Opublikuj swoje artykuły w ramach naszego archiwum korzystając z elektronicznego systemu rejestracji publikacji. Stała współpraca z NPE procentuje - możesz bezpłatnie korzystać z własnego serwisu internetowego i komercyjnego konta pocztowego. Publikacje w NPE są bezpłatne. Wystawiamy zaświadczenia o publikacji.
**********
mgr Małgorzata Jabłońska
pedagog - terapeuta, logopeda
mgr Mariola Szkudlarek
pedagog-terapeuta
nauczycielka nauczania zintegrowanego
Szkoła Podstawowa nr 4 w Barlinku
Uczmy Się Żyć Razem - Dajmy Szansę Wszystkim
Wewnątrzszkolny Program Edukacji Integracyjnej
dla klas I - III i IV - VI
W ostatnich latach wzrasta zainteresowanie kształceniem integracyjnym. Nauczanie
i wychowanie dzieci zdrowych i niepełnosprawnych stało się zjawiskiem powszechnym w naszych szkołach, choć ostatnio wzbudza coraz więcej emocji i kontrowersji. Doświadczenie szkół prowadzących klasy integracyjne wskazuje na konieczność tworzenia odpowiednich warunków społecznych, merytorycznych i metodycznych obok ekonomicznych, administracyjnych
i architektonicznych, aby idea integracji mogła się sprawdzić.
Od kilku lat nie obca jest nam idea integracji, co dało swój wyraz w funkcjonowaniu tzw. „ świetlicy integracyjnej” oferującej różnorodne formy grupowej pomocy terapeutycznej uczniom o specjalnych potrzebach edukacyjnych, przygotowaniu budynku szkoły - zniesieniu barier architektonicznych (podjazdy, winda ...itp.), utworzeniu klasy integracyjnej dla uczniów z rejonu Barlinka.
Integracja jest jednak długim i skomplikowanym procesem. Jest szansą ale też może być zagrożeniem. Należało podjąć więc systematyczne działania polegające na stopniowej zmianie systemu wartości , postaw i jakości relacji międzyludzkich całej społeczności uczniowskiej, nie tylko uczniów z klasy integracyjnej oraz grupy uczniów, wolontariuszy, rodziców, którzy od kilku lat uczestniczą w popołudniowych stymulacyjnych zajęciach integracyjnych.
Niniejszy program edukacyjny jest więc wprowadzeniem, przygotowaniem do edukacji integracyjnej, obejmującej zarówno nauczanie i wychowanie w ramach pierwszej, w naszej szkole, klasy integracyjnej ale przede wszystkim służy tworzeniu klimatu sprzyjającemu obcowaniu dzieci niepełnosprawnych z całą społecznością szkolną ( uczniowie wszystkich klas , rodzice, nauczyciele
i inni pracownicy szkoły ). Idea, cele programu zostały z aprobatą, zrozumieniem przyjęte przez członków rady pedagogicznej. Po realizacji w roku szkolnym 2002/2003 ( program cieszył się dużym zainteresowaniem wychowawców i uczniów wszystkich klas I - VI ) Program „Uczmy się żyć razem - dajmy szansę wszystkim” został na stałe włączony do Szkolnego Programu Wychowawczego
i Profilaktycznego.
Cele i treści programu
Program edukacyjny „ Uczmy się żyć razem - Dajmy szansę wszystkim” daje możliwość realizacji następujących celów wychowawczych:
Upowszechnienie postawy tolerancji, akceptacji, odpowiedzialności za siebie i innych wśród wszystkich uczniów szkoły
Wspieranie poczucia bezpieczeństwa, przynależności i akceptacji u uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych
Upowszechnienie idei integracji wśród dzieci i nauczycieli
Podnoszenie jakości i skuteczności oddziaływań mających na celu prawidłowe, wzajemne relacje dzieci zdrowych i niepełnosprawnych
Program zakłada dwa poziomy realizacji:
Cykl edukacyjny w klasach I - III
Cykl edukacyjny w klasach IV - VI
Treści i proponowany sposób prowadzenia zajęć z dziećmi zostały dostosowane do poziomu rozwoju i możliwości percepcyjnych uczniów młodszych i starszych klas szkoły podstawowej.
Na poziomie klas młodszych program obejmuje 4 bloki tematyczne:
Jaki piękny jest ten Świat! ( Jak poznajemy świat )
Co utrudnia poznawanie świata?( Inny - nie znaczy gorszy! )
Różne sposoby porozumiewania się
Zrób to inaczej - konkursy jako podsumowanie programu
W klasach starszych IV - VI program obejmuje cykl zajęć :
O niepełnosprawności inaczej
Konkursy podsumowujące program edukacji integracyjnej: konkurs literacki „ Bez barier - refleksje
o przyjaźni i tolerancji” oraz konkurs plastyczny „ Zrób to inaczej”
Metody pracy
W ramach zajęć edukacyjnych dzieci uczą się nowych treści poprzez zabawę i współpracę
w grupie rówieśników. Zaproponowane metody pracy są dostosowane do możliwości dzieci w danym wieku. W pełni aktywizują, ukierunkowują działanie uczniów, dają możliwość efektywnej współpracy z rówieśnikami i uczenia się prawidłowych wzajemnych relacji z innymi. Dzieci mogą poznać swoje możliwości i ograniczenia, swoje zmysły, uczucia, zaspokoić swoją ciekawość związaną
z niepełnosprawnością.
Wśród zawartych w programie gier i zabaw są ćwiczenia opracowane przez znanych autorów, od wielu lat wykorzystywane przez nas podczas różnorodnych zajęć stymulacyjnych.
W klasach młodszych gry i zabawy powinny być krótkie z uwagi na ograniczone możliwości koncentracji uwagi oraz urozmaicone - przeplatane zabawami angażującymi inne zmysły i różne sfery aktywności dziecka (ćwiczenia statyczne i ruchowe, ćwiczenia małej i dużej motoryki ciała... itp.).
W klasach starszych , gdzie koncentracja uwagi już jest większa, ćwiczenia mogą być dłuższe wykorzystujące dobrą umiejętność czytania i pisania, mogą też być bardziej statyczne oraz nastawione na pracę grupową.
W celu ożywienia bądź zrelaksowania zespołu klasowego można wprowadzić którąś z zabaw zaproponowanych dla klas I - III.
Prezentowany program edukacyjny wykorzystuje następujące techniki i metody aktywizujące:
gry i zabawy interakcyjne - są „ interwencją prowadzącego (lub jednego z uczestników)
w aktualną sytuację grupową, która nadaje aktywności członków grupy pewną strukturę dzięki specyficznym regułom gry i na określony czas, aby osiągnięty został cel nauczania.”
wizualizacja - rodzaj ćwiczeń relaksacyjnych, koncentrujących, odprężających fizycznie
i psychicznie, odwołujących się do wrażliwości i wyobraźni dzieci ( wyobraźnia, symbol)
Burza mózgów - służy stworzeniu listy pomysłów na rozwiązanie danego problemu, umożliwia otrzymanie dużej liczby propozycji w krótkim czasie. Stosując tę technikę należy pamiętać o tym, że zapisywane są wszystkie pomysły - nawet te śmieszne i dziwne, zabronione są jakiekolwiek komentarze podczas zgłaszania pomysłów. Po zapisaniu wszystkich możliwych pomysłów, grupa wybiera te najbardziej możliwe do realizacji. Wówczas można omówić pomysł ale nie krytykować. Ostateczny zestaw pomysłów zostaje na tablicy lub na arkuszu papieru.
