Tadeusz Lewowicki „O tozamości, kondycji i powinnościach PEDAGOGIKI”

2. podrozdział - O KONDYCJI PEDAGOGIKI

O kondycji pedagogiki

Zadko przedstawiciele różnych dyscyplin naukowych podejmują próby całościowej oceny stanu dyscyplin naukowych.

Trudności w określeniu:

- pdst. Obszarów poddawanych ewaluacji (Ewaluacja to systematyczne badanie wartości albo cech konkretnego programu) *

- przyjęcie klarownych kryterów oceny

- formułowanie ogólnych ocen.

O przedstawionej tu ocenie i sposobie formułowania

Lewowicki przedstawia różne próby oceny pedagogiki. Bierze pod uwagę różnorodne opinie, spojrzenia na kwestie pedagogiki, światopoglądy + jego subiektywne oceny materiałów.

Stereotyp spostrzegania pedagogiki

Wg. Lewowickiego rozważania o stanie pedagogiki są często bez uwzględnienia kontekstów historyczego, społecznego i oświatowego oraz bez określenia obiektu rozważań pedagogiki i sposobu badania .

Naukowa analiza i krytyczna refleksja są zamknięte w czytelne ramy metodologii + potoczne opinie i przypadkowe dywagacje (rozwlekłe, niespójne, bezładne mówienie lub pisanie; nietrzymanie się tematu)* przez co oceny są nieprzychylne i niekorzystne dla pedagogiki.

Spuścizna przeszłości

Typowy stereotyp spostrzegania kondycji pedagogiki spowodowane przez dobre i złe tradycje tej dyscypliny:

Łączenie refleksji o wychowaniu z pojawiającymi się dorobkiem nauk społecznych ( są - i +)

Zazwyczaj myśl pedagogiczna wzorowała się na filorofii (miały charakter naśladowczy)

Przez co występują braki własnego dorobku teoretycznego, ubogie koncepcje, opóżnienie w stosunku do innych nauk społecznych i humanistycznych. (wystepowały kompleksy u pedagogów ;)

Naciski na pegadodike polityczne i ideologiczne. Często teorie pedag. Służyły elitom władzy. ( w demokracji w łagodniejszej formie)

Podatnośc pedagogów na wpływy polityki (chęć wzmocnienia pozycji pedagog.)

Panował model uproszczonych badań.

Wpływ nauk przyrodniczych: precyzowanie pojęć, lepsze definiowanie przedmiotu badań, ulepszenua metod i narzędzi badań.

Powiązanie pedagogiki z psychologią i socjologią.

Zagmatwany obraz między teorią a praktyką pedagogiczną

Po upadku komunizmu w PL załamały się w pedag. Sens działania, ideowe postawy, symptomy legitymizacji (politycznej ideologicznej, naukowej) legitymizacja -  «nadanie czemuś mocy prawnej»*

Kryzys pedagogiki zderzony z kryzysem społecznym.

Obarczanie pedagogiki za niepowodzenia oświaty. W okresie kryzysu ujawniły się wady, które były wcześniej w naukach pedagogicznych.

(-) pedagogiki:

Ubogość refleksji matenaukowej

Ahistoryczność

- wątłość metod komparatystycznych (porównawczych) *

Niski poziom samowiedzy i samoświadomości naukowej

Próby określenia tożsamości i etapu rozwoju współczesnej pedagogiki

Obraz pedagogiki - nieklarowny, chaotyczny, niepewny

Później nadzieją:

Ideologie Kohlberga i Mayer.

Nastepuje spór czy pedagogikę ( edukację) trzeba doskonalić czy radykalnie zmieniać.

Niektóre obszary wymagają ulepszenia, wiekszosc jednak daleko idacych zmian, które powinny dotyczyć filozofii jak i zespołu teori (niektórcy brak) oraz sposobów uprawiania pedagogiki.

Wymagane jest dopasowanie do transformacji ustrojowej, kształtowania społeczeństwa obywatelskiego. Ped. Nie nadąrza za rozwojem innych nauk ( wątpliwie powiązana z praktyką)

Próby usytuowania naszej pedagogiki na tle rozwoju nauk społecznych i humanistycznych na świecie.

R. Paulston - 3 fazy rozwoju myśli społecznej

• Ortodoksja (Ortodoksja oznacza ścisłą wierność doktrynie, dogmatowi, zwłaszcza religijnemu. Jest tożsama współcześnie rygorystycznemu przestrzeganiu jakiegoś kodeksu zasad.)*

• Heterodoksja (nieprawowierność; uznawanie odmiennych poglądów, dogmatów, niezgodnych z obowiązującą w danej religii doktryną)*

• Heterogenicznośc (jest to niejednorodność,zróżnicowanie)*

Starania o uchwycenie pdst. Orientacji uprawiania ped. - wyznaczających obecnie podążanie ku fazie heterogeniczności nauk.

