W literaturze motyw przemiany duchowej wystepowal bardzo czesto. Wielu pisarzy przedstawialo bohatera romantycznego jako postac indywidualistyczna, buntownika o bogatym życiu duchowym, który przechodzi pewna metamorfoze. Przemana wewnętrzna owego bohatera to gruntowna zmiana sposobu myslenia, widzenia świata. Przemiana ta czesto wynikała ze zmienności ludzkiej natury.
Adam Mickiewicz w III części Dziadów ukazuje przemianę duchową Gustawa, (bohatera IV częsci Dziadów) ktory z nieszczesliwego kochanka i zrozpaczonego mlodzienca przemienia sie w wielkiego i walecznego patriote. Autor przedstawia metamorfoze szczególnie wyraźnie - bohater zapisuje na ścianie celi więziennej: "Umarł Gustaw - narodził się Konrad". Zmiana imienia z Gustawa pojawiającego się już w czwartej części Dziadów, jako duch, romantyczny kochankie zdradzony przez ukochaną, popełniłniający samobójstwo w bojowniczego Konrada staje się jaskrawym podkreśleniem przemiany bohatera. Postać wykreowana prżez Mickiewicza świadomie odrzuca wszystko, co do tej pory zajmowało bohatera. Uznaje, że największa wartością w jego życiu teraz jest ojczyzna.
Następnym przykładem przemiany duchowej jest Kordian J Słowackiego. W akcie I poznajemy 15 letniego młodzieńca, który choruje na chorobe wieku czyli brak motywacji, poczucia sensu i istnienia. kordian jest osobą bardzo wrażliwą i nie potrafi stawić czoła okrutnemu otoczeniu. Nie potrafi poradzić sobie z przepełniającymi go emocjami. Swój świat postrzega poprzez pryzmat nieszczęśliwej miłości. Kordian popełnia nieudane samobójstwo na skutek nieodwzajemnionej miłości poprzez strzelanie do siebie z pistoletu. w przemianie Kordiana również główną role odegrały podróże po europie. Pod wpływem podróży Kordian przeżywa głęboką przemianę duchową. W ostatniej scenie aktu II Kordian wygłasza słynny monolog na szczycie Mont Blanc. Jest to przełom w jego dotychczasowej postawie: z romantycznego kochanka, zniechęconego do życia i ludzi, postanawia walczyć o wolność dla ojczyzny. Wzoruje się na słynnym szwajcarskim bohaterze z XIV w- Winkelriedzie dzięki któremu sens życia odnajduje w poświęceniu swojego życia dla ojczyzny.
Dziełem literackim w którym szeroko opisana jest przemiana to Pan Tadeusz Adama Mickiewicza. Bohater epopei to Jacek Soplica który w młodości był hulaką i paliwodą. Stolnik odmówił mu ręki swojej córki Ewy. Rozpaczony i żądny zemsty Soplica rani śmiertelnie Stolnika. Po czym zostaje okrzyknięty zabójcą i zdrajcą. Po tym wydarzeniu w Soplicy dokonuje się przemiana wewnętrzna. Ucieka z kraju i wstępuje do zakonu, przyjmując imię Robak aby odpokutować popełnioną zbrodnię. Teraz jest człowiekiem cichym i pokornym. Służbą dla ojczyzny próbuje odpokutować swoją wine. Podczas jednej z walk zostaje śmiertelnie ranny i na łożu śmierci opowiada swoją historię. PO uzyskaniu przebaczenia Gerwazego, umiera. Po śmiertnie został oznaczony Krzyżem Legii Honorowej.
Przemiana duchowa wyżej wymienionych bohaterow ma zarówno podobne przyczyny jak i skutki. Metamorfoza postaci wynika z doświadczenia bólu i cierpienia, poczucia samotności i niezrozumienia przez świat. Bohaterowie stawili sie wlasnym słaboscia i dojrzeli do podjecia pewnych decyzji. Poswiecili swoje zycie walce za ojczyzne. Stali sie prawidziwymi patriotami. Postawa bohaterow swiadczy o ich sile charakteru