Dyskusja klasowa - dzieci wymieniają poglądy, dzielą się doświadczeniem, wypowiadają się, razem pracują nad wspólnymi problemami. Efektywna dyskusja wymaga pewnych reguł: należy dbać, by dzieci kierowały swoje wypowiedzi do siebie nawzajem, nie jedynie do nauczyciela (dziecko mówi do całej klasy) i utrzymywały kontakt wzrokowy; zachęcać wszystkich uczniów do brania udziału w dyskusji ( szczególnie tych mniej aktywnych, podkreślając wagę ich zdania); dbać o to, by wypowiadała się zawsze tylko jedna osoba - reszta uczniów słucha i nie komentuje;
Pantomima - daje możliwość ekspresji ruchowej, pozwala odreagować napięcie ;
Drama -odgrywanie scenek na wybrany temat. Uczniowie mają możliwość przyjęcia punktu widzenia danej osoby ( np. osoby niepełnosprawnej), poprzez własne doświadczenie zrozumieć jej myśli, uczucia. Mogą próbować nowych sposobów zachowania i reagowania. Jest to sytuacja symulowana, a więc bezpieczna.
Zabawy relacyjne z Metody Ruchu Rozwijającego W. Sherborne - to ćwiczenia ruchowe dające mnóstwo korzystnych doświadczeń ze wzajemnego kontaktu. „ Relacje występujące w doświadczeniach ruchowych można podzielić na trzy grupy: 1) relacja opiekuńcza, czyli „z”;2) relacja „ razem”; 3) relacja „ przeciwko”.” Metoda ta wykorzystuje dotyk, ruch, relacje fizyczne, emocjonalne i społeczne do pogłębienia świadomości własnego ciała - samego siebie
i nawiązywania prawidłowych, głębokich kontaktów z innymi ludźmi. Jest stosowana zarówno
w zespołach dzieci zdrowych jak i grupach integracyjnych ( osoby zdrowe i niepełnosprawne
w bliskim kontakcie).
Karty pracy - przeznaczone dla każdego dziecka lub grupy uczniów. Karta pracy jest zadaniem dla dziecka.
Zabawy z przyrządami - mogą to być gry i zabawy typu interakcyjne lub relacyjne, ruchowe wykorzystujące różnorodne pomoce np. tunel, chustę animacyjną, chustki, szarfy, kasztany, piłki ....itp.
Podczas realizacji programu należy zrezygnować z tradycyjnego siedzenia w ławkach. Korzystniejsze dla procesów grupowych jest siedzenie w kręgu (kontakt wzrokowy, co ułatwia słuchanie siebie nawzajem; zniesienie sztywnych ram, wzrost poczucia bliskości i zainteresowania ).
Proponujemy stosowanie pracy grupowej lub w parach. Grupy mogą dobierać się same, warto jednak zadbać o to, aby skład grup ulegał zmianie.( są różne sposoby losowego podziału na grupy - mogą dotyczyć głównego tematu zajęć). Praca w małych grupach zapewnia uczniom poczucie bezpieczeństwa, bliskości, większej otwartości, uczy współpracy i pozytywnej rywalizacji (pracę wszystkich grup, bez względu na efekt końcowy, należy wzmocnić pozytywnie, dowartościować, nie krytykować, dać każdej grupie możliwość zaprezentowania się na forum całej klasy ).
Do aktywnego uczestnictwa w zajęciach nie należy nikogo zmuszać, można jedynie zachęcać poprzez stworzenie przyjaznej atmosfery. Atmosfera zaproponowanych w programie zajęć, mających na celu głównie stymulowanie postaw tolerancji, akceptacji, odpowiedzialności, uwrażliwienie dzieci na każdą „ inność” , powinna w szczególności sprzyjać otwartości, poczuciu bezpieczeństwa dzieci - uczestników programu „ Uczmy się być razem - Dajmy szansę wszystkim!”. Osoba prowadząca zajęcia powinna więc w sposób szczególny dbać o przestrzeganie przez wszystkich uczniów następujących zasad pracy grupowej :
mówi tylko jedna osoba, reszta słucha, nie przeszkadza;
każdy ma prawo zabrać głos;
nie wolno nikogo wyśmiewać, poniżać, lekceważyć;
każdy mówi tyle ile chce, jeśli nie chce zabrać głosu - nie zmuszać;
każdy mówi w swoim imieniu,( wypowiedzi typu „ ja” )
nie krytykować, nie oceniać wypowiedzi - każdy ma prawo do własnego zdania, wyrażać poglądy
w sposób kulturalny, nie ranić uczuć innych.
Uwagi o realizacji programu i ewaluacja
Prezentowany program edukacyjny może być realizowany przez wychowawców klas I - VI.
W klasach młodszych nauczyciel nauczania zintegrowanego ma większe możliwości realizacyjne, większą dowolność w doborze terminu zajęć. Cykl może być przeprowadzany np.
w ramach zajęć plastycznych, muzycznych, ruchowych.
Ważne jest jednak, aby bloki tematyczne były zrealizowane w zwartym cyklu. Jest to ważne dla procesu kształtowania się postaw, systematycznego doświadczania pozytywnych zachowań, przeżywania uczuć związanych z ideą integracji.
W cyklu przeznaczonym dla tych klas podajemy szeroki zestaw ćwiczeń, do wyboru przez nauczyciela. Można je dowolnie dobierać, wplatać w tok zajęć, biorąc pod uwagę propozycje wykorzystania metod pracy ( patrz rozdział METODY PRACY ). Ćwiczenia są tylko propozycją dla nauczyciela ale również mogą być inspiracją do wprowadzania innych, własnych równie dobrze realizujących główne cele programowe.
W klasach starszych program może być realizowany w ramach lekcji wychowawczych. Wychowawca klasy nie musi ściśle trzymać się zaproponowanego scenariusza zajęć, choć powinien pamiętać o głównych celach wychowawczych programu. Może wprowadzać ćwiczenia, które są zawarte w cyklu edukacyjnym dla klas I - III. Mamy na myśli szczególnie ćwiczenia relaksujące, aktywizujące...itp. Potrzeba takich zabaw i gier oraz ich rodzaj zależy przede wszystkim od danego zespołu klasowego i elastyczności, pomysłowości nauczyciela.
Konkurs literacki może zostać przeprowadzony na lekcjach języka polskiego, natomiast konkurs plastyczny na lekcji sztuki.
Proponujemy, jeśli będzie taka możliwość, nawiązywać do idei integracji przy omawianiu lektur na języku polskim oraz prezentować sylwetki kompozytorów z niepełnosprawnością i ich twórczości
w ramach lekcji sztuki... itp.
Systematyczność, różnorodność zajęć może przynieść spodziewane rezultaty w kilku obszarach:
reprezentowanie postaw tolerancji i akceptacji przez dzieci i nauczycieli;
nawiązywanie prawidłowych, życzliwych, przyjacielskich relacji dzieci zdrowych
i niepełnosprawnych; okazywanie pomocy dzieciom niepełnosprawnym, rozumienie ich ograniczeń i potrzeb;
rozwój społeczny dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych;
podwyższenie jakości pracy wychowawczej nauczycieli szkoły podstawowej poprzez stosowanie w praktyce alternatywnych metod uwzględniających współczesne trendy w pedagogice ;
Ocena Programu „Uczmy się żyć razem - Dajmy szansę wszystkim” zostanie dokonana przez:
sprawdzenie realizacji programu przez wszystkie klasy szkoły podstawowej w danym roku szkolnym ( tematy lekcji w dziennikach lekcyjnych, konsultacje z wychowawcami klas I - VI );
wystawę prac plastycznych podsumowujących cykl edukacyjny;
opublikowanie prac literackich na łamach gazetki szkolnej i gazety lokalnej;
uzyskanie od dzieci informacji zwrotnych na temat prowadzonych zajęć w formie ankiety ewaluacyjnej;
sprawdzenie frekwencji na proponowanych zajęciach i udziału konkursach;
badanie wzajemnych relacji, podczas wspólnej nauki i zabawy, uczniów zdrowych
i niepełnosprawnych ( obserwacja uczestnicząca, opinie nauczycieli i rodziców);
uzyskanie od nauczycieli - realizatorów programu informacji zwrotnych na temat proponowanych treści i metod w formie konsultacji w czasie realizacji, ankiety ewaluacyjnej;
zainteresowanie problemem integracji środowiska lokalnego
( wypowiedzi na łamach lokalnej prasy, prezentacja prac plastycznych i literackich wykonanych przez dzieci).
