Planowanie pracy wychowawczo - dydaktycznej w przedszkolu.

Aby działalność pedagogiczna przedszkola była efektywna musi być zaplanowana.

W Ramowym Statucie przedszkola publicznego zawarte jest ze na nauczycieli nakłada się obowiązek planowania oraz prowadzenie pracy wychowawczo - dydaktycznej a także odpowiedzialność za jakość przeprowadzenia.

Plan pracy swoim zakresem dotyczy całokształtu działalności wychowawczej, która jest podejmowana w przedszkolu w czasie pobytu dziecka ale także wszystkie czynności, które będą pomyślnie zrobione z dzieckiem.

Funkcją planowania jest:

- dobór oraz integrowanie zadań i treści, które są zawarte w działach programu

- konkretyzacja zadań i treści,

- samokontrola realizacji zamierzeń wychowawczych,

- systematyczność i ciągłość pracy wychowawczej oraz koordynacja działań zespołu pracowników przedszkola.

Plan pracy wychowawczo - dydaktycznej musi być zgodny z ogólnymi zasadami skutecznego działania. Powinien odznaczać się takimi cechami:

- celowością - plan pracy służy realizacji założonych celi

- wykonalnością - powinien odnosić się do potrzeb placówki, jej warunków i możliwości z uwzględnieniem dobrej znajomości jej podopiecznych,

- wewnętrzną zgodnością - poszczególne treści programu muszą tworzyć harmonijną całość

- operatywnością, otwartością i elastycznością - plan powinien łatwo dostosowywać się do zmieniających się warunków.

- czasową określonością -

- kompletnością - plan uwzględnia wszystkie elementy ważne dla realizacji zamierzonych osiągnięć.

W pracy wychowawczo - dydaktycznej przedszkola wyróżnia się plany roczne, miesięczne, tygodniowe oraz dzienne.

Plan roczny opracowuje dyrektor placówki. Plan ten dotyczy całej placówki, gdzie nauczyciele muszą uwzględniać go podczas tworzenia własnych planów. Jest to pierwszy stopień planowania. Uwzględnia takie przedsięwzięcia wychowawczo - dydaktyczne jak: wycieczki, uroczystości zaplanowane oraz organizacje spotkań z rodzicami. Plan ten określa pewne wycinki pracy przedszkola, przydziela zadania innym pracownikom oraz określa sposoby i formy realizacji owych działań.

Plany miesięczne są tworzone przez nauczycieli na podstawie poszczególnych przewodników wychowania przedszkolnego ale także z tych które wynikają z podziału treści na poszczególne dziedziny wychowania : umysłowe, zdrowotne, społeczno - moralne i estetyczne. Do tych działów nauczyciel musi zaplanować czas w którym te zadania będą przeprowadzone. Plany te są bardzo szczegółowe, zawierają nazwy zabaw i gier, nazwy ćwiczeń gimnastycznych, tytuły wierszy, piosenek, wyliczanek, tematy rozmów z dziećmi oraz szczegółowo określony i przewidziany czas na realizację. Nauczyciel w tym planie musi także zaplanować pracę wych. - dydak. Prowadzoną z całą grupą, pracę w małych zespołach oraz pracę indywidualną z konkretnym dzieckiem.

Uszczegółowieniem planu miesięcznego jest plan tygodniowy. Zawiera on wiodące treści, wokół których będą koncentrowały się poczynania pedagoga oraz dzieci w danym tygodniu. W planie tyg, główny wątek musi być realizowany przez kolejne dni tygodnia i musi się odnosić do każdego działu wychowania. Określenie tematyki tygodniowej uzależniony jest od pór roku, zmian jakie zachodzą w przyrodzie, zachowania ludzi i zwierząt, ale także świąt. Wystój Sali powinien być świadectwem realizowanej tematyki tygodniowej. Plany tygodniowe są tworzone przez nauczycieli zazwyczaj z miesięcznym wyprzedzeniem.

