SPIS TREŚCI

Strona

SŁOWO WSTĘPNE ...................................................................................... 7

ROZDZIAŁ 1. POSTANOWIENIA OGÓLNE

0101. Poziomy działań wojennych ...................................................... 8

0102. Działania strategiczne ............................................................... 8

0103. Działania operacyjne ................................................................. 9

0104. Działania taktyczne ................................................................... 12

0105. Działania logistyczne ................................................................. 15

0106. Zasady działań połączonych ..................................................... 15

0107. Współdziałanie wojsk lądowych z siłami powietrznymi

i marynarką wojenną ................................................................. 16

ROZDZIAŁ 2. WOJSKA LĄDOWE

0201. Struktura i zadania ................................................................... 26

0202. Wojska operacyjne ................................................................... 27

0203. Wojska obrony terytorialnej ...................................................... 40

0204. Współdziałanie wojsk operacyjnych i obrony terytorialnej ....... 45

ROZDZIAŁ 3. DOWODZENIE I ŁĄCZNOŚĆ

0301. Zasady ogólne .......................................................................... 50

0302. System dowodzenia ................................................................. 51

0303. System łączności ...................................................................... 51

0304. Proces dowodzenia .................................................................. 54

ROZDZIAŁ 4. OPERACJA

0401. Czynniki operacyjne ................................................................. 58

0402. Zasady prowadzenia operacji .................................................. 61

ROZDZIAŁ 5. ROZPOZNANIE, WALKA ELEKTRONICZNA, DZIAŁANIA

                 PSYCHOLOGICZNE I SPECJALNE

0501. Postanowienia ogólne ....................... ..................................... 63

0502. Rozpoznanie wojskowe ........................................................... 64

0503. Walka elektroniczna ................................................................ 66

0504. Działania psychologiczne ........................................................ 69

0505. Działania specjalne ................................................................. 71

ROZDZIAŁ 6. LOGISTYKA

0601. Struktura i zadania .................................................................. 74

0602. Mobilne jednostki logistyczne ................................................. 75

0603. Stacjonarne jednostki logistyczne .......................................... 77

ROZDZIAŁ 7. WSPARCIE PRZEZ PAŃSTWO-GOSPODARZA

0701. Postanowienia ogólne ............................................................ 79

0702. Usługi jakie mogą być realizowane na rzecz wojsk w ramach

wsparcia przez państwo-gospodarza .................................... 80

ROZDZIAŁ 8. OBRONA

0801. Zasady ogólne ........................................................................ 82

0802. Obszar odpowiedzialności obronnej i zadania ....................... 85

0803. Ugrupowanie i struktura obrony ............................................. 94

0804. Prowadzenie obrony .............................................................. 96

0805. Dowodzenie i łączność .......................................................... 99

0806. Logistyka ............................................................................... 101

ROZDZIAŁ 9. NATARCIE

0901. Zasady ogólne ....................................................................... 103

0902. Ugrupowanie wojsk i zadania ................................................. 107

0903. Prowadzenie natarcia ............................................................. 111

0904. Dowodzenie i łączność ........................................................... 121

0905. Logistyka ................................................................................ 123

ROZDZIAŁ 10. DZIAŁANIA OPÓŹNIAJĄCE

1001. Zasady ogólne ........................................................................ 125

1002. Ugrupowanie i zadania ........................................................... 127

1003. Prowadzenie działań opóźniających ....................................... 130

1004. Dowodzenie i łączność ............................................................ 133

1005. Logistyka ................................................................................. 133

ROZDZIAŁ 11. PRZEMIESZCZANIE I ROZMIESZCZANIE WOJSK

1101. Marsze ..................................................................................... 135

1102. Przewozy ............................................................................... .. 140

1103. Rozmieszczanie ....................................................................... 144

1104. Dowodzenie i łączność ............................................................ 146

1105. Logistyka .................................................................................. 148

ROZDZIAŁ 12. DZIAŁANIA AEROMOBILNE

1201. Zasady ogólne ....................................................................... 152 1202. Charakterystyka działań powietrznoszturmowych (desantowo-

szturmowych) ........ ................................................................. 152

1203. Charakterystyka działań powietrznodesantowych ................... 156

1204. Działania lotnictwa wojsk lądowych ......................................... 159

1205. Dowodzenie i łączność ............................................................ 160

1206. Logistyka ................................................................................. 162

ROZDZIAŁ 13. DZIAŁANIA W OKRĄŻENIU I WYJŚCIE Z OKRĄŻENIA

1301. Zasady ogólne ........................................................................ 163

1302. Zadania i prowadzenie działań ............................................... 164

1303. Dowodzenie i łączność ........................................................... 168

1304. Logistyka ................................................................................ 169

ROZDZIAŁ 14. LUZOWANIE

1401. Zasady ogólne ........................................................................ 171

1402. Prowadzenie luzowania .......................................................... 172

1403. Dowodzenie i łączność ........................................................... 174

ROZDZIAŁ 15. WYCOFANIE

1501. Zasady ogólne ........................................................................ 176

1502. Prowadzenie wycofania .......................................................... 176

1503. Dowodzenie i łączność ........................................................... 178

1504. Logistyka ................................................................................ 179

ROZDZIAŁ 16. DZIAŁANIA NIEREGULARNE

1601. Zasady ogólne ........................................................................ 181

1602. Zadania i prowadzenie działań ............................................... 181

1603. Dowodzenie i łączność ........................................................... 183

1604. Logistyka ................................................................................ 183

ROZDZIAŁ 17. DZIAŁANIA W SPECYFICZNYCH ŚRODOWISKACH WALKI

1701. Cechy charakterystyczne działań w specyficznych środowiskach

walki ........................................................................................ 185

1702. Teren zabudowany .................................................................. 186

1703. Teren lesisty i lesisto-jeziorny ................................................ 193

1704. Teren górzysty ........................................................................ 200

1705. Obrona wybrzeża morskiego ................................................. . 206

1706. Przeszkody wodne ................................................................. 210

1707. Działania bojowe w warunkach ograniczonej widoczności...... 220

1708. Działania bojowe w warunkach zimowych .............................. 224

ROZDZIAŁ 18. ZABEZPIECZENIE BOJOWE

1801. Pojęcia i definicje .................................................................... 230

1802. Zasady ogólne ........................................................................ 231

ROZDZIAŁ 19. UZUPEŁNIANIE WOJSK

1901. Zasady ogólne ........................................................................ 246

1902. Zasady i sposoby uzupełniania wojsk lądowych .................... 249

ROZDZIAŁ 20. DZIAŁANIA NA RZECZ WSPARCIA POKOJU

2001. Zasady ogólne ........................................................................ 251

2002. Rodzaje działań na rzecz wsparcia pokoju ............................ 252 2003. Zadania wojsk......................................................................... 253

2004. Zasady działania .................................................................... 254

2005. Siły i środki wojsk lądowych w operacjach wsparcia pokoju .. 256

2006. Dowodzenie ........................................................................... 257

2007. Logistyka ................................................................................ 258

PODSTAWOWE TERMINY ......................................................................... 262

SŁOWO WSTĘPNE

Niniejszy Regulamin jest polskim, narodowym dokumentem normatywnym stanowiącym podstawę wszelkich działań wojsk lądowych w czasie pokoju, kryzysu i wojny. Zawarte w nim treści uwzględniają nadrzędność postanowień Doktryny wojsk lądowych [ATP-35(B)] Sojuszu Północnoatlantyckiego.

Postanowienia Regulaminu honorują zobowiązania sojusznicze, są zgodne z założeniami polityki bezpieczeństwa Państwa oraz wykorzystują dorobek polskiej sztuki wojennej i odzwierciedlają specyfikę naszych wojsk lądowych.

Zaprezentowane podejście jest zgodne z zasadami funkcjonowania sił zbrojnych w ramach NATO, gdzie obok dokumentów sojuszniczych tworzy się dokumenty narodowe. Stwarza to warunki do jednolitej interpretacji zasad dowodzenia i rozwiązywania problemów działań wojsk lądowych, przy zachowaniu ich narodowego charakteru.

Za szczególnie ważne uznano problemy zakresu kompatybilności i interoperacyjności w sojuszniczych operacjach połączonych i wspólnych działaniach na rzecz utrzymania pokoju. Dlatego mocniej zaakcentowano procedury wypracowania decyzji (rozwiązywania problemów pola walki) i kwestie terminologiczne.

Końcowy fragment niniejszego Regulaminu to zbiór podstawowych terminów. Przy doborze haseł kierowano się zasadą, aby umieścić tam przede wszystkim pojęcia nowe, często różnie interpretowane, mające decydujące znaczenia podczas komunikowania się i współdziałania czy też funkcjonowania w strukturach wielonarodowych. Nie ma więc haseł szczegółowych i specjalistycznych, które zapewne zostaną zawarte w stosownym wydaniu encyklopedycznym oraz instrukcjach, poradnikach i podręcznikach poszczególnych rodzajów wojsk.

Zespół Autorski wyraża przekonanie, że na podstawie niniejszego Regulaminu możliwe będzie opracowanie dokumentów normatywnych niższego rzędu dotyczących odrębnych specjalności.

ROZDZIAŁ 1

POSTANOWIENIA OGÓLNE

0101. POZIOMY DZIAŁAŃ WOJENNYCH

W sztuce wojennej wyróżnia się trzy poziomy działań: strategiczny, operacyjny i taktyczny. Nie są one powiązane ze szczeblami dowodzenia. Podstawą klasyfikacji i definiowania poziomu działań jest ich skutek lub udział w osiąganiu celów strategicznych, operacyjnych i taktycznych. Powyższy podział stosowany jest we wszystkich stanach funkcjonowania państwa.

a) POZIOM STRATEGICZNY obejmuje działania zmierzające do osiągania celów politycznych, zgodnie z możliwościami państwa, z użyciem wszystkich rodzajów sił zbrojnych.

b) POZIOM OPERACYJNY obejmuje skoordynowane działania różnych rodzajów sił zbrojnych i rodzajów wojsk zmierzające do osiągnięcia celu strategicznego.

c) POZIOM TAKTYCZNY obejmuje wszelkie działania związków taktycznych, oddziałów i pododdziałów w celu efektywnego wykorzystania ich możliwości bojowych.

Odpowiednio do tego w teorii i praktyce użycia sił zbrojnych (wojsk) wyróżnia się działania strategiczne, operacyjne i taktyczne. W każdym z nich wyodrębnia się działania logistyczne.

W skali strategicznej, zgodnie z doktryną sojuszu, każde działania wojsk będą miały na celu obronę interesów państw sojuszniczych. Cele te osiągane będą poprzez działania operacyjne lub taktyczne, które mogą mieć charakter obronny lub zaczepny.

0102. DZIAŁANIA STRATEGICZNE

Przedmiotem zainteresowania strategii jest zapobieganie wojnie, a także przygotowanie do niej i jej prowadzenie.

Działania strategiczne polegają na określaniu i osiąganiu ogólnych i długofalowych celów (strategicznych) państw lub koalicji. Zwykle są one odzwierciedlone w koncepcji strategicznej, która określa cele, zadania oraz sposoby wykorzystania środków politycznych, ekonomicznych, wojskowych i innych.

Wyróżnia się cele strategiczne narodowe i koalicyjne. Cele koalicji odzwierciedlają globalne i dalekosiężne cele państw, uzgodnione i zaakceptowane przez państwa członkowskie.

W odniesieniu do sił zbrojnych, działania strategiczne dotyczą określania i osiągania strategicznych celów wojskowych (militarnych).

Działania strategiczne (w sensie wojskowym) są domeną dowództwa strategicznego i przedmiotem dowodzenia strategicznego. Jest ono realizowane przez najwyższe kierownictwo sił zbrojnych, w wymiarze narodowym lub koalicyjnym.

Dowodzenie strategiczne polega na przekształcaniu dyrektyw kierownictwa politycznego dla sił zbrojnych, w dyrektywy strategiczne, określające cele kampanii lub operacji, siły do ich wykonania oraz precyzujące uprawnienia i ograniczenia najwyższego dowódcy.

0103. DZIAŁANIA OPERACYJNE

a) Działania operacyjne to działania zgrupowań różnych rodzajów sił zbrojnych i rodzajów wojsk podejmowane dla osiągnięcia celu strategicznego podczas pokoju, kryzysu i wojny. Do działań operacyjnych zalicza się operacje realizowane w trakcie wojny i wojskowe operacje pokojowe oraz pogotowie i przegrupowanie operacyjne.

b) Działania operacyjne stanowią ogniwo pośrednie między działaniami strategicznymi a taktycznymi. Ich celem jest stworzenie dowódcom taktycznym niezbędnych warunków do wykonania zadań.

c) Celem dowodzenia operacyjnego jest czasowa i przestrzenna koordynacja działań związków taktycznych i oddziałów różnych rodzajów sił zbrojnych. W związku z tym zadaniem dowództwa operacyjnego jest przekształcanie zamiarów strategicznych w cele i zadania taktyczne, czyli wypracowanie koncepcji operacji i zadań dla wojsk. Istota działań operacyjnych polega na skierowaniu własnego wysiłku na najbardziej wrażliwe miejsce przeciwnika.

Koncepcja operacji jest efektem przekształcenia celu strategicznego w działania wojsk, czyli jest to ustalenie sposobu osiągnięcia celu oraz ukierunkowanie głównego wysiłku.

d) Działania operacyjne nie są związane z określonym poziomem dowodzenia, choć w znacznej mierze uzależnione są od wielkości i charakteru użytych sił i środków niezbędnych do osiągnięcia założonych celów. Prowadzone są z reguły na dużych obszarach geograficznych i najczęściej z użyciem różnych rodzajów sił zbrojnych w składzie narodowym lub koalicyjnym. Niekiedy działania prowadzone przez szczeble taktyczne mogą osiągać wymiar operacyjny. Zależy to głównie od celu, charakteru obszaru działań i ich rezultatu. Planowanie i użycie związków taktycznych (oddziałów) odbywać się będzie wówczas zgodnie z zasadami operacyjnymi, zaś ich działanie, ze względu na strukturę i wielkość, przebiegać będzie zgodnie z wymogami taktyki.

Działania operacyjne charakteryzują się szerokim zakresem swobody w planowaniu działań. Swoboda działania dowódcy na szczeblu operacyjnym jest konieczna w celu uzyskania przewagi i utrzymania inicjatywy w dążeniu do osiągania celów strategicznych. Decydująca jest przy tym swoboda w zakresie ustalania rodzaju działań i ich priorytetów, zasobów logistycznych oraz możliwości do wydzielenia i utrzymania wystarczających odwodów operacyjnych pozwalających wpływać na przebieg operacji na rozległym obszarze.

Istotny wpływ na zachowanie swobody operacyjnej i możliwości prowadzenia operacji wywiera rozwinięcie operacyjne realizowane jeszcze przed rozpoczęciem działań. Musi być ono planowane z uwzględnieniem celu i zamiaru operacji. W ten sposób wpływa ono bezpośrednio na przebieg operacji, a błędy popełnione w jego trakcie zaważyć mogą na osiągnięciu celu operacji.

Działania operacyjne charakteryzują się dużym rozmachem przestrzennym. W warunkach znacznej redukcji sił zbrojnych szczególnego znaczenia nabiera ekonomia sił. Zgodnie z tą zasadą siły należy przydzielać w zależności od obszaru, na którym mają być realizowane zadania operacyjne. Ekonomia sił oznacza w tym wypadku odpowiednie ugrupowanie wojsk i wykorzystanie ich możliwości, zapewniające osiągnięcie celów. Dowódca operacyjny musi skoncentrować swe wysiłki we właściwym miejscu i czasie oraz świadomie podjąć ryzyko osłabienia swych sił w innym rejonie. Dążyć powinien do koncentracji swego wysiłku w celu oddziaływania na najwrażliwszy punkt przeciwnika, czyli tam gdzie jego działania osiągnąć mogą największą skuteczność. Punktami takimi powinny być te elementy przeciwnika, których zniszczenie lub obezwładnienie uniemożliwi lub znacznie utrudni osiągnięcie przeciwnikowi zakładanych celów.

e) Charakter współczesnych działań wojennych wymaga zespołowego działania wszystkich komponentów sił zbrojnych dla osiągnięcia wspólnego celu, co pozwala na skuteczniejsze wykorzystanie ich potencjałów bojowych. Typową cechą działań operacyjnych jest współdziałanie wojsk lądowych z siłami powietrznymi, a na kierunku nadomorskim z marynarką wojenną podczas planowania i prowadzenia działań połączonych. Nie chodzi tu wyłącznie o współdziałanie z innymi rodzajami sił zbrojnych, ale o planowanie i użycie wszystkich sił biorących udział w operacji pod jednym dowództwem. Kierowanie operacją przypada zwykle dowódcy z tego rodzaju sił zbrojnych, który w danej operacji spełnia główną rolę. Przy czym operacyjnie dowodzi ten szczebel, na którym dowódca odpowiada za planowanie i prowadzenie działań w co najmniej dwóch środowiskach, a więc na przykład w powietrzu i na lądzie. Dowodzi więc zarówno siłami lądowymi, jak i powietrznymi. Na niższych szczeblach występuje natomiast współdziałanie między dwoma rodzajami sił zbrojnych pozostającymi pod własnym dowództwem.

W działaniach operacyjnych odmienne znaczenie niż na szczeblach taktycznych mają czynniki operacyjne, czyli siły, obszar, czas i informacja. O ile w działaniach taktycznych występuje jedność celu, czasu i miejsca działania sił, to w działaniach operacyjnych występuje jedność celu, ale rozdzielność czasu i miejsca. Odmienne jest również podejście poszczególnych szczebli dowodzenia do działań wojennych. Dowódca szczebla taktycznego podejmuje decyzję, uwzględniając aktualną i następną walkę. Zajmuje się w zasadzie tylko swoim rodzajem sił zbrojnych i koncentruje na użyciu swych środków dla osiągnięcia celów działań. Dowódca operacyjny musi wykraczać poza te ramy, wprowadza czasowo i przestrzennie swe siły i środki do działania w sposób umożliwiający mu rozstrzygnięcie szeregu walk na swoją korzyść. Osiąga w ten sposób długofalowe cele militarne.

Decyzje do działań operacyjnych podejmowane będą na podstawie niepełnych informacji, ponieważ uzyskanie całkowitej pewności co do długofalowego działania przeciwnika nigdy nie będzie możliwe. Dlatego zamiary przeciwnika muszą być ocenione w dłuższej perspektywie, aby można było stworzyć w miarę dokładny i wiarygodny obraz rozwoju sytuacji. Na szczeblu operacyjnym chodzi nie tylko o stwierdzenie fizycznej obecności przeciwnika na polu walki. Jest on również oceniany z innego punktu widzenia. Oceniać należy osobowość, umiejętności, silne i słabe strony dowódców przeciwnika. Jeżeli siły przeciwnika składają się z kontyngentów różnych państw lub narodowości, to dowództwo operacyjne powinno starać się wykorzystać różnice w ich zasadach dowodzenia, prowadzeniu działań, sprzęcie, strukturach organizacyjnych i możliwościach.

f) Prowadzenie działań operacyjnych wymaga szerokiego spojrzenia na obszar operacji. Inna perspektywa przestrzenna wymaga odmiennego podejścia do oceny terenu, wykroczenia poza jego szczegółową ocenę prowadzoną na szczeblach taktycznych. Ocena terenu na szczeblu operacyjnym powinna stworzyć ogólny pogląd na obszar operacji, dogodne kierunki uderzenia, rubieże obronne i opóźnienia, możliwości manewru. Zainteresowanie dowództwa operacyjnego skierowane jest na zasoby miejscowe i najważniejsze cechy terenu, takie jak: łańcuchy wzniesień, niziny, kompleksy leśne, doliny rzek i duże zbiorniki wodne. Takie obiekty infrastruktury terenowej, jak porty, ciągi komunikacyjne i miejscowości odgrywają istotną rolę zarówno podczas przegrupowania wojsk własnych i przeciwnika, jak i w trakcie operacji oraz zabezpieczenia logistycznego wojsk.

Dowódca operacyjny w swoim planowaniu uwzględnić musi problematykę obrony terytorialnej oraz interesy i postępowanie ludności znajdującej się na obszarze działań. Dotyczy to zwłaszcza zapewnienia swobody operacyjnej przez wojska obrony terytorialnej i wykorzystania infrastruktury terenowej oraz wsparcia przez państwo gospodarza, na którego obszarze prowadzone są operacje.

g) Logistyka (zabezpieczenie logistyczne wojsk) na szczeblu operacyjnym ma o wiele większe znaczenie niż na szczeblu taktycznym. Potencjał logistyczny i jego gotowość do zabezpieczenia logistycznego wojsk determinują czas rozpoczęcia oraz charakter operacji. Trudność nie polega wyłącznie na tym, aby dostarczyć więcej zaopatrzenia oraz świadczyć usługi specjalistyczne i gospodarczo-bytowe większej liczbie wojsk i na większym obszarze oraz w dłuższym okresie czasu, lecz przede wszystkim na zorganizowaniu systemu logistycznego odpowiadającego wymogom operacji jeszcze przed jej rozpoczęciem.

0104. DZIAŁANIA TAKTYCZNE

1. Działania taktyczne to wszelkie działania pododdziałów, oddziałów i związków taktycznych wojsk operacyjnych i obrony terytorialnej.

Stosując kryterium znaczenia i charakteru, działania taktyczne dzielą się na rozstrzygające (walki), pomocnicze (przemieszczanie i rozmieszczanie) oraz pokojowe (misje pokojowe).

b) Do podstawowych rodzajów walki zalicza się: obronę, natarcie i działania opóźniające. Pozostałymi rodzajami walki są: działania desantowoszturmowe, działania specjalne, wycofanie, działania nieregularne i inne.

c) Przemieszczanie wojsk obejmuje: marsze, przewozy. Rozmieszczanie wojsk może odbywać się w rejonach ześrodkowania (wyjściowych, odpoczynku, czasowego pobytu) oraz w garnizonach.

d) Działania pokojowe mają na celu utrzymanie pokoju. Mogą one także polegać na rozgradzaniu stron, czy też prowadzeniu działań demonstracyjnych oraz innymi sposobami wymuszać utrzymanie pokoju.

e) Działania taktyczne są sprzężone funkcjonalnie z taktyką wojsk lądowych, która obejmuje teorię i praktykę przygotowania i prowadzenia walki przez pododdziały, oddziały i związki taktyczne różnych rodzajów wojsk działających w składzie wojsk lądowych.

Taktyka wojsk lądowych składa się z taktyki ogólnej i taktyki rodzajów wojsk.

f) Taktyka ogólna obejmuje teoretyczne podstawy taktyki, teorię i praktykę przygotowania i prowadzenia walki przez ogólnowojskowe pododdziały, oddziały i związki taktyczne oraz koordynację działań taktycznych rodzajów wojsk.

g) Taktyka rodzajów wojsk obejmuje teorię i praktykę przygotowania i prowadzenia walki przez specjalistyczne (typowe) pododdziały, oddziały i związki taktyczne rodzajów wojsk.

Wyróżniamy taktykę wojsk: zmechanizowanych i pancernych, aeromobilnych, rakietowych i artylerii, obrony przeciwlotniczej, łączności, inżynieryjnych oraz obrony przeciwchemicznej.

h) Przygotowanie walki jest to zbiór czynności wykonywanych w celu stworzenia (wypracowania) dogodnych warunków do realizacji zamierzeń i wykonywania zadań zgodnie z przyjętym planem i harmonogramem, które wynikają z przyjętej koncepcji walki (zamiaru).

Prowadzenie walki trwa od rozpoczęcia do zakończenia wykonywania zadania. Całość przedsięwzięć dowódczych tego okresu nazywamy kierowaniem walką.

Sam termin walka rozumiany jest jako zorganizowane, skupione w czasie i przestrzeni, zbrojne starcie dwóch przeciwstawnych stron w skali taktycznej.

Nieodłącznym czynnikiem walki jest manewr taktyczny. Należy go postrzegać w aspekcie teoretycznym jako zasadę, którą trzeba stosować podczas walki w celu osiągnięcia powodzenia. Z kolei w aspekcie praktycznym manewr jest jedną z części składowych walki i w takim ujęciu jego istota polega na zorganizowanym ruchu sił i środków, prowadzonym z określonym celem. Manewr zapewnia elastyczność działania, to znaczy możliwość przenoszenia w czasie i przestrzeni punktu ciężkości.

Formami manewru taktycznego są: uderzenie czołowe, pokonanie, oskrzydlenie, obejście, przenikanie, manewr mylący, demonstracja i odejście.

1. Uderzenie czołowe jest to działanie skierowane przeciwko wojskom na przedniej linii obrony przeciwnika. Może ono być stosowane do rozbicia jego obrony w czołowych punktach oporu lub do ich okrążenia. Często poprzedza go pokonanie lub oskrzydlenie.

1. Pokonanie polega na szybkim i zdecydowanym ruchu wojsk w celu rozcięcia zgrupowań przeciwnika i wyjścia na jego tyły.

1. Oskrzydlenie jest to manewr zaczepny, w którym główne siły atakujące obchodzą elementy ugrupowania obronnego przeciwnika w celu zdobycia obiektów na jego tyłach. Oskrzydlenie może być jedno − lub dwustronne oraz pionowe - ponad pozycjami obronnymi przeciwnika. Rezultatem tego manewru jest rozbicie albo zdobycie ważnych obiektów na tyłach przeciwnika. Niekiedy zastosowanie oskrzydlenia może wprowadzić w błąd przeciwnika, co do umiejscowienia własnego punktu ciężkości.

1. Obejście jest to manewr zaczepny, w którym nacierające wojska obchodzą przeciwnika na lądzie lub w wymiarze powietrznym (ponad jego pozycjami obronnymi), unikając kontaktu ogniowego. Celem tego manewru jest zdobycie obiektów na tyłach przeciwnika, zmuszając go do ich opuszczenia.

1. Przenikanie jest formą manewru, w którym wojska wchodzą małymi zgrupowaniami w ugrupowanie obronne przeciwnika. Może być stosowane do opanowania słabo bronionych obiektów w celu zdobycia kluczowego terenu lub zakłócenia działań w obszarze tyłowym przeciwnika. Przenikanie stosuje się zwykle w połączeniu z innymi formami manewru.

1. Manewr mylący ma na celu zakłócenie zorganizowanego działania sił przeciwnika w obronie. Musi być on wystarczająco wiarygodny, by wywołać pożądaną reakcję. Jest on najbardziej skuteczny, gdy pokrywa się z ocenami przeciwnika.

1. Demonstracja jest manewrem odciągającym uwagę przeciwnika bez podejmowania walki. Siły prowadzące działania demonstracyjne stosują ogień, przemieszczanie, dym, środki walki elektronicznej i urządzenia łączności wykorzystywane do pozorowania walki.

1. Odejście jest to opuszczanie zajmowanych rejonów, pozycji (linii). Manewr ten wykonywany jest w celu wyprowadzenia wojsk spod uderzeń przeważających sił przeciwnika, zajęcia bardziej dogodnego położenia do przyszłych aktywnych działań, zyskania czasu do stworzenia punktu ciężkości na innym obszarze.

9. Taktyka ogólna i taktyka rodzajów wojsk tworzą logicznie i racjonalnie uporządkowaną całość z jednoczesnym zachowaniem odrębności podkreślającej zakresy odpowiedzialności i specjalizacji.

0105. DZIAŁANIA LOGISTYCZNE

To wszelkie działania logistycznych organów kierowania oraz jednostek logistycznych podczas pokoju, kryzysu i wojny.

Obejmują one gromadzenie i utrzymywanie zaopatrzenia oraz jego dostawy, a także świadczenie usług walczącym wojskom.

1. Zapasy zaopatrzenia gromadzone i utrzymywane są w bazach oraz składach i poligonowych punktach zaopatrzenia materiałowego rejonowych baz materiałowych. Ich wielkość ustalana jest na podstawie norm zaopatrzenia oraz prognoz jego zużycia przez walczące wojska.

1. Dostawy zaopatrzenia obejmują dziesięć klas materiałowych. Są to: klasa I − żywność oraz materiały i sprzęt służby żywnościowej; klasa II − umundurowanie i wyposażenie osobiste, materiały i sprzęt służby mundurowej; klasa III − materiały pędne i smary oraz sprzęt służby mps; klasa IV − inżynieryjne materiały budowlane, zaporowe i rozbudowy fortyfikacji; klasa IVa − sprzęt budowlany, komunalny, pożarniczy i środki gaśnicze oraz środki materiałowe infrastruktury; klasa V − środki bojowe; klasa VI − materiały handlowe; klasa VII − uzbrojenie i sprzęt wojskowy indywidualny oraz zespołowy; klasa VIII − środki medyczne, materiały i sprzęt służby zdrowia; klasa IX − techniczne środki materiałowe; klasa X − artykuły powszechnego użytku.

c) Usługi dzielą się na specjalistyczne i gospodarczo-bytowe. Do specjalistycznych należą głównie usługi: remontowe, transportowe, ewakuacyjne, przeładunkowe i medyczne, a do gospodarczo-bytowych: piekarnicze, przygotowanie posiłków, handlowe, pralnicze, kąpielowe, krawieckie, szewskie, fryzjerskie itp.

0106. ZASADY DZIAŁAŃ POŁĄCZONYCH

1. Na szczeblu operacyjnym działalność wojsk lądowych, sił powietrznych i morskich musi być planowana oraz prowadzona i podtrzymywana jako jeden system.

1. Dowódca operacyjny powinien dowodzić siłami lądowymi, powietrznymi i morskimi, co pozwoli na tworzenie z nich wymaganego potencjału w punkcie ciężkości.

1. Jeśli dowódca szczebla operacyjnego nie posiada w swej dyspozycji środków lotniczych, to będzie musiał koordynować działania z odpowiednim dowódcą lotnictwa w celu wykonania zadań operacyjnych. Ścisła więź pomiędzy odpowiednimi stanowiskami dowodzenia wojsk lądowych i sił powietrznych jest niezbędna dla skutecznej synchronizacji wysiłku zasadniczych środków na polu walki.

1. Jeśli w działaniach zaangażowane są siły marynarki i piechoty morskiej, wówczas ich działalność musi być także koordynowana.

1. Na szczeblach operacyjnym i taktycznym, działania wojsk prowadzone są w celu wykrycia przeciwnika, blokowania (pozbawienia go swobody działania) oraz atakowania go w celu doprowadzenia do jego porażki. Aby to osiągnąć, działania powinny być ściśle zintegrowane. Są one prowadzone w ramach działań w głębi, w styczności i tyłowych.

1. Działania w głębi, w styczności i tyłowe tworzą nierozłączną całość. Muszą więc być rozpatrywane łącznie i rozumiane jako całość na każdym szczeblu dowodzenia. Wymagają one ciągłej i dokładnej synchronizacji. Korzystne jest, gdy prowadzone są jednocześnie, ponieważ wzajemnie oddziałują na siebie.

1. Celem działań w głębi jest przede wszystkim dążenie do ograniczenia swobody działania przeciwnika, utrzymywanie go z dala od obiektów mogących być dla niego celami, przez to tworzenie sprzyjających warunków do działań w styczności. Są one zwykle prowadzone z dużym rozmachem i w długim czasie. Działania głębokie są środkiem do ograniczania przeciwnikowi możliwości manewru poprzez oddziaływanie na punkty wrażliwe na uderzenia, co utrudni przeciwnikowi doprowadzenie wojsk do gotowości. Może to spowodować opóźnienie działań lub zmusić przeciwnika do zmiany ich kierunku.

1. Celem działań w styczności jest walka z przeciwnikiem, wiązanie jego sił i rozbicie ważnych elementów jego potencjału bojowego. Działania w styczności będą zazwyczaj obejmować obszar o małej głębokości. Ich skutek jest szybki a efekt widoczny.

1. Celem działań tyłowych jest zapewnienie swobody zabezpieczenia logistycznego wojsk, obrona jednostek i urządzeń logistycznych oraz stworzenie dogodnych warunków do obrony i manewru odwodami.

0107. WSPÓŁDZIAŁANIE WOJSK LĄDOWYCH Z SIŁAMI POWIETRZNYMI

I MARYNARKĄ WOJENNĄ

A. LOTNICZE WSPARCIE DZIAŁAŃ WOJSK LĄDOWYCH

1. Wsparcie działań wojsk lądowych przez siły powietrzne obejmuje:

• walkę o przejęcie inicjatywy, której celem jest wywalczenie i utrzymanie pożądanego stopnia przewagi w powietrzu dla zapewnienia swobody działania siłom własnym;

• rozpoznanie powietrzne i obserwację;

• lotniczą izolację rejonu działań bojowych, której celem jest izolacja pierwszorzutowych związków operacyjnych przeciwnika od wzmocnienia i dostaw zaopatrzenia;

• ofensywne wsparcie lotnicze;

• taktyczny transport powietrzny zwiększający mobilność sił lądowych.

1. Ofensywne wsparcie lotnicze jest częścią wsparcia działań wojsk lądowych przez siły powietrzne. W jego skład wchodzą: taktyczne rozpoznanie powietrzne, izolacja pola walki i bezpośrednie wsparcie lotnicze, które prowadzone są w celu wspierania działań lądowych. Działania te definiowane są następująco:

• taktyczne rozpoznanie powietrzne to działania prowadzone w celu zdobycia informacji rozpoznawczej poprzez obserwację wzrokową lub stosowanie aparatury rozpoznawczej z wykorzystaniem statków powietrznych;

• izolacja pola walki to działania lotnictwa przeciw naziemnym (nawodnym) siłom, środkom i obiektom przeciwnika, mogącym bezpośrednio oddziaływać na siły własne. Działania te wymagają koordynacji we wspólnym (połączonym) planowaniu, mogą jednak nie wymagać ciągłej koordynacji w trakcie wykonywania zadań;

• bezpośrednie wsparcie lotnicze to działania lotnictwa przeciw siłom, środkom i obiektom przeciwnika znajdującym się w pobliżu sił własnych, wymagające szczegółowej integracji wszystkich działań lotnictwa z ogniem i ruchem tych sił.

1. Wielkość wysiłku w ramach ofensywnego wsparcia lotniczego będzie determinowana (określana) przez rozmach działań (operacji), możliwości przeciwdziałania przez przeciwnika, koncepcję działań dowódcy oraz wielkość wydzielonych sił lotnictwa. Działania lotnictwa w ramach ofensywnego wsparcia lotniczego muszą być ściśle koordynowane z działaniami innych środków wsparcia ogniowego.

W celu koordynacji działań z naziemnymi i morskimi środkami wsparcia ogniowego do planowania ofensywnego wsparcia lotniczego wymagane są co najmniej dwie linie planowania:

• przedni skraj wojsk własnych;

• linia koordynacji wsparcia ogniowego.

Zadania w ramach bezpośredniego wsparcia lotniczego są planowane przeciwko siłom i obiektom przeciwnika pozostającym przed linią koordynacji wsparcia ogniowego. Zadania w ramach izolacji pola walki planowane są przeciwko siłom i obiektom przeciwnika, które mogą bezpośrednio wpływać na przebieg walki i które znajdują się przed lub za linią koordynacji wsparcia ogniowego.

Zadania w ramach taktycznego rozpoznania powietrznego mogą sięgać na głębokość ugrupowania bojowego związku operacyjnego przeciwnika. Ma to zasadnicze znaczenie dla skutecznego wsparcia działań wojsk lądowych przez lotnictwo.

B. DOWODZENIE LOTNICTWEM TAKTYCZNYM WYKONUJĄCYM                 ZADANIA  WSPARCIA LOTNICZEGO WOJSK LĄDOWYCH

1. W procesie planowania, organizowania i prowadzenia działań przez lotnictwo w ramach ofensywnego wsparcia lotniczego wykorzystywane są siły i środki podsystemu dowodzenia rozwiniętego przy związkach taktycznych, oddziałach i pododdziałach sił lądowych.

1. Przy stanowisku dowodzenia korpusu sił lądowych rozwinięty jest ośrodek koordynacji działań powietrznych przeznaczony do prowadzenia połączonego planowania, zapotrzebowywania, koordynowania i dowodzenia wysiłkiem lotnictwa wydzielonego do wsparcia wojsk lądowych na obszarze odpowiedzialności korpusu. Zadania ośrodka obejmują:

• informowanie we wszystkich sprawach związanych z działaniami w ramach ofensywnego wsparcia lotniczego;

• ocenianie, koordynowanie i przekazywanie zapotrzebowań na wsparcie lotnicze na obszarze odpowiedzialności korpusu;

• określanie obiektów uderzeń w ramach wsparcia na obszarze odpowiedzialności korpusu;

• wymiana i przekazywanie informacji rozpoznawczej na temat sytuacji powietrznej i lądowej przeciwnika oraz wojsk własnych;

• przekazywanie zainteresowanym informacji o pogodzie w rejonie działań;

• nadzór nad działaniami grup dowodzenia lotnictwem taktycznym.

1. Na szczeblach od dywizji do batalionu występują grupy dowodzenia lotnictwem taktycznym, w których skład wchodzą oficerowie łącznikowi lotnictwa, oficerowie naprowadzania lotnictwa wraz z niezbędnym personelem i sprzętem zabezpieczenia oraz środkami łączności. Grupy te odpowiedzialne są za:

• koordynację i integrację wsparcia lotniczego z działaniami pozostałych środków wsparcia ogniowego;

• monitorowanie sieci wzywania lotnictwa taktycznego;

• dostarczanie informacji o pogodzie w rejonie styczności bojowej wojsk;

• przyjmowanie dowodzenia samolotami wykonującymi zadania w ramach wsparcia od określonych rubieży (z wyznaczonych stref wyczekiwania) i naprowadzanie ich, jeśli to konieczne, na obiekty uderzeń zwalczane w ramach bezpośredniego wsparcia lotniczego.

1. Do szczegółowych zadań oficera łącznikowego lotnictwa wchodzącego w skład grupy dowodzenia lotnictwem taktycznym należy:

• doradzanie dowódcy lądowemu we wszystkich sprawach związanych z działaniami w ramach ofensywnego wsparcia lotniczego;

• udział w koordynacji ognia sił lądowych z działaniami lotnictwa;

• przyjmowanie, koordynowanie i przekazywanie informacji z ośrodka koordynacji działań powietrznych dotyczących czasu i miejsca przelotów i uderzeń lotnictwa taktycznego;

• nadzór nad działaniami podległej grupy kierowania lotnictwem taktycznym;

• koordynowanie wykorzystania przestrzeni powietrznej z właściwymi organami zarządzania przestrzenią powietrzną;

• współpraca z dowódcą lądowym w planowaniu, organizowaniu i prowadzeniu walki elektronicznej i obezwładnianiu środków przeciwlotniczych.

