OKOLICZNOŚCIOWA TWÓRCZOŚĆ ŁACIŃSKA WŁADYSŁAWA Z GIELNIOWA(1)


OKOLICZNOŚCIOWA TWÓRCZOŚĆ ŁACIŃSKA WŁADYSŁAWA Z GIELNIOWA

Władysław z Gielniowa- poeta religijny, twórca łac. Śpiewów i poematów nabożnych oraz pieśni w języku narodowym, autor utworów okolicznościowych, żywo reagujący na współczesne zdarzenia

.

„Drobiazg autobiograficzny”-najwcześniejszy płód literacki. Rozpoczyna się konwencjonalną formułą chronologiczną, wypełniony podmiotowymi treściami religijnymi, zrozumiałymi na tle duchowości bernardyńskiej. Łączy tutaj dwa nurty tradycji literackiej: autobiografizm średniowieczny oraz podmiotowość wółoskiej laudy franciszkańskiej.

Po nieudanej wyprawie Jana Olbrachta w 1498r. Na Mołdawię ułożył czterowersową antyfonę „ku pokrzepieniu serc” o treści patriotyczno-politycznej, formie modlitewnej. Znamy z ośmiu zapisów z XVIIw.

W tym samym czasie co antyfona „contra pagnos”, może nieco później, powstał utwór liczący 31 wersy zwany potocznie „Wierszem o spustoszeniu Sambora”. Zachowany fragment poematu dzieli się dość wyraźnie na 3 części: I-ma charakter narracyjny (wersy 1-13); II-charakter modlitewny (w. 14-17); III-stanowi pobudkę wzywającą do walki z wrogiem w obronie Ojczyzny i chrześcijaństwa. Patriotyzm poety łączy się z chrześcijańską ideą krucjaty antytureckiej.

Innym wydarzeniem, na które zareagował ułożeniem łac. Pieśni, była szerząca się w kraju na koniec XV wieku zaraza. Jej incipit „cesarzowo aniołów” został przejęty z używanej w Kościele sekwencji, a czterowersowe strofy zostały złączone charakterystycznym dla Władysława akrostychem :IESUS CRISTUS MARIA LADISLAUS. Dwie kopie tej pieśni pochodzą z pierwszej połowy XVIw.

Do najciekawszych utworów należy „Wiersz o św. Gawle”, „Już, już, żacy, nadchodzi święto św. Gawła...”. zapis wykonano nieznaną ręką ok. 19.01.1504r. w ustaleniu autorstwa pomógł akrostych (patrz wyżej). Utwór jest dydaktycznym poematem skierowanym do krakowskich żaków, którzy między 16 a 22 października organizowali karnawałowe juwenalia. Żak miał gromadzić i pomnażać swą wiedzę.

Można w tym tekście zauważyć związek treściowy łączący „już, już, żacy...” z wierszem żakowskim o tym samym tytule oraz zbieżność brzmienia niektórych wersów lub ich cząstek. Zakończenie żakowskiej piosenki, skierowane do „sługio Jezu Krysta”, który też był kiedyś młody i skłonny do chłopięcych zabaw, zawierające przy tym prośbę o zaniechanie srogości i „otwarcie serca” dla młodzieży-zdaje się stanowić odpowiedź na końcowe memento mori, pobrzmiewające w utworze Władka.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WŁADYSŁAW Z GIELNIOWA
Władysław z Gielniowa
twórczość Władysława Orkana
Syrokomla Władysław Wędrówki po moich niegdyś okolicach
Władysław Stróżewski, Twórczość
BRONIEWSKI WLADYSLAW charakterystyka tworczosci wiersze i poematy
Mróz Tomasz, DWA WIZERUNKI PLATONA W TWORCZOŚCI WŁADYSŁAWA TATARKIEWICZA
Władysław Semkowicz Paloegrafia łacińska cz 5
Władysław Semkowicz Paloegrafia łacińska cz 1
Władysław Semkowicz Paloegrafia łacińska cz 3
Koncepcja ogólnokształcącej społecznej szkoły pracy twórczej Władysława Spasowskiego
Ewolucja twórczości Władysława Broniewskiego od żołnierza legionów do komunisty, od rewolucjonisty d
Ewolucja twórczości Władysława Broniewskiego doc
6 Cywilizacja lacinska
prezentaja Warszawa i okolice
Osobowość twórcy czy osobowość twórcza
Moje dziecko rysuje Rozwój twórczości plastycznej dziecka od urodzenia do końca 6 roku życia
gramatyka lacinska super zabaw Nieznany

więcej podobnych podstron