Termin OPIEKA nie jest terminem jednoznacznym natomiast rozumianym jako: • opieka faktyczna – rzeczywiste sprawowanie opieki osobie którą faktycznie się zajmujemy. • opieka prawna – sprawowana na podstawie tytułu prawnego nad majątkiem. Ustanowienie opieki oznacza ustanowienie dla określonej osoby w jej sytuacji prawnej w jakiej się ona znalazła owej prawnej formy, pieczy nad nią i jej majątkiem jakim jest opieka. Opieka prawna jest usankcjonowana w art. od 135-147 Kodeksu Rodzinnego i kodeksu Postępowania Cywilnego i obejmuje ona dwie postacie: • opiekę nad małoletnim jest tym co my potocznie nazywamy władzą rodzicielską. Ustala się gdy rodzice nie są znani lub gdy rodzice zostali pozbawieni praw rodzicielskich. • opiekę nad ubezwłasnowolnionym całkowicie. Celem jest troska o zaspakajanie jego potrzeb życiowych jego prawidłowe leczenie i troska o jego majątek ( potrzeby podstawowe). Od ustanowienia opieki należy odróżnić powołanie opiekuna ( Sąd czynności: *ustanawia opiekę, *ustanawia opiekuna). Jeżeli sąd ustanawia opiekuna jest on zobowiązany objąć opiekę. Koniecznym elementem stosunku cywilnoprawnego cywilno-prawnego zarówno opieki są po jednej stronie prawo podmiotowe, a po drugiej stronie odpowiadający mu obowiązek. Te prawa i obowiązki opiekuna będące treścią stosunku opieki dotyczą 2 sfer: • pieczy nad podopiecznym • pieczy zarządu jego majątkiem. U małoletniego do osiągnięcia jego pełnoletności lub gdy rodzicom małoletniego zostanie przywrócona władza rodzicielska. Jeżeli małoletnia zawarła związek małżeński przed 18 lat to opieka wygasa, 16 letnia po roku rozwód nie powraca, opieka traktowana jako pełnoletnia. Ustanowienie opieki nade małoletnim w świetle prawa system pieczy, który ma zastąpić władzę rodzicielską. Co decyduje o wyborze opiekuna? nie bogactwo, konekcje tej osoby, ale dobro dziecka. art.149 KR i O &1 gdy względem na dobro pozostającego pod opieką nie stoi temu na przeszkodzie opiekunem małoletniego powinna być ustanowiona przede wszystkim osoba wskazana przez ojca lub matkę jeżeli nie byli pozbawieni władzy rodzicielskiej & 2 opiekun powinien być wybrany z pośród krewnych lub bliskich tej osoby których opieka ma być sprawowana. Jeżeli jest to niemożliwe Sąd zwraca się z prośbą o wskazanie opieki do instytucji w której jest dziecko. W rodzinie zastępczej opiekunem jest rodzina zastępcza. Każdy kogo Sąd ustanowił opiekunem powinien tę opiekę objąć, może go tylko zwolnić z ważnych powodów sąd na jego żądanie. Przeszkoda, faktyczna lub prawna która czyni opiekuna niezdolnego do opieki nad nim jeżeli sąd pozbawił je praw do opieki. Objecie opieki następuje po złożeniu przyrzeczenia przed Sądem Opiekuńczym. Opiekun powinien objąć te obowiązki bezzwłocznie. A więc po złożeniu przyrzeczenia realizuje on swoją funkcję. art.150 mówi o tym, że opiekun powinien sprawować opiekę z należytym staraniem nad dzieckiem i jego majątkiem oraz interes społeczny, a więc sprawuje on opiekę nad osobą i majątkiem znajdującego się jego własnością (rodzice zginęli w wypadku).Opieka musi być zgodna z interesem społecznym czyli jest on nadrzędny nad interesem społecznym. Zakres opieki piecza nad osobą, którą opiekun się zajmuje troska, dbałość o tą osobę. Troska o rozwój fizyczny, duchowy dziecka ( atmosfera, warunki). Majątek w 2 znaczeniach: • węższym ogół aktywów majątkowych przysługujących pewnym celą np.: ziemia, dom. • szerszym nie tylko do tych aktywów (co ma) ale i do pasywów (ciążące obowiązki) np; świadczenie podatku. Te zarządzanie majątkiem obejmuje czynności: *faktyczne, * prawne. art.155 Zasady wykonywania opieki przez opiekuna: • z podległości opiekuna przy wykonywaniu opieki nadzorowi Sądu Opiekuńczego (ocena). • zasada