przedostają się z przewodu pokarmowego do krwi. Usunięcie ich jest trudne. Obecność dużej liczby zarodników grzybów nie jest związana z dużą ilością mykotoksyn. Pasza taka nie powoduje dużych zatruć, ale pogarsza przyrosty, zwiększa zużycie paszy, zwiększa stany chorobowe. Reakcja na mykotoksyny jest różna. Zależy ona od:

-wieku-młode bardziej niż starsze

-gatunku-kaczka reaguje bardzo silnie

-kondycji i środowiska- w złym środowisku objawy są znacznie silniejsze. Kurczęta zaczynają silnie reagować gdy znajduje się w paszy 0,5mg toksyn. Kury 1,6mg toksyn/kg.

W mączkach zwierzęcych dopuszcza się w 1g 40000 zarodników, w mieszance 250000. Można je unieczynnić preparatami. Można unieczynnić też metabolity np. Mykoband 1kg/t paszy- wiąże mykotoksyny, zawiera uwodnione krzemiany glinu, magnezu, żelaza. Nie wiąże witamin, enzymów, aminokwasów, pierwiastków śladowych. Zmniejsza wilgotność odchodów ptaków, pośrednio wilgotność ściółki, zmniejszenie emisji amoniaku do środowiska, poprawa wykorzystania paszy. Do zwalczania niektórych grzybów i pleśni stosuje się też różne konserwanty:

-kwas propionowy (do 1,5%)

-kwas benzoesowy (0,3%)

-formaldehyd (0,12%+0,14% kwasu mrówkowego)

-amoniak

-woda amoniakalna

Konserwanty te, które działają korzystnie mają pewną wadę: obniżają aktywność wit.E i B12. Niedobór wit. E i B12 musi być uzupełniony.

B) Bakterie proteolityczne- rozkładają białko, biorą udział w dezaminacji aminokwasów, uwalnianie amoniaku w 1kg paszy występują w następujących ilościach:

-10mln bakterii w zbożach i pochodnych

-4mln bakterii mączki zwierzęce, śruty poekstrakcyjne

-10-15mln- mieszanki

-5mln koncentraty paszowe

Salgar-4kg/t paszy. Oparty jest na kwasie propionowym, ale także na kwasie mrówkowym i solach amonowych tych kwasów. Wszystko umieszczone jest na zmodyfikowanym nośniku.

Choroby wywoływane nieprawidłową zawartością energii matabolicznej w paszy.

-energetyczność paszy musi być dostosowana do gatunku, wieku i produkcji drobiu oraz zawartości białka w paszy

-w przypadku zbyt dużej energetyczności ptaki spożywają mniej paszy, a więc mniej białka i innych składników pokarmowych oraz składników mineralnych i witamin. Duża energetyczność paszy dla ptaków dorosłych sprzyja odkładaniu tłuszczu, pogarsza wskaźniki reprodukcyjne i jakość tuszek. Za duża energetyczność w czasie wychowu wywołuje choroby wątroby, zwiększa padnięcia drobiu. W odkładaniu tłuszczu decydują także predyspozycje genetyczne i zestaw pasz w mieszance. Indyk, perlica- nie odkładają tłuszczu.

-w przypadku zbyt małej energetyczności pasz ptaki spożywają zbyt dużo paszy, która nie może być w całości wykorzystana przez organizm. Zbyt mała energetyczność paszy może powodować 10-15% utratę masy ciała, zmniejszenie nieśności o 30% i więcej, a także zmniejszenie odporności ptaków.

-stosunek energetyczno-białkowy (dostosowanie

Białko powinno być pełnowartościowe, szczególnie dla młodych ptaków. Białka strawnego u młodych 13-15%, ogólnego 20-21%. U dorosłych 12-13% białka strawnego, 17-18% białka ogólnego. Dotyczy to wszystkich gatunków ptaków.

Zapotrzebowanie drobiu na składniki pokarmowe zależy od genotypu, wieku ptaków, masy ciała, wielkości produkcji, zdrowia, warunków środowiskowych, techniki chowu.

Spożycie paszy przez ptaka zależy od zawartości energii metabolicznej w 1kg paszy, udziału białka ogólnego w paszy, zbilansowania dawki pod względem witamin, mikroelementów i innych składników, dostępu do wody dobrej jakości, właściwej konstrukcji karmideł i poideł (straty 20-30%), formy mieszanki (sypka, granulowana, krumblizowana- granuluje się paszę na duże granule, a następnie rozdrabnia na mniejsze cząstki) oraz czystość mikrobiologiczną paszy.

Mieszanki w osobnym karmidle.

Zbilansowanie dawki pokarmowej. Dawka pokarmowa dla drobiu powinna zawierać składniki pokarmowe dobrej jakości dostosowane do wieku, masy i produkcji ptaków. Sprzyja to dobremu wykorzystaniu paszy, wyższej produkcji i większej odporności, a także ma duże znaczenie w ochronie środowiska przyrodniczego (mniej związków fosforu oraz azotanów i azotynów w glebie i wodzie).

Choroby:

Kruchość kości może być spowodowana nieprawidłową techniką lęgu.

Peroza- dotyczy przeważnie prawej nogi.

Pterofagia- także nuda i zaburzenia środowiska.

Niedobór witaminy A towarzyszy chorobom bakteryjnym, wirusowym i grzybiczym.

Niedobory składników mineralnych-ksero.

Wykład 5 30.03.2004r.

Systemy utrzymania:

a)wybiegowy

-ekstensywny

-półintensywny

b)bezwybiegowy

*intensywny

-na ściółce

-w klatkach (jednopoziomowe, kaskadowe- ustawione w formie kaskad, wielokondygnacyjne)

Systemy chowu drobiu:

System ekstensywny- mała liczba ptaków, nieograniczony wybieg, część paszy pozyskiwana na pastwisku, bezpośredni kontakt ludzi z drobiem, większe skażenie mikrobiologiczne drobiu, pogorszenie estetyki gospodarstwa.

System półintensywny- większa liczba ptaków, pomieszczenie przystosowane do chowu drobiu, ograniczony wybieg, podaje się pełną dawkę paszy, możliwość utrzymania higieny produkcji, ale dość duża emisja NH3, pyłów i mikroorganizmów.

System intensywny- duża liczba ptaków, pomieszczenie typowe dla drobiu (bez okien, bez wybiegu), mieszanki pełnoporcjowe, program świetlny + program profilaktyczny ograniczający skażenia chemiczne, mikrobiologiczne i fizyczne środowiska przyrodniczego.

Środowisko- zespół powiązanych ze sobą czynników warunkujące dużą produkcję i dobrą jakość produktów.

Ferma na suchym przepuszczalnym terenie.

Wybiegowy- nachylony na południe i wodzie gruntowej poniżej 1m. W miarę możliwości powinien być to teren osłonięty- las, wzniesienia. Oddalony, co najmniej 50m od dróg publicznych. Odległość od linii wysokiego napięcia 20m. Oddalona, co najmniej 100m od innych budynków inwentarskich i znacznie od mieszkalnych.

Wyposażona w wodę, energię elektryczną oraz spełniająca warunki odprowadzania ścieków.

Adaptacja budynków. Możliwość ocieplania budynków- ciepłochronność. Możliwość wentylacji i oświetlenia. Możliwość systematycznego chowu. Instalacja grzewcza, wod-kan, elektryczna.

Budowa pomieszczeń dla drobiu. Typowe budynki dla drobiu w Polsce 1000m2 powierzchni. Dwa typy:

-95m długości, 12m szerokości, bez podpory w środku

-100m długości, 10m szerokości, wysokość 2,7m, 30-40cm ściółka, 2,3m. 15-16tys. brojlerów i kurcząt. 5-6tys. kur. Budynki powinny mieć prostą konstrukcję, funkcjonalne, ciepłochronne, prawidłowe wskaźniki eksploatacyjne- dotyczące instalacji wod-kan, elektrycznej, odgromowej, grzewczo-wentylacyjnej.

Współczynnik przenikania ciepła- informuje ile kcal wypromieniowuje z 1m2 powierzchni w ciągu 1h przy różnicy temperatur między budynkiem, a otoczeniem rzędu 1ºC. Dla obiektów drobiarskich 0,3-0,6.

K=kcal\1m2/h/1ºC

Spelnienie tego warunku jest bardzo ważne.

Posadzka, ściany, dach.

Stropodachy- budynki dla drobiu- nie pękające, dobra izolacja. Elementy ścian- np. w ramie drewnianej umieszcza się płyty styropianowe-myszy. Trzeba je zabezpieczyć przed nimi. Wata szklana, blacha aluminiowa. Grubość styropianu 10cm- ciepłochronność bardzo dobra. Ułożenie ławy fundamentowej. Określenie punktu 0. Nie wolno ruszyć głębiej niż 37cm. Pierwsza warstwa od dołu- warstwa żużla 10-20cm. Równomiernie rozłożyć i lekko ubić. Druga warstwa 10cm- tzw. gruzobeton. Następnie ocieplenie 4cm. Następnie warstwa izolacyjna np. papa bitumiczna 30cm. Posadzka cementowa 3cm, na niej robi się tzw. wypalankę, zaciera się. Posadzki kopertowe.

Doskonalenie warunków środowiskowych powoduje zwiększenie użytkowości zwierząt gospodarskich.

Czynniki:

1.Temperatura- zapotrzebowanie na ciepło stopniowo maleje. Różne gatunki ptaków gospodarskich mają różne zapotrzebowanie na ciepło, najwyższe indyki, kury, kaczki , najmniejsze gęsi- wrażliwe na przegrzanie. Ogrzewanie całego pomieszczenia za pomocą CO, kwoki gazowe, elektryczne. Temperaturę mierzy się na wysokości grzbietu ptaka. Kury- utrzymanie temperatury ekonomicznie optymalnej 21-22ºC- ptak niesie dużo jaj przy minimalnym zużyciu paszy. Temperatura fizjologiczna- optymalna- ptak niesie dużo jaj, ale zużywa więcej paszy 15-18ºC. Powyżej temp. 25ºC użytkowość maleje, maleje grubość skorupy, powyżej 30ºC ptaki giną, poniżej 21ºC zmiany niekorzystne. Kurczęta w zbyt wysokiej i w zbyt niskiej temperaturze pogorszenie szybkości wzrostu. Koszty energii cieplnej i elektrycznej. 15-20% kosztów produkcji. Ogrzewanie płaszczyznowe- podłogowe- na posadzce instaluje się rury PCV, w których płynie woda o temp. 50ºC.

Osuszanie ściółki:

-ograniczenie liczby mikroorganizmów w ściółce

-pośrednio zmniejszenie emisji amoniaku i siarkowodoru do środowiska, CO2.

Wentylacja i jakość powietrza. Wentylacja musi być równomierna. Na jednej ścianie, wzdłuż ściany. Świeże powietrze nie może działać bezpośrednio na ptaki. Wyloty osłonięte na zewnątrz. 3m/s- wejście powietrza do budynku.0,2-0,5m/s-szybkość ruchu powietrza zimą, 1-1,5m/s-lato. Wskaźnik wymiany powietrza 0,5m3/h/1kg zimą, 5-6m3 powietrza/h/1kg- lato. Wilgotność ściółki- wchodząc na nią nie słyszymy trzasku. Optymalna wilgotność 40-72% wilgotności względnej. Zależy też od temperatury. W przypadku piskląt lepiej dawać większą wilgotność (błony śluzowe szybciej wysychają). Dla ptaków dorosłych 60-65%. Regulacja komputerowo sprzężona z alarmem. Zapylenie powietrza, stężenie gazów szkodliwych, drobnoustrojów. Przekroczenie norm hałasu.

Światło- wolframowe, fluorescencyjne, ..., słoneczne. Potrzeby świetlne w ciągu roku zmieniają się. Pisklę-dużo światła (24h). Potem maleje do 7-8h. Przygotowanie do nieśności podwyższony do 12h, potem o 16-17h- utrzymujemy na tym poziomie. Gęsi- okres reprodukcji 10h. Intensywność światła- luksy. Najlepiej widzą światło barwy pomarańczowej i żółtej, gorzej niebieskie i fioletowe. Oszczędność energii elektrycznej- ograniczenie w pewnych okresach długości dnia świetlnego, wprowadzenie innych lamp, 4-6x większa jasność-jarzeniowe, 4-6x większa trwałość.