1. Oficer naprowadzania lotnictwa przydzielony do pierwszorzutowych pododdziałów, kieruje działaniami samolotów (śmigłowców) wykonujących uderzenia w ramach bezpośredniego wsparcia lotniczego. Do jego zadań należy:

• doradzanie dowódcy lądowemu w sprawach związanych ze wsparciem lotniczym;

• koordynacja działań naprowadzanych samolotów z działaniami wspieranego pododdziału sił lądowych;

• współudział w organizacji, identyfikacji (oznaczeniu) położenia przedniego skraju wojsk własnych;

• naprowadzanie samolotów na obiekty uderzeń;

• przekazywanie informacji odbieranych z naprowadzanego samolotu (jeśli zachodzi taka potrzeba);

• meldowanie o rezultatach uderzeń wykonywanych przez samoloty (śmigłowce);

• informowanie o warunkach atmosferycznych;

• koordynowanie działań podległych specjalistów np. operatorów podświetlaczy laserowych.

1. Na stanowiska dowodzenia sił powietrznych planujących zadania ofensywnego wsparcia lotniczego i do jednostek lotnictwa taktycznego realizujących te zadania delegowani są oficerowie łącznikowi sił lądowych. Są oni zobowiązani:

• doradzać dowódcom lotniczym we wszystkich sprawach związanych z działaniami sił lądowych;

• zapewniać informację o aktualnym położeniu i działaniach wspieranych wojsk;

• uczestniczyć w stawianiu zadań sztabom i załogom lotniczym oraz meldowaniu o realizacji zadań przez załogi lotnicze;

• przekazywać wszystkie informacje uzyskane z jednostek lotnictwa taktycznego do odpowiednich stanowisk dowodzenia sił lądowych.

7. Lotnictwo taktyczne w ramach ofensywnego wsparcia lotniczego wykonuje zadania wcześniej zaplanowane i na wezwanie z pola walki.

7. W przypadku działań (wylotów) wcześniej zaplanowanych zapotrzebowanie przekazywane jest kolejno od wyższych organów dowodzenia lotnictwem taktycznym do ośrodka koordynacji działań powietrznych włącznie, a następnie do połączonego stanowiska dowodzenia działaniami powietrznymi. Oddziały (związki taktyczne) składające zapotrzebowanie są informowane o akceptacji, bądź odrzuceniu ich zapotrzebowania na wsparcie lotnicze poprzez sieci dowodzenia wojsk lądowych.

7. W przypadku wylotów na wezwanie z pola walki zapotrzebowanie na wsparcie lotnicze jest bezpośrednio przekazywane przez jednostkę potrzebującą wsparcia do ośrodka koordynacji działań powietrznych z pominięciem pośrednich szczebli dowodzenia. Pominięte szczeble dowodzenia wyrażają swoją akceptację poprzez zachowanie ciszy radiowej, bądź, w przypadku kolidujących ze sobą zapotrzebowań, określają , które z nich posiada priorytet.

7. Zapotrzebowanie na wsparcie lotnicze, zarówno w przypadku wylotów wcześniej planowanych, jak i wylotów na wezwanie z pola walki jest przesyłane z reguły z ośrodka koordynacji działań powietrznych do połączonego ośrodka dowodzenia działaniami powietrznymi, a stamtąd do wykonawców − jednostek lotnictwa taktycznego. W uzasadnionych sytuacją operacyjno-taktyczną warunkach ośrodek koordynacji działań powietrznych może otrzymać uprawnienia do bezpośredniego stawiania zadań jednostkom lotnictwa taktycznego.

C. ZARZĄDZANIE PRZESTRZENIĄ POWIETRZNĄ W DZIAŁANIACH

BOJOWYCH

1. Zarządzanie przestrzenią powietrzną to całokształt procedur organizacyjnych dotyczących przestrzeni powietrznej oraz wynikających z nich struktur zarządzania i funkcji koordynacyjnych ukierunkowanych na minimalizowanie ryzyka oraz zapewnienie efektywnego wykorzystania przestrzeni powietrznej przez wszystkie siły w operacjach połączonych.

1. Głównym celem zarządzania przestrzenią powietrzną jest zapewnienie warunków skoordynowanych i efektywnych działań sił uczestniczących w powietrznym wymiarze operacji (walki), z uwzględnieniem priorytetów wynikających z decyzji dowódcy korpusu (dywizji, brygady), a także umożliwienie bezpiecznych przelotów (działalności) lotnictwa w strefach ognia naziemnych środków OPL wojsk lądowych.

1. W wojskach lądowych w obszarze działania poszczególnych korpusów zarządzanie przestrzenią powietrzną prowadzi się w wyznaczonych w tym celu strefach odpowiedzialności.

1. Dowódca korpusu (dywizji, brygady) w celu racjonalnego wykorzystania przestrzeni powietrznej, przez współdziałające siły i środki powołuje zespół zarządzania przestrzenią powietrzną i deleguje uprawnienia w tym zakresie oficerowi odpowiedzialnemu za obronę przeciwlotniczą.

1. W skład zespołu powinni wchodzić oficerowie z:

• wojsk obrony przeciwlotniczej;

• wojsk aeromobilnych;

• artylerii;

• i innych.

6. Do głównych zadań (funkcji) zespołu należy:

• zbiór, zobrazowanie (monitorowanie) i analiza sytuacji powietrznej oraz danych o własnym ruchu lotniczym w strefie odpowiedzialności;

• prowadzenie ciągłej (bieżącej) wymiany informacji i uzgodnień w tym zakresie z odpowiednimi komponentami użytkowania przestrzeni powietrznej;

• terminowe doprowadzenie do wszystkich zainteresowanych i współdziałających sił i środków informacji dotyczących: rozmieszczenia naziemnych środków OPL oraz usytuowania stref zaangażowania systemów broni, przebiegu tras i korytarzy przelotów własnego lotnictwa;

• kontrolowanie przekazywania do wojsk OPL aktualnie obowiązującego statusu przedsięwzięć zarządzania przestrzenią powietrzną oraz zasad użycia zasadniczych systemów broni przeciwlotniczych;

• nadzorowanie realizacji ustaleń zawartych w „Rozkazie zarządzania przestrzenią powietrzną” w zakresie planowanych lotów lotnictwa sił powietrznych i lotnictwa wojsk lądowych oraz koordynowanie (aktualizacja) „Planu zarządzania przestrzenią powietrzną” odpowiednio do zmian wynikających z dynamiki prowadzonych działań bojowych;

• terminowe przekazywanie informacji uprzedzających o przelotach własnego lotnictwa w strefach odpowiedzialności poszczególnych związków operacyjnych (taktycznych);

• doprowadzanie do zainteresowanych użytkowników przestrzeni powietrznej za pomocą aneksów do rozkazów i zarządzeń dowódcy korpusu (dywizji, brygady) priorytetów wynikających uzgodnień zawartych w „Planie zarządzania przestrzenią powietrzną”.

7. Zasadniczym kryterium efektywności zarządzania przestrzenią powietrzną w wojskach lądowych będzie maksymalne wyeliminowanie potencjalnego zagrożenia własnych obiektów powietrznych od ognia środków obrony przeciwlotniczej i ognia artylerii naziemnej.

7. Każdy użytkownik (lotnictwo wojsk lądowych, artyleria, wojska OPL) prowadzący działanie w obszarze powietrznym podlegającym odpowiedzialności dowódcy korpusu (dywizji, brygady) musi uczestniczyć w planowaniu koordynacyjnym wykorzystania tej przestrzeni.

7. Poszczególne komponenty będące udziałowcami przestrzeni powietrznej są zobowiązane do utrzymania stałej łączności z zespołem koordynującym i zarządzającym tą przestrzenią.

7. Działanie zespołu i wprowadzane przez niego czasowe ograniczenia dla poszczególnych środków poprzez aneksy do rozkazów i zarządzeń, depesze oraz sygnały − nie odbierają żadnemu użytkownikowi prawa do samoobrony.

D. WYKONYWANIE WSPÓLNYCH ZADAŃ PRZEZ WOJSKA LĄDOWE

               I MARYNARKĘ WOJENNĄ

1. Siły i środki marynarki wojennej mogą być wykorzystywane zarówno do prowadzenia operacji morskich, jak i do prowadzenia wspólnych operacji (połączonych) z wojskami lądowymi i siłami powietrznymi.

1. Siły nawodne i powietrzne marynarki wojennej mogą operować na wodach międzynarodowych, nie naruszając terytorium i akwenów innych państw. Mają one znaczną niezależność od infrastruktury stacjonarnej. Mogą zostać użyte do demonstracji politycznej. Poprzez swą obecność w określonym akwenie mogą zapobiegać powstawaniu kryzysowych sytuacji, a ich szybkie przemieszczenie z rejonu kryzysowego przyczynić się może do złagodzenia napięcia.

1. Marynarka wojenna uczestniczy w działaniach wojennych, koncentrując swe siły odpowiednio do sytuacji w celu wywalczenia czasowej i miejscowej przewagi w akwenach morskich, wzbronienia swobodnego wykorzystania akwenów przez siły morskie przeciwnika, operowania przeciwko odcinkom wybrzeża zajętym przez przeciwnika oraz osłony konwojów morskich. W ten sposób siły morskie przyczyniają się do zapewnienia swobody operacyjnej pozostałym rodzajom sił zbrojnych.

1. Wykorzystanie morza pod kątem potrzeb wojsk lądowych wymaga czasowego panowania na odpowiednich morskich obszarach operacyjnych. Siły morskie i lotnictwo morskie zdolne są do szczególnie elastycznego prowadzenia działań i mogą koncentrować znaczną siłę bojową na małym obszarze.

1. Siły morskie i lotnictwo morskie mogą być również wykorzystywane do zwalczania celów na lądzie. Ponadto wspierają one wojska lądowe podczas zwalczania operacji desantowych przeciwnika oraz podczas własnych operacji desantowych.

1. W ramach operacji połączonych siły morskie stwarzają warunki do działania wojsk lądowych. Mogą one:

• osłaniać od morza operacje prowadzone na kierunku nadmorskim;

• wspierać operacje wojsk lądowych, zwalczając cele naziemne i powietrzne przeciwnika;

• transportować, desantować lub ewakuować zgrupowania wojsk lądowych;

• współtworzyć system dowodzenia, wydzielając odpowiednie siły i środki.

1. Siły morskie dysponują różnorodnymi środkami dowodzenia, rozpoznania i walki elektronicznej. Ich elektroniczne wyposażenie pozwala na prowadzenie rozpoznania na dużych obszarach. Podczas wspólnych operacji wspierać mogą działania wojsk lądowych z morza, dostarczając informacji o celach (obiektach) lądowych, zwłaszcza podczas operacji desantowych. Zapewniać mogą również poprzez system stacji przekaźnikowych łączność wojsk lądowych z naczelnym dowództwem.

8. Podczas działań wojennych siły morskie realizują następujące zadania:

• współuczestniczą w przezwyciężaniu kryzysów;

• we współdziałaniu z sojusznikami gwarantują obecność na ważnych akwenach morskich;

• wzbraniają siłom morskim przeciwnika swobodnego wykorzystania akwenów morskich i dostępu do wybrzeża;

• osłaniają morskie linie komunikacyjne i określone akweny;

• wspierają siły morskie sojuszników.

9. Zgrupowania desantowe przeciwnika mogą być wykrywane przez system dalekiego rozpoznania sił morskich, w których zasadniczą rolę spełnia lotnictwo rozpoznawcze, a także podsystem rozpoznania elektronicznego marynarki wojennej rozwijany na lądzie.

10. Operacje desantowe składają się z pięciu etapów, które mogą przebiegać bezpośrednio po sobie w sposób następujący:

• planowanie rozpoczyna się po otrzymaniu zadania, prowadzone jest wspólnie przez siły lądowe i siły morskie. Stanowi ono podstawę realizacji kolejnych etapów operacji desantowej. Z reguły kończy się wraz z zaokrętowaniem wojsk lądowych, może być jednak kontynuowane dalej;

• zaokrętowanie to etap, w którym wojska wraz z uzbrojeniem, wyposażeniem i zaopatrzeniem ładują się na wyznaczone okręty;

• ćwiczenia to okres, podczas którego sprawdza się adekwatność zadań i zgranie wojsk uczestniczących w operacji desantowej; system łączności, właściwy załadunek wojsk na okręty. W określonych sytuacjach etap ten może nie być realizowany;

• przegrupowanie do rejonu desantowania to okres, w którym poszczególne elementy sił desantowych przemieszczają się od punktu zaokrętowania do rejonu desantowania. Etap przegrupowania kończy się, gdy siły desantowe znajdą się na pozycjach w rejonie desantowania;

• lądowanie to etap, w którym wojska wysadzane są na brzeg zajmowany przez przeciwnika i wykonują zadanie główne.

11. Operacje desantowe wymagają wspólnego planowania i rozpoznania, ustalenia jednoznacznego podporządkowania oraz zdecydowanego dowodzenia. Wraz z zaokrętowaniem wojsk desantowych dowodzenie przejmuje dowódca związku flotylli. Dowodzi on podczas przegrupowania po morzu oraz podczas lądowania. Dowodzenie przekazuje dowódcy desantowanych wojsk wówczas, gdy jest on już w stanie kierować z lądu działaniami swoich wojsk.

Wykorzystując odcinki wybrzeża nieobsadzone przez przeciwnika, siły morskie prowadzić mogą pomocnicze operacje wspierające, dostarczać lub ewakuować zaopatrzenie oraz ewakuować rannych.

Siły morskie mogą współdziałać z jednostkami wojsk lądowych podczas misji pokojowych ONZ lub innych organizacji międzynarodowych, nadzorując od strony morza przestrzeganie sankcji, np. embarga handlowego lub realizując pomoc humanitarną.

ROZDZIAŁ 2

WOJSKA LĄDOWE

0201. STRUKTURA I ZADANIA

1. Wojska lądowe składają się z wojsk operacyjnych, wojsk obrony terytorialnej oraz jednostek i instytucji podporządkowanych Dowództwu Wojsk Lądowych. Wojska operacyjne w czasie realizacji określonych przedsięwzięć alarmowych podporządkowywane mogą być dowództwu sojuszu. Wojska obrony terytorialnej, instytucje i jednostki centralne Dowództwa Wojsk Lądowych pozostają pod dowództwem narodowym.

1. W okresie pokoju wojska lądowe utrzymują jednostki, które po krótkotrwałym okresie przygotowania uczestniczyć mogą w przezwyciężaniu sytuacji kryzysowych w ramach misji pokojowych, brać udział w przezwyciężaniu skutków klęsk żywiołowych i katastrof oraz w pomocy humanitarnej.

1. W okresie kryzysu wojska lądowe wykorzystując jednostki reagowania i część sił głównych , zapewniają swobodę operacyjną, osłaniają linie komunikacyjne, wspierają działania wojsk sojuszniczych, a poprzez rozwinięcie operacyjne i realizację zadań pogotowia operacyjnego przyczyniają się do deeskalacji napięcia lub przygotowują do prowadzenia operacji obronnej.

1. W okresie wojny (konfliktu) wojska lądowe po przeprowadzeniu mobilizacji osiągają gotowość bojową i biorą udział w zachowaniu bądź przywróceniu integralności terytorialnej państwa i sojuszu poprzez:

• obronę terytorium;

• załamanie natarcia przeciwnika i odzyskanie utraconego terytorium;

• osłonę rejonów i obiektów w głębi, ochronę linii komunikacji i utrzymanie swobody operacyjnej.

1. Wojska lądowe podporządkowane są Dowództwu Wojsk Lądowych, które odpowiada za przygotowanie i prowadzenie działań wojsk lądowych prowadzonych samodzielnie oraz we współdziałaniu z wojskami sojuszniczymi. Dowództwo Wojsk Lądowych podczas wykonywania zadań współpracuje ściśle z dowództwami innych rodzajów sił zbrojnych, dowództwami NATO i sojuszniczych sił zbrojnych oraz instytucjami administracji państwowej.

1. Wojska operacyjne dzielą się na korpusy, dywizje i brygady. Struktura organizacyjna określa podział wojsk na dowództwa korpusów i jednostki korpuśne, dowództwa dywizji i jednostki dywizyjne oraz brygady. Dowództwa korpusów mają obsadę narodową lub wielonarodową. Korpusy wielonarodowe, zgodnie z umowami międzynarodowymi, mają różne uprawnienia na okres pokoju i okres wojny. Zadania pozostające w odpowiedzialności narodowej realizują polskie jednostki wchodzące w skład takich korpusów.

1. W skład korpusu wchodzić może kilka dywizji lub brygad - również różnych narodowości. Jednostki korpuśne umożliwiają realizację zadań dowodzenia i wsparcia oraz zabezpieczenia logistycznego wojsk, pozwalają również na skupienie wysiłku na rzecz walczących związków taktycznych. Korpus przeznaczony jest do prowadzenia samodzielnych operacji na dużych obszarach, we współdziałaniu z lotnictwem taktycznym i siłami morskimi. Korpus jest podstawowym szczeblem realizującym założenia operacji połączonych. Koordynuje działania związków taktycznych z uderzeniami rakietowymi i ogniem korpuśnej artylerii oraz działaniami lotnictwa taktycznego. Korpus jest tym szczeblem dowodzenia, który przez koordynację przedsięwzięć na szczeblu taktycznym realizuje planowanie operacyjne.

1. Dowództwo korpusu współdziała ściśle z siłami powietrznymi. Współpracuje również z dowództwem okręgu wojskowego na którego obszarze rozdyslokowane są lub działają jego wojska.

1. Dowództwo dywizji może kierować kilkoma brygadami różnego rodzaju i różnych narodowości. Jednostki umożliwiają dowództwu dywizji dowodzenie podległymi wojskami, ich wspieranie i zabezpieczenie logistyczne oraz tworzenie punktów ciężkości na rzecz walczących brygad.

1. Brygada składa się z batalionów i kompanii różnych rodzajów wojsk i służb. Jest ona jednostką prowadzącą walkę broni połączonych. Dowódca brygady kieruje działaniami batalionów lub zgrupowań taktycznych tworzonych na bazie batalionu.

0202. WOJSKA OPERACYJNE

A. ZASADY OGÓLNE

1. Podstawowym trzonem wojsk operacyjnych są związki taktyczne, oddziały i pododdziały zmechanizowane, pancerne, kawalerii pancernej, obrony wybrzeża, piechoty zmotoryzowanej i piechoty górskiej.

1. Wojska operacyjne składają się z następujących rodzajów wojsk:

• wojska zmechanizowane i pancerne;

• wojska aeromobilne;

• wojska rakietowe i artyleria;

• wojska obrony przeciwlotniczej;

• wojska inżynieryjne;

• wojska obrony przeciwchemicznej;

• wojska łączności.

1. Przy zastosowaniu kryterium przeznaczenia i wykonywanych zadań, wojska operacyjne dzielimy na następujące grupy jednostek:

− jednostki walczące − zmechanizowane,

pancerne,

zmotoryzowane,

piechoty górskiej,

desantowoszturmowe,

kawalerii powietrznej;

− jednostki wspierające − rakietowe i artyleryjskie,

1. obrony przeciwlotniczej,

1. inżynieryjne,

1. lotnictwa wojsk lądowych,

obrony przeciwchemicznej;

− jednostki wsparcia dowodzenia − dowodzenia,

1. łączności,

1. rozpoznania,

walki elektronicznej;

− jednostki logistyczne − zaopatrzenia,

1. techniczne,

1. medyczne,

transportowe.

B. WOJSKA ZMECHANIZOWANE I PANCERNE

1. Przeznaczenie wojsk zmechanizowanych i pancernych (WZiP) wynika z głównych zadań wojsk lądowych. Przewiduje się dla nich ważną rolę w likwidacji zagrożeń militarnych powstałych w wypadku wystąpienia kryzysów i lokalnych konfliktów zbrojnych o małej skali, a także w wypadku agresji na szerszą skalę i zagrożenia obszaru kraju.

2. WZiP w wymienionych wyżej zagrożeniach wojennych przeznaczone są głównie do odpierania uderzeń zgrupowań pancerno-zmechanizowanych przeciwnika. Ich przeznaczeniem jest zatem zwalczanie broni pancernej przeciwnika nacierającego, a także przewidywane są do wykonywania zwrotów zaczepnych celem odzyskania terenu utraconego agresywnymi działaniami strony przeciwnej.

2. Powietrzno-lądowy charakter przyszłego pola walki wymusza przeciwstawienie się przeciwnikowi naziemnemu i powietrznemu. Stąd WZiP realizują także zadania zwalczania środków napadu powietrznego, w tym zwłaszcza śmigłowców bojowych. Ze względu na dynamicznie wzrastające możliwości ogniowe i manewrowe WZiP mogą być przeznaczone również do użycia w różnych sytuacjach bojowych, np. do walki z formacjami aeromobilnymi przeciwnika, czy też do likwidacji ognisk walki w ugrupowaniu własnym lub strony przeciwnej.

2. Zadania WZiP wynikają z ich przeznaczenia, a także z obecnych możliwości bojowych. Treści zadań związane są ponadto ze szczeblem dowodzenia i miejscem w ugrupowaniu bojowym i operacyjnym. Brane są także pod uwagę rzeczywiste (aktualne) uwarunkowania militarne.

2. W obecnie funkcjonujących strukturach Sił Zbrojnych RP WZiP występują w dywizjach zmechanizowanych (DZ), dywizji pancernej (DPanc), dywizji obrony wybrzeża (DOW) oraz w samodzielnych brygadach zmechanizowanych (BZ) i pancernych (BPanc). WZiP stanowią w tych formacjach zasadniczy trzon bojowy i na nich spoczywa główny ciężar wykonywanych zadań.

2. Pododdziały WZiP zorganizowane są w plutony, kompanie i bataliony. Ze względu na możliwości bojowe i przystosowanie do autonomicznych działań batalion (czołgów, zmechanizowany) uznawany jest za podstawową jednostkę kalkulacyjną.

2. Mobilność, siła ognia i opancerzenie predysponują WZiP do pokonywania obrony przeciwnika, wykorzystywania powodzenia działań zaczepnych, wykonywania głębokich uderzeń w ugrupowanie przeciwnika i pościgu za wycofującymi się jego wojskami. W obronie mogą one odpierać (osłabiać) uderzenia przeciwnika, wykonywać kontrataki. Siłą WZiP jest wspólne działanie czołgów i bojowych wozów piechoty (BWP). Ich możliwości ogniowe i manewrowe pozwalają wzajemnie się uzupełniać i osłaniać w walce.

2. Integralnym komponentem wojsk zmechanizowanych jest piechota. Żołnierze piechoty wchodzą w skład pododdziałów zmechanizowanych i zmotoryzowanych. Pododdziały zmechanizowane działają z zasady na BWP i transporterach opancerzonych (TO), a zmotoryzowane przewożone są na samochodach, a walczą w szykach pieszych. Formacje spieszonej piechoty wykonują zadania polegające na zwalczaniu przede wszystkim celów nieopancerzonych. Wykorzystują one ogień BWP i TO. Najczęściej działania piechoty przeprowadzane są w specyficznych środowiskach walki oraz w działaniach na rzecz wsparcia pokoju.

2. Zgrupowania (kontyngenty) WZiP podczas udziału w misjach pokojowych realizują określane zadania. Polegają one przeważnie na rozdzielaniu zwaśnionych stron i nadzorowaniu respektowania postanowień traktatów pokojowych.

C. WOJSKA AEROMOBILNE

1. W skład wojsk aeromobilnych wchodzą związki taktyczne, oddziały, pododdziały zdolne nie tylko do manewrowania w powietrzu, ale także do prowadzenia walki z powietrza oraz lądu i powietrza. Są to jednostki kawalerii powietrznej, desantowoszturmowe, powietrznodesantowe i lotnictwa wojsk lądowych, które etatowo posiadają śmigłowce. Doraźnie tworzone są elementy ugrupowania bojowego wykonujące zadania w wymiarze powietrzno-lądowym, np. grupy desantowoszturmowe oraz zgrupowania aeromobilne.

2. W grupie działań aeromobilnych wyróżnia się: działania powietrznoszturmowe, powietrznodesantowe i wspomaganie z powietrza systemu rozpoznania i walki elektronicznej, dowodzenia i zabezpieczenia operacji.

D. WOJSKA RAKIETOWE I ARTYLERIA

1. Wojska rakietowe i artyleria (WRiA) realizują wsparcie ogniowe wojsk lądowych wspólnie z lotnictwem.

1. Wojska rakietowe i artyleria wyposażone są w trzy grupy środków ogniowych różniące się właściwościami bojowymi i przeznaczeniem: rakiety taktyczne, artylerię do ognia pośredniego (artyleria lufowa, rakietowa i moździerze) oraz artyleryjskie środki przeciwpancerne (lufowa artyleria przeciwpancerna, zestawy przeciwpancernych pocisków kierowanych i ciężkie granatniki przeciwpancerne). W skład wojsk rakietowych i artylerii wchodzą również pododdziały rozpoznania artyleryjskiego, topogeodezyjne i meteorologiczne, których zasadniczym zadaniem jest dostarczanie danych niezbędnych do prowadzenia ognia. Dysponując różnorodnym sprzętem, wojska rakietowe i artyleria są ważnym środkiem rażenia przeciwnika oraz podstawowym środkiem wsparcia ogniowego wojsk walczących we wszystkich rodzajach działań bojowych.

1. Wykonując wsparcie ogniowe wojsk lądowych wojska rakietowe i artyleria mogą swoim ogniem realizować spektrum zadań w różnorodnych sytuacjach. Przede wszystkim mogą niszczyć i obezwładniać podstawowe środki walki i obsługujących je żołnierzy przeciwnika oraz burzyć umocnienia obronne i inne urządzenia. Ponadto WRiA mogą również wzbraniać ataki i manewr, dezorganizować działania bojowe, dowodzenie i zaopatrywanie przeciwnika, blokować jego manewr, oślepiać system obserwacji, izolować określone zgrupowania wojsk, nękać przeciwnika, prowadzić osłonę ogniową, maskować ugrupowanie wojsk własnych i ich manewr dymem, oświetlać teren i przeciwnika, zdalnie minować teren i siły przeciwnika.

1. Związki taktyczne, oddziały i pododdziały artylerii, realizując zadania wsparcia ogniowego prowadzą działania bojowe w składzie ogólnowojskowych związków operacyjnych (taktycznych), oddziałów i pododdziałów. Ich miejsce w operacji (walce) wynika z etatowego podporządkowania organizacyjnego lub jest określane rozkazami przełożonych w przypadku zmiany tego podporządkowania. Ogólnowojskowy związek operacyjny (taktyczny), oddział i pododdział może posiadać etatowe (organiczne) jednostki wojsk rakietowych i artylerii oraz przydzielone. Ponadto działania bojowe związku taktycznego (oddziału) mogą być wzmacniane ogniem artylerii wyższego szczebla. Wynika z tego, że skład artylerii określonego szczebla dowodzenia nie jest w całości stały, a możliwości rażenia celów mogą być powiększone drogą wzmocnienia ogniem.

0. Przydział artylerii oraz wzmocnienie ogniem pozwala wyższemu dowódcy elastycznie wpływać na przebieg operacji (walki) poprzez manewr sprzętem i ogniem, stosownie do zadań podległych jednostek oraz przebiegu ich realizacji.

1. Dowódcy ogólnowojskowi decydują w pełnym zakresie o sposobie wykorzystania podległych wojsk rakietowych i artylerii (organicznej i przydzielonej) oraz stawiają im zadania taktyczne. Formułują również zadania taktyczne (żądania ognia) w zakresie wyznaczonego im wzmocnienia ogniem.

1. W zależności od podporządkowania organizacyjnego i postawionych zadań WRiA mogą realizować zadania bezpośredniego i ogólnego wsparcia ogniowego.

Bezpośrednie wsparcie ogniowe to wykonywanie zadań ogniowych organicznymi i przydzielonymi środkami rażenia, na korzyść pododdziałów walczących. Obejmuje ono rażenie celów znajdujących się w bezpośredniej styczności walczących wojsk, z zasady w ugrupowaniu batalionów pierwszego rzutu przeciwnika, które mają zasadniczy wpływ na rezultaty walki pododdziałów i oddziałów.

Bezpośrednie wsparcie ogniowe realizowane jest z zasady do szczebla brygady, a w formie wzmocnienia ogniem również przez artylerię wyższego szczebla.

Bezpośrednie wsparcie ogniowe charakteryzuje się ciągłością, powiązaniem z ogniem pododdziałów piechoty i czołgów oraz zaporami inżynieryjnymi i właściwościami terenu. Powinno ono zapewnić warunki do utrzymywania zajmowanych rubieży przez własne pododdziały w obronie (w miarę konieczności − zorganizowanego ich wycofania na kolejne rubieże), a w działaniach zaczepnych wykonania uderzenia w wysokim tempie i przy minimalnych stratach własnych. Ogień artylerii koordynuje się z ogniem śmigłowców bojowych.

Ogień wsparcia bezpośredniego powinien w obronie: skutecznie hamować tempo ataku przeciwnika, dezorganizować jego jednoczesne uderzenie, uniemożliwiać efektywne wykorzystanie możliwości ogniowych jego broni pancernej i środków bezpośredniego wsparcia, a także zadawać straty w sile żywej i środkach ogniowych atakujących pododdziałów. W działaniach zaczepnych zasadniczym zadaniem tej formy ognia jest obezwładnienie (zniszczenie) środków przeciwpancernych przeciwnika na kierunkach i na skrzydłach natarcia oraz innych środków ogniowych i obsługujących je żołnierzy przeciwnika, bezpośrednio przed frontem atakujących wojsk.

Ogień wsparcia bezpośredniego powinien charakteryzować się dużą elastycznością, krótkim czasem reakcji oraz dostosowaniem do potrzeb pododdziałów walczących. Wymogi te można spełnić poprzez umieszczenie bezpośrednio w ugrupowaniu pierwszorzutowych pododdziałów, elementów (środków) rozpoznania i kierowania ogniem wykorzystywanych w systemie bezpośredniego wsparcia ogniowego.

Ogólne wsparcie ogniowe wojsk to wykonywanie zadań ogniowych do obiektów przeciwnika, mających zasadniczy wpływ na realizację zadań przez ogólnowojskowe związki operacyjne i taktyczne. Obejmuje ono rażenie sił i środków przeciwnika rozmieszczonych poza strefą bezpośredniej styczności wojsk (poza ugrupowaniem batalionów pierwszego rzutu przeciwnika) − głównie środki wsparcia ogniowego, obrony przeciwlotniczej, elementy systemu dowodzenia i zaopatrywania i inne ważne obiekty. Zadania te realizują środki ogniowe, będące w bezpośredniej dyspozycji dowódcy związku taktycznego i operacyjnego.

Działalność ogniowa WRiA wykonywana w ramach ogólnego wsparcia ogniowego winna być skoordynowana z uderzeniami lotnictwa, użyciem środków walki elektronicznej oraz działaniami wojsk własnych w głębi ugrupowania przeciwnika: desantów, oddziałów rajdowych i wydzielonych, a także wojsk pozostających w okrążeniu.

7. Skuteczność wsparcia ogniowego wojsk lądowych zależy w dużym stopniu od jego pełnej integracji z planem operacji (walki) oraz koordynacji ognia wszystkich środków (naziemnych i powietrznych). Ponadto niezbędne jest zapewnienie warunków bezpieczeństwa wykluczających porażenie wojsk własnych i wzajemne środków wsparcia. W tym celu ustala się środki umożliwiające swobodę realizacji zadań wsparcia oraz ograniczenia. Podstawowym sposobem ułatwiającym koordynację wsparcia ogniowego jest wyznaczanie linii: skoordynowanego ognia i koordynacji wsparcia ogniowego. Zasadnicze ograniczenia w wykonywaniu zadań wsparcia ogniowego to: korytarze powietrzne przelotu własnego lotnictwa, rejony zakazu prowadzenia ognia oraz granice bezpieczeństwa wojsk własnych.

Niezbędnym elementem wsparcia ogniowego jest typowanie (wyznaczanie) i rozpoznanie opłacalnych celów, które warunkuje możliwości skutecznego wykonania zadań ogniowych.

E. WOJSKA OBRONY PRZECIWLOTNICZEJ

1. Celem działań bojowych wojsk obrony przeciwlotniczej (OPL) jest wspólnie z siłami powietrznymi, wojskami OPL marynarki wojennej oraz wojskami walki elektronicznej, zapewnienie osłanianym wojskom i innym obiektom sprzyjających warunków do pomyślnego osiągnięcia celów (wykonanie zadań) przez aktywne niszczenie i obezwładnianie przeciwnika w powietrzu.

1. Wojska obrony przeciwlotniczej realizują zadania osłony wojsk lądowych we wszystkich formach działań operacyjnych i taktycznych, obiektów i urządzeń logistycznych oraz innych obiektów, a także ich ostrzeganie i informowanie o zagrożeniu powietrznym.

1. Zorganizowane są one w oddziały i pododdziały przeciwlotnicze wchodzące w skład ogólnowojskowych związków operacyjnych, ogólnowojskowych związków taktycznych i oddziałów. Ponadto w składzie wojsk obrony przeciwlotniczej znajdują się pododdziały dowodzenia i zabezpieczenia.

1. Podstawową jednostką taktyczno - ogniową zdolną samodzielnie wykonywać zadania bojowe jest pułk i dywizjon przeciwlotniczy. Zasadniczym pododdziałem ogniowym wojsk obrony przeciwlotniczej jest bateria przeciwlotnicza.

1. Pułk przeciwlotniczy jest oddziałem wojsk obrony przeciwlotniczej realizującym zadania osłony przeciwlotniczej wojsk (obiektów) w działaniach operacyjnych i taktycznych. Organizacyjnie wchodzi w skład ogólnowojskowego związku operacyjnego (korpusu) i związku taktycznego (dywizji).

1. Dywizjon przeciwlotniczy jest pododdziałem taktyczno-ogniowym wchodzącym w skład pułku przeciwlotniczego lub występującym samodzielnie w składzie oddziału (brygady) wojsk operacyjnych. Realizuje zadanie bezpośredniej osłony przeciwlotniczej wojsk w działaniach taktycznych.

1. Oddziały i pododdziały przeciwlotnicze cechuje duża skuteczność ogniowa i manewrowość. Zdolne są do niszczenia i obezwładnienia współczesnych środków napadu powietrznego w różnych przedziałach wysokości i prędkościach lotu oraz zapewnienia wojskom (obiektom) ciągłej osłony podczas działań operacyjnych (taktycznych), niezależnie od warunków atmosferycznych, pory roku i doby oraz stosowanych przez przeciwnika przedsięwzięć walki elektronicznej. W ich wyposażeniu znajdują się różne − pod względem zasięgu, sposobów kierowania (naprowadzania) i możliwości rażenia środków napadu powietrznego − zestawy, które klasyfikuje się jako: przeciwlotnicze zestawy rakietowe (PZR), przeciwlotnicze zestawy artyleryjskie (PZA), przeciwlotnicze zestawy rakietowo-artyleryjskie (PZRA).

Przeciwlotnicze zestawy rakietowe i rakietowo-artyleryjskie − w zależności od odległości skutecznego ognia (strzelania) − dzielą się na: bliskiego, małego i średniego zasięgu.

Przeciwlotnicze zestawy artyleryjskie ze względu na kaliber dzielą się na: lekkie, średnie i ciężkie.

Pododdziały dowodzenia wojsk obrony przeciwlotniczej realizują zadania prowadzenia rozpoznania przeciwnika powietrznego, zbierania i opracowywania informacji oraz zabezpieczenia procesu dowodzenia oddziałami i pododdziałami przeciwlotniczymi. Realizują one także bezpośrednie informowanie o sytuacji powietrznej (wskazywanie celów) pododdziałów przeciwlotniczych nie posiadających własnych środków rozpoznania radiolokacyjnego oraz punktów dowodzenia osłanianych wojsk (ostrzeganie).

F. WOJSKA INŻYNIERYJNE

1. Wojska inżynieryjne wchodzące w skład wojsk lądowych zorganizowane są w związki taktyczne (brygady) saperów i pontonowo-mostowe; oddziały (pułki): saperów, drogowo-mostowe i inżynieryjne oraz pododdziały: saperów, minowania, drogowo-mostowe, pontonowe, przeprawowe, maszyn inżynieryjnych, rozpoznania inżynieryjnego, maskowania, techniczne oraz wydobywania i oczyszczania wody. Przeznaczone są do realizacji zadań i prac inżynieryjnych związanych głównie ze wsparciem inżynieryjnym działań taktycznych i operacyjnych oraz niekiedy wykorzystywane są do wykonywania prac inżynieryjnych w ramach maskowania, ubezpieczenia i działań logistycznych.

2. Wojska inżynieryjne wykonują wszystkie zadania (prace) inżynieryjne w ramach wsparcia inżynieryjnego w danym pasie terenu (obszarze, rejonie). Zadania mogą być wykonywane na korzyść walczących związków taktycznych, oddziałów oraz pododdziałów wojsk zmechanizowanych i pancernych, oddziałów i pododdziałów rodzajów wojsk lądowych oraz innych podmiotów towarzyszących walce zbrojnej, np. rozminowanie budynków dla potrzeb administracji cywilnej i ludności.

3. Ogólnym celem działania wojsk inżynieryjnych jest udzielanie pomocy innym uczestnikom działań w sferze militarnej na korzyść innych rodzajów wojsk opracyjnych w ramach wsparcia inżynieryjnego:

• mobilności wojsk,

• kontrmobilności wojsk,

• zdolności przetrwania wojsk własnych.

4. W ramach bezpośredniego wsparcia inżynieryjnego działań operacyjnych i taktycznych realizowane są następujące zadania:

• budowa zapór inżynieryjnych,

• wykonywanie niszczeń,

• budowa obiektów fortyfikacyjnych,

• wykonywanie przejść w zaporach inżynieryjnych,

• rozminowanie terenu,

• przygotowanie i utrzymanie dróg dla manewru wojsk,

• urządzanie i utrzymanie przepraw.

5. W ramach ogólnego wsparcia inżynieryjnego wojsk wykonuje się:

• utrzymanie dróg dla potrzeb dowozu i ewakuacji,

• urządzanie punktów wydobywania i oczyszczania wody,

• urządzanie lądowisk dla śmigłowców,

• prace inżynieryjne w ramach maskowania i ubezpieczenia.

6. Do zasad wsparcia inżynieryjnego zalicza się: wykorzystanie wojsk inżynieryjnych zgodnie z ich przeznaczeniem, terminowość ich użycia, skupianie wysiłku i utrzymywanie odwodu wojsk inżynieryjnych.

