WIESŁAW WERNIC

Colorado

Ilustrował

STANISŁAW ROZWADOWSKI

CZYTELNIK— WARSZAWA— 1974

Tak się zaczęło

Przebudziłem się. W pokoju było ciemno. Na tle niewidocznej ściany

polśniewały dwa wąziutkie pasemka szarości. To szpary w okiennicy

przepuszczały pierwszy dzienny brzask.

Siennik zachrzęścił. Podniosłem się ostrożnie, aby nie zbudzić towarzysza

śpiącego po przeciwległej stronie izby. Zbliżyłem się na palcach do okna, wolno,

wolniutko odsunąłem żelazny haczyk przytrzymujący szeroką, ledwie

oheblowaną deskę i lekko ją pchnąłem. Zawiasy zaskrzypiały piskliwie, ktoś

poruszył się i usłyszałem senny głos Karola:

— Co tam robisz, Janie?

— Oddycham świeżym powietrzem. Śpij, jeszcze nie ranek.

Mruknął coś w odpowiedzi, słoma zachrzęściła i znowu zapadła cisza.

Oparłem się o poprzeczną belkę i wyjrzałem. Pode mną rozciągał się czarny pas

ziemi ogrodzonej palisadą z bali, wysoką na półtora chyba człowieka, z bramą o

dwu skrzydłach zamkniętą na głucho, podpartą długimi tykami. Za bramą w

cieniu ustępującej nocy widać było niezmierzoną, pustą przestrzeń. Na jakichś

odległych krańcach, gdzie przeczuwać należało horyzont, czerniała nieregularna,

zamazana linia — dalekie pasmo Gór Skalistych.

Spojrzałem w lewo. Tam toczyła swój płytki nurt niewidoczna rzeka. Za nią

ciągnęła się taka sama płaszczyzna, ograniczona z jednej strony atramentową

ścianą lasu.

Sięgnąłem po lornetkę. Przestrzeń rozrosła się w jej szkłach, góry stały się bliższe

i jeszcze groźniejsze, las posępniej rysował się czarnym konturem. Tylko wody

nadal nie dojrzałem. Musiała płynąć w dolinie, bezgłośna w tej ciszy.

Skierowałem szkła prosto przed siebie i wydało mi się, iż dostrzegam jakiś

ruchomy punkt. Czy była to antylopa biegnąca do wodopoju, czy jakiś drapieżnik

powracający z nocnych łowów — nie mogłem stwierdzić.

Szarzało coraz bardziej, tumany mgieł przewalały się równiną. Wówczas

usłyszałem lekkie skrzypienie piasku w dole. Ktoś podniósł się z ziemi, z

ciemnego kącika utworzonego przez dwie krzyżujące się ściany ogrodzenia.

Przetarłem zaspane oczy: Colorado! Oczywiście on. Dziwny człowiek.

— Ja mam spać pod dachem? O nie, dżentelmeni! To ujdzie w zimie, jak śnieg

zawali ziemię, ale nie teraz...

Colorado! Dostrzegłem, jak wspiął się na półkę biegnącą w połowie wysokości

palisady i wyjrzał za ogrodzenie. Stał nieruchomo przez chwilę, potem lekko

zeskoczył i zniknął w mroku. Pewnie wrócił do swego legowiska.

Spotkaliśmy go przed dwoma dniami w pustej okolicy. Mieliśmy już wówczas za

sobą spory szmat przebytej drogi. Skrajem jałowcowego lasku, potem poprzez

krzaki pachnącej szałwi jechaliśmy prosto, jak strzelił, aż nagle podniosła się

kurtyna lasu, drzewa odbiegły w prawo i lewo odsłaniając nagi, obły wzgórek. Na

jego szczycie stał samotny jeździec z kolbą rusznicy wspartą na łęku siodła,

nieruchomy i wspaniały w swej nieruchomości. Wyglądał jak pomnik albo jak

aktor na scenie uwolnionej z czarnozielonej zasłony. Mimo woli ściągnąłem

cugle. Słońce migotało na lufie broni, a przejrzyste powietrze pozwalało dostrzec

każdy szczegół ubrania nieznajomego. Było bajecznie kolorowe.

— Jak w teatrze — szepnąłem do Karola. — Albo jak w cyrku... Któż to jest, u

licha?

Pytanie było usprawiedliwione: jeździec mienił się barwami tęczy. Od błękitu

kapelusza, poprzez krwawą czerwień okręcającego szyję szala (którego końce

spadały sztywno i ciężko, jakby zrobione z ołowiu), poprzez cytrynową kurtę, aż

do spodni zielonego koloru.

Staliśmy, dopóki posąg nie ożył nagle. Podniósł broń i zjechał galopem z

pagórka. Zatrzymał się tuż przed nami tak gwałtownie, że koń wyrzucił kopytami

chmurkę kurzu i przysiadł na zadzie.

— Witam podróżnych. — Głos miał nieco chropawy, ale przyjemny dla ucha. —

Witam — powtórzył. — Dokąd to dobre czy złe bogi prowadzą?

Karol w milczeniu wykonał ruch ręką: za i przed siebie. Przez tę krótką chwilę

przyjrzałem się nieznajomemu. Z bliska nie wydawał się już tak bajecznie

kolorowy: błękitny kapelusz jakby poszarzał, czerwień szala zbladła, cytrynowa

kurta świeciła wyblakłymi plackami łysin, zielone spodnie, pełne łat i cer, przy-

brały barwę szarozgniłą. Jedynie buty wyglądały solidnie.

— Jestem Colorado — rzekł jeździec.

Skinąłem głową.

Kiedyśmy przed trzema dniami opuszczali malutkie miasteczko o hiszpańskiej

nazwie Santa Rosa — pamiątka z czasów konkwistadorów — gospodarz

obskurnej tawerny powiedział:

— W tych okolicach łatwo zabłądzić. — Tu popatrzał na nasze aż zbyt schludnie

wyglądające sylwetki (nowicjusze?) i dodał: — Przed wami wyjechał Colorado.

Jak dobrze popędzicie koni, to go dognacie. On się nie spieszy.

— A kto to jest? — zagadnął Karol. — Nie byliśmy nigdy w tych stronach.

— Obrzucił nas pogardliwym spojrzeniem:

— Tak właśnie myślałem. Kto to jest? Zapytaj się pan lepiej, kto to nie jest.

Chociaż i na to pytanie nie odpowiem. Colorado jest wszystkim po trochu, a

jednocześnie... niczym.

Po tym niezrozumiałym wyjaśnieniu zebrał puste kufle po piwie i odwrócił się do

nas plecami.