odpowiedniego stosowania do wykonywania opieki przepisów o władzy rodzicielskiej. art.155 & 2 jakie są surogatywy władzy rodzicielskiej? opiekun przejmuje surogatywy władzy rodzicielskiej. sprawowanie opieki jest bezpłatne art. 162. Jeżeli sprawowanie opieki jest albo wymaga od opiekuna specjalnych wysiłków i kosztów może wystąpić i sąd może przyznać stosowne wynagrodzenie okresowe. art. 161 Sąd opiekuńczy może zobowiązać opiekuna do złożenia do depozytu kosztowności i innych elementów podopiecznego. Jeżeli jest gotówka to opiekun jest zobowiązany ją złożyć do Banku. Zaraz po objęciu opieki opiekun zobowiązany jest zrobić inwentarz rzeczy podopiecznego i przedstawić go sądowi opiekuńczemu. art.164 Rozszczenie osoby pozostającej pod opieką o naprawienie szkody wyrządzonej nienależytym sprawowaniu opieki przedawnia się z upływem lat 3 od zostania opieki lub zwolnienia opiekuna. art.165 Sąd opiekuńczy wykonuje nadzór nad sprawami opieki zaznajamia się na bieżąco z działalnością opiekuna oraz udziela mu wskazówek i należytych do zakresu opieki. art.166 Opiekun zobowiązany jest przez sąd nie rzadziej niż do 1roku sprawozdanie osoby znajdującej się pod jego opieką oraz dostarczenie rachunków związanych z zarządzaniem jego majątkiem. zatwierdzenie rachunków przez sąd nie wyłącza z odpowiedzialności opiekuna za szkodę wyrządzoną nienależytym sprawowaniem zarządu majątkiem. Jeżeli jest to nienależyte to sąd wydaje należyte zarządzenie co i jak ma zmienia. art.168 celem takiego zarządzenia jest naprawienie uchybień opiekuna jakich dopuścił się on przy sprawowaniu opieki np.; celem : dziecko od babci do Domu Dziecka. art.169 &2 Sąd opiekuńczy zwolni opiekuna jeżeli z powodów faktycznych lub prawnych nie jest zdolny do sprawowania opieki albo dopuszcza się do czynów naruszających dobro podopiecznego. np.: ważne powody opiekuna ( art.169)-z powodu przeszkód faktycznych lub prawnych, -naruszeń sprawowania opieki, -naruszeń sprawowania opieki nad podopiecznym. Zwolnienie opiekuna nie zwalnia z obowiązku podopiecznego lecz jedynie ustalenie stosunku opieki łączącego danego opiekuna z jego podopiecznym. Opiekun w tym rozumieniu ma obowiązek nadal pomimo zwolnienia z opieki prowadzenia pilnych spraw związanych ze sprawowaniem opieki np.: pełnomocnik. Opieka ustaje gdy podopieczny osiąga pełnoletność lub rodzicom zostaje przywrócona władza rodzicielska. opiekun ma obowiązek przez jakiś czas wypełniać określone obowiązki. jeżeli opieka wygasła wciągu 3 m-cy po ustaniu tej opieki musi przedstawić Sądowi majątek podopiecznego. Ubezwłasnowolnienie całkowite to osoba która ukończyła 13 lat w wyniku zaburzeń psychicznych i nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem. może nastąpić tylko przez sąd ubezwłasnowolnienie częściowe. Jeżeli jest to ubezwłasnowolnienie osoby dorosłej to prawo do opieki rodzina sprawuje. Kuratela prawna stanowi prawną formę i organizację częściowej pieczy nad osobą lub nad jej majątkiem. Taką osobą jest ta, która sama w określonym czasie z przyczyn faktycznych lub prawnych nie może zajmować się własnymi sprawami. Ustanowienie kurateli ustanowienie dla danej osoby w sytuacji faktycznej lub prawnej jakiej się znalazła owej prawnej pieczy nad nią lub nad jej majątkiem jakim jest kuratela. Na ile opiekun zapewnia osobie starania o dbałość starania jej spraw a w kurateli zabezpieczamy interesy osoby tylko w pewnym zakresie np.: kuratela nad majatkiem. Kuratela ustanawia sąd, administracja państwowa. kuratela podobnie jak opieka i władza rodzicielska ma charakter ochronny, gdyż występuje w jakiejś jednej sprawie. Ustanowienie kurateli należy rozróżnić ustalenie kuratora. Czy interweniować w złe sprawowanie opieki