Na czas działań operacyjnych lub taktycznych ze składu wojsk inżynieryjnych tworzy się zazwyczaj elementy ugrupowania o różnym przeznaczeniu i wielkości z wyróżnieniem: oddziałów i pododdziałów wspierających lub przydzielonych do niższego szczebla dowodzenia; związki taktyczne, oddziały i pododdziały wykonujące zadania inżynieryjne własnego szczebla dowodzenia; oddziały i pododdziały stanowiące elementy ugrupowania bojowego lub operacyjnego wojsk walczących oraz oddziały i pododdziały pozostające w odwodzie.

W zależności od stopnia zaangażowania wojsk inżynieryjnych do realizacji zadań oraz przyjętej formy ugrupowania wyróżnia się scentralizowane i zdecentralizowane ich użycie.

Scentralizowane użycie wojsk inżynieryjnych nakazuje wykorzystanie większości sił do realizacji wsparcia inżynieryjnego na danym szczeblu dowodzenia bez przydzielania ich podwładnym. Jest wskazane i możliwe w warunkach, kiedy dowództwo (związku taktycznego, oddziału) planujące działania taktyczne może rozstrzygać w sposób szczegółowy wszelkie zagadnienia organizacyjne działań inżynieryjnych.

Zdecentralizowane użycie wojsk inżynieryjnych nakazuje wykorzystać część lub większość sił do realizacji zadań inżynieryjnych poprzez przydzielenie ich podwładnym. Jest to wręcz konieczne w sytuacji kiedy dowództwo danego szczebla dowodzenia (związku taktycznego, oddziału) określa zadania taktyczne podwładnym w sposób ogólny, najczęściej w formie celu do osiągnięcia i nie jest w stanie szczegółowo zaplanować zadania wsparcia inżynieryjnego.

G. WOJSKA OBRONY PRZECIWCHEMICZNEJ

1. Wojska obrony przeciwchemicznej stanowią odwód wyspecjalizowanych sił wojsk lądowych, który wykonuje najbardziej złożone specjalistyczne zadania wynikające z przedsięwzięć obrony przeciwchemicznej, zadania maskowania i pozorowania działań wojsk dymami oraz rażenia przeciwnika miotaczami ognia, jakie wymagają specjalnego przygotowania ich żołnierzy i użycia specjalistycznego sprzętu.

Jednostki tych wojsk stanowią także niezbędne uzupełnienie sił i środków układu pozamilitarnego oraz infrastruktury państwa, wykorzystywane do wykonywania zadań zarówno w okresie pokoju, jak i wojny. Przez swe działania odciążają inne rodzaje wojsk, zwłaszcza toczące bezpośrednią walkę, od trudnego i uciążliwego oraz czasochłonnego wykonywania zadań związanych z wykrywaniem i likwidacją skażeń oraz wspierają elementy systemów ratownictwa państwa, likwidujących skutki nadzwyczajnych zagrożeń środowiska.

2. Wojska obrony przeciwchemicznej są przeznaczone do wykonywania specjalistycznych zadań zarówno w działaniach bojowych (militarnych), jak i w okresie pokoju. Zakres tych zadań i ich rola są zależne od rodzaju działań bojowych, toczonych przez wojska lądowe i od charakteru zagrożeń powstałych w otoczeniu pola walki.

Do zadań wojsk obrony przeciwchemicznej, wykonywanych w toku prowadzenia przez wojska lądowe różnych form działań bojowych, zalicza się:

• określanie parametrów rażących czynników użycia broni masowego rażenia i warunków meteorologicznych;

• wykrywanie skażeń na planowanych i rzeczywistych kierunkach oraz w rejonach działań bojowych wojsk;

• kontrolowanie rzeczywistej sytuacji skażeń w obszarze działań wojsk;

• prowadzenie dekontaminacji skażonych żołnierzy, ich umundurowania, oporządzenia oraz indywidualnych środków ochrony przed skażeniami, sprzętu bojowego, odcinków dróg, powierzchni terenu i obiektów infrastruktury;

• maskowania dymem wojsk i obiektów w ramach maskowania operacyjne-go;

• wzmocnienia rażącego działania środków ogniowych miotaczami ognia.

3. Do zadań wykonywanych w okresie pokoju zalicza się:

• uczestnictwo w pomiarze i opracowaniu danych dotyczących zmian zachodzących w sytuacji chemicznej i radiologicznej w określonym obszarze (okręgu, regionie, kraju);

• utrzymywanie w gotowości do użycia i wydzielanie do akcji ratowniczej, w wypadku wystąpienia nadzwyczajnych zagrożeń otoczenia, chemicznych i radiacyjnych zespołów awaryjnych (ChiRZA);

• współdziałanie z jednostkami ratowniczymi krajowego systemu zwalczania zagrożeń w likwidacji skutków awarii chemicznych i wypadków radiacyjnych;

• wykonywanie zadań wynikających z układów i umów międzynarodowych, dotyczących uczestnictwa w misjach organizowanych przez ONZ i NATO.

4. Wojska obrony przeciwchemicznej są przeznaczone do wsparcia innych rodzajów wojsk w likwidacji skutków skażeń biologicznych, chemicznych i promieniotwórczych, w rozpoznawaniu rejonów skażonych substancjami trującymi i środkami promieniotwórczymi.

5.Jeżeli wojska obrony przeciwchemicznej nie wykonują specjalistycznych zadań, mogą zostać użyte do wykonania zadań wspomagających działania bojowe innych jednostek wojsk lądowych.

Do maskowania wojsk i obiektów dymami są przeznaczone pododdziały zadymiania, które mogą być użyte w ramach maskowania operacyjnego i bezpośredniego. Do tego mogą zostać wykorzystane niektóre pododdziały zabiegów specjalnych, jeśli aktualnie nie wykonują zadań zgodnie ze swym zasadniczym przeznaczeniem.

Pododdziały miotaczy ognia mogą być użyte do rażenia ogniem wojsk przeciwnika i obiektów otoczenia pola walki zbrojnej. W działaniach bojowych, toczonych w warunkach użycia broni masowego rażenia, wojska obrony przeciwchemicznej ściśle współdziałają z jednostkami medycznymi i jednostkami wojsk inżynieryjnych.

6. Jednostki wojsk obrony przeciwchemicznej, występujące w wojskach, pozostają w określonym podporządkowaniu strukturalnym. W ich skład wchodzą: na szczeblu strategicznym − oddział obrony przeciwchemicznej (centralnej dyspozycji); na szczeblu operacyjnym − batalion obrony przeciwchemicznej, na szczeblu taktycznym − pododdział obrony przeciwchemicznej przydzielany ze szczebla nadrzędnego.

7. Specjalistyczne oddziały i pododdziały wojsk obrony przeciwchemicznej wykonują − zgodnie ze swym przeznaczeniem − zadania związane z rozpoznaniem skażeń chemicznych i promieniotwórczych w terenie, w obszarze działań bojowych, z likwidacją skażeń wojsk i odcinków terenu, z maskowaniem działań wojsk dymami i z rażeniem przeciwnika ogniem miotaczy ognia.

8. Pododdziały rozpoznania skażeń wykrywają i określają rodzaj skażenia, oznaczają rozpoznane odcinki granic terenu skażonego, ustalają obszar rejonów niebezpiecznych, a także rozpoznają skażenia w rejonach rozmieszczenia i przegrupowania wojsk, ustalają możliwe drogi i kierunki obejścia rejonów skażonych i niebezpiecznych.

9. Pododdziały zabiegów specjalnych prowadzą likwidację skażeń żołnierzy, umundurowania i oporządzenia wojsk oraz indywidualnych środków ochrony przed skażeniami, a także sprzętu, uzbrojenia, wozów bojowych i środków transportowych, oraz skażonych odcinków terenu. Mogą być użyte do wykonywania innych zadań z zachowaniem gotowości do prowadzenia dekontaminacji wojsk i terenu ich działań.

10. Pododdziały miotaczy ognia rażą ogniem przeciwnika i jego obiekty, organizują i wykonują zapory ogniowe i wzniecają ogniska pożarów w wyznaczonych miejscach działań bojowych wojsk.

11. Pododdziały zadymiania maskują dymem wojska i ważne obiekty przed środkami naziemnego i powietrznego rozpoznania oraz naprowadzania na cel, zarówno w dzień, jak i w nocy.

12. Kompanie obrony przeciwchemicznej są pododdziałami przydzielanymi związkom taktycznym do kompleksowego wykonania różnych specjalistycznych zadań w toku działań bojowych.

H. WOJSKA ŁĄCZNOŚCI

1. Wojska łączności są przeznaczone do organizowania i zapewnienia łączności we wszystkich działaniach bojowych i w okresie pokojowego szkolenia wojsk.

1. Wojska łączności występują w postaci samodzielnych jednostek lub etatowych pododdziałów w pododdziałach i oddziałach dowodzenia, związków taktycznych i operacyjnych wszystkich rodzajów wojsk i sił zbrojnych.

1. Z wojsk łączności wydzielane są jednostki, które przeznacza się do:

• rozwinięcia i eksploatacji polowych węzłów i międzywęzłowych linii łączności;

• eksploatacji bezpośrednich linii łączności;

• rozwinięcia i eksploatacji sieci telekomunikacyjnych i teleinformatycznych oraz centr telekomutacyjnych na stanowiskach dowodzenia;

• zabezpieczenia funkcjonowania wojskowej poczty polowej.

4. Wojska łączności realizują:

• w oparciu o mobilne środki łączności i informatyki rozwinięcie i eksploatację polowych węzłów łączności oraz sieci (linii) łączności;

• wzmocnienie mobilnymi środkami łączności i informatyki stacjonarnych węzłów łączności oraz stanowisk dowodzenia;

• wzmocnienie i uzupełnienie mobilnymi środkami łączności stacjonarnej sieci łączności wykorzystywanej dla potrzeb obronności;

• w oparciu o mobilne środki informatyki i łączności rozwijanie i eksploatowanie sieci komputerowych na stanowiskach dowodzenia i pomiędzy stanowiskami dowodzenia;

• dostarczanie przesyłek pocztowych, finansowych itp.

4. W celu zapewnienia łączności, wojska łączności wyposażone są w następujące środki łączności: techniczne (teletransmisyjne, telekomutacyjne, przetwórcze, specjalne, pomocnicze), poczty polowej i sygnalizacyjne.

Za pomocą technicznych środków łączności zapewnia się łączność foniczną, transmisję danych, faksową, wizualną.

0203. WOJSKA OBRONY TERYTORIALNEJ

A. PRZEZNACZENIE WOJSK OBRONY TERYTORIALNEJ

1. Wojska obrony terytorialnej (OT) to część wojsk lądowych przeznaczona do prowadzenia działań taktycznych w stałych rejonach odpowiedzialności. Stanowią je jednostki ogólnowojskowe i rodzajów wojsk, formowane i wykorzystywane do samodzielnego prowadzenia walki, wsparcia wojsk operacyjnych oraz udzielania pomocy w ramach działań humanitarnych. Mogą brać udział w akcjach humanitarnych zarówno w swoich rejonach odpowiedzialności, jak i poza nimi. Jako lokalne wojska terytorialne − dowodzone przez terytorialne organy dowodzenia szczebla lokalnego − mogą także doraźnie wykonywać zadania w rejonach interwencji.

1. Wojska obrony terytorialnej przeznaczone są − obok wojsk operacyjnych − do realizacji zadań obrony militarnej rejonów i obiektów na całym terytorium państwa. Mogą one wspierać wojska operacyjne, które podejmują walkę w ich rejonach odpowiedzialności, a władze lokalne w obronie niemilitarnej doraźnie również poza nimi.

3. Już w czasie pokoju przygotowują sobie stałe rejony odpowiedzialności do działania na wypadek kryzysu, wojny i okupacji. Są także masowym, wysoce rezerwowym w czasie pokoju, komponentem sił zbrojnych państwa, które tworzy na szczeblu lokalnym wojskową organizację społeczeństwa do realizacji zadań obrony narodowej.

4. Struktura wojsk obrony terytorialnej bezpośrednio związana jest z terytorialnymi organami dowodzenia.

5. Dowództwom obrony podlegają jednostki wojsk obrony terytorialnej, z których część może mieć charakter regionalny (jednostki rodzajów wojsk - inżynieryjne, przeciwchemiczne itp. - i ogólnowojskowe pełniące funkcje baz szkoleniowych wojsk obrony terytorialnej; typu brygada, pułk). Na szczeblu lokalnym występują samodzielne bataliony obrony terytorialnej − ochrony i obrony obiektów, ratownictwa inżynieryjnego i ogólnowojskowe.

5. Wojska obrony terytorialnej działają według następujących zasad:

• maksymalne wykorzystanie atutu obrony własnego terytorium zgodnie z przeznaczeniem i możliwościami;

• autonomiczność podejmowanych działań zbrojnych w rejonach odpowiedzialności;

• ścisłe współdziałanie ze sferą niemilitarną;

• wykonywanie zadań na korzyść wojsk operacyjnych oraz podejmowanie przedsięwzięć (działań) humanitarnych, głównie w ramach akcji prowadzonych przez siły obrony cywilnej (OC) − ratownictwo i ewakuacja;

• realizacja zadań bojowych następuje głównie we właściwych im stałych rejonach odpowiedzialności, jedynie doraźnie w przyległych do tych rejonów − rejonach interwencji;

• dowodzenie za pośrednictwem terytorialnych organów dowodzenia, a w wypadku przejścia do działań nieregularnych − przez dowódców okręgów za pośrednictwem dowódców podziemnych struktur kierowania wojskami na terenie zajętym przez przeciwnika;

• przygotowanie zawczasu i utrzymanie w sprawności technicznej obiektów fortyfikacyjnych i zapór inżynieryjnych w rejonach odpowiedzialności.

7. Siły OT prowadzą działania w wyznaczonych rejonach odpowiedzialności. Rejon odpowiedzialności jest stały dla jednostki wojsk obrony terytorialnej, a jego granice zarówno podczas zagrożenia i wojny, jak również w czasie pokoju są takie same. Celem ogólnym tworzenia rejonów odpowiedzialności jednostek wojsk OT jest przygotowanie, utworzenie i utrzymanie sprawnego lokalnego systemu obrony powszechnej przez optymalne wyzyskanie środków i możliwości prowadzenia działań obronnych w wyznaczonym rejonie (obszarze) przy wykorzystaniu warunków terenowych i infrastruktury - współdziałając z paramilitarnymi ogniwami obronnymi i społeczeństwem.

7. W strukturach wojsk OT pluton jest najniższym i zarazem podstawowym elementem („modułem”) bojowym w rejonie odpowiedzialności. Batalion OT jest natomiast podstawowym zgrupowaniem taktycznym. Organiczne środki artyleryjskie, przeciwpancerne, przeciwlotnicze zarówno brygady OT, jak również pułku OT należy przydzielać batalionom, które wykonują podstawowe zadania bojowe.

0. W działaniach bojowych wojsk OT rejon odpowiedzialności jest obszarem, w którym dążą one do zadania przeciwnikowi maksymalnych strat, uniemożliwienia mu zajęcia go lub zorganizowania tam trwałej okupacji oraz stosowania represji, czy też rabunku zasobów naturalnych, a także niszczenia obiektów i dóbr kultury narodowej.

0. Planowe rozpraszanie w rejonie odpowiedzialności sił OT sprzyja unikaniu starcia, w którym przeciwnik mógłby w pełni i efektywnie wykorzystać wszystkie posiadane systemy ogniowe, a także efektywnie organizować i prowadzić walkę.

7. Działania regularne wojsk OT są organizowane podobnie jak w wojskach operacyjnych, z zachowaniem zasady prowadzenia walki do momentu, w którym bez większych strat można przejść do ukrycia, po to, aby przystąpić do skutecznych działań nieregularnych.

W ramach działań regularnych wojska OT wykonują szereg przedsięwzięć o charakterze pogotowia, przeciwdywersyjnym, przeciwdesantowym, obronnym, ochronnym, opóźniającym i osłonowym.

10. Pogotowie systemu OT obejmuje działania rozpoznawcze oraz dyżurowanie i reagowanie wybranymi elementami sił OT.

10. Działania rozpoznawcze są podstawą pozyskiwania danych do wypracowywania optymalnego funkcjonowania systemu OT i efektywnego użycia wojsk OT.

W ramach systemu OT prowadzone jest rozpoznanie wojskowe (siłami jednostek wojsk OT) i rozpoznanie terytorialne (głównie siecią posterunków obserwacyjno-meldunkowych), których wyniki rozpoznania wzbogacane (z danych wojsk operacyjnych i z niemilitarnych źródeł informacji) są przetwarzane przez komórki analityczno-koncepcyjne terytorialnych organów dowodzenia na potrzeby militarnej obrony państwa − co funkcjonalnie tworzy terytorialny system rozpoznania.

12. Działania przeciwdywersyjne wojsk OT wynikają z ich zadań w tym zakresie. Celem działań jest niedopuszczenie do wykonywania zamierzeń dywersyjnych przeciwnika lub zminimalizowanie ich skutków. Dla osiągnięcia tego celu podejmowane są działania przeciwdywersyjne, które skupiają się na rozpoznawaniu i zapobieganiu dywersji oraz prowadzeniu walki zbrojnej z grupami prowadzącymi działalność dywersyjną, a także bezpośredniej ochronie i obronie obiektów przed atakami dywersyjnymi.

13. Ubezpieczanie rejonów lub obiektów − jako jedna z podstawowych form przeciwdywersyjnych działań ochrono-obronnych − polega na ochronie, głównie wojsk operacyjnych lub obiektów przed rozpoznaniem i niespodziewanym uderzeniem sił dywersyjnych.

0. Bezpośrednią ochronę i obronę obiektów − prowadzi się pododdziałami OT, niekiedy przy wzmocnieniu innymi siłami i środkami (np. wojsk operacyjnych lub jednostek zmilitaryzowanych). Celem tego działania jest niedopuszczenie sił dywersyjnych do podejścia w rejon chronionego obiektu, a po stwierdzeniu ich podchodzenia lub obecności przystąpienie do niezwłocznego zniszczenia.

13. Celem działań przeciwdesantowych wojsk OT jest lokalizowanie, blokowanie i utrudnianie realizacji zadań siłom desantów powietrznych po ich wylądowaniu oraz w niektórych sytuacjach, zakłócanie załadunku i przelotu do rejonu desantowania, a w sprzyjających sytuacjach także ich rozbicie.

13. Obronę i ochronę obiektów organizuje się systemowo − jako zorganizowany, wzajemnie uzupełniający się zespół przedsięwzięć, fortyfikacji itp. - uwzględniając charakter i dyslokację obiektu (obiektów), stopień zagrożenia oraz wielkości sił wyznaczanych do jego (ich) ochrony lub obrony.

0. Działania ochronno-obronne to pomocniczy rodzaj działań prowadzonych przez pododdziały ochrony i obrony obiektów (bataliony ochrony i obrony obiektów) wojsk OT, specjalistyczne straże ochronne (straż przemysłową, służbę leśną, Służbę Ochrony Kolei itp.), jednostki policji, Straż Graniczną w celu rozpoznania i zapobiegania działalności niszczącej lub dywersyjnej osób wobec ważnych gospodarczo i obronnie obiektów.

13. Obrona miast i miejscowości jest jednym z ważniejszych zadań wojsk OT. W tym celu w strukturze tych wojsk występują specjalistyczne jednostki (bataliony forteczne), które są przysposobione do tego typu działań. W działaniach obronnych w mieście i miejscowości zarówno bataliony forteczne, jak i inne jednostki wojsk OT otrzymują rejon odpowiedzialności, w którym organizują obronę w oparciu o rubieże, obiekty, rejony, kwartały i ulice w postaci punktów oporu, rejonów obrony i pasów obrony, a w wypadku załamania się obrony pozostałe przy życiu siły OT przechodzą do działań nieregularnych − wykorzystując do ich prowadzenia zarówno obszar miasta, jak również pobliskie okolice.

17. Działania opóźniające wojsk OT organizowane są w rejonach odpowiedzialności jednostek tych wojsk.

17. Działania nieregularne to forma walki zbrojnej polegająca na unikaniu rozstrzygających starć z przeważającymi siłami przeciwnika, zaskakującym atakowaniu słabych miejsc jego ugrupowania bojowego (struktury organizacyjnej) formacjami umiejętnie wykorzystującymi teren i działającymi na znacznym obszarze. Mogą mieć one różną skalę. Istotą działań nieregularnych jest:

• unikanie frontalnego starcia z silnym przeciwnikiem;

• atakowanie z zaskoczenia i z wykorzystaniem warunków terenowych, słabych miejsc przeciwnika na całym bronionym obszarze;

• rozpraszanie sił po wykonaniu akcji;

• posiadanie inicjatywy w walce.

17. Wojska obrony terytorialnej wykonują samodzielne zadania bojowe i humanitarne. Służą one efektywnemu wykorzystaniu wojsk operacyjnych. Do działań tych zalicza się:

• organizowanie wsparcia i świadczeń układu niemilitarnego oraz społeczeństwa na rzecz wojsk operacyjnych;

• obronę miejscowości i innych ważnych obiektów;

• zabezpieczenie przegrupowania;

• dostarczanie informacji o terenie, zasobach i przeciwniku;

• organizowanie i kierowanie rozbudową inżynieryjną;

• utrzymywanie terytorialnego systemu logistycznego i wsparcia wojsk;

• udostępnianie przekazu informacji w ramach terytorialnego systemu dowodzenia;

• zbieranie, gromadzenie i przetwarzanie informacji uzyskiwanych przez terytorialny system rozpoznania;

• osłonę rejonów (dróg);

• wzmacnianie i obrona granicy państwa;

• wspieranie działań wojsk operacyjnych w obronie miejscowości (na miejscu);

• prowadzenie działań nieregularnych w masowej skali;

• lokalizowanie ruchu i osłabianie przeciwnika;

• osłanianie jednostek i urządzeń logistycznych oraz systemów dowodzenia wojsk operacyjnych;

• organizowanie i odciążenie wojsk operacyjnych od zadań mobilizacyjnych;

• zwalczanie desantów i sił dywersyjnych (specjalnych).

20. W warunkach pokojowych działania humanitarne są podstawowym działaniem wojsk obrony terytorialnej na poziomie lokalnym i regionalnym. Działania humanitarne wojsk obrony terytorialnej wynikają z wewnętrznych funkcji sił zbrojnych oraz humanitarnych potrzeb użycia wojsk na rzecz ochrony praw człowieka i obywatela. Działania humanitarne wojsk obrony terytorialnej wynikają z wewnętrznych funkcji sił zbrojnych.

21. Działania humanitarne wojsk OT obejmują czynności organizacyjne i przygotowawcze prowadzone przez terytorialne organy dowodzenia na wniosek administracji państwowej i samorządowej. Zaliczamy do nich pomoc zagrożonym obywatelom skutkami działań zbrojnych, katastrof, kataklizmów, przestępczości, terroryzmu itp.

0204. WSPÓŁDZIAŁANIE WOJSK OPERACYJNYCH I OBRONY                  TERYTORIALNEJ

A. CELE WSPÓŁDZIAŁANIA

Celem współdziałania wojsk operacyjnych i obrony terytorialnej jest pełne wykorzystanie walorów bojowych obydwu komponentów wojsk lądowych do zwielokrotnienia ich możliwości bojowych w działaniach na obszarze kraju.

Polega na uzgodnionym co do celu, czasu i miejsca użycia sił i środków tych dwóch części sił zbrojnych w celu jak najlepszego wykonania określonego zadania. Jego istotą jest wspólne, skoordynowane działanie wykonawców w realizacji ustalonego celu. Zapewnia to efektywne wykorzystanie możliwości wojsk operacyjnych i obrony terytorialnej oraz sił układu niemilitarnego, a także warunków terenowych.

B. WŁAŚCIWOŚCI WSPÓŁDZIAŁANIA

1. Przy wspólnym wykonywaniu zadań wojsk operacyjnych i OT obowiązuje zasada jednoosobowego dowodzenia.

1. W strefie działań bojowych (obszarze odpowiedzialności korpusu) wszystkie znajdujące się tam wojska podporządkowane są dowódcy wojsk operacyjnych (dowódcy korpusu). Zasada powyższa dotyczy także oddziału i związku taktycznego.

1. Wyznaczony dowódca odpowiada za planowanie, stawianie zadań oraz dowodzenie w toku działań w rejonie odpowiedzialności.

1. Za łączność z terenowymi organami dowodzenia jednostek obrony terytorialnej i pozamilitarnymi ogniwami obrony odpowiadają dowódcy związku operacyjnego (taktycznego, oddziału, pododdziału) wchodzącego w rejon przez nie administrowany.

1. Dowódca wojsk operacyjnych wchodzących do wyznaczonych rejonów odpowiedzialności powinien zapoznać się ze składem, zadaniami wojsk obrony terytorialnej oraz ich możliwościami bojowymi.

1. Stosownie do sprecyzowanego celu oraz charakteru, przeznaczenia i możliwości współdziałających elementów można sformułować właściwości współdziałania wojsk operacyjnych i wojsk obrony terytorialnej:

• siły OT są „gospodarzem” terenu, doskonale go znają i przygotowują do obrony;

• obrona terytorialna osłania mobilizację i rozwinięcie wojsk operacyjnych, stwarza im warunki do wykorzystania mobilności oraz zdolności uderzeniowo- obronnych wynikających z ich uzbrojenia i wyposażenia, a także odciąża wojska operacyjne od wykonywania wielu drugorzędnych zadań bojowych.

1. Terytorialne organy dowodzenia, głównie wojewódzkie sztaby wojskowe (WSzW), są organizatorami współdziałania wojsk operacyjnych i obrony terytorialnej z organami administracji rządowej i samorządowej.

1. Współdziałanie taktyczne wojsk operacyjnych z siłami obrony terytorialnej, realizującymi zadania na obszarze województwa, organizuje szef WSzW wspólnie z dowódcami ZT (oddziałów) lądowych wojsk operacyjnych. Polega ono na sprecyzowaniu zadań i ustaleniu odpowiedzialnych za ich realizację stosownie do rozkazów, zarządzeń i wytycznych dowódcy okręgu wojskowego. W celu zapewnienia jasnego podziału kompetencji między dowództwami operacyjnymi i terytorialnymi należy przyjąć, że organizatorem współdziałania w strefie bezpośrednich działań bojowych powinien być dowódca wojsk operacyjnych, a poza tą strefą - szef WSzW. Podczas organizacji współdziałania określa się:

• rozmieszczenie pozycji i rubieży obrony oraz punktów oporu,

• zakres prac fortyfikacyjnych i wykonawców,

• rozmieszczenie w terenie zapór i węzłów niszczeń,

• drogi manewru,

• źródła zaopatrzenia oraz stacjonarne obiekty infrastruktury logistycznej, przeznaczone do wykorzystania przez wojska operacyjne i OT (warsztaty remontowe, szpitale itd.),

• organizację łączności,

• zakres zadań zabezpieczających realizowanych przez OT na rzecz wojsk operacyjnych.

C. TREŚĆ WSPÓŁDZIAŁANIA PODCZAS WYKONYWANIA WSPÓLNYCH               ZADAŃ

1. Zadania wojsk obrony terytorialnej ustalone przez terytorialne organy dowodzenia powinny być wkomponowane w ogólny plan walki oddziału (związku taktycznego).

1. Podczas wykonywania wspólnych zadań współdziałanie (koordynacja) działań wojsk operacyjnych i obrony terytorialnej polega na:

• zapoznaniu uczestników walki z celem działań, zadaniem i koncepcją jego wykonania;

• wkomponowaniu zadań OT w plan walki i uzgodnieniu sposobu ich wykonania;

• podziale zadań cząstkowych między wojska operacyjne i OT;

• ustaleniu sposobu wzajemnego wspierania się w walce;

• ustaleniu sposobu dowodzenia i zaopatrywania.

3. W zależności od przewidywanego przebiegu działań wojennych wojska lądowe (operacyjne i obrony terytorialnej) będą współdziałać również podczas wykonywania zadań szczegółowych.

3. Podczas ześrodkowania wojsk operacyjnych w rejonach wyjściowych do operacji obronnej, manewrowe jednostki obrony terytorialnej (głównie brygady OT) powinny prowadzić działania osłonowe wspólnie z siłami Straży Granicznej oraz batalionami fortecznymi i ochrony obiektów, dyslokowanymi w strefie nadgranicznej. Ich celem powinno być umożliwienie wojskom operacyjnym przeprowadzenia mobilizacji oraz przyjęcia ugrupowania stosownie do zamiaru operacji. Zadania osłony wykonywane na korzyść wojsk operacyjnych polegają na zapobieganiu przenikania sił dywersyjnych i rozpoznawczych przeciwnika na obszar kraju oraz ochronie rejonów ześrodkowania. W tym okresie jednostki obrony terytorialnej powinny też przygotowywać zapory i niszczenia na prawdopodobnych kierunkach uderzeń przeciwnika oraz rozbudowywać rejony i rubieże obrony.

5. Podczas przegrupowania wojsk operacyjnych z głębi kraju do rejonów działań wydzielone jednostki wojsk obrony terytorialnej organizują regulację ruchu i osłonę przeciwdywersyjną dróg marszu. Jednostki wojsk inżynieryjnych przygotowują zapasowe przeprawy mostowe i promowe przez szerokie przeszkody wodne, a w razie konieczności budują drogi na przełaj.

5. Podczas prowadzenia działań obronnych wojska obrony terytorialnej - ze względu na przestrzenność rozmieszczenia - mogą wykonywać zadania w ugrupowaniu wojsk operacyjnych oraz poza ich ugrupowaniem. W ugrupowaniu wojsk operacyjnych jednostki wojsk obrony terytorialnej powinny być wykorzystywane do przygotowania i prowadzenia obrony na kolejnych rubieżach lub na drugorzędnych kierunkach, zwłaszcza w dogodnym terenie. Manewrowe jednostki wojsk obrony terytorialnej, rozmieszczone w głębi obrony, mogą stanowić odwód przeciwdesantowy lub przeciwdywersyjny. Część jednostek wojsk obrony terytorialnej może być wydzielana do wykonywania zadań na rzecz wojsk operacyjnych, takich jak: minowanie, prace przeładunkowe, dowóz zaopatrzenia, ewakuacja techniczna i medyczna oraz obrona jednostek i urządzeń logistycznych.

5. W przygotowaniu obrony miast i podczas jej prowadzenia ważną rolę powinny spełniać stacjonarne jednostki wojsk obrony terytorialnej - bataliony forteczne. Obrona miasta przez jednostki wojsk obrony terytorialnej może stanowić element obrony związku taktycznego (operacyjnego). Obronę tę celowo jest prowadzić głównie na podejściach do miasta, wykorzystując przygotowane zapory i niszczenia. W razie wzmocnienia obrony miasta siłami wojsk operacyjnych jednostki wojsk obrony terytorialnej podporządkowuje się dowódcy związku taktycznego (oddziału).

5. Podczas wykonywania kontrataków (przeciwuderzeń) przez wojska operacyjne, jednostki wojsk obrony terytorialnej powinny utrzymywać drogi manewru, rubieże rozwijania i wejścia do walki, a także brać udział w wykonywaniu przejść w zaporach minowych oraz usuwaniu zniszczeń na sieci komunikacyjnej.

D. LOGISTYKA

1. Współdziałanie organów logistyki wojsk operacyjnych z organami logistyki wojsk obrony terytorialnej polega na organizowaniu uzgodnionych i zsynchronizowanych działań podległych jednostek i urządzeń logistycznych, udzielaniu wzajemnej pomocy w realizacji dostaw zaopatrzenia oraz świadczenia usług specjalistycznych i gospodarczo-bytowych dla walczących wojsk. Współdziałanie to wyraża się w zgraniu wzajemnych świadczeń według rodzajów planowanych zadań i czasu ich realizacji.

1. Wojska obrony terytorialnej mogą partycypować w obronie i ochronie obiektów oraz jednostek i urządzeń logistycznych, w tym rozśrodkowanych transportów ze środkami materiałowymi i bojowymi, wspólnym pozyskiwaniu i wykorzystywaniu zasobów i obiektów terenowej infrastruktury logistycznej, udziałem jednostek układu niemilitarnego w likwidacji pożarów i innych klęsk żywiołowych w rejonach rozmieszczenia jednostek i rozwinięcia urządzeń logistycznych itp.

ROZDZIAŁ 3

DOWODZENIE I ŁĄCZNOŚĆ

0301. ZASADY OGÓLNE

1. Dowodzenie jest to proces, poprzez który dowódca narzuca swoją wolę i zamiary podwładnym. Obejmuje władzę i odpowiedzialność za użycie podległych mu sił i środków do wykonania zadania. Odpowiedzialność dowódcy jest niepodzielna i nie może być przekazywana. To również proces, w ramach którego dowódca wspomagany przez swój sztab planuje, organizuje, koordynuje i ukierunkowuje działania podległych mu sił poprzez użycie standardowych procedur działania i wszelkich dostępnych środków przekazywania informacji.

1. Funkcje dowodzenia to: planowanie, organizowanie, przewodzenie (praca z ludźmi, motywowanie), kontrolowanie.

1. Do podstawowych zasad dowodzenia należą: jednolitość, jednoosobowość oraz dowodzenie przez określenie celu działania.

Jednolitość dowodzenia opiera się na takim samym pojmowaniu obowiązków, praw, zasad dowodzenia, wychowania wojskowego, wyszkolenia oraz jednolitej interpretacji pojęć. Stosowanie tej zasady zapewnia zgodność myślenia i działania wszystkich dowódców i oficerów sztabu w realizacji zamiaru (planu działania) przełożonego.

Jednoosobowość to osobiste podejmowanie przez dowódcę (szefa) decyzji i całkowita odpowiedzialność za rezultaty osiągnięte przez podległe wojska (siły).

Dowodzenie przez określenie celu działania zapewnia podporządkowanym dowódcom swobodę działania. Jej zakres zależy od rodzaju wykonywanego zadania. Dowódca zapoznaje podwładnych ze swoim zamiarem, określa wyraźnie zadania i przekazuje do dyspozycji konieczne siły i środki. Szczegóły określa tylko w celu koordynacji działań służących osiągnięciu wspólnego celu. Ingerować może tylko wówczas, gdy niewłaściwe działania podwładnych zagrażają realizacji jego zamiaru. Podwładni, osiągając wspólny cel, mogą działać samodzielnie, wykazywać się inicjatywą, natychmiast reagować na rozwój sytuacji i wykorzystywać sprzyjające okoliczności. Stosowanie tej zasady opiera się na zaufaniu przełożonego do profesjonalizmu podwładnego.

4. Dowodzenie wojskami powinno być trwałe, ciągłe, operatywne i skryte.

Trwałość i ciągłość to stałe oddziaływanie organów dowodzenia na przebieg działań wojsk.

Operatywność to sprawne, zorganizowane ingerowanie w procesy (zjawiska) zachodzące w wojskach (siłach) w celu dostosowania ich działania do zmieniającej się sytuacji.

Skrytość to zachowanie w tajemnicy przedsięwzięć związanych z przygotowaniem i prowadzeniem operacji (walki).

0302. SYSTEM DOWODZENIA

1. W celu sprawnego dowodzenia w czasie działań organizuje się system dowodzenia stanowiący integralną część systemu operacji (walki). Tworzą go funkcjonalne i wewnętrznie skoordynowane elementy organizacyjne, ludzkie i materiałowe, wzajemnie ze sobą powiązane i uzależnione od siebie.

1. Elementy systemu dowodzenia grupuje się w zestaw obejmujący trzy komponenty, tj.:

• organizacja dowodzenia,

• środki dowodzenia,

• proces dowodzenia.

Komponent pierwszy − organizacja dowodzenia obejmuje: sposób organizacji dowództw do wykonania zadania, zadania dowództw i relacje pomiędzy nimi, uprawnienia i odpowiedzialność dowództw, ich podział (strukturę) funkcjonalny.

Komponent drugi − środki dowodzenia, traktowane jako urządzenia mające sprawnie i w sposób ciągły zapewnić przepływ informacji niezbędnych do dowodzenia działaniami podległych sił.

Komponent trzeci − proces dowodzenia, rozumiany jest tu jako całokształt działań realizowanych przez organa dowodzenia w celu podjęcia decyzji, opracowania i postawienia zadań podwładnym i nadzorowania ich wykonania. Jest to proces, który realizuje dowódca, jego sztab i podwładni dowódcy, aby zaplanować, kierować, koordynować i nadzorować wykonanie zadania. Obejmuje on wszystkie czynności wykonywane w ramach dowództwa od chwili otrzymania zadania do jego wykonania.

0303. SYSTEM ŁĄCZNOŚCI

1. Łączność jest istotnym elementem dowodzenia. Z punktu widzenia potrzeb dowodzenia, planowania, koordynowania działań jednostkami sąsiadującymi (wspierającymi, współdziałającymi), oraz kontroli wykonywanych zadań, system łączności musi zapewnić wymianę informacji w „poziomie” - między działającymi systemami pola walki oraz w „pionie” − między elementami systemów dowodzenia.

1. System łączności jest to organizacyjno-techniczny zespół sił i środków łączności oraz informatyki, odpowiadający potrzebom dowodzenia i sterowania środkami rażenia, charakterowi prowadzonych działań i wykonywanym zadaniom.

1. System łączności sił zbrojnych składa się z dwóch zasadniczych komponentów:

• stacjonarnej sieci łączności sił zbrojnych RP,

• polowej sieci łączności.

Stacjonarna sieć łączności sił zbrojnych RP jest siecią telekomunikacyjną zbudowaną na bazie sieci telekomunikacyjnej kraju, wzbogaconej o wojskowe siły i środki łączności zorganizowane w węzły i linie łączności.

Polowy system łączności jest siecią telekomunikacyjną zbudowaną w oparciu o mobilne siły i środki łączności oraz informatyki.

1. Sieci łączności stacjonarnej i polowej są przewidziane do wspólnego wykorzystania.

1. Bezpośrednim organizatorem polowego systemu łączności jest szef (dowódca) łączności.

1. System łączności organizuje się, zapewniając kompleksowe wykorzystanie różnorodnych środków łączności we wszystkich relacjach dowodzenia − współdziałania, powiadamiania, ostrzegania i alarmowania oraz sterowania środkami rażenia.

1. Zasadniczym zadaniem polowego systemu łączności jest zapewnienie terminowej, wiernej i skrytej łączności dla potrzeb dowodzenia wojskami i sterowania środkami rażenia, współdziałania i powiadamiania, ostrzegania i alarmowania.

1. W systemie łączności wyróżnia się:

1. Łączność dowodzenia − organizuje przełożony do podwładnego w celu przekazywania rozkazów (zarządzeń) oraz przyjmowania meldunków i sprawozdań. Organizuje się ją bezpośrednio z podległymi organami dowodzenia z uwzględnieniem możliwości oddziaływania o jeden szczebel dowodzenia niżej. Obejmuje ona również łączność wewnętrzną stanowisk dowodzenia.