Cykl edukacyjny dla klas 1-3
( Jak poznajemy świat? ) |
Cele:
uświadomienie dzieciom, że każdy ma taką samą potrzebę poznawania otaczającego świata;
pokazanie i uświadomienie dzieciom najważniejszych sposobów, źródeł i kanałów percepcji
(wzrok, słuch, dotyk, ruch, węch, smak, inne - np. książki, telewizja, wystawy, kontakty z innymi
ludźmi- nauka i zabawa)
Proponowane ćwiczenia:
Można skorzystać też z pozycji:
Klaus W. Vopel „Gry i zabawy ruchowe dla dzieci w wieku od 3 do 6 lat”( części 1 - 5 Witajcie
nogi!, Witajcie ręce!, Witajcie oczy!, Witajcie Uszy!, Od stóp do głów ) Wyd. Jedność; Kielce
1999r.
Klaus W. Vopel „ Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i młodzieży. Część 1 - 4”; Wyd. Jedność;
Kielce 1999r.
Klaus W. Vopel „ Dzieci bez stresu. Tom I i II”; wyd. Jedność;
W. Sherborne „ Ruch rozwijający dla dzieci”; Wydawnictwo Naukowe PWN; Warszawa 1997r.
Wzrok
(poprzez ćwiczenia pokazujemy uczniom jak ważny jest udział zmysłu wzroku w poznawaniu samego siebie, innych ludzi, otaczającego świata)
OKNO ( dzieci patrzą przez okno przez krótki czas, mają za zadanie pilnie obserwować świat na
zewnątrz aby potem odpowiedzieć na pytania:
co widzieliście najbliżej, a co najdalej;
co nisko, a co wysoko;
co było za oknem małe, a co duże;
co było czerwone, zielone, żółte, niebieskie...
co żywe, co nieożywione;
co razem, co osobno;
co w ruchu, co w bezruchu...........itp.
KOLORY ( I wariant: -zabawa polega na wypatrzeniu w najbliższym otoczeniu ucznia - w klasie, korytarzu, za oknem, podwórku - jak największej ilości przedmiotów np. żółtych...., II wariant - jako ćwiczenie koncentrujące i relaksacyjne, słuchowo- wzrokowe - tzw. „ Minuta dla koloru np. zielonego”- dzieci biorą do ręki zieloną kredkę i w rytm słyszanej muzyki rysują przedmiot, coś co jest w rzeczywistości zielone; po zakończeniu rysowania na znak nauczyciela, rundka, podczas której każde dziecko ma okazję pokazać swoje dzieło i opowiedzieć o nim. Zbieramy wszystkie prace na wystawę.)
3. LUSTRO ( przeglądanie się w lustrze - opis swojej postaci; ćwiczenie to, oprócz typowych wrażeń
wzrokowych, także stymuluje rozwój językowy oraz bardzo ważne dla kształtowania poczucia
własnej tożsamości - obraz własnego ciała. )
4. ZABAWA INTEGRACYJNA - ZMIENIAJĄ MIEJSCA WSZYSCY CI, KTÓRZY ....( np. mają niebieskie oczy, jasne, ciemne włosy, są ubrane w... - polecenia będą dotyczyć tylko obserwacji siebie i kolegów.) Zabawa polega na tym, że w kręgu na krzesłach siedzą wszyscy uczniowie oprócz jednej osoby. Dla jednej osoby brakuje krzesła. Ta osoba stoi w środku kręgu, mówi zdanie „Zmieniają miejsca wszyscy ci, którzy mają niebieskie oczy”, po tym komunikacie wszystkie osoby, których to dotyczy wstają i zamieniają się miejscami. Zadanie wykonują szybko ale uważają na swoje i swoich kolegów bezpieczeństwo. Do tej zabawy można wykorzystać, zamiast krzeseł, kolorową chustę animacyjną, pod którą można przechodzić, przebiegać zmieniając miejsca zgodnie z poleceniem.
ZABAWA - ODGADNIJ ZASADĘ ( jedno dziecko wychodzi z klasy, pozostałe ustalają zasadę, czyli sposób wypowiedzi, przed lub w trakcie odpowiedzi będzie wykonywany dany gest, mina...itp. Dziecko wchodzi do klasy i zadaje po kolei każdemu uczniowi pytanie ( pytania mogą być różne np. jak masz na imię, gdzie mieszkasz?...itp.), sama treść odpowiedzi nie jest tak ważna jak obserwacja wszystkiego co robią tak samo odpowiadający uczniowie. Zadanie to odgadnięcie zasady, czyli ustalonego gestu przy odpowiedziach. Gdy zasada zostanie odgadnięta - inna osoba chętna wychodzi z klasy.
POKAZ PRZEDMIOTU ( np. wazon ) ZAPAMIĘTAJ JAK NAJWIĘCEJ SZCZEGÓŁÓW- TERAZ NARYSUJ!
ŚMIESZNE MINY - LUSTRZANE ODBICIE - dzieci dobierają się parami, siadają naprzeciwko siebie, jedna osoba w parze to lustro, druga to osoba przeglądająca się w lustrze. Osoba przeglądająca się w lustrze robi śmieszne miny, gesty, ruchy...itp., osoba, która jest lustrem naśladuje to wszystko. Na znak nauczyciela zamiana ról w parach.
MUZYKA - STOP- KOGO BRAKUJE? - wesoła, odprężająca zabawa ruchowa przy muzyce. Gdy muzyka gra dzieci dowolnie poruszają się ostrożnie z zamkniętymi oczami po sali, nauczyciel krąży między nimi, chowa pod prześcieradłem jedno dziecko, wyłącza muzykę, dzieci otwierają oczy i ustalają kogo brakuje, kto jest schowany pod prześcieradłem.
UKŁADANKI POCZTÓWKOWE ( np. autorstwa Magnuskiej), PUZZLE, TANGRAMY
NIEDOKOŃCZONE LITERY, WYRAZY,ZDANIA Np. mis (miś), gosc ( gość)
SZYFRY
PODSUMOWANIE, OMÓWIENIE ĆWICZEŃ - WNIOSKI
(pytania do dzieci po każdym ćwiczeniu lub po kilku ćwiczeniach na danej lekcji: Jak się bawiliście?; Która zabawa podobała Wam się najbardziej?; Co czuliście w trakcie zabawy, zabaw?; co pomogło Wam dobrze wykonać wszystkie zadania? - zwrócić uwagę na wartość spostrzeżeń wzrokowych, na ważność zmysłu wzroku. )
Słuch
ROZPOZNAWANIE DŹWIĘKÓW Z OTOCZENIA
I wariant
Można wykorzystać kasety magnetofonowe lub płyty CD z nagranymi odgłosami dot. np. dżungli, gospodarstwa wiejskiego, lasu, oceanu, ulicy, przerwy w szkole, rozmowy.... .
II wariant
Nauczyciel może sam wydawać dźwięki ( pukanie, szuranie, klaskanie, dzwonienie, szelest ...) podczas , gdy dzieci mają oczy zamknięte lub pod prześcieradło chowa przedmioty, za pomocą których będzie wydawał odpowiednie odgłosy. Dzieci odgadują dźwięki oraz serię dźwięków. Przy okazji stymulują wrażliwość, spostrzegawczość słuchową oraz pamięć słuchową.
