KLASYCZNA METODA USTAWIANIA ZĘBÓW SZTUCZNYCH W PROTEZACH CAŁKOWITYCH WEDŁUG GYSIEGO.

Gysi wykazał, że proces żucia przebiega w formie stałych, stale powtarzanych ruchów,

a żuchwa prowadzona jest przy tym przez stawy skroniowo-żuchwowe i odpowiedni kształt zębów i ich ustawienie. W związku z tym Gysi twierdził, że w celu wykonania wydolnych czynnościowo protez należy: odtworzyć ruchy żuchwy; odtworzyć dokładne, anatomiczne kształty zębów; ustawienie zębów odnieść do ruchów żuchwy. Skonstruował artykulatory, dzięki którym można odtworzyć ruchy żuchwy. Opracował również kształty zębów sztucznych, które odpowiadały kształtom anatomicznym zębów naturalnych. Opisał sposób ich ustawienia w odniesieniu do ruchów żuchwy.

Sposoby ustawiania zębów o zachowanej budowie anatomicznej oparte są na klasycznej metodzie anatomo-fizjologicznej, opracowanej przez Gysiego. Ma ona na celu wykonanie sztucznego uzębienia, które zarówno pod względem kształtu, jak i czynności, będzie wiernie naśladować uzębienie naturalne.

Jednak również i przy tej metodzie należy pamiętać, że zęby sztuczne ustawione na jednej wspólnej podstawie (płycie protezy) podlegają innym prawom statyki i dynamiki niż zęby naturalne, umocowane każdy oddzielnie w wyrostku zębodołowym. Przy stosowaniu zębów

o kształtach anatomicznych i ustawianiu ich w artykulatorach przeciętnych, bez indywidualnego nastawiania, należy zachować odpowiednie usytuowanie względem siebie zębów przednich górnych i dolnych. W uzębieniu naturalnym stopień zachodzenia siekaczy górnych na dolne, wysokość guzków w zębach przedtrzonowych i trzonowych, skorelowany jest z głębokością dołu stawowego i związaną z tym stromością toru przesuwania się głowy żuchwy. Na podstawie licznych badań i obserwacji przyjął się pogląd, że w zasadzie im bardziej stromy jest tor, po jakim przesuwa się głowa żuchwy podczas odwodzenia

i wysuwania żuchwy ku przodowi, tym większe jest w warunkach naturalnych zachodzenie zębów przednich górnych na dolne oraz wyższe są guzki w zębach przedtrzonowych

i trzonowych, a także silniej zaznaczona jest krzywa kompensacyjna Spee. W uzębieniu sztucznym głębokie zachodzenie może być niekiedy wskazane ze względów estetycznych, ale jest ono zawsze niekorzystne dla stabilizacji protez. Przy ścisłym zachodzeniu zębów na siebie, podczas wysuwania żuchwy ku przodowi zęby przednie dolne będą naciskały na zęby górne, powodując przemieszczanie protezy górnej ku przodowi, a dolnej ku tyłowi. W efekcie tego dochodzi do utraty stabilności protez, co uniemożliwia prawidłowe ich użytkowanie. Aby temu przeciwdziałać, powinno się podczas ustawiania zębów w protezach całkowitych, przestrzegać zasady, w myśl której powierzchnie wargowe zębów przednich dolnych muszą być o tyle odsunięte od powierzchni językowych zębów przednich górnych, ile wynosi głębokość zachodzenia zębów górnych na dolne. Ścisłe przestrzeganie takiego sposobu ustawiania zębów jest z jednym z zasadniczych elementów pozwalających na uzyskanie zrównoważonej okluzji protez w odcinku przednim przy metodzie anatomo-fizjologicznej.

Gysi opracował dokładne instrukcje do ustawiania zębów w protezach całkowitych, podając sposób ustawienia poszczególnych zębów oraz kolejność postępowania.