0. Osoby sprawujące kierownicze funkcje w systemie dowodzenia i przebywające okresowo poza stanowiskiem dowodzenia obowiązane są posiadać środki łączności umożliwiające dowodzenie.

0. Odpowiedzialność za łączność z podwładnymi ponosi przełożony, jednak w wypadku jej utraty, zarówno przełożony, jak i podwładny mają obowiązek przedsięwziąć niezbędne działania w celu jej odtworzenia.

1. Łączność współdziałania − tworzy się na podstawie decyzji dowódcy organizującego współdziałanie. Niezbędne siły i środki łączności i informatyki wydzielają szefowie (dowódcy) łączności szczebla organizującego współdziałanie, tworząc niezbędne relacje łączności.

9. Odpowiedzialność za funkcjonowanie łączności współdziałania - jeżeli nie zostanie to ustalone inaczej - ponoszą:

1. W wojskach lądowych:

• między ogólnowojskowymi związkami (oddziałami, pododdziałami) a związkami (oddziałami, pododdziałami) rodzajów wojsk - dowódcy związków (oddziałów, pododdziałów) ogólnowojskowych;

• wzdłuż frontu - sąsiad z lewej strony na prawą;

• z głębi ugrupowania do frontu - dowódcy znajdujący się w odwodzie;

• z desantem - dowódca związku taktycznego (oddziału, pododdziału) wchodzącego w rejon działania desantu;

• z terenowymi organami dowodzenia jednostek wojsk obrony terytorialnej i niemilitarnymi ogniwami obrony - dowódca związku operacyjnego (taktycznego, oddziału, pododdziału) wchodzącego w rejon przez nie administrowany;

1. Między wojskami lądowymi a pozostałymi rodzajami sił zbrojnych:

• z lotnictwem wspierającym - zespoły funkcjonalne (ośrodek koordynacji działań powietrznych na szczeblu korpusu sił lądowych; grupy dowodzenia lotnictwem taktycznym na szczeblu dywizji do batalionu) wydzielane z Sił Powietrznych, przybywające z własnymi siłami i środkami łączności i informatyki na stanowisko dowodzenia wojsk lądowych;;

• z siłami Marynarki Wojennej − zespół funkcjonalny (grupa operacyjna) wydzielony z Marynarki Wojennej, przybywający z własnymi siłami i środkami łączności i informatyki na odpowiednie stanowiska dowodzenia wojsk lądowych.

1. Łączność współdziałania − organizuje się na każdym szczeblu dowodzenia. Na jej potrzeby wydziela się oddzielne relacje łączności.

Przekazywanie sygnałów ostrzegania i alarmowania odbywa się poza wszelką kolejnością na wszystkich szczeblach dowodzenia i we wszystkich relacjach łączności. Do przekazywania sygnałów powiadamiania, wydziela się oddzielne linie (sieci) łączności (realizuje się to na szczeblu operacyjnym i operacyjno-taktycznym).

0304. PROCES DOWODZENIA

A. ZASADY OGÓLNE

1. Proces dowodzenia jest to powtarzający się cykl organizacyjny utrzymywany w ruchu poprzez ciągłe zbieranie, przetwarzanie i wykorzystywanie informacji. Na bazie tych informacji zostaje podjęta decyzja, określony zamiar działania i opracowany graficzny plan operacji (walki). Stanowi on podstawę do opracowania dokumentów dowodzenia.

1. Dowódca jest odpowiedzialny za wykonanie zadania, dlatego osobiście podejmuje decyzję i określa zamiar.

1. Działalność dowódcy i całego sztabu powinna być skoncentrowana na ocenie rozwoju sytuacji oraz jej wpływu na realizowane i otrzymane zadanie. Ocena ta obejmuje przedsięwzięcia konieczne do wykonania zanim dowódca zadecyduje o sposobie wykonania zadania. Plan działania powinien być przemyślany i prosty do wykonania. Elastyczny plan pozwala dowódcy wykorzystać dogodne sytuacje, jakie mogą pojawić się podczas realizacji zadania i umożliwia mu reagowanie w nieprzewidzianych okolicznościach.

1. Proces dowodzenia rozpoczyna się z reguły od momentu otrzymania zadania od przełożonego i trwa do chwili zakończenia działań operacyjnych (taktycznych), tj. osiągnięcia celu operacji (walki). Niekiedy podczas prowadzenia operacji może się on rozpoczynać z inicjatywy dowódcy. Składa się on z następujących faz:

• ustalenia położenia,

• planowania,

• stawiania zadań,

• kontroli.

B. PRZEBIEG PROCESU DOWODZENIA

1. Ustalenie położenia zapoczątkowuje proces dowodzenia i powinno tworzyć warunki do dobrego opracowania planu. Sprowadza się ono zazwyczaj do zbierania informacji od przełożonego, podwładnych, sąsiadów i wojsk współdziałających oraz ludności cywilnej i określenia aktualnego położenia wojsk własnych i przeciwnika.

Podstawę do ustalenia położenia stanowią m.in. meldunki np. o osiągnięciu styczności z przeciwnikiem, użyciu broni masowego rażenia, gwałtownych zmianach sytuacji na polu walki lub o nowych siłach przeciwnika. Ustalenie położenia uzupełnia lub poszerza obraz położenia. Wyniki przedstawia się na mapach sytuacyjnych.

2. Planowanie operacji obejmuje:

• ocenę sytuacji,

• podjęcie decyzji i określenie zamiaru dowódcy,

• opracowanie graficznego planu i rozkazu operacyjnego oraz pozostałych dokumentów dowodzenia.

Ocena sytuacji jest logiczną częścią rozumowania prowadzącego do najlepszego rozwiązania problemu w posiadanym czasie. Początkiem tego procesu jest zazwyczaj otrzymanie zadania od przełożonego. Podwładny jest ukierunkowywany przez swojego przełożonego co do tego jaki cel (efekt) ma on osiągnąć swoim działaniem. W ocenie sytuacji wyróżnia się następujące etapy: analiza zadania, określenie możliwości działania, rozważenie i porównanie wariantów działania.

Dowódca we wszystkich przypadkach powinien działać w zgodzie z zamiarami swojego przełożonego. Dlatego po otrzymaniu zadania analizuje je w celu otrzymania odpowiedzi na pytania:

• Co jest zamiarem dowódcy wyższego szczebla i jaka jest rola mojej jednostki w ogólnym planie?

• Co należy zrobić lub jakie zasadnicze zadania muszą być wykonane w celu wywiązania się z zadania?

• Czy istnieje swoboda działania i czy istnieją jakieś ograniczenia?

• Czy sytuacja taktyczna zmieniła się w zasadniczy sposób i czy przełożony zmieniłby postawione zadanie, gdyby wiedział o zmianie sytuacji?

Po zakończeniu analizy zadania dowódca precyzuje swoją myśl przewodnią, a na jej podstawie formułuje wytyczne do dalszego planowania. Zawiera w nich najistotniejsze problemy, do których sztab będzie musiał się odnieść w dalszej pracy i określa najważniejsze kryteria oceny wariantów działania. Wytyczne te stanowią podstawę do zorganizowania pracy sztabu.

Określając możliwości działania, rozważa się wiele czynników, które będą miały istotny wpływ na prowadzenie operacji. Należą do nich:

• przeciwnik,

• środowisko (w tym: teren, pogoda, ludność, religia, kultura itp.),

• siły własne.

W czasie trwania oceny sytuacji powinno wyłonić się kilka wariantów działania. Każdy z nich powinien odpowiadać otrzymanemu zadaniu, uwzględniać potencjał bojowy i zawierać w zarysie zamiar działania z wyraźnym wskazaniem punktu ciężkości. Wady i zalety każdego wariantu rozważane są w stosunku do zadania i prawdopodobnego kierunku działania przeciwnika, uwzględniając jego ewentualną reakcję na nasze działanie w każdym z nich. Określenie wad i zalet posłuży do oceny każdego wariantu według kryteriów określonych przez dowódcę w wytycznych. Analizując oceny, szef sztabu dokonuje wyboru wariantu ocenionego najwyżej i ten rekomenduje dowódcy na odprawie decyzyjnej jako wariant zdaniem sztabu najlepszy.

Wariant, który nie jest zgodny z zamiarem przełożonego, nie powinien być już dalej rozpatrywany.

Podjęcie decyzji przez dowódcę obejmuje wybór wariantu działania. Decyzja odzwierciedla jego wolę przeprowadzenia określonych działań, a rozwinięty na jej podstawie zamiar dowódcy przedstawia sposób oraz kolejność ich wykonania i obejmuje:

• podział sił,

• sposób działania,

• elementy dowodzenia i koordynacji,

• ugrupowanie,

• podział odpowiedzialności za działania w obszarze tyłowym,

• priorytety we wsparciu i zabezpieczeniu działań,

• łączność.

Po podjęciu decyzji i określeniu zamiaru przez dowódcę sztab opracowuje graficzny plan operacji (walki), który stanowi podstawę do opracowania pozostałych dokumentów dowodzenia.

Rozkaz operacyjny jest zasadniczym dokumentem dowodzenia, który wyraża decyzję i zamiar dowódcy. Powinien być prosty, jasny i zwięzły. Może on być pisemny, ustny lub graficzny, a niekiedy ich kombinacją. Jego układ jest zawsze jednakowy i obejmuje pięć punktów:

• pkt. 1 - sytuacja,

• pkt. 2 - zadanie,

• pkt. 3 - realizacja,

• pkt. 4 - zabezpieczenie logistyczne,

• pkt. 5 - dowodzenie i łączność.

Integralną część rozkazu stanowią aneksy. Ich liczba zależy od potrzeb. Może to być dokument pisemny lub graficzny na folii, kalce, mapie itp. Każdy aneks może być uzupełniony apendyksami.

3. Stawianie zadań jest to przekazanie podwładnym decyzji i zamiaru dowódcy. Zadania mogą być postawione w formie:

• wstępnego zarządzenia operacyjnego,

• rozkazu operacyjnego,

• zarządzenia operacyjnego.

Układ zarządzeń jest taki sam jak rozkazu operacyjnego.

3. Kontrola właściwej realizacji zamiaru operacji (walki) i wykonania zadania jest funkcją dowodzenia sprawowaną przez dowódcę i sztab. To proces ciągły stanowiący podstawę do ustalania położenia oraz rozwoju sytuacji. Istota kontroli polega na ustaleniu stanu rzeczywistego, to jest warunków, sposobów, wyników lub stopnia realizacji postawionych zadań, porównaniu stanu rzeczywistego z obowiązującymi normami czasowo-przestrzennymi, określonymi w zadaniu (planie), wykryciu przyczyn niezgodności stanu rzeczywistego z wyznaczeniami, wskazaniu drogi do osiągnięcia sprawności i skuteczności działania przez: określenie sposobu usunięcia stwierdzonych niezgodności i niedociągnięć; ustalenie niezbędnych zmian w przebiegu procesu realizacji zadania lub korekty zadań; wskazanie pozytywnych środków, czynności lub wyników działania wpływających na realizację zadania.

ROZDZIAŁ 4

OPERACJA

0401. CZYNNIKI OPERACYJNE

1. Działania operacyjne określane są przez czynniki operacyjne. Właśnie od nich, a więc od sił, jakimi dysponuje dowódca, obszaru, na jakim prowadzić ma operację, czasu na jej przygotowanie i zakładanego okresu jej trwania oraz posiadanych informacji, zależy rozmach i przebieg działań operacyjnych. Zależności między tymi czynnikami muszą odpowiadać celowi i planowi operacji. Najważniejszym zadaniem dowodzenia operacyjnego jest więc zharmonizowanie czynników operacyjnych z wytyczonym celem. Uwzględniać przy tym należy stały wpływ czynnika informacji. Sztuka dowodzenia operacyjnego polega więc na zapewnieniu obecności odpowiednich sił we właściwym miejscu i czasie.

1. Siły to wojska i środki, jakimi dysponuje dowódca podczas wykonywania zadania. Powinny być one dostosowane do rodzaju działań. Warunkiem umożliwiającym prowadzenie operacji jest skuteczne i wielostronne rozpoznanie oraz dysponowanie odpowiednimi siłami. Możliwości sił wynikają z ich składu i wyposażenia, rodzaju i stanu uzbrojenia, stopnia wyszkolenia oraz stanu fizycznego i duchowego żołnierzy. Duże znaczenie ma również osobowość dowódcy oraz morale wojsk.

Konieczność ograniczenia własnych strat i niedopuszczenia do nadmiernych zniszczeń, wymaga szybkiego pokonania przeciwnika. Podstawowym warunkiem powodzenia operacji jest stworzenie przynajmniej miejscowej przewagi. Powinna się ona wyrażać w zapewnieniu korzystnego stosunku sił we właściwym miejscu i czasie. Skoncentrowanie potrzebnych zgrupowań wojsk wymaga koordynacji i kierowania ich manewrem na rozległych obszarach.

Konieczność zademonstrowania determinacji i wiarygodności obronnej, szczególnie podczas likwidacji lokalnych zagrożeń wskazuje, iż niezwykle ważna jest dyspozycyjność i szybkość działania sił rozwiniętych już w okresie pokoju. Także rozśrodkowanie wojsk na nielinearnym polu walki zwiększa znaczenie koordynacji czasowej i przestrzennej. Wojska znajdujące się w różnych miejscach obszaru operacyjnego trzeba będzie wprowadzić w rozstrzygającym momencie do bitwy. Przegrupowanie wojsk na duże odległości i zapewnienie im właściwego wsparcia logistycznego są ogromnym wyzwaniem, przed jakim staje dowództwo operacyjne.

3. Obszar wraz ze swą rzeźbą i pokryciem wpływa na planowanie działań i zachowania wojsk. Postrzegany powinien być przy tym jako środek służący do osiągnięcia celu. Dowódca operacyjny określa więc, gdzie teren może zostać oddany przeciwnikowi, gdzie ma być utrzymany i gdzie należy dążyć do osiągnięcia rozstrzygnięcia. Teren nie musi być bezwzględnie utrzymany, lecz wykorzystany do stworzenia warunków umożliwiających rozbicie przeciwnika. Wymaga to operacyjnego wykorzystania całego terenu, niezależnie od jego podziału na strefy i pasy działania, określane w trakcie planowania operacyjnego.

0. Siły przeznaczone do obrony danego obszaru stają się coraz mniejsze, a zatem nie zawsze będzie możliwe wcześniejsze określenie pasów działania własnych wojsk. Powoduje to konieczność skoncentrowania ich w rejonach, w których dążyć się będzie do uzyskania rozstrzygnięcia, co prowadzi do osłabiania na innych kierunkach i powstawania nieobsadzonych luk..

0. Gdy operacje prowadzone będą na własnym terytorium, nie można dopuścić do wymiany wyniszczających uderzeń ogniowych. Prowadzenie operacji na własnym terytorium wymaga minimalizowania destrukcyjnego wpływu działań zbrojnych w celu ograniczenia strat wśród ludności cywilnej, zniszczeń środowiska naturalnego, infrastruktury i dóbr kultury. Konieczne jest wcześniejsze przygotowanie ewakuacji.

3. Czas przydzielony na wykonanie zadania (okres przez jaki z uwagi na wymogi strategiczne lub operacyjne ma być prowadzona operacja) stanowi istotną wielkość, którą uwzględnić należy podczas planowania działań. Czas jako czynnik operacyjny, może mieć różne znaczenie dla rodzajów sił zbrojnych i rodzajów wojsk. Nie zawsze czas potrzebny na przegrupowanie wojsk i ich rozwinięcie operacyjne oraz wsparcie logistyczne jest wystarczający. Zyskanie czasu i uprzedzenie przeciwnika może mieć decydujące znaczenie dla powodzenia operacji. Szybkość działania, obok zachowania tajemnicy i maskowania, stanowi istotne kryterium uzyskania zaskoczenia. Z tego względu, że nie zawsze można w pełni zachować tajemnicę i zapewnić doskonałe maskowanie, stąd rozstrzygającego znaczenia nabiera szybkość działania. Trzeba być szybszym od przeciwnika, szybszym niż on tego oczekuje, bardziej niż on ruchliwym. Nie może to być wyłącznie szybkość fizycznego przemieszczania się wojsk, lecz bardziej zdolność do szybkiego zbierania, przetwarzania i przekazywania informacji, podjęcia decyzji, wykonywania rozkazów i wytycznych na różnych szczeblach dowodzenia oraz reagowania na rozwój sytuacji.

Zmniejszenie liczebności wojsk i wydłużenie okresu, w jakim osiągać one będą zdolność do działań, powoduje zmianę znaczenia czynnika czasu. Ponieważ od pojawienia się pierwszych oznak kryzysu do momentu rzeczywistego zagrożenia upłynie wiele czasu, stąd będzie możliwość odpowiedniego przygotowania wojsk oraz uaktualnienia planów operacji obronnej. Właściwe wykorzystanie czasu potrzebnego na mobilizacyjne i operacyjne rozwinięcie wojsk oraz ich szkolenie zgrywające, będzie miało decydujące znaczenie dla zdolności państwa do obrony.

5. Określenie właściwych zależności między czynnikami operacyjnymi zdeterminowane jest posiadaniem informacji dotyczących sił własnych i przeciwnika, obszaru i czasu ich działania. Nie chodzi jednak o to, aby wiedzieć wszystko, lecz by wiedzieć wystarczająco dużo, a przede wszystkim więcej niż przeciwnik. O wartości informacji decydują przy tym jej treść, wiarygodność i aktualność. Fałszywe informacje i ich nadmierna ilość mają zakłócać proces dowodzenia. Informacja lub jej brak jest czynnikiem decydującym o sukcesie lub porażce. Jest zasadniczym warunkiem umożliwiającym prowadzenie działań, a w określonych sytuacjach staje się czynnikiem samodzielnie decydującym o ich powodzeniu. Starcie dwóch stron jest obecnie walką o informację. Strona, która uzyska przewagę informacyjną, zapewni sobie sukces. Walka o przewagę w sferze informacji jest szczególnie ważna wobec stałego zmniejszania liczebności wojsk. Ważne staje się też wyprzedzanie informacyjne w stosunku do przeciwnika.

6. Informacje wpływają na stopień poparcia wojska przez społeczeństwo. Często o ocenie działań militarnych nie decyduje rzeczywista sytuacja, lecz jej subiektywne postrzeganie przez media, polityków i społeczeństwo. Dowództwa nie mogą ograniczać się tylko do zbierania, analizowania i przekazywania informacji, lecz również powinny aktywnie je kształtować zgodnie z zamierzonymi celami. Podczas planowania działań rozważać więc należy nie tylko ich celowość z wojskowego punktu widzenia, lecz również ich oddziaływanie na opinię publiczną. Brak akceptacji i negatywna ocena społeczeństwa przyczynić się może do niepowodzenia działań i to mimo początkowych sukcesów. Informacje wszelkiego rodzaju, włącznie z rozpowszechnianymi przez media, oddziałują na morale i wewnętrzną spójność wojsk. Poprzez różnego rodzaju informacje wpływa się na siły zbrojne przeciwnika i ludność. Wpływy te mogą bezpośrednio i pośrednio oddziaływać na swobodę działania dowódców, chociażby przez spowodowane nimi ustalenia polityczne. Informacja jako czynnik operacyjny jest więc wielkością bezpośrednio stymulującą działania.

0402. ZASADY PROWADZENIA OPERACJI

1. Operacje początkowego okresu wojny będą miały charakter defensywny. Należy je jednak łączyć z aktywnymi działaniami na całym obszarze odpowiedzialności. Zasada ograniczenia szkód oraz konieczność pomyślnego i szybkiego zakończenia starcia, nie pozwalają na prowadzenie długotrwałych wyniszczających operacji. Dążyć więc należy od uzyskania rozstrzygnięcia, co wymaga przejścia do działań zaczepnych.

1. Zmienne warunki początkowego okresu wojny powodują, że wojskom nie można wcześniej przydzielać ściśle określonych obszarów obrony. Wojska rozwijać się będą na zagrożonym obszarze w ramach przeciwkoncentracji strategicznej. W okresie kryzysu w pobliżu granicy państwowej rozmieszcza się tylko stosunkowo nieznaczne siły i środki. Będą one wzmacniane w sytuacji bezpośredniego zagrożenia. Tworzenie punktów ciężkości (skupianie wysiłku) umożliwi uzyskanie przewagi miejscowej, a tym samym rozstrzygnięcia. Zapewnieniu powodzenia służą przedsięwzięcia realizowane jeszcze przed rozpoczęciem właściwej operacji obronnej. Obejmują one takie działania, jak: alarmowanie, mobilizację, rozpoznanie i osłonę określonych obszarów i przygotowanie operacji sił zbrojnych (osłona granicy, rejonów i obiektów, organizację ruchu i kierowanie przemarszem sojuszniczych wojsk). Przedsięwzięcia te służą zademonstrowaniu woli walki. W czasie rozwijania operacyjnego tylko część sił rozmieścić należy w pobliżu granicy. Większość wojsk rozmieszcza się w głębi obszaru obrony i wykorzystuje do zatrzymania natarcia przeciwnika na rubieży w głębi lub do wykonania zwrotu zaczepnego. Operacja prowadzona być powinna tak blisko granicy, jak tylko będzie to możliwe. Dążyć przy tym należy do szybkiego zakończenia konfliktu oraz ograniczenia zniszczeń kraju w wyniku działań wojennych.

1. W pierwszej fazie operacji należy ustalić kierunek głównego uderzenia przeciwnika, wyczerpać go działaniami opóźniającymi i skanalizować jego ruch. Zadania te wykonywane będą przez siły rozwinięte już w okresie pokoju, a więc siły reagowania.

1. Kolejna faza operacji służy odebraniu przeciwnikowi inicjatywy, utrzymaniu ważnych rejonów i zatrzymaniu agresora na określonej wcześniej rubieży. Ten etap operacji, w zależności od rozwoju sytuacji, prowadzony będzie przez wojska jednego państwa, bądź we współdziałaniu z sojusznikami.

1. Decydującą fazą operacji obronnej jest zwrot zaczepny wykonywany w celu rozbicia przeciwnika, który wtargnął w głąb obrony i odzyskania utraconego obszaru. Podobnie, jak w innych etapach operacji, stosuje się osłonę obszarów nie objętych bezpośrednimi działaniami zbrojnymi.

1. Operacja zaczepna doprowadzić ma do zniszczenia przeciwnika i odzyskania utraconego terytorium. Należy ją prowadzić zdecydowanie i w szybkim tempie, tak aby szybko osiągnąć można było decydujące sukcesy. Walki prowadzone muszą być więc z marszu, często bez styczności z sąsiadem. Cechami charakterystycznymi operacji zaczepnej są zdecydowane, szybkie, jednoczesne uderzenia czołowe, w skrzydła i na tyły przeciwnika. Tempo operacji to nie tylko szybkie przemieszczanie się wojsk, lecz także zdolność do jednoczesnego lub bezpośrednio po sobie następującego prowadzenia różnorodnych działań. Ich intensywność prowadzi do przeciążenia systemów dowodzenia przeciwnika i pozbawienia go możliwości reakcji.

1. Czynnikiem ułatwiającym osiągnięcie celu operacji prowadzonej na terytorium kraju jest ścisłe współdziałanie z wojskami obrony terytorialnej i siłami powietrznymi znajdującymi się na obszarze odpowiedzialności związku operacyjnego.

ROZDZIAŁ 5

ROZPOZNANIE, WALKA ELEKTRONICZNA,

DZIAŁANIA PSYCHOLOGICZNE I SPECJALNE

0501. POSTANOWIENIA OGÓLNE

1. Rozpoznanie, walka elektroniczna, działania psychologiczne i specjalne są ważnym komponentem walki informacyjnej w procesie dowodzenia.

2. Istotą walki informacyjnej w działaniach zbrojnych jest stwarzanie sytuacji utrudniających przeciwnikowi podejmowanie trafnych decyzji, wykonywania sprawnych manewrów i precyzyjnych uderzeń ogniowych, przy jednoczesnej obronie przed tym samym wojsk własnych. Ukierunkowana jest na dezorientowanie przeciwnika w sytuacji pola walki, komplikowanie jego warunków działania i w efekcie tego zmuszanie go do podejmowania błędnych decyzji.

3. Walka informacyjna to kooperacja negatywna wzajemna, realizowana w sferach: zdobywania informacji (rozpoznania), zakłócania informacyjnego i obrony informacyjnej. Odpowiedzialność za organizację walki informacyjnej ponosi dowódca. Organizatorem walki informacyjnej w zakresie rozpoznania, walki elektronicznej, działań psychologicznych i specjalnych jest szef rozpoznania i walki elektronicznej.

3. Zdobywanie informacji o przeciwniku odbywa się w warunkach ciągłego prowadzenia walki informacyjnej polegającej na tym, że wszelkim wysiłkom rozpoznawczym jednej strony przeciwstawiane jest zakłócanie informacyjne i obrona informacyjna strony drugiej. W zależności od szczebla dowodzenia zdobywanie informacji o przeciwniku realizują siły i środki rozpoznania wojskowego, walki elektronicznej (rozpoznania elektronicznego), działań psychologicznych, działań specjalnych oraz wojska uczestniczące w walce.

5. Zakłócanie informacyjne (procesów informacyjnych) przeciwnika to zespół skoordynowanych przedsięwzięć i działań, które dostosowane są do zakłócania procesów dowodzenia wojskami i kierowania środkami walki przeciwnika. Zakłócanie informacyjne przeciwdziała również rozpoznaniu. W zależności od szczebla dowodzenia zakłócanie informacyjne realizują siły i środki walki elektronicznej, działań psychologicznych, działań specjalnych oraz wojska uczestniczące w walce.

5. Obrona informacyjna stanowi zespół skoordynowanych przedsięwzięć dostosowanych do uniemożliwienia przeciwnikowi dostępu do zbiorów informacji, które odzwierciedlają lub mogą odzwierciedlać stan faktyczny, usytuowanie i zamiary działania wojsk własnych oraz ochronę własnych procedur dowodzenia wojskami i kierowania środkami walki przed zakłócaniem informacyjnym stosowanym przez przeciwnika. Przedsięwzięcia z zakresu obrony informacyjnej realizują bezpośredni użytkownicy systemów informacyjnych w ramach ich zabezpieczenia bojowego.

0502. ROZPOZNANIE WOJSKOWE

1. Rozpoznanie jest obszarem wiedzy dotyczącym terenu, warunków atmosferycznych, działalności i możliwości prowadzenia walki przez aktualnego i potencjalnego przeciwnika. W rozumieniu rzeczowym - rozpoznanie to zespół sił i środków służący do spełniania czynnościowych funkcji rozpoznania i wyróżniający się spośród innych wojsk specyfiką podstawowego uzbrojenia, wyposażenia technicznego, organizacji, sposobu działania oraz szkolenia.

1. Celem rozpoznania jest walka o informację (kluczową) dla danego obszaru działań.

1. Dowódcy na wszystkich szczeblach dowodzenia traktują rozpoznanie jako nierozłączną część działań bojowych, gdyż spełnia ono istotną rolę w procesie planowania działań i prowadzenia walki. Sztab musi być zdolny do oceny informacji rozpoznawczych oraz do zapewnienia zdobywania informacji i wsparcia decyzji.

1. Dowódca musi wiedzieć na jakie rezultaty rozpoznania różnorodnych sił i środków może liczyć i jak w związku z tym może je wykorzystać.

1. Dowódca jest zainteresowany pewną liczbą określonych rejonów:

• rejon odpowiedzialności rozpoznawczej to przydzielony dowódcy danego szczebla organizacyjnego, w którym jest on zobowiązany do zapewnienia rozpoznania w ramach środków, jakimi dysponuje.

• rejon zainteresowania rozpoznawczego obejmuje obszar oddziaływania oraz rejony przyległe, sięga w głąb terytorium przeciwnika aż do celów i obiektów, które stanowią cele w danej walce, bądź staną się celami w przyszłości.

1. Prowadzenie działalności rozpoznawczej wymaga zrozumienia uwarunkowań i zależności występujących na polu walki. Współdziałające wojska prowadzą ją z wzajemnym zazębianiem się odpowiednich rejonów.

1. Dowódca powinien określić swoim podwładnym „priorytety działalności rozpoznawczej”, które muszą być jasno sprecyzowane i zrozumiałe dla wszystkich komórek sztabu.

1. Istotą oceny zagrożenia jest określenie zdolności przeciwnika do różnych zachowań ze względu na posiadane siły i środki, ogólną sytuację bojową oraz w odniesieniu do zadania (działania) danego szczebla dowodzenia.

1. W procesie rozpowszechniania informacji rozpoznawczych do użytkowników wykorzystuje się nie tylko informację przetworzoną, lecz przekazuje się także informacje bojowe i informacje studyjne (częściowo przetworzone).

1. Dowódca i jego sztab potrzebują informacji rozpoznawczych zarówno przed rozpoczęciem walki, jak i podczas jej trwania. Wojska znajdujące się w styczności z przeciwnikiem lub mające nawiązać z nim walkę, prowadzą rozpoznanie samodzielnie, własnymi siłami i środkami.

1. Większość informacji przepływających w kanałach kierowania i dowodzenia rozpoznaniem ma formę meldunków od wojsk i wysuniętych elementów rozpoznawczych. W wielu przypadkach takie informacje muszą być wykorzystywane natychmiast. Dlatego wyniki rozpoznania muszą być przekazywane niezwłocznie do tych, którzy ich potrzebują, a także przesyłane do przełożonego.

12. Wszystkie dostępne źródła danych i organa rozpoznawcze muszą być w jak największym stopniu wykorzystane do zdobywania i gromadzenia informacji. Elastyczność i zdolność reakcji współczesnych systemów gromadzenia danych rozpoznawczych umożliwiają dowódcom wgląd w głąb pola walki w czasie zbliżonym do rzeczywistego.

Gromadzenie i rozpowszechnianie informacji pomiędzy jednostkami sojuszniczymi nie powinno być utrudnione przez ograniczenia bądź narodowe obostrzenia. Na poszczególnych szczeblach dowodzenia potrzeby rozpoznawcze oraz potrzeby informacyjne ich sztabów będą zróżnicowane.

1. Na szczeblu pododdziału (oddziału) dowódcy potrzebują dokładnych i terminowych efektów działalności rozpoznawczej, aby nawiązać kontakt bojowy z przeciwnikiem, rozpoznać jego elementy wsparcia ogniowego, szczególnie zaś, aby zapoznać się z rozmieszczeniem jego systemów rażenia, w tym głównie do ognia pośredniego. Większość tych informacji pochodzić będzie z obserwacji bezpośredniej.

1. Na szczeblu związku taktycznego potrzeby informacyjne dowódcy określane będą przede wszystkim zakresem planowania dalszych działań w określonym czasie oraz dużą różnorodnością zasięgów uzbrojenia znajdującego się lub mogącego się znaleźć w jego dyspozycji. Zachodzi potrzeba wykorzystania źródeł wtórnych w celu określenia przegrupowań w głębi, umocnień i odwodów przeciwnika, rejonów ześrodkowania, artylerii oraz stanowisk obrony przeciwlotniczej, stanowisk dowodzenia i wszelkich innych obiektów mogących mieć duże znaczenia dla pomyślnego przebiegu działań.

1. Na szczeblach operacyjnych dowódcy kładą głównie nacisk na określenie możliwości przeciwnika i jego zamiarów w celu zaplanowania przyszłych działań związków taktycznych oraz rozmieszczenia i wykorzystania odwodów operacyjnych. Dowódcy szczebla operacyjnego zagęszczają elementy systemu rozpoznania i walki elektronicznej na kierunkach przegrupowań przeciwnika, w tym zarówno wojsk w styczności, jak i działających w głębi w granicach rejonu zainteresowania. Dowódcy na tych szczeblach dowodzenia kontrolują i ukierunkowują działalność potencjału rozpoznawczego i walki elektronicznej na zdobycie informacji rozpoznawczych oraz realizację celów operacyjnych.

13. Informacja napływająca z pola walki wymaga odpowiedniego przetworzenia. Zdolność automatycznego opracowania danych poważnie przyspiesza jej przetwarzanie i przekazywanie. Znacząca część informacji zmienia swoją wartość w miarę przesuwania się po szczeblach systemu dowodzenia, ponieważ obszar wiedzy o przeciwniku, w którym jest ona interpretowana staje się coraz szerszy.

13. W celu zapewnienia bezpieczeństwa swoich wojsk, dowódca koordynuje i nadzoruje przedsięwzięcia zmierzające do wykrycia, unieszkodliwienia i/lub dezinformowania działalności rozpoznawczej przeciwnika oraz ochronę przed działaniami rozpoznawczymi, wywiadowczymi i dywersyjnymi.

0503. WALKA ELEKTRONICZNA

1. Walka elektroniczna (WE) to przedsięwzięcia i działania wojsk, które wykorzystując energię elektromagnetyczną, rozpoznają i dezorganizują systemy elektroniczne przeciwnika oraz zapewniają warunki do stabilnej pracy analogicznym systemom wojsk własnych. Polega na prowadzeniu rozpoznania (wsparcia) elektronicznego, zakłócania elektronicznego oraz obrony elektronicznej.

1. Przedsięwzięcia w zakresie walki elektronicznej muszą skutecznie wspierać działania bojowe. Aby to osiągnąć, plan walki elektronicznej musi być przygotowany zawczasu i w pełni zintegrowany z planem przygotowania walki (operacji) oraz uaktualniany w sposób ciągły w świetle zmian sytuacji.

1. Walka elektroniczna musi być koordynowana pomiędzy rodzajami wojsk na wszystkich szczeblach dowodzenia. W tym celu muszą być opracowane odpowiednie procedury skutecznego jej koordynowania.

1. Odpowiedzialność za organizację walki elektronicznej ponosi dowódca.

1. Organizatorem walki elektronicznej jest szef rozpoznania i walki elektronicznej. Przedsięwzięcia rozpoznania elektronicznego i przedsięwzięcia zakłócania elektronicznego prowadzone są zwykle przez oddziały (pododdziały) walki elektronicznej zgodnie z otrzymanym zadaniem. Przedsięwzięcia obrony elektronicznej realizowane są przez wszystkich użytkowników systemów i  urządzeń elektronicznych.

6. Pomyślna realizacja przedsięwzięć walki elektronicznej zależy od utworzenia w okresie pokoju bazy danych oraz systematycznego jej aktualizowania. Zgromadzone w niej informacje typu technicznego oraz operacyjnego są niezbędne zarówno dla prawidłowego funkcjonowania procesu rozpoznania elektronicznego, jak i dla realizacji przedsięwzięć zakłócania elektronicznego. Są pomocne również podczas realizacji przedsięwzięć obrony elektronicznej.

6. Rozpoznanie elektroniczne polega na zdobywaniu i przetwarzaniu informacji o przeciwniku, których nośnikami są fale elektromagnetyczne wypromieniowane przez jego nadajniki (źródła). Pozyskiwanie informacji o przeciwniku odbywa się w wyniku poszukiwania, śledzenia, przechwytywania, namierzania i analizy pracy tych źródeł.

Rozpoznanie elektroniczne dzieli się na radioelektroniczne: radiowe (krótkofalowe, ultrakrótkofalowe), radioliniowe (horyzontowe i  troposferyczne), satelitarne, systemów radiolokacyjnych i systemów radionawigacyjnych oraz nieradioelektroniczne: radiolokacyjne, optoelektroniczne, czujnikowe i informatyczne.

Rozpoznanie elektroniczne prowadzi się w każdej sytuacji operacyjnej i taktycznej bez względu na warunki atmosferyczne, porę roku i doby.

a) Rozpoznanie elektroniczne prowadzone jest w celu wykrycia bezpośredniego zagrożenia elektronicznego i niezwłocznego przeciwdziałania mu.

2. Dane uzyskane w wyniku prowadzonego rozpoznania elektronicznego dotyczą parametrów technicznych emisji oraz położenia i działalności bojowej środków elektronicznych przeciwnika. Uzyskane tą drogą informacje o przeciwniku są wykorzystywane do realizacji przedsięwzięć zakłócania elektronicznego i obrony elektronicznej wojsk własnych, a także na potrzeby informacyjnego (rozpoznawczego) przygotowania pola walki.

8. Zakłócanie elektroniczne to zespół skoordynowanych przedsięwzięć i działań ukierunkowanych na dezorganizację procesów informacyjnych przeciwnika. Zakłócanie elektroniczne obejmuje: zagłuszanie elektroniczne, pozorowanie elektroniczne i neutralizację. Przedsięwzięcia zakłócania elektronicznego powinny zapobiegać lub ograniczać możliwości efektywnego wykorzystania przestrzeni elektromagnetycznej przez przeciwnika i w ten sposób wykluczyć lub ograniczyć jego możliwości dowodzenia i użycia środków walki.

1. Zagłuszanie elektroniczne polega na celowym (rozmyślnym) promieniowaniu, odpromieniowaniu lub odbijaniu energii elektromagnetycznej w celu osłabienia efektywności użycia odbiorczych urządzeń (systemów) elektronicznych wykorzystywanych przez przeciwnika. Jest prowadzone we wszystkich rodzajach wojsk, w każdych warunkach terenowych i meteorologicznych, różnymi technikami i sposobami. Rozróżnia się zagłuszanie elektroniczne aktywne (zaporowe, punktowe i wielopunktowe) oraz pasywne (maskujące).

1. Pozorowanie elektroniczne to zespół przedsięwzięć i działań ukierunkowany na ukrywanie przed rozpoznaniem przeciwnika rzeczywistych zamiarów wojsk własnych. Polega na użyciu energii elektromagnetycznej do emisji fałszywych informacji i sygnałów elektromagnetycznych maskujących sygnały użyteczne oraz na odpowiednim odbijaniu lub tłumieniu sygnałów wejściowych w sposób mający na celu zmylenie przeciwnika w zakresie wykorzystania informacji pozyskanej przez jego systemy elektroniczne.

0. Pozorowanie elektroniczne stanowi część ogólnego planu wprowadzania przeciwnika w błąd.

0. Działania pozorujące wymagają zwykle scentralizowanej koordynacji i kierowania. Dlatego wojska lądowe wykonują działania pozorujące w ograniczonej skali w wybranych kluczowych okresach walki (operacji).

1. Neutralizacja polega na celowym użyciu energii elektromagnetycznej o dużej gęstości do zarówno chwilowego uszkodzenia, jak i stałego zniszczenia urządzeń elektronicznych przeciwnika, których działanie opiera się na wykorzystaniu mikroelektroniki.