Można zastosować oba warianty.
ZABAWA - JAŚ I MAŁGOSIA -
Jaś i Małgosia mają zawiązane oczy, stoją w dwóch odległych miejscach lasu ( sali). Drzewa
i zwierzęta w lesie to pozostałe dzieci, które cicho naśladują odgłosy lasu. Jaś i Małgosia odszukują się , nawołując swoje imiona.
GWIZDEK, DZWONEK, BĘBENEK
Zabawa ta łączy spostrzegawczość słuchową z rozpoznawaniem „znaczenia”
Poszczególnych tonów i „przekładaniem” ich na odpowiedni, ustalony wcześniej ruch. Dzieci poruszają się na odpowiedni dźwięk i zatrzymują się na specjalny sygnał: - jedno uderzenie
w bębenek - natychmiast stają; słychać gwizdek - biegają; słychać dzwonek - nogi stoją w bezruchu a ramiona zataczają wielkie koła. Po kilku minutach zmiana ustaleń- inne ruch: np. bębenek- przysiady, gwizdek- podskoki; dzwonek- obrót....itp.
DESZCZ - DYNAMIKA
Ta zabawa daje okazję do ćwiczenia uważnego słuchania oraz trzymania się podanej kolejności. Wymaga to cierpliwości i dyscypliny. Zabawa integruje grupę, pomaga w koncentracji i odprężeniu.
I wariant -Wszyscy siedzą w kole. Naśladują deszcz, używając do tego swoich rąk. (od delikatnego deszczyku po ulewę), uderzanie o podłogę....
II wariant - bardziej skomplikowany. Dzieci powtarzają dźwięki, jakie wykonuje sąsiad z lewej strony. Pierwszy zaczyna nauczyciel. Deszcz delikatny- pocieranie dłoni. Dziecko po prawej stronie powtarza ten dźwięk ( nie od razu wszyscy), potem kolejne, każdy czeka na swoją kolejkę. Gdy wszyscy już będą wykonywać ten dźwięk, nauczyciel zmienia rytm i ruch. Deszcz pada coraz mocniej - uderzanie obiema rękami o udo. Dźwięk przejmą po kolei wszyscy, zmiana. Deszcz mocniejszy - uderzanie mocno w obie dłonie; deszcz przechodzi w burzę ( deszcz wali, grom huczy, wiatr wyje...) - tupanie w szybkim tempie o podłogę, wydawać odgłosy szumu wiatru.
Deszcz przestaje. Stopniowo przestają dzieci wykonywać dźwięki. Wszyscy jeszcze raz razem naśladują mocny deszcz- mocne klaskanie w dłonie- po kolei ( w odwrotnym kierunku) dzieci przestają wydawać ten dźwięk aż zostanie tylko nauczyciel. Deszcz słabszy - uderzanie rękami w udo; deszcz delikatny - pocieranie dłoni do momentu aż wszyscy ucichną. Deszcz przestaje padać, powietrze jest świeże, trzy głębokie oddechy.
ECHO
Naśladowanie, powtarzanie rytmów, sylab, słów, zdań- w różnym rytmie wolno, szybko, głośno, cicho..... .
SYNTEZA Z UTRUDNIENIAMI
Ćwiczenia syntezy słuchowej ( sylabowej, fonemowej) połączone z ruchem.
Po każdej sylabie podanej do syntezy, wszyscy- nauczyciel i uczniowie - wykonują ustalony wcześniej ruch np. klaskanie trzy razy w dłonie, trzy podskoki, obroty, przysiady......, dzieci wykonują ruchy ale i zapamiętują sylaby i na końcu dokonują syntezy, podając słowo. Zamiast ruchu mogą być dodatkowe takie same sylaby np. ko- ma-le-ma-ga-ma ....itp.; wyrazy np.l-zima-a-zima-s-zima...... Te ćwiczenia naprawdę w dużym stopniu stymulują umiejętność s/a fonemowej.
CHODZENIE, TANIEC W RYTM MUZYKI
Można wykorzystać chustki, szarfy, obręcze, chustę animacyjną .....
ORKIESTRA I DYRYGENT
Jedna osoba z klasy - dyrygent, pozostali dobierają się w grupy grające na danym instrumencie. Dyrygent dyryguje orkiestrą - dobiera tempo, wybiera rodzaj grających w danej chwili instrumentów.
MUZYKA POWAŻNA - ROZPOZNAWANIE INSTRUMENTÓW
DIALOG Z DŹWIEKAMI - BEZ SŁÓW
Dzieci dobierają się parami, rozmawiają o czymś za pomocą różnych dźwięków, które nie są słowami, temat dialogu podaje nauczyciel - o czymś wesołym, smutnym, strasznym. Można przeprowadzić to na zasadzie zgadywanki - wybrane grupy, pary otrzymują na kartce temat dialogu z dźwiękami, „rozmawiają” a reszta klasy zgaduje o czym była rozmowa.
NAWOŁYWANIE DŹWIĘKÓW
Dzieci siedzą w kręgu. Nauczyciel dobiera sam dzieci parami, pary o sobie nie wiedzą. Każdej parze podany jest na ucho , z przygotowanego wcześniej zestawu dźwięków, dany dźwięk ( np. odgłosy zwierząt, urządzeń.....itp.). Gdy wszyscy już mają przydzielony dźwięk - dzieci rozchodzą się . Na znak nauczyciela dzieci zaczynają wydawać swoje dźwięki, chodzą po sali i starają się odnaleźć drugi taki sam dźwięk, w ten sposób łączą się w pary.
WYSOKO - NISKO
Nagrania - dźwięki w rejestrze wysokim i niskim, dźwięk połączyć z ruchem ( rzut piłką)
PODSUMOWANIE - WNIOSKI
Jak się bawiliście?
Która zabawa podobała Wam się najbardziej?
Co czuliście w trakcie zabawy?
Co pomogło dobrze wykonać wszystkie zadania z tego cyklu?
Dotyk i Ruch
Pozycje do wykorzystania - propozycja:
W. Sherborne „ Ruch rozwijający dla dzieci”; Wydawnictwo Naukowe PWN;
W - wa 1997r.; i zaproponowane wcześniej książki K. Vopel....... .
POWITANIE RÓŻNYMI CZESCIAMI CIAŁA
Siedzimy na podłodze w kręgu i witamy się stopami, rękami, plecami.....itp. Można też to ćwiczenie wykonywać na stojąco jako drugi wariant.
ROZPOZNAWANIE PRZEDMIOTÓW DOTYKIEM, BEZ UDZIAŁU WZROKU.
ROZPOZNAWANIE LITER, BEZ UDZIAŁU WZROKU, ZA POMOCĄ DOTYKU.
( litery z tektury falistej, papieru ściernego, „ dziurkowane litery”)
PISANIE NA PLECACH ( LITERY, WYRAZY)
MASAŻYKI NA PLECACH ( dzieci siedzą jeden za drugim, masaż wykonuje się na plecach osoby siedzącej z przodu, cała klasa robi to samo, wypowiadając słowa rymowanki, której towarzyszy odpowiedni ruch palca , ręki na plecach sąsiada z przodu. Np.„Tu płynie rzeczka, tu przeszła pani na szpileczkach, przebiegły konie, przeszły słonie, przeleciała szczypaweczka, zaświeciły dwa słoneczka, spadł drobny deszczyk, czy cię przeszedł dreszczyk?” )
RÓŻNE SPOSOBY POKONYWANIA PRZESTRZENI - zabawy na podłodze. Dzieci poruszają się na pupach, na brzuchach, kolana, czołgają się, czworakowanie, skoki, turlanie...itp. Może to odbywać się przy muzyce.