A więc mieliśmy przed sobą Colorado. Nie trzeba było odgadywać, że jest to po

prostu przezwisko. Kolorado — to imię wielkiej rzeki mającej swe źródła w

Górach Skalistych, a ujście w Zatoce Kalifornijskiej.

Na terytorium Nowego Meksyku, na Dzikim Zachodzie — jak określano te

ziemie — przedstawiał się, kto chciał, kiedy chciał i jak chciał, albo nie czynił

tego wcale.

— Ach, Colorado... — powtórzyłem.

— Słyszeliście o mnie?

— W Santa Rosa powiedzieli nam, że jeśli pognamy konie, to dopędzimy

Colorado, bo on się nie spieszy.

Uśmiechnął się.

— To prawda. Życia nie przegonisz. W Santa Rosa siedzi w gospodzie “El Paso"

jakiś niby Hiszpan, niby Metys o strasznie długim nazwisku, ale wielki cymbał.

Na pewno on was tak objaśnił. Zdzierus! Chętnie wskażę gospodę lepszą niż “El

Paso" i znacznie tańszą, bo... bezpłatną.

Zawrócił konia.

— No, dżentelmeni, jeżeli to panom odpowiada, ruszajmy.

Nie wiedziałem, czy śmiechem, żartem, czy też w pełni powagi mamy przyjąć to

niespodziewane zaproszenie.

Karol rozstrzygnął sprawę:

— Bezpłatna gospoda... rzecz nie do pogardzenia. W Santa Rosa zdarto z nas

dziesiątą skórę. Więc jeśli droga wiedzie na południe...

— A wiedzie, wiedzie.

Ruszyliśmy strzemię w strzemię. Jałowy step stanowił najszerszy gościniec

świata.

Colorado okazał się niezwykle rozmowny, ale ile w jego słowach tkwiło prawdy,

a ile fantazji — nie sposób odgadnąć.

— Tak, tak, koledzy — mówił — przyjemna jest konna jazda. Przedkładam ją

ponad inne, chociaż i kolej to dobry wynalazek. Oczywiście, jak się komuś

spieszy. Ale mnie się nie spieszy, wam chyba również? Pierwszy raz tutaj?

A na nasze potwierdzenie rzekł jakby od niechcenia:

— W wagonie pociągu jest znacznie bezpieczniej.

— Napady? — zagadnął Karol.

— Zdarza się. Apacze, Komańcze, Indianie Pueblo, no i oczywiście dobrana

partia obiboków spod ciemnej gwiazdy, czyli... przybyłych ze wschodu.

Musieliście taką drogę wybrać? Wyglądacie na nowicjuszy. Ubranka jak z igły...

— A pan dawno tutaj? — zapytałem.

— Ho, ho! Widziałem ja już, jak wbijano srebrne ćwieki w Promptory Point...

Ileż, u licha, mógł mieć lat? Kiedy w Promptory Point, pod Ogden, wbijano

uroczyście srebrne haki w ostatni podkład torów pierwszej na świecie linii

kolejowej łączącej Atlantyk z Pacyfikiem, był rok 1869. Przed piętnastu laty!

— Bawił pan tam z rodzicami? — zapytałem niewinnie.

Spojrzał na mnie przenikliwie. Jakiś skurcz przebiegł mu po twarzy.

Przez trzy lata pracowałem przy budowie tej linii i zaręczam, że nie była to robota

na siły chłopca. Ale dajmy temu spokój. Lepiej popatrzcie, jak preria zielenieje.

Jedyna to pora roku, podczas której nieco wilgoci zbiera się w tej ziemi.

Przyjemnie oddychać. Potem robi się piekielnie gorąco, a wiatr podnosi tumany

kurzu, że świata nie widać. Wy tego nie znacie.

— Byliśmy w zeszłym roku w Arizonie — wtrąciłem.

Wstrzymał na sekundę konia i popatrzał na nas uważnie. Wydało mi się, że mnie

świdruje na wylot swym spojrzeniem. Nieprzyjemne uczucie.

— Nie wyglądacie na blagierów — stwierdził po chwili milczenia. — Arizona?

Ho, ho! To jeszcze dziki kraj. Prawie jak ten.

— Czy to oznacza, że Nowy Meksyk jest właśnie dziki?

Znowu zerknął na mnie:

— W tych stronach nigdy nie było spokojnie. Pamiętam pierwsze powstanie

Apaczów w 1857, potem... chyba od 1861, przez dziesięć lat stałe walki z

napierającym od wschodu osadnictwem. Potem próby zgromadzenia Apaczów na

jednym terytorium, w rezerwacie. Generałowi Crookowi udało się wprawdzie

ściągnąć garstkę czerwonoskórych i osadzić na wyznaczonym obszarze, ale

reszta wędruje sobie, dokąd chce i kiedy chce. Raz spacerują po Nowym

Meksyku, raz po Arizonie, kiedy indziej odwiedzają nawet Meksyk,

przekraczając Rio Grandę * albo posuwają się z biegiem Kolorado i... szukaj

wiatru w polu. Co robią dzisiaj, co zrobią jutro... któż odgadnie? Na dodatek żrą

się między sobą: Apacze Mescalero, Apacze Tonto, Apacze Lipan, Apacze

Zachodni... kto ich tam zliczy? Tak, tak, moi panowie. Jeśli wybraliście się na

krajoznawczą wycieczkę, trzeba było udać się w inne strony. Chyba że macie

ważne sprawy do załatwienia. Zresztą, nie moja rzecz.

Wszystko to powiedział jakimś nieprzyjemnym tonem, bez cienia uśmiechu.

Wolałem więc nie pytać. A Karol? Karol milczał przez cały czas jak zaklęty w

kamień.

Jechaliśmy w miarę prędko, w miarę wolno, preria z rzadka porosłą trawami.

Czarny lasek pozostał daleko za nami, a teraz cała przestrzeń migotała w słońcu

barwami kwiatów, których łodygi chwiały się w podmuchach ciepłego wiatru i z

suchym szelestem biły po końskich nogach.

Te barwy cieszyły początkowo wzrok, ale wkrótce ogarnęło mnie znużenie. Jakże

jednostajny krajobraz! Z nudów począłem przyglądać się broni naszego nowego

towarzysza. Popatrzyłem na długaśną rusznicę. Jak na człowieka nieco

obeznanego z bronią wrażenie było wstrząsające! Powiem krótko: to była

zupełnie haniebna broń, nie przynosząca właścicielowi zaszczytu. Nie wierzyłem

własnym oczom: lufa jakby nieco krzywa, a na dobitkę w dwu miejscach

przytwierdzona do łożyska drutem! Kurek — jak w muszkietach z ubiegłego

stulecia. Chyba to “coś" należało nabijać od przodu. Jak z takiego muzealnego

eksponatu można strzelać? A kolba? Kolba barwy nieokreślonej, o nierównej

powierzchni. Wyglądało na to, iż wielokrotnie musiała zastępować... młotek. O

broni krótkiej niewiele mogłem rzec. Z bardzo głębokich i zniszczonych

futerałów pasa sterczały tylko czarno lśniące uchwyty.