9. Obrona elektroniczna to zespół skoordynowanych przedsięwzięć i działań ukierunkowany na maskowanie i ukrywanie przed rozpoznaniem elektronicznym przeciwnika informacji o wojskach i własnych zamiarach, osłona pracy własnych systemów elektronicznych przed zakłócaniem elektronicznym przeciwnika i przed rażeniem środkami ogniowymi samonaprowadzającymi na źródła promieniowania elektromagnetycznego, a także odpowiednie przedsięwzięcia w zakresie eliminacji zakłóceń interferencyjnych (wzajemnych, współkanałowych). Obrona elektroniczna polega na zapewnieniu trwałości pracy systemów rozpoznania dowodzenia, walki elektronicznej, kierowania i sterowania środków walki, w warunkach prowadzenia WE przez przeciwnika i  wzajemnego oddziaływania własnych środków elektronicznych.

1. Obrona przed rozpoznaniem elektronicznym przeciwnika obejmuje odpowiednie przedsięwzięcia i działania przeciwrozpoznawcze dostosowane do ukrywania pracy własnych nadawczych środków elektronicznych oraz zbiorów wszelkich postaci informacji o stanie rzeczywistym, usytuowaniu i zamiarach działania wojsk własnych, które są lub mogą być dostępne dla źródeł rozpoznania elektronicznego przeciwnika.

1. Obrona przed zakłócaniem elektronicznym przeciwnika obejmuje odpowiednie przedsięwzięcia i działania dostosowane do ochrony własnych odbiorczych urządzeń elektronicznych przed celowym dezorganizowaniem ich pracy oraz niszczeniem zbiorów własnych wszelkich postaci informacji i  wnoszeniem do nich takich treści, które powodować mogą wzrost entropii informacyjnej o stanie aktualnym, usytuowaniu i zamiarach działania wojsk przeciwnika oraz powodować stan chaosu i nieuporządkowania we własnych procesach dowodzenia wojskami i kierowania uzbrojeniem.

1. Obrona przed niszczeniem ogniowym przeciwnika, a głównie przed bronią naprowadzającą się na źródło promieniowania energii elektromagnetycznej ma na celu zachowanie żywotności systemów elektronicznych własnych wojsk.

1. Obrona przed zakłóceniami interferencyjnymi (wzajemnymi, współkanałowymi) ma na celu zapewnienie kompatybilności elektromagnetycznej (zewnętrznej i wewnętrznej) własnych systemów elektronicznych.

1. Odpowiedzialność za organizację obrony elektronicznej ponosi szef rozpoznania i walki elektronicznej.

1. Przedsięwzięcia z zakresu obrony elektronicznej realizują bezpośredni użytkownicy systemów elektronicznych w ramach ich zabezpieczenia bojowego.

1. Realizacja przedsięwzięć obrony elektronicznej wymaga dobrego wyszkolenia, stosowania procedur sondażowych i dostępności alternatywnych systemów informacyjnych.

0504. DZIAŁANIA PSYCHOLOGICZNE

1. Działania psychologiczne to planowe przedsięwzięcia polegające na oddziaływaniu psychologicznym na wojska i ludność przeciwnika w czasie kryzysu i  wojny, zlokalizowanych w określonych rejonach w celu osiągnięcia pożądanych postaw i zachowań, które wspomagałyby cele wojskowe i swobodę operacyjną wspieranych dowódców.

0. Działania psychologiczne są prowadzone we wszystkich rodzajach działań bojowych. Polegają one na skoordynowanym z ogólnym planem działania wojsk na szczeblu operacyjnym wykonywaniu akcji ulotkowych i elektroakustycznych oraz rozpoznawaniu skutków oddziaływania psychologicznego na wojska przeciwnika.

1. Stwarzaniem warunków mających wpływ na pomyślny przebieg działań bojowych zajmują się organa działań psychologicznych szczebla operacyjnego poprzez:

• prowadzenie działań nękających, powodujących wyczerpanie psychiczne oraz obniżenie zdolności bojowej wojsk przeciwnika,

• potęgowanie zniechęcenia i poczucia stałego zagrożenia, wywołującego u żołnierzy przeciwnika stan beznadziejności, apatii i defetyzmu,

• nakłanianie żołnierzy przeciwnika do zaniechania oporu i wyjścia z  walki oraz sugerowanie im korzyści ze składania przez nich broni.

1. Do bezpośredniego wspierania działań bojowych wojsk własnych angażuje się wszystkie siły i środki działań psychologicznych szczebla operacyjnego, koncentrując wysiłek na informowaniu żołnierzy przeciwnika o beznadziejności ich położenia, potęgowaniu instynktu samozachowawczego i wzywaniu żołnierzy strony przeciwnej do zaniechania oporu i poddania się.

1. Siły i środki działań psychologicznych mogą poprzez przygotowanie określonych materiałów informacyjnych wspierać przedsięwzięcia mające na celu uodpornienie psychologiczne ludności i wojsk własnych. W razie potrzeby przewiduje się udział działań psychologicznych w maskowaniu operacyjnym wojsk własnych.

1. Akcje psychologiczne są integralną częścią działań bojowych na wszystkich szczeblach dowodzenia. Ogólny zarys planu działań psychologicznych powinien być przygotowany przed wybuchem konfliktu zbrojnego, a uzupełniony po wybuchu wojny w ramach planu operacyjnego. Plany działania muszą być ciągle uaktualniane zgodnie ze zmianami strategicznej sytuacji politycznej i militarnej.

1. Istotne dla skuteczności psychologicznego oddziaływania na przeciwnika są ścisłe zależności pomiędzy organami rozpoznawczymi i siłami oraz środkami działań psychologicznych. Wybór właściwego audytorium i wiarygodnych motywów możliwy jest przy otrzymaniu odpowiednich informacji rozpoznawczych.

0505. DZIAŁANIA SPECJALNE

1. Działania specjalne są to wszelkie precyzyjnie zaplanowane i zorganizowane przedsięwzięcia o charakterze wojskowym, zmierzające do osłabienia potencjału militarnego, ekonomicznego lub politycznego potencjalnego przeciwnika prowadzone przez specjalnie wyszkolone i wyposażone niewielkie pododdziały (grupy specjalne, dywersyjne, dywersyjno-rozpoznawcze).

0. Działania te prowadzone są na szczeblu strategicznym i operacyjnym, a  jedynie w wyjątkowych wypadkach na szczeblach taktycznych. Najczęściej działania te prowadzi się w ramach operacji specjalnych.

0. Działania te prowadzi się często w przypadkach gdy użycie konwencjonalnych sił wojskowych jest niewskazane, niecelowe lub wręcz niemożliwe z  różnych powodów.

0. Działania specjalne prowadzone są wspólnie przez wszystkie rodzaje sił zbrojnych jako operacja połączona.

0. W szczególnych wypadkach działania te mogą być prowadzone przez pododdziały inne niż specjalne (powietrznodesantowe, powietrznoszturmowe, piechotę morską, ogólnowojskowe).

0. Działania specjalne mogą być prowadzone w czasie pokoju, kryzysu, wojny lub konfliktu innego niż wojna.

0. Działania specjalne mogą być prowadzone w głębi ugrupowania bojowego przeciwnika, na jego terytorium, na obszarach opanowanych przez przeciwnika lub będących pod jego wpływem.

1. Zasadniczym celem działań specjalnych jest udzielenie pomocy wojskom walczącym na froncie zewnętrznym lub też udzielenie pomocy siłom walczącym na terytorium przeciwnika, lub obszarach przez niego opanowanych lub administrowanych.

Możliwe jest również wykorzystanie tego typu działań do zabezpieczenia istotnych interesów własnego kraju, np. uwolnienie zakładników, uzyskanie ważnej informacji, likwidacja grupy terrorystycznej działającej z obszaru innego kraju za jego zgodą i poparciem itp.

3. Operacje specjalne to działania prowadzone przez specjalnie zorganizowane, specjalnie wyszkolone i specjalnie wyposażone jednostki wojskowe i paramilitarne. Jednostki te prowadzą działania niekonwencjonalnymi sposobami na obiekty wojskowe, ekonomiczne lub ośrodki polityczne, na terenie opanowanym przez przeciwnika. Operacje te mogą być prowadzone w czasie pokoju, kryzysu lub wojny samodzielnie lub w koordynacji z operacjami prowadzonymi przez konwencjonalne siły zbrojne. Samodzielnie operacje te mogą być prowadzone w warunkach, gdy prowadzenie konwencjonalnych operacji lub użycie konwencjonalnych sił jest niecelowe lub niemożliwe.

1. Dowodzenie operacjami specjalnymi jest realizowane przez Samodzielne Dowództwo Działań Specjalnych lub wydzieloną Grupę Dowodzenia Działaniami Specjalnymi wchodzącą w skład dowództwa stosownego szczebla dowodzenia.

0. W ramach operacji specjalnych realizowane są zadania z zakresu działań (wojny) niekonwencjonalnych, akcji bezpośrednich, rozpoznania specjalnego, działań antyterrorystycznych i działań psychologicznych.

1. Zadania przydzielane pododdziałom specjalnym mieścić się muszą w  zakresie ich możliwości i w zależności od tych możliwości obejmować jedno lub kilka z przedstawionych poniżej zadań. Do zadań tych należy:

• przerywanie linii komunikacyjnych,

• atakowanie i niszczenie wybranych jednostek i obiektów,

• prowadzenie rozpoznania specjalnego,

• dezorganizacja systemu dowodzenia i łączności,

• dezorganizacja systemu logistycznego,

• wykrywanie i niszczenie systemów przenoszenia BMR,

• organizacja i kierowanie ruchem oporu,

• naprowadzanie uderzeń lotnictwa na ważne obiekty,

• przygotowywanie i zabezpieczanie desantów,

• ratowanie zestrzelonych pilotów lub ważnych osób,

• inne zadania wynikające z doraźnych potrzeb zarówno w czasie wojny, kryzysu jak i pokoju, takie jak likwidowanie aktów terroryzmu, akcje humanitarne i  pokojowe itp.

1. W działaniach grup specjalnych, dywersyjnych lub dywersyjno-rozpoznawczych wykorzystuje się następujące formy: obserwację, namierzanie, podsłuchiwanie, fotografowanie, przesłuchiwanie, badanie, patrolowanie, mylenie, niszczenia, najście, napad, rajd, zasadzkę.

1. Do prowadzenia działań specjalnych wykorzystuje się oddziały i pododdziały wojsk specjalnego przeznaczenia wszystkich rodzajów sił zbrojnych, a  także podległe Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji. W wypadku braku innych możliwości zadania te mogą wykonywać wyspecjalizowane pododdziały wojsk aeromobilnych oraz obrony wybrzeża.

ROZDZIAŁ 6

LOGISTYKA

0601. STRUKTURA I ZADANIA

1. Logistyka (system logistyczny wojsk lądowych) powołana jest do organizowania i realizacji dostaw zaopatrzenia i świadczenia usług związkom operacyjnym i samodzielnym związkom taktycznym oraz pozostałym jednostkom i instytucjom wojsk lądowych. Proces dostaw zaopatrzenia oraz świadczenia usług specjalistycznych i gospodarczo-bytowych niezbędnych wojskom do szkolenia i walki nazywany jest zabezpieczeniem logistycznym wojsk. Obejmuje ono: zabezpieczenie materiałowe, zabezpieczenie techniczne, zabezpieczenie medyczne, zabezpieczenie transportowe oraz inne przedsięwzięcia, takie jak: zabezpieczenie techniczno-lotniskowe, zaspokojenie potrzeb bytowych jeńców wojennych oraz grzebanie poległych i zmarłych żołnierzy.

1. Celem zabezpieczenia logistycznego wojsk jest zaspokojenie ich potrzeb na uzbrojenie i sprzęt wojskowy oraz środki bojowe i materiałowe niezbędne im do szkolenia i walki, utrzymanie w sprawności technicznej uzbrojenia i sprzętu wojskowego w okresie pokoju, oraz zachowanie zdolności ludzi i zdatności technicznej uzbrojenia i sprzętu wojskowego do prowadzenia działań bojowych.

1. Zabezpieczenie materiałowe wojsk obejmuje: gromadzenie, przechowywanie, wydawanie i dostarczanie (dowóz) środków bojowych i materiałowych, wykorzystanie zasobów miejscowych i zdobyczy wojennej oraz świadczenie usług gospodarczo-bytowych.

1. Zabezpieczenie techniczne wojsk obejmuje: obsługiwanie techniczne (w tym usługi metrologiczne i specjalne urządzeń poddozorowych), rozpoznanie techniczne, ewakuację techniczną, remont uzbrojenia i sprzętu wojskowego oraz zaopatrywanie w techniczne środki materiałowe.

1. Zabezpieczenie medyczne wojsk obejmuje: przedsięwzięcia profilaktyki zdrowotnej, leczniczo-ewakuacyjne, sanitarno-higieniczne i przeciwepidemiczne, ochronę sanitarną żołnierzy przed skutkami użycia broni masowego rażenia oraz zaopatrywanie w sprzęt i materiały medyczne.

1. Zabezpieczenie transportowe wojsk obejmuje przedsięwzięcia organizacyjno-techniczne związane z realizacją przewozów wojskowych oraz towarzyszących im prac ładunkowych, a także przedsięwzięcia przygotowania i utrzymania sieci transportowej znaczenia obronnego oraz kierowania ruchem wojsk.

1. Zabezpieczenie techniczno-lotniskowe obejmuje: wyposażanie lądowisk w sprzęt obsługi i kontroli lotów, zaopatrywanie śmigłowców w paliwo, rakiety, amunicję, sprężone i płynne gazy oraz inne środki zaopatrzenia, a także organizację żywienia i zapewnienie warunków bytowych personelu latającego i inżynieryjno-technicznego, obsługę medyczną lotów oraz ewakuację i remont śmigłowców.

1. Zaspokojenie potrzeb bytowych jeńców w punktach zbiórki jeńców wojennych polega na zapewnieniu im wyżywienia i pomocy medycznej do czasu ewakuacji do obozów dla jeńców wojennych.

1. Grzebanie poległych i zmarłych żołnierzy organizuje szef logistyki zgodnie z wytycznymi dowódcy związku taktycznego (oddziału). Uroczystościom pogrzebowym nadaje się oprawę zgodną z ceremoniałem wojskowym. Miejsca pochówku powinny odpowiadać wymaganiom sanitarnym i przeciwepidemicznym. Ewidencję poległych i zmarłych żołnierzy, ze wskazaniem miejsc pochowania, prowadzi sztab związku taktycznego (oddziału).

1. System logistyczny wojsk lądowych tworzą logistyczne organy kierowania oraz jednostki logistyczne dysponujące potencjałem: materiałowym, technicznym, medycznym i transportowym. Ponadto w procesie dostaw zaopatrzenia i świadczenia usług walczącym wojskom wykorzystywany jest również terenowy potencjał logistyczny.

Logistyczne organy kierowania pod względem kompetencyjnym dzielą się na koncepcyjno-planistyczne oraz organizacyjno-wykonawcze, wchodzące w skład dowództw jednostek logistycznych.

Terenowy potencjał logistyczny to środki materiałowe i sprzęt techniczny oraz urządzenia, zakłady i instalacje świadczące usługi specjalistyczne i gospodarczo-bytowe, znajdujące się na obszarze prowadzonych działań, które w ramach współdziałania wojskowo-cywilnego mogą być wykorzystane w zabezpieczeniu logistycznym walczących wojsk.

Jednostki logistyczne dzielą się na mobilne i stacjonarne.

0602. MOBILNE JEDNOSTKI LOGISTYCZNE

Mobilne jednostki logistyczne to pułki, bataliony i kompanie logistyczne posiadające w swojej strukturze organizacyjnej pododdziały zaopatrzenia, remontowe i medyczne, a także samodzielne oddziały i pododdziały: zaopatrzenia, transportowe, remontowe, ewakuacji sprzętu, wzmocnienia medycznego, samochodów sanitarnych, masowego tankowania, rurociągów dalekosiężnych oraz rurociągów przeprawowych.

1. Pułk (batalion, kompania) logistyczny jest jednostką szczebla taktycznego. Przeznaczony jest do realizacji zabezpieczenia materiałowego, technicznego i medycznego związku taktycznego (oddziału, pododdziału). W działaniach bojowych rozwija tyłowe stanowisko dowodzenia (TSD) ZT (oddziału, pododdziału).

1. Batalion zaopatrzenia jest jednostką szczebla operacyjnego przeznaczony do transportu i dystrybucji (rozwijając polowe składy zaopatrzenia) środków bojowych i materiałowych. Może być ponadto użyty do ewakuacji środków zaopatrzenia. Oddział (pododdział) zaopatrzenia mps przeznaczony jest wyłącznie do przewozu i dystrybucji paliw płynnych.

1. Batalion transportowy jest jednostką szczebla operacyjnego. Przeznaczony jest głównie do przewozu środków bojowych. Może być wykorzystywany również do innych zadań transportowych.

1. Batalion remontowy jest jednostką szczebla operacyjnego. Wykonuje remonty trzeciego stopnia uzbrojenia i sprzętu wojskowego (UiSW).

1. Batalion ewakuacji sprzętu jest jednostką szczebla operacyjnego. Przeznaczony jest do ewakuacji uszkodzonego ciężkiego UiSW. Ponadto może organizować grupy odzysku zespołów i części zamiennych ze sprzętu zakwalifikowanego do strat bezpowrotnych.

1. Batalion wzmacniania medycznego jest jednostką szczebla operacyjnego. Przeznaczony jest do wzmacniania służby zdrowia związków taktycznych. Ponadto może również rozwijać punkty opatrunkowe szczebla operacyjnego.

1. Kompania samochodów sanitarnych jest jednostką szczebla operacyjnego. Przeznaczony jest do ewakuacji rannych i chorych z punktów opatrunkowych związków taktycznych i samodzielnych oddziałów związku operacyjnego.

1. Kompania masowego tankowania jest jednostką szczebla operacyjnego. Przeznaczona jest do grupowego tankowania pojazdów mechanicznych.

1. Kompania rurociągów dalekosiężnych jest jednostką szczebla operacyjnego. Przeznaczona jest do przetłaczania (rurociągiem polowym) paliw płynnych na duże odległości.

1. Kompania rurociągów przeprawowych jest jednostką szczebla operacyjnego. Przeznaczona jest do przetłaczania (rurociągiem polowym) paliw płynnych przez szerokie przeszkody wodne w tymczasowych rejonach przeładunkowych (TRP). Kompanie rurociągów przeprawowych są integralnym elementem TRP z przydziałem mobilizacyjnym i wykonawstwem zadań na rzecz danego rejonu przeładunkowego.

0603. STACJONARNE JEDNOSTKI LOGISTYCZNE

Stacjonarne jednostki logistyczne to rejonowe bazy materiałowe, okręgowe warsztaty techniczne i rejonowe warsztaty techniczne oraz wojskowe rejony lecznicze, samodzielne bazy amunicji, stacjonarne kompanie remontowe (skrem) oraz wojskowe komendy transportu.

1. Rejonowe bazy materiałowe (RBM) przeznaczone są do gromadzenia, przechowywania i dystrybucji środków zaopatrzenia oraz zaopatrywania stacjonujących w rejonie ich odpowiedzialności oddziałów gospodarczych. Jednostkami wykonawczymi RBM są składy materiałowe oraz poligonowe punkty zaopatrzenia materiałowego.

1. Okręgowe warsztaty techniczne (OWT) oraz rejonowe warsztaty techniczne (RWT) przeznaczone są do wykonywania remontów czwartego stopnia UiSW. Jednostkami wykonawczymi OWT i RWT są warsztaty remontowe: pojazdów mechanicznych, uzbrojenia, sprzętu łączności i informatyki, sprzętu specjalistycznego itp.

1. Wojskowe rejony lecznicze (WRL) przeznaczone są do udzielania rannym i chorym specjalistycznej pomocy medycznej oraz rehabilitacji. Ponadto pełnią one rolę bazy zaopatrzenia w sprzęt i materiały medyczne dla służby zdrowia jednostek wojskowych stacjonujących na ich obszarze odpowiedzialności. Jednostkami wykonawczymi WRL są szpitale wojskowe, wojskowe szpitale rezerwowe, wojskowe szpitale ewakuacyjne, zmilitaryzowane szpitale garnizonowe, wojskowe specjalistyczne przychodnie lekarskie, szpitale społecznej służby zdrowia wydzielające łóżka dla sił zbrojnych oraz rejonowe bazy zaopatrzenia medycznego.

1. Bazy amunicji przeznaczone są do gromadzenia, przechowywania i dystrybucji środków bojowych.

1. Stacjonarne kompanie remontowe przeznaczone są do wykonywania remontów pierwszego stopnia uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Szczególną rolę spełniają w niesieniu pomocy wojskom w czasie ich przemieszczenia na dużą odległość.

1. Wojskowe komendy transportu przeznaczone są do prowadzenia uzgodnień oraz nadzorowania z cywilną administracją do spraw ruchu i transportu zasad i warunków przemieszczania oraz korzystania przez wojska z infrastruktury transportowej kraju (stacji, portów, lotnisk, punktów ładunkowych), realizacji czynności ładunkowych oraz formalności związanych z przekraczaniem granicy państwowej.

ROZDZIAŁ 7

WSPARCIE PRZEZ PAŃSTWO-GOSPODARZA

0701. POSTANOWIENIA OGÓLNE

1. Wsparcie przez państwo-gospodarza jest to: cywilna i wojskowa pomoc, świadczona w okresie pokoju, kryzysu i wojny przez państwo-gospodarza siłom zbrojnymi Sojuszu i organizacjom NATO, które rozmieszczane są na lub przegrupowują się przez jego terytorium. Podstawą takiej pomocy są zobowiązania wynikające z przynależności do Sojuszu lub z dwustronnych albo wielostronnych porozumień, zawartych pomiędzy państwem-gospodarzem a organizacjami NATO i państwem (państwami) członkowskimi posiadającymi swoje wojska na jego terytorium.

1. Za planowanie i realizację wsparcia przez państwo-gospodarza ponoszą odpowiedzialność państwa-gospodarze i państwa wysyłające swoje wojska, współpracując z odpowiednimi dowódcami NATO.

1. Za koordynację, w zakresie wsparcia przez państwo-gospodarza, planowania zabezpieczenia wielonarodowych sił odpowiedzialni są główni dowódcy NATO lub wyznaczeni ich podwładni.

1. Za planowanie wsparcia przez państwo-gospodarza w przypadkach, gdy nie jest wyszczególnione państwo wysyłające swoje wojska, odpowiedzialne są państwa-gospodarze i główni dowódcy NATO lub wyznaczeni ich podwładni.

1. Planowanie wsparcia przez państwo-gospodarza powinno być włączone do Procesu Planowania Sił Zbrojnych.

1. Proces planowania wsparcia przez państwo-gospodarza jest specyficzny, ponieważ zależy od potencjału logistycznego państwa realizującego to wsparcie, w tym szczególnie od zakresu wykorzystania zasobów cywilnych.

1. Kraj wysyłający swoje wojska na terytorium innego państwa, powinien sprecyzować swoje wymogi w stosunku do wsparcia przez państwo-gospodarza, dla każdego typu jednostki, dotyczące jej zabezpieczenia oraz wynegocjować zapewnienie dostaw zaopatrzenia i usług z państwem-gospodarzem lub w miarę potrzeb, z odpowiednim dowódcą NATO.

1. Szczegółowe wymagania dotyczące krajów wysyłających swoje wojska na terytorium innego państwa, państw-gospodarzy oraz dowódców NATO, w zakresie przygotowania i realizacji wsparcia przez państwo-gospodarza, określają odrębne przepisy.

0702. USŁUGI JAKIE MOGĄ BYĆ REALIZOWANE NA RZECZ WOJSK W        RAMACH WSPARCIA PRZEZ PAŃSTWO-GOSPODARZA

1. Dostawy zaopatrzenia oraz usługi jakie mogą być świadczone na rzecz wojsk w ramach wsparcia przez państwo-gospodarza zawiera „Katalog możliwości wsparcia przez państwo-gospodarza”.

1. W ramach wsparcia przez państwo-gospodarza wojska mogą korzystać z:

• lotniczych i morskich portów wyładowania i załadowania;

• usług w portach lotniczych i morskich (urządzenia portowe, obsługa, place, magazyny, ochrona, naprawy(remonty) ekspresowe, remont uszkodzonych lotnisk itp.,

• dostaw amunicji, a także: udostępnianie magazynów amunicyjnych, transportu do przewozu amunicji; obsługiwanie materiałów wybuchowych itp.,

• cywilnej siły roboczej (zespoły pracowników wykwalifikowanych i niewykwalifikowanych),

• łączności (środki łączności, personel itp.),

• usług budowlanych (montaż konstrukcji, odbudowa obiektów, w tym i infrastruktury transportowej, budowa mostów itp.),

• usług pomocniczych (zakwaterowanie, administracja, magazynowanie itp.),

• dostaw paliw płynnych, a także: składów paliwowych, rurociągów paliwowych, usług laboratoryjnych itp.,

• remontu uzbrojenia i sprzętu wojskowego, w tym także ewakuacji i ratownictwa technicznego, itp.,

• pomocy medycznej (szpitale, ewakuacja medyczna, pomoc w nagłych wypadkach itp.),

• usług prasowych oraz zabezpieczenia przyjmowania delegacji (baza hotelowa i gastronomiczna, transport, przewodnicy, łączność itp.),

• usług na rzecz jeńców i osób internowanych,

• zapewnienia bezpieczeństwa w obszarze tyłowym (wydzielenie personelu do ochrony itp.),

• rejonów do ześrodkowania wojsk oraz wsparcia w tym zakresie (magazynowanie zapasów, pomoc w rozliczeniach finansowych za świadczone usługi itp.),

• zaopatrzenia i usług gospodarczo-bytowych (dostawy żywności, wody, zakwaterowanie, łaźnie, pralnie, odpoczynek, rekreacja i rehabilitacja, ochrona osobista itp.),

• poligonów (zakwaterowanie, usankcjonowanie wykorzystania poligonów, określenie ograniczeń, przedsięwzięcia bhp itp.),

• usług transportowych oraz zabezpieczenia przemieszczenia wojsk (regulacja ruchu, środki transportowe, przechowywanie wyposażenia, w tym w kontenerach itp.),

• zbiorów informacji o terenie, infrastrukturze, przeszkodach naturalnych i sztucznych oraz zasobów materiałowych możliwych do wykorzystania przez wojska.

ROZDZIAŁ 8

OBRONA

0801. ZASADY OGÓLNE

1. Obrona jest działaniem podstawowym, zamierzonym lub wymuszonym, rodzajem walki prowadzonej w celu udaremnienia lub odparcia uderzeń wojsk przeciwnika, zadania mu maksymalnych strat, utrzymania zajmowanego pasa (rejonu) oraz stworzenia warunków do działań zaczepnych.

1. Celem działań obronnych jest uniemożliwienie przeciwnikowi opanowania terenu, rozbicie zgrupowań uderzeniowych i załamania jego natarcia oraz przejęcie inicjatywy.

Do celów szczegółowych zaliczamy:

• utrzymanie określonego terenu,

• rozbicie przeciwnika, który włamał się w ugrupowanie obronne,

• zyskanie na czasie,

• zrównoważenie potencjałów walczących stron poprzez okresową utratę terenu,

• umożliwienie kolejnym siłom ześrodkowania się i wykonania zwrotu zaczepnego,

• zmuszenie przeciwnika do przyjęcia walki w niedogodnym dla niego terenie.

3. W każdej sytuacji działania obronne powinny być aktywne, trwałe, zdolne odeprzeć uderzenia lądowo-powietrznych (powietrzno-morskich) zgrupowań przeciwnika.

Spełnienie tych warunków osiąga się przez:

• rozpoznanie przygotowań przeciwnika do natarcia;

• niszczenie wykrytych środków rażenia i obezwładniania elektronicznego oraz stanowisk dowodzenia i środków łączności;

• prowadzenie skutecznej walki ze środkami napadu powietrznego, zwalczanie desantów powietrznych, pododdziałów i grup powietrznoszturmowych (desantowoszturmowych), a na kierunkach nadmorskich − desantów morskich;

• wykorzystanie właściwości taktycznych terenu do prowadzenia ognia, wykonywania uderzeń falą elektromagnetyczną, organizowania zapór i przeszkód, które ograniczą nacierającemu prowadzenie obserwacji i manewru;

• rozśrodkowanie oraz maskowanie wojsk i obiektów;

• sprawne odtwarzanie naruszonego obszaru (pasa, rejonu) obrony i nieprzerwane oddziaływanie ogniem na elementy ugrupowania przeciwnika;

• prowadzenie działań na całą głębokość jego ugrupowania w celu zakłócenia zorganizowanego rozwinięcia zgrupowania uderzeniowego oraz wprowadzania odwodów;

• wykonywanie kontrataków i manewrów połączonych z utrzymywaniem najważniejszych rejonów i obiektów;

• skuteczną ochronę wojsk oraz jednostek i urządzeń logistycznych.

3. Przechodząc do obrony należy dążyć, aby teren ułatwiał zarówno prowadzenie walki ogniowej, ustawianie wszelkich zapór, jak też wykonywanie manewrów. Jednocześnie teren powinien utrudniać przeciwnikowi prowadzenie obserwacji i przemieszczanie się jego zgrupowań uderzeniowych. Z zasady większość sił należy przewidywać do pierwszego rzutu. W każdej sytuacji należy posiadać odwód (odwody) gotowe do szybkiej reakcji w dynamicznych sytuacjach. Dużego znaczenia nabiera zarówno wybór przedniej linii obrony, jak też przedsięwzięcia zmierzające do wprowadzenia przeciwnika w błąd co do jej rzeczywistego przebiegu.

3. Głębokość obrony powinna zapewnić potęgowanie przeciwdziałania natarciu wojsk przeciwnika, wzajemną więź taktyczną między elementami ugrupowania bojowego oraz manewr odwodami. Szerokość i głębokość obrony powinna umożliwiać podjęcie skutecznej walki z przeciwnikiem prowadzącym natarcie w wymiarze powietrzno-lądowym.

3. Manewr wykonywany jest w celu stworzenia (zrównoważenia) przewagi w decydującym miejscu i czasie lub uchylenia się od starcia w niekorzystnych dla obrońcy warunkach. Poprzez połączenie ruchu zgrupowań ogólnowojskowych i ognia broniący się powinien dążyć do zadania przeciwnikowi wysokich strat. Aby manewr był skuteczny, musi być prosty w zamiarze oraz przeprowadzony szybko i w miarę możliwości skrycie.

3. Siła ognia to zdolność oddziaływania dyspozycyjnymi środkami walki na podchodzącego i rozwijającego się do natarcia przeciwnika. Wyrażać się może liczbą porażonych celów oraz ilością zniszczonych środków opancerzonych przeciwnika.

3. Zwroty zaczepne są wyrazem aktywności w działaniach obronnych. Broniący się nie może biernie oczekiwać na nacierającego, lecz w sprzyjających sytuacjach zaskakiwać przeciwnika takimi działaniami, zmuszając go do zmniejszenia tempa natarcia, wcześniejszego wprowadzenia odwodów i w konsekwencji do załamania natarcia. Broniący się związek taktyczny (oddział) wykonuje kontratak samodzielnie lub bierze udział częścią sił w kontrataku (przeciwuderzeniu) przełożonego. Kontrataki muszą być zawsze skoordynowane z walką pierwszorzutowych oddziałów (pododdziałów). Powinny być realizowane szybko i w taki sposób, aby swym działaniem zaskoczyć przeciwnika. Najkorzystniej jest wykonywać kontratak w skrzydło (skrzydła) i na tyły zgrupowania uderzeniowego przeciwnika, zwłaszcza w okresie, gdy nacierające oddziały (pododdziały) oraz przemieszczające się z głębi odwody zostały zatrzymane. Siły wykonujące kontratak powinny mieć co najmniej dwukrotną przewagę nad przeciwnikiem na kierunku wejścia do walki.

Celem kontrataku może być:

• rozbicie zatrzymanych sił przeciwnika i odzyskanie utraconego terenu,

• rozbicie przeciwnika, odzyskanie  rejonu kluczowego i umocnienie opanowanej rubieży w gotowości do odparcia ponownego ataku przeciwnika,

• uderzenie w takie miejsce zgrupowania uderzeniowego przeciwnika, aby zablokować i zniszczyć jego urządzenia logistyczne.

Wykonanie kontrataku jest nieuzasadnione wtedy, gdy prognozowane straty własne nie zrekompensują osiągniętego sukcesu. Kontrataki są konieczne wówczas, gdy należy odzyskać utracony teren oraz utrzymać rejon kluczowy (rejony kluczowe). Obrońca powinien wszelkimi sposobami dążyć do przejęcia inicjatywy wszędzie tam, gdzie jest to możliwe.

3. Odtwarzanie odwodów jest istotnym elementem w reagowaniu zarówno na planowaną, jak i nieoczekiwaną sytuację pola walki. Odwody zapewniają swobodę działania elementom ugrupowania bojowego bez konieczności zmniejszania ich w trakcie walki. W skład odwodów ogólnowojskowych powinny wchodzić pododdziały (oddziały) zmechanizowane i pancerne, przeznaczone do:

• wzmocnienia obrony oddziałów (pododdziałów) pierwszego rzutu,

• zatrzymania przeciwnika włamującego się w głąb obrony,

• walki z desantami powietrznymi przeciwnika;

• ochrony rejonów tyłowych.

Jeśli odwód otrzyma zadanie wejścia do walki każdy dowódca powinien dążyć do jego odtworzenia. Część oddziałów (pododdziałów) stanowiących odwody powinna być przygotowana do działań powietrzno-lądowych.

0. 
   

Działania obronne, w zależności od ich zamiaru, dzielimy na obronę manewrową i pozycyjną.

1. Obrona manewrowa jest oparta na ruchliwości wojsk i ich aktywności oraz na obronie obiektów i rejonów kluczowych, których utrzymanie umożliwi skierowanie ruchu wojsk przeciwnika w pożądanym dla obrońcy kierunku. Jej celem jest osłabienie i wyhamowanie natarcia przeciwnika, zyskanie czasu dla stworzenia przewagi na wybranym kierunku, zatrzymanie go na dogodnej rubieży terenowej oraz rozbicie w wyniku zwrotów zaczepnych jego głównych sił. Broniący się musi posiadać zdolność do wykonywania manewru odwodami. W związku z tym głębokość obrony powinna być większa niż podczas prowadzenia obrony pozycyjnej.

1. Obrona pozycyjna polega na utrzymaniu terenu, dążeniu do rozbicia nacierających zgrupowań przeciwnika przed przednią linią obrony lub w rejonie oddziałów pierwszego rzutu. W wypadku wdarcia się jego sił w głąb obrony dąży się do ich zatrzymania, po czym, przez wykonanie zwrotu zaczepnego, do odzyskania utraconego terenu.

0802. OBSZAR ODPOWIEDZIALNOŚCI OBRONNEJ I ZADANIA

Obszar odpowiedzialności obronnej korpusu obejmuje obszar sił przesłaniania, i obszar obrony, w którym mieści się także obszar tyłowy. (Rys. 1.)

Pas odpowiedzialności obronnej związku taktycznego składa się z pasa sił przesłaniania i pasa obrony, który obejmuje także pas tyłowy.

Rejon odpowiedzialności obronnej oddziału składa się z rejonu sił przesłaniania i rejonu obrony, który obejmuje także rejon tyłowy.

Szerokość pasa (rejonu) obrony zależy od możliwości bojowych, miejsca w ugrupowaniu operacyjnym (bojowym), właściwości terenu oraz przewidywanej siły przeciwnika i sposobu jego działania na lądzie, w powietrzu i eterze. Podczas obrony wybrzeża szerokość ta zależy także od sytuacji na morzu.

A. PAS (REJON) SIŁ PRZESŁANIANIA

1. W pasie sił przesłaniania związku taktycznego może wykonywać zadania obronne oddział (oddziały) wydzielony w składzie od wzmocnionego batalionu do brygady. W rejonie sił przesłaniania może być organizowana pozycja przednia w sile od kompanii do batalionu. Jeżeli przed frontem oddziału organizowana jest pozycja przednia, wówczas na jej kierunku nie organizuje się ubezpieczeń bojowych. W każdej sytuacji przed przednią linię obrony wysyła się ubezpieczenia bezpośrednie. Pas (rejon) sił przesłaniania i pas (rejon) obrony rozdzielone są przednią linią obrony.

1. Przed pasem odpowiedzialności obronnej określa się teren zainteresowania, gdzie wysyła się elementy rozpoznawcze w celu zdobywania informacji o przeciwniku, jego siłach i kierunku natarcia.

1. Wojska prowadzące działania w pasie sił przesłaniania mogą mieć następujące zadania:

• rozpoznanie zgrupowań przeciwnika i ustalenie kierunku ich uderzenia,

• zmniejszenie tempa natarcia wojsk przeciwnika,

• zyskanie czasu na zorganizowanie obrony lub ześrodkowanie sił do wykonania zwrotu zaczepnego,

• skierowanie uderzenia przeciwnika w rejon kluczowy obrony,

• zamaskowanie przebiegu przedniej linii obrony.

Zadania te wykonywane są obroną na pozycjach opóźniania.

B. PAS (REJON) OBRONY

Pas (rejon) obrony jest to teren ograniczony z przodu przednią linią obrony, z pozostałych trzech stron liniami rozgraniczenia. W tym terenie prowadzi się decydującą walkę, w zależności od założonego celu obrony.

1. W pasie (rejonie) obrony organizuje się pozycje obronne i ryglowe. Usytuowanie pozycji powinno zapewnić dobre warunki obserwacji, prowadzenia ognia oraz skrytego manewru (odejścia) wojsk własnych, a jednocześnie utrudniać przeciwnikowi obserwację, rozwijanie wojsk i prowadzenie natarcia.

1. Podstawę pozycji obronnych stanowią przygotowane do obrony okrężnej batalionowe rejony obrony oparte na kompanijnych punktach oporu osłoniętych zaporami inżynieryjnymi, zwłaszcza przeciwpancernymi polami minowymi powiązanymi z przeszkodami naturalnymi.

1. Pozycje ryglowe rozbudowuje się w celu uniemożliwienia nacierającemu przeciwnikowi rozprzestrzeniania się w stronę skrzydeł. Pozycje ryglowe mogą stanowić rubieże rozwinięcia do kontrataków lub rubieże ogniowe dla odwodów.

1. Związki taktyczne (oddziały) broniące pasa (rejonu) obrony mogą mieć następujące zadania:

• zatrzymanie natarcia przeciwnika przed przednią linią obrony, a w wypadku wdarcia się jego sił w głąb obrony, odzyskanie utraconego terenu poprzez wykonanie zwrotu zaczepnego swoim odwodem;

• zatrzymanie natarcia przeciwnika w głębi obrony i stworzenie warunków do wykonania zwrotu zaczepnego siłami przełożonego.