Wyposażenie pomieszczeń dla drobiu:

Sprzęt do karmienia (tace, karmidła KMW6 i KMW30, karmidła cylindryczne, ACS-20, karmidła automatyczne, pełzakowate, rurowo-liniowe, augermatic- pasza jest przesuwana rurą i spada do okrągłego karmidła)

Sprzęt do pojenia (PSO-6 na 4,5l, poidła automatyczne podłużne-rynnowe, okrągłe- dzwonowe, smoczkowe, kropelkowe z miseczką lub bez miseczki, poidła super lub super combi). Rynnowe- kaczki, gęsi-dziury w rurze.

Smoczkowe

Gniazda (otwarte lub zatrzaskowe- kury, indyki, otwarte lub zamykające- kaczki, gęsi).

Urządzenia grzewcze ( kwoki elektryczne lub gazowe).

Klatki dla kur (płaskie 8-10szt/m2, kaskadowe z pełnym lub częściowym przesunięciem 10-12szt/m2, trzykondygnacyjne 16-18szt/m2, czterokondygnacyjne 18-22szt/m2).

Wentylatory (wydajność 5000m2/h, pyło i wodoszczelne).

Oświetlenie (oświetlenie kompaktowe, żarówki żarowe, lampy jarzeniowe).

Mechanizacja zbioru jaj. Kąt nachylenia podłoża 14º- jajo stoczy się i nie ulegnie uszkodzeniu. 1klatka-1 kura.

Grzędy, grzebaliska, gniazda. Na jednego ptaka 20cm grzędy. Grzęda 5x5cm. Odległość między grzędami ok.30-35cm. Kąpieliska- miałki piasek, drobny popiół, pył siarkowy.

Grzebalisko- prostokąt drewniany do którego sypie się słomę, sieczkę oraz wsypuje się ziarna. Liczba ptaków 3-4szt.

Wykład 6

Zwalczanie pleśniakowca lśniącego:

-Solfac WP10 na ściany (substancja czynna- cyflutryna) działa kontaktowo, 20g preparatu na 10 litrów wody, 100ml na 1m2 ściany.

Temperatura przez dłuższy czas jest podwyższona- brojlernie , wychowalnie, indyki. Pleśniakowiec lśniący- owad w latach 70-tych w Polsce. 500000/m2- lata 70-te. Samiec 6mm, samica 8mm. Samica składa 50 jaj dziennie, 2000 w ciągu cyklu produkcyjnego. Temperatura 35ºC rozwój w jaju 3 dni, temperatura ok.21ºC 10dni, poniżej 10ºC ulega zatrzymaniu. Optymalna wilgotność dla jaj tego owada 70%. Rozwój owada po wyjściu z jaja ok.34 dni- w zależności od warunków środowiskowych. Żyją ok.400 dni. Żywią się psującymi paszami, padłymi ptakami. Jedzą kał, zanieczyszczenia- są nosicielami przeszło 40 rodzajów zarazków chorobotwórczych. Chityna. Trawione są tylko, jeśli ptak przebije je dziobem. Niszczą konstrukcję drewnianą. Stanowiąc pokarm dla brojlerów stanowią źródło zakażenia.

Baycidal WP25 (substancja czynna- triflumoron)- zakłóca syntezę chityny. 100g preparatu na 10 litrów wody, 10 litrów na 100m2 ściółki.

Higiena i profilaktyka produkcji drobiarskiej.

Przygotowanie pomieszczenia:

-przed czyszczeniem zastosować środek owadobójczy

-zmiatanie kurzu

-usunąć obornik

-umyć pomieszczenie ciepłą wodą pod ciśnieniem (sanityzacja)

-odkazić:

a) ściany murowane:

2% roztworem sody żrącej (0,2kg sody, 1kg szarego mydła, 10 litrów wody)

5% roztwór kwasu karbolowego

20% roztwór mleka wapiennego z fenolem

5-10% roztworem formaliny

2% roztworem chloraminy

b) ściany metalowe:

3-4% roztworem Incosanu W

2% roztworem Virkonu lub 0,1% roztworem Natusanu- po pół godzinie trzeba ze ścian, sufitu i sprzętu zmyć.

-odkazić parami formaldehydu (na 30m3 dać 1050ml formaliny+ roztwór 525ml wody i 750g KmnO4)

-tępić szczury i myszy (deratyzacja)

-5% Nobacter- do wszystkich ścian

-środki do zwalczania kokcydjozy- zabieg 8% roztwór ciepłego amoniaku pryskając ściany do wysokości 1m od posadzki i posadzkę. II stosuje się preparaty- oocid I, oocid II. Najpierw pryska się oocidem I, a następnie oocidem II to samo miejsce. Na 1m2 300ml oocidu I i 300ml oocidu II. Wytwarza się amoniak.

III Bardzo wydajny, niszczący oocyty kokcydiów w całym pomieszczeniu. Na 100m2 rozsypuje się 10kg wapna palonego lub gaszonego, na to 20kg siarczanu amonu + 1 litr/m2 posadzki wody. Wytwarza się szkodliwy dla człowieka gaz.

Przygotowanie wybiegu:

-usunąć obornik lub pomiot

-odkazić roztworem siarczanu żelaza (60kg siarczanu żelaza na 2000 litrów wody na ha)

-do odkażania stosować:

wapno palone (0,5kg/m2)

wapno chlorowane (1-4kg/m2)

10-20% zawiesinę wapna chlorowanego

4-10% roztwór sody żrącej

4-5% roztwór formaliny

8% roztwór amoniaku

-pozostawić wybieg przez 7-14 dni na działanie promieni słonecznych

-przeprowadzić płytką orkę (12cm), bronować

-posypać wybieg żwirem (warstwa 5-10cm) lub zaścielić słomą;całe pomieszczenie pełne, całe pomieszczenie puste

Inne zabiegi;

-odkażanie pomieszczeń pomocniczych (magazyny, silosy paszowe, magazyny jaj)

-odkażanie sprzętu (karmideł, poideł, gniazd, urządzeń grzewczych i wentylacyjnych)

-odkażanie terenu wkoło budynku produkcyjnego i dróg dojazdowych

Cechy dobrego preparatu dezynfekcyjnego;

-szerokie spektrum działania (bakterie, wirusy, grzyby)

-zdolność penetracji (wnika w szczeliny)

-działanie dezodoryzujące (np. dodatek olejków eterycznych)

-odporność na temperaturę (nie traci właściwości dezynfekcyjnych)

-posiada dużą kompatybilność (utrzymuje aktywność w środowisku niejednorodnym)

-jest preparatem trwałym (w roztworze roboczym utrzymuje właściwości dezynfekcyjne przez kilka dni)

-odstrasza komary i muchy

-nie powoduje korozji

-jest bezpieczny w stosowaniu (nie jest toksyczny dla ludzi i zwierząt, w ponad 90% ulega bioegradacji)

Kwas mlekowy- podaje się kurczętom na 100l 250ml.

Kwas propionowy- do mieszanki- preparat konserwujący.

Przygotowanie pastwiska:

-powinno być na terenie niezbyt wilgotnym

-teren powinien być zadarniony

-teren nie powinien być pokryty wysoką roślinnością- chwasty, krzewy

-duża inwazja kleszczy na pastwiskach

Brakowanie piskląt- zabieg ciągły, hodowca musi mieś czas. Przy podawaniu pokarmu. Usuwa się pisklęta mało ruchliwe, kalekie i słabe, z nie zagojonym pępkiem, źle trzymające się na nogach, z objawami odwodnienia lub przewodnienia woreczka żółciowego, ze zlepionym puchem, przymkniętymi oczami, z biegunką. Kształt oka-okrągłe-zdrowe, przymknięte-chore. Brakowanie drobiu młodego i dorosłego. Usuwa się na bieżąco ptaki z objawami choroby, bez apetytu, kulawe, zbyt ciężkie lub zbyt lekkie, o niepełnym upierzeniu (przed nieśnością), z wadami budowy, z wywrotkami skrzydeł, z wynicowanym jajowodem (następuje zwykle ropne zakażenie jajowodu), z uszkodzonym organem kopulacyjnym (kaczory, gęsiory, indory).

Odkażanie drobiu:

-pierwsze odkażanie, kiedy 2/3 jaj jest naklutych, parami formaldehydu (16ml formaliny na 1m3 aparatu)

-następne odkażanie 3-4 razy w tygodniu 4-6% roztworem formaliny lub za pomocą promieni UV (18-20m dla kurcząt, 30-40m dla kur/m2/h)

Higieniczne pozyskiwanie jaj i piskląt:

-szybki zbiór jaj, właściwe ich odkażanie i magazynowanie

-odkażanie jaj przed lęgiem 1,0% roztworem chloraminy, 0,3-0,5% roztworem Incosanu W lub Mastycydu

-odkażanie piskląt w komorze klujnikowej 16ml formaliny/1m2 komory

-brakowanie piskląt po wylęgu

-higieniczny transport piskląt do odbiorcy

Higiena wychowu i chowu:

-utrzymać higienę ściółki-odkazić (0,25-0,5kg superfosfatu lub wapna hydratyzowanego/1m2 posadzki)

-odkazić 2-3 razy w tygodniu ptaki i ściółkę (5% roztwór formaliny lub 0,5% roztwór siarczanu miedzi)

-obserwować ptaki i prowadzić bieżące brakowanie

-zapewnić prawidłowe żywienie i warunki środowiskowe

-zapewnić dobrą izolację przestrzenną pomieszczenia (śluza sanitarna, odzież ochronna, zwalczanie gryzoni i much, pasy zieleni, izolacja od zwierząt dzikich i domowych)

-w fermie nie należy trzymać innych gatunków zwierząt (króliki, gołębie)

Ptaki w miarę możliwości w jednym wieku.

Należy przestrzegać przede wszystkim izolacji przestrzennej. Zapobiega to przenoszeniu zarazków z jednego budynku do drugiego. Odpowiednie punkty sanitarne (śluzy, odzież ochronna itd.)

W celu zabezpieczenia profilaktyki ptaków:

-transport odkażonym samochodem piskląt + klimatyzacja

-pisklęta w zakładzie wylęgowym zaszczepione- pomór rzekomy i Awiguan boofilis (?) bakterii jelitowych- zakażenie-uzbraja pisklęta jednodniowe dobrymi bakteriami

-ptaki kupować w jednym zakładzie wylęgowym. Wit.A jest to witamina uodparniająca

-zabezpieczenie biologicznie czynne (wit. Składniki mineralne) ptaków

-prawidłowe warunki środowiskowe i żywienie

-bieżące zbieranie sztuk padłych lub wybrakowanych do szczelnych pojemników

Probiotyki- gdy ptaki podległy stresowi i zmienił się udział bakterii dobrych do złych.

Antybiotyki.

Kokcydiostatyki.

Preparaty zakwaszające- cytromix- kwas cytrynowy, kwas ortofosforowy, kwas fumarowy- działa uspokajająco i antystresowo.

Utrymix- funkcje zakwaszające i przeciwutleniające, daje się do paszy 0,3%.

Skażenie wody.

-woda podawana ciągle

-nie skażona chemicznie i mikrobiologicznie ( E.coli, paciorkowce, salmonelle, gronkowce patogenne) 250 na 100 litrów wody- preparaty zakwaszające.

Profilaktyka wychowu i chowu drobiu:

-przestrzeganie izolacji przestrzennej fermy

-zasada „wszystko pełne, wszystko puste”

-urządzić punkt sanitarny lub śluzę

-przeprowadzić transport piskląt odkażonym samochodem z dobrą klimatyzacją

-pisklęta powinny być zdrowe, zaszczepione, po rodzinach o jednakowym programie profilaktycznym

-przeprowadzić bieżące brakowanie ptaków

-przeprowadzić bieżące odkażanie ptaków w pomieszczeniach

-realizować program profilaktyczny (podawać witaminy, składniki mineralne, szczepić)

-zapewnić prawidłowe warunki środowiskowe i odpowiednie żywienie

-obserwować ptaki na bieżąco, co pozwala na określenie stanu zdrowia

Sztuki padłe zebrać do szczelnych pojemników 2-3 razy dziennie, a następnie likwidować.

Higiena ściółki.

Wpływ ściółki na wyniki wychowu i chowu:

Reakcja ptaków na twardą, zbitą i wilgotną ściółkę.

Materiał ściółkowy (słoma żytnia, trociny i wióry z drzew liściastych, torf).

Sposób zakładania ściółki ( najpierw wapno hydratyzowane lub superfosfat w ilości 0,25-0,5kg/m2, warstwa ściółki 5-15cm w zależności od pory roku (zima-15cm, lato-5cm), zużycie ściółki na pierwsze ścielenie 6-12kg/m2.

Pielęgnacja ściółki (przetrząsanie, wyrównywanie, przesuszanie 0,25-0,75kg superfosfatu na 1m2)

Nadmierne zawilgocenie ściółki może wynikać ze zbyt dużej obsady, rozchlapywania wody lub uszkodzenia poideł, niewłaściwej temperatury i wentylacji, złej izolacji budynku, nieprawidłowego żywienia.