w stosunku do dziecka? Rodzina powinna rozwiązywać sama pewne problemy i to jest najlepsze rozwiązanie. Naszym obowiązkiem jest interwencja wtedy kiedy dzieje się krzywda. Interwencja wszystko to co mamy robić musi być zgodne z naszymi możliwościami. wykorzystać i podjąć w myślach pewien proces aby przestała dziać się krzywda i znalezienie źródła powstania tej sytuacji. Problem przemocy „Przemoc” nie dotyczy tylko przemocy fizycznej, dotyczy przemocy psychicznej, zaniechanie czynności. Krzywdzenie członka rodziny jest złem wyrządzonym i jest przestępstwem. My interweniujemy w tej sprawie i może to być przykładem dla innych. W tym zakresie prawo sprawia rolę symboliczną i edukacyjną. Każdy ma prawo do obrony swojej godności i kodeks rodziny to potęguje. Człowiek ma prawo do bezpieczeństwa godności, nienaruszalności. 95% objaw przemocy zdarza się w rodzinach i dotyczy to dzieci i kobiet. Kto ma obowiązek ochrony naszego bezpieczeństwa? Policja (mówi o tym ustawa o policji) ma prawo do: • uzyskanie od interweniujących policjantów doraźnego bezpieczeństwa. • zatrzymać osoby które stwarzają bezpośrednie zagrożenie. • obowiązek ustalić świadków zdarzenia. • wpis interwencji notatek do notesu. Ujawnienie przestępstwa w sytuacji kiedy osoba pokrzywdzona jest zgłaszamy kroki prawne należy zgłosić się do najbliższego miejsca zamieszkania dla tej rodziny. Do prokuratury Rejonowej zgłasza się wniosek o popełnieniu przestępstwa z miejscem, godziną, ewentualni świadkowie, sposób interwencji, kto interweniował. Jeżeli ofiara przemocy jest niepełnoletnia to w jej imieniu występują rodzice lub opiekun prawny. jeżeli przemoc w rodzinie występuje często, zdarzenie takie powtarzają się to nawet po wycofaniu zeznań przez osobę poszkodowaną prokurator powinien nadal prowadzić dochodzenie gdyż takie zachowanie przestępcy jest zachowaniem ściganym z Urzędu art.184 Kodeksu Karnego. Kodeks Karny „przestępstwo przeciwko rodzinie” art.184 Kk & 1 „kto znęca się fizycznie lub moralnie nad członkiem swojej rodziny lub nad inną osobą lub osobą pozostajacą w stałym lub przemijającym stosunku do sprawcy albo nad małoletnim, bezradnym podlega karze pozbawienia wolności od 6 m-cy do 5 lat. & 2 jeśli następstwem czynu jest targnięcie pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozb. woln. od 1 roku do 10 lat. Istotą w art. 184 jest powtarzalność czynu jeżeli mają taki charakter czynny jak również dłuższy okres znęcania się psychiczny. Powtarzalność osoby długotrwałego i krótkotrwałe ściągane z oskarżenia publicznego powyżej 7 dni z Urzędu oskarżenie do 7 dni zaskarżenie prywatne. art. 444 K. postepowania karnego akt oskarżenia może ograniczyć się do zarzucanego mu czynu oraz wskazania dowodów na którym opiera się oskarżenie. Dowody policja ma obowiązek zabezpieczyć. Kodeks karny „przestępstwa przeciwko dzieciom w rodzinie” art.186 K. k & 1 kto uporczywie uchyla się od wykonywania ciążącego na nim z mocy ustawy obowiązku łożenia na utrzymanie dziecka, rodziców i innej osoby najbliższej . I przez to narażają ją na niemożność zaspakajania potrzeb życiowych podlega karze pozb. woln.do lat 3. &2 Tej samej karze podlega kto dopuszcza się czynu określonego w &1 względem osoby co do której osoby obowiązek łożenia stwierdzono prawomocnym lub podlegającym wykonywaniem orzeczeniem sądu tzn. dzieci mają prawo do alimentacji albo rodzice ( starych chorych) dzieci mają obowiązek łożenia na ich utrzymanie wtedy gdy nie zostało to narzucone przez sąd. W wyniku ustania w małżeństwie jeden z małżonków jest w niedostatku to drugi z współmałżonków ma obowiązek obowiązek alimentacyjny. art.187 K.k & 1 kto wbrew obowiązkowi troszczenia się o osobę poniżej lat 15 albo o osobę