Dzienny plan pracy jest szczegółowym opracowaniem tematu realizowanego w danym dniu. Chodzi tutaj o takie tematy które będą obejmowały różne elementy całokształtu procesu wychowania w przedszkolu. Proces przygotowania planu dziennego musi zawierać takie elementy jak: - Uświadomienie i sprecyzowanie celów szczegółowych i ogólnych

- ustalenia możliwości dziecka do poszczególnego tematu, - selekcja działań wg. Specyficznego środowiska, poziomu grupy i założonych celów, - opracowanie organizacji zajęć, - sprecyzowanie zasad, metod, form oraz środków pracy z dziećmi.

Dzienny plan jest ciągiem czynności gdzie każda czynność wykonuje się oddzielnie, lub po kolei oraz że każda czynność następna wynika z poprzedniej.

Udział nauczyciela w stymulowaniu rozwoju dziecka

Rozwój jest to zmiana zachowań, sposobu myślenia, mówienia, aktywności, itp. Jeżeli te zmiany, obserwowane przez nauczyciela, są przez niego oceniane dodatnio, wskazują na postęp, jeżeli zaś ujemnie - są regresem.

Tak więc po obserwowanych przez nauczyciela zmianach w zachowaniu się dziecka stwierdzamy postęp w rozwoju lub brak postępu. Powinnością edukacyjną nauczycieli jest stymulowanie rozwoju dziecka. Znaczącą pozycję w życiu i aktywności dziecka pełni nauczyciel. Ma on istotny wpływ na jego rozwój. Od niego zależy czy i w jakim stopniu będzie ono aktywne, a tym samym jak będzie ono się rozwijało. Powinien mieć wciąż nowe pomysły, aby pobudzać dzieci do aktywności, zaskakiwać ciągle czymś nowym, stwarzać sytuacje wyzwalające działanie twórcze. Zadaniem nauczyciela - wychowawcy powinno być zatem podtrzymywanie dziecięcego zapału, a wystrzeganie się jego tłumienia poprzez narzucanie dziecku sztywnego programu.

Nauczyciel wspomagający rozwój dziecka powinien być twórczy, otwarty na nowości, potrafiący dostrzec zarówno niedoskonałości rozwojowe dziecka jak również jego osiągnięcia - i umieć je wyeksponować. Powinien znać psychikę dziecka i etapy jego rozwoju.

Istotą pracy pedagogicznej jest także swoiste komunikowanie się nauczyciela z dzieckiem. Ma ono istotny wpływ na wspomaganie rozwoju wychowanka. Nauczyciel mający na pierwszym miejscu wspomaganie rozwoju dziecka powinien nie tylko umieć komunikować się słownie z dzieckiem, ale powinien też umieć odczytywać niewerbalne komunikaty dziecka, np. gesty, mimikę, spojrzenia itp.

Według M. Kielar- Turskiej, nauczyciel wspomagający rozwój dziecka powinien:

-             zdobyć orientację w różnych sposobach komunikowania się dzieci, zarówno werbalnych jak i niewerbalnych; powinien nauczyć się rozumieć nie tylko słowne wypowiedzi dzieci, ale także starać się odczytywać komunikaty nadawane za pomocą gestów, min i spojrzeń;

-            umieć dostrzegać, rozumieć i właściwie reagować na emocje dziecka - być empatycznym, co oznacza- wiedzieć, kiedy śpieszyć z pomocą a kiedy się od niej powstrzymać, umiejętnie występować w obronie dziecka, rozumieć jego postępowanie;

-             podtrzymywać zapał poznawczy dziecka, wykazywać zainteresowanie tym, co ono robi - ale raczej zachęcać do działania, powstrzymywać się od nadmiernego wyjaśniania;

-              być dynamiczny- w sensie fizycznym, jak również w sensie psychicznym  - czyli przemieszczać się razem z dziećmi i być otwartym na ich pomysły, przyjmować je i modyfikować;