Przed samym południem zatrzymaliśmy się nad srebrzystym strumykiem, gdzie

Rio Grandę del Norte — rzeka stanowiąca w swej dolnej części granicę państwową między USA a

Meksykiem, zwana również Rio Bravo.

trawa rosła gęściej, a malutki jałowcowy zagajnik rzucał nieco cienia. Obaj z

Karolem powiedliśmy konie nad strugę. Ale Colorado postąpił inaczej. Obszedł

najpierw oba brzegi strumyka, z kilkanaście chyba jardów, potem zniknął wśród

jałowców, by wreszcie wyłonić się z gąszczu, lekko pogwizdując.

— W porządku — oświadczył. — Stary Colorado wszystko dobrze przepatrzył.

Na przyszłość radzę wam naśladować go, jeśli nie chcecie stracić pewnego dnia

swego pięknego uwłosienia głów lub zwiększyć ciężaru ciała o wagę jednej kuli.

Zajął się rozsiodłaniem konia.

Ten monolog uznałem za próbę zastraszenia nowicjuszy. Za takich nas przecież

uważał. Spojrzałem wymownie na Karola i wzruszyłem ramionami. Colorado

musiał dostrzec ten ruch, bo nie przerywając swej czynności, dorzucił:

— Możecie w to wierzyć albo nie, nie trzeba jednak lekceważyć człowieka, który

zna Nowy Meksyk jak własną kieszeń.

— I nie trzeba się też obrażać — próbował go udobruchać Karol. — Mój

przyjaciel na pewno nie ma takiego doświadczenia, ale przecież coś niecoś świata

oglądał.

— Pewnie chodzi o tę Arizonę. Oglądaną z okien dyliżansu, eee... gdzie tam!

Prędzej z okna kolejowego wagonu.

Odwróciłem się gwałtownie, aby odpowiedzieć na złośliwość. Mój towarzysz

trącił mnie w ramię.

— Zbyt powierzchownie ocenia pan ludzi, Colorado — powiedział spokojnie. —

Nasza podróż przez Arizonę w niczym nie przypominała jazdy koleją.

— Może... Chociaż coś za bardzo, nie obrażajcie się, wyglądacie na zasiedziałych

mieszczuchów, którzy wybrali się na letnią wycieczkę. Wasz ubiór, wasza broń...

Zresztą, co mi do tego? Lepiej rozpalmy ognisko. Nie znoszę zimnego jedzenia w

najgorętsze nawet dni.

Roześmiał się, jak z dobrego żartu, po czym z osmolonym, pogiętym garnkiem,

który wydobył z juków, powędrował po wodę.

— Nieprzyjemny typ — mruknął Karol.

— Raczej dziwny — odparłem półgłosem i począłem ścinać jałowcowe gałązki.

Kiedy zgromadziłem ich sporą naręcz, cisnąłem na miejsce, z którego Karol

usunął myśliwskim nożem trawę. Tak postępowaliśmy zawsze podczas

obozowania na prerii. Karol był pod tym względem pedantem. Niegdyś

żartowałem z takiej ostrożności, ale jeden widok pożaru stepu zmienił mój

pogląd.

Colorado powrócił i z aprobatą pokiwał głową. Potem ukląkł, zgarnął nieco

chrustu i wydobył z głębin przepastnej kieszeni najprawdziwsze krzesiwo. Z

trudem powstrzymałem uśmiech. Z kolei Colorado wyjął blaszane pudełeczko z

hubką. Szczęknął krzemień o metal, błysnęły iskierki, uniósł się szary słupek

dymu, a w chwilę później buchnął płomień.

— Gotowe — stwierdził i postawił bokiem do ognia pogięte naczynie.

Postąpiliśmy podobnie. Gdy woda poczęła bulgotać, wsypaliśmy zmielonej na

pył kawy, a Colorado nie odmówił jej przyjęcia. Natychmiast odwzajemnił się

wręczając każdemu z nas po sporej garści pemikanu — suszonego, zmielonego

mięsa, wspaniałej potrawy, przyrządzanej od wieków przez wszystkie chyba

plemiona indiańskie Północnej Ameryki. Dołożyliśmy do tego nieco sucharów

zabranych na drogę jeszcze w Milwaukee i uczta wypadła znakomicie. Kiedy

wreszcie nabiliśmy fajki tytoniem, zapytałem:

— Nie używa pan zapałek?

— Nigdy. Łatwo nasiąkają wilgocią. Można co prawda próbować dwoma

kawałkami drewna...

— Raczej kołkiem i deseczką — wtrąciłem;

— O, znacie ten sposób? — zdziwił się.

— Znamy — stwierdził Karol. — Jest jednak zawodny. Kiedyś po ulewnym

deszczu żaden z wojowników Czarnych Stóp nie mógł wykrzesać ani iskierki.

— Właśnie, właśnie. Nie masz jak krzesiwko. Służy mi od wielu lat i nie psuje

się. Hm... ale gdzież to oglądaliście Czarne Stopy? W cyrku?

— Colorado — odezwał się mój przyjaciel — lepiej rozstańmy się. Wolę stracić

bezpłatną gospodę niż wysłuchiwać pańskich złośliwości.

Myślałem, że traper wybuchnie gniewem. Ale nie. Twarz mu się tylko skurczyła

nieprzyjemnie.

— Złośliwości? — powtórzył. — Tacy jesteście drażliwi. Kto lubi złośliwości?

Ale ja mam zwyczaj gadać, co chcę i kiedy chcę.

— Colorado! — krzyknąłem podrażniony. — Rozstańmy się w spokoju. Ani ja,

ani Wielki Bóbr nie przyjechaliśmy tu szukać zwady.

— Co? — spojrzał na nas uważnie. — Wielki Bóbr? Niby: kto?

Wskazałem palcem na Karola:

— To jego przezwisko. Znane jest dobrze w Kanadzie, ale nie tylko tam...

Traper podniósł się wolno od ogniska. Wstaliśmy również.

— Ludzie — powiedział jakby wzruszonym głosem — czy to prawda?

— Ale uparty — mruknąłem.

— Jeśli to prawda — ciągnął pomijając milczeniem moją uwagę — to wy dwaj

zlikwidowaliście przed rokiem jakąś bandę w Arizonie, tak? Słyszałem coś o tym.