Nadmierne zawilgocenie ściółki powoduje intensywny rozwój mikroorganizmów i zwiększoną emisję szkodliwych gazów, a nadmierne przesuszenie zwiększone zapylenie i zmniejszoną biologiczną aktywność ściółki.

20-30% torfu, 70-80% wióry drzewne- indyki. 10-15kg/m2. Słomę nie wcześniej niż po 5 tygodniach.

Superfosfat.

0,25dkg/m2- drób grzebiący

0,75dkg/m2- kaczki (?)

Ściółka nie zawsze jest na całej posadzce. Ruszta- 70-80cm nad posadzką, w nocy.

Wykład 7

Na efektywność chowu kur wpływają:

-genotyp

-warunki środowiskowe wychowu i chowu

-żywienie kurcząt i kur

-profilaktyka wychowu i chowu

Przygotowanie ptaków do reprodukcji, a następnie uzyskanie dużej ilości jaj pełnowartościowych biologicznie nadających się do lęgu i spożycia.

Kury nieśne:

Zarodowa ferma kur Mienia woj.siedleckie

Messa 245 N22xVM45

Messa 445 V44xVM45

Zarodowa ferma kur Rszew woj.łódzkie

Rosa 1 R55xS15

Instytut Zootechniki „Zadrob”

Astra S K64xA82- na ściółkę, klatki, wybiegi

Astra N N11xKA6482

Kury nieśne importowane:

Hisex Brown, ISA Brown, Tetra SL, Gold Line 54, Babcock B-380 Brown, Hy-Line Brown, Lohmann Brown.

Niosą ponad 300 jaj w okresie nieśności, chów klatkowy.

Kury mięsne importowane:

Prarodzice:

Starbro (f. Sharer)

ISA 715,220,215 (f.ISA) Prod. samice

Rodzice:

Avian Farms 34 i 43

Arbor Acres Standard i Yield Pak

Lohmann Meat

Sena Double Breast

Indian River

Minibro

Hybro N- bardzo dobry materiał brojlerowski

Cobb 500- b. dobry materiał brojlerowski

Ross 208,308

Indyki:

Ciężkie: BIG6, Hybrid Large White

Średniociężkie:BUT 8 i 9, Hybrid Super Medium

Hisex Brown- wiek dojrzałości płciowej 146 dni, masa ciała 2155g, śmiertelność 6%, liczba jaj od nioski st. pocz. 303, do użytkowania w klatkach, średnia masa jaja 64,5g, zużycie paszy na 1kg 2,2kg.

Postępowanie z pisklętami:

Odkażanie piskląt w komorze klujnikowej (16ml formaliny na 1m3 aparatu), kiedy 60% jaj jest nadklutych.

Wyjęcie piskląt z aparatu po raz pierwszy kiedy 60-70% ptaków wykluło się, później co 6 godzin.

Ocena piskląt- budowa i wykształcenie puchu, kształt oka, ruchliwość, wciągnięcie woreczka żółtkowego i zagojenie pępka, czystość odbytu.

Odrzuca się pisklęta z wadami na tle dziedzicznym (geny semiletalne)- zaburzenia równowagi, drżenie ciała, ślepota, wady budowy.

Odrzuca się pisklęta z wadami powstałymi w wyniku błędów żywieniowych u rodziców.

Niedobór:

Manganu i wit.B1-postawa astronoma-pozycja pionowa, głowa podniesiona do góry

Wit.B2- porażenia

Wit.D3-wady budowy głowy

Wit.H-zanik błony międzypalcowej

Kwasu foliowego-zniekształcony dziób, skoki, szyja.

Obcinanie grzebieni (każde uszkodzenie, przemarznięcie grzebienia powoduje stany chorobowe), palców(głównie u kogutów ras mięsnych), przycinanie i przypalanie dziobów (u niektórych typów kurcząt występują zachowania agresywne).

Szczepienie- głównie przeciw pomorowi rzekomemu (zamgławianie).

Seksowanie.

Znaczkowanie.

Pakowanie do kartonów. W każdym kartonie są 2-4 okręgi. Na 100 piskląt: pisklęta ość luźno siedzą w okręgu, ale nie przesuwają się w trakcie transportu. Pisklęta się nie grupują. Wyściółka- wata drzewna, słoma żytnia. Chroni to przed uszkodzeniem nóg, skoków piskląt.

Rola woreczka żółtkowego w okresie embrionalnym i postembrionalnym:

Rekompensuje nieprawidłowości środowiska, w jakim jajo się znajduje. Jest magazynem wody, substancji pokarmowych, ciał odpornościowych (immunoglobulin).

W początkowym okresie lęgu spełnia funkcję układu oddechowego. Przed wylęgiem zostaje wciągnięty do jamy ciała, a krew do krwioobiegu.

W przypadku niewłaściwego przebiegu lęgu krew pozostaje w naczyniu pępkowym, co powoduje złe gojenie się pępka i często zakażenia mikroorganizmami.

Prawidłowo uwodniony woreczek żółtkowy pisklę resorbuje w ciągu 6-7 dni, później kanał żółtkowo-jelitowy zrasta się i woreczek nie może być strawiony.

Odwodnienie i przewodnienie piskląt.

Odwodnienie-pisklęta piszczą, niechętnie piją wodę, skoki mają cienkie i suche. Należy podawać do picia dużo wody bez dodatków i zapewnić 80-85% wilgotności względnej w powietrzu. Padnięcia piskląt występują w ciągu pierwszych 10-14 dni, często spowodowane zapaleniem pępka.

Przewodnienie- następuje opóźnienie zrastania powłok brzusznych co może powodować zapalenie pępka i woreczka żółtkowego. Pisklęta niewiele piją, są mało ruchliwe, mają galaretowate obrzęki w okolicy potylicy i brzucha. Należy podawać łagodne środki przeczyszczające: miód, glukozę, melasę, KmnO4. Woreczek żółtkowy trawi się dłużej bo 7-8 dni, a nie 6 dni.

Ptaków odwodnionych i przewodnionych nie należy używać jako materiału produkcyjnego.

Do reprodukcji- pakuje się w kartony jednorazowego użytku.

Produkcja towarowa- plastikowe wielokrotnego użytku.

W czasie transportu samochód z klimatyzacją, wilgotność 65-75%, temp.20-22ºC. Wymiana powietrza odbywa się w sposób prawidłowy. 50tys, 100tys, 500tys,1mln- te pisklęta wytwarzają bardzo dużo ciepła, samochód trzeba schładzać. Wystrzeganie się przegrzania piskląt w czasie transportu. Przegrzanie- zmniejsza się odporność, immunoglobuliny przestają działać. Po przyjeździe pisklęta zaczynają chorować np. salmonelloza.

Ujemne skutki niedogrzania:

Przenieść ptaki w kartonach o wychowalni po przewiezieniu. Kartony układa się obok siebie 0,5-1h, aby nastąpiła wolna wymiana powietrza.

Temperatura-na wysokości grzbietu ptaków. Kartony układamy na jednakowym poziomie na posadzce. Sztuczne kwoki elektryczne lub gazowe- wokół nich robi się parawany. Szerokość 4-4,5m od podłogi-wysokość parawanu 35-40cm. Kwoka na wysokości piskląt- pisklęta mogą swobodnie po nią przechodzić np. pod sztuczną kwoką temp.32ºC, to w pomieszczeniu temperatura musi być 6-10ºC niższa (czyli 22-26ºC).

Warunki środowiskowe chowu i wychowu:

Transport piskląt temp.20-22ºC, wilgotność 65-75%.

Warunki termiczne wychowu- pod sztuczną kwoką 28-32ºC (kurczęta) o 35-38ºC (indyki), w wychowalni 24-28ºC, później w wychowalni 15-18º, temperatura bez wahań, bez przeciągów.

Warunki termiczne chowu- temperatura fizjologicznie optymalna 15-18ºC (kury), 12-15ºC (kaczki), 8-10ºC (gęsi), 20-24ºC (indyki).

Skutki przegrzania- zwiększone pobieranie wody oraz wydalanie niektórych witamin i soli mineralnych, obniżenie wartości białka i cukru we krwi, choroby przewodu pokarmowego, zmniejszona odporność i przyswajanie paszy, gorsza produkcja, zwiększone zapotrzebowanie na wit.B1,B6,C oraz Ca i skł. energetyczne. Powyżej 25ºC na 1ºC zmniejszona nieśność o 15%, zużycie paszy o 1,5%, masa jaja o 0,3g, powyżej 30ºC- śmierć ptaków.

Z wyjątkiem gęsi obowiązuje zasada.

Pierwsze 2-3 dni temp. jest najwyższa. Dochodzi do 34ºC. Stopniowo w pierwszych 4 tygodniach temperatura zmalała do 22-24ºC. W 5 tyg. wynosiła 19ºC, 6-8 tydzień 18ºC i cały czas 18ºC. Jest to temperatura fizycznie optymalna. Ekonomicznie optymalna jest o 3ºC wyższa.

Skutki niedogrzania- zwiększone zużycie paszy, zmniejszona nieśność i odporność, stopniowy zanik spermatogenezy, temperatura obniżona o 1ºC w stosunku do minimum fizjologicznego powoduje zmniejszoną nieśność o 0,5% i zwiększone zużycie paszy o 1,5%.

Wentylacja pomieszczenia- ruch powietrza 0,2-1,5m/s. Ilość powietrza 1-6m3/kg masy ciała/h. Optymalna wilgotność dla skóry i piór 40-72%.

Oświetlenie pomieszczenia- długość dnia świetlnego, barwa i moc światła. Zasada oświetlania polega na skracaniu dnia świetlnego w okresie wychowu do 6-8h, a przedłużaniu w okresie nieśności do 16-18h. Dzień świetlny przedłuża się lub skraca jednorazowo maksymalnie o 30-60 minut, moc światła 4-5 W/m2 z odległości 2,5-3m. Gęsiom w okresie reprodukcji cały czas 10 lub 12 godzin światła.

Obsada ptaków- zbyt duża obsada powoduje zmniejszenie odporności, pogorszenie produkcji, stresy, gorszą jakość ściółki, pogorszenie składu powietrza (choroby).Pielęgnacja drobiu- realizacja programu profilaktycznego, dbałość o ściółkę, regulacja mikroklimatu, prawidłowe żywienie.

Wiek- tygodnie	Liczba h światła na dobę
1	19-24
2-6	9-18
7-17	8
18-28	9-15
20-29	16

Wykład 8

Normy wyposażenia kurnika w karmidła i poidła.

Wiek- tygodnie	Długość brzegu karmidła		Długość brzegu poidła		Liczba kur na poidło smoczk.
	rynnowego	cylindrycznego	rynnowego	cylindrycznego
1	Karton lub taca na 80-100 sztuk		Poidło 4 litry na 80-100 sztuk		-
2-8	7,0	3,0	2,0	1,0	10
9-20	8,0	4,0	2,5	1,3	8
od 21	10,0	5,0	3,0	1,5	5

W przypadku poideł kubeczkowych normy można zwiększyć o 50%.

W małych pomieszczeniach dla drobiu wprowadza się grzędy. Powinny być zrobione z dobrze wygładzonych desek 5x5cm. Górną część grzędy zaokrągla się. Odległość od posadzki do podgrzędnej 80cm. Odległość podgrzędnej od grzęd 20cm. Na 1 kurę 20cm bieżących grzędy. Odległość między grzędami 25cm, a odległość grzędy od ściany 30cm. Grzędy muszą być rozbierane- pasożyty zewnętrzne- świerzbowce.

Gniazdo-37x35cm (35x35cm), kilkupiętrowe. Wysokość 35cm- ptaki między gniazdami się nie widzą. 35x35cm- ptak musi mieć możliwość obrócenia się w gnieździe o 360º. Z przodu gniazda, które z tyłu i z boku ma ściany musi być listewka by nie wypadło jajo.

Intensywny- wybieg wielkości pomieszczenia.

Pastwiska przemienne (użytkowane 3-4 tygodnie)- 25 kurcząt-100m, 1 kura-20m. Wybiegi ogradza się siatką o wysokości 2m.

Grzebalisko- ogrodzony deseczkami teren, piasek, popiół drzewny.

Zywienie ptaków:

W żywieniu kur nieśnych- I- 1-10 tydzień 2800-2850kcal, 18-19% białka, II- 11-18 tydzień 14,5-15% białka ogólnego, 2650-2750kcal.