Różne rozumienia pedagogiki:

1. ped. Definiuje się jako nauke o wychowaniu

2. ped. Rozumie się również za część nauk społecznych.

3. ped. Rozumiana jako refleksje o wychowaniu

4. ped. Obejmować ma zarówno refleksje o wychowaniu, teorie pedagogiczne jak i praktykę oświatową.

5. pojmowanie ped. Jako obszaru praktyki społecznej. (nauka sprowadzona do praktyki oświatowej)

Różnortodność w rozumieniu ped. Czyli istnienie różnych orientacji teoretycznych. Współistnienie różnych orientacji ped. Pozwala stosować różne metody badań, sposoby gromadzenia i interpretowania wyników badań.

Zróżnicowanie opcji teoretycznych i sposobów poznawania materii oświatowej rokuje wielopłaszczyznowemu uprawianiu pedagogiki.

„pedagogika wychodzi ze stanu szoku i niemal calkowitego zagubienia”

Rozwój badań jakościowych przybliza do odp. Na pyt. O sens edukacji.

Sytuacja kadrowa

O kondycji pedagogiki decydują gł. Pedagogowie.

Kadra samodzielna (profesorowie, docenci, doktorzy habilitowanych) obejmuje ok. 300 osób (statystyka z 2007r to 450 os. )

Jest to zróżnicowana pod względem specjalności naukowych pedagogikigrupa. Zróżnicowane połączenie poszczególnych osób ( uprawiajacych różne subdyscypliny) z głównym nurtem pedagogiki.

Duża luka pokoleniowa miedzy pedagogami ( młodzi albo gł. W wieku przedemerytalnym|)

Zapowiedź nastepnych luk pokoleniowych poprzez nieznaczny dopływ młodych pracowników. (perspektywa zagrożenia rozwoju kadry.)

Mapa instytucji

Instytut Badań edukacyjnych MEN ( działające na różnych uczelniach)

Ośrodki doskonalenia kadr

Instytucje do spraw szkolenia, podnoszenia kwalifikacji (w różnych resortach)

W Pl działa wiele instytucjonalnych środowisk pedagogicznych. Duża ich część zajmuje się sposobami i formami zastosowań ped., stosunkowo niewiele tworzy wiedzę pedagogicznąś czy prowadzi badania o charakterze naukowym.

Kłopoty kadrowe. Wymagane jest nasycenie kadrą o najwyższych kwalifikacjach naukowych.

Obszary wymagające zdecydowanego wsparcia

W warunkach przemian społeczeństwa konieczne jest wywołanie działań srodowiska ped. Sprzyjających lepszemu rozumieniu zjawisk i procesów oświatowych, przebudowie pl. Oświaty, tworzeniu modeli edukacji ( w nowoczesnym demokratycznym środowisku europejskim.)

Ped. Wymaga wielostronnej pomocy w zakresie finansowania badań, kontaktów międzynarodowych, dostępu do najnowszej literatury naukowej, popierania wydawnictw naukowych.

II. podrozdział: O PRZEMIANACH PEDAGOGIKI - EWOLUCJA CZY REWOLUCJA

Pedagogika ogólna - istotna rola w przenoszeniu na grunt całej pedagogiki dokonań uznawanych za ważne w innych naukach.

O inspiracjach płynących z innych nauk

Wpływ filozofii: koncepcje człowieka, jego rozwoju i życia (kształtują wizję wychowania)

Historia filozofi dostarcza przykładów różnych koncepcji na wychowanie.

Teoria J.F Herbarta (U wychowanka najważniejsze było wytworzenie wielostronności zainteresowań; Wychowywać należy przede wszystkim poprzez kierowanie dziećmi, stosować kary i nauczać; Zasadnicze zadanie dydaktyki - według Herbarta - miała stanowić analiza czynności wykonywanych przez nauczyciela)*

Wpływ psychologii.