C. ARTYLERIA

1. Artyleria wykonuje we wsparciu ogniowym w obronie następujące, podstawowe zadania taktyczne:

• osłona wojsk własnych przed ogniem środków wsparcia przeciwnika,

• wzbranianie manewru przeciwnika,

• dezorganizowanie dowodzenia i zaopatrywania przeciwnika,

• osłona skrzydeł i luk między oddziałami (pododdziałami),

• wzmocnienie obrony przeciwpancernej oddziałów (pododdziałów) pierwszego rzutu,

• zamknięcie wyłomów w obronie,

• wzbranianie ataku przeciwnika.

1. Realizacja tych zadań jest uporządkowana, stosownie do stawianych celów i etapów działania wojsk własnych i przeciwnika, według okresów wsparcia ogniowego.

0. W zależności od sytuacji operacyjno-taktycznej i sposobu działania przeciwnika, artyleria realizuje w obronie wsparcie ogniowe poprzez wykonywanie zadań w ogniowym wzbronieniu podejścia i rozwinięcia wojsk przeciwnika, ogniowym odparciu ataku, ogniowym wsparciu wojsk broniących się w głębi oraz w ogniowym wsparciu kontrataku.

1. Ogniowe wzbronienie podejścia i rozwinięcia wojsk będzie z reguły wykonywane w początkowej fazie działań obronnych, ale może także wystąpić w czasie ich trwania, na przykład − w celu wzbronienia podejścia odwodów operacyjnych przeciwnika.

1. Ogniowe wzbronienie podejścia i rozwinięcia wojsk rozpoczyna się zwykle z chwilą wyjścia wojsk przeciwnika z rejonów wyjściowych i wejścia w zasięg ognia własnych środków rażenia, a kończy się w czasie osiągnięcia linii ataku przez ich pierwszorzutowe pododdziały. Podstawowe zadania realizowane przez artylerię w tym okresie to:

0. − wzbronienie podejścia i rozwinięcia zgrupowania uderzeniowego przeciwnika,

0. − osłona wojsk własnych przed ogniowym przygotowaniem ataku przeciwnika,

0. − dezorganizacja dowodzenia i zaopatrywania.

1. W przypadku udziału lotnictwa dodatkowymi zadaniami artylerii będzie stworzenie warunków do jego przelotu przez obezwładnienie (zniszczenie) elementów systemu obrony powietrznej przeciwnika na kierunku jego działania.

1. Z chwilą przejścia zgrupowania przeciwnika do ataku, artyleria wykonuje zadania w ogniowym odparciu ataku, które trwa do czasu zakończenia walki o utrzymanie pierwszej pozycji obrony. W tym okresie wsparcia ogniowego realizowane są następujące zadania:

• wzbranianie ataku wojsk pancernych i zmechanizowanych przeciwnika poprzez wykonanie: ognia ześrodkowanego na pododdziały pierwszego rzutu na linii ataku, ruchomego i stałego ognia zaporowego do atakujących pododdziałów przeciwnika, minowania zdalnego na rubieży i kierunkach ataku oraz ognia ześrodkowanego i ognia do celów pojedynczych na przejściach w polach minowych;

• niszczenie broni pancernej przeciwnika ogniem na wprost;

• osłona wojsk własnych przed ogniem przeciwnika poprzez obezwładnienie najgroźniejszych baterii artylerii przeciwnika;

• oślepianie punktów dowodzenia i obserwacji przeciwnika oraz jego wojsk na wybranych kierunkach i rubieżach;

• maskowanie manewru wojsk własnych poprzez wykonanie zasłon dymnych.

1. W przypadku niepomyślnej walki wojsk własnych o utrzymanie pierwszej pozycji obrony, przechodzi się do ogniowego wsparcia wojsk broniących się w głębi. Celem wsparcia ogniowego w tym okresie będzie zadanie przeciwnikowi maksymalnych strat, wzbranianie rozprzestrzeniania się w głąb obrony i hamowanie tempa ataku, a tym samym stwarzanie warunków do ostatecznego załamania jego natarcia.

Podstawową formą wykorzystania artylerii przeciwpancernej w obronie jest zorganizowanie z niej odwodów przeciwpancernych związków taktycznych i oddziałów.

Zasadnicze zadania taktyczne realizowane przez odwód przeciwpancerny to:

• wzmocnienie obrony przeciwpancernej oddziałów (pododdziałów) pierwszego rzutu;

• pogłębienie obrony przeciwpancernej związku taktycznego (oddziału);

• osłona skrzydeł, rejonów nie zajętych przez wojska i luk między oddziałami (pododdziałami) pierwszego rzutu;

• osłona rozwinięcia odwodu do kontrataku.

1. Do wykonania zadań wsparcia ogniowego wojsk artyleria rozwija się w odpowiednie ugrupowanie bojowe. W tym celu wyznacza się rejony stanowisk ogniowych (główne, zapasowe i tymczasowe), rejony (rubieże) punktów obserwacyjnych i dowódczo-obserwacyjnych, rejony (rubieże) rozwinięcia pododdziałów rozpoznania artyleryjskiego oraz miejsca (rejony) rozmieszczenia stanowisk dowodzenia i pododdziałów (urządzeń) logistycznych.

1. Rejony głównych stanowisk ogniowych artylerii związku taktycznego (oddziału) w obronie, w zależności od składu, przeznaczenia i sytuacji wyznacza się w przedniej części pasa (rejonu) tyłowego, tak aby zapewnić możliwość najkorzystniejszego zwalczania celów podczas odpierania ataku, zaś wielkość rejonu określa się w stosunku do liczby dywizjonów.

0. Zapasowe stanowiska ogniowe wybiera się w głębi pasa (rejonu) tyłowego lub na jego skrzydle.

0. Na tymczasowych stanowiskach ogniowych rozmieszcza się pododdziały artylerii do ognia pośredniego, wyznaczone do wykonania niektórych zadań wzbronienia podejścia wojsk przeciwnika lub wsparcia wojsk w pasie przesłaniania (na pozycji przedniej) w celu wydłużenia zasięgu artylerii. Wyznacza się je w pobliżu przedniego skraju obrony, a w razie możliwości również przed przednim skrajem.

1. Odwodowi przeciwpancernemu wyznacza się 2-3 kierunki działania, na każdym z nich 1-3 rubieże ogniowe, drogi przemieszczenia oraz rejon rozmieszczenia i jeden dwa zapasowe rejony rozmieszczenia. Rejon rozmieszczenia odwodu przeciwpancernego związku taktycznego (oddziału) wybiera się w pasie (rejonie) tyłowym związku taktycznego (oddziału). Rejon rozmieszczenia odwodu przeciwpancernego powinien znajdować się na kierunku zagrożenia pancernego i w pobliżu węzłów dróg zapewniających dogodny manewr pododdziałów na rubieże ogniowe. Zapasowe rejony rozmieszczenia wybiera się w głębi pasa (rejonu tyłowego) na spodziewanych kierunkach wprowadzenia do walki odwodów przeciwnika.

Najbliższą rubież ogniową odwodu przeciwpancernego związku taktycznego (oddziału) wyznacza się tak, aby pogłębić (wzmocnić) obronę przeciwpancerną pododdziałów pierwszego rzutu. Kolejne rubieże wybiera się z uwzględnieniem przewidywanego zagrożenia i sposobu prowadzenia walki obronnej. Odwód przeciwpancerny osiąga gotowość do działania w rejonie rozmieszczenia i wychodzi na wyznaczoną rubież ogniową do wykonania zadań na rozkaz (sygnał) dowódcy związku taktycznego (oddziału).

Odwód przeciwpancerny osiąga gotowość do działania w rejonie rozmieszczenia i wychodzi na wyznaczoną rubież ogniową do wykonania zadań na rozkaz (sygnał) dowódcy związku taktycznego (oddziału).

11. W zależności od warunków i sposobu prowadzenia obrony pododdziały artyleryjskich środków przeciwpancernych mogą być wyznaczane do działań bezpośrednio w składzie wojsk walczących lub do zasadzek przeciwpancernych.

D. OBRONA PRZECIWLOTNICZA

1. Oddziały (pododdziały) wojsk obrony przeciwlotniczej, w zależności od sytuacji operacyjno-taktycznej, będą prowadziły osłonę sił głównych wojsk przechodzących do obrony.

0. Mogą również prowadzić osłonę całością lub częścią sił w pasie przesłaniania i w składzie oddziału wydzielonego lub osłaniać obiekty położone w głębi obrony.

1. Obronę powinna cechować trwałość i aktywność wyrażające się wykorzystaniem walorów obronnych terenu i jego infrastruktury taktycznej, dużą skutecznością prowadzonego ognia w powiązaniu z zaporami inżynieryjnymi, uporczywością pododdziałów w prowadzeniu walki, stosowanym manewrem oraz dużą odpornością na uderzenia środkami systemów rażenia w tym środków napadu powietrznego (ŚNP).

1. Skuteczność osłony przeciwlotniczej wojsk w obronie zapewnia się właściwie organizując rozpoznanie przeciwnika powietrznego i systemu ognia przeciwlotniczego, tworząc zasadzki przeciwlotnicze i pododdziały wędrowne oraz umiejętnie wykorzystując teren i infrastrukturę taktyczną rejonu działań bojowych.

1. W sytuacjach szczególnych z oddziałów (pododdziałów) przeciwlotniczych mogą być wydzielane środki ogniowe (artyleryjskie) do prowadzenia walki z przeciwnikiem naziemnym (nawodnym).

1. Realizację zadań OPL w obronie osiąga się przez prowadzenie kompleksowego rozpoznania przeciwnika powietrznego, skuteczne niszczenie wielowarstwowym, rakietowo-artyleryjskim ogniem przeciwlotniczym środków napadu powietrznego i desantów powietrznych przeciwnika na trasach przelotu, umiejętne wykorzystanie właściwości ochronnych terenu i infrastruktury w rejonie działań bojowych dla zachowania żywotności bojowej (szczególnie środków dowodzenia, radiolokacyjnych i rakietowych), sprawne wykonywanie manewrów do osłony wojsk wykonujących przeciwuderzenia (kontrataki) oraz broniących najważniejszych rejonów, pozycji obronnych (elementów ugrupowania bojowego), szybkie odtwarzanie naruszonego systemu dowodzenia, rozpoznania i ognia przeciwlotniczego oraz skuteczną osłonę szczególnie ważnych obiektów infrastruktury oraz jednostek i urządzeń logistycznych.

1. Oddziały (pododdziały) wojsk obrony przeciwlotniczej, działając w składzie ogólnowojskowego związku taktycznego (oddziału) pierwszego rzutu operacyjnego, zapewniają wojskom rakietowo-artyleryjską osłonę przeciwlotniczą na kierunku (w rejonie) głównego wysiłku obrony oraz odwodu w czasie wykonywania kontrataku. Będąc w składzie odwodu operacyjnego, skupiają główny wysiłek do osłony przeciwlotniczej wojsk wykonujących przeciwuderzenie lub osłony zasadniczych elementów ugrupowania bojowego wojsk, utrzymujących rubieże obronne w głębi.

1. Osłaniając związek taktyczny (oddział) pozostający w odwodzie, wojska OPL są w gotowości do wykonania zadań osłony przeciwlotniczej głównych elementów ugrupowania bojowego wojsk (obiektów) podczas prowadzenia działań w głębi obrony oraz wykonujących inne zadania wynikłe na polu walki.

1. W zależności od warunków i sposobu prowadzenia przez wojska obrony, do walki z przeciwnikiem powietrznym dla oddziału (pododdziału) przeciwlotniczego wyznacza się kilka rejonów (kierunków) działań bojowych, a w nich − rejony głównych i zapasowych stanowisk ogniowych.

1. Rejon działań bojowych oddziałów (pododdziałów) przeciwlotniczych wyznacza się , uwzględniając przewidywane działanie przeciwnika powietrznego, możliwości bojowych, miejsca w ugrupowaniu bojowym oraz właściwości terenu.

1. Głębokość i szerokość rejonu powinny zapewniać ciągłą strefę rozpoznania środków napadu powietrznego, wielowarstwowy i kompleksowy ogień przeciwlotniczy, wzajemną więź ogniową w ugrupowaniu bojowym oraz możliwość działań pododdziałów metodą przemienną (kolejnych zmian stanowisk ogniowych). Ponadto liczba i wielkość rejonu działań bojowych powinna umożliwiać, w każdej sytuacji, podjęcie skutecznej walki z przeciwnikiem powietrznym, stosującym różne sposoby pokonywania obrony przeciwlotniczej oraz przewidywany manewr osłanianych wojsk.

E. WOJSKA INŻYNIERYJNE

1. Wojska inżynieryjne w obronie wykorzystuje się głównie w celu wsparcia inżynieryjnego kontrmobilności i zdolności przetrwania wojsk własnych. Część sił może być wykorzystana do wsparcia kontrataków i przeciwuderzeń.

2. Zapory inżynieryjne zakłada (buduje) się z uwzględnieniem przeszkód naturalnych i systemu ognia. Wyznacznikami miejsc budowy zapór są: warunki terenowe, sytuacja bojowa oraz obiekt oddziaływania minowego (cel). Zapory minowe zakłada się przed przednim skrajem, w lukach i na skrzydłach oraz w głębi ugrupowania, w takich miejscach, aby przeciwnik nie mógł ich ominąć lub po ich ominięciu znalazł się w terenie dogodnym do rażenia ogniem. W toku obrony oddziały zaporowe lub pododdziały wyposażone w sprzęt do minowania narzutowego stosują pośpieszne sposoby zakładania zapór minowych.

W przypadku planowania manewru elementami ugrupowania wojsk własnych mogą być ustalane rejony zastrzeżone do budowy zapór minowych. Decyzje o rejonach zastrzeżonych podejmuje dowódca organizujący obronę, kierując się ograniczeniem ich liczby do minimum. Informacje o planowanych i zakładanych zaporach inżynieryjnych oraz ustalonych rejonach zastrzeżonych przekazuje się do wszystkich dowódców prowadzących działania w danym pasie (rejonie).

3. Niszczenia obiektów inżynieryjnych wykonuje się głównie w celu utrudnienia ruchu wojskom przeciwnika, w miejscach ograniczających, kanalizujących ruch oraz przewężeniach. Zakres wykonywanych niszczeń (wstępne, przygotowane) określa dowódca prowadzący obronę z uwzględnieniem propozycji oficera wojsk inżynieryjnych. W każdej sytuacji ustala się uprawnienia do wydania rozkazów (komend) w celu wykonania niszczeń (odpalenia ładunków materiałów wybuchowych).

4. W ramach rozbudowy fortyfikacyjnej wojska inżynieryjne wspierają wykonywanie: okopów na środki ogniowe, ukryć dla żołnierzy, sprzętu bojowego i środki materiałowe, rowów łączących i innych obiektów wymagających użycia sprzętu do mechanizacji prac inżynieryjnych. Terminy i zakres wykonywanych prac fortyfikacyjnych ustalają dowódcy broniących się oddziałów (pododdziałów). Określa się kolejność wykonywania obiektów w zależności od dysponowanego czasu na przygotowanie obrony, stopnia zagrożenia oraz własnych możliwości wykonawczych. Większość prac fortyfikacyjnych wykonują swoimi siłami oddziały i pododdziały rodzajów wojsk.

5. Wsparcie inżynieryjne mobilności wojsk własnych obejmuje: przygotowanie i utrzymanie dróg, wykonywanie przejść w zaporach inżynieryjnych i przeszkodach naturalnych oraz urządzanie przepraw przez przeszkody naturalne. Przygotowanie i utrzymanie dróg ma na celu zapewnienie elementom ugrupowania wojsk własnych wykonanie manewru odwodami na rubieże kontrataku (przeciwuderzenia) lub ogniowe oraz do zapasowych (tymczasowych) rejonów rozmieszczenia. Większość dróg w obronie związku taktycznego i oddziału przygotowują i utrzymują pododdziały drogowo-mostowe.

Wykonywanie przejść w zaporach inżynieryjnych realizuje się w celu umożliwienia przekraczania wojskom własnym rubieży umocnionych zaporami podczas wykonywania kontrataku (przeciwuderzenia). Przejścia w zaporach wykonuje się, gdy nie ma możliwości ich obejścia. Do tego zadania angażuje się pododdziały saperów i czołgi z urządzeniami do trałowania i wystrzeliwania ładunków wybuchowych.

Siłami wojsk inżynieryjnych urządza się przeprawy na kierunkach wykonywania manewru wojsk własnych w przypadku zniszczenia przepraw stałych. Wykorzystuje się pododdziały przeprawowe i pontonowe oraz budowy mostów niskowodnych.

Pozostałe zadania wsparcia inżynieryjnego obrony wojska inżynieryjne realizują w zależności od potrzeb i przyjętych przez dowódcę priorytetów.

0803. UGRUPOWANIE I STRUKTURA OBRONY

A. UGRUPOWANIE

Ugrupowanie obronne jest to uszykowanie oraz rozmieszczenie sił i środków w terenie odpowiednio do celu (koncepcji) obrony.

1. W skład ugrupowania wchodzą elementy podstawowe i dodatkowe.

W obronie ugrupowanie składa się z:

• pierwszego rzutu,

• odwodu ogólnowojskowego,

• zgrupowań (oddziałów, pododdziałów) artylerii,

• oddziału (pododdziału) przeciwlotniczego,

• elementów rozpoznania, walki elektronicznej i działań psychologicznych,

• odwodu przeciwpancernego,

• oddziału zaporowego,

• stanowisk dowodzenia,

• odwodów innych rodzajów wojsk (inżynieryjny, przeciwchemiczny),

• oddziałów, pododdziałów i urządzeń logistycznych.

Dodatkowo mogą być tworzone:

• oddział wydzielony,

• taktyczny desant powietrzny,

• zgrupowanie (grupa) desantowoszturmowe,

• odwód przeciwdesantowy,

• oddział ratunkowo-ewakuacyjny.

W specyficznych środowiskach walki oraz w zależności od sposobu i koncepcji rozegrania walki mogą być organizowane oddziały obejścia, oddziały (grupy) szturmowe, oddziały zabezpieczenia ruchu.

W skład ugrupowania wojsk operacyjnych włącza się oddziały, pododdziały wojsk obrony terytorialnej, straży granicznej oraz innych sił znajdujących się w pasie (rejonie) obrony.

1. Ugrupowanie powinno stwarzać jak najlepsze warunki do wykonania zadania bojowego, zwłaszcza zapewnić efektywne użycie różnych środków walki, wykonanie swobodnego manewru oraz wykorzystanie właściwości terenu. W konsekwencji powinno umożliwić osiągnięcie zakładanego celu obrony.

Przyjęte ugrupowanie nadaje odpowiedni do celu walki kształt strukturze obrony, która powinna być dostosowana do potrzeb i możliwości wojsk.

2. STRUKTURA OBRONY

Strukturę obrony stanowi układ i wzajemne relacje elementów składających się na całość obrony.

Dowódca organizujący obronę w ramach przydzielonego pasa (rejonu) odpowiedzialności określa: rejony lub pozycje obronne, pozycję przednią, pozycje ryglowe, rejony stanowisk ogniowych podporządkowanej artylerii, rubieże ogniowe i kierunki (rubieże) planowanych kontrataków, rubieże ogniowe odwodów przeciwpancernych i odcinki (rubieże) minowania oddziałów zaporowych; węzły, strefy zapór i niszczeń, strefy rażenia i pułapek ogniowych, rejony rozmieszczenia odwodów i wojsk wspierających oraz elementów rozpoznania i walki elektronicznej, rejony rozmieszczenia oddziałów, pododdziałów i urządzeń logistycznych, lądowiska śmigłowców; stanowiska dowodzenia, rejony zastrzeżone, drogi manewru, dowozu i ewakuacji.

1. Pozycje obronne należy rozbudowywać wzdłuż naturalnych przeszkód terenowych, odpowiednio je maskując.

Przednią linię obrony wyznacza się na podstawie mapy i precyzuje na rekonesansie. Nie musi być ona całkowicie obsadzona ani też utrzymywana.

W celu wprowadzenia przeciwnika w błąd co do przebiegu przedniej linii obrony, niedopuszczenia do niespodziewanego uderzenia na pododdziały pierwszego rzutu oraz zmuszenia nacierającego do wcześniejszego rozwinięcia sił głównych może być przygotowana pozycja przednia. Nie powinna odróżniać się ona od innych pozycji obrony.

Pozycje w głębi obrony należy rozbudować tam, gdzie istnieje możliwość zatrzymania włamującego się przeciwnika lub teren stwarza możliwość rozbicia go.

Każdorazowo określa się miejsca i kierunki, na których przeciwnik nie będzie nacierał lub będzie atakował małymi siłami. Są to luki między rejonami obrony. Zaoszczędzone siły mogą być wykorzystywane w punktach ciężkości obrony.

2. Pozycje ryglowe rozbudowane ukośnie do kierunku natarcia wojsk przeciwnika kanalizują ich ruch i mogą jednocześnie stanowić rubieże rozwinięcia do kontrataków lub rubieże ogniowe dla odwodów. Z reguły określają one również teren planowanego rażenia lub pułapki ogniowej.

3. Położenie rejonów stanowisk ogniowych artylerii i rejonów rozmieszczenia pozostałych wojsk wzmocnienia wsparcia uzależnione jest od ich możliwości i zamiaru użycia.

3. Rejony rozmieszczenia oddziałów, pododdziałów i urządzeń logistycznych oraz stanowiska dowodzenia nie powinny znajdować się na prawdopodobnym kierunku głównego uderzenia przeciwnika.

3. Tworząc strukturę obrony w maksymalnym stopniu powinny zostać wykorzystane obiekty i urządzenia znajdujące się na terenie działań.

0804. PROWADZENIE OBRONY

A. POSTANOWIENIA OGÓLNE

1. Sposób prowadzenia obrony zależy od jej celu, rodzaju oraz wszelkich uwarunkowań. W obronie wyróżniamy:

• działania sił przesłaniania (działania osłonowe) na przedpolach pasa (rejonu) obrony;

• rozstrzygającą walkę obronną obejmującą: walkę o utrzymanie przedniej linii obrony i walkę w głębi obrony.

Podczas obu etapów należy atakować siły przeciwnika w głębi jego ugrupowania, aby razić ogniowo-elektronicznie jego główne cele oraz zapobiec lub opóźnić wejście do walki sił odwodowych.

Straty zadawane przeciwnikowi znacznie wzrastają, jeżeli prowadzona jest walka sił przesłaniania wykorzystujących sprzyjający teren i myląc przeciwnika co do rozbudowy pierwszej pozycji obrony.

1. Zanim siły przesłaniania nawiążą styczność z przeciwnikiem naziemnym, powinien być on nękany uderzeniami z powietrza. Artylerię rozwija się w rejonie sił przesłaniania w celu wydłużenia zasięgu oddziaływania na cele przeciwnika.

1. Jak tylko siły przesłaniania przekroczą przednią linię obrony, może stać się konieczne zwiększenie intensywności wsparcia ogniowego, aby pozwolić tym siłom zerwać kontakt z przeciwnikiem. Wycofanie sił przesłaniania przez przednią pozycję musi być starannie zaplanowane i skoordynowane. W większości przypadków wymaga to zerwania styczności przed przednią linią obrony. Ma to na celu uniknięcie zaskoczenia lub przerwania obrony na przedniej linii obrony w krytycznym momencie.

B. WALKA O UTRZYMANIE PRZEDNIEJ LINII OBRONY

1. Najważniejszy okres walki obronnej zaczyna się w czasie, gdy przeciwnik podchodzi do przedniej linii obrony. Wojska blokują natarcie przeciwnika i rażą jego cele tak daleko z przodu jak to możliwe. Luki w zaporach, jakie zostały pozostawione dla wycofujących się sił przesłaniania, muszą być strzeżone, a po ich przejściu zamykane.

1. Jeżeli przeciwnik podejdzie do pierwszej pozycji obrony i uda mu się w nią wedrzeć, należy blokować i rozbijać jego siły.

1. Przeciwnik zwykle wyprowadza swoje główne uderzenie na kierunku pozwalającym rozbić spoistość obrony. Skoncentruje on także tam swój ogień artylerii oraz uderzenia z powietrza. Mogą być one wsparte działaniami powietrzno-desantowymi lub szturmowymi, zwykle na obiekty mające zasadnicze znaczenie w walce.

1. Jeżeli wojska przewidziane do obrony w pierwszym rzucie nie zdołały zatrzymać w rejonie swoich pozycji przeciwnika, wówczas intensyfikuje się rażenie ogniowe jego zgrupowań. Maksymalny ciężar ognia musi być skupiony na przetrzymanie tego okresu walki. Stosownie do rozwoju sytuacji, należy ciągle wzmacniać punkt ciężkości obrony, wykorzystuje się do tego celu siły z kierunków mniej zagrożonych.

C. WALKA W GŁĘBI OBRONY

1. Od szczebla oddziału wzwyż wydziela się siły do wzmocnienia, blokowania i prowadzenia kontrataku.

1. Wojska walczące wzmacniane są siłami z wydzielonych związków i oddziałów odwodowych albo z innych wojsk niezaangażowanych w walkę.

1. Blokowanie jest rozwinięciem wojsk w celu zatrzymania nacierających wojsk, które przełamały pozycje obronne. Harmonogram rozwinięcia sił blokujących zależeć będzie od sposobu, w jaki rozwija się działanie przeciwnika, ze szczególnym zwróceniem uwagi na jego siłę, prędkość i kierunek podchodzenia. Czynniki te muszą być przeanalizowane i powiązane z rozmieszczeniem i wielkością dostępnych sił blokujących, ich czasem reakcji i czasem przygotowania pozycji ryglowych. Często tylko poprzez blokowanie możliwe jest zyskanie czasu potrzebnego na zatrzymanie przeciwnika i wykonanie kontrataku.

1. W razie włamywania się zgrupowania uderzeniowego przeciwnika w głąb obrony dąży się do: zatrzymania jego natarcia od czoła, uniemożliwienia rozprzestrzeniania się w stronę skrzydeł, odizolowania jego odwodów podchodzących z głębi. Ogniem wszystkich środków, manewrem odwodów specjalnych, oddziału zaporowego zadaje się mu maksymalne straty, stwarzając tym samym warunki do wykonania kontrataku. W tym celu angażuje się możliwie największą ilość sił, aby uderzyć na przeciwnika w decydującym miejscu i czasie. Planowanie kontrataku jest podstawową i istotną częścią obrony. Musi być ono aktualizowane wraz z rozwojem sytuacji. Możliwe warianty kontrataków mogą obejmować odzyskiwanie utraconego terenu, odcinanie lub rozbicie określonych sił przeciwnika, zakończone odtworzeniem położenia obronnego. Po podjęciu decyzji do kontrataku wykonuje się go wykorzystując wszystkie dostępne siły i środki, potrzebne do osiągnięcia powodzenia. Precyzując zadanie dla wojsk kontratakujących, należy również określić sposób działania po wykonaniu kontrataku. W wypadku dużej przewagi przeciwnika kontrataku nie wykonuje się, a jego wojska powinny zostać zatrzymane na pozycjach w głębi, aby w ten sposób stworzyć warunki do wykonania zwrotu zaczepnego przez szczebel nadrzędny.

D. SPOISTOŚĆ OBRONY

Ważnym zagadnieniem jest spoistość obrony. Jeżeli obrona ma przetrwać, to dowódca musi być przygotowany do zmian ugrupowania stosownie do zagrożenia w celu podtrzymania jej spoistości. Pod uwagę powinny być wzięte następujące punkty:

1. Luki pomiędzy rejonami obrony mogą być akceptowane, lecz nie wolno ich pozostawiać bez osłony i wariantowego działania wojsk. Muszą one być obserwowane, osłaniane ogniem lub, gdzie to możliwe, zablokowane zaporami. Odpowiedzialność za to musi być jasno określona. Siły blokujące lub kontratakujące wyznaczone powinny być z własnych elementów ugrupowania bojowego.

1. Jeśli w trakcie walki okaże się, że spoistość obrony nie może być dłużej utrzymana, to kolejny wyższy przełożony wyznaczyć może dodatkowe siły wzmacniające, blokujące lub kontratakujące.

1. Decyzja o wycofaniu musi być podejmowana z uwzględnieniem sąsiednich pasów (rejonów) obrony, a nową przednią linię obrony ustala ten dowódca, który odpowiada za obronę danego pasa (rejonu) obrony.

Gdy tylko jest to konieczne, nawet podczas krótkich przerw w walce, wojska muszą być przeorganizowane, uzupełnione i wzmocnione. Podjęte muszą być także prace w celu naprawy zniszczeń w pozycjach obronnych, zaporach, drogach przegrupowania i zaopatrywania. Gdy natarcie przeciwnika zostanie odparte, wykorzystywane powinny być wszelkie możliwości do odtworzenia pierwotnej sytuacji. Powinno być to skoordynowane za skrzydłowymi oddziałami (pododdziałami).

Obronę kończy ten dowódca, który nakazał przejść do niej, on również decyduje czy ma być kontynuowana.

0805. DOWODZENIE I ŁĄCZNOŚĆ

A. DOWODZENIE

1. Przemyślane i dokładne przygotowanie obrony wymaga dużo czasu, dlatego powinno odbywać się w miarę możliwości równolegle na wszystkich szczeblach dowodzenia. Istotne jest więc przekazanie w jak najkrótszym czasie zadań podwładnym.

1. Ważne jest rozpoznanie przez dowódcę rejonu odpowiedzialności zanim sformułuje swoją myśl przewodnią i zaplanuje ugrupowanie.

1. Celowe jest nawiązanie bezpośredniego, osobistego kontaktu ze wszystkimi swoimi podwładnymi.

B. ŁĄCZNOŚĆ

1. Jednym z podstawowych warunków właściwego zabezpieczenia obrony jest terminowe organizowanie i utrzymanie ciągłości łączności.

1. W celu zapewnienia dowodzenia, współdziałania, przekazywania sygnałów powiadamiania, ostrzegania i alarmowania oraz sterowania środkami rażenia w działaniach obronnych organizuje się systemy łączności na poszczególnych szczeblach dowodzenia.

1. Na szczeblu operacyjnym w czasie prowadzenia działań obronnych organizuje się system łączności korpusu (KZ, KPZ), którego zasadniczymi elementami są:

• sieci łączności stanowisk dowodzenia korpusu (KZ, KPZ);

• operacyjno-taktyczna (podstawowa) sieć łączności, zbudowana w oparciu o węzły sieciowe (WS) i pomocnicze węzły sieciowe (PWS), które są organizowane na bazie stacjonarnych i polowych elementów łączności znajdujących się w obszarze obrony korpusu (KZ, KPZ);

• linie dowiązania stanowisk dowodzenia do elementów stacjonarnej i operacyjno-taktycznej sieci łączności;

• linie (sieci i kierunki) łączności radiowej (KF, UKF);

• sieć wojskowej poczty polowej.

1. W dywizji w czasie prowadzenia działań obronnych organizuje się system łączności, którego osnową jest taktyczna sieć teletransmisyjna (pomocnicza sieć łączności dywizji), powiązana z systemem łączności korpusu (KZ, KPZ).

Zasadniczymi elementami systemu łączności w dywizji są:

• sieci łączności stanowisk dowodzenia;

• taktyczna sieć teletransmisyjna zbudowana w oparciu o pomocnicze węzły łączności (węzły telekomunikacyjne) powiązane wzajemnie ze sobą międzywęzłowymi liniami radiowymi oraz w wybranych relacjach - kablowymi;

• linie dowiązania pomocniczych węzłów łączności do operacyjno-taktycznej sieci łączności, linie dowiązania stanowisk dowodzenia do pomocniczych węzłów łączności;

• bezpośrednie linie telekomunikacyjne pomiędzy stanowiskami dowodzenia;

• linie (sieci i kierunki) łączności radiowej ( KF, UKF), jako sieci pola walki;

• sieć wojskowej poczty polowej.

1. Zasadniczymi elementami systemu łączności w brygadzie są:

• sieci łączności polowych stanowisk dowodzenia;

• linie dowiązania polowych stanowisk dowodzenia do taktycznej sieci łączności;

• bezpośrednie linie telekomunikacyjne pomiędzy stanowiskami dowodzenia;

• linie (sieci i kierunki) łączności radiowej ( KF, UKF), jako sieci pola walki;

• sieć wojskowej poczty polowej.

1. W batalionie środkami łączności są środki radiowe, przewodowe, sygnalizacyjne oraz łącznicy. Jednak podstawową będzie radiowa sieć pola walki. Topologia radiowej sieci pola walki zależy od następujących czynników: położenia wojsk, otrzymanego zadania, jak również od wyposażenia w środki radiowe. Podstawowymi sieciami radiowymi organizowanymi w czasie prowadzenia działań obronnych są:

• sieć dowodzenia;

• sieć kierowania działaniami i rozpoznania;

• sieć kierowania zabezpieczeniem logistycznym wojsk;

• sieci specjalne (do których możemy zaliczyć: sieć wsparcia ogniowego, sieć ostrzegania OPL, sieć naprowadzania lotnictwa);

1. Podczas prowadzenia działań obronnych mogą występować ograniczenia w wykorzystaniu środków łączności, a mianowicie:

• zachowanie ciszy radiowej przez wojska nie znajdujące się w styczności z przeciwnikiem;

• w celu maskowania, do czasu rozpoczęcia działań bojowych, głównie wykorzystuje się środki przewodowe i wojskowej poczty polowej.

Z chwilą rozpoczęcia natarcia przez przeciwnika, łączność środkami radiowymi, radiotelefonicznymi i radioliniowymi w oddziałach (pododdziałach) prowadzących walkę obronną wykorzystuje się bez ograniczeń.

3. Do organizacji łączności w obronie wykorzystuje się wszystkie rodzaje środków łączności, a ich zakres wykorzystania zależy przede wszystkim od zaistniałej sytuacji taktyczno-operacyjnej, otrzymanego zadania i decyzji dowódcy.

0806. LOGISTYKA

1. Zabezpieczenie logistyczne wojsk w obronie jest organizowane i realizowane w pierwszej kolejności w oparciu o stacjonarny potencjał logistyczny sił zbrojnych oraz układu niemilitarnego, a następnie ruchome (polowe) siły i środki logistyczne.

1. Dostarczanie środków bojowych i materiałowych realizowane jest głównie transportem własnym odbiorcy. Gdy wojska walczą w pierwszym rzucie i na kierunku (w rejonie) głównego wysiłku obrony, dostarczanie zaopatrzenia odbywa się również środkami transportu przełożonego.

1. W realizacji przedsięwzięć ewakuacyjno-remontowych stosuje się zasadę odtwarzania w pierwszej kolejności sprawności technicznej uzbrojenia i sprzętu wojskowego odgrywającego zasadniczą rolę w obronie, a także wymagającego najmniejszego nakładu sił i środków remontowych.

1. W realizacji przedsięwzięć leczniczo-ewakuacyjnych obowiązuje system leczenia etapowego z ewakuacją według wskazań lekarskich. Pierwsza pomoc lekarska udzielana rannym i chorym żołnierzom ograniczana jest do ratowania życia.

1. Zadania transportowe organizowane są przy kompleksowym wykorzystaniu różnych rodzajów transportu. Przewozy realizowane są zgodnie z priorytetami ustalonymi przez dowódcę.

1. W obronie jednostki logistyczne zwykle ugrupowują się za odwodami, a wydzielone siły i środki (urządzenia logistyczne) rozpoznania technicznego, ewakuacyjno-remontowe oraz medyczne rozmieszcza się za pierwszym rzutem ugrupowania bojowego (operacyjnego) wojsk. Wszystkim jednostkom i urządzeniom logistycznym wyznacza się główne i zapasowe rejony rozmieszczenia.

ROZDZIAŁ 9

NATARCIE

0901. ZASADY OGÓLNE

1. Natarcie jest działaniem rozstrzygającym, podstawowym rodzajem walki prowadzonej głównie w formie zwrotów zaczepnych z zamiarem rozbicia wojsk przeciwnika i opanowania zajmowanego przez niego terenu.

2. Celem natarcia jest pokonanie przeciwnika. Cel ten osiąga się przez: rażenie przeciwnika, wykonanie zdecydowanego uderzenia, rozbicie jego wojsk i zajęcie ważnych obiektów i rejonów kluczowych. Należy także dążyć do uzyskania zaskoczenia, zerwania spoistości jego obrony i rozcinania oraz izolowania jego sił.

Celami szczegółowymi w natarciu są:

• uzyskanie informacji,

• uchwycenie terenu,

• pozbawienie przeciwnika sił i środków,

• wprowadzenie w błąd lub odwrócenie uwagi przeciwnika od własnego punktu ciężkości,

• związanie przeciwnika walką, aby zapobiec przegrupowaniu lub zmianie pozycji jego wojsk,

• przejęcie inicjatywy,

• odparcie zwrotów zaczepnych przeciwnika.

A. WYMAGANIA STAWIANE NATARCIU

W działaniach zaczepnych, aby osiągnąć zamierzone rezultaty, wymagane jest zwykle skupienie przeważających sił i środków w odpowiednim czasie i miejscu, po czym następuje celowe ich wykorzystanie. Wykonanie zadania w dużej mierze zależy od trafnego wyboru punktu ciężkości.

Powodzenie w działaniach zaczepnych osiąga się przez:

• dostarczanie wiarygodnych, możliwie najszerszych i szybko informacji o przeciwniku i terenie;

• działania agresywne, wykorzystywanie w niespodziewany sposób sprzyjających sytuacji;

• utrzymanie inicjatywy, dobór czasu i kierunku uderzenia;

• właściwy wybór punktu ciężkości, maksymalne wykorzystanie możliwości manewrowych i dyspozycyjnych środków rażenia;

• szybkie tempo działań, ograniczające przeciwnikowi możliwość przejęcia inicjatywy ;

• zachowanie ciągłości kierowania natarciem;

• rozpoczynanie natarcia z bezpiecznej odległości (poza zasięgiem oddziaływania podstawowej masy środków rażenia przeciwnika). Uwaga zwrócona musi być także na osłonę skrzydeł;

• szybkie przemieszczanie, które powinno być ściśle skoordynowane z prowadzonym ogniem. Siła ognia niszczy, obezwładnia i wspiera; jest to istotne w złamaniu woli przeciwnika do prowadzenia walki. Ogień połączony z ruchem i oddziaływaniem elektronicznym umożliwia wojskom zajęcie korzystniejszego położenia w stosunku do przeciwnika;

• mylenie przeciwnika, przez co dąży się do zapewnienia bezpieczeństwa rozwiniętym wojskom oraz stwarza nacierającemu sprzyjające warunki do skuteczności wykonywania zadań.

