BIOSTATCZNA METODA USTAWIANIA ZĘBÓW W PROTEZACH CAŁKOWITYCH WEDŁUG BIELSKIEGO.

Głównym założeniem teorii statycznych jest takie ustawienie przestrzenne zębów, by w czasie aktu żucia protezy były dociskane do podłoża i nie dochodziło do ich wyważania, również w artykulacji niewybalansowanej.

Z autorów polskich statyczne ustawienie zębów rozwinął od strony teoretycznej Bielski.

W wyniku przeprowadzonych badań określił on optymalne nachylenie powierzchni żującej zębów bocznych do linii międzywyrostkowej, uwzględniając zarówno siłę tarcia występującą w czasie aktu żucia, jak również fakt gorszej statyki (słabszego utrzymania) protez dolnych. To ostatnie zadecydowało, iż Bielski zwrócił również szczególną uwagę na prawidłowe pod względem statyki, ustawienie dolnych zębów przednich.

Na podstawie uzupełnionej, i rozszerzonej przez siebie w szczegółach, teorii statycznej Bielski opracował własną metodę ustawiania zębów w protezach całkowitych, nazwaną biostatyczną.

Niżej opisany sposób postępowania preferuje stosowanie zębów bezguzkowych.

Wymaga on zastosowania następujących przyrządów i materiałów pomocniczych:

- zwieraka metalowego ze śrubą ustalającą wysokość zwarcia,

- kątomierza międzywyrostkowego,

- klinów kierunkowych (metalowych lub z tworzywa sztucznego) o różnych kątach nachylenia,

- cyrkla z ołówkiem

- pałeczek z niebieskiego wosku o Ø 1-2 mm.

Po umocowaniu modeli gipsowych wraz z wzornikami w zwieraku, sposobem tradycyjnym , należy wykonać czynności wstępne ułatwiające prawidłowe ustawienie zębów według tej metody. Polegają one na wykonaniu kilku linii orientacyjnych na modelach gipsowych: przy użyciu cyrkla z ołówkiem rysuje się na modelu górnym w przednim odcinku linię równoległą do linii zgryzowej uformowanego wału wzornika, następnie kreśli się ołówkiem na podstawach obu modeli przedłużenie linii pośrodkowej, na bocznej stronie podstawy modelu dolnego linię równoległą do grzbietu dolnego wyrostka zębodołowego oraz, po uprzednim usunięciu wzorników zwarciowych, linie na środkach grzbietów wyrostków zębodołowych górnego i dolnego.

Wyznaczanie linii orientacyjnych na modelach gipsowych

Następnie usuwa się górny wzornik i na górnym modelu roboczym wykonuje się płytkę

z wosku, na której, w miejscu grzbietu wyrostka zębodołowego, umieszcza się wałeczek woskowy umożliwiający umocowanie poszczególnych zębów. Po dobraniu zębów odpowiedniej wielkości, kształtu i koloru należy zeszlifować kolce sieczne obydwu kłów

i ustawić sześć zębów przednich w sposób ogólnie przyjęty, wynikający z wymogów estetycznych, kierując się, dla orientacji, przebiegiem przedniej krawędzi dolnego wzornika.

Po ustawieniu zębów górnych przednich, usuwa się dolny wzornik i wykonuje się dolną płytkę również z wałeczkiem woskowym, podobnie jak na modelu górnym. Przy ustawianiu zębów przednich dolnych obowiązują ogólnie przyjęte zasady, z tym jednak, że względy statyczne dominują nad estetycznymi. Należy zwrócić uwagę, by brzegi sieczne dolnych siekaczy znalazły się na jednym poziomie z brzegami siecznymi siekaczy górnych,

a powierzchnie językowe tworzyły kąt prosty z przednią powierzchnią zgryzową.

Pomiędzy powierzchnią językową siekaczy górnych a wargową siekaczy dolnych powinna być przestrzeń o szerokości 2-3 mm. Kolce sieczne kłów dolnych szlifuje się podobnie jak górne.

Schemat ustawiania siekaczy

Sposób ustawienia zębów bocznych w metodzie Bielskiego różni się zasadniczo od znanych

i stosowanych w Polsce metod. Przystępując do ustawiania zębów bocznych, należy uprzednio zaznaczyć na modelach gipsowych obustronnie linie odpowiadające osiom długim zębów górnych bocznych. Po usunięciu wzornika linie te przedłuża się na grzbiet górnego wyrostka zębodołowego w celu lepszej orientacji przy ustawianiu zębów bocznych na środku grzbietu wyrostka zębodołowego. Przecięcie tych linii wyznacza punkty umiejscowienia linii międzywyrostkowej dla poszczególnych zębów bocznych.