U kur mięsnych pierwszą mieszankę przez pierwsze 3 tygodnie. Dobrze jeśli trochę podniesie się energetyczność do 2900kcal. Drugą mieszankę od 4 do 22 tygodnia- można podawać trochę więcej białka (do 16%),2850 kcal.

Mieszanka dla ptaków dorosłych:

Wielkość dawki pokarmowej, energetyczność i białko zależą od- wieku ptaków, % nieśności, masy ciała.

Kury lekkie zjadają 110-115g paszy/szt. dziennie.

Kury średniociężkie zjadają 120-125g paszy/szt dziennie

EM kształtuje się od 2700 do 2800kcal.

Stosunek energetyczno-białkowy jest węższy-kcal/1g białka dajemy mniej; nieśne 160, a u kur średniociężkich 170.

Kury mają duże wymagania pokarmowe. Pasze muszą być pełnowartościowe, stosunek energetyczno-białkowy musi być dostosowany do wieku i produkcji. U młodych ptaków 150- jest węższy, 170-dojrzałość płciowa, nioski 160-165kcal/1% białka.

Żywienie w okresie wychowu decyduje o tym, jaka będzie liczba i wartość biologiczna jaja. Żywienie u młodych i dorosłych kur oparte jest na systematycznej kontroli masy ciała-indyki też. Kartka, na której zderzona jest masa ciała z wielkością dawki pokarmowej dziennie. Komputer sprzężony z wagami. Ptaki wchodzą na wagi. Pokazują się oddzielnie masy dla kur i kogutów. Ptaki zbyt lekkie w stosunku do normy-słabo pobierają paszę, nieodpowiedni stosunek energetyczno-białkowy, choroba. Ptaki zbyt ciężkie- ograniczenie podawanie paszy, wielki stres, kiepska, źle przyswajalna pasza. Jeśli kury nieśne w wieku 8 tygodni ważą więcej niż 650g trzeba przejść na mieszankę uboczną. Korekty systemu żywienia 8-9 tydzień życia.

Żywienie związane jest z temperaturą- optymalna 20ºC. Jeżeli stosuje się w żywieniu dawkowany system podawania paszy, to podawać paszę należy o jednakowej godzinie. Szybkie rozprowadzanie paszy- minisilosy. Tyle sprzętu w pomieszczeniu, by ptaki bez tłoku mogły pobierać paszę. Optymalizacja temperatury 18-20ºC. Stopniowe przejście na następną mieszankę. Pasze podaje się ad libitum, kiedy kury są zbyt lekkie, temperatura niższa niż 18ºC i wyższa niż 25ºC, kiedy przycięto i przed przycięciem górnej części dzioba. Pełzakowe koryta ok.1cm paszy, po przycięciu dzioba ok.2cm. Po szczepieniu, w przypadku chorób i po leczeniu chorób- ad libitum. Stymulowanie podawania paszy- światło, lepsza pasza. Restrykcje pokarmowe można prowadzić do 16 tygodnia, potem ad libitum. Mieszanka wzrostowa do 8 tygodnia, mniej energetyczna niż mieszanka podawana w okresie nieśności (tworzenie i zniesienie jaja). 18 tydzień- należy zastosować mieszankę bogatą w składniki odżywcze+2,5% wapnia-osadza się w kościach i innych częściach ciała-zniesienie jaja. Jeśli nie ma mieszanki pośredniej wprowadza się mieszankę na I okres nieśności.

W klatkach i w podwyższonej temperaturze zapotrzebowanie na składniki energetyczne maleje-energetyczność zmniejszamy. Jeżeli kura w okresie rozpoczęcia nieśności waży mniej niż podają normy należy jej podać niewielką ilość metioniny. Przed i po szczycie produkcji należy wprowadzić do dawki pokarmowej niewielką ilość (1-3%) tłuszczu roślinnego (np.rzepakowy)- poprawia smakowitość paszy. Można też np. dla pobudzenia, przyspieszenia nieśności stymulować spożycie paszy np. przez podwyższenie paszy w karmidłach, uruchamianie paszociągu 4-5x na dobę, dodatkowe oświetlenie ptaków w połowie nocy, dodatkowe podanie paszy.

Wzrost ptaków i produkcja jaja do 40 tygodnia wiążą się z podawaniem paszy bogatszej- ptaki produkują i rosną. Gdy produkcja jaj maleje od 100 do 85%, między 40-45 tygodniem życia maleje zapotrzebowanie ptaków na składniki pokarmowe. Co 3-4 tygodnie zmniejsza się dawkę wagową o 1g. Ogranicza to marnotrawstwo pasz.

Maksymalne zmniejszenie stresu ptaków- brak zmian smaku, zapachu i formy paszy. Nie potrzeba podawać doatkowo preparatów witaminowych wit. A,D,E,K. Składniki mineralne podawać oddzielnie- mieszanka kredy, żwiru i mieszanki mineralnej dla drobiu. Kurom podaje się żwirek 2g/szt tygoniowo.2-4mm.Następnie 3g/szt tyg 4-6mm.Nie przez wszystkich jest stosowany i zalecany.

Kwas mlekowy- produkt fermentacji mlekowej czystej sacharozy. Kwas mlekowy- roztwór 50%. W zależności od wielkości dawki podaje się 250ml/100l wody. Działa bakteriobójczo, bakteriostatycznie. Podaje się młodym ptakom głównie na początku, dorosłym dwa razy w tygodniu. Może być podawany w formie sypkiej o mieszanki 2kg/t. Obróbka termiczna nie może być dużą, kwas mlekowy niszczy częściowo witaminy.

Żywienie indycząt i indyków.

Indyczęta- wysoka zawartość energetyczna 3000 kcal, białka do 28%. Podawać można różne pasze:

-małe stada- mieszanki zbożowe, zielenina (piołun, pokrzywa). Po 6 tygodniach podawać cebulę. Nie wolno podawać zielonki z mniszka lekarskiego- biegunka. Dokarmia się wieczorem mieszanką śrut zbożowych+zielonki+otręby pszenne. Można podawać okopowe, jarmuż, kapustę pastewną. Żołędzie- ptaki puszczane na wolność(naturalne warunki). Kasztany-Francja-jadalne, trzeba je sparzyć, obrać ze skorupki, wysuszyć. Mieszanka mineralna.

Żywienie kur mięsnych.

Wiek kur, masa ciała, spożycie paszy, wpływ na ilość białka i energię.

Do 40 tygodni masa ciała 2,9-3,2kg, spożycie paszy 150-170g/szt, 2750-2800kcal, białko 15-15,5%, stosunek energet.-białkowy 177-187.

Do 41(46)tygodnia-masa ciała 3,5-3,7kg, spożycie paszy 150-160g/szt, 2700-2750kcal, 14,5-15% białka.

Indyki:

1-3 tyg.-białko ogólne 28%, 2800kcal, 50g paszy dziennie, samice 470g, samce 500g, dawka dzienna-samica 45g, samiec 55g.

4-6 tygodni-białko 25%, 2900kcal, stosunek energet.-białkowy 115, masa ciała-samica 1600g, samiec 1900g, dawka dzienna-samica 125g, samiec 160g.

7-11 tygodni-białko 22%, 3000kcal, masa ciała-samica 4500g, samiec 5750g, dawka dzienna-samica 240g, samiec 310g.

12-15 tygodni- białko 18%, 3200kcal, masa ciała-samica 6600g, samiec 9200g, dawka dzienna-samica 250g, samiec 330g.

16-24 tygodnie- białko 16%, 3000kcal, masa ciała (18 tydzień)- samica 7850g, samiec 15200g, dawka dzienna- samica 260g, samiec 450g.

Dla wszystkich ptaków obowiązują następujące zasady:

-pierwszy tydzień-5-6 tydzień życia

• wybiera się ptaki zdrowe, ciężkie, o samczych cechach płciowych

• grube nogi

• prosty i długi mostek

• prosty i silny dziób

• szeroka i pełna pierś

Drugi przegląd 20 tydzień kury lekkie, ogólnoużytkowe,22-ciężkie, 24-indyki

-reproduktory średnio ciężkie, pozostałe skrajne odrzuca się

-proporcja płci prawidłowa 1,5 koguta/10 kur-mięsne, nieśne 1kogut/15 kur, 1 indyk/8-12 samic (cięższe ) do 15 (lżejsze). Indyki-sztuczne unasiennienie.

Przygotowanie stada do nieśności:

1.Przeprowadza się przegląd stada, wybiera się ptaki zdrowo i prawidłowo zbudowane.

2.Łączy się koguty z kurami dając początkowo nieco więcej kogutów.

3.Ustala się obsadę na jednostkę powierzchni.

4.Rozmieszcza się sprzęt do karmienia i pojenia oraz gniazda.

5.Wprowadza się mieszanki bogatsze w składniki pokarmowe.

6.Rozpoczyna się stymulację światła (więcej godzin światła, większa moc światła).

Należy unikać jaj ściołowych:

1.Zapewnić prawidłową konstrukcję gniazd.

2.Przyzwyczaić kury do gniazd (ustawić przed rozpoczęciem nieśności).

3.Dbać o czystość gniazd (wymiana ściółki, odkażanie).

4.Na początku nieśności warstwa ściółki na posadzce nie może przekraczać 5cm.

5.Uczyć ptaki znoszenia jaj w gniazdach, nie płoszyć, początkowo wybierać jaja tylko raz dziennie, jaja ściółkowe szybko zbierać.

U kur i indyków sypie się dodatkowo do ściółki 5-10g owsa/sztukę.

U kur mięsnych młodych, które mają zdolność do zatuczania od 4 tygodnia stosujemy restrykcję-dawkowanie pasz.

Karmidła-33-44mm, wysokość 55-60mm-kratki-kury mogą włożyć głowę między karbiki. Koguty nie włożą. Koguty dostają paszę na wysokości 50cm od posadzki- w cylindrycznych półautomatach, 1130-135g/sztukę, 12% białka, mało wapnia (1%). Zjadają to w ciągu 30 minut. Wtedy sypie się kurom-150g/sztukę dziennie. Pasza ta jest zjadana w ciągu 3 godzin. Zwiększa się zapłodnienie jaj. Ptaki przez dłuższy czas mogą być dobrymi reproduktorami. Zwiększa się przeżywalność ptaków.

Indyki- po 28 tygodniu życia podaje się indykom średniociężkim i ciężkim 17,5% białka, 2800kcal. Wielkość dawki pokarmowej zależy od masy ciała i płci oraz zawartości białka w paszy. Mieszanki bogatszej w białko podaje się mniej.

Przymusowe przepierzanie kur-ksero.

Inne metody- stosowanie preparatów chemicznych, zastąpienie mieszanki zbożem, owies, jęczmień przez 7-8 ni, po 8-9 dniach podaje się mieszankę 17,5% białka,. Pierzy się tylko szyja i brzuch. Lotki I i II rzędu nie przepierzają się. Okres nieprodukcyjny trwa krócej- 9-10 dni. Tracą ok.17% masy ciała.

Wykład 9

Zasady wychowu kaczek i gęsi:

Wygląd, seksowanie, pakowanie. Regulacja mokroklimatu w samochodzie. Pierwszą paszą, którą podajemy jest woda. Odwanianie i przewadnianie piskląt drobiu wodnego.

Odwodnienie- pisklęta nienaturalnie piszczą, niechętnie piją wodę, skoki mają cienkie i suche. Należy podawać do picia dużo wody bez dodatków i zapewnić 80-85% wilgotności względnej w powietrzu. Padnięcia piskląt występują w ciągu pierwszych 10-14 dni, często spowodowane zapaleniem pępka.

Przewodnienie- następuje opóźnienie zrastania powłok brzusznych, co może powodować zapalenie pępka i woreczka żółtkowego. Pisklęta niewiele piją, są mało ruchliwe, mają galaretowate obrzęki w okolicy potylicy i brzucha. Należy podawać łagodne środki przeczyszczające, miód, glukozę, melasę, KmnO4. Woreczek żółtkowy trawi się dłużej, bo 7-8 dni, a nie 6.

Dbałość o ściółkę, odkażania pomieszczeń z ptakami 3-5x dziennie. Higiena paszy i wody. Wentylacja.

Temperatura. W 4 tygodniu o 18-20ºC.

Program świetlny- początkowo 24h. Moc światła 4-5W/m2 pomieszczenia.

Wymiana powietrza- by można było usunąć 6m3 powietrza/h/1kg masy ciała ptaka.

Zawartość: amoniaku 0,001%, CO2-0,25%, H2S- 0,001%.

Para wodna 70-75% wilgotności względnej.

Obsada drobiu wodnego na 1m2 posadzki:

Kaczki:

Do 2 tygodnia	6-7 sztuk
Do 6 tygodnia	2-3 sztuki
Do 7 tygodnia	1-2 sztuki

Najlepiej na początku wychowu dać 3 sztuki/m2.