B. KOMPETENCJE OPERACYJNE

1. Prowadzenie działań zaczepnych powinno obejmować całą głębokość nakazanego pasa, aby być zdolnym manewrować i koncentrować siły, przez co zdobyć i utrzymać inicjatywę. Dlatego musi być osiągnięta ścisła synchronizacja działań w głębi, w styczności i na tyłach.

1. Działania w głębi wiążą się przede wszystkim z wykryciem i rozpoznaniem przeciwnika. Prowadzone są one w celu zagwarantowania przewagi działań w styczności oraz ochrony swoich wojsk. Osiągnąć to można przez jednoczesne oddziaływanie na całą głębokość obrony przeciwnika, aby pozbawić go swobody działania oraz zakłócić lub zerwać synchronizację pomiędzy jego elementami ugrupowania bojowego.

Poprzez atakowanie przeciwnika w głębi mogą być rozbijane jego elementy ugrupowania, a odwody opóźnione lub zmuszone do odwrotu.

Działania w głębi obejmują:

• osaczenie przeciwnika z powietrza lub ogniem pośrednim (w tym rajdy śmigłowców szturmowych);

• obserwację i wskazywanie celów;

• przeciwdziałanie elektroniczne na systemy dowodzenia, kierowania i łączności;

• zwalczanie artylerii.

Niektóre działania mogą wystąpić także jako część działań w styczności i wtedy ich prowadzenie musi być zsynchronizowane poprzez ustalenie priorytetów.

3. Działania w styczności polegają na zwalczaniu przeciwnika w bezpośredniej walce w celu wykonania postawionego zadania. Sprowadzają się one do uchwycenia obiektów, których opanowanie pozwoli pokonać stronę przeciwną. Wymaga to pokonania lub obejścia obrony przeciwnika, stosując różne formy natarcia i skupiania wysiłków w punkcie ciężkości.

4. Działania na tyłach zapewniają swobodę manewru zarówno siłom bezpośrednio zaangażowanym w walce, jak i niezaangażowanym, zabezpieczając potrzeby podtrzymania działań bojowych. Są one niezbędne do utrzymania tempa natarcia.

Przy braku zwartości pola walki, działania zaczepne przebiegają szybko i wpływają na wydłużenie linii komunikacyjnych. Z tego powodu zwiększy się dystans pomiędzy wojskami bezpośrednio zaangażowanymi w walce od sił zabezpieczenia logistycznego. Działania tyłowe trzeba więc podejmować zarówno w celu zapewnienia im możliwości nadążenia za walczącymi wojskami, jak również w celu pracy nad zabezpieczeniem i utrzymywaniem dróg manewru, dowozu i ewakuacji.

Obszary tyłowe będą także interesować przeciwnika, jako że najprawdopodobniej stanowią one cel jego działań w głębi. Dlatego też należy zapewnić bezpieczeństwo w tych rejonach, aby jednostki i urządzenia logistyczne mogły kontynuować wsparcie prowadzonych działań zaczepnych, tym samym stwarzając odpowiednie warunki do utrzymania swobody działań, zarówno podczas ataku, jak i w czasie następującym po nim.

C. SPOSOBY PRZECHODZENIA DO NATARCIA

1. Do natarcia z marszu wojska przechodzą po podejściu z głębi, z zajmowaniem lub bez zajmowania rejonu wyjściowego.

0. Natarcie z marszu w znacznym stopniu zapewnia skrytość przygotowania, ułatwia zaskoczenie i zmniejsza wrażliwość wojsk na uderzenia ogniowe. W dynamicznie prowadzonych operacjach to zasadniczy sposób przechodzenia wojsk do natarcia. Polega on na dążeniu do zaskoczenia przeciwnika, rozwinięciu wojsk w ugrupowanie bojowe i rozpoczęciu ataku bez zatrzymania czołowych pododdziałów. Wymaga jednak szczegółowej i sprawnej organizacji rozwinięcia wojsk i wyjątkowo dokładnej synchronizacji.

0. Natarcie z marszu w większości wypadków ma miejsce po uprzednim zajęciu rejonu wyjściowego, który wyznacza się w takiej odległości od rubieży styczności wojsk, aby znajdował się on poza zasięgiem zasadniczych środków ogniowych przeciwnika. Przebywające w rejonie wyjściowym wojska rozmieszcza się w sposób rozśrodkowany, wzdłuż dróg, wykorzystując właściwości obronne terenu.

0. W niektórych sytuacjach można przechodzić do natarcia z marszu bez uprzedniego zajmowania rejonu wyjściowego. Walkę organizuje się podczas marszu, dokonując na postojach obsług technicznych uzbrojenia i sprzętu wojskowego oraz uzupełnień środków bojowych i materiałowych.

1. Przechodzenie wojsk do natarcia z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem może mieć miejsce w sytuacji gdy znajdują się one w obronie lub natarcie z marszu nie miało powodzenia. Ten sposób natarcia wystąpi także po wcześniejszym luzowaniu.

Przyjmowanie ugrupowania bojowego, podporządkowanego przyszłym działaniom zaczepnym, powinno stwarzać pozory przechodzenia do obrony.

D. FORMY NATARCIA

Do form natarcia zaliczamy: przełamanie, bój spotkaniowy i pościg.

1. Przełamanie jest formą natarcia, w której wojska dążą do przedarcia się poprzez obronę przeciwnika. Przez przełamanie dąży się do uchwycenia jego obiektów w głębi, w ten sposób naruszona zostaje spoistość obrony przeciwnika. Ma ono miejsce na wąskim odcinku obrony przeciwnika, wymaga ześrodkowania odpowiednich sił i środków.

1. Bój spotkaniowy ma miejsce wówczas, gdy obie strony dążą do rozstrzygnięcia działaniem zaczepnym. Dochodzi do niego podczas dążenia do nawiązania styczności z przeciwnikiem i może doprowadzić do nagłego starcia stron walczących.

1. Pościg ma na celu uchwycenie terenu, odcięcie lub pokonanie wycofujących się wojsk przeciwnika. Może on być efektem pomyślnego rozwijania powodzenia, gdy przeciwnik utracił zdolność skutecznego stawiania oporu.

E. Rodzaje natarcia

Do rodzajów natarcia zaliczamy: rozpoznanie walką, rajd, natarcie szybkie i natarcie planowe.

1. Rozpoznanie walką ma na celu zmusić przeciwnika do „odkrycia” swojego położenia, wielkości siły i zamiaru walki poprzez sprowokowanie jego reakcji obronnej na działania zaczepne.

1. Rajd ma na celu rozbicie lub przechwycenie ważnego obiektu przeciwnika. Cel ten osiąga się przez dokładne rozpoznanie, szybkie wejście w jego ugrupowanie, uderzenie i planowe wycofanie. Zazwyczaj rajdy są krótkie w czasie i odległości.

1. Natarcie szybkie polega na ataku przygotowanym w krótkim czasie. Jego celem jest wykorzystanie dogodnej okazji do rozbicia wojsk przeciwnika. Ataki takie, przeprowadzane muszą być z nieoczekiwanego kierunku i powinny być maksymalnie wsparte ogniem. Szybki atak pozwala wykorzystać brak gotowości obronnej przeciwnika i uzyskać zaskoczenie.

1. Natarcie planowe charakteryzuje się planowym i skoordynowanym zastosowaniem siły ognia i manewru w celu pokonania przeciwnika. Gdy pokonywana musi być dobrze przygotowana obrona przeciwnika, to wymagany jest atak planowy. Nacisk kładziony jest na zmasowanie siły bojowej kosztem czasu.

0902. UGRUPOWANIE WOJSK I ZADANIA

A. UGRUPOWANIE WOJSK

1. Ugrupowanie zaczepne jest to uszykowanie oraz rozmieszczenie sił i środków w terenie odpowiednio do celu (koncepcji) natarcia.

W skład ugrupowania wchodzą elementy podstawowe i dodatkowe. Do elementów podstawowych zaliczamy:

• pierwszy rzut,

• odwód,

• zgrupowanie (oddziałów, pododdziałów) artylerii,

• oddział (pododdział) przeciwlotniczy,

• elementy systemu rozpoznania, walki elektronicznej i działań psychologicznych,

• odwód przeciwpancerny,

• oddział zaporowy,

• stanowiska dowodzenia,

• odwody innych rodzajów wojsk (inżynieryjny, przeciwchemiczny),

• oddziały, pododdziały i urządzenia logistyczne.

Dodatkowo mogą być tworzone:

• oddział wydzielony,

• taktyczny desant powietrzny,

• zgrupowanie (grupa) desantowo-szturmowe,

• odwód przeciwdesantowy,

• oddział ratunkowo-ewakuacyjny.

W specyficznych środowiskach walki oraz w zależności od sposobu i koncepcji rozegrania walki mogą być organizowane: oddziały obejścia, oddziały (grupy) szturmowe, oddziały zabezpieczenia ruchu.

W skład ugrupowania bojowego wojsk włącza się oddziały, pododdziały wojsk obrony terytorialnej, straży granicznej oraz innych sił znajdujących się w pasie działań.

Ugrupowanie powinno stwarzać jak najlepsze warunki do wykonania zadania bojowego, a zwłaszcza zapewnić efektywne użycie różnych środków walki w punkcie ciężkości, wykonanie swobodnego manewru oraz wykorzystanie w walce właściwości terenu. W konsekwencji powinno umożliwić osiągnięcie zakładanego celu natarcia.

1. Ugrupowanie w natarciu zależy od zadania, położenia przeciwnika, warunków terenowych oraz od odległości do celu natarcia. Wpływ na ugrupowanie wywierają również rodzaje wojsk, możliwości bojowe oraz wsparcie ogniowe. Głębokie i wąskie ugrupowanie bojowe ułatwia:

• szybką zmianę punktu ciężkości;

• oddziaływanie na środek ciężkości przeciwnika, czyli na tą część jego potencjału, której zaatakowanie i wyeliminowanie doprowadzi w konsekwencji do porażki wszystkich sił broniących się w pasie natarcia;

• potęgowanie natarcia;

• ochronę zagrożonego skrzydła.

Ugrupowanie takie zwiększa więc swobodę działania. Z drugiej strony powoduje, że:

• w początkowym okresie natarcia wykorzystuje się tylko część możliwości uderzeniowych;

• przeciwnik ma ułatwione oddziaływanie ogniowe;

• zwiększa się niebezpieczeństwo odcięcia sił nowowprowadzanych do walki;

• utrudnione jest utworzenie punktu ciężkości, w którym dowódca planuje rozstrzygnięcie walki.

1. Szerokie i niezbyt głębokie ugrupowanie:

• pozwala na jednoczesne wykorzystanie możliwości ogniowych nacierających wojsk;

• wiąże przeciwnika na szerokim froncie i zmusza go do rozdzielenia ognia;

• maskuje punkt ciężkości natarcia;

• ułatwia znalezienie słabych miejsc i luk w ugrupowaniu przeciwnika i ich szybkie wykorzystanie.

Z drugiej jednak strony takie ugrupowanie:

• powoduje konieczność użycia większości sił już w początkowej fazie natarcia;

• utrudnia przesunięcie punktu ciężkości;

• zmniejsza możliwość szybkiego rozegrania epizodów (zdarzeń) w punktach krytycznych operacji przez co utrudniona jest eliminacja środka ciężkości przeciwnika;

• zwiększa zagrożenie sił własnych na skrzydłach i tyłach.

Jeżeli do uzyskania styczności z przeciwnikiem należy pokonać znaczną odległość lub jego położenie nie jest wystarczająco znane, celowe może być wąskie i głębokie ugrupowanie bojowe nacierających wojsk, przemieszczających się za silnymi i działającymi na szerokim froncie elementami rozpoznawczymi.

Przy krótkich drogach podejścia i wystarczającym rozpoznaniu przeciwnika, nacierające wojska powinny podchodzić do linii styczności już w ugrupowaniu bojowym.

B. ZADANIA

1. Dowodzenie przez określenie celu działania stwarza sprzyjające warunki do wyzwalania inwencji twórczej dowódców (sztabów) planujących i organizujących natarcie. Ma to swoje przełożenie w treściach zadań określających cel pośredni i cel końcowy natarcia. Dlatego w zadaniu powinien być wskazany obiekt, zgrupowanie sił przeciwnika, które należy rozbić. Ponadto niezbędne jest wskazanie pasa (kierunku) działania. Są to zasadnicze „drogowskazy" do osiągnięcia celu natarcia. Zaś szczegółowe sposoby wykonania zadania pozostawione są do realizacji przez bezpośrednich wykonawców.

1. Istotnym elementem treści zadań jest określenie punktu ciężkości, który powinien być odpowiednio akcentowany użyciem sił i środków, aby gwarantował utrzymanie na nim ciągłej przewagi nad przeciwnikiem i zapewniał szybkie osiągnięcie celu natarcia przy jak najmniejszych stratach własnych.

1. W zadaniu dla związku taktycznego (oddziału) określa się pas natarcia przez wyznaczenie linii rozgraniczenia. Jeżeli zadanie wykonywane jest samodzielnie wówczas wyznacza się kierunek natarcia. Związkowi taktycznemu wyznacza się w zadaniu opanowanie obiektu. Polega ono na opanowaniu newralgicznego terenu znajdującego się na głębokości tyłów dywizji przeciwnika. W wymiarze praktycznym oznacza to, że może zaistnieć potrzeba rozbicia batalionowych rejonów obrony na trzech (czterech) pozycjach obronnych strony przeciwnej. Zadanie to stawiane jest wówczas, kiedy przeciwnik przechodzi do obrony w warunkach dynamicznych zmian sytuacji, które nie pozwalają na właściwe umocnienie zajmowanych pozycji.

0. Dowódca dywizji samodzielnie określa obiekt pośredni, który znajdować się może w rejonie tyłowym brygady przeciwnika. Oznacza to, że aby wykonać tego typu zadanie, należy rozbić batalionowe rejony obrony na pierwszej i drugiej pozycji obrony przeciwnika.

0. W wypadku przełamywania silnie umocnionej obrony przeciwnika (rejonów umocnionych) lub forsowania szerokich przeszkód wodnych, dla związku taktycznego może być wyznaczony do opanowania (zdobycia) kolejny (trzeci) obiekt.

0. Związkowi taktycznemu (oddziałowi) przechodzącemu do pościgu określa się obiekt, który powinien zostać opanowany, zanim przeciwnik zdąży przygotować jego obronę.

0. W boju spotkaniowym związkowi taktycznemu (oddziałowi) określa się w zadaniu zdobycie obiektu. Zadanie to polega na rozbiciu części sił głównych związku taktycznego (oddziału) przeciwnika, rozbiciu (obezwładnieniu), a niekiedy zdobyciu jego środków walki oraz opanowaniu obiektu zapewniającego dogodne warunki do rozwinięcia natarcia.

1. Oddziałowi pierwszego rzutu wyznacza się obiekt znajdujący się na głębokości rejonu tyłów pierwszorzutowego oddziału przeciwnika. Oznacza to, że aby wykonać tego typu zadanie, należy rozbić batalionowe rejony obrony na pierwszej i drugiej pozycji obrony przeciwnika. Dowódca oddziału samodzielnie określa obiekt pośredni, który znajdować się może w obrębie pierwszej pozycji obrony przeciwnika.

Oddziałowi odwodowemu wyznacza się w zadaniu obiekt znajdujący się w głębi obrony przeciwnika. Obiekt ten może stanowić część obiektu pośredniego związku taktycznego.

Obiektem dla oddziału działającego w punkcie ciężkości związku taktycznego będzie pierwszy rzut broniącego się oddziału przeciwnika, którego zdobycie zapewni warunki do rozbicia jego odwodów i rozwinięcia natarcia.

Zadanie oddziału wiążącego przeciwnika od czoła w boju spotkaniowym polega na opanowaniu obiektu zapewniającego siłom głównym związku taktycznego dogodne warunki do manewru, rozwinięcia i wykonaniu głównego uderzenia w skrzydło i na tyły zgrupowania przeciwnika. Po uderzeniu sił głównych związku taktycznego oddział wiążący otrzymuje nowe zadanie.

Związkowi taktycznemu (oddziałowi) przechodzącemu do pościgu określa się obiekt. Powinien on stanowić część sił głównych przeciwnika bądź newralgiczny teren umożliwiający zorganizowanie silnej obrony.

W boju spotkaniowym i pościgu treści zadań uzależnia się od konkretnej sytuacji taktycznej. Mogą tu być zastosowane rozwiązania niekonwencjonalne wynikające z inwencji twórczej dowódców, którzy dążyć będą do racjonalnego wykorzystania warunków wytworzonej sytuacji.

0903. PROWADZENIE NATARCIA

A. PODEJŚCIE I ROZWINIĘCIE

1. W celu skoordynowania przemieszczania się wojsk z ogniem środków wspierających i określenia początku natarcia wyznacza się linię ataku. Powinna ona być łatwa do rozpoznania w terenie. Wyznacza się ją przed przednią linią obrony przeciwnika na odległość wzrokową.

1. Jeżeli w celu uporządkowania ugrupowania lub uzupełnienia zaopatrzenia konieczny jest krótki postój, powinien on być wyznaczony jeszcze przed linią wyjściową. Jeżeli nie została wyznaczona linia wyjściowa, to należy określić, gdzie i kiedy należy przejść do natarcia. Linię wyjściową wyznacza się na drodze (drogach) marszu w odległości zbliżonej do długości kolumny batalionowej.

1. Wojska mające przejść do natarcia prowadzą odpowiednie przygotowania w rejonach wyjściowych. Powinny one być położone poza zasięgiem ognia artylerii przeciwnika, tak aby wymarsz z nich przebiegał sprawnie i szybko. Wojska powinny przebywać w rejonach tylko przez okres niezbędny na przygotowania.

1. Rejony stanowisk ogniowych artylerii powinny być wysunięte jak najdalej do przodu, aby artyleria mogła z nich osłaniać podejście i rozwijanie się wojsk oraz wspierać atak.

0. W razie konieczności przed przechodzącymi do natarcia wojskami działają saperzy. Muszą oni być przy tym ubezpieczani przez pododdziały ogólnowojskowe.

1. Jeżeli w styczności z przeciwnikiem znajdują się inne wojska, to należy wykorzystać ich wiadomości o przeciwniku i terenie, a ponadto na ile jest to możliwe, użyć ich również do przygotowań i wspierania natarcia. Dowódca szczebla nadrzędnego powinien ustalić odpowiedzialność w tym zakresie.

W czasie podejścia wojska wykorzystują wszystkie dostępne drogi i rozwijają się w ugrupowanie przedbojowe, a następnie w  bojowe, które powinno być ostatecznie przyjęte na linii ataku. Chodzi przy tym o to, aby nacierające wojska stosunkowo szybko osiągnęły tę linię, i w miarę możliwości, nie znajdowały się w zasięgu obserwacji przeciwnika. Oznakowanie dróg ułatwia podejście i rozwinięcie.

Rozwinięcie wojsk prowadzone jest na terenie będącym w zasięgu ognia artylerii przeciwnika. Powinno być ono zatem osłaniane przez lotnictwo i artylerię.

Podczas zbliżania się do przeciwnika należy, wykorzystując własny ogień i w miarę możliwości ukrycia, szybko pokonywać teren.

B. ATAK I PRZEŁAMANIE OBRONY

W celu dokonania wyłomu w obronie przeciwnika nacierające wojska skupiają się bezpośrednio przed przednią linią jego obrony. W miejscu włamania przeciwnik powinien zostać obezwładniony zmasowanym ogniem.

Nacierające zgrupowania szybko włamują się w obronę przeciwnika, nie zostawiając mu czasu na zorganizowane przeciwdziałania.

Podczas gdy pierwszy rzut wykonuje gwałtowne uderzenie w głąb obrony, to postępujące za nimi kolejne zgrupowania wojsk rozbijają przeciwnika utrzymującego jeszcze pozycje obrony. Jeżeli przeciwnik wyprowadza kontrataki przeciw włamującym się wojskom, należy je powstrzymać ogniem. Jeżeli to nie wystarczy, to częścią sił można przejść do obrony. Siły główne muszą kontynuować natarcie.

Jeżeli warunki środowiska walki pozwolą, to atakujące wojska powinny przeniknąć w głąb ugrupowania przeciwnika, a następnie uderzać na jego pozycje ze skrzydeł lub od tyłu.

C. WALKA W GŁĘBI OBRONY PRZECIWNIKA

Podczas walki w głębi ugrupowania obronnego przeciwnika należy liczyć się z możliwością napotkania silnie bronionych pozycji i przeszkód oraz rejonów, w których przeciwnik zaplanował rażenie ogniowe. Tam gdzie to możliwe czołowe pododdziały nacierających wojsk powinny obchodzić bronione punkty oporu i próbować przedrzeć się w głąb bez wdawania się w wyczerpujące walki.

1. Jeżeli nacierające wojska natkną się na silnie bronioną pozycję, której nie można obejść, wówczas jej atakowanie powinno być poprzedzone rażeniem ogniowym.

0. Jeżeli nacierające wojska natrafią na przeszkody lub zapory minowe, których nie można obejść, należy zapobiec podchodzeniu dalszych sił na tym kierunku, aby uniknąć nadmiernego ześrodkowania wojsk. Dążyć należy do szybkiego i jednoczesnego pokonania przeszkody w wielu miejscach. Siły przeciwnika chroniące przeszkodę powinny być obezwładnione ogniem.

0. Gdy za nacierającymi zgrupowaniami pozostaną nie rozbite siły przeciwnika, konieczne może być przydzielenie ochrony transportom zaopatrzenia.

1. Zapory inżynieryjne rozpoznają i rozgradzają saperzy i spieszona piechota. Następnie wykonuje się przejścia w zaporach i opanowuje teren. W ten sposób stwarza się możliwości ich pokonania przez wozy bojowe. Zdobyty teren należy rozszerzać, aby wojska mogły rozwinąć się i kontynuować natarcie.

0. Dokładnej koordynacji działań wymaga natarcie prowadzone na jeden obiekt z różnych kierunków oraz w celu połączenia się z własnymi siłami, działającymi w przodzie. Ważne staje się utrzymywanie łączności w celu uniknięcia wzajemnego zagrożenia.

0. W każdym natarciu może dojść do powstania sytuacji kryzysowej. Dowódca nie może pozwolić sobie wówczas na zbyt wczesne użycie odwodów. Powinien on zawsze dysponować siłami, których mógłby użyć w przełomowym momencie, a tym samym zachować swobodę działania i kontynuować natarcie aż do osiągnięcia celu walki (operacji).

1. W razie zatrzymania natarcia, dowódca wprowadzając do walki odwody, lub wykonując uderzenie ogniowe, powinien doprowadzić do jego kontynuacji. Jeżeli to nie odniesie skutku, należy podjąć je na innym kierunku. Gdy siły są niewystarczające, to przełożony musi zdecydować się na wprowadzenie swoich odwodów lub przerwanie natarcia.

0. Podczas walki w głębi obrony przeciwnika należy liczyć się z jego kontratakami − szczególnie na skrzydła − wykonywanymi w celu utrzymania lub odtworzenia spójności obrony. Należy wówczas dążyć do szybkiego wykrycia kontrataków i rozbicia wojsk przeciwnika, zanim wykonają one uderzenie. W przeciwnym wypadku, nacierające wojska muszą przejść czasowo do obrony. Dyspozycyjne odwody celowo jest użyć do odparcia kontrataku przeciwnika, wówczas siły główne powinny kontynuować natarcie.

0. Jeżeli opór przeciwnika słabnie lub przeciwnik rozpoczyna wycofywanie się, należy szybkimi uderzeniami opanować obiekt natarcia.

1. Podczas pościgu nie można pozwolić przeciwnikowi na umocnienie się na kolejnych pozycjach. Dowódca musi dążyć do zakończenia pościgu okrążeniem lub całkowitym rozbiciem sił przeciwnika. Jeszcze zanim nacierające wojska zajmą obiekty natarcia, przełożony zgodnie ze swoimi dalszymi zamiarami musi określić czy i w jaki sposób:

• kontynuować natarcie,

• wykorzystać powodzenie natarcia w celu okrążenia lub pościgu,

• zatrzymać natarcie i przejść do obrony zajętego obszaru,

• wycofać własne wojska.

Po osiągnięciu celu natarcia nie wolno utracić kontaktu z przeciwnikiem. Jeżeli natarcie ma być kontynuowane, należy określić nowe cele natarcia. Konieczne może być uporządkowanie sił, zmiana ugrupowania oraz ponowna koordynacja ognia z ruchem. Nie może to jednak powodować niepotrzebnego przestoju.

Jeżeli wojska mają przejść do obrony, muszą zmienić ugrupowanie. Wojska wysunięte do przodu ubezpieczają pozostałe siły. Jeżeli dyspozycyjne siły i teren na to pozwala, dokonuje się luzowania. Zluzowane wojska przechodzą do odwodu.

Gdy nacierające wojska mają się wycofać, pozostawia się część sił jako osłonę.

D. ARTYLERIA

1. W natarciu wyodrębnia się następujące zadania taktyczne realizowane ogniem artylerii:

• obezwładnienie systemu wsparcia ogniowego przeciwnika,

• obezwładnienie pododdziałów zmechanizowanych (piechoty) i czołgów przeciwnika w rejonach i na rubieżach obrony (punktach oporu),

• niszczenie środków przeciwpancernych przeciwnika,

• dezorganizowanie dowodzenia,

• wzbronienie odtworzenia systemu ognia, dowodzenia i rozpoznania,

• osłona skrzydeł i luk między oddziałami,

• wzbronienie manewru sił przeciwnika ze skrzydeł i z głębi na kierunek głównego wysiłku obrony (uderzenia wojsk własnych),

• wzbranianie kontrataków i wzmocnienie obrony przeciwpancernej pododdziałów odpierających kontrataki,

• osłona ogniem opanowanych rubieży (obiektów).

1. W zależności od miejsca i roli związku taktycznego (oddziału) w ugrupowaniu operacyjnym (bojowym) oraz sposobu przejścia do natarcia, artyleria, stosownie do decyzji dowódcy ogólnowojskowego, realizuje wsparcie ogniowe wojsk w kilku okresach: w ogniowej osłonie podejścia (OOP), w ogniowym przygotowaniu ataku (OPA), ogniowym wsparciu ataku (OWA) i ogniowym wsparciu natarcia wojsk w głębi obrony przeciwnika. Jeżeli związek taktyczny przechodzi do natarcia z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem, artyleria nie wykonuje zadań ogniowej osłony podejścia wojsk, lecz wsparcie ogniowe rozpoczyna od ogniowego przygotowania ataku. W uzasadnionych przypadkach natarcie można rozpoczynać się bez ogniowego przygotowania ataku. Niezależnie od tego artyleria powinna być w gotowości do zwalczania celów zagrażających wojskom podczas ich podejścia, rozwinięcia i ataku.

Głównym zadaniem w działaniach zaczepnych, wymagającym skutecznego wsparcia ogniowego, będzie przełamanie taktycznej strefy obrony.

3. Ogniową osłonę podejścia wojsk organizuje się podczas natarcia z marszu z zadaniem osłony podchodzących pododdziałów (oddziałów, związków taktycznych) przed ogniem środków wsparcia ogniowego przeciwnika. Rozpoczyna się ją w momencie wyjścia oddziałów pierwszego rzutu z rejonów wyjściowych i prowadzi do czasu rozpoczęcia ogniowego przygotowania ataku. Powyższe zadanie artyleria realizuje poprzez wykonanie określonych zadań ogniowych: obezwładnienie (zniszczenie) aktywnych baterii artylerii przeciwnika oraz obezwładnienie (zniszczenie) punktów kierowania ogniem i środków rozpoznania przeciwnika lub zdezorganizowanie ich pracy. Najbardziej racjonalnym sposobem realizacji ogniowej osłony podejścia jest wydzielenie odpowiednich sił i środków i zachowanie ich gotowości do obezwładnienia artylerii, środków dowodzenia i rozpoznania w miarę wykrycia i ujawnienia ich działalności. W tym celu część artylerii związku taktycznego (oddziału) wyposażona w odpowiednie środki rozpoznania powinna osiągnąć gotowość do otwarcia ognia w momencie, gdy oddziały pierwszego rzutu opuszczą rejony wyjściowe. Sposób wykonania zadań ogniowych i intensywność ognia nie powinny zdradzać własnego zamiaru działań zaczepnych, dlatego wykonuje się je z zasady kolejno, przez wyznaczone siły i środki. Gdy w ogniowej osłonie podejścia wojsk bierze udział lotnictwo, to ponadto do grupy rażonych obiektów zalicza się także środki przeciwlotnicze przeciwnika na kierunku przewidywanego działania lotnictwa.

Wykonanie zadań ogniowej osłony podejścia jest niecelowe, gdy zasadniczym warunkiem powodzenia działań będzie uzyskanie zaskoczenia.

Przejście wojsk do ataku z reguły poprzedza się ogniowym przygotowaniem ataku. Celem ognia artylerii w tym okresie jest przede wszystkim skuteczne obezwładnienie obrony przeciwnika na kierunku przejścia do działań zaczepnych, obezwładnienie (zniszczenie) środków ogniowych (szczególnie środków przeciwpancernych) oraz wywalczenie niezbędnej przewagi ogniowej, a pośrednim celem jest także osłona wojsk własnych przed ogniem przeciwnika podczas rozwijania do ataku. Osiąga się to przez obezwładnienie sił żywych i środków ogniowych przeciwnika na rubieżach obrony (w punktach oporu), artylerii, moździerzy, stanowisk dowodzenia i środków rozpoznania oraz zniszczenie środków przeciwpancernych i innych ważnych celów pojedynczych. Szerokość rejonu obezwładnienia przeciwnika w OPA zależy od szerokości rubieży wejścia do walki oddziałów pierwszego rzutu. Punkt ciężkości ognia skupia się na porażeniu obrony batalionów pierwszego rzutu. OPA może być wykonane w formie jednej-dwóch, a niekiedy trzech nawał ogniowych artylerii z zakrytych stanowisk ogniowych z jednoczesnym wykonaniem ognia na wprost artylerii i wydzielonych środków ogólnowojskowych oraz uderzeniem śmigłowców bojowych. Czas trwania OPA zależy od możliwości ogniowych, potrzeb obezwładnienia przeciwnika i zapewnienia oddziałom pierwszego rzutu warunków rozwinięcia do ataku. Głównym kryterium taktycznym, decydującym o minimalnym czasie trwania OPA, będzie zapewnienie pododdziałom pierwszego rzutu osłony przed ogniem środków przeciwpancernych przeciwnika. Można to osiągnąć w wyniku ustalenia odpowiedniego momentu otwarcia ognia na wprost do tych środków i rozpoczęcia nawały ogniowej artylerii z zakrytych stanowisk ogniowych do przeciwnika rozmieszczonego na przednim skraju. Stopień rażenia poszczególnych celów w OPA zależał będzie od zakładanego stopnia rażenia zgrupowania przeciwnika, możliwości ogniowych angażowanej artylerii oraz stopnia wykrycia celów do momentu rozpoczęcia ognia. Planowanie i wykonanie OPA powinno być realizowane na szczeblu związku taktycznego z uwagi na konieczność zespolenia w nim zadań wsparcia ogólnego i bezpośredniego. Do OPA przechodzi się na sygnał dowódcy związku taktycznego (oddziału) po zakończeniu ogniowej osłony podejścia wojsk i prowadzi się do rozpoczęcia ogniowego wsparcia ataku, czyli do czasu wyznaczonego na wyjście wojsk na linię ataku. Z chwilą zakończenia ogniowego przygotowania ataku niezwłocznie przechodzi się do wykonania zadań ogniowego wsparcia ataku, którego głębokość zależy od charakteru, stopnia przygotowania i struktury obrony oraz ugrupowania przeciwnika.

OWA jest bezpośrednią kontynuacją OPA.. Podstawowym celem działalności ogniowej artylerii w tym okresie jest utrzymanie skutków OPA poprzez wzbronienie przeciwnikowi odtworzenia systemu ognia oraz podwyższenia skutków ogniowego przygotowania ataku, a przez to umożliwienie uzyskania wysokiego tempa atakującym wojskom i zachowanie ciągłości ataku przy minimalnych stratach własnych. Osiąga się to przez kolejne, uzupełniające obezwładnienie obiektów ataku, głównie środków ogniowych przeciwnika oraz innych środków walki działających na korzyść obrony. Wynika z tego, że w czasie OWA obiekty ataku i część innych celów będzie rażona powtórnie. Ponadto powinny być rażone te obiekty (cele), które nie zostały wykryte do czasu rozpoczęcia OPA. Bezpośrednie wsparcie ataku jest realizowane na szczeblu oddziału, ale artyleria związku taktycznego może brać w nim udział, wykonując wzmocnienie ogniem. Równolegle z bezpośrednim wsparciem atakujących pododdziałów, artyleria związku taktycznego prowadzi wsparcie ogólne. W czasie OWA polega ono na zwalczaniu artylerii, środków dowodzenia i rozpoznania przeciwnika, a także pododdziałów przeciwnika rozmieszczonych na skrzydłach, w celu osłony atakujących pododdziałów przed oddziaływaniem ogniowym z kierunków nie atakowanych. W zależności od stopnia rozbudowy obrony przeciwnika, stopnia jej rozpoznania i możliwości własnych środków ogniowych − ogniowe wsparcie ataku może być realizowane metodą: kolejnych ogni ześrodkowanych (pojedynczych lub podwójnych) lub ognia ześrodkowanego i ogniem do celów pojedynczych.

Ogniowe wsparcie natarcia wojsk w głębi obrony przeciwnika rozpoczyna się najczęściej po pokonaniu obrony batalionów pierwszego rzutu przeciwnika, a kończy po wykonaniu zadania przez związek taktyczny. Prowadzi się je w celu zapewnienia wysokiego tempa działań, utrzymania ich ciągłości oraz osłony wojsk przed ogniem przeciwnika.

Gdy przeciwnik rozpoczyna wycofanie, nacierające oddziały przechodzą od ciągłego, nieprzerwanego ataku do pościgu, którego treścią będą, kolejno po sobie następujące przemieszczania, manewry i uderzenia na przeciwnika pośpiesznie organizującego obronę. Manewrowe elementy działań będą wymagały wsparcia ogólnego, a uderzenia na obiekty ataku, wsparcia bezpośredniego. W tym okresie będą rażone również te obiekty, które nie zostały porażone wcześniej lub były rażone w zbyt niskim stopniu. Zadania wsparcia ogólnego i bezpośredniego nie muszą być wzajemnie, ściśle powiązane. Jednak w działaniach wojsk w tym okresie można wyodrębnić pewne momenty, w których konieczne będzie silne wsparcie ogniowe i koordynacja zadań wsparcia ogólnego i bezpośredniego.

Zadaniami taktycznymi wsparcia natarcia w głębi obrony przeciwnika będzie wsparcie wprowadzania do walki odwodów, forsowania przeszkód wodnych oraz pokonywania kolejnych rubieży obronnych. W takich sytuacjach może być konieczne wykonanie ogniowego przygotowania i wsparcia ataku, ale w mniejszym zakresie niż przed rozpoczęciem natarcia. Wówczas ogniowe przygotowanie i wsparcie ataku ogniem artylerii będzie wykonywane najczęściej w formie jednej nawały ogniowej. Czas jej trwania do obiektów ataku, będzie zależał głównie od czasu potrzebnego pododdziałom na pokonanie strefy ognia przeciwpancernego przeciwnika aż do rubieży bezpiecznego oddalenia od wybuchów pocisków własnej artylerii. Wykonanie zadań wsparcia ogólnego będzie również podporządkowane potrzebom osłony wojsk przed ogniem środków wsparcia ogniowego przeciwnika (artylerii) i może wyprzedzać rażenie obiektów ataku lub może być prowadzone równolegle. Podczas wsparcia natarcia w głębi obrony przeciwnika, może również wystąpić zadanie wsparcia desantów taktycznych oraz oddziałów rajdowych i wydzielonych. Ponadto, podczas odpierania kontrataków i przeciwuderzeń, artyleria będzie wykonywała zadania podobnie jak w działaniach obronnych.

Do wykonania zadań artyleria rozwija się w ugrupowanie bojowe na kierunku przejścia do działań zaczepnych. Stanowiska dowodzenia, punkty obserwacyjne i stanowiska środków rozpoznania rozmieszczone są podobnie jak w obronie, ale nieco bliżej przedniego skraju, tak aby zapewnić jak najdłuższe nieprzerwane ich funkcjonowanie w początkowym okresie natarcia. Wielkość rejonu SO zależy od liczby posiadanych dywizjonów, szerokości pasa natarcia oraz pojemności dogodnego rejonu do rozwinięcia artylerii. Zwykle jest on mniejszy niż w obronie. Zachowanie zasady wykonywania tylko jednego zadania z jednego stanowiska ogniowego w natarciu nie zawsze będzie możliwe. Szczególnie dotyczy to zadań w ogniowym przygotowaniu i wsparciu ataku. Stanowiska dowodzenia artylerii rozmieszcza się w rejonie stanowisk ogniowych oraz w pobliżu stanowisk dowodzenia wspieranych wojsk. Punkty obserwacyjne artylerii i stanowiska środków rozpoznania rozmieszcza się tak, aby zapewnić warunki skutecznego rozpoznania przeciwnika oraz współdziałanie z nacierającymi pododdziałami.

Z artylerii przeciwpancernej organizuje się odwody przeciwpancerne. Przed natarciem odwód przeciwpancerny związku taktycznego zajmuje rejon rozmieszczenia w miejscu dogodnym do wykonania zadań wsparcia walki o utrzymanie dogodnej rubieży wejścia do walki i dalszego działania. Odwód przeciwpancerny oddziału może przed rozpoczęciem natarcia zająć rejon wyjściowy lub bezpośrednio z marszu rubież ogniową do wykonania zadań ogniem na wprost w OPA.

W toku natarcia odwód przeciwpancerny przemieszcza się w wyznaczonym kierunku zagrożenia pancernego, zajmując kolejne rejony rozmieszczenia w gotowości do zajęcia zaplanowanych lub nieplanowych rubieży ogniowych. Rubieże ogniowe do odparcia kontrataku przeciwnika wyznacza się w odległości zapewniającej pogłębienie obrony przeciwpancernej pododdziałów pierwszego rzutu. Do osłony podejścia i rozwinięcia odwodu ogólnowojskowego, przy wprowadzaniu go do walki, rubież ogniową odwodu przeciwpancernego wybiera się bezpośrednio na wysokości linii wprowadzenia do walki.

E. WOJSKA OBRONY PRZECIWLOTNICZEJ

1. W natarciu wojska OPL zapewniają osłanianym wojskom sprzyjające warunki do pomyślnego wykonania zadań zaczepnych przez aktywne zwalczanie przeciwnika powietrznego we współdziałaniu z siłami powietrznymi, pododdziałami osłony elektronicznej, sąsiednimi oddziałami przeciwlotniczymi oraz osłanianymi wojskami.

