Zarządzanie a stres organizacyjny

Podstawowe funkcje zarządzania a stres organizacyjny

• Planowanie

• Organizowanie

• Kierowanie

• Kontrola

Trzy poziomy zarządzania a stres organizacyjny

• Trzy poziomy zarządzania a stres menedżera

• Trzy poziomy zarządzania a stres pracowników

Zespół zadaniowy a stres organizacyjny

• Budowanie zespołu

• Role grupowe a stres organizacyjny (koncepcja Belbina)

Techniki zarządzania a stresogenność w organizacji

• Technika biurokratyczna

• Technika zarządzania przez cele

• Technika zarządzania przez wyniki

• Technika zarządzania ofensywnego

Style kierowania a stresogenność organizacji

• Typologia Lippita – Whitea

• Skala Blake – Mouton

• Model Fiedlera

• Koncepcja Likerta

• Pojęcie sytuacyjnego stylu kierowania

Stres organizacyjny – problem społeczny

Niektóre konsekwencje stresu organizacyjnego w wymiarze społeczno-ekonomicznym

• Niekorzystny wpływ na zdrowie – 29%

• Napięcie nerwowe związane z pracą – 38% (GB)

• Ponad 30% schorzenia psychiczne (NL)

• Koszty zwalczania konsekwencji stresu w EU około 10% PKB

• 40% absencji (GB)

Stres organizacyjny – problem społeczny

Najważniejsze źródła stresu organizacyjnego w ocenie pracowników

• 34% - niezadowolenie z wykonywanej pracy (wyboru ścieżki zawodowej)

• 30% - problemy związane z pracą

• 28% - praca ponad siły

• 21% - problemy ze współpracownikami

• 18% - uciążliwe kierownictwo

Stres organizacyjny – źródła

• Czynniki środowiskowe

• Czynniki Indywidualne

• Czynniki organizacyjne

Stres organizacyjny

• Stres jako reakcja

• Stres jako bodziec

• Stres jako proces

Stres organizacyjny

Klasyczne ujęcie źródeł stresu organizacyjnego

• Konflikt roli

• Przeciążenie roli

• Niejasność roli

• Łamanie granic organizacyjnych

• Konflikty interpersonalne

• Kariera zawodowa

• Poziom autonomii

• Poziom kontroli

Stres organizacyjny Ważniejsze koncepcje i modele

• Model Michigan (ISR) (Kahn, Bosier)

• P-E model (person-environment fit model) (French, Caplan, Harrison)

• Model Witaminowy (Warr)

• Model JD-C (Karasek)

• Model DCS (Johnson, Hall)

• Model ERI (Siegrist)

Stres organizacyjny Różnice indywidualne a stres

• Typ zachowania A

• Umiejscowienie poczucia kontroli

• Neurotyczność, lęk, reaktywność

• Poczucie koherencji

• Zapotrzebowanie na stymulację

• Typy umysłu

Stres organizacyjny

Model Cooper’a i Sloan’a, Kwestionariusz OSI

• Źródła stresu w organizacji

• Konsekwencje działania stresorów: stan zdrowia i satysfakcja z pracy

• Sposoby zmagania się ze stresem

• Typ zachowania A i Poczucie umiejscowienia kontroli jako czynniki modyfikujące działanie stresorów

System egzekucyjny monitorujący i korygujący błędy oraz monitorujący i rozwiązujący konflikty

• STRES = Utrata kontroli

• Utrata kontroli = brak wzorca zachowania, lub wzorca percepcji

• Brak wzorca = nieskorygowany błąd i nierozwiązany konflikt

NEUROKOGNITYWISTYKA

DWIE PERSPEKTYWY BADAWCZE:

• Procesy psychiczne

• Funkcje neuronalne

NEUROKOGNITYWISTYKA

POZIOMY ANALIZOWANIA FUNKCJI NEURONALNYCH

• Poziom analiz molekularnych

• Poziom analiz aktywności komórkowej

• Poziom analiz aktywności struktur neuronalnych (sieci neuronowych, systemów neuronalnych)

TECHNIKI BADAWCZE

• EEG gęstego zapisu + GPS oraz fMRI

• Badania ukierunkowane na potencjały zdarzeniowe (czynnościowe)

System egzekucyjny

SYTUACJE AKTYWUJĄCE SYSTEM EGZEKUCYJNY

Niekompatybilność wzorca zachowania lub wzorca percepcji w odniesieniu do wymagań środowiska zewnętrznego lub stanu wewnętrznego.