NAPINANIE - ROZLUŹNIANIE (wyczuwanie części ciała). Przy tym ćwiczeniu można wykorzystać techniki relaksacyjne ( polecamy w/w pozycje lub Klaus Vopel „ Dzieci bez stresu. Tom I i II”; Wyd. Jedność;
RÓŻNE SPOSOBY POKONYWANIA PRZESZKODY - OSOBY
(pod, nad, przez, górą, dołem - zabawa ruchowa w parach, czwórkach...)
ODKLEJANIE ZNACZKA
Dzieci ćwiczą w parach. Jedna osoba leży , mocno przywierając wszystkimi częściami ciała do podłoża. Zadaniem drugiej osoby jest „odklejenie” poszczególnych części ciała od podłoża. Gdy to się uda, zamiana w parach.
PACZKA
Dzieci w parach. Jedno dziecko, siedząc, drugie dziecko tak przytrzymuje rękoma, nogami jakby zamknęło je w paczce. Zadaniem dziecka, które jest „skrępowane i zamknięte w paczce” jest wydostać się z „objęć. Gdy to się uda, zamiana w parach.
KOŁYSKA - KOŁYSANIE
Dzieci w parach. Siedzą jedno za drugim, kołyszą się. Mogą usiąść
Naprzeciw, połączyć się nogami, złapać się za ręce i kołysać się w przód i w tył, udając łódź.
PODSUMOWANIE I WNIOSKI
Jak poprzednio.
Smak i Węch
1. Rozpoznawanie różnych produktów po smaku i węchu
(słodkie, słone, gorzkie, kwaśne ..itp.)
2. Samodzielne przygotowywanie wybranych potraw ( praca w grupach)
Źródła wiadomości
Praca samodzielna, bądź w grupach jako zadanie domowe.
szukanie informacji na wybrane tematy...
Systematyzowanie wypowiedzi - źródła wiadomości
- rozmowy, - z wywiadu, - z telewizji - z radia - z książek - z Internetu.
Inny - nie znaczy gorszy! |
Cele:
Uświadomienie sobie, że nie wszyscy mają takie same możliwości poznawania świata;
Poznanie, przyzwyczajanie , oswajanie dzieci z każdą innością , odmiennością;
Stymulowanie umiejętności rozpoznawania emocji, uczuć własnych i innych, identyfikowania się
z uczuciami innych osób;
Upowszechnianie postawy tolerancji, akceptacji, odpowiedzialności za siebie i innych;
Nauka otwartości w kontaktach z innymi.
kreowanie sytuacji wychowawczych, które prowadzą do wzrostu poczucia bezpieczeństwa wśród
dzieci w klasie
Wspieranie twórczego rozwiązywania problemów.
Proponowane ćwiczenia:
Pomysły na niektóre ćwiczenia zostały zaczerpnięte z pozycji: Nora Grochowska, Renata Gugnacka „ Ja jestem sobą i Ty jesteś sobą”; Wyd. Seventh Sea; Warszawa 2002.
MOJE UCZUCIA (opisy ćwiczeń niżej )
A) SŁOWNICZEK UCZUĆ
B) KOSTKA UCZUĆ
C) CO SIĘ STAŁO?
PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICE MIĘDZY LUDŹMI.
Zdjęcia z gazet - systematyzowanie.
Wybranie kilku zdjęć z dziećmi wyraźnie różniącymi się od innych. (dzieci o różnym kolorze skóry, włosów, niepełnosprawne, ale nie tylko- chore, ubogie, z problemami w nauce, w rodzinie...itp.) Uczniowie w klasie dzielą się na grupy, każda grupa otrzymuje jedno zdjęcie z gazety. Pytania do grup:
Jakie jest to dziecko? Skąd to wiesz? Czy chciałbyś się z nim przyjaźnić/
O czym marzy to dziecko?
Dlaczego zdarza mu się płakać?
Co czuje w tej chwili?
Co go może śmieszyć, bawić?
Kiedy jest zadowolony?
Czego można się od niego nauczyć?
Na czym mu zależy?......................
Uwaga! Celem ćwiczenia jest to , aby nasze dzieci zauważyły, że mimo różnic zewnętrznych, wnętrze jest takie samo ( podobne uczucia, potrzeby....).
B) Pokazanie np. bukietu z różnych kwiatów
Dzieci oceniają jego wygląd. Zastanawiają się, dlaczego jest piękny? ( różne gatunki kwiatów,
różny wygląd, zapach, kolor - a wszystko daje piękną całość, każdy element bukietu stanowi o
wspaniałej całości)
Wycieczka do lasu - Różne gatunki drzew ( j.w. )
Ćw. B) może równie dobrze być ćwiczeniem otwierającym tematykę PODOBIEŃSTWA
I RÓŻNICE lub podsumowaniem.
C) Wnioski
Świat jest piękny przez to, że jest bardzo różnorodny. Wszystkie gatunki roślin i zwierząt występują w wielu rodzajach, odmianach. Ludzie też się różnią między sobą wieloma cechami, ale INNY TO NIE ZNACZY GORSZY!
WYWIADY
Przeprowadzenie wywiadu z dzieckiem niewidomym ( dziecko ma opaskę na oczach, musi udzielić wywiadu jako osoba, która nic nie widzi) przez dziennikarzy ( uczniowie otrzymują pytania na karteczkach, mogą też zadawać własne pytania).
Przeprowadzenie wywiadu z dzieckiem niesłyszącym (w uszach wata)
Z dzieckiem, które nie może mówić
Z dzieckiem z uszkodzeniami narządów ruchu ( siedzi na krzesełku i nie może się poruszać)
Przykłady pytań i poleceń podczas wywiadu:
Jak się nazywasz?
Jaki jest twój ulubiony kolor?
Zaśpiewaj swoją ulubioną piosenkę
Napisz swój adres, zdanie na tablicy
Pokaż swoje ulubione ćwiczenie gimnastyczne
Opowiedz o swojej ulubionej zabawie na podwórku.
Podsumowanie - wnioski:
Które dziecko wykonało najwięcej poleceń, a które najmniej? Dlaczego? W jaki inny sposób wykonano lub można było wykonać polecenia?
Pytania do dzieci, które wcieliły się w osoby udzielające wywiadu: jak się czułeś w tej sytuacji? Czy łatwo przyszło Ci odpowiedzieć na pytania, wykonać polecenie? Które z pytań i poleceń było trudne? Co wtedy zrobiłeś - jak się czułeś? Co przeszkadzało, co pomagało?, w czym tak naprawdę różnią się dzieci niepełnosprawne od pozostałych dzieci?
Uwagi do realizacji:
Można ćwiczenie zmodyfikować. Przed wywiadami, dzieci, które wcielają się w dane role, mogą przez kilka minut uczestniczyć w lekcji, aby jak najwięcej nauczyć się na temat swojej świeżo nabytej „inności”, co pozwoli im w pełni ją odczuć i w wiarygodny sposób ją przeżyć.
W CUDZEJ SKÓRZE!
Przed rozpoczęciem ćwiczenia należy przygotować model człowieka, jeśli to możliwe naturalnej wielkości ( Narysować sylwetkę na brystolu lub papierze szarym, pakowym).
Sylwetka ma przedstawiać człowieka, wobec którego uczniowie mają poczuć empatię ( np. ktoś niepełnosprawny, żebrak, inne dziecko, któremu się dokucza z powodu jego nieśmiałości, trudności
w nauce, wyglądu - otyłe, niskie, w okularach...itp.).