Gęsi:

Do 2 tygodnia	4-5 sztuk
Do 6 tygodnia	2-3 sztuki
Do 7 tygodnia	0,5-1 sztuka

Najlepiej na początku wychowu dać 2 sztuki/m2.

Stado kaczek, gęsi do 250 sztuk, kur do 500 sztuk.

Kaczki reprodukcyjne- pasze zawierające 19% białka ogólnego, 2850kcal- 0-3 tydzień.

Brojlery 2900kcal, 20% białka ogólnego.

4-8 tygodni- 2950kcal, 16,5% białka (reprod.), 2950kcal, 17% białka (brojlery)

9-26 tydzień- 2600kcal, 14% białka ogólnego-reprod.

Od 27 tygodnia- 2850kcal, 16% białka- reprod.

Maksymalny udział pasz gospodarskich w dawce pokarmowej dla drobiu wodnego:

Pszenica do 50% Ziemniaki parowane do 25%

Jęczmień do 30% Zielonka do 30%

Owies do 15% Zboże (łącznie) do 65%

Żyto do 10% Nasiona motylkowych łącznie do 10%

Otręby o 30% Premiks do 1%

Łubin do 5%

Bobik do 5%

Groch do 5%

Susz z traw do 15%

Przez pierwsze 2-3 tygodnie podawać na 100kg paszy 35g polfamixu2 i 20g Polfasolu B comp.

Od 8 dnia podawać w oddzielnych karmidłach mieszankę mineralną zawierającą kredę, Mn-D, żwir w proporcji objętościowej 1:2:4.

Przez pierwsze 2 tygodnie trzeba stosować mieszankę pełnoporcjową. Następnie wprowadzać pasze gospodarskie: jęczmień, pszenica, owies, otręby.

Łubinu, bobiku, grochu, peluszki do 10%.

Żywienie kaczek paszą z udziałem koncentratu:

Od 1 do 3 tygodnia życia- 39% koncentratu.

Od 4 do 7 tygodnia życia- 31% koncentratu.

Od 7 do 12 tygodnia życia-25% koncentratu.

Od 13 do 26 tygodnia życia - 21% koncentratu.

Kaczki niosące do 50%- 28% koncentratu

Kaczki niosące powyżej 50%- 35% koncentratu.

Kreda do 4%.

Żywienie kaczek mieszanką pełnoporcjową:

Od 1 do 7 tygodnia życia do woli.

Od 8 tygodnia życia do rozpoczęcia nieśności- 100g mieszanki i 100g dodatków (zboże, susz)

Kaczki niosące do 45%- 220g mieszanki

Kaczki niosące powyżej 45%- 260g mieszanki.

Kaczki niosące powyżej 75%- do 300g mieszanki.

10g ziarna owsa do koryt. Mieszanka mineralna w oddzielnych karmidłach, kredę Mn-D, żwir 1:2:4

Gęsi:

Reprod. 0-3 tygodnie 2800kcal, 20,5% białka, rzeźne 2850kcal, 22% białka.

Wiek- 4-12 tygodni- reprod.-2700kcal, 17% białka.

Rzeźne do 8 tygodni- 2800kcal, 17,5% białka

Od 13 tygodnia do dojrzałości- reprod.- 2500kcal, 14% białka.

Od 8 tygodnia- rzeźne- 2800kcal, 15,5% białka.

Można gęsi żywić podobnie jak kaczki tzw. systemem gospodarskim. Są lepiej przystosowane do takiego żywienia. Pierwsze 3 tygodnie mieszanka pełnoporcjowa zbilansowana. Od 6 tygodnia wprowadza się zielonki kośne lub pastwiskowe 300-350g paszy+pastwiska. Gęsi wyrośnięte 200g, w tym 50g zboża; pastwisko.

Dawka dzienna 65-83% zboża, 10% nasion motylkowatych, 30% suszu. Kiszonka wieloskładnikowa.

Zapotrzebowanie gęsi reprodukcyjnych na wybrane składniki pokarmowe:

-faza spoczynku- 2400kcal, 12% białka

-przygotowanie do nieśności- 2550kcal, 13,5% białka

-nieśność- 2680kcal, 14,5% białka

Żywienie gęsi paszą z udziałem koncentratu (38% białka ogólnego):

Od 1 do 3 tygodnia życia 34% koncentratu.

Od 4 do 12 tygodnia życia 24% koncentratu.

Od 13 tygodnia życia 12% koncentratu.

Gęsi niosące 24% koncentratu.

Uwaga: wahania dawki koncentratu mogą wynosić do 1%.

300-350g dziennie koncentratu.

Od 3 tygodnia można wprowadzić do dawki pokarmowej zboże i susz powodując rozrzedzenie składników pokarmowych. Od 7 tygodnia można wprowadzić do dawki pokarmowej pasze zielone. Wrażliwość gęsi na pasze jest największa do 6 tygodnia życia. Wprowadzenie zielonki wcześniej spowoduje opóźnienie wzrostu. W zielonej masie jest dużo białka. Między 4, a 5 tygodniem można uzupełnić 5% suszu. 7-12 tydzień- 10% suszu.

Pastwisko 150g mieszanki, 50g zboża zakładając że pastwisko jest bogate i gęś pobierze 200g paszy zielonej. W dawce pokarmowej dla gęsi żywionych sposobem gospodarskim 65% zbóż, 10% motylkowych, 25% suszu traw, okopowych lub kiszonek.

Kiszonka wieloskładnikowa.

25% zielonki rozdrobnionej + 10% śruta rzepakowa 00 + 15% jęczmienia + marchew lub buraczki, lub parowane ziemniaki 50%.

Odchów drobiu wodnego:

Warunki środowiskowe takie same jak w okresie wychowu ptaków reprod. Nie wolno ptaków przegrzewać i przeziębiać. Należy utrzymać odpowiednią obsadę.

24kg żywca uzyska się z 1m2 przy założeniu że kaczka będzie ważyć 3,2kg. Na 1m2 można wprowadzić 7,5szt kaczek.

Gęsi 24:5,5=4,4szt/m2

Obsada związana jest z wielkością wybiegów, % padnięć. Oświetlenie całodobowe, moc światła 3-4W przez pierwsze 2 tygodnie, później 2-3W/m2.

Gęsi brojlerów w Polsce się nie chowa. Pisklę jest drogie, odchów najdroższy w całym procesie technologicznym.

Wykład 10

Wychów drobiu wodnego.

Reprodukcja kaczek i gęsi:

Odpowiednia temperatura 10-12ºC (u gęsi 8ºC). Zbytnie obniżenie temperatury- zwiększa się zużycie paszy, maleje nieśność i odporność, zanika spermatogeneza. W okresie przygotowania ptaków do nieśności i w czasie nieśności przedłuża się dzień świetlny z 8 do 16 godzin ( u gęsi 8-10). Moc światła 4-5W/m2 w okresie reprodukcji. Obsada ptaków niezbyt duża: kaczki 2-3szt/m2, gęsi 0,5-1szt/m2. W zbyt dużej obsadzie- stres (zmniejszenie odporności, pogorszenie nieśności, zwiększenie zużycia paszy).

Wybór ptaków do reprodukcji- zwracamy uwagę na zdrowie, budowę i masę ciała, Wykształcenie I i II-rzędowych cech płciowych. Reproduktory I-rzędowe- wynicowanie narządu kopulacyjnego, II- rzędowe- wygląd samczy i samiczy.

Ptaki w jednym wieku o reprodukcji. Odpowiednie proporcja płci kaczki i gęsi- na 1 samiec na 4-5 samic ( u kaczek może być 5-6 samic). U kaczek dobre wyniki przy takim zestawieniu. Selekcję prowadzi się na zwiększenie liczby samic na 1 samca. Kaczki zestawia się na 2-3 miesiące przed rozpoczęciem okresu produkcji. Gęsi zastawia się ze względów behawioralnych najpóźniej w październiku, lepiej we wrześniu- instynkt kojarzenia par. Po zestawieniu kaczek, gęsi, drobiu grzebiącego nie należy wprowadzać żadnych zmian w urządzeniach, czy w ptakach znajdujących się w pomieszczeniu. Po zestawieniu odrobaczamy ptaki, jeśli były wypuszczane na czarny wybieg lub pastwisko. Po kilku miesiącach u ptaków następuje zmęczenie- następuje obniżenie krzywej nieśności. Jeśli się nie zareaguje krzywa ta będzie się nadal obniżać. Należy przedłużyć dzień świetlny (było 16h, przedłużamy o 1h), duże zadbanie o warunki bytowania (zimna woda do picia, unikanie stresów, składniki mineralne, odpowiednia wentylacja, pasza bogata w witaminy i składniki odpowiednie do produkcji jaja). Im krótsze zmęczenie, tym nieśność utrzyma się na wysokim poziomie.

Przygotowanie stada do nieśności- przegląd stada, jego zdrowia, budowy. Samce wprowadza się do budynku wcześniej niż samice i w większej ilości. Ustala się obsadę na jednostce powierzchni użytkowej. Samce daje się dodatkowo. Obsadę ustala się na samice. Umieszcza się gniazda przed rozpoczęciem okresu produkcyjnego. Pasze bogate w składniki pokarmowe- żywienie ad libitum. Rozpoczyna się stymulację światłem, zwiększa moc światła i przedłuża dzień świetlny.

Pozyskiwanie jaj wylęgowych. Unikanie jaj ściołowych. Gniazda czyści się na bieżąco. Ściółka na posadzce jest początkowo niewielka (5cm). Przez pierwsze kilka dni pozostawia się jaja dłużej w gniazdach. Kaczki niosą jaja rano do 9. Gęsi cały dzień- jaja zbieramy co 3-4 godziny. Nie należy łączyć jaj ściołowych z jajami z gniazd.

Jaja kacze można myć- warstwa mucynowa nie jest łatwo zmywalna.

W celu utrzymania dużej wartości biologicznej jaj należy

Zbierać jaja 3-4 razy dziennie, a w okresie chłodów lub upałów nawet 5-6 razy.

Czas magazynowania-dni	Temperatura	Wilgotność
4	10-15ºC	Do 75%
5	8-12ºC	70-85%

Od czego zależy ilość i jakość pierza:

-genotypu ptaka

-kalibru ptaka i powierzchni ciała

-pełnowartościowego żywienia

-dobrych warunków środowiskowych

-zdrowia (brak pasożytów zewnętrznych i wewnętrznych)

-terminu podskubu (pierze musi być dojrzałe)

-sposobu magazynowania pierza po podskubie

Stopka dutki luźno w skórze. Nie należy skubać grzbietu ptaka i piór ze skrzydeł. Po podskubie ptaki lepiej żywimy (podajemy więcej owsa), chronimy przed opadami i wiatrem.

Pierwszy podskub u gęsi 10-11 tydzień, następne w odstępach 7 tyg. Ostatni raz nie później niż jak ok.20 października.

Pierwszy podskub u kaczek w 8 tygodniu, najlepiej 13-14 tygodniu.

Całe pierze zdjęte z ptaka nazywa się opadem. Opad kaczy waży 90-125g i zawiera 20-25g puchu, 50-60g piór konturowych (tzw.miękkich), 25-35g piór skrzydłowych i ogonowych tzw. twardych.

Opad gęsi waży 250-300g i zawiera 50-60g puchu, 125-150g piór konturowych, 75-90g piór skrzydłowych i ogonowych.

Z jednego podskubu u gęsi uzyskuje się 50g pierza, później ok.120g, w tym 10-20g puchu. Gęsi dorosłe skubie się trzykrotnie uzyskując łącznie 300g pierza, w tym 60g puchu.

Podskub gęsi dorosłych-I-VI/VII, II-VIII, III-20IX.

Mieszańce dwurodowe AP57, AP56, PA75- są rozprowadzane zestawy. Do produkcji brojlerów.

Samce A55x samice P77 dają AP57

Ferma zarodowa, której celem jest wyprodukowanie w gospodarstwie rodzicielskim brojlerów sprzedaje samce A55 i samice P77, a ferma ta krzyżując A55xP77 uzyskuje pisklę AP57, które przeznaczone jest na brojlera. Wszystkie te mieszańce to Astra K.

Tworzenie towarowych gęsi ( do tuczu owsem)

Gęsi białe Kołudzkie

Ród ojcowski W33 x Ród mateczny W11

W 31

Ród mateczny W11 x Ród mateczny W11

W 11

W perspektywie przewiduje się tworzenie mieszańców trzyrodowych.

