Prawo rzeczowe, ćwiczenia 6, 17-05-2017 r.

• WSPOŁWŁASNOŚĆ (użytkowanie wieczyste i ograniczone prawa rzeczowe)

• Nie jest odrębnym prawem rzeczownym, ale prawem własności kilku podmiotów do tej samej rzeczy. Cechy: wielość podmiotów, jedność przedmiotu, niepodzielność wspólnego prawa. Cechą charakterystyczną jest tymczasowość tego prawa, bo każdy ze współwłaścicieli może wystąpić o zniesienie tej współwłasności.

• Mamy dwa rodzaje:

  • współwłasność w częściach ułamkowych – art. 195 KC

    • powstaje na skutek:

      • czynność prawnej dokonanej przez większą liczbę osób,

      • dziedziczenie przez więcej niż 1 spadkobiercę,

      • w wyniku orzeczenia sądowego,

      • nabycie prawa własności przez zasiedzenie przez więcej niż 1 osobę,

      • ex lege np. art. 193,

    • Każdemu przysługuje określony ułamkiem udział we współwłasności.

    • Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem, to odróżnia tą współwłasność od drugiej współwłasności – łącznej. Współwłaściciel nie może rozporządzać całym przedmiotem bez zgody reszty właścicieli oraz kiedy czynność przekracza zakres zwykłego zarządu.

    • Ma charakter przejściowy co do zasady, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności, to można wyłączyć do 5 lat.

    • Zniesienie współwłasności: w formie umowy, w drodze orzeczenia sądowego.

  • współwłasność łączna (współwłasność niepodzielnej ręki)

    • może dotyczyć zarówno poszczególnych rzeczy jak i praw majątkowych,

    • nie ma charakteru samoistnego – występuje zawsze z istnieniem innego stosunku prawnego – i ona jest podporządkowana innemu stosunkowi prawnemu, najpierw analizujemy przepisy tego innego stosunku.

    • ma charakter bez-udziałowy = każdy ze współwłaścicieli ma część w wysokości której nie można określić, więc nie może rozporządzać swoją częścią

    • np. majątkowa współwłasność małżonków; wspólników spółki cywilnej

    • może być zniesiona po zniesieniu tego innego stosunku prawnego, chyba że umowa stanowi inaczej, np. umowa między małżonkami – intercyza (notarialna umowa, wyłącza współwłasność ustawową)

    • z mocy prawa między małżonkami gaśnie w przypadku ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków, ogłoszenia separacji, ogłoszenia upadłości – sąd może z mocą wsteczną orzec i rozwiązać tę współwłasność łączną przy małżonkach – wyjątkowa zasada

• Zarząd rzeczą wspólną; cel – zachowanie rzeczy w stanie niepogorszonym.

  • Czynności zarówno prawne jak i faktyczne, żeby umożliwić właściwe korzystanie z tej rzeczy.

  • Może być zarządem umownym albo wynikać z orzeczenia sądowego. Gdy brak – zastosowanie mają przepisy KC: 199-208 – o zarządzie ustawowym

  • każdy jest zobowiązany ze współwłaścicieli do zarządu rzeczą wspólną

• Czynności zarządu rzeczą wspólną: czynności zwykłego zarządu; przekraczające zwykły zarząd; zachowawcze – w ustawie brak definicji tych czynności, więc sami to przyporządkowujemy. Trzeba brać pod uwagę dany stan faktyczny i okoliczności. W ustawie KC mamy regulacje związane z tym jak podejmować decyzję w ramach tych czynności

  • czynności zwykłego zarządu – zgoda większości współwłaścicieli; ustalana według udziałów; jeśli nie dojdą do porozumienia to każdy może wystąpić do sądu o możliwość dokonania takiej czynności + art. 202 KC; Sąd Rejonowy w I instancji; nieprocesowe postępowanie (NS); miejsce położenia rzeczy decyduje o właściwości; w celu np. gdy nienależycie jest gospodarowana rzecz to każdy ze współwłaścicieli może wystąpić o wyznaczenie zarządcy – 203 KC; dokonana bez zgody większości = nieważna czynność bezwzględnie;

  • czynność przekraczająca zwykły zarząd – wymagana jednomyślność, w braku – osoby których udziały będą wynosiły co najmniej połowę mogą zażądać rozstrzygnięcia przez sąd – musi on uwzględnić interesy wszystkich współwłaścicieli nie tylko tych co wystąpili, postępowanie NS; Sąd Rejonowy; bezwzględna nieważność jeśli bez zgody wszystkich/sądu

  • czynności zachowawcze – wszystkie czynności, również dochodzenie roszczeń, które zmierza do zachowania wspólnego prawa.

