Samorząd Terytorialny w Szwajcarii
Szwajcaria to państwo federacyjne złożone z 26 kantonów. Obowiązuje konstytucja z 1 stycznia 2000 roku, która wprowadza podział kompetencji między federację i kantony. Na szczeblu federalnym władza należy do Zgromadzenia Związkowego, składającego się z 2 izb: 200-osobowej Rady Narodowej (ludowej) i liczącej 46 członków Rady Kantonów (stanów) reprezentującej jednostki federacji i czuwającej nad nienaruszaniem ich praw. Parlament oprócz uprawnień ustawodawczych ma szereg funkcji wykonawczych (np. wydawanie aktów prawotwórczych w formie ustawy, rozporządzenia i uchwały federalnej). Władza wykonawcza należy do rządu, czyli Rady Federalnej (związkowej), której przewodzi Prezydent Związku (federacji), który jest zmieniany co rok. W Szwajcarii do rządu wchodzą automatycznie wszystkie partie, które zdobyły minimum 10% głosów w wyborach. Doprowadza to do sytuacji, w której niektóre partie jednocześnie tworzą rząd i opozycję. Parlament nie ma możliwości odwołania rządu. Szwajcaria jest bardzo zróżnicowana religijnie i narodowościowo. Mieszka w niej wielu Francuzów, Niemców, Włochów, Serbów
Szwajcaria powstała w 1848 roku, kiedy uchwalono Konstytucję państwa znanego jako Confoederatio Helvetica.
Kantony - organy władzy ustawodawczej są parlamentami jednoizbowymi, a organy wykonawcze kolegialne i liczą od 5 do 7 członków. Zwane są Radą Rządową w kantonach niemieckojęzycznych i Conseil d'Etat (Rada Państwa) we francuskojęzycznych. W każdym kantonie nazwa organów może być inna (szczegóły w kserówce)
Gminy - dzielą się na miejskie i wiejskie. Miastami są gminy liczące min. 10tys. mieszkańców lub mniejszymi, ale posiadającymi prawa miejskie nadane w średniowieczu. Miasta nie mają innych praw od gmin wiejskich. Każdy Szwajcar jest obywatelem swojego kraju na podstawie obywatelstwa gminy, w której aktualnie mieszka. Może być obywatelem kilku gmin, gdy w jednej się urodził, a w innej mieszka. Liczba gmin w Szwajcarii stale spada z powodu łączenia kilku gmin w jedno. Obecnie istnieje 2636 gmin. W gminach funkcjonują zgromadzenia gminy i parlament gminy. Inaczej wygląda to w kantonie St. Gallen (strona 195-kserówka). W pracach rady ważną funkcję pełni przewodniczący, który przewodzi zgromadzeniu, dba o prawidłowy przebieg obrad, orzeka o zgodności z prawem zgłaszanych wniosków, a sprzeczne odrzuca. Sekretarz gminy sporządza protokół, który po 14 dniach jest wykładany do wiadomości publ. na 8 dni i każdy uprawniony może wnieść skargę. Każdy mieszkaniec może zabrać głos na zgromadzeniu gminnym, a uchwały są podejmowane przez podniesienie ręki, chyba że ktoś zażąda głosowania tajnego. Władza wykonawcza posiada znacznie większą swobodę w gminach, gdzie władza prawodawcza należy do zgromadzenia gminnego. Natomiast, jeśli w gminie jest parlament, to egzekutywa musi współdziałać z partiami polit. i ich politykami. W niektórych kantonach obok gmin mieszkańców istnieją gminy specjalne: obywatelskie, parafialne, szkolne, wyborcze. Gminy specjalne mają ograniczone kompetencje lub ograniczony skład osobowy. Gmina obywatelska jest najstarsza.
Gminy polityczne są najliczniejsze w Szwajcarii, są terytorialnymi, władczymi korporacjami na szczeblu komunalnym. Należą do nich wszyscy mieszkańcy gminy, którzy są jednocześnie najwyższym organem wybierającymi parlament.
Gminy specjalne są terytorialnymi korporacjami publ-praw, wykonującymi tylko niektóre zadania, np. gminy ubogich świadczą pomoc potrzebującym obywatelom, gminy szkolne obsługują placówki oświaty itd. WSZYSTKIE POWYŻSZE GMINY REALIZUJĄ SWOJE ZADANIA NIEZALEŻNIE OD SIEBIE, A ADMINISTRACJA CAŁYM OBSZAREM NALEŻY DO GMINY POLITYCZNEJ.
Wśród typowych samorządowych zadań gmin można wymienić: kulturę, sport pozaszkolny, szkolnictwo, opiekę zdrowotną, społeczną, porządek i bezpieczeństwo, policję drogową, przeds. Komunalne, zaopatrzenie w gaz, elektryczność itd. Gminy mają zadania zlecone przez państwo: rejestracją urodzin, ślubów, zgonów, prowadzeniem ksiąg gruntowych, kontroli zameldowania mieszkańców, rejestrów wyborczych. Gminy zbierają także podatki, podatki federalne, kantonalne i lokalne. Istnieje też możliwość łączenia się w związki gmin. Gminy mogą regulować stanowionym przez siebie prawem następujące kwestie:
organizację gminy
komunalne regulacje budowlane
plany zagospodarowania przestrzennego
komunalne regulaminy określające ruch, użytkowanie basenów, bibliotek itp.
Nadzór nad gminami sprawuje kanton. W kantonach francuskojęzycznych jest mniejsza autonomia gmin, a w centralnych regionach gminy są bardziej autonomiczne. We wszystkich gminach występuje burmistrz jako szef władzy wykonawczej. Wybierany jest w różny sposób w zależności od kantonu i jego liczebności.