Ród ojcowski Rody mateczne

Ród męski Ród męski Ród żeński

A x A C x D

AA x CD

AACD

Rody ojcowskie Ród mateczny

Ród męski Ród żeński Ród żeński

A x B DD

AB x DD

ABDD

Wartości średnie wydajności rzeźnej oraz skład tkankowy u 8-tygodniowych kaczorów i kaczek rodowych:

% udział mięśni piersiowych 15,1-17,7%, mięśnie nóg 13,8-13,9%, skóry z tłuszczem 26-29,2%, skóry z tłuszczem i tłuszczu sadełkowego 27,6-30,9%, mięśni piersiowych i nóg 28,3-30,7%. Skład tkankowy zmienia się z wiekiem.

Cechy reprodukcyjne Gęsi Białych Kołudzkich:

Cecha	I okres nieśności	II okres nieśności
Liczba jaj od jednej gęsi	43	50-64
Masa jaja (g)	163	180-190
Zuż. paszy przez 1 gęś w okr. Nieś.	48kg	49-71kg
Zużycie paszy na 1 jajo (g)	1116	982-1125

Cechy mięsne gęsi Białych Kołudzkich w 12, 17 i 24 tygodniu.

Cecha	12	17	24
Masa ciała	5,4-5,9	6,1-6,9	7,5-7,9
Zużycie paszy na 1 kg masy ciała	3,5-3,9	4,9-5,5	6,7-7,2
Wydajność rzeźna (%)	60,6-61,9	61,5-64,2	62,4-65,3
Udział mięśni piersi. (%)	16,7-18	17,6-19	18,5-20
Udział mięśni nóg (%)	15,7-16,6	15,4-16,2	14,1-14,5
	20,2-22,1	21,2	25

Korzyści wynikające z chowu gęsi:

1.Po 6 tygodniach życia chów gęsi jest stosunkowo tani (m.in. wykorzystanie pasz z własnego gospodarstwa, oszczędność nośników energii).

2.Mięso i tłuszcz gęsi są bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe (65,5%) i witaminy (A,B1,B2,PP) oraz posiadają duże walory smakowe.

3.Gęsi regionalne ze stad zachowawczych można wykorzystać w gospodarstwach agroturystycznych.

4.Gęsi stanowią liczącą się pozycję w samozaopatrzeniu gospodarstw rolnych ( tuszki, krew, podroby, pierze, nawóz) i w eksporcie (tuszki, elementy pierza).

Wartość użytkowa brojlerów i gęsi:

Masa ciała kaczek w 8 tygodniu 3600g, zużycie paszy na 1kg 3,0-3,2kg, padnięcia 2,5%. Gęsi 17 tydzień 6,2kg, padnięcia 4,5%, zużycie paszy 4,8-5,2kg.

Użytkowanie kaczek piżmowych- żyją do dziś w Ameryce Południowej od Meksyku aż po Argentynę. 1950r- rozpoczęcie pracy hodowlanej (wytworzenie barwnych odmian). Kaczka odporna na nacisk selekcyjny. Udomowione przez Indian. Duży dymorfizm płciowy. Kaczor 5 kg, kaczka 2,8kg. Inny od Pekinów behawioryzm rozmnażania. Duże wymagania cieplne i znaczne zapotrzebowanie na tlen i wilgoć. Żyje na drzewach. Tam zakłada gniazda w dziuplach. Kaczęta po wykluciu wyskakują z gniazda. Dość duża agresywność. Pazury jak żyletki. Samica broni gniazda- w przypadku ataku pryska kałem na intruza. Jest to ptak długowieczny. Do Europy sprowadzona w XVIw. Wiele odmian barwnych. Wiek dojrzewania płciowego 28 tygodni, zapłodnienia 90%, wyląg z jaj zalężonych 75%, 185 jaj, 75-80g, liczba piskląt od jednego ptaka w dwóch okresach 140. Kaczory po 80 dniach odchowu 4,4kg, zużywają 2,7kg paszy, kaczki 65 dni- zabijane, masa ciała 2,4kg, zużycie paszy 3kg/kg masy ciała.

Okresy nieśności u kaczek piżmowych:

Od 1 do 25 tygodnia- wychów

Od 26 do 29 tygodnia- przygotowanie do nieśności

30-51 tydzień- I okres nieśności

52-65 tydzień- przymusowe przepierzanie się i przygotowanie do nieśności. Odejmuje się paszę, na pewien czas wodę.

66-87 tydzień- drugi okres nieśności.

Zapotrzebowanie kaczek na wybrane składniki pokarmowe:

20,5% białka, 2900kcal- 1-3 tydzień.

18% białka, 2850kcal- 4-10 tydzień.

16% białka, 2650kcal- 11-24 tydzień.

Od 25 tygodnia 17% białka, 2800kcal.

Przepierzanie 2850kcal, 12% białka.

Wychów kaczek 25 tyg. Oddzielnie trzyma się samce i samice. Duża agresywność samic. Obsada na m2: samce- 4-5 sztuk, samice 7-8 sztuk. Grupy tworzy się do 300 sztuk u młodych kaczek. Optymalnie 100 sztuk. Dorosłych 96 sztuk. 160 samców, 80 samic. Światło jarzeniowe, świetlówki kompaktowe. Początkowo 24h światła w 1 tygodniu, 2-3 tydzień 15h, 4-25 tydzień 8h. Moc światła na początku 3W/m2, potem 1W/m2. Temperatura początkowa 35ºC, wilgotność 80% na początku do 75% w późniejszym wieku. Pasza granulowana- średnica 2mm, później 3,5mm. Do 10 tygodnia życia żywimy ad libitum, samce 200g, samice 130g. Po 10 tygodniach ogranicza się dawkę pokarmową. Dajemy samcom ok.150-160g, samicom 100-110g. Na ptaka do 10cm karmidła i do 3cm poidła. Przycinanie górnej części dzioba w 25 dniu życia u obu płci do połowy tarczki dzioba.

Szczepi się też przeciwko chorobie Dersiego. Przygotowanie do nieśności przeprowadza się w proporcji 1:5. Przeprowadza się przegląd samców (narząd kopulacyjny). Na 1m2 2,5 kaczki (na 2m2 5 kaczek, 1 samiec). Stado 16 samców, 80 samic. Temperatura w kaczniku 14-20ºC (lepiej wyższe). Światło 11h w 26 tygodniu, 13h w 28 tygodniu, o 15 minut zwiększamy aż do 17h. Moc światła do 6W/m2, jarzeniowe 2W/m2. Wilgotność 65-75% jest niezbędna i dość dobrze działa intensywna wentylacja. Karmideł 15cm na ptaka, poideł 3cm, gniazda 5 samic/gniazdo.

W celu pobudzenia nieśności pasze ad libitum. W 27 tygodniu tylko samicom przycina się tarczkę dziobową.

Pozyskiwanie jaj i lęgi:

Zbiór 1 raz dziennie (godzina 10)

Przetrzymywanie 2-3 dni.

Odkażanie chloraminą.

Na szufladach jaja poziomo.

Temperatura w komorze lęgowej 37,5-37,7ºC, wilgotność 65-70%

W komorze klujnikowej 37,4ºC, wilg. 70%

Przed wylęgiem 37,3ºC, 90% wilg.

Chłodzenie i kropienie jaj zaczyna się w 10 dobie lęgu (a nawet wcześniej). Prześwietlanie jaj 17-18 doba. Przekład do klujnika 31-32 doba lęgu. Wyląg 35 doba lęgu.

Odchów brojlerów- kaczory do 11-13 tygodnia masa ciała powyżej 4kg. Zużycie paszy 2,8kg. Samice 9-11 tydzień masa ciała 2,2kg, zużycie paszy do 3kg., śmiertelność 2%.

Mulardy- mieszańce kaczora piżmowego z kaczką w typie Pekina (sztuczne unasiennianie)- ptaki niepłodne, dymorfizm płciowy słabo zaznaczony, ptaki do produkcji brojlerów 9-12 tygodni, łatwo się skubią, nadają się do tuczu na wątroby stłuszczone. Zużywają do 12 tygodnia odchowu 15-20kg paszy, podobne zapotrzebowanie do Pekina. Na 1kg masy ciała 4,2-5,5kg (tuszka duża)- po 12 tygodniach 3,8kg. Wydajność rzeźna ok.70%. Szczepienie na chorobę Dersiego. Wydajności rzeźne kaczora piżmowego z kaczką pekin. Wiek w tygodniach-9 tyg.-wydajność rzeźna 63,3%, 11 tygodni- 65,7%, 12 tygodni- 66,6%-najlepiej ubić.

Udział mięśni piersiowych wzrasta z wiekiem, mięśni nóg także. Skóra z tłuszczem podskórnym- maleje z wiekiem.

Zużycie paszy przez jednego ptaka systemem intensywnym w zależności od wieku:

Kaczki- 7 tygodni-9,6kg; 9 tygodni-13,2kg.

Mieszańce (pxp)-9 tygodni-12,0kg; 11 tydzień- 14,5kg, 12 tydzień- 15,9kg.

Gęsi- 12 tydzień- 19,8kg; 17 tydzień- 28,8kg, 24 tydzień- 39,4kg.

Wykład 11

Czynniki wpływające na jakość surowca:

• Dobry genotyp i jakość piskląt;

• Właściwe warunki środowiska;

• Żywienie umożliwiające właściwy rozwój i reprodukcję;

• Profilaktyka chowu;

• Przygotowanie do uboju, ubój, obróbka po uboju.

Skład podstawowy jaja:

• Żółtko: 45% wody, 15% białek, 35% tłuszczu, 3% popiołu;

• Białko: 88% wody, 10% białek, 2% popiołu.

Skład jajka zmienia się w zależności od żywienia, środowiska, wieku zwierzęcia.

LDL - mała gęstość, może wywołać arteriosklerozę;

HDL - prekursor hormonów płciowych, wchodzi w skład błon komórkowych;

Lizozym - składnik białka, który działa bakteriostatycznie; konserwant żywności;

Żółtko - zawiera immunoglobuliny, gammaglobuliny służące do immunizacji biernej; zawiera także trójglicerydy;

Lecytyna - wykorzystywana w przemyśle spożywczym; jest odżywką dla mózgu.

Żywienie i związana z nią jakość jaj.

Wpływa na smak, zapach, aromat, konsystencję żółtka. Zbiór i przechowywanie jaj w pomieszczeniach bezzapachowych. Białe jaja zawierają więcej dobrego cholesterolu. Jeżeli białka jest mniej niż 14% i mało aminokwasów egzogennych - ujemny wpływ na masę ciała. Jeśli białka jest ± 17,5%, dużo aminokwasów egzogennych - dodatni wpływ na masę jaja. Korzystny wpływ na smak jaja mają kwasy tłuszczy nienasyconych, ziarno owsa i jęczmienia, gdyż powodują zwiększenie frakcji gęstej białka. Niekorzystny wpływ na smak mają różne pasze gospodarskie: czosnek, cebula, brukiew, rzodkiewka, rzepa, mączki zwierzęce, śruta poekstrakcyjna rzepakowa /4-5% można podawać kurą reprodukcyjnym/. Stosunek białka rzadkiego do gęstego pogarszają: pszenica, kukurydza, zjełczałe tłuszcze, środki odkażające, szkodliwe gazy, zła wentylacja i jakość ściółki.

Barwa żółtka - 30-40% kukurydzy w paszy, 5% suszu z płatków nagietka /22 mg/kg/, preparaty karoteinowe /”karoten yellow”/, zielonki 30-50g/szt./dzień, aronia /zwiększa intensywność barwy żółtka/.

Jakość skorupy - zmiany w skorupie i pogorszenie jakości skorupy powoduje niedobór manganu, podawanie leków i przeciwutleniaczy.

Mięso drobiowe posiada mało tkanki łącznej. Nie zawiera tryptofanu i niewielką ilość metioniny; ma dużo glicyny i proliny. Jest to mięso dobrze przyswajalne przez człowieka. Posiada 0,2-6,5% kolagenu drobiowego.