Karol skinął głową, a ja dodałem:

— Było nas tam więcej..:

— Wielki Bóbr! Marzyłem, żeby was spotkać. Prawdziwych westmanów coraz

mniej na świecie. Przyjdzie czas, że po preriach uganiać się będą już tylko

hodowcy bydła. A pan — zwrócił się do mnie — musi być tym lekarzem, który

pomagał Wielkiemu Bobrowi. Jeśli chociaż ćwierć prawdy jest w tym, co mi o

was opowiadano, jesteście zuchy, co się zowie! Zmylił mnie wasz wygląd.

— Nasze nowe ubrania? — zapytałem złośliwie. — i nasza broń, która nie

rozpada się w kawałki?

Spojrzał na mnie ostro, ale zaraz uśmiechnął się.

— To przytyk. Nie obrażę się. Niektórzy twierdzą, że ubiór o niczym nie

świadczy. To zależy kiedy. Strój to cząstka człowieka, coś o nim mówi. A co się

tyczy broni, hm, jeszcze zobaczymy, która celniej strzela.

Klepnął się po udach i znowu siadł. Uznaliśmy spór za zlikwidowany.

— Co pan tam wywęszył w lasku i nad strumieniem? — zapytałem zajmując

miejsce przy ogniu.

— Mogę ci na to odpowiedzieć — wtrącił się Karol. — Colorado odnalazł czyjeś

tropy, ale mocno już zatarte, dlatego teraz zachowuje się tak beztrosko.

— Rzeczywiście. Zatarte ślady. Ktoś tu obozował, jeśli się nie mylę. I odjechał, ot

tam — wskazał ręką.

— Jak pan na to wpadł?

— Przypadkowo. Mam niezły wzrok. Ale uznałem, iż jedno sprawdzenie

wystarczy. Dlatego dałem spokój poszukiwaniom.

Mruknął coś do siebie, a później poinformował:

— Trzech ich było tutaj.

— Czerwonoskórzy? — zapytałem.

— Nie. Konie podkute i buty z obcasami. Nocowali w lasku. Dwa razy słońce od

tamtej pory zaszło, jeśli się nie mylę. A poza tym... jeden koń stąpał bardzo

dziwnie. To rzadko się trafia. Musiał być kradziony, a złodziej nie poznał się w

czas.

Zaskoczył mnie taki nieoczekiwany wniosek.

— Dlaczego?

— Wytłumaczę panu, doktorze. Pan pozwoli, że będę używał tego tytułu.

— Proszę...

— Powiedziałem, że koń kradziony, bo nikt, kto wybiera się na prerię, takiego

wierzchowca nie kupi. Chyba ślepy! Pan wie przecież, jak koń chodzi: lewa noga

przednia i prawa noga tylna, potem: prawa przednia i lewa tylna. Ale niekiedy

trafia się takie zwierzę, które posuwa się bokami.

— Jak to?

— Tak, że najpierw stawia dwie lewe nogi, potem dwie prawe. Zupełnie jak

wielbłąd. Powiadają wówczas, że chodzi kroczem albo skroczem, albo że ma

skrocza... Mniejsza z tym. Takie konie są bardzo szybkie.

— No więc!

— Ba, to nie są konie dla westmanów. Zostawiają tak inne ślady, że nie sposób

nie zwrócić na nie uwagi. Jednego takiego konia bez trudu rozpoznać by można w

całym tabunie. Kto się zna na koniach, nie kupi takiego zwierzęcia na prerię.

Spojrzałem pytająco na Karola. Skinął głową.

— No właśnie. Wielki Bóbr wie, ale z pana, doktorze, to żaden koniarz.

Przyznałem, że koniarzem żadnym nie jestem, chociaż potrafię na oko odróżnić

chabetę od dobrego wierzchowca.

— Ba — podjął znów Colorado. — Są inne, jeszcze gorsze, ale poznać się na nich

można dopiero podczas jazdy. Takie zdradliwe bestie. Trzeba panu wiedzieć, że

istnieją wierzchowce, które w galopie uderzają tylnymi kopytami o przednie. Jeśli

jeździec w porę się nie zorientuje i nie będzie mocno ściągał cugli, konik

przekoziołkuje. Najczęściej nie podniesie się więcej.

Ani on, ani jeździec. O takich koniach mówią, że się “ścigają". To fachowe

określenie.

— Pan się chyba wychowywał z końmi, Colorado?

— Tylko przez pewien czas. Ale opowiedzcie lepiej, jak tam było w Arizonie.

Już otwierałem usta, ale Karol wpadł mi w słowo:

— Może później, to długa historia.

Colorado nie nalegał. Spojrzał w niebo, sięgnął do którejś z licznych kieszeni

swego przyodziewku i wydobył z niej najprawdziwszy zegarek. To było dla mnie

zaskoczenie. Jakiż westman nosi zegarek? Ten delikatny przyrząd, tak mało

odporny na wstrząsy i wilgoć. Traper czy westman regulują swój dzień według

położenia słońca, a noc według gwiazd i zaręczam wam, iż nawet ja nie

odczuwałem braku jakiegokolwiek innego czasomierza!

Zegarek był solidny, wielki, metalowy, mocno porysowany i błyszczący od

stałego zapewne wycierania. Colorado otworzył solidną kopertę i spojrzał na

tarczę.

— Już po pierwszej. Jeśli na wieczór mamy stanąć w zagrodzie Sama O'Brien,

zbierajmy się. To mój imiennik — dodał — ja jestem również Samuel. No,

szybko, szybko. Po nocy jechać nieprzyjemnie. Można wpaść w jakąś dziurę albo

wprost w ramiona Mescalerów, Lipanów, Tantów, czy jak tam jeszcze się wabią,

innymi słowy: Apaczów. Mnie co prawda skalp nie grozi, ale wy obaj macie dość

bujne czupryny.

Tak gadając zabrał się do siodłania konia. Ruszyliśmy za jego przykładem.

— Colorado, czyżby pana już raz oskalpowano? — zapytałem.

— Mnie? — wrzasnął dopinając popręgu. — To im się nie udało i nigdy nie uda!

Spójrzcie!

Zerwał kapelusz z głowy — była naga jak kolano.

— W młodości przechodziłem jakąś paskudną chorobę — wyjaśnił — a po niej

wszystkie włosy mi wypadły.

— Tyfus plamisty — stwierdziłem.

— Może i tak. Doktor lepiej się na tym zna.

— Miał pan szczęście, Colorado — zauważyłem. — Tanim kosztem się pan

wykręcił. Najczęściej to się umiera.

— Nie będę zaprzeczał. No, jak tam? Gotowe?