Ustawianie zębów rozpoczyna się od zębów górnych, przyjmując, że powierzchnia przedsionkowa wału zwarciowego stanowi obwód łuku zębowego, tak aby zapewniał odpowiednie wypełnienie warg, a powierzchnia zwarciowa wału dolnego wzornika podstawę, w stosunku do której ustawia się powierzchnie sieczne i żujące. Elementem pomocniczym

w ustawianiu zębów jest stolik okludalny, stanowiący wyposażenie artkulatora.

Jako pierwszy ustawia się siekacz przyśrodkowy górny (zwykle lewy). W tym celu z wału zwarciowego wzornika górnego wycina się warstwę wosku. Nie należy wycinać wału na większej przestrzeni, gdyż jego kształt i zachowane na nim linie pomocnicze są ważnymi wskazówkami, ułatwiającymi prawidłowe ustawienie kolejnych zębów. Gorącym nożykiem uplastycznia się wosk i ustawia się ząb tak, aby jego szyjka znalazła się na poziomie zaznaczonej na wale linii uśmiechu. Powierzchnia wargowa zęba powinna przebiegać zgodnie z krzywizną powierzchni przedsionkowej wału wzornika. Szyjka zęba może być nieco wciśnięta w głąb. Brzeg sieczny powinien dotykać całą powierzchnią do stolika okludalnego. Następnie podobnie ustawia się siekacz przyśrodkowy po stronie przeciwnej. Siekacze przyśrodkowe powinny być przedzielone linia strzałkową (pośrodkową) zaznaczoną na wale wzornika. Mogą one ściśle do siebie przylegać powierzchniami przyśrodkowymi lub też można wytworzyć diastemę, czyli pewien prześwit, który w pewnych przypadkach pozwala uzyskać bardzo korzystny efekt estetyczny. Jest jednak niezbędne staranne przestrzeganie zasady, aby linia strzałkowa przechodziła dokładnie pomiędzy siekaczami przyśrodkowymi. Każde przesunięcie jej w prawo lub lewo pogarsza estetykę twarzy. Osie długie siekaczy przyśrodkowych powinny być zbieżne do siebie w kierunku ku dołowi.

Siekacze górne boczne ustawia się dystalnie do siekaczy przyśrodkowych, po uprzednim wycięciu odpowiedniej części wosku z wału wzornika. Ich część szyjkowa jest nieco głębiej wciśnięta w porównaniu z siekaczami przyśrodkowymi, zaś brzeg sieczny jest oddalony od stolika okludalnego o około 0,75-1 mm. Oś długa siekaczy bocznych jest nieco zbieżna dośrodkowo, podobnie jak w siekaczach przyśrodkowych.

Następnie, po wycięciu kolejnych partii wosku, ustawia się obustronnie górne kły. Odgrywają one bardzo istotną rolę w uzyskaniu prawidłowej estetyki twarzy, podtrzymują bowiem kąty ust. Każdy z nich umieszcza się w taki sposób, że kolcem brzegu siecznego dotyka do płaszczyzny zgryzowej (płaszczyzny stolika okludalnego). Szyjka kła jest wystawiona nieco na zewnątrz, tworząc pewną wyniosłość, a oś zęba jest skierowana dośrodkowo. Ustawiając kły tworzy się zagięcie łuku zębowego w kierunku zębów bocznych.

Ustawienie siekacza przyśrodkowego górnego

Ustawienie siekacza bocznego górnego

Ustawienie kła górnego

Ustawienie sześciu górnych zębów przednich

Zęby boczne, przedtrzonowe i trzonowe muszą być tak ustawione, aby układ ich powierzchni żujących był zgodny z przebiegiem krzywej kompensacyjnej.

Pierwszy górny ząb przedtrzonowy ustawia się w taki sposób, aby jego oś długa była prostopadła do płaszczyzny zwarcia, guzek policzkowy stykał się z tą płaszczyzną,

a guzek podniebienny był od niej odsunięty na odległość około 1 mm. Zaleca się odsunięcie pierwszego górnego przedtrzonowa od kła górnego o około 0,5 mm.