-              niedyrektywny, czyli skłonny analizować i wyjaśniać zachowania dzieci, a nie tylko oceniać je i odrzucać ; to także nauczyciel kierujący do dzieci raczej propozycje niż nakazy;

-              być otwarty na dziecko i na samego siebie, czyli pomagać dziecku ale też dbać o własny rozwój, poznawanie nowości w celu wykorzystywania ich dla ulepszenia swego warsztatu pracy;

-              pozwolić dziecku być sobą, czyli traktować je podmiotowo, mieć własne zainteresowania i upodobania. Pozwolić dziecku przedszkolnemu być sobą, to pozwolić mu na życie poprzez zabawę. Dziecko bowiem musi mieć czas na to, by wyrosnąć z okresu dzieciństwa i nie stać się zbyt wcześnie dorosłym.

-              przyjmować postawę zaciekawienia światem i zarażać nią dzieci;

- mieć pomysły, aby czymś ciekawym zająć dziecko

Podstawowa rola nauczyciela, zwłaszcza w odniesieniu do młodszych dzieci, jest zapewnienie im poczucia bezpieczeństwa. Odbywa się to nie tylko przez indywidualny, życzliwy kontakt z każdym z wychowanków, ale równie przez ogólny klimat, atmosferę grupy przedszkolnej. Dorosły - cierpliwy, opanowany, przyjazny jest „gwarantem” bezpieczeństwa, a także rozjemcą miedzy dziećmi w ich konfliktach.

Nauczyciel powinien się wczuwać w położenie dziecka, szanować jego autonomie i godność, rozwijać jego oryginalność i respektować prawo dziecka do ciągłego, swobodnego i harmonijnego rozwoju. Konieczna jest, wiec subtelna, wszechstronna, dyskretna i systematyczna obserwacja dzieci (diagnoza przedszkolna) w różnych sytuacjach (naturalnych, wzmocnionych, inspirowanych). Pozwala ona nauczycielowi określić kierunki dalszej pracy wychowawczej z konkretnymi dziećmi, umożliwia indywidualizacje oddziaływań wobec dzieci. Nauczyciel jest inspiratorem aktywności dzieci, zwłaszcza zabawowej. Prowokuje dzieci do działania przez zadania wplatane w treść zabawy. Jest razem z dziećmi w różnych sytuacjach (nie tylko dydaktycznych). Pomysłowy, twórczy, „niespokojny pedagogicznie” organizuje warunki do aktywności dzieci. Zachęca do podejmowania działań trudnych, umożliwia podejmowanie decyzji o treści, metodzie i warunkach aktywności oraz przekazuje niezbędne informacje, pomagając dziecku „odnaleźć” się w świecie. W tym zakresie jednak, nauczyciel powinien jedynie prowokować dzieci do uczenia się i doświadczania, a nie nauczać i pouczać; powinien wychowywać do samodzielności i doceniać wysiłek dzieci. W procesie wspomagania rozwoju dziecka ważna jest także współpraca nauczyciela z rodzicami, która powinna być oparta na wzajemnym zaufaniu, ustalaniu wspólnych działań i uzupełnianiu ich w procesie wychowania domowego. Wspólnym celem pracy zarówno nauczyciela jak i rodziców powinna stać się troska o wszechstronny rozwój każdego dziecka.

Nauczyciel powinien pozwolić dziecku być sobą, a więc mieć własne zainteresowania i upodobania. Pozwolić dziecku być sobą, to pozwolić mu na spontaniczne poznawanie otaczającego go świata i środowiska, w którym żyje. Nauczyciel w kontakcie z dzieckiem musi mieć ciągle nowe pomysły, musi umieć czymś go zająć. Musi ciągle wprowadzać tzw. dysonans poznawczy (jest to rozbieżność między dotychczasowym doświadczeniem dziecka a aktualną sytuacją), powinien ciągle zaskakiwać czymś dzieci.

"Dziecko jest księgą którą powinniśmy czytać i w której powinniśmy pisać."
Peter Rosegger

---