Uderzyliśmy wierzchowce cuglami i ruszyli kłusem, a potem galopem.

Colorado dobrze ocenił odległość, bo nim słoneczna tarcza dobiegła horyzontu,

zgrzani, zakurzeni i szczęśliwi na widok ludzkiego domostwa, wjeżdżaliśmy

w bramę wysokiej palisady. Za nią, na obszernym podwórcu, wznosiła się

budowla zbita z grubych bali, z wąskimi okienkami i dachem spadzistym,

pochylonym w jednym kierunku. Na nasz widok wybiegł podrostek ze strzelbą w

garści.

— Jak się masz, George? — zawołał Colorado. — Odłóż tę pukawkę. Gdzie

ojciec?

— Ach, to wy!

W tej chwili druga postać ukazała się na podwórzu. Był to starszy mężczyzna, z

odkrytą głową, z włosami lekko przyprószonymi siwizną, o ruchach energicznych

i twarzy spalonej na brąz.

— Halo, Sam! — krzyknął znowu nasz przewodnik. — Sprowadziłem gości.

— Halo, Sam! Witaj! Zejdźcie z koni, panowie. Proszę w moje niskie progi.

George, zawiadom matkę — a kiedy chłopak oddalił się, zaczął wypytywać Colo-

rado: — Gdzieś się kręcił? Chyba rok ciebie nie oglądałem.

— Ani ja ciebie, stary niedźwiedziu. Nie byłem pewien, czy ta buda stoi jeszcze

na swoim miejscu.

— A dlaczegoż nie miałaby stać?

— Ba, dużo jeszcze wody popłynie w Rio Grandę, zanim w tych stronach domy

rozpadać się będą tylko ze starości. Ale mnie już wówczas tutaj nie znajdziesz.

— Pleciesz głupstwa, Sam. Pozwólcie, panowie — zwrócił się do nas.

Przez wąziutką sionkę wprowadził nas do nieco mrocznego wnętrza. Malutkie

otwory okienne skąpo przepuszczały światło, a na dworze poczęło zmierzchać.

— Siadajcie!

Zdjęliśmy kapelusze, broń odstawili do kąta i opadli na ciężkie, ledwo

oheblowane ławy, z czterech stron otaczające równie prymitywny stół.

— Colorado od czasu do czasu lubi straszyć — uśmiechał się gospodarz — ale tu

kraj spokojny i nie ma się czego obawiać.

— Obawiać! A to dobre! Popatrz na nich, Sam, popatrz dobrze. Oni i obawa!

Palec Colorado wskazywał raz na Karola, raz na mnie. Nie mogliśmy pojąć, o co

mu chodzi.

— Słyszałeś o tej hecy w Arizonie? Na pewno słyszałeś. Żebyś wiedział, że to

właśnie oni. Te dwa zuchy dały radę całej bandzie.

O'Brien spojrzał na nas pytająco. Kiwnąłem głową, ale dodałem:

— Przesada. Tam było nas dobrych kilka dziesiątek.

Farmer roześmiał się:

— Co za skromność! Słyszałem o was, pewnie, że słyszałem. Mówiono, że

zrobiliście porządek w Arizonie. Sami czy nie sami... nieważne.

Rozmowę przerwał George, który wniósł trzy zapalone świece w prymitywnych

lichtarzach, a po chwili gospodyni postawiła na stole zimne i gorące mięso i zajęła

miejsce obok nas, uścisnąwszy każdemu rękę. Tak oto miałem przed sobą typową

rodzinę osadniczą, przedstawicieli wielkiej masy drobnych rolników, jacy od

dziesiątków lat parli na zachód, szukając urodzajniejszych, a przede wszystkim

obszerniejszych od dotychczas uprawianych terenów. Jeszcze w roku 1861 nie-

zmierzone ziemie rozciągające się między doliną Missisipi a Kalifornią stanowiły

kraj prawie dziewiczy. Żyło tu nie więcej niż pół miliona ludzi, a po pustych

obszarach wędrowali swobodnie Indianie, których liczba sięgała trzystu tysięcy.

Na północy Siuksowie (a raczej — prawidłowo — Dakoci), na zachodzie

Czejenowie i Arapahowie, na południu Apacze, Komańcze i szereg mniejszych

plemion. W trzy lata później, w roku 1864, co najmniej 150 tysięcy osób

wywędrowało z terenów leżących nad Missouri na Daleki Zachód. Jak obliczano,

w jednym tylko roku przez Omaha przeszło 75 tysięcy ludzi z 75 tysiącami sztuk

bydła, 30 tysiącami koni i mułów, 22 tysiącami ton bagażu załadowanego na

wielkie wozy. Wielu z nich dążyło w góry szukać “skarbów", wielu było

włóczęgami, ale potężną grupę stanowili ludzie pragnący zaorać i obsiać niczyje

dotąd i nie tknięte pługiem stepy. Teraz, w 1884 roku, na dawnych pustkowiach

rosła pszenica, ogromniały stada domowego bydła i wznosiły się błyszczące

świeżością ściany zagród. Jednakże kraj był wielki, więc ciągle jeszcze w jego

południowych i południowo—zachodnich partiach częściej spotykało się płową

zwierzynę czy indiańskiego wojownika niż farmera. W takim kraju

znajdowaliśmy się obecnie: Karol i ja, a chociaż siedzieliśmy za stołem przy

blasku luksusowych podówczas świec, wiedziałem dobrze, że o milę dalej, poza

linią pól i pastwisk O’Briena, rozciąga się pierwotna głusza, nie zbadana jeszcze

przestrzeń lasów i stepów, przecięta rzeczkami o nie ustalonych nazwach,

poprzedzielana pasmami górskimi o szczytach, na które nikt jeszcze się nie

wspinał. 'Takim był Nowy Meksyk, obszar nie posiadający praw stanowych,

rzadko zaludniony i pełen niespodzianek witających podróżnego.

Właśnie jedna z nich ukazała się teraz w półmroku nadciągającego świtu, gdy

wychylony przez okno obserwowałem daleką przestrzeń, podwórze otoczone

płotem i Sama—Colorado leżącego tuż przy ogrodzeniu.

Przyłożyłem znowu lornetkę do oczu. Za rzeką błysnęły różowo pierwsze zorze.

W ich ł łagodnym blasku dostrzegłem trzech jeźdźców galopujących otwartą

płaszczyzną. Dopadli doliny rzeki, zniknęli na chwilę, a potem ukazali się znowu

na drugim brzegu.