Drugi górny przedtrzonowiec ma oś długą analogicznie przebiegającą do przedtrzonowa pierwszego, ale z płaszczyzną zwarcia kontaktuje obydwoma guzkami.

Ustawienie przedtrzonowa pierwszego górnego

Ustawienie przedtrzonowa drugiego górnego

Pierwszy trzonowiec górny ma oś długą ustawioną nieco odśrodkowo. Do powierzchni zwarcia dotyka tylko guzkiem podniebiennym przednim, a guzkiem najbardziej oddalonym od niej oddalonym jest guzek policzkowy tylny. Takie ustawienie pozwala na ukształtowanie przeciętnej krzywej kompensacyjnej. Przeciętnie guzki podniebienny tylny

i policzkowy przedni są oddalone od płaszczyzny zwarcia na odległość 1 mm, a guzek policzkowy tylny na odległość około 1,5-2 mm.

Drugi trzonowiec górny nie dotyka zupełnie powierzchnią żującą do płaszczyzny zwarcia, stanowiąc jak gdyby przedłużenie nachylenia pierwszego trzonowca. Jest on oddalony od płaszczyzny zwarcia na odległość od 1 do 3 mm. Jego oś długa jest równoległa do osi pierwszego trzonowca.

Ustawienie trzonowca pierwszego górnego

Ustawienie trzonowca drugiego górnego

Ustawianie zębów dolnych w klasycznej metodzie Gysiego rozpoczyna się od pierwszego zęba trzonowego. Można również rozpocząć ustawianie od dolnego siekacza przyśrodkowego.

Pierwszy trzonowiec dolny powinien ściśle kontaktować 1/3 swojej powierzchni żującej

z drugim przedtrzonowcem górnym, a 2/3 powierzchni powinien przylegać do pierwszego trzonowca górnego. Pierwszy trzonowiec po stronie przeciwnej ustawia się w identyczny sposób.

Ustawienie trzonowca pierwszego dolnego

Następnie ustawia się siekacze przyśrodkowe dolne, które powinny być rozdzielone linią strzałkową (pośrodkową). Szyjki tych zębów są ustawione nieco dojęzykowo, a brzegi sieczne wysunięte nieznacznie ku przodowi .

W dalszej kolejności ustawia się kły, które w pozycji spoczynkowej nie kontaktują z zębami górnymi, a przy wysuwaniu żuchwy dystalny brzeg górnych siekaczy bocznych powinien uzyskiwać kontakt z przyśrodkową częścią brzegu siecznego dolnego kła. Oś długa dolnego kła jest pochylona dojęzykowo, a szyjka wychylona na zewnątrz, tworząc niewielką wypukłość. W celu uniknięcia wyważania protez podczas ruchów bocznych wskazane jest przeprowadzenie korekty brzegów siecznych kłów dolnych i górnych. Korekta polega na zeszlifowaniu przyśrodkowego brzegu kła górnego i odśrodkowego kła dolnego.

Siekacze dolne boczne ustawia się w lukach pomiędzy kłem a siekaczem przyśrodkowym.

Szyjki tych zębów są ustawione prostopadle do grzbietu wyrostka zębodołowego i w tej samej płaszczyźnie co brzegi sieczne.

Ustawienie zębów przednich dolnych:

1 - siekacz przyśrodkowy, 2 - siekacz boczny, 3 - kieł

Dolne przedtrzonowce ustawia się w dokładnym kontakcie z zębami górnymi, przy czym każdy z nich kontaktuje z dwoma zębami przeciwstawnymi. Pierwszy przedtrzonowiec dolny kontaktuje z górnym pierwszym przedtrzonowcem i powierzchnią odśrodkową górnego kła. Drugi przedtrzonowiec dolny kontaktuje z górnym drugim przedtrzonowcem i pierwszym trzonowcem.

Drugi dolny ząb trzonowy kontaktuje swoją powierzchnią żującą z dwoma trzonowcami górnymi i jego ustawienie jest od nich ściśle uzależnione.

1

---