Następnie kątomierzem ustala się kąt odchylenia linii międzywyrostkowej od pionu

w płaszczyźnie czołowej, w miejscach odpowiadających położeniu zębów bocznych górnych. Wyniki pomiarów zapisuje się obok linii odpowiadających położeniu zębów górnych bocznych.

Zaznaczanie miejsc odpowiadających położeniu górnych zębów bocznych

Do grzbietu dolnego wyrostka zębodołowego przykleja się z każdej strony po cztery kierunkowe pałeczki woskowe, wytyczające przebieg wyznaczonych linii międzywyrostkowych. Wolne końce pałeczek powinny dotykać punktów wyznaczonych na grzbiecie górnego wyrostka zębodołowego. Po założeniu górnego wzornika wolne końce pałeczek odcina się równolegle do grzbietu dolnego wyrostka zębodołowego, na wysokości brzegu siecznego górnego kła. Linia łącząca wierzchołki pałeczek tworzy indywidualną krzywą, równoległą do przebiegu linii grzbietu wyrostka zębodołowego żuchwy (do linii oznaczonej z boku dolnego modelu gipsowego).

Kierunkowe pałeczki woskowe wyznaczające linie międzywyrostkowe dla poszczególnych zębów

Pałeczki woskowe obcięte na wysokości kła, wyznaczające przebieg bocznej linii zgryzowej równoległej do grzbietu dolnego wyrostka zębodołowego

Po tych czynnościach wstępnych przystępuje się do ustawiania zębów bocznych górnych, kolejno od przodu ku tyłowi, najpierw po jednej, a potem po drugiej stronie wyrostka zębodołowego, kierując się przy tym następującymi zasadami:

1. Środek powierzchni żującej zęba bocznego musi leżeć w linii międzywyrostkowej. Sprawdzianem tego jest przyleganie pałeczki kierunkowej do środka powierzchni żującej danego zęba.

2. W płaszczyźnie strzałkowej powierzchnia żująca zęba powinna być równoległa do grzbietu dolnego wyrostka zębodołowego.

3. W płaszczyźnie czołowej powierzchnia żująca powinna mieć takie nachylenie do linii międzywyrostkowej, by tworzyła z nią górny zewnętrzny kąt równy 100˚. Tym samym musi ona zachować nachylenie do płaszczyzny protetycznej rzeczywistej mniejsze o 10˚ od odchylenia w danym miejscu od pionu linii międzywyrostkowej, co ustala się za pomocą odpowiedniego klina kierunkowego.

Po ustawieniu zębów górnych usuwa się pałeczki woskowe i po nałożeniu dolnego wzornika z ustawionymi zębami przednimi przystępuje się do ustawiania zębów dolnych bocznych. Ustawia się je w tej samej kolejności co górne: najpierw po jednej, a następnie po drugiej stronie, kierując się ogólną zasadą, że ich powierzchnie żujące powinny stykać się całymi powierzchniami żującymi.

a b

Schemat ustawienia zębów bocznych w rzutach: a – czołowym, b - strzałkowym

Zdaniem Bielskiego, płaskoguzkowe zęby boczne umożliwiają ustawienie ich w linii międzywyrostkowej w zgryzie prostym, co eliminuje konieczność ustawiania zębów

w zgryzie krzyżowym, nawet w przypadkach dużych dysproporcji pomiędzy rozpiętością górnego i dolnego wyrostka zębodołowego.

Dążąc do uproszczenia, Bielski w jednej z ostatnich publikacji zaproponował stosowanie odpowiednich bloków zębowych górnych i dolnych w odcinku bocznym zamiast pojedynczych zębów. Takie rozwiązanie pozwala wyeliminować konieczność dokładnego umiejscawiania każdego zęba w stosunku do wyrostka zębodołowego i do zębów przeciwstawnych oraz zrezygnować z przyrządów pomocniczych takich jak kątomierz i kliny.

Zęby blokowe stanowią połączenie czterech zębów bocznych (górnych i dolnych)

z odpowiednim nachyleniem powierzchni żujących zgodnie z zasadami metody biostatycznej. W bloku górnym, wzdłuż osi długiej znajdują się otwory przelotowe nachylone do powierzchni żującej zębów pod kątem 100°, przez które wprowadza się pałeczki kierunkowe, których końce przylegają do grzbietu górnego i dolnego wyrostka zębodołowego. Pałeczki przykleja się do górnego wyrostka, a następnie ustawia się blok zębowy w pozycji równoległej do grzbietu wyrostka żuchwy w rzucie strzałkowym. Po przyklejeniu bloku zębowego ucina się wystające pałeczki na powierzchni żującej górnych zębów, do których dostosowuje się dolny blok zębowy.

3