Odjąłem szkła od oczu, wychyliłem się jeszcze bardziej przez otwór i

powiedziałem półgłosem w kierunku śpiącej na dole postaci. Głos mój w

porannej ciszy zabrzmiał czysto i wyraźnie:

— Colorado, wstawaj! Indianie…

Tropy nad wodą

A teraz — nieco wyjaśnień. Od paru lat stało się moim zwyczajem w okresie

wiosny opuszczać miasto, w którym spędzałem zimę. Nauczył mnie tego Karol

Gordon, znakomity traper, noszący również przydomek Wielkiego Bobra, nadany

mu przez plemię Czarnych Stóp zamieszkujące kanadyjską prerię.

Karol Gordon w wyniku nieszczęśliwego wypadku (spotkania z szarym

niedźwiedziem) odniósł poważne rany. W efekcie — trafił na oddział

chirurgiczny szpitala w Milwaukee nad jeziorem Michigan. To był rok 1880, a ja

pełniłem w tym właśnie szpitalu funkcję zastępcy naczelnego chirurga. Reszty

łatwo się domyślić. Karol stał się moim nieodłącznym towarzyszem i on to

właśnie wiosną 1881 roku namówił mnie na wyprawę w głąb kanadyjskiej prerii,

by odwiedzić plemię Czarnych Stóp. Z tej wyprawy wróciłem dopiero jesienią,

pełen energii i zachwytu nad wspaniałym pejzażem tamtego kraju. Wiosną

następnego roku wyruszyłem w te same strony. Wówczas to czarodziej Czarnych

Stóp nadał mi imię Orlego Pióra. Jak byłem z tego dumny — nie sposób opisać.

Żeby wreszcie zakończyć te wspominki, dodam, iż w roku ubiegłym (to znaczy

1883) bawiliśmy na terenie Arizony, dokąd Karol udał się ze specjalną misją

mającą na celu zażegnanie niepokojów, a nawet zbrojnych wystąpień

największego z tamtejszych plemion czerwonoskórych, Nawajów. W wyniku

tego przedsięwzięcia zawarliśmy znajomość z szeregiem interesujących osób,

między innymi z don Pedro Gonzalesem, hacjenderem przybyłym wraz z córką z

Meksyku. On to zobowiązał nas do odwiedzenia go przy najbliższej okazji.

Okazja — oczywiście — nie zdarzyła się i nic nie wskazywało na to, by

kiedykolwiek mogła się zdarzyć. Bo jakiż interes do załatwienia mogłem mieć w

tak odległej krainie? Postanowiliśmy więc z Karolem rzecz całą odwrócić: jechać

do Gonzalesa, a po drodze zwiedzić Nowy Meksyk. Dlaczego właśnie Nowy

Meksyk?

Widzę — wbrew swym pragnieniom. — iż sprawy nie da się jednak streścić w

paru zdaniach. Wybaczcie!

Otóż w roku ubiegłym poznaliśmy wodza Apaczów Mescalero, imieniem

Pehnulte, co znaczy w języku tego narodu: Wielki Jeleń. Nie tylko poznaliśmy,

ale — Karol i ja — wypaliliśmy z nim kalumet, czyli fajkę pokoju. Jakie to ma

znaczenie we wzajemnych stosunkach między Indianami a białymi, nie

potrzebuję chyba wyjaśniać. Ale na tym sprawa się nie zakończyła. Bo oto,

znowu we dwójkę, zdołaliśmy Apacza wyciągnąć z samego środka paszczy

śmierci. Stało się to również w Arizonie, w ponurej, na odludziu leżącej jałowej

dolinie. W niej dopadliśmy po długiej pogoni niebezpiecznego złoczyńcę,

prowadzącego od lat podwójny żywot: raz właściciela gospody w małym

miasteczku, raz przywódcy bandy rabusiów. Dzięki szczęśliwemu zbiegowi

okoliczności, któremu nieco pomogliśmy, herszt bandy został zdemaskowany.

Jako gospodarz saloonu żył pod nazwiskiem Toma Lessera. Czy było ono

prawdziwe, czy nie — to sprawa obojętna. Lesser w ostatniej chwili zdołał nam

umknąć i teraz buja gdzieś po świecie. Najprawdopodobniej przedostał się do

Meksyku, graniczącego z Arizoną. Wspominam o nim dlatego, że podczas

pościgu Apacz o mało się nie zabił. Stało się to we wspomnianej już przeze mnie

dolinie, która nosi nazwę Doliny Śmierci. Lesser uciekał z niej jadąc konno

wąziutką, skalistą percią, stopniowo wznoszącą się w górę po zboczu. Gnaliśmy

za nim we trójkę: Pehnulte, Karol Gordon i ja. Lecz Apacz dosiadał

najściglejszego konia, wyprzedził nas znacznie i byłby z wszelką pewnością

schwytał Lessera, gdyby nie obsunął się nagle spory kawał skały. Koń stoczył się

na samo dno doliny. Jeździec potrafił uchwycić się występu stromego zbocza. W

ostatniej chyba sekundzie zdołaliśmy rzucić lasso i wciągnąć wiszącego na

ścieżkę. Pamiętam słowa, z którymi wówczas Apacz do nas się zwrócił:

— Gdyby nie moi biali bracia, leżałbym tam — wskazał na widniejącą pod nami

na głębokości kilkudziesięciu jardów przepaść. — Pehnulte nigdy im tego nie

zapomni.

I tak zyskaliśmy sobie wiernego sprzymierzeńca.

Teraz, wybrawszy się w drogę do siedziby don Pedro, postanowiliśmy najmniej

nam znaną jej część przebyć konno. Wyjechałem pociągiem z Milwaukee wraz z

Karolem Gordonem pewnego wczesnowiosennego dnia, wioząc ze sobą broń i

uprząż. Wierzchowce mieliśmy nabyć później. I tak też się stało. Obraliśmy

marszrutę wiodącą poprzez tereny Arizony, którą zamierzaliśmy przeciąć po linii

ukośnej, aby jak najkrótszą drogą dotrzeć do granicy Meksyku i Stanów.

Koleją przebyliśmy Illinois i Kansas, dążąc wprost na południowy zachód aż do

miejsca, w którym tory skręcały w kierunku Los Angeles. Tam pożegnaliśmy się

z szynami i rozpoczęli wędrówkę przez obszar Nowego Meksyku. Teren

olbrzymi, słabo jeszcze zaludniony i prawie pozbawiony dróg.

Dlaczego więc taką wybraliśmy trasę zamiast jechać dalej w wygodnym

wagonie?

Dlatego, że pragnęliśmy odwiedzić Pehnulte. Wiedzieliśmy, iż Apacze Mescalero

kręcą się gdzieś po Nowym Meksyku. Właśnie — gdzieś. To jest chyba najbliższe

prawdy określenie. To znaczy: możemy ich spotkać wszędzie lub nigdzie.