W rysunku należy zrobić otwór na twarz. Dzieci po kolei wkładają do otworu głowę. Nauczycielka czyta bajkę, opowiada krótkie zdarzenie, które mogło się przydarzyć tej osobie. Dzieci, które wcieliły się w rolę dziecka z plakatu, odpowiadają na pytania nauczyciela: - jak się czujesz w „ cudzej skórze”?
co mu się podobało, co sprawiało przykrość?
Co czuje, kiedy rówieśnicy mu dokuczają i nie chcą się z nim bawić?
Czy potrzebuje pomocy, jakiej?
Który fragment opowiadania był najmniej przyjemny i dlaczego?
Co będzie z dzieckiem z plakatu dalej?
W postać z plakatu powinny wcielać się różne dzieci z klasy ( należy jednak zadbać
o bezpieczeństwo każdego dziecka. Wybierając do roli dziecka z plakatu należy pamiętać o sytuacji wybieranego dziecka , by nikogo nie urazić. )
Postać na plakacie powinna być zmieniana zgodnie z tematyką opowiadań, z aktualną sytuacją wychowawczą w klasie.
Oprócz pytań do dzieci wcielających się w cudzą skórę , należy zakończyć każdorazowo ćwiczenie rozmową o tym , co czuły, co można zrobić, by lepiej poznać i zrozumieć kolegę czasami inaczej wyglądające lub niepełnosprawne.
OGRANICZENIA
To ćwiczenie wykonują wszystkie dzieci.
Zadanie: narysować obrazek ( temat dowolny) ręką przeciwną do tej, którą piszą na co dzień. Nauczyciel celowo ponagla, zachęca do bardziej starannej pracy. Omówienie: co myślały dzieci podczas wykonywania polecenia? Co czuły, szczególnie wtedy, gdy ponaglano ich ?
Dzieci dobierają się parami. Na ławce rozsypane są zapałki. Jedno dziecko z pary otrzymuje grubą rękawicę. Na sygnał nauczyciela dzieci zbierają zapałki do pudełek, a ich koledzy mierzą czas i ponaglają. Zamiana ról w parach. Omówienie: jak się czuły, gdy nie mogły wykonać tak prostego zadania? Co pomogłoby im w tej sytuacji? Czego mogą więc potrzebować osoby niesprawne ruchowo?
SŁOWNIK UCZUĆ
Na dużym arkuszu nauczyciel przygotowuje plakat pod tytułem „ Słownik uczuć”. Rozmowa o tym: co to jest uczucie, jakie znają uczucia i kiedy się z nimi spotykają. Nauczyciel zapisuje na plakacie uczucia. Można wykorzystać opowiadanie, czytankę ...itp. Gdy powstanie lista uczuć, klasa dzieli się na kilkuosobowe grupy, które przygotowują wyjaśnienia wybranych słów w formie np.: układania zdań z danym słowem, dokończenia zdań ze słowem określającym dane uczucie - Wstydzę się, gdy.....; Odważny to człowiek, który......; Mama często martwi się, gdy.....; Mój kolega wczoraj bardzo się cieszył, ponieważ.....; Koleżanka była zła, ponieważ.... .
Każda grupa prezentuje wyjaśnienia słów. To ćwiczenie dodatkowo wzbogaci słownictwo dzieci i rozszerzy umiejętność określania stanów emocjonalnych swoich i innych osób.
KOSTKA UCZUĆ
W tym ćwiczeniu wykorzystać można gotową kartę pracy pt. „ Kostka uczuć”. Na kartkę z bloku technicznego naklejają „ kostkę uczuć”, kolorują rysunki dziecięcych twarzy. Kolor bardzo ważny ! Za pomocą koloru podkreślają siłę danej emocji na rysunku. Wycinają kostkę i sklejają. Na kostce są emocje: smutek, radość, zaciekawienie, zawstydzenie, złość, strach.
Dzieci siadają w kole. Jeden z nich rzuca kostką i opisuje sytuację, zdarzenie wyzwalające uczucie wskazane na kostce. Może to być forma dokończenia zdania: Czujemy smutek, gdy ...... . Następna osoba rzuca kostką .
Inną wersją ćwiczenia może być pantomimiczne przedstawienie stanu uczuciowego, który wypadł na kostce, rzuconej w parze, reszta dzieci odgaduje, jakie uczucie jest prezentowane za pomocą pantomimy.
CO SIĘ STAŁO?
Wykorzystanie karty pracy „ Co się stało?”. Dzieci otrzymują kartę pracy jedną na ławkę. Przyglądają się obrazkom, które przedstawiają różne sytuacje społeczne. Dzieci w formie „ burzy mózgów” podają jak najwięcej możliwych przyczyn, które mogłyby spowodować określone zachowanie bohaterów obrazków. Odpowiadają na pytania:
Co robią osoby na obrazku?
Dlaczego tak się zachowują?
Co czują?
Co wydarzy się potem?
Uczniowie nadają tytuły, podpisują obrazki. W ramach pracy domowej uczniowie mogą wybrać sobie jeden obrazek i zilustrować zakończenie zdarzenia.
ZRANIONE SERCE!
Nauczyciel przygotowuje duże serce z papieru oraz opowiadanie o jakimś uczniu, który czuje się bardzo źle, ponieważ jest niezrozumiany przez kolegów, wyśmiewany (dziecko z trudnościami
w nauce, niepełnosprawne, słabe z w- f, nieśmiałe...........itp.). Nauczyciel opowiada zdarzenie
a uczniowie w trakcie podchodzą do serca i oddzierają kawałek, gdy bohater opowiadania będzie przeżywał negatywne emocje. Efekt pracy to zranione serce bohatera opowiadania, bajki. Pokaz serca - czy to serce wygląda dobrze? Co się z nim stało? Jakie uczucia przeżył bohater opowiadania? Dzieci nazywają negatywne uczucia. Kolejnym etapem pracy z sercem będzie próba „ sklejania ran”. Nauczyciel wspólnie z uczniami próbują zmienić opowiadanie tak, by bohater miał okazję przeżywać pozytywne uczucia! Po wystąpieniu każdego pozytywnego uczucia w opowiadaniu, nauczyciel przy pomocy dzieci skleja rozdarte serce w jedną całość. W serce można wpisać uczucia pozytywne, które dzięki uczniom przeżył bohater.
III. Różne sposoby porozumiewania się |
Cele:
Uświadomienie uczniom, że mowa nie jest jedyną możliwością porozumiewania się
Poznawanie innych kanałów przekazu i odbioru informacji.
Proponowane zabawy:
GŁUCHY TELEFON - informacja ulega zniekształceniu, dlaczego?
PRZEDSTAWIANIE HASEŁ
Uczniowie dzielą się na grupy. Każda grupa otrzymuje hasło do przedstawienia (kłótnia, wypadek, noc, lato, wakacje...itp.) za pomocą
rysunku
gestu, ruchu (scenka pantomimiczna)
słów ( ale bez używania hasła)
ROZMOWA RĄK
W parach dzieci rozmawiają tylko używając rąk ( ostrzegam cię, nie lubię cię, boję się ciebie, jestem smutny, cieszę się, lubię cię, chcę się z tobą bawić, dzień dobry, do widzenia)
POROZUMIEWANIE SIĘ ZA POMOCĄ PIKTOGRAMÓW
Nauczyciel zapoznaje dzieci z zestawem dowolnie opracowanych znaków( na zasadzie piktogramów). Dzieci porozumiewają się w parach, układając ze znaków zdanie bądź rysując znaki.
NAUKA KILKU UKŁADÓW PALCÓW W JĘZYKU MIGOWYM, FONOGESTY.
Dzieci próbują „ powiedzieć” słowo w/w sposobem.