Trudności w zakresie

• wyselekcjonowania wzorca

• opracowania wzorca

• realizowania wzorca

System egzekucyjny CENTRA SYSTEMU EGZEKUCYJNEGO

• Kora przedniego zakrętu obręczy

• Płaty ciemieniowe

• Kora boczna przed-czołowa

Błąd celu i błąd kontekstu

• Przedni zakręt obręczy - obszar aktywowany w momencie występowania błędów typu „niedokładne działanie” oraz „przeoczenie” - BŁĄD CELU

• Płaty ciemieniowe – obszar aktywowany w momencie wystąpienia niezgodności między założoną strukturą działania a strukturą działania realizowanego – BŁĄD KONTEKSTU

Błąd celu oraz monitorowanie konfliktu Sieć neuronalna trzech obszarów przedniego zakrętu obręczy:

• część dziobowa,

• część grzbietowa,

• część kory przed-motorycznej i dodatkowej kory przed-motorycznej.

Błąd i Konflikt

• Aktywacja adACC – monitorowanie konfliktu reakcji

• Aktywacja pdACC – monitorowanie konfliktu bodźca

• Aktywacja rACC – monitorowanie błędu celu

• Aktywacja płatów ciemieniowych – monitorowanie błędu kontekstu (struktury czynności)

• Aktywacja bocznej kory przedczołowej – rozwiązywanie konfliktów Kontrola egzekucyjna Dwa systemy kontroli egzekucyjnej

• Przedni system kontroli – likwidowanie stanów niekompatybilności związanych z trudnością osiągnięcia celu.

• Tylny system kontroli – kontekstowe opracowywanie wzorów zachowania i percepcji.

Kontrola egzekucyjna

Dwa mechanizmy kontroli egzekucyjnej

• Kontrola realizowana na drodze kolejnych dopasowań modelu wzorca do wymagań - feedforward

• Kontrola realizowana na drodze sprzężenia zwrotnego – feedback

System egzekucyjny, wzorce zachowania i wzorce percepcji a stres

• System oceniający – rACC, dACC, PPL, pre- SMA

• System synchronizujący – cACC, SMA

• System adaptacyjny i kompensacyjny – DLPFC, VLPFC, hipokamp, jądra podstawy

• System koordynujący wzorce FFF – Amygdala

STRES Ciało migdałowate

Niektóre impulsy wychodzące z środkowego jądra ciała migdałowatego – regulacja wzorca FFF

• Istota szara środkowa – reakcja zamrożenia

• Część boczna podwzgórza – ciśnienie krwi

• Podwzgórze przykomorowe – hormony stresu

• Część dolna tworu siatkowatego – reakcja ucieczki

Drogi wstępujące do ciała migdałowatego

• Droga niska wzgórze sensoryczne – ciało migdałowate

• Droga wysoka wzgórze sensoryczne – kora sensoryczna – ciało migdałowate

Typy wzorców i poziomy ich przetwarzania

• Wzgórze sensoryczne – wzorce cech bodźca

• Kora sensoryczna – wzorce obiektowe

• Kora przejściowa – wzorce pamięciowe

• Hipokamp – wzorce pamięciowe kontekstowe

• Przyśrodkowa kora przed-czołowa (głównie ACC) - wygaszanie

Trzy poziomy systemu hipokampa

• Kora wzrokowa, słuchowa i somatosensoryczna

• Kora przejściowa (okołowęchowa, okołohipokampowa, sródwęchowa)

• Hipokamp

System ciała migdałowatego v System hipokampa a stres

• System ciała migdałowatego – akceleracja reakcji stresowej, regulacja zachowania na poziomie wzorca FFF

• System hipokampa – wyhamowywanie reakcji stresowej, regulacja zachowania na poziomie wzorca kontekstowego

Adrenalina i neuroadrenalina w reakcji stresowej

• Noradrenergiczna stymulacja mózgu:

Zdarzenie stresogenne – ciało migdałowate – część boczna podwzgórza – górne brzusznoboczne części rdzenia – autonomiczny układ nerwowy - rdzeń nadnerczy – nerw błędny – jądro pasma samotnego (rdzeń przedłużony) – miejsce sinawe – NORADRENALINA – modulowanie aktywności (1) Ciała Migdałowatego oraz (2) Hipokampa

Układ ciała migdałowatego, prążkowia i nowej kory oraz hipokampa – pamięć i wyzwalanie wzorców Układ ciała migdałowatego –

• Pamięć i wyzwalanie wzorca FFF

Układ hipokampa –

• Pamięć i wyzwalanie wzorców kontekstowych zezwalających na osiąganie celów działania

• Pamięć kontekstu realizacji wzorca FFF

Układ prążkowia i nowej kory ­–

• Wzorce proceduralne i percepcyjne

Funkcje bocznej kory przedczołowej

• DLPFC (kora boczna przedczołowa grzbietowa) Ocena i monitorowanie wzorców w perspektywie kontekstowej (strukturowanie i restrukturyzowanie wzorców)

• VLPFC (kora boczna przedczołowa brzuszna) Selekcjonowanie wzorców w perspektywie osiągania celów