Budowa tuszki i skład tk. zależą od genotypu zw. Niewielki wpływ mamy na to. Smak, konsystencja, barwa, skład chemiczny, zależy od rodzaju paszy, techniki żywienia, war. środowiskowych, profilaktyki (rodzaj zastosowania środka odkażającego, mikroorganizmy występujące i żywienie. Duża zawartość białka w paszy powoduje zmniejszenie zawartości tłuszczu i wody w tłuszczu. Chłodzenie wodą, ilość obcej wody w tłuszczu jest duża. Chłodzenie zimnym powietrzem jest wody obcej mniej. Pow. 20% białka nie wpływa na przyrost, ale wpływa w pewien sposób na skład tuszki. Na soczystości mięsa mają wpływ kw. tłuszczowe nienasycone. Dodatek kw.tł. nienasyconego nie jest zbyt duży (3%dawki). Skład tkankowy można zmienić. Żywienie ma wpływ na jakość tłuszczu i jego ilość. Zwiększenie nienasyconego kw. tłuszczowego zmniejsza temperaturę topnienia, pogarsza się smak i zapach (rybi) mięsa. Nienasycony kw. tłuszczowy tkanki trój -metylanowe
(synapina) + betaina ( sub .azotowa pochodzenia roślinnego) smak rybi . Nieprzyjemny smak i zapach mięsa wywołują też zjełczały tłuszcz - zawiera toksyczne tkanki aldehydy, NNKT, leki. Trzeba wprowadzić konieczne okresy karencji (7-10dni). Niewłaściwe środowisko, niektóre pasze, śruty poekstrakcyjne, woda.

Choroby drobiu - żółtaczka, grzybica - zły wpływ na smak i zapach - zły sposób głodzenia, złe postępowanie po uboju. Naturalne przeciwutleniacze: wit. C i E. Niekorzystne na smak i zapach , te same substancje na jaja. Zioła, majeranek, lubczyki - korzystnie - ziarno owsa, jęczmienia. Niekorzystne nasiona sorga -tanina. Zabarwienie skóry.

Średnia zawartość podstawowego składu chemicznego w tuszkach młodego drobiu:

Tł. Białko

Kurczęta 67,5 11,5 15,8

Indyki 68,4 8,2 22,5

Kaczki 56,6 26,8 15,8

Gęsi 52,9 29,8 16,8

Środki zawart. kw. tł. nienasyconych w tłuszczach zwierzęcych:

Kurczęta 49,0 16 0,9 0,4 66,3

Kaczki 42,0 24 1,4 0,2 67,6

Gęsi 57 8 0,4 0,1 65,5

Wieprz. 46 6,5 0,5 1,2 54,2

Wołowy 43 3,5 0,5 0,3 47,3

Żywność ekologiczną uzyskuje się na paszach ekologicznych tj. nie zmodyfikowanych genetycznie i wyprodukowanych metodami organicznymi w środowisku ekologicznym. Głównymi zagrożeniami są mikroorganizmy , a źródłem zakażenia mogą być: pisklęta, pasza, woda, gryzonie, dzikie ptaki, owady, sprzęt, odzież, ludzie, zwierzęta domowe itp.

Działania zmniejszające skażenia mikroorganiczne w fermach drobiowych:

• szczepienia

• metody eliminacji mikroorganizmów patogennych przez wprowadzenie mikroorganizmów konkurujących lub innych substancji zakwaszających

• dodatek kw. mlekowego

• wprowadzenie preparatów bakterio i grzybobójczych

• hydrotermiczne preparowanie paszy, ekspandowanie, ekstrudowanie

• inne zabiegi profilaktyczne.

Procesy dekontaminacji w rzeźniach drobiu w celu zmniejszenia liczby mikroorganizmów patogennych:

• mycie tuszek w wodnym roztworze dwutlenku chloru

• przemywanie alkalicznym roztworze fosforanu trój -sodowego

• ozonowanie wody chłodzącej

• użycie kwasu mlekowego lub jego soli

• zastosowanie promieniowania ultrafioletowego.

Produkcja drobiarskie przeznaczone do spożycia nie powinny zwierać:

• zbyt dużej ilości tłuszczu

• substancji niepożądanych, pogarszających smak, zapach lub barwy prod.

• substancji toksycznych takich jak sole metali ciężkich, mikotoksyny.

Natomiast mogą być wzbogacone w substancje korzystne dla zdrowia konsumentów takie jak witaminy E, selen, beta-karoten, kwasy omega 3 i 6 oraz NNKT.

Dobra pasza powinna być:

• zbilansowana pod względem skł. pok.

Ksero

Dioksyny - powstały w wyniku spalania w przyrodzie, a także w przemyśle. Rozpuszczalne w tłuszczach zwierzęcych. Dioksyny dostają się do tłuszczu ludzkiego i są tam magazynowane. 10 kilogramów /kg masy ciała dziennie można przyjąć:

• warunkiem udanej produkcji kurcząt jest posiadanie wolno rosnącego materiału genetycznego

• od 28 dnia życia trzeba żywić kurczęta paszą opartą na śrutach zbożowych (75%), bez dodatków tłuszczu, mączki rybnej oraz z ograniczonym udziałem witamin syntet.

• na 5 dni przed ubojem należy wycofać z paszy dla kurcząt wszystkie dodatki

• od 29 dnia odchów kurcząt prowadzić na wybiegu

• ubić można przeprowadzić najwcześniej po 80 dniu życia , po uzyskaniu masy 2000g (m. tuszki 1500kg)

• odległość od rzeźni nie może przekraczać 100 km (max czas transportu 2h)

• tuszki kurcząt Label Ronge podlegają określonemu czasowi magazynowania i warunkom dystrybucji . Na opakowaniu należy umieścić dokładny opis pozyskania produktu.

Profilaktyka wychowu i chowu drobiu:

• przygotowanie pomieszczeń

• przygotowanie wybiegów

• zabiegi profilaktyczne w pomieszczeniach i na wybiegach

• zwalczanie pleśniakowca lśniącego

• higieniczne pozyskiwanie jaj i piskląt

• higiena wychowu i chowu

• sposoby zmniejszania skażeń i środowiska przyrodniczego (podsuszanie obornika)

• program profilaktyczny w wychowie i chowie drobiu.

• higiena uboju

Przygotowanie ptaków do uboju i ubój:

Do uboju nie nadają się ptaki słabo wyrośnięte , ze źle wykształconymi mięśniami, zbyt odtłuszczone , wadliwie upierzone, z deformacjami kośćca, z uszkodzeniami ciała. Jest to spowodowane nie właściwym środowiskiem, błędami w żywieniu , zbyt dużą obsadą na jednostkach powierzchni, nieprawidłowym transportem do uboju.

Głodzenie ptaków rozpoczyna się w 8-12 h przed ubojem, załadunek i transport ptaków należy przeprowadzić bez stresów, trzeba zapewnić odpoczynek ptakom po transporcie. Jakość tuszek i mięso związane są z prawidłowym oszołamianiem ( natężenie prądu 85 mA). Większe natężenie prądu powoduje pogorszenie wykrwawiania, wybroczyny krwawe na skrzydłach i nogach, gorszy smak mięsa, pogorszenie jakości i trwałości tuszek itp.

130-190mA- krwiaki wewnętrzne mięśni piersiowych, złamanie kości obojczyka.

Pogarszanie stykania ptaków:

-w indykach 25-75mA, kaczki 85mA

Na jakość i trwałość mięsa ma też wpływ stresogenne postępowanie z drobiem i zbyt szybka obróbka po uboju - czas na wykrwawienie, umycie, schłodzenie, dojrzewanie mięsa {8h}- t temp. 1-4⁰C.

Wykład 12/25.05.2004

Na efektywność odchowu kurcząt brojlerów wpływają:

• genotyp i jakość piskląt

warunki środowiska odchowu

• żywienie kurcząt

• profilaktyka odchowu.

Europejski wskaźnik wydajności:

EWW= ^{masa ciała (kg) * przeżywalności (%)}

^{wiek (dni)*zużycie paszy na 1 kg m.c. (kg)} *100

dla gęsi 10

Wielkość EWW dla różnych gat. jest różna kurczęta - powyżej 200 pkt, gęsi co najmniej 500 pkt.

Schemat tworzenia brojlerów:

Rody ojcowskie rody mateczne

Ród męski ród żeński ród męski ród żeński

A x B C x D

AB x CD

ABCD

♂AB x ♀ CD - mieszaniec ABCD

Wartości średnie cech kurcząt brojlerów:

Typ uboju	Wiek(dni)	M.c.(kg)	Zużycie paszy na 1kg m.c.
Sharer	42	2104	1,83
Starbro	49	2590	1,99
Avian	42	1979	1,72
Farm 34	49	2452	1,89
ISA	42	2040	1,8
Vede He 715	49	2495	1,95
Hybro N	42 49	2000 2445	1,79 1,94

Wartości średnie cech 6 tyg. Kurcząt brojlerów:

	m.c.	Zużycie paszy	Ubytki zdrowotne	m. kurcząt z 1m^2 posadzki	EWW
Shaner
Starbro	1893	1034	2,8	26,3	215
Avian
Farm 34	1892	2074	2,8	26,3	211
ISA
Vede He 715	1928	2021	2,6	26,8	221

26 :2 =13+1

32:2=18+1

Wartość średnia wyd. rzeźnego 6 tyg, kurcząt brojlerów:

Typ broj.	Wyd.rzeźna %	Udz. mięśni piersiowych i nóg		Udział tł. sadełkowego w tuszce, patroszonej z szyją
Shaner, Starbrio	74,7	44,0	22,0	1,3
Avian, Farm 34	74,6	41,9	21,1	1,5
ISA, Vede He 715	74,8	42,6	20,9	1,4
Hybro N	75,9	42,0	21,4	1,4

System oddechowy kurcząt rzeźnych;

1. System intensywny (odchów kurcząt brojlerów -,produkcja tuszek).

Mieszańce o szybkim wzroście, regulowane war. środ., mieszanki białkowe i wysokoenergetyczne, pełny program profilaktyczny, duża obsada na jednostkę powierzchni, skrócony czas odchowu (do 6 tyg.).

2. System półintensywny (odchów kurcząt rzeźnych - produkcja tuszek). Mieszańce o szybkim lub średnio-szybkim wzroście; do 6 tyg. podaje się mieszanki wysokobiałkowe i wysokoenergetyczne. Później pasza z dużym udziałem zboża. Do 6 tygodnia warunki odchowu jak w odchowie intensywnym, później mniejsza obsada i możliwość korzystania z zielonego wybiegu . Ubój w 8 tygodniu życia. Można też ubić później.

3. System ekstensywny (odchów kurcząt rzeźnych Label Range - produkcja tuszek). Mieszańce o wolnym wzroście , żywienie od 28 dnia paszami z dużym udziałem zboża, do 29 dnia odchów na wybiegu, ubój najwcześniej po 12 tygodniu życia.

• warunki udanej produkcji kurcząt jest posiadanie wolno rosnącego materiału genetycznego.

Temperatura w odchowie brojlerów.

wg I Shaner, Avan - Farms 34 (II), ISA (III).

	Temp. sztuczna kwoka			pomieszczenie		Temp.(^0C) w pomieszczenie bez sztucznej kwoki
wiek	I	II	III	I i II	III	I
0 - 3	33 - 35	32	38	27 - 29	31 - 33	30 - 32
4 - 7	31 - 33	32	35	25 - 27	31 - 32	29 - 31
8 - 14	30 - 32	29	32	24 - 26	29 - 31	27 - 29
14 - 21	27 - 29	27	29	21 - 23	28 - 29	24 - 26
22 - 28	_	24	_	21 - 23	25 - 28	21 - 23
Od 29 cena	_	21	_	18 - 21	21 - 22	18 - 21

Program świetlny w odchowie brojlerów wg firmy Shaner (I) i ISA (II)

	Światło (h)		Ciemność (h)
Wiek (cen)	I	II	I	II
1 - 3	23	24	1	_
4 - 14	6	18 - 14	17	6 - 10
15 - 21	10	16	13	8
23 - 28	14	18	9	6
29 - 35	18	20	5	4
>35	23	22	1	2

Normy wyposażenia brojlerów:

Sprzęt	Nazwa sprzętu	jednostka	Liczba pt. (szt.)
Poidła	-okrągłe (dzwonowe) -kropelkowe -podłużne	1 sztuka 1 sztuka 2,5 cm	90 8 1
Karmidło	-talerzowo-tubowe -łańcuchowe -talerzowe	1 sztuka 5 - 7 cm 1 sztuka	30 1 55

Żywienie :

Zapotrzebowanie na skład pokarmowy kurcząt brojlerów.

Skład	Jednostki miary	Okres
		1-14 starter	15-35 grower	36-42 finisher I i II
Białko ogólnie	%	22%	20%	18%
Energia mat.	kcal	3000	3100	3100

Mieszanka finisher od mieszanki grower różni się tym, że z mieszanki finisher należy wycofać leki, antybiotyki, substancje biostmulujące.

wg ISA	Jednostka miary	Strater 1- 14	15 -28 grower	29 - 42 finisher I	42-56 finisher II
Białko ogólne	%	22%	21%	20%	19%
Energia mat.	kcal	3050	3150	3200	3250

Woda w odchowie kurcząt rzeźnych :

1. Opt. temperatura wody dla kurcząt wynosi 10 - 12⁰C, pH 7-8,5

2. Woda nie powinna zawierać bakterii (E.coli, paciorkowców, salmonelli, gronkowca)

3. Związków rozpuszczalnych w wodzie może być maksymalnie 3 g/l. Więcej może wywoływać u kurcząt biegunki, zmniejszać przyrosty, powodować uszkodzenia wątroby, pogarszać żywotność ( zawartość pierwiastków w wodzie nie powinna przekraczać żelaza 0,3 mg/l, manganu 0,1 mg/l, cynku 0,5 mg/l, magnezu 50 mg/l, siarczanów i chlorków do 200 mg/l.