ODCZYTYWANIE KOMUNIKATU DOTYKIEM
Zabawa w parach. Dzieci układają z liter ( tektura falista, papier ścierny, ...itp.) wyraz, kolega w parze ma zawiązane oczy, za pomocą dotyku ma „przeczytać” wyraz.
ZGADYWANKA - ODCZYTYWANIE SŁÓW Z RUCHU WARG.
SZYFRY - układanie i odczytywanie komunikatu.
IV. Podsumowanie cyklu zajęć |
Konkursy „ Zrób to inaczej”
KONKURS PLASTYCZNY
Malowanie różnymi częściami ciała ( prócz rąk). Temat prac może dotyczyć głównego celu programu „ Uczmy się żyć razem - dajmy szansę wszystkim!”. Cała klasa wykonuje wspólnie wielki klasowy plakat.
2. KONKURS - PANTOMIMA
Każda klasa przygotowuje przedstawienie wiersza , krótkiego opowiadania za pomocą ruchu.
3. WYSTAWY, POKAZ KLASOWY.
Cykl edukacyjny dla klas 4-6
I. Co ja czuję - Co czują inni ? |
Cele:
Kształtowanie umiejętności rozpoznawania i nazywania emocji, uczuć pozytywnych i negatywnych
Stymulowanie umiejętności poprawnego interpretowania sytuacji w kategoriach uczuć i motywów postępowania
Wspieranie zdolności emocjonalnego wczuwania się w uczucia przeżywane przez inne osoby (empatii), postawy akceptującej uczucia innych.
Proponowane scenariusze spotkań:
Spotkanie nr 1: SŁOWNIK UCZUĆ ( J. POLSKI )
Pojęcie „ uczucie”, „ emocje”
Stworzenie klasowego plakatu „ Słownik Uczuć” w oparciu o:
„ burzę mózgu” - uczniowie podają swoje propozycje, pomysły
pracę z podręcznikiem, lekturą - uczniowie wypisują słowa opisujące różne stany emocjonalne ....itp.
Wyjaśnienie wybranych słów - praca w grupach nad danymi uczuciami
układanie zdań z danym słowem określającym uczucie
dokończenie zdań ze słowem np. Wstydzę się, gdy....; Odważny to człowiek, który..... itp.
Grupowanie słów bliskoznacznych......itp.
Spotkanie nr 2: ROZPOZNAJEMY UCZUCIA SWOJE I INNYCH (2 GODZINY WYCHOWAWCZE)
KOSTKA UCZUĆ
Uczniowie na kartkę z bloku naklejają kartę pracy „ Kostka Uczuć”. Kolorują rysunki dziecięcych twarzy, starają się oddać kolorem emocję, która jest na ściance kostki przedstawiona i podpisana. Wycinają, sklejają kostkę. Gra przebiega dalej w kręgu. Zaczyna nauczyciel. Rzuca kostką, opisuje sytuację, która wywołuje uczucie wybrane na kostce. Może być to forma dokończenia zdania: Czujemy strach wtedy, gdy........., kostka jest przekazywana w kręgu.
KARTY UCZUĆ
Na zajęciach wykorzystuje się karty pracy „ Karty uczuć”. Uczniowie wycinają swoje karty. Na jednej stronie karty napisane jest słowo określające uczucie, na odwrocie narysowana jest twarz ilustrująca dane uczucie.
dzieci siedzą w kręgu. Po kolei odgrywają pantomimicznie uczucie, które jest na wylosowanej przez nich karcie. Pozostałe dzieci odgadują prezentowane uczucie.
Nauczyciel pokazuje dzieciom obrazek twarzy. Dzieci odgadują przedstawione uczucie.
Nauczyciel odczytuje wylosowane uczucie - dzieci przedstawiają uczucie za pomocą gestów, mimiki -„ mową ciała” ta zabawa może być przeprowadzona w małych grupach lub parach.
Gra w parach - dzieci rozkładają dwa komplety kart 9 jedne do góry rysunkami, drugie do góry wyrazami), dzieci łączą pary kart ze sobą.
Gra w parach - dobieranie par kart przedstawiających przeciwne uczucia np. wesoły - smutny...
WYDARZENIA I UCZUCIA
Uczniowie otrzymują kartę pracy” wydarzenia i uczucia”. Każdy indywidualnie wypełnia swoją kartę. Łączy wydarzenia z jednym lub wieloma uczuciami, które przeżywa w danej sytuacji. Dzieci w parach lub na forum całej klasy prezentują wyniki swojej pracy.
NA JEGO MIEJSCU
W tym ćwiczeniu można wykorzystać zestaw kart „na jego miejscu”
(rysunki i opis sytuacji, w której muszą dokonać wyboru). Uczniowie siadają w kręgu , po kolei losują jedną historyjkę. Oglądają rysunek, nauczyciel czyta opis sytuacji. Dyskusja ( jak postąpiłyby na miejscu bohatera historyjki, dlaczego, jak bohater czuł się w tej sytuacji). Można przeprowadzić to ćwiczenie w grupach: każda grupa otrzymuje jedną historyjkę, omawia, analizuje według w/w pytań, dopisuje, dorysowuje swoje rozwiązania, przedstawia na forum całej klasy.
WCZUJ SIĘ
Uczniowie dostają karty pracy . Przedstawiają one bajkowe sytuacje z niezaznaczonymi twarzami. W to miejsce każde dziecko wrysowują swoją twarz. Dzieci opowiadają co się z nimi działo jako bohaterami bajki. Dzieci odgrywają scenkę ( na czas odgrywania scenki przyjmują rolę np. Czerwonego Kapturka), dziecko opowiada swoją przygodę: „W lesie spotkałam groźnego wilka, czułam się strasznie, bałam się ..... .dzieci wpisują w dymki wymyślony dialog między bohaterami ilustracji, zakończenie wydarzenia. Zakończenia nie muszą być takie same jak w prawdziwej bajce. To zadanie może być wykonane w parach.
I. Inny - nie znaczy gorszy! |
Cele:
Uświadomienie uczniom, że nie wszyscy mają takie same możliwości poznawania otaczającego świata
Zapoznanie, przyzwyczajanie, oswajanie uczniów z każdą innością
Upowszechnianie postawy tolerancji, akceptacji, odpowiedzialności za siebie i innych
Wspieranie postawy otwartości w kontaktach z innymi ludźmi
Propozycje scenariuszy spotkań:
Spotkanie nr 1: ŚWIAT I JEGO OGRANICZENIA - WPROWADZENIE (GODZINA WYCHOWAWCZA)
MOJE CIAŁO
Uczniowie otrzymują karty” moje ciało”. Wpisują to co można zrobić dzięki sprawnym poszczególnym częściom ciała ( nogi, ręce, uszy, oczy, głowa, narządy mowy).przedstawienie rysunków., praca może odbywać się w grupach.
POJĘCIE „ NIEPEŁNOSPRAWNI” - burza mózgów
Wychowawca klasy rosi o podanie rzeczy, słów, pojęć, które kojarzą im się z hasłem „niepełnosprawni”. Wspólnie z nauczycielem ustalają, które z podanych rzeczy mają charakter negatywny, pozytywny.
ĆWICZENIE W DWÓCH GRUPACH
Podział klasy na dwie grupy. Każda grupa otrzymuje trzy hasła - noc, wiosna, wakacje,/ wypadek, targ, kłótnia. Zadanie I grupy: przedstawienie swoich haseł bez używania dźwięków.( grupa utożsamia się ze światem osób niesłyszących). Zadanie II grupy: przedstawienie haseł bez używania obrazów ( grupa utożsamia się ze światem osób niewidomych). Grupy próbują odgadnąć hasła kolegów.