E. Meumann - nakreślił psychologiczne pdst. Pedagogiki eksperymentalnej. (Eksperyment pedagogiczny - metoda badań pedagogicznych oparta głównie na technice obserwacji)*

Dydaktyka eksperymentalna - W.Lay

Psychologia eksperymentalna we Francji - A. Binet,

E.Claparede - szwajcaria

USA - G. Hall (prace dotyczyły zasobu wyobrażeń i pojęć dzieci. Psych. Wieku młodzieńczego oraz powodzeń i niepowodzeń szkolnych)

Próby przełomów w edukacyjnej filozofii i praktyce dokonywane były pod wpływem teorii filozoficznych i psychologicznych)

Przykładem progresywizm pedagogiczny (eksperymentalizm, nowe wychowanie))* i działalność J.Deweya (Twórca koncepcji szkoły pracy)* i nastepnych pokoleń reformatorów.

Wpływ socjologii:

Nurt wiążący kwestie społeczne i edukacyjne. (powst. Socjologii edukacji)

W kręgu pedagogiki rozwijają się studia i badania pedagogiczne związane z personalizmem ( nastawienie na na autonomiczną wartość osobowości)*

Wpływy innych nauk:

Przyrodnicze

Cybernetyka

Nauki techniczne.

Pedagogika ogólna - w dużej mierze oddaje zmienność i złożoność nurtów, kierunków, prądów czy orientacji pedagogicznych. Sama rówznież ulega kolejnym modom, ale pozostając w związkach m.in. z hist. Myśli edukacyjnej pozwala zrozumieć istotę i uwarunkowania przemian teorii i praktyki pedagogicznej.

Przemiany pedagogiki - ewolucja czy rewolucja?

Głosy że w ped. Nic się nie zmienia vs. Lansowanie poglądów o radykalnych przemianach.

Teoria i praktyka ulegają przemianom. (Łatwiej teoria)

Przemiany ped. - powolne i trudne. (ewolucyjne)

Rozwój nauki = dokonywanie się specjalizacji, instytucjonalizacja i etatyzacja.

Pomysły rewolucyjne pojawiały się ale nie powodowały szerszych zmian (ale dawały impuls do przyspieszonegbo rozwoju)

Nie brakowało w dziejach edukacji różnych prób radykalnych zmian w myśleniu o oświacie i wychowaniu oraz praktyce edukacyjnej.

Nurty rewolucyjne od lat 60tych

Pedagogika alternatywna (  nauczyciel ma prawo dokonywać wyborów edukacyjnych w kwestii metod i sposobówrealizowania celów)*

Antypedagogika (forma wychowania opierającą się na zasadzie "sterowania" życiem dziecka)*

Pedagogika humanistyczna

Pedagogika dialogu

Pedagogika postrzegana jest w kontekstach potrzeb i oczekiwań społeczeństw.

Pojawienie się doktryny EDUKACJI EMANCYPACYJNEJ (dostosowuje jednostki do doktryn i praktyk pożądanych przez elity władzy)* i EDUKACJI KRYTYCZNO-KREATYWNEJ

Akcentuje się ze oswiata ma być w kwesti społeczeństwa a nie państwa (sprzyjanie rozwojowi jednostek, uspołecznieniu i decentralizacji oświaty)

Podkreślenie podmiotowości w relacji nauczyciel - uczeń

Chaos - „trzecia droga” przemian?

Okoliczności wpływające na kształtowanie modelu edukacji (w trudnym czasie przemian ustrojowych, społecznych i gospodarczych” )

IDEOLOGIA CHAOSU W ŻYCIU SPOŁECZNYM

Bazład, brak równowagi może być źródłem „powstawania nowych złożonych i uporządkowanych struktur”

Wg. Lewowickiego może wywoływać szkody. Droga zbyt długa ( w fiz. Czy chem. Z chaosu cos postaje tysiace lat)

Pedagogika ogólna - chroni rozumną pamięć o kwestiach edukacyjnych. Jest źródłem inspiracjido poszukiwań nowych mogeli edukacyjnych.

3. podrozdział ROZWÓJ PEDAGOGIKI I JEJ ODDZIAŁYWANIE NA EDUKACJE

Ped. - dyscyplina naukowa, która ukształtowała się pod wpływem potrzeb społecznych i zmieniających się uwarunkowa politycznych, gospodarczych i kulturalnych.

Przyisuje się jej misje kształtowania osobowości, naprawy stosunków miedzyludzkich.

Droga ku pedagogice jako nauce

Szacuje się ze refleksja o wychowaniu i naucaniu ma kilka tys. lat.

Nowoczesna pedagogika

Prace J.A Komeńskiego (Twórca i propagator jednolitego systemu powszechnego nauczania, położył podwaliny pod współczesne zasady pedagogiki.)*

J. Sturm (koncepcja szkoły klasowo-lekcyjnej)

I inni prekursorzy nowoczesnej myśli pedagogicznej.

Opierali swoje propozycje i poglądy na potocznych obserwacjach.