4. Woda musi być łatwo dostępna i podawana w sposób higieniczny i bez ograniczeń.

5. Na 1 g paszy kurczę zużywa 2 - 3 ml wody. Powyżej 21 ⁰C na każdy 1⁰C zwiększa się spożycie wody o 7%.

6. Zwiększone spożycie wody u kurcząt występuje wtedy, gdy zawiera za dużo białka, NaCl, fosforu lub magnezu.

7. Niedobór wody dłuższy niż 12h pogarsza wskaźniki produkcyjne kurcząt rzeźnych.

Wykład 13/01.06.2004

Czynniki wpływające na zapłodnienie jaj i rozwój embrionów, zamieranie zarodków.

Na zapłodnienie:

Przygotowanie ptaków do reprodukcji, proporcja ♂ do ♀, dobór ptaków do kojarzeń, żywienie, mikroklimat, równowaga hormonalna, środowisko jajowodu, genotyp ptaków, interakcja środowiskowo- genetyczne.

Czynniki wpływające na rozwój embrionalny i jakość piskląt:

Wiek rodziców, mikroklimat, sposób utrzymania, żywienie, genotyp, zabiegi profilaktyczne, technika lęgu.

Za zamieralność embrionów.

Zakażenie jaj mikroorg. (37%), nieprawidłowe żywienie rodziców (25%) błędy w postępie z jajami przed lęgiem (29%), błędy w technice lęgu (7% interakcje środowiskowo-genetyczne (6%).

Pozyskiwanie jaj wylęgowych:

1.Zbiór jaj do płaskich koszy (do 2 warstw).

2. Częstość zbioru co 2-3h. Cena jaj wylęgowych (pęknięta skorupa, plamy, krwiste, mięsiste).

3.Odkażanie jaj na sucho.

4.Parami formaldehydu przez 30 min. z temp. 22-26⁰C i wilgotności 75% (na 1m³ daje się 21ml wody, 17g KMnO_4, 21ml formaliny).

5.Promieniami UV ( 30 - 50 W/1 min./1m²).

6.Ozonem (300mg/m³).

Odkażanie jaj na mokro łączy się z myciem jaj (0,5% Poleny Jod-k)lub najpierw jaja myje się, a następnie odkaża (2% Poleny Jod-k).

Czyszczenie mechaniczne jaj gęsich drobnym papierem ściernym.

W celu uzyskania czystych i mniej zakażonych jaj należy:

• wymienić ściółkę w gniazdach raz w tygodniu

• dbać o czystość ściółki na posadzce (osuszanie, dościelanie, odkażanie)

• odkażanie 5% formaliną, 5% Poleną Jod-K lub 0,5% siarczanem miedzi całego pomieszczenia z drobiem, a szczególnie gniazda.

Woda do mycia jaj powinna mieć temperaturę o 6 - 10⁰C wyższą niż temperatura w pomieszczeniu w którym to jajo zostało wyprodukowane.

Do przetrzymywanie w magazynie jaj wylęgowych nadają się tylko jaja czyste. Pomieszczenie chłodne, niezbyt wilgotne, bez zapachów, pleśni. Im dłuższy jest czas przetrzymywania jaj tym temperatura magazynu powinna być niższa, a wilgotność wyższa. Najlepiej magazynować jaja do 4 dnia utrata wody mała, niewielkie zmiany treści jaja.

Rola woreczka żółciowego w roztworze embrionów i postembrionalnym.

• Jako rekompensatora nieprawidłowości środowiska w okresie embrionalnym i postemb., magazyn wody, zawiera ciało odpornościowe i immunoglob.

• Spełnia f-cję ukł. oddechowego w początkowej fazie, zostaje wciągnięty do jamy ciała, a krew do krwiobiegu. Gdy źle prowadzony lęg - niezagojony pępek. Krew w naczyniu pępka i brak gojenia pępka - zakażenie mikroorganizmu. Prawidłowo uwodniony woreczek żółciowy resorbuje się w ciągu 6-8 dni natomiast później kanał żółtkowo-jelitowy zarasta się, woreczek żółciowy nie może być strawiony.

Postępowanie z pisklętami:

1. Gdy znaczna część jaj jest naklutych (co najmniej 60%) - odkażanie parami formaliny.

2. 60 - 70 % wyklutych - pierwszy raz wyjmuje się, potem co 6h. Wyjmuje się za pierwszym razem takie pisklęta wilgotne.

3. Ocenia się budowę piskląt (nóżki, dziób, głowa, skrzydła).

4. Budowa i wykształcanie puchu, barwa. Puch niesklejony.

5. Zagojony pępek.

6. Kształt oka - okrągły.

7. Czystość odbytu. Biała biegunka - salmonella - jak są białe nitki.

8. Odrzucanie piskląt z wadami na tle dziedzicznym - geny semiletalne, zaburzenia równowagi, drżenie ciała, ślepota.

9. Wady spowodowane błędami żywieniowymi rodziców, w technice lęgu, postawa astronoma ( brak Mn i witaminy B1), porażenia natury żywieniowej (brak witaminy B2), wady budowy głowy (spowodowane brakiem witaminy D3), zniekształcony dziób, skoki, szyja (brak kwasy foliowego).

Wykład 14/08.06.2004

Rodzaje skażeń - wywołane przez dział. fermy drobiu.

• mikrobiologiczne- z obornika, paszy, wody, ptaków.

Obornik-skład:

• pomiot (kał i odwodniony mocz)

• ściółka (mat. ściółkowy, woda rozlana z poideł, resztki paszy, pióra, kurz). Skażenie mikrobiologiczne można ograniczyć zmniejszając emisję gazów poprzez m.in. zapewnienie dobrej jakości i ilości ściółki, optymalna liczba ptaków w pomieszczeniu, będące uwarunkowanie ptaków chorych i słabych, dobra jakość paszy i wody, minimalizacja rozchlapywania wody z poideł, odkażanie pomieszczenia razem z ptakami, podsuszanie obornika (temperatura, wentylacja, dodatek super fosforu), stosowanie preparatów wiążące amoniak i siarkowodór oraz zmniejszających skażenia mikrobiologiczne (salgrad, molgard, probiotyki, kwas propionowy, mlekowy i inne).

Do 0,01mg/l - amoniak , H₂S

CO₂ do 5mg/l - obniża produkcję, powoduje zatrucie.

Skażenie mikrobiologiczne i chemiczne zależy od ilości pomiotu w zbiorniku - zależy od wieku, gatunku, ilości wydalonego pomiotu.

Ilość wydalonego pomiotu w różnych gatunkach ptaków gospodarczych:

Ptaki które jedzą pasze bardziej treściwą wydalają mniej pomiotu. Ptaki jedzące pasze wodniste i mniej skoncetrowane wydalają więcej pomiotu. Ptaki młode mniej pomiotu. Ilość wody w pomiocie. Drób grzebiący wydala 1,5 razy więcej pomiotu niż zjada paszy. Pomiot jaki wydala zawiera duże ilości wody. U drobiu wodnego ilość wydalanego pomiotu jest dwa razy większa niż ilość pobranej paszy. Ilość wody w oborniku, azotu w oborniku (od jakich zw.) od rodzaju ściółki i jej podsuszenia.

Świeży pomiot drobiu grzeb. do 25% s.m., u wodnego do 15/5 s.m. Można pomiot podsuszyć - grzebiącego do uzyskania 20% wody, wodnego do 30-40% wody. Wielkość emisji amoniaka zależy od ilości w azotu w pomiocie 1,3-1,6%, mniej u drobiu wodnego, więcej u grzebiącego.

Pochodzenie azotu- z moczu. Mniej stały 40 - 70% kwasu moczowego (głównie z moczu), -4-20% forma amonowa, 4-12% mocznik, 10-40% azot białko paszy, 58-86% azotu pochodzi z moczu, 14-42% pochodzi z kału.

Wielkość emisji amoniaku z 1 m² powierzchni obornika z uwzględnieniem strat azotu.

Wychów kur mięsnych 0,57 - 0,69

Reprodukcja kur mięsnych 2,87 - 4,31

Odchów kurcząt brojlerów 0,28 - o,57

Wychów indyków 0,58 - 0,66

Reprodukcja indyków 0,48 - 0,64

Odchów indyków rzeźnych 0,46 - 0,53

Wielkość emisji amoniaku z obornika

E_NH3=Mp x 0,015 x 0,15 x 1,21

Mp - łączna masa pomiotu wydalonego przez ptaki

Emisja amoniaku z produkcji zwierzęcej:

6% z ferm drobiu, 15% emisja z ferm świńskich, 55% z ferm bydlęcych, 24% z innej produkcji zwierzęcej.

Racjonalne wykorzystanie obornika:

• Wywiezienie na pole i szybkie zaoranie

• Pryzmowanie obornika - ubić, obsypać ziemią, osłonić z góry folią, zakazić dżdżownicą kalifornijską, nawóz podobny do humusu, bezzapachowy, nawóz dla warzywnictwa.

• Do uprawy pieczarek.

Obornik lub pomiot z wybiegów ma mniejszą wartość nawozową. Mało azotu, mikroorganizmów. Może być wykorzystywany jako nawóz w uprawie różnych roślin w okresie wegetacyjnym.

Z obornikiem do gleby dostają się mikroorganizmy, które żyją tam długo, długotrwałe skażenie. Dostają się też związki fosforu. Fitoza - rozbita zw. fosforu, umożliwiono wykorzystanie fosforu przez zwierzęta. Sole metali ciężkich i pestycydy.

Skażenia azotami i azotynami. 15mg/l - stanowi zagrożenie dla człowieka i dla ptaków, wada ulega też skażeniu subst. innymi - różnymi mikroorganizmami. Miejsca ujęć wody pitnej powinny być oddalone od ferm. Odpowiednie nazwanie sztuk padłych - przetworzenie na mączkę zwierzęcą już zakażane , systemy krematoryjnego unieszkodliwiania.

CO, SO₂, NO₂ do środowiska przyrodniczego, ta emisja nie jest objęta nakazami i zakazami, zanieczyszczenia fizyczne i mechaniczne.

Wielkość cząstek pochodzenia organicznego i nieorganicznego w powietrzu:

Dymy - cząsteczki o wielkości do 0,1 nm

Pyły do 5,0 nm

Kurz powyżej 5,0 nm

Pyły - osiadają wolno i im mniej tym wolniej. Przy oddychaniu są wciągane do płuc, dochodzą do pęcherzyków, a część do węzłów chłonnych i naczyń limfatycznych - powodują pylicę, którą w warunkach przemysłowych, dzięki pyłom węglowym i krzemowym.

Klasyfikacja powietrza wg liczby cząstek kurzu i pyłów (szt/cm³).

W pomieszczeniu drobiu do 400 cząstek na cm³ powierzchni.

I klasa - powietrze dobre (50 cząstek)

II klasa - powietrze słabo zanieczyszczone ( 5- 100 cząstek)

III klasa - powietrze średnio zanieczyszczone (100- 200 )

IV klasa - powietrze znacznie zanieczyszczone (200-300)

V klasa - powietrze silnie zanieczyszczone (300-400)

VI klasa - powietrze bardzo silnie zanieczyszczone ( powyżej 400 cząstek)

1,5t/h - kurnik, gęśnik 3000 gęsi emisja łączna 12t - 4m-ce

Utrzymane ptaki w pobliżu ośrodków przemysłowych - niekorzystny wpływ miasta dzięki zapyleniu na zdrowie i produkcyjność. Dotyczy to także upraw.

Sposoby zmniejszenia zapylenia powietrza:

• Utrzymanie wilgotności powyżej około 60 - 70%

• Zapewnienie prawidłowej wilgotności ściółki

• Regulacja intensywności wymiany powietrza

• Odpowiednia forma i sposób podawania paszy

• Właściwy program świetlny w pomieszczeniu

• Spokojna obsługa drobiu

Więcej karmideł, mniejsza warstwa paszy w karmidłach.

Promienie UV - powietrze czyste od pyłów.

Pasy zieleni - drzewa liściaste i iglaste na przemianę.

25

---