FIZJOKRATYZM
TEZA FIZJOKRATYZMU :
„Ziemia jest jedynym źródłem bogactwa, a rolnictwo - jako jedyna działalność produkcyjna, jedyne źródło narodowego bogactwa - jest zdolna do pomnażania tego bogactwa. Ziemia i gospodarowanie na niej dają produkt czysty - nowe dobra, nadwyżkę ponad koszty produkcji".
Fizjokratyzm był kierunkiem ekonomicznym, który narodził się w drugiej połowie XVIII wieku we Francji. Szerzone przez ten kierunek hasła były związane z ideą porządku naturalnego. Zwolennicy fizjokratyzmu szczególnie mocno akcentowali znaczenie pracy oraz rolnictwa dla rozwoju państwa. Twierdzili, że właśnie te dwie dziedziny życia są podstawowym bogactwem kraju.
Za twórcę fizjokratyzmu uważany jest François Quesnay. Swoje poglądy wyłożył w dziele „Maksymy ekonomicznego rządzenia krajem rolniczym”. Jego celem stało się wskazanie drogi, którą mógłby podążyć współczesny mu ustrój monarchiczny. Można powiedzieć, że postulował on swoistego rodzaju przemianę średniowiecznego ustroju feudalnego. Dla niego wartością podstawową była ziemia. Rolnictwa natomiast napędzało rozwój ekonomiczny kraju. Państwo winno zapewnić obywatelowi ochronę i poszanowanie jego pracy oraz poszanowanie własności prywatnej.
Wyróżnił trzy klasy społeczne:
1. Klasę właścicieli świeckich i duchownych, którzy wydzierżawiają posiadaną ziemię rolnikom - dzierżawcą za co otrzymują czynsz dzierżawny.
2. Klasa produkcyjna rolników dzierżawców, tylko ta klasa pomnaża bogactwo społeczne, a więc wytwarza produkt dodatkowy.
3. Klasa jałowa, obejmująca przemysłowców, rzemieślników i kupców. Klasa ta nie pomnaża bogactwa społecznego.
Fizjokratyzm wprowadził koncepcję pracy produkcyjnej oraz dodatkowego produktu. Pierwsze w pojęć - praca produkcyjna - było istotne z tego względu, że w jej wyniku powstawała pewna realna wartość. Jednocześnie uważali, że najodpowiedniejszym miejscem do jej wykonywania jest praca na roli. Tylko tutaj istnieje możliwość powstania nadwyżki produkcyjnej, czyli wspomnianego wcześniej dodatkowego produktu. Dla fizjokratów jedynie nowoczesne gospodarstwa rolnicze można określić mianem produkcyjnych. One bowiem są wyłącznie nastawione na produkcję, a wytwarzając towary stosują nowe metody produkcji.
Fizjokraci przyczynili się do rozwoju oświaty. Wielu z nich było założycielami szkół elementarnych. Krytykując ucisk warstwy chłopskiej, przyczynią się z czasem do jego likwidacji.