Wpływ ww. Herbarta (określenie ideału wychowawczego - cele wychowania)

Rozwój nauk i inspiracje pedagogiki

XIX/XXw - wyodrębnienie się kilku nauk.

• Psychologia eksperymentalna

Spekulatywny (spekulatywny (p.łc. speculativus `badawczy') oparty na myśleniu abstrakcyjnym, niepopartym doświadczeniem, oderwanym do życia.)* sposób uprawiania nauk (humanistycznych i społecznych) skonfrontowany z metodami empirycznymi (doświadczeniami)

• Socjologia wychowania

• Pedagogika społeczna

Te nauki są inspirujące dla teri edukacyjnej (przyjęcie niektórych metod badan i interpretacji wyników)

Inspiracje płynęły również z

• Językoznastwa

• Nauk przyrodniczych

• Etnologii

• Teoria systemów (całościowego tłumaczenia funkcjonowania organizmów żywych, społeczeństw i urządzeń/systemów sztucznych)*

• Cybernetyka

XXw. W polsce do lat 70tych docierały z zagranicy prace naukowe dot. Ped.

Pedagogiki ideologiczne:

-wychowanie narodowe

- wychowanie społeczne

- orientacja liberalno-demokratyczna

- ped. Wychowania państwowego

- wych. Komunistyczne i socjalistyczne

Próby „usamodzielnienia się” pedagogiki

Potęgowanie się kompleksów z powodu narastającej świadomości braku /niedostatku oryginalnych teorii i metodologii

Powstawanie prac precyzujących terminologię, język dyscypliny typologie metod i badań pod wpływem ożywienia zainteresowań zagadneiniami rozwoju nauki.

- ukazanie się podręczników z zakresu metodologii badań pedagogicznych

Ped. Spełniła niekóre formalne wymagania stawiane naukom.

Próby „usamodzielnienia się” pedagogiki

-rola w kształtowaniu świadomości i wrażliwości metodologicznej

- uporządkowanie wielu zagadnień pedagogiki

- oddzielenie się od nauk humanistycznych ( spowodowało iluzoryczny wpływ na edukacje)

Oficjalny nurt reform - próby wdrozenia szkoły dziesiecioletniej, reformy programów

Prace służące indywidualizacji kształcenia - kształcenie uczniów zdolnych (uelastycznienie)

Oryginalne pomysly pojawiały się w srodowisku utrzymującym z psychologami, socjologami i innymi.

- pedagogice wciąż są potrzebne studia i badania interdyscyplinarne (z innych nauk)

Aktualne odczytania pedagogiki

Przemiany ped. Miały charakter LINIOWY - etapowy (dominowało jedno podejscie/sposób rozumowania) zmieniały się paradygmaty

Lata 80 (przełom ustrojowy 1989r.) obnazyły słabości pedagogiki i edukacji. Próby negacji całego dorobku tej dyscypliny.

Podstawowe pytania o kondycje pedagogiki pod wpływem licznej krytyki pod adresem pedagogiki.

Zaakceptowane propozycje

- postrzeganie ped. Wielopłaszczyznowe / wielowymiarowe

- -- jako samodzielna naku

--- jako obszar badan społecznych

--- refleksje o wychowaniu

---- jako praktyke spoleczna

Zaakceptowano synteze różnych nurtów teoretycznych, metodologii, sposobów „bycia” pedagogiem

Daje to sznse na

Wielostronne poznawanie, opis i lepsze rozumienie świata edukacji. Unikniecie jednostronnosci w mysleniu i dzialaniu pedagogicznym.

Im bardziej dojrzała i wielostronna staje się pedagogika tym mniejsze znaczenie ma dla władzy i administarcji. Traca na tym dzieci, nauczyciele i społeczeństwo.

Współczesna pedagogika i edukacja - oddziaływania i zaniechania

Pedagogika może i oddziałowywuje na edukacje:

1. trafnie odczytuje ogólne tendencje zmian społecznych

2. demokratyczne przemiany oświaty

3. pedagogika kultury

4. ped. Zorientowana socjologicznie

5. ped. Nawiazujaca do spolecznej nauki kosciola

6. porusza kwestie ekologiczne

7. zagadnienia wielokulturowosci

8. sprawy regionalne i globalne

Pedagogika bezradna wobec wychowawczego działania telewizji, komputerów, internetu.

Przestarzałe pojęcia patologii społecznych, przeciwdziałania im i przezwyciezania

Niedosyt w dziedzinie pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej, pracy socjalnej.

Kształtowanie się swiadomosci potrzeby zmian (wyobrazenia o kierunkach tych zmian)

---