  • Ktoś kto sprawuje zarząd ma prawo do wynagrodzenia i zwrot kosztów które ponosi

  • Współposiadanie i współkorzystanie – art. 206 + 207, ale można to umownie – odmiennie – opisać; jest tu całkowita dowolność.

• ZNIESIENIE WSPÓŁWŁASNOŚCI – ma charakter majątkowy ale się nie przedawnia

  • umowny – nie wymaga formy, musi być precyzyjnie opisane, wyjątek od braku formy to nieruchomości

  • jeśli nie uda się tego znieść umową, to tryb sądowy – art. 211 i następne (617 KPC – postanowienie albo ugoda); Sąd Rejonowy, miejscowo, NS,

  • 1. podział fizyczny rzeczy wspólnej art. 211 KC

    • dopłaty gdy nierówna wartość

    • wartość według cen rynkowych

    • wyłączony podział fizyczny gdy:

      • sprzeczny z ustawą (np. plan zagospodarowania przestrzennego)

      • sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy

      • pociąga za sobą istotną zmianę rzeczy

  • 2. przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty

    • może być rozłożona na raty maks. na 10 lat

  • 3. podział cywilny – licytacja i podział sumy uzyskanej z licytacji (ostatecznie)

UŻYTOWANIE WIECZYSTE

• KC + ustawa o gospodarce nieruchomościami – rozdział o użytkowaniu wieczystym

• Jest to prawo na rzeczy cudzej.

• forma umowy – mogą być warunki; czerpie się pewne dochody – cywilnoprawne – jest to prawo odpłatne

• ustanawiane może być rzecz skarbu państwa

• grunty stanowiące własność skarbu państwa położone w granicach administracyjnych miast; położone poza granicami miast ale włączone do mpzp miasta, grunty stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego; inne grunty skarbu państwa lub jednostek samorządu terytorialnego z mocy przepisów szczególnych

• kto może być użytkownikiem wieczystym: każdy z wyjątkiem właściciela

• treść:

  • określa art. 233 KC;

  • prawo do korzystania z gruntu,

  • można sprzedać to prawo,

  • uprawnienie do rozporządzania

• prawo terminowe:

  • na 99 lat maksymalnie,

  • minimum 40 lat;

  • ma prawo 5 lat przed zakończeniem wystąpić o przedłużenie umowy;

• zawieramy aktem notarialnym (kiedyś było to decyzją).

• konstytutywny wpis do księgi wieczystej 23 UsGosNieruch

• opłaty:

  • pierwsza opłata od 15% do 25%

  • roczne opłaty od 0,03%, 1%, 3% zależy od celu na jaki oddany grunt

• możliwe nabycie użytkowania wieczystego przez zasiedzenie

• odwołanie – jest to opłata cywilnoprawna, NIE DECYZJA, NIE PODATEK, a odpłatność. Naliczenie tej opłaty następuje w formie „naliczenie”, zmiana w formie „wypowiedzenia”, ale odwołanie od tego  SKO. dalej – sąd powszechny, wydział cywilny.

• Wygaśnięcie:

  • upływ czasu

  • rozwiązanie umowy w drodze porozumienia stron

  • rozwiązanie na skutek orzeczenia sądu

  • zrzeczenie się prawa

  • wywłaszczenie

  • wykonanie prawa pierwokupu przez gminę

  • konfuzja (gdy u.w. przejdzie na właściciela)

  • przekształcenie na własność – najczęstsze

• OGRANICZONE PRAWA RZECZOWE

  • na cudzej rzeczy

  • do ustanowienia przepisy o prawie własności

  • ustawa wymaga aktu notarialnego dla oświadczenia właściciela nieruchomości (tego kto ustanawia to prawo – tylko; druga strona może w formie dowolnej)

• POWSTANIE:

  • umową,

  • orzeczeniem sądu,

  • decyzja administracyjna,

  • inna sytuacja, np. zasiedzenie

• Możliwe jest ich przenoszenie między uprawnionym a nabywcą – tylko praw zbywalnych.