1. Główny wysiłek osłony skupiają w punkcie ciężkości, na wojskach odpierających kontrataki (przeciwuderzenia), forsujących przeszkody wodne, odwodach w czasie wprowadzania do walki (bitwy).

1. Oddziały (pododdziały) wojsk obrony przeciwlotniczej w zależności od warunków przejścia osłanianych wojsk do natarcia mogą przystąpić do działań bojowych z marszu po podejściu z głębi lub z ugrupowania obronnego (z bezpośredniej styczności bojowej z przeciwnikiem).

1. W natarciu z marszu oddziały (pododdziały) przeciwlotnicze przechodzą do działań bojowych z ugrupowania bojowego w rejonie wyjściowym lub z jego pominięciem, przemieszczając się bezpośrednio z  głębi.

1. Opuszczenie rejonu wyjściowego odbywa się kolejno w ustalonym porządku i na sygnał (komendę). W pierwszej kolejności na stanowiska ogniowe (bojowe) wychodzą pododdziały przeciwlotnicze przewidziane w pierwszej linii ugrupowania bojowego. Mogą one przemieszczać się, realizując osłonę przeciwlotniczą w ugrupowaniu oddziałów wydzielonych i awangard lub zajmować wyznaczone rejony pod osłoną wojsk działających w przodzie.

1. Podczas natarcia z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem oddziały (pododdziały) przeciwlotnicze przechodzą do działań bojowych z ugrupowania zajmowanego do osłony wojsk w obronie lub po luzowaniu wojsk będących w bezpośredniej styczności.

1. Ugrupowanie bojowe oddziału i pododdziałów przeciwlotniczych w natarciu powinno odpowiadać zamiarowi wykonania przez wojska uderzenia (rozbicia przeciwnika) oraz stosowanej formie natarcia.

1. Pododdziały przeciwlotnicze z reguły rozwija się w odstępach, zapewniających niezbędną głębokość ugrupowania, umożliwiającą zachowanie ciągłości osłony wojsk w punkcie ciężkości oraz szybkie wykonanie manewru po dokonaniu przełamania (pokonania) obrony przeciwnika i w toku dalszego natarcia.

1. W każdej sytuacji bojowej w natarciu utrzymuje się niezbędne siły w stałej gotowości do podjęcia natychmiastowej walki z przeciwnikiem powietrznym, organizuje wielowarstwowy system ognia przeciwlotniczego oraz kompleksowe rozpoznanie środków napadu powietrznego. Ponadto zapewnia się warunki do wykonania manewru oraz zdolność do przeniesienia wysiłku osłony przeciwlotniczej, stosownie do zamiaru walki i działania przeciwnika oraz maksymalne wykorzystanie możliwości bojowych, ciągłość osłony podczas wykonania przez wojska zasadniczych zadań, a także umiejętne wykorzystanie infrastruktury taktycznej w celu zwiększenia żywotności wojsk obrony przeciwlotniczej.

F. WOJSKA INŻYNIERYJNE

Wojska inżynieryjne w natarciu wykorzystuje się głównie w celu wsparcia inżynieryjnego mobilności i kontrmobilności. Tworzenie warunków do ruchu wojsk własnych w terenie polega na: przygotowaniu i utrzymaniu dróg, wykonywaniu przejść w zaporach inżynieryjnych i przeszkodach naturalnych oraz urządzaniu i utrzymaniu przepraw przez przeszkody wodne.

1. W natarciu przygotowuje i utrzymuje się drogi w celu stworzenia możliwości wykonania manewru elementami ugrupowania operacyjnego i taktycznego. Drogi wcześniej się rozpoznaje i ustala ich przydatność do ruchu wojsk. Liczba przygotowywanych i utrzymywanych dróg zależna jest od wielkości sił wykonujących manewr, gęstości sieci drogowej oraz możliwości wykonawczych pododdziałów drogowo-mostowych. Do przygotowania i utrzymania dróg związku taktycznego i oddziałów zmechanizowanych (pancernych) organizuje się oddziały zabezpieczenia ruchu.

2. Do pokonania terenu umocnionego zaporami inżynieryjnymi wykorzystuje się istniejące luki w polach minowych lub wykonuje się przejścia w zaporach. Wykonanie przejść w zaporach minowych polega na usuwaniu min różnymi sposobami w pasie terenu o takiej szerokości, która zapewnia bezpieczeństwo poruszającym się żołnierzom i pojazdom. Do wykonywania przejść podczas natarcia w terenie o znacznym nasyceniu zaporami minowymi i występowaniu innych przeszkód terenowych organizuje się oddziały i grupy torujące.

3. W toku natarcia pododdziały przeprawowe, pontonowe i budowy mostów urządzają i utrzymują przeprawy tymczasowe, a także zapewniają bezpieczeństwo przekraczania przeszkód wodnych wpław, w bród, pod wodą i po lodzie. Liczbę i rodzaj przepraw na danym odcinku przeszkody wodnej ustala dowódca prowadzący natarcie.

4. Do budowy zapór minowych podczas odpierania kontrataków (przeciwuderzeń) przeciwnika wyznacza się oddziały zaporowe i pododdziały saperów wyposażone w sprzęt do pośpiesznego zakładania zapór minowych oraz wykonywania niszczeń mostów i obiektów drogowych.

Pozostałe zadania wsparcia inżynieryjnego natarcia wojska inżynieryjne realizują w zależności od potrzeb i przyjętych przez dowódcę priorytetów.

0904. DOWODZENIE I ŁĄCZNOŚĆ

A. DOWODZENIE

1. Stanowiska dowodzenia i ich przemieszczanie powinno być tak zorganizowane, aby zabezpieczały one wymagania dowódcy i potrzeby pola walki. Wariantowość zaplanowanego przemieszczania pozwala zawczasu przeprowadzić rozpoznanie rejonów ich rozmieszczenia, przy czym wysunięte stanowiska dowodzenia planuje się przed rozpoczęciem natarcia.

1. Dowódca musi być na bieżąco informowany o postępie natarcia, reakcjach przeciwnika i zaistniałej sytuacji. W toku natarcia dowódca daje większą inicjatywę podwładnym, pozwalając im reagować na zachodzące zmiany. Znając dokładnie koncepcję działania swojego przełożonego oraz sytuację, podwładny realizuje plan operacji i modyfikuje go w razie potrzeby.

1. Zarządzenia przygotowawcze i wstępne zarządzenia operacyjne wydawane są w celu zapewnienia maksymalnego wykorzystania dostępnego czasu na przygotowanie natarcia. Rozkazy operacyjne obejmują w szczegółach jedynie początkowy okres natarcia. Dla etapów późniejszych dowódca wydaje jedynie ogólne wytyczne. Zapoznaje szczegółowo podwładnych ze swoją koncepcją działań, lecz jej wykonanie pozostawia podległym dowódcom. W miarę rozwoju sytuacji, uzupełnia i precyzuje rozkaz operacyjny, przekazując zadania w formie zarządzeń operacyjnych. Powodzenie działań zależy przede wszystkim od inicjatywy podległych dowódców, szczególnie w okresie pościgu.

1. Podczas planowania natarcia należy uwzględnić możliwość jego prowadzenia od linii wyjściowej do obiektu, a tym samym określić niezbędną liczbę elementów organizacyjnych (koordynacyjnych). Ich liczba zależy od koncepcji działania dowódcy oraz sposobu dowodzenia podległymi wojskami. Obejmować one mogą wyznaczenie:

• rejonów ześrodkowania,

• dróg rozwijania wojsk do natarcia,

• położenia wyjściowego do natarcia,

• linii wyjściowej do natarcia,

• linii rozgraniczenia, koordynacji i ognia,

• osi natarcia, dróg marszu,

• celów natarcia (pośrednich celów natarcia),

• przedsięwzięć kontroli przestrzeni powietrznej.

B. ŁĄCZNOŚĆ

1. Do organizacji łączności w natarciu wykorzystuje się wszystkie rodzaje środków łączności, a ich zakres wykorzystania zależy przede wszystkim od zaistniałej sytuacji operacyjno-taktycznej, otrzymanego zadania i decyzji dowódcy.

1. W zależności od szczebla dowodzenia w natarciu organizuje się następujące sieci (linie) łączności:

• na szczeblu korpusu, operacyjno-taktyczną sieć łączności, autonomiczne sieci (kierunki) radiowe, umożliwiające przekazywanie informacji do radiowych sieci pola walki, bezpośrednie linie telekomunikacyjne pomiędzy stanowiskami dowodzenia, linie dowiązania do operacyjno-taktycznej sieci łączności korpusu, stacjonarnej sieci łączności SZ, linie dowiązania do systemów łączności sprzymierzonych wojsk;

• na szczeblu dywizji, radiową sieć pola walki, taktyczna sieć teletransmisyjna, bezpośrednie linie telekomunikacyjne pomiędzy stanowiskami dowodzenia, linie dowiązania do taktycznej sieci teletransmisyjnej dywizji oraz operacyjno-taktycznej sieci łączności korpusu, a także stacjonarnej sieci łączności SZ, linie dowiązania do systemów łączności sprzymierzonych wojsk;

• na szczeblu brygady, radiowa sieć pola walki, bezpośrednie linie radiowe pomiędzy stanowiskami dowodzenia podległych elementów ugrupowania bojowego, linie dowiązania do taktycznej sieci teletransmisyjnej dywizji;

• na szczeblu batalionu, radiowa sieć pola walki organizowana w oparciu o radiowe środki łączności (zakresu UKF i KF).

1. Zasadniczym rodzajem łączności w natarciu na szczeblu batalion (równorzędny), brygada, dywizja są relacje radiowe (sieci, kierunki) oraz linie radiowe.

1. Zaplanowany i zorganizowany na czas natarcia system łączności, powinien zabezpieczyć łączność na całą głębokość zadania, uwzględniając zapewnienie ciągłości łączności dowodzenia.

1. W natarciu jest organizowana łączność:

a) dowodzenia:

• jako bezpośrednie linie łączności radiowej tzw. autonomiczne (kierunki lub sieci radiowe z możliwością dostępu radiowego), na każdym szczeblu dowodzenia;

• pomiędzy stanowiskami dowodzenia z wykorzystaniem bezpośrednich linii teletransmisyjnych oraz z wykorzystaniem taktycznej lub operacyjno-taktycznej sieci telekomunikacyjnej.

b) współdziałania:

• bezpośrednie linie łączności radiowej (kierunki i sieci radiowe);

• z wykorzystaniem taktycznej lub operacyjno-taktycznej sieci teletransmisyjnej.

6. Bezpośrednim organizatorem systemu łączności na danym szczeblu dowodzenia jest szef (dowódca) łączności i informatyki danego szczebla.

6. Przekazywanie sygnałów ostrzegania i alarmowania zapewnia się we wszystkich relacjach łączności na zasadach pierwszeństwa przed innymi informacjami.

6. Stosowanie środków przewodowych jak i wojskowej poczty polowej w działaniach zaczepnych jest ograniczone.

0905. LOGISTYKA

1. Zabezpieczenie logistyczne wojsk w natarciu jest organizowane i realizowane głównie w oparciu o ruchome (polowe) siły i środki logistyczne. Ponadto wykorzystywane są zasoby terenowej infrastruktury logistycznej oraz zdobycz wojenna.

1. Wojskom pierwszego rzutu, szczególnie walczącym w punkcie ciężkości, środki bojowe i materiałowe dowożone są transportem przełożonego. Pozostałe ZT (oddziały, pododdziały) środki bojowe i materiałowe pobierają, ze źródeł zaopatrzenia przydzielonych przez przełożonego, transportem własnym. Jednostkom walczącym w znacznym oderwaniu od sił głównych mogą być przydzielone czołówki materiałowe (głównie z amunicją i paliwami).

1. W realizacji przedsięwzięć ewakuacyjno-remontowych stosuje się zasadę odtwarzania w pierwszej kolejności zdatności technicznej uzbrojenia i sprzętu wojskowego wymagającego najmniejszego nakładu sił i środków remontowych oraz odgrywającego zasadniczą rolę w natarciu.

1. Pomoc medyczna rannym i chorym żołnierzom w wojskach pierwszego rzutu ograniczana jest do ratowania życia.

1. W realizacji zadań transportowych priorytet mają wojska walczące w punkcie ciężkości. Dowóz deficytowych rodzajów zaopatrzenia odbywa się tym rodzajem transportu, który gwarantuje najszybsze ich dostarczenie odbiorcom.

1. W natarciu z marszu jednostki logistyczne pozostają w gotowości do przyjęcia odpowiedniego ugrupowania w pasie natarcia. Pierwszy rzut tworzą: jednostki medyczne oraz urządzenia logistyczne organizowane przez jednostki techniczne i zaopatrzenia, przemieszczające się za pierwszym rzutem ugrupowania operacyjnego (bojowego). Pozostałe jednostki i urządzenia logistyczne przemieszczają się za odwodem.

1. W natarciu z położenia w bezpośredniej styczności z przeciwnikiem do czasu rozpoczęcia działań jednostki i urządzenia logistyczne pozostają w wyznaczonych (dotychczasowych) rejonach. Podczas natarcia wydzielane jednostki i urządzenia logistyczne (pierwszy rzut logistyczny) przemieszczają się za wojskami pierwszego rzutu. Zadania zabezpieczenia logistycznego wojsk wykonują w marszu lub na krótkotrwałych postojach.

1. Z chwilą przejścia wojsk do pościgu pierwszy rzut logistyczny przemieszcza się w ugrupowaniu przyjętym na czas natarcia. Oddziały wydzielone (rajdowe) wzmacnia się jednostkami zaopatrzenia (transportowymi z zapasami amunicji i paliw) oraz jednostkami ewakuacji sprzętu, remontowymi i medycznymi. W razie oderwania się oddziału wydzielanego (rajdowego) od sił głównych, do dowozu zaopatrzenia wykorzystuje się transport powietrzny, który w rejsie powrotnym ewakuuje rannych i chorych.

ROZDZIAŁ 10

DZIAŁANIA OPÓŹNIAJĄCE

1001. ZASADY OGÓLNE

Działania opóźniające są jednym z podstawowych rodzajów walki, obejmują one szereg kolejnych starć o charakterze obronnym i zaczepnym, szeroko stosowany manewr i działania osłabiające potencjał przeciwnika, których ostatecznym celem jest zatrzymanie jego natarcia. Działania te prowadzi się w wyznaczonych pasach lub na kierunkach. W ramach pasa opóźniania oddziały (pododdziały) mogą mieć przydzielone kierunki (rejony) opóźniania. Na kierunkach i w rejonach opóźniania wyznacza się pozycje opóźniania (przednią, pośrednie, końcową).

Działania opóźniające prowadzi się przeciwko przeważającym siłom przeciwnika, mogą być one niezależne lub mieścić się w ramach innych rodzajów walki.

Istotą działań opóźniających jest unikanie przewlekłych walk, przez stawianie nacierającym oporu na kolejnych pozycjach opóźniania, nie dopuszczając do rozstrzygających starć.

1. Do celów działań opóźniających zaliczamy:

• zadanie przeciwnikowi znacznych strat, bez wdawania się w przewlekłe walki,

• zyskanie czasu kosztem stopniowej utraty terenu,

• skierowanie przeciwnika w określonym kierunku i tym samym przejęcie inicjatywy,

• wyprowadzenie wojsk, w wypadku zagrożenia rozbiciem ich przez przeciwnika,

• ustalenie głównego kierunku natarcia przeciwnika.

1. W działaniach opóźniających szczególnie ważne są następujące zasady i czynniki:

• rozpoznanie,

• połączenie manewru i siły ognia,

• teren,

• czas,

• przestrzeń,

• aktywność i różnorodność oddziaływania na przeciwnika,

• podtrzymywanie swobody działania,

• walka elektroniczna,

• obrona i ochrona,

• pozorowanie.

1. Terminowa i wiarygodna informacja o zamiarach i możliwościach oraz słabych stronach przeciwnika, pozyskiwana środkami rozpoznania wszystkich szczebli dowodzenia potrzebna będzie przez cały czas trwania działań opóźniających.

1. Manewr w połączeniu z ogniowo-elektronicznym oddziaływaniem pozwala zadawać przeciwnikowi straty, a także przygotowuje i wspiera zwroty zaczepne. Siły opóźniające stosują manewr i ogień także w celu wyjścia z walki i przejścia na nowe pozycje. Ponadto ogniem dozoruje się oraz zagradza luki i otwarte skrzydła w ugrupowaniu wojsk własnych.

1. Wojska prowadzące działania opóźniające powinny efektywnie wykorzystywać teren, przez co zmuszają przeciwnika do prowadzenia wyczerpujących działań w celu jego opanowania. Teren powinien zrekompensować skromność sił opóźniających, a ponadto stawiać nacierającego przeciwnika w możliwie niekorzystnym położeniu. Przeszkody terenowe w połączeniu z rażeniem przeciwnika staną się dogodnymi miejscami do podjęcia walki ze znacznie silniejszym jego zgrupowaniem.

1. Do podstawowych wyznaczników czasowych w działaniach opóźniających zaliczamy: czas dyspozycyjny na przygotowanie pozycji opóźniania oraz nakazany czas opóźniania.

1. Przydzielony pas (rejon) musi posiadać wystarczającą głębokość, umożliwiającą prowadzenie działań opóźniających na kilku pozycjach opóźniania .

1. Siły opóźniające muszą wykorzystywać każdą dogodną sytuację do wykonania zwrotów zaczepnych.

1. Wojska przeznaczone do działań opóźniających dzielą się na te, które prowadzą aktywne opóźnianie przeciwnika, wycofujące się na kolejną pozycję opóźniania oraz te, które pozostają w odwodzie.

1. Wojska prowadzące działania opóźniające powinny wykorzystywać środki walki elektronicznej do rozpoznania, zakłócania i mylenia podchodzącego przeciwnika, stosując zakłócenia i pozorację przeciwko elementom rozpoznania, systemom dowodzenia i kierowania ogniem.

1. Obrona i ochrona są ważnym elementem zapewniającym żywotność dla sił opóźniających. Zamierzenia te wykonuje się wykorzystując ukrycia, maskowanie, pozorowanie, ochronę ważnych obiektów oraz walkę elektroniczną.

1002. UGRUPOWANIE I ZADANIA

A. UŻYCIE RODZAJÓW WOJSK

1. Wojska zmechanizowane i pancerne w działaniach opóźniających odgrywają zasadniczą rolę i wykonują podstawowe - najważniejsze zadania. Ich siła ognia pozwala skutecznie oddziaływać na przeciwnika, a duże możliwości manewrowe pozwalają im szybko przemieszczać się pomiędzy kolejnymi pozycjami lub na skrzydła.

1. Wojska OT posiadają ograniczone możliwości do podjęcia działań opóźniających. Mogą natomiast podejmować skuteczną walkę z przeciwnikiem na zawczasu przygotowywanych pozycjach opóźniania lub w terenie dogodnym dla nich. W każdym przypadku zmuszając jego do rozwinięcia się, zanim wycofają się one na kolejną pozycję. Skuteczność ich działania wymagać będzie zwiększonej uwagi, co do odejścia lub przemieszczania się pomiędzy kolejnymi pozycjami, pod osłoną wsparcia ogniowego, przy maksymalnym wykorzystaniu terenu.

1. Wojska aeromobilne mogą być szeroko wykorzystane w działaniach opóźniających. Są one w stanie prowadzić działania rajdowe lub wzmacniać siły, umożliwiając szybkie ześrodkowanie wysiłków wojsk w kluczowych miejscach. Mogą także szybko rozśrodkowywać się w celu zmniejszenia wrażliwości na uderzenia oraz spełniać rolę sił odwodowych. Śmigłowce uzbrojone mogą skutecznie wspierać naziemne siły opóźniające przede wszystkim przez zwalczanie celów opancerzonych przeciwnika.

Śmigłowce rozpoznawcze, wielozadaniowe i transportowe mogą odegrać ważną rolę w działaniach opóźniających przez:

• zwiększenie operatywności dowodzenia i łączności,

• prowadzenie rozpoznania, obserwacji i wskazywania celów,

• przerzut pododdziałów ochrony obiektów,

• przerzut wojsk między pozycjami opóźniania,

• stawianie narzutowych zapór minowych,

• ewakuację rannych i chorych,

• zaopatrywanie wojsk.

4. Podczas prowadzenia działań opóźniających artyleria, wykorzystując maksymalny zasięg ognia, zwalcza przeciwnika ogniem ześrodkowanym i za pomocą zdalnie ustawianych pól minowych na podejściach do pozycji opóźniania oraz wspiera wojska prowadzące opóźnianie. W tym celu realizuje podstawowe zadania taktyczne:

• wzbrania i dezorganizuje podejście wojsk przeciwnika,

• obezwładnia i oślepia pododdziały rozpoznawcze i ubezpieczenia bojowe przeciwnika,

• blokuje przeciwnika i zmusza go do rozwinięcia,

• kanalizuje manewr przeciwnika,

• wzbrania atak czołowych pododdziałów przeciwnika,

• osłania wycofanie wojsk na kolejne pozycje opóźniania,

• osłania rejony nie zajęte oraz luki i skrzydła.

Do wsparcia działań opóźniających angażuje się artylerię samobieżną (lufową i rakietową do ognia pośredniego oraz zestawy przeciwpancernych pocisków kierowanych). Odpowiednio do celu i sposobu działania wspieranych wojsk zmechanizowanych i pancernych, pierwszym okresem wsparcia ogniowego będzie ogniowe wzbronienie podejścia i rozwinięcia wojsk przeciwnika, a celem − dezorganizacja podejścia i oślepienie rozpoznania przeciwnika oraz zmuszenie go do rozwinięcia i wykonania ataku siłami głównymi.

Drugi okres wsparcia ogniowego uzależniony będzie od przebiegu walki w pierwszym, wymienionym wyżej, okresie i stopnia realizacji zakładanego celu.

W przypadku podjęcia przez przeciwnika próby pokonania obrony wojsk na pozycji opóźniania częścią sił, drugim okresem wsparcia będzie ogniowe odparcie ataku. Po wprowadzeniu przez przeciwnika sił głównych, kolejnym okresem wsparcia ogniowego będzie ogniowa osłona wojsk podczas wycofania na kolejną pozycję opóźniania.

W toku walki na kolejnych pozycjach opóźniania artyleria powinna zapewnić ciągłość wsparcia ogniowego wykonując zadania wzbraniania ataku oraz osłony wojsk podczas ich wycofania. Ważnym zadaniem artylerii jest osłona skrzydeł wojsk prowadzących działania opóźniające.

5. W działaniach opóźniających oddział (pododdział) przeciwlotniczy osłania wojska na kierunkach (w rejonach) i pozycjach opóźniania. Walkę z przeciwnikiem powietrznym prowadzi w ugrupowaniu bojowym, którego zmiany dokonuje w drodze kolejnej zmiany stanowisk ogniowych pododdziałów w głąb obrony. Manewr ten powinien zapewnić utrzymanie ciągłości osłony wojsk na zasadniczych rubieżach opóźniania zajmowanych metodą przemienną, osłonę najważniejszych elementów ugrupowania bojowego wojsk (obiektów) w podstawowych okresach walki i na głównych kierunkach (rubieżach) zagrożenia z powietrza oraz zapewnić warunki przyjęcia nowego ugrupowania w celu osłony wojsk podczas wyjścia z walki i w toku dalszych działań po zerwaniu kontaktu bojowego z przeciwnikiem.

0. W terenie utrudniającym lub kanalizującym ruch (manewr) wojsk, pułk (dywizjon) przeciwlotniczy może część sił zawczasu skierować i rozwinąć w celu osłony wojsk podczas przekraczania przełęczy, ciaśnin, mostów, przepraw, węzłów drogowych oraz innych rejonów szczególnie narażonych na uderzenia przeciwnika z powietrza.

0. W przypadku zerwania przez osłaniane wojska kontaktu bojowego z przeciwnikiem i oderwanie się od niego na odległość umożliwiającą sformowanie kolumn marszowych, pułk (dywizjon) przeciwlotniczy osłania siły główne ogólnowojskowego związku taktycznego (oddziału) metodą towarzyszenia i przemieszcza się w kolumnach osłanianego obiektu lub samodzielnie do wyznaczonego rejonu.

5. Wsparcie inżynieryjne działań opóźniających obejmuje: budowę zapór inżynieryjnych utrudniających ruch przeciwnikowi oraz zapewnienie wojskom własnym warunków terenowych do wykonania manewru.

0. Wojska inżynieryjne wspierają działania opóźniające, przede wszystkim poprzez budowę zapór, w tym pól minowych, i wykonywanie niszczeń. Zapory minowe w powiązaniu z systemem ognia wnoszą decydujący wkład w obniżenie tempa działań przeciwnika.

0. Zapory inżynieryjne wykonuje się na znacznej głębokości ugrupowania wojsk własnych z zachowaniem luk i przerw umożliwiających wycofanie. Powinny być tak zakładane, aby powodowały skierowanie uderzenia przeciwnika w miejsca wcześniej zaplanowane i dogodne do rażenia ogniowego.

0. Budowa zapór inżynieryjnych musi być ściśle zaplanowana, a informacje o zaporach muszą być przekazane podwładnym w celu szczegółowego poinformowania ich co do miejsca założenia, sposobu wykorzystania oraz ochrony i zamykania przejść. Wszystkie siły prowadzące działania opóźniające muszą wiedzieć, które luki w zaporach i przejścia utrzymywane będą w stanie otwartym. Wyznacza się pododdziały saperów do zamykania zapór minowych oraz określa się niezbędne sygnały współdziałania podczas ich przekraczania przez wojska.

0. Część wojsk inżynieryjnych wyposażonych w opancerzone transportery wyznacza się do wspólnego działania z wojskami będącymi w styczności z przeciwnikiem w celu wykonywania niszczeń zaporowych i budowy zapór minowych na drogach odejścia.

0. Obsługiwane przejścia w zaporach minowych bezpośrednio przed podejściem przeciwnika lub na sygnał przełożonego szybko są zamykane przez pododdziały saperów, które następnie wycofują się na kolejną rubież minowania w głębi ugrupowania wojsk własnych. Do wykonywania niszczeń dróg i mostów stałych na kierunkach uderzenia przeciwnika z pododdziałów saperów organizuje się grupy minersko-niszczące.

0. Trudny teren może spowodować skupienie wysiłku na przygotowaniu i utrzymywaniu dróg marszu dla manewru sił opóźniających. W ramach tworzenia warunków do manewru wojsk własnych wojska inżynieryjne przygotowują drogi wycofania, urządzają przeprawy przez przeszkody wodne oraz wykonują przejścia w narzutowych zaporach minowych ustawionych przez przeciwnika na kierunkach odejścia.

0. Wojska inżynieryjne powinny otrzymać maksimum czasu na zaplanowanie i realizację swoich zadań. Wsparcie inżynieryjne realizowane może być na prośbę dowódców walczących wojsk.

5. We wszystkich etapach działań opóźniających powinny być wykonywane zadania walki elektronicznej. Najważniejsze z nich to:

• rozpoznanie elektroniczne głównego zgrupowania zaczepnego przeciwnika, jego systemu dowodzenia i kierowania ogniem;

• obezwładnienie zakłóceniami relacji łączności radiowej;

• prowadzenie dywersji;

• pozorowanie i maskowanie z wykorzystaniem aktywnych i pasywnych środków;

• obrona elektroniczna środków łączności.

1003. PROWADZENIE DZIAŁAŃ OPÓŹNIAJĄCYCH

1. Działania opóźniające mają na celu stopniowe oddawanie terenu bez wdawania się w przewlekłe walki. Trzeba więc umiejętnie wykorzystać naturalne zasłony i ukrycia terenowe, a zarazem wszechstronnie maskować przewidywany manewr. Należy szeroko stosować fortel i podejmowanymi działaniami wprowadzić przeciwnika w błąd, co do zamiaru dalszego powstrzymywania jego natarcia. Czołowe oddziały przeciwnika należy zwalczać w miarę ich podchodzenia do przedniej pozycji opóźniania. W tym oddziaływaniu istotną rolę odgrywa rażenie ogniowo-elektroniczne.

Podchodzące wojska zwalczają różni wykonawcy zadań cząstkowych. W miarę przybliżania się przeciwnika do pierwszej pozycji opóźniania bronią jej organiczne siły i środki oraz środki przełożonego, przewidziane do działania na danym kierunku. Wspólnym wysiłkiem dążą do powstrzymania natarcia przeciwnika i uniemożliwienia mu pokonania z marszu przedniej pozycji. Aktywna działalność broniących się pododdziałów ma utwierdzić nacierającego w przekonaniu, iż napotkał dobrze rozbudowaną rubież obronną, której pokonanie wymagać będzie zaangażowania sił głównych oraz odpowiedniego przygotowania i zabezpieczenia mającego nastąpić ataku.

Narastająca siła ognia wraz z zaporami inżynieryjnymi powinna potwierdzać napotkanie silnej pozycji obronnej i czasowo zatrzymać przeciwnika.

Dążąc do uzyskania dodatkowego czasu, można oprócz działalności ogniowej, elektronicznej i minerskiej, stosować inne formy oddziaływania na podchodzące się wojska przeciwnika. Skutecznym sposobem hamującym ruch mogą się okazać zasadzki. Podobny rezultat można również uzyskać przez zaskakujące uderzenia śmigłowców bojowych, działalność grup dywersyjno-rozpoznawczych i desantowoszturmowych, umiejętne stosowanie zapór inżynieryjnych. Temu też celowi można podporządkować działania pododdziałów, które na skutek dotychczasowej walki znalazły się przed przednią pozycją opóźniania.

Z chwilą rozpoczęcia przez przeciwnika natarcia wojska broniące przedniej pozycji opóźniania odpierają atak oddziałów czołowych. Przez skupienie ognia artylerii i środków przeciwpancernych na wybranych kierunkach zatrzymują pancerno-zmechanizowane zgrupowania przeciwnika.

Ważnym jest, aby samemu nie stać się obiektem ataku, nie zdekonspirować posiadanego potencjału bojowego i nie zdradzić miejsc (rejonów) stanowisk ogniowych i przyjętego zamiaru walki. Dlatego artyleria wykonuje swe zadania z tymczasowych lub zapasowych stanowisk ogniowych, ciągle manewrując. W podobny sposób wykorzystuje się inne środki, dążąc do dezorganizowania poczynań przeciwnika.

Z chwilą powstrzymania natarcia wojsk przeciwnika na określonym kierunku, należy liczyć się z jego wznowieniem na innym. Dlatego trzeba być przygotowanym na taką ewentualność i posiadać możliwości reagowania na szybką zmianę sytuacji.

Pododdziały broniące pozycji opóźniania wycofują się w sposób skryty, po wcześniej rozpoznanych, a w warunkach ograniczonej widoczności oznakowanych drogach. Czynią to tak, aby przeciwnik nie zorientował się w wykonywanym manewrze i nie rozszyfrował sposobu prowadzenia działań. W dotychczas bronionych rejonach pozostają wydzielone niewielkie pododdziały z ograniczoną liczbą środków ogniowych. Wzmożoną aktywnością zabezpieczają wyjście z walki sił głównych, a jeśli są możliwości, to również zabezpieczają zorganizowanie kolejnej pozycji opóźniania.

Pododdziały, które wyjdą z walki, będą kontynuować działania w ramach opóźniania natarcia przeciwnika. W zależności od przyjętej metody (przemiennej lub ciągłej) prowadzenia działań opóźniających przechodzą do odwodu, organizując kolejną pozycję opóźniania lub wyczekują na realizację zadań wynikłych w toku działań bojowych.

Z chwilą, gdy czołowe oddziały przeciwnika znajdą się w zasięgu ognia kolejnej pozycji opóźniania, przejmuje ona główny ciężar walki, nie dopuszczając do pokonania z marszu bronionych przez siebie rejonów. I w tym wypadku sposób (mechanizm) opóźniania oraz możliwości bojowe wojsk ściśle zależą od umiejętnego wykorzystania terenu, oddziaływania ogniowo-elektronicznego i zapór inżynieryjnych.

2. W pasie działań opóźniających będą znajdować się różnego rodzaju obiekty terenowe, które posiadają określone znaczenie dla obydwu stron. Dlatego, aby uniemożliwić przeciwnikowi wykorzystanie, np. przepraw przez przeszkody wodne lub ciaśnin terenowych, a jednocześnie zapewnić sobie swobodę ruchu, należy dążyć do utrzymania tego typu obiektów.

Oddziały i pododdziały prowadzące działania opóźniające, bez względu na miejsce w ugrupowaniu bojowym, muszą być w stałej gotowości do podjęcia walki, w każdych warunkach.

W dynamicznie prowadzonych działaniach powstrzymywanie natarcia przeciwnika opierać się będzie na uporczywej obronie określonych punktów i rejonów obrony oraz szerokim stosowaniu manewru ogniem, siłami i środkami oraz zaporami inżynieryjnymi. Śmiało stosując manewr, trzeba tworzyć w wybranych miejscach przewagę niezbędną do skutecznego powstrzymania natarcia przeciwnika i dezorganizowania jego poczynań. Ciągłym i różnorodnym oddziaływaniem należy dążyć do stopniowego wyczerpywania sił, hamowania tempa jego natarcia.

3. Powietrzno-lądowy charakter natarcia przeciwnika nakazuje, aby od samego początku działań być przygotowanym na ewentualność podjęcia walki z desantem (desantami) powietrznym przeciwnika. W niektórych sytuacjach realne może być jedynie blokowanie wysadzonych pododdziałów. Nie należy wykluczać i takiej sytuacji, kiedy do likwidacji desantu zostaną skierowane dodatkowe siły i środki z pierwszorzutowego oddziału lub związku taktycznego znajdującego się w obronie. W razie braku możliwości rozbicia wysadzonych pododdziałów należy zmierzać do zmiany planu działania przeciwnika na tym kierunku lub maksymalnie opóźniać czas połączenia się jego wojsk z desantem.

Trzeba też dostrzegać możliwość walki z wojskami przeciwnika, które przeniknęły w głąb pasa opóźniania. Niejednokrotnie trzeba będzie podjąć ryzyko, które odpowiednio skalkulowane, powinno gwarantować odniesienie zwycięstwa. I w tym przypadku również partnerem wojsk operacyjnych mogą być siły obrony terytorialnej. One najlepiej znają teren prowadzonych działań i z racji swego uzbrojenia są predysponowane do walki z niewielkiej odległości.

1004. DOWODZENIE I ŁĄCZNOŚĆ

1. Częsty i szybki manewr wojsk, niejasności sytuacji i aktywne oddziaływanie przeciwnika w toku działań opóźniających zmusza dowódcę do szczegółowej analizy i dokładnego zrozumienia zamiaru przełożonego. Wnikliwa ocena sytuacji pozwoli na określenie zamiaru działania i dokładnego opracowania planu stopniowego powstrzymywania przeciwnika.

0. Celowe jest prowadzenia scentralizowanego i skoordynowanego planowania, ale dowodzenie w toku prowadzenia opóźniania powinno być zdecentralizowane.

1. Dowódca powinien dowodzić swoimi wojskami tak, aby utrzymać zsynchronizowane i spójne działanie zmierzające do realizacji zadań cząstkowych zgodnie z planem działania.

1. Wojska będące na tyłach powinny być przygotowane do skoordynowanego działania na rzecz zgrupowań walczących na pozycji opóźniania.

4. W celu zabezpieczenia dowodzenia w działaniach opóźniających, w systemach łączności, wykorzystuje się przede wszystkim środki radiowe, funkcjonujące sieci teletransmisyjne (taktyczną lub operacyjno-taktyczną), na zasadach obowiązujących w obronie, przy uwzględnieniu właściwości ugrupowania bojowego i charakteru prowadzonych działań opóźniających. Szczególną uwagę należy zwrócić na organizację bezpośrednich linii radiowych zapewniających współdziałanie.

1005. LOGISTYKA

1. W zabezpieczeniu logistycznym wojsk prowadzących działania opóźniające w pierwszej kolejności wykorzystywane są zasoby terenowej infrastruktury logistycznej oraz zapasy zaopatrzenia utrzymywane w składach stacjonarnych i na gruncie.

1. Wojskom związku taktycznego (oddziałom, pododdziałom) obsadzającym poszczególne pozycje opóźnienia, na czas planowanych działań, zapewnia się niezbędną autonomiczność logistyczną, przydzielając dodatkowe siły i środki logistyczne.

1. Gromadzenie zapasów środków bojowych na pozycjach opóźniania odbywa się przy ścisłym współdziałaniu organów logistycznych z dysponentami poszczególnych rodzajów zaopatrzenia.

1. W realizacji przedsięwzięć ewakuacyjno-remontowych stosuje się zasadę odtwarzania w pierwszej kolejności zdatności technicznej uzbrojenia i sprzętu wojskowego wymagającego najmniejszego nakładu sił i środków remontowych. Rannym i chorym udziela się pierwszej pomocy w wypadku zagrożenia życia.

1. Przed planowanym przemieszczeniem wojsk na kolejną pozycję opóźniania, jednostki i urządzenia logistyczne nie biorące bezpośrednio udziału w zabezpieczeniu logistycznym walczących wojsk, wyprowadza się do zawczasu wyznaczonych rejonów. W walczących wojskach pozostawia się tylko niezbędne zapasy zaopatrzenia oraz część sił i środków technicznych i medycznych.

W czasie przechodzenia wojsk na kolejne pozycje opóźniania jednostki i urządzenia logistyczne przemieszczają się w sposób zorganizowany i skryty, rozpoczynając marsz na rozkaz dowódcy związku operacyjnego (związku taktycznego, oddziału). W tym czasie szef logistyki powinien znajdować się w ugrupowaniu jednostek logistycznych.

Zajęcie nowych rejonów rozmieszczenia jednostek oraz rozwinięcia urządzeń logistycznych poprzedzane jest rekonesansem logistycznym.

1. W wypadku wymuszonego opuszczenia pozycji opóźniania, w pierwszej kolejności ewakuowani są ranni i chorzy, środki bojowe i materiałowe niezbędne wojskom do dalszego prowadzenia działań, uszkodzone uzbrojenie i sprzęt wojskowy najnowszej generacji oraz odgrywający zasadniczą rolę w prowadzonych działaniach.

1. W razie braku możliwości ewakuacji środków bojowych i materiałowych, uszkodzonego uzbrojenia i sprzętu wojskowego oraz innego mienia wojskowego zagrożonego przechwyceniem przez przeciwnika, niszczy się je lub pozbawia cech używalności. Decyzję o zniszczeniu podejmuje dowódca od szczebla oddziału wzwyż.

13

---