Indianie wędrowali tu i tam, pojawiali się w najmniej spodziewanym czasie i

miejscu.

Po opuszczeniu pociągu na małej stacyjce minęliśmy domek z werandą, przez

nikogo nie zamieszkany, opatrzony (na wielkiej tablicy) napisem: “Blue Water":

Poszliśmy szukać tej “niebieskiej wody". Odkryliśmy ją bez trudu w postaci

małej rzeczki wesoło bulgocącej po dnie z żółciutkiego piasku. Nie była zresztą

bardziej niebieska niż wszystkie inne rzeki Ameryki Północnej. Autor napisu

musiał mieć sporo fantazji.

Widok wody bardzo mnie ucieszył — okazja do zmycia z siebie kurzu drogi.

Jeszcze większą naszą radość spowodował widok znad brzegu: wznoszące się w

pobliżu zabudowania.

— Tego nam najbardziej potrzeba — zauważył Karol. — Tego oczekiwałem,

chociaż informatorzy często się mylą, a budynki w tych stronach potrafią szybciej

ginąć, niż się je wznosi. Mamy przed sobą czyjeś gospodarstwo. A jak

gospodarstwo, to i konie.

— Ciekaw jestem, co byś począł, gdyby okazało się, iż “Blue Water" to

pustkowie?

— Nie wyznacza się przystanków kolejowych w szczerej pustyni. Bo i po co?

Nikt nie wsiądzie, nikt nie wysiądzie. Towarzystwa kolejowe wiedzą, co czynią.

Idziemy.

Pomaszerowaliśmy skrajem rzeczki, potem w bok, wydeptaną w rzadkiej trawie

steczką. Zawiodła nas prosto przez otwartą na ścieżaj bramę na podwórze, na

które właśnie wytaczano wóz ze stojącej w głębi szopy. Dwu ludzi w rozpiętych

koszulach i poplamionych spodniach ciągnęło za dyszel, a trzeci, nieco schludniej

odziany, prowadził konia wlokącego za sobą długą uzdę. Ujrzawszy nas zestawił

zwierzę i podszedł. Nasz wygląd musiał natychmiast zorientować go w sytuacji:

nieśliśmy na plecach siodła, derki i całą resztę uprzęży. Stanowiło to ciężar

niemały i chociaż na niebie zaledwie wstał ranek — raczej chłodny — byłem

mokry od potu.

— Szukacie koni? — i nie czekając na odpowiedź dodał: — Chodźcie ze mną, coś

wam pokażę.

Ruszyliśmy bez słowa. Jakieś sto jardów w bok znajdował się corral. Tak w tych

stronach — z hiszpańska — zwano zagrodę dla koni. Była to budowla bez dachu,

ogrodzenie zbite z grubych belek, sięgające piersi człowieka. Tworzyło spory

kwadrat, pośrodku którego pasło się pięć wierzchowców. Cisnąłem — z

westchnieniem ulgi — swój ładunek na ziemię, przysięgając nie dźwigać go ani

przez minutę dłużej. Karol uczynił podobnie. Zdaje się, że i jemu dopiekło.

— A teraz, dżentelmeni, spójrzcie! Każde zwierzę innej maści. Możecie

wybierać, jeśli tylko posiadacie gotówkę.

Istotnie, było w czym wybierać. Najbardziej przypadł mi do gustu koń czarny jak

smoła, z białą plamką na czole. Głośno wyraziłem swój zachwyt, być może zbyt

żarliwie, bo Karol trącił mnie łokciem w bok. Bał się, że w ten sposób podbiję

cenę. Farmer popatrzał na mnie przeciągle i zapytał:

— A pan dobrze jeździ?

— No, nie najgorzej... chyba.

— Nie najgorzej? Nie radzę brać tego konia. Jest trochę narowisty, potrzebuje

silnej ręki i bardzo dobrego jeźdźca. Przynajmniej przez pierwsze kilka tygodni.

Później się przyzwyczai.

— Ależ... — usiłowałem zaprotestować, boleśnie dotknięty w swej jeździeckiej

dumie.

— Daj spokój, Janie — przerwał mi Karol — jeździsz zupełnie nieźle, ale ten koń

wygląda nieco groźnie. To raczej nie dla ciebie.

— Jak uważasz — mruknąłem urażony.

— Doskonale, Janie. Zdaj się na mnie.

Wzruszyłem ramionami. Karol wybrał dwa wierzchowce, ale nie było wśród nich

karosza. Kiedy przyszło do ustalenia ceny, okazała się zbyt wygórowana, jak na

nasze możliwości. Wówczas wybrał dwa inne, lecz i tym razem nie było wśród

nich karego. Znowu farmer zażądał zbyt wiele.

— Ha — westchnął mój towarzysz — nie będzie handlu. Idziemy, Janie, dalej...

Zmartwiałem. Perspektywa dalszego marszu z siodłem na karku była

przerażająca. Ale cóż mogłem począć? Zarzuciłem na plecy ładunek, który wydał

mi się jeszcze cięższy, i ruszyliśmy w kierunku bramy. Chwilkę trwała cisza, a

potem:

— Poczekajcie panowie! Przecież jakoś dojdziemy do ładu.

Stanęliśmy:

— Weźcie karego:

— Jak to! — krzyknąłem: — Sam pan odradzał..:

— Bo to nie koń dla każdego, ale pański towarzysz da sobie z nim radę. Ja znam

się na ludziach.

Teraz dopiero zaczął się targ. Kiedy dziś o nim wspominam, wygląda nawet

zabawnie, ale wówczas nie było mi do śmiechu. Lękałem się, iż transakcja znowu

nie dojdzie do skutku. Co prawda tym razem gospodarz aż trzykrotnie obniżał

cenę, ale ciągle pod warunkiem nabycia karosza. A Karol zgadzał się na każdego

innego konia, byle nie na tego. W końcu uległ i ze zniechęconą miną przystąpił do

szczegółowych oględzin naszych nabytków: karego i przeznaczonego dla mnie

gniadosza. Potem założyliśmy uprząż i wskoczyli na siodła. Gniady zachowywał

się spokojnie jak normalny, przyzwoity wierzchowiec. Ale koń Karola! Najpierw

stanął dęba, potem rzucił się prosto na ogrodzenie corralu, wreszcie usiłował

rozciągnąć się na ziemi. Miałem okazję podziwiać, jak doskonale dawał sobie

radę mój przyjaciel. Zabawa trwała przeszło godzinę. Czarny konik lśnił od potu,

z pyska spadała płatami piana, a nogi mu drżały. Dopiero wówczas Karol opuścił

siodło, ciężko oddychając.