• Niezbywalne – użytkowanie, służebność osobista

• podstawowa zasada: prior tempore potior iure – kto pierwszy tego prawo jest lepiej chronione – to jest zasada, więc są wyjątki:

  • prawo wpisane do księgi wieczystej ma pierwszeństwo przez niewpisanym

  • w przypadku wpisywania kilku – liczy się data złożenia wniosku

  • gdy równocześnie – to mają równe pierwszeństwo, chyba że co innego wynika z umów

  • hipoteka przymusowa ma zawsze pierwszeństwo

  • egzekucja: o pierwszeństwie – 1025 KPC – decyduje ustawodawca.

• Wygaśnięcie:

  • zrzeczenie się

  • konfuzja

  • upływ czasu

  • niewykonywanie przez uprawnionego

  • decyzja administracyjna

  • orzeczenie sądu

  • śmierć osoby uprawnionej

• Ochrona – przepisy o ochronie prawa własności

• Użytkowanie:

• przedmiot:

  • rzeczy niezużywalne,

  • ruchomości lub nieruchomości;

  • określone zespoły środków produkcyjnych,

  • zbywalne prawa majątkowe,

  • przedsiębiorco,

  • gospodarstwo rolne

• 252 KC – treść – uprawnienie do korzystania z rzeczy i do pobierania pożytków (ale ono może zostać wyłączone)

• Różnica między instytucjami:

  • dzierżawa – umowa zobowiązaniowa – między stronami,

  • użytkowanie – erga omnes

  •  choć podobne, zupełnie co innego

• powstaje w formie umowy:

  • nieruchomości (akt notarialny),

  • przedsiębiorstwo (umowa poświadczona podpisem notarialnym)

• może być odpłatne lub nie

• może być na czas życia użytkownika lub inny czas określony

• prawo o charakterze osobistym

• nie może być przeniesione, jest niezbywalne, nie wchodzi w skład spadku

• wygaśnięcie:

  • śmierć,

  • niewykonywanie przez 10 lat,

  • zrzeczenie się,

  • konfuzja

• po zakończeniu użytkowania należy rzecz oddać właścicielowi, jeśli się zużyła (zniszczyła, ktoś ukradł, uszkodziła się) to odpowiednie odszkodowanie przysługuje właścicielowi

• przedawnienie: z upływem roku czasu od dnia zwrotu rzeczy:

  • zwrot nakładów (właściciel + użytkownik);

  • właściciel – dodatkowo – o pogorszenie rzeczy

• timeshering – sposób na korzystanie z budynków mieszkalnych lub ich część przez określony czas w każdym roku

• odmiana użytkowania

• służebności – ograniczone prawo rzeczowe które obciąża nieruchomość jednego właściciela na rzecz każdoczesnego właściciela innej nieruchomości

• zawsze obciążona jest cała nieruchomość nawet jeśli dotyczy tylko części

• celem – zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej

• Służebność:

  • czynna – gdy właściciel ma prawo do korzystania w określony sposób z nieruchomości sąsiednich tak, że wkracza w uprawnienia właściciela nieruchomości

  • bierna – gdy właściciel nieruchomości obciążonej jest ograniczony w możliwości dokonywania w odniesieniu do swojej nieruchomości określonych działań lub nie wolno mu wykonywać swoich uprawnień

II podział:

• gruntowa – np. droga konieczna; związane z prawem własności nieruchomości

• osobista – przysługuje określonej osobie fizycznej i ma zaspokoić jej potrzeby. Wygasa po śmierci osoby, nie można jej zasiedzieć, w określonych sytuacjach może być zmieniona na rentę, niezbywalna.

• ustanowienie:

  • umowa,

  • orzeczenie sądu,

  • decyzja administracyjna,

  • zasiedzenie

• wygaśnięcie:

  • zrzeczenie się

  • konfuzja

  • niewykonywanie przez lat 10

  • egzekucyjna sprzedaż nieruchomości

  • zniesienie na skutek żądania właściciela nieruchomości obciążonej:

    • gdy jest szczególnie uciążliwa po zmianie stosunku w rozumieniu art. 294 kc

    • gdy nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości

    • gdy utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie

  • wykonywanie służebności w sposób najmniej uciążliwy dla właściciela, również z uwzględnieniem miejscowych zwyczajów

• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego – teraz mamy odrębną własność, już tego prawa się nie tworzy ale funkcjonuje w obrocie;

  • ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych

  • prawo do korzystania z lokalu i zbycia go;

  • ochrona jak przy prawie własności

• za dwa tygodnie test

9