ĆWICZENIE W PARACH
Uczniowie dobierają się w pary. Każda para losuje kartkę z hasłem np. miłość, przyjaźń, tolerancja, ...... . Para dostaje kartkę, kredki, ma stworzyć wspólny obrazek przedstawiający hasło. Dzieci rysują, ale nie mogą porozumiewać się ze sobą za pomocą słów. Pary przedstawiają prace, reszta odgaduje hasło.
ĆWICZENIE Z WALKMANEM
Osoba chętna zakłada walkmana z kasetą muzyki poważnej, pop, .... .osoba słucha muzyki i za pomocą ruchów, gestów przedstawia rodzaj słuchanej muzyki. Uczniowie odgadują.
OMÓWIENIE ĆWICZEŃ
Co sprawiało uczniom największe kłopoty podczas wykonywania zadań? Jak się czuli? Uświadomienie uczniom, że dla niektórych ludzi takie problemy, bariery są częścią codzienności.
Spotkanie nr 2: ŚWIAT BEZ DŹWIĘKÓW ( SZTUKA )
PREZENTACJA SYLWETKI BEETHOVENA- jako niesłyszącego Kompozytora
BURZA MÓZGÓW - Co by było gdyby nie istniała muzyka? Uczniowie podają swoje pomysł.
PRZEKAŻ INFORMACJĘ O SOBIE
Uczniowie pracują w parach. Jedna osoba przekazuje informacje o tym co robiła w ostatnią sobotę - przekaz bez użycia mowy! Druga osoba stara się odczytać komunikat kolegi. Zamiana
w parach.
PRZEKAZ BEZ SŁÓW
Wybrana osoba dostaje od nauczyciela krótki tekst ( zdarzenie w 2, 3 zdaniach). Bez użycia słów przekazuje treść klasie.
Omówienie: Czy udało się uczniowi przekazać treść tak, że pozostali ją odczytali właściwie? Co sprawiło największą trudność podczas zadania osobie przekazującej i uczniom odbierającym komunikat.?
RELAKS PRZY MUZYCE BEETHOVENA
CO SŁYSZYSZ? CO CZUJESZ?
Nauczyciel prosi uczniów, aby każdy włożył sobie do ucha waciki. Przez moment mają siedzieć i „słuchać” tego co mówi nauczyciel, „słuchać” muzyki. Uczniowie opisują swoje wrażenia ze świata bez dźwięków. Jak się czuli? Co zrozumieli?
Spotkanie nr 3: ŚWIAT BEZ OBRAZÓW (SZTUKA)
PRZESZKODY I PRZEWODNIK
Uczniowie dobierają się w pary. Jedna osoba z pary ma zamknięte (zawiązane) oczy, druga jest przewodnikiem. Cała klasa porusza się po środku sali parami. Przewodnik prowadzi „niewidomego”, udziela mu wskazówek- w którą stronę ma iść, ile kroków, aby być bezpiecznym. Zamiana ról. Ćwiczenie może odbywać się przy muzyce. Krótkie omówienie: czy osoby ”niewidome” czuły się bezpiecznie ze swoim przewodnikiem? Co czuły w czasie poruszania się
z zawiązanymi oczami? co czuł przewodnik? W jaki sposób starał się wywiązać z zadania?
ZGADNIJ JAKI TO PRZEDMIOT? Chętne osoby muszą rozpoznać przedmiot za pomocą dotyku.
LEPIENIE Z PLASTELINY
Zadaniem każdego ucznia jest ulepienie z plasteliny jakiegoś stworka, zwierzątko z zawiązanymi oczami. Prace z plasteliny zostaną umieszczone na wystawie, która będzie podsumowaniem cyklu w klasach IV - VI.
SŁUCHAJ UWAŻNIE!
Nauczyciel prosi uczniów o zajęcie wygodnej pozycji. Uczniowie mają do dyspozycji kartkę
i długopis. Dzieci słuchają z kasety nagrane sytuacje z życia codziennego np. ulica, przerwa
w szkole, rozmowa, oglądanie telewizora w domu...itp. uczniowie słuchają uważnie, zapisują jak najwięcej szczegółów zawartych w tych sytuacjach. Prezentują swoje spostrzeżenia słuchowe, interpretują sytuację odbierając tylko bodźce słuchowe. Czy trafnie zinterpretowali sytuacje poszczególni uczniowie? Co sprawiało im trudność?
Spotkanie nr 4: ŚWIAT BEZ RUCHU (GODZINA WYCHOWAWCZA)
ZRÓB TO BEZ UŻYCIA RĄK
Wychowawca prosi uczniów, by rozpakowali swoje teczki bez używania rąk. Mają wyjąć długopis, kredki, kartkę.
Uczniowie przygotowują kartki i piszą zdanie dyktowane przez wychowawcę. Piszą jednak drugą ręką, którą nie używają zazwyczaj do pisania
Uczniowie „piszą” wyraz mając ołówek, długopis w ustach.
Wszystkie próby pisania wychowawca zbiera na wystawę prac „Zrób to inaczej”- jako podsumowanie cyklu.
USIĄDZIESZ?
Każdy uczeń siada obok swojego krzesła na podłodze. Nauczyciel „odbiera im władzę w nogach”. Zadaniem uczniów jest usiąść na krzesłach, mogą to zrobić tylko przy użyciu rąk.
PODSUMOWANIE
Omówienie ćwiczeń: co w ćwiczeniach sprawiło uczniom największą trudność? Jak poradzili sobie z zadaniami? Co czuli podczas wykonywania zadań? Uświadomienie uczniom trudności , na jakie natrafiają ludzie z dysfunkcją narządów ruchu ( bariery architektoniczne, uzależnienie od drugiej osoby...itp.)
Spotkanie nr 5: RÓŻNE SPOSOBY POROZUMIEWANIA SIĘ ( GODZ. WYCHOWAWCZA)
GŁUCHY TELEFON - informacje mogą być zniekształcone
ROZMOWA RĄK - zabawa w parach, za pomocą rąk przekazujemy komunikat; „ dzień dobry”,” lubię cię”, cieszę się”, „ boję się ciebie”, „ smutny jestem”, kłótnia, ...
PIKTOGRAMY - uczniowie zapoznają się z systemem piktogramów jako systemem znaków graficznych, będących alternatywnym sposobem porozumiewania się. Uczniowie sami wymyślają kilka symboli - piktogramów i przekazują sobie w parach informacje.
JĘZYK MIGOWY, FONOGESTY - uczniowie zapoznają się z wymienionymi sposobami komunikowania się osób niesłyszących. Poznają kilka układów palców, „pokazują” swoje imię.
ODCZYTYWANIE WYRAZU DOTYKIEM - wyrazy ułożone z liter z tektury falistej..itp.
ZGADYWANKA - odczytywanie słów z ruchu warg
Spotkanie nr 6: PODSUMOWANIE CYKLU ZAJĘĆ (RÓWNOLEGLE NA J. POLSKIM, SZTUCE)
KONKURSY:
LITERACKI pod hasłem „ Bez barier - refleksje o przyjaźni i tolerancji”
( J. Polski) - wszyscy uczniowie piszą pracę ( forma wypowiedzi zależy od nauczyciela i ucznia- list, opis, opowiadanie, wiersz....)
PLASTYCZNY pod hasłem „ Zrób to inaczej!”- ( sztuka) - wszyscy uczniowie wykonują pracę plastyczną bez użycia rąk. Wykorzystują usta, nogi. ( praca może być wykonana farbami, ołówkiem, kredkami...). Temat pracy dotyczy przyjaźni i tolerancji.
© Małgorzata Jabłońska & Mariola Szkudlarek
Zob. Klaus W. Vopel „ Poradnik dla prowadzących grupy”, Wyd. Jedność, Kielce 1999r.
zob. Weronika Snerborne „ Ruch rozwijający dla dzieci”, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1997r.