nieporadną ze względu na jej stan fizyczny lub psychiczny która tą osobę porzuca to podlega karze pozb. woln. od 6 m-cy do 5 lat. & 2 jeżeli następstwem czynu jest śmierć tej osoby podlega karze pozb. woln. od 1 roku do 10 lat. art.188 K.k kto wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru uprowadza lub zatrzymuje małoletnią osobę lub osobę nieporadną ze względu na jej stan fizyczny lub psychiczny podlega karze pozb. wol. od 6 m-cy do 5 lat. Inne art. 163 K.k &1 kto osobę, względem której ma obowiązek troszczenia się, pozostawia w położeniu grożącym w bezpośrednim niebezpieczeństwie utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego roztroju zdrowia podlega karze pozb. woln. od 6 m-cy do 5 lat. & 2 jeżeli sprawca działa nieumyślnie podlega karze pozb. woln. do 1 roku ograniczenia wolności albo grzywnej. art.175 kto dopuszcza się obcowania płciowego z krewnymi w linii prostej, z bratem lub siostrą z stosunku w przysposobienie podlega karze 6 m-cy do 5 lat. art. 170 kto dopuszcza się czynu lubieżnego do osoby poniżej lat 15 to podlega karze 6 m-cy do 10 lat. „Czyn lubierzny”- pewne czynności (dotykanie płciowe , fotografowanie) lub gdy dziecko jest zmuszane oglądać akty płciowe. art.185 kto rozpija małoletniego dostarczając napojów alkoholowych podlega karze do lat 3. „Przestępstwo przeciwko dorosłym członką rodziny” art.166 K.k „kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę najbliższych jeśli groźba wzbudza w zagrożonym obawę spełnienia podlega karze pozb. do 2 lat lub ograniczenia wolności lub grzywny. art.167 kto używa przemocy lub groźby bezpośredniej w celu zmuszenia innej osoby do innego zachowania się podlega karze do lat 2. art.168 & 1 kto przemocą groźbą lub podstępem doprowadza inną osobę do poddania się czynowi lub wykonania takiego czynu podlega karze od 1 roku do 10 lat. & 2 jeżeli sprawca działa ze szczególnym okrucieństwem albo dopuszcza się zgwałcenia działając z innymi osobami podlega karze na czas nie krótszy niż 3 lata. art. 170 kto przed nadużycie stosunku zależności lub uzyskanie krytycznego położenia doprowadza inną osobę do poddania czynowi nierządnemu lub jego wykonania podlega karze 6 m-cy do lat 5. „Przestępstwo przeciwko mieniu rodziny” art. 204 kto przywłaszcza sobie cudze mienie ruchowe podlega karze do lat 3. art. 4 jeżeli przywłaszczenie popełniono na rzecz osoby bliskiej podlega ściganiu. art. 246 & 1 funkcjonariusz publiczny który przekraczając swoje uprawnienia lub niedopełniając obowiązku działa na szkodę dobra społecznego lub jednostki podlega karze 6 m-cy do lat 5. Rodzina w wyniku prawa cywilnego „prawo cywilne” • Zobowiązanie wobec jednego z małżonków. Często nie może spłacić zobowiązań finansowych (mężczyzna).Art. 57 K.R i O K. C mówi że z ważnych powodów wspólnota majątkowa może ulec zniesienia- żądać zniesienia. Wspólnota majątkowa ustaje z dniem która ją znosi. Należy odróżnić wspólnoty majątkowe od podziału majątku. Podział może być przyczyną zerwania wspólnoty majątkowej ( rozwód). Art. 84 K. R i Op. ustalenie ojcostwa .Sądowego ustalenia ojcostwa może żądać zarówno matka jak i dziecko. Matka wie gdy dziecko ma 18 lat. powództwo przeciwko dominującemu ojcu, a gdy on nie żyje to przeciwko kuratorowi. Art. 141 K.K jednocześnie kobieta może wystąpić o zabezpieczenie finansowe do ojca dziecka w związku z ciążą i porodem oraz kosztów 3 miesięcznego czasu poporodowego. Rozszczenia matki przedawniają się od 3 lat po dniu porodu. Art. 142. równo ojciec i matka powinni łożyć na utrzymanie dziecka. Jeżeli zarządzone alimenty nie wystarczają to ma prawo wystąpić o podwyższenie alimentów. Obowiązek nie kończy się z wiekiem 18 lat. Do chwili usamodzielnienia się dziecka , skoczenie nauki i usamodzielnienie się. Po ukończeniu 18 lat dziecko może wystąpić po alimenty. Jeżeli dziecko nie może osiągnąć samodzielności obowiązek alimentacyjny bez określenia wieku ( niepełnosprawność, choroba psychiczna) • .Rozwód przyczyny rozwodów mają swoje podłoże w przemocy, patologii, agresji i bardzo często dalsze funkcjonowanie rodziny jest niemożliwe. Organem do rozwiązywania małżeństwa jest Sąd Wydz. Cywilny do niego kierujemy pozew o rozwód ( należy dołączyć akty małżeństwa, akt urodzenia dzieci itp.). Posiedzenie jest pojednawcze, występuje często w argumentach „ustanie pożycia”( zanik więzi emocjonalnych, zaprzestanie życia seksualnego, nie prowadzenie wspólnego gospodarstwa). Art.56 rozwód nie jest dopuszczalny jeżeli żąda go wyłącznie współmałżonek winny rozpadu ( chyba, że następuje zgoda). Art.57 Sąd orzeka kto jest winien. Art.58 Sąd rozstrzyga o opiece nad małoletnim dzieckiem również orzeka o korzystaniu ze wspólnych dóbr. Małżonek który został niewinny i który żyje w niedostatku może żądać pomocy od współmałżonka • Rozwiązanie przysposobienia Art. 114 przysposobić można jedynie osobę małoletnią i tylko dla jej dobra. Przez przysposobienie powstaje między przysposabiający a przysposobionym, taki sam stosunek jak między rodzicami a dziećmi. Przysposobiony nabywa prawa i obowiązki w stosunku do krewnych przysposabiającego. Jeżeli zachowanie osoby przysposobionej rażąco naruszy zakres osób które ja przysposobiły, przysposobienie może być rozwiązane. Art.125 Przysposobienia rozwiązane jest niedopuszczalne jeśli w skutek tego maiłoby ucierpieć dobro małoletniego dziecka. Prawo socjalne • prawo pracy • ubezpieczenia społ. i ochrona zdrowia. • pomoc społeczna Stosunki pracy normowane są przez „Prawo pracy”. Regulacje praw i obowiązków dotyczących pracowników. Podstawowym źródłem „Prawa pracy”jest kodeks pracy. Prawo Pracy różni się od prawa do pracy. Prawo do pracy jest jednym z podstawowych praw człowieka i możemy swobodnie wybierać pracę i różną płacę za to do ochrony przed bezrobociem. Prawo Pracy- gałąź pracy regulująca stosunki związane z zarobkową pracą człowieka. W Prawie Pracy występuje pojęcie stosunek prawny czyli relacja, więź, zależność występująca miedzy kilkoma podmiotami z których wynikają określone prawem dla tych podmiotów uprawnienia i obowiązki. Stosunek Pracy- relacja między pracownikiem a pracodawcą i ma charakter dwustronnego zobowiązania. Cechy stosunku Pracy: dobrowolność, odpłatność, równorzędność stron(żadna ze stron nie może decydować o zerwaniu stosunku pracy. Zmiany w formie decyzji dwustronnej), osobisty charakter ( pracownik zobowiązany jest wykonywać pracę osobiście),staranne wykonywanie pracy ( staranność), podporządkowanie (pracownik jest podporządkowany pracodawcy). Podstawy stosunku pracy • umowa o pracę • mianowanie • powołanie • wybór • spółdzielcza umowa o pracę. „Mianowanie” jest czynnością jednostronną ( nauczyciel mianowany). Więcej wymaga się od tych osób ( potocznie- pracownik zaufania publicznego). „Powołanie”* na stanowisku, * zatrudnienie. np.: został powołany na stanowisko dyrektora , ordynatora. „Wybór” stosunek pracy dokonany na podstawie wyboru do pełnienia tych lub innych funkcji. nie jest on jednak jednoznaczny z nawiązaniem stosunku pracy. „Spółdzielcza umowa o pracę” tą umowę o pracę można zawrzeć tylko z tym kto jest człowiekiem tej spółdzielni. „Umowa o pracę” powinna być zawarta na piśmie. Ustawa tez jest ważna, ale potwierdzenie warunków na piśmie. Umowa powinna zawierać: • rodzaj pracy • miejsce pracy • wynagrodzenie za pracę. • wymiar czasu pracy. • termin rozpoczęci pracy. Wyróżnimy: • czas określony • czas nieokreślony • na zastępstwo Umowy; • terminowe • bezterminowe • Umowa o pracę • umowa zlecenie • umowa o dzieło Umowa nie jest świadczona w ramach „stosunku pracy” nie normowana przez „kodeks pracy”. Zlecenie jest umową gdzie zobowiązuje się do dokonania czynności dla dającego zlecenie. Może być odpłatne jak i nieodpłatne. W umowie zlecenie dopuszcza się wykonywania pracy przez kogoś lub zamiast mnie. Rozwiązanie stosunku pracy: • przez rozwiązanie (za porozumieniem stron) • lub wygaśnięcie „Za porozumieniem stron” rozwiązanie może nastąpić ze skutkiem natychmiastowym lub nie ( jakiś termin). „Za wypowiedzeniem” oświadczenie, że jedna ze stron rozwiązuje umowę o pracę po upływie terminu wypowiedzenia. Zgoda pracownika nie jest potrzebna. Należy umożliwić pracownikowi wykorzystanie urlopu. „Rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia” Jedna ze stron ze skutkiem natychmiastowym ( ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych przez pracownika itp). Pracodawca może rozwiązać nawet wtedy kiedy nie ma pracownika w pracy. „Wygaśnięcie stosunku pracy” Przepisy wymieniają: śmierć, śmierć pracodawcy ( o ile ktoś tego nieuprzejmie), tymczasowe aresztowanie pracownika przekraczające 3 m-ce, nie zgłoszenie powrotu do pracy pracownika, który przebywał na urlopie bezpłatnym, jeżeli 30 dni po zakończeniu służby wojskowej nie zgłosi się do pracy. Ustanie stosunku pracy bez względu na rodzaj i charakter, rodzi na pracodawcy obowiązek wydania świadectwa pracy. Świadectwo: • okres i rodzaj wykonywanej pracy. • zajmowane stanowisko. • tryb rozwiązywania lub okoliczności wyjaśniające wygaśnięcie stosunku pracy. • inne informacje, które są niezbędne do ustalenia uprawnień. • wzmianka o zajęciu wynagrodzenia za pracę. Wynagrodzenie za pracę Praca musi być wynagrodzona. Jest to świadczenie osobiste ma charakter okresowy, pieniężny, wypłacane powinno być w Polsce w polskiej walucie. Wypłacenie na czas przestoju (brak zamówień). System wynagradzania • czasowy (wynagrodzenie za ilość przepracowanych jednostek czasowych). • akordowy (wynagrodzenie zależy od wydajności pracy i przysługuje za jednostkę wykonywanej pracy). • prowizyjny ( mobilizuje do podwyższania dochodu zakładu, zależy od prowizji). Czas pracy i urlopy Czas pracy – czas w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub innym miejscu przeznaczonym do wykonywania pracy. Do czasu pracy należy: czas pracy, nauki, przerwy, posiłku czy czas badania. Kodeks systemu czasu pracy: • podstawowy- 8 h na dobę lub 40 na tydzień. • równoważny- uzależniony od rodzaju i organizacji ( pilnowanie mienia). • przedłużony- wtedy kiedy technologia pracy powoduje że czas pracy może być skrócony. • przerywany- związany z etatem pracy. • zadaniowy- czas pracy zależy od czasu potrzebnego do wykonania. • weekendowy- w weekendy nie więcej niż 12 godz dziennie. • skrócony- praca nie może być wykonywana krócej niż 5 dni w tygodniu. Kodeks dopuszcza pracę w godz. nadliczbowych ( powyżej 8 h dziennie). Dopuszczalna gdy są szczególne potrzeby. Ilośc godzin nadliczbowych nie może przekraczać 150 h rocznie. Jeżeli godziny nadliczbowe były konieczne to pracownik 100% ) niedziela, wolne od pracy) a 50c% w innych dniach. Urlop wypoczynkowy • 20 dni dla pracownika do 10 lat • 26 dni powyżej 10 lat zatrudnionego. Urlop bezpłatny na wniosek pracownika Ochrona pracy kobiet i młodocianych ( Prace wzbronione Ciaża) Art. 176 nie wolno zatrudniać kobiety przy pracach szczególnie szkodliwych dla zdrowia i uciążliwych. zakaz jest bezwzględny. Również dotyczy to wykonywania pracy w porze nocnej lub w godzinach nadliczbowych i stosować system przerywanego bez jej zgody. Pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy ( matka, ojciec).