— Coś mi się chyba... należy za... ujeżdżenie... tego diabła — powiedział

przerywanym głosem.

Farmer roześmiał się:

— Zuch z pana. Zapraszam was obu na dobre jedzenie i dobre spanie. Chyba nie

odjedziecie przed jutrem?

Gospodarz zapraszał tak gorąco, że ustąpiliśmy. Zaraz też poznaliśmy czterech

synów i małżonkę pana Gilberta Freemana. Wymieniając swe nazwisko farmer

z humorem zauważył, iż ono to właśnie doprowadziło go do celu: teraz istotnie

czuje się wolnym człowiekiem *•

Z długiej rozmowy prowadzonej przy obficie zastawionym stole wynikło, iż

Freeman przed paru laty był dzierżawcą skromnego gospodarstwa w okolicach

Nowego Jorku, że zebrał nieco pieniędzy i przy pierwszej nadarzającej się okazji

powędrował na zachód szukać szczęścia. Od przedsiębiorstwa kolejowego nabył

spory szmat ziemi tuż przy torach, w zamian za co wyznaczono tu przystanek,

któremu on sam — jak się chwalił — nadał nazwę “Blue Water". Takie miano

nosił strumień, nad którym mieszkał w stanie Nowy Jork. Stara nazwa

przywędrowała wraz z osadnikiem na nowe miejsce.

Zapytałem, jak się czuje na tym gospodarstwie i czy nie był niepokojony przez

Indian. W odpowiedzi usłyszałem chóralny śmiech. Gospodarz natychmiast

wyjaśnił, iż odkąd tu przebywają, nie widzieli ani jednego czerwonoskórego. W

przeciwieństwie do białych!

— To znaczy, iż w sąsiedztwie znajdują się jeszcze inne gospodarstwa —

stwierdził Karol.

— Ależ nie!

— No to skąd się biorą tutaj osadnicy?

— Nie ma osadników. Ci biali to po prostu pasażerowie pociągów

zatrzymujących się w Blue Water. Nie wiem, dlaczego tu właśnie opuszczają

wagony. Chciałbym, aby jechali jak najdalej, na wschód czy na zachód, to

obojętne. Byle nie do Blue Water, bo z tego wynikają tylko kłopoty.

— Kradną?

— Otóż to. Próbują kraść. Każdy gwizd parowozu czy turkot kół po szynach

stawiają nas na nogi. To jest alarm, moi panowie. Najgorsza rzecz z tym, że jeden

z pociągów zatrzymuje się na długo przed świtem. Gdyby nie mój czujny sen, nie

mógłbym wam sprzedać ani jednego konia. Niedawno przepędziliśmy ich, jak to

się mówi, w ostatniej chwili.

— Kogo?

— Trójkę. Było jeszcze dobrze ciemno i nie bardzo mogłem przyjrzeć się

twarzom. Zresztą i czasu nie starczyło, uciekali dość szybko.

— Konno?

— Gdzie tam! Konie mieli zamiar znaleźć dopiero u mnie. Pewnie liczyli, iż trafią

na samotnego farmera. Srodze się zawiedli. Każdy z moich synów umie

Fr e e m a n (ang.) — dosłownie: wolny człowiek (free man).

trafić w podrzuconą dziesięciocentówkę.

— Była strzelanina? — zapytał Karol.

— W niebo, prosto w chmury. Dla postrachu. Poskutkowało, ale później przez

trzy kolejne noce pilnie baczyliśmy na okolicę. Rozumiecie, panowie, wędrowali

pieszo, nie mogli daleko odejść.

— Mieli broń?

— A jakże. Jednak nie ośmielili się jej użyć.

— Oczywiście sprawdziliście ślady — wtrącił się Karol.

— Ślady? A po co? Kto by je zresztą odnalazł? Wystarczy, że przez kilka godzin

powieje wiatr. Wszystko się wygładzi równiutko.

— To wielka nieostrożność. Farmer popatrzał na nas uważnie:

— Nie żartujecie? Przecież od tamtego wypadku minęło... zaraz... — zastanowił

się chwilę.

— Dziesięć dni — przypomniał jeden z synów.

— Właśnie, dziesięć dni. Musieli dawno odejść albo odjechać, albo... umrzeć z

głodu, bo ze zwierzyną tu trudno. Zresztą nie słyszeliśmy żadnych strzałów.

— Hm — mruknął Karol — z tego może wynikać, że są teraz dość daleko od Blue

Water, radzę jednak na przyszłość dokładniej śledzić, dokąd udają się tacy

nieproszeni goście. Chyba... chyba, że zamierza pan z powrotem przenieść się

pod Nowy Jork.

— O, nie! Pod Nowy Jork? Ja tu jestem wolny człowiek, a z koniokradami damy

sobie radę.

Po skończonym posiłku oprowadzono nas po okolicy. Farmer chciał pochwalić

się swą orną ziemią. Przechadzka nie była zbyt ciekawa. Krajobraz monotonny. Z

ulgą więc udaliśmy się na zasłużony spoczynek na pachnącym sianie w stodole.

W gospodarstwie wstawano bardzo wcześnie, dzięki temu wskoczyliśmy na

siodła, zanim zgasły ranne zorze. Głośno żegnani, pognaliśmy konie.

Karosz mego przyjaciela znowu próbował brykać, ale Karol szybko dał sobie z

nim radę. Była to ostatnia próba krnąbrności wierzchowca, bo później stał się

łagodny jak baranek. Jednakże tylko w stosunku do swego pana. Innym nie dawał

się dosiąść. Mój gniadosz natomiast nie zdradzał żadnych narowów.

Kiedy odjechaliśmy od farmy tak już daleko, że nas nikt ani słyszeć, ani widzieć

nie mógł, Karol klepnął mnie po ramieniu:

— Ale zrobiliśmy interes, Janie!

— Co za interes?

— Trzeba być ślepym, by nie dostrzec, że mój kary to najprawdziwszy indiański

mustang.

— Przecież nie chciałeś go kupić?

— Właśnie! Gdybym zdradził swe zamiary, farmer zaśpiewałby cenę nie na nasze

kieszenie. A tak sytuacja się odwróciła. Kiedy usłyszałem, że koń jest narowisty,

nabrałem podejrzenia, a ono zamieniło się w pewność. Indiańskie konie nie

znoszą białych i farmer musiał mieć sporo z nim kłopotów. Nic dziwnego, ze

wolał się go pozbyć za każdą cenę.

— Ale skąd on takiego mustanga wytrzasnął?

— Musiał od kogoś kupić. Nie ma już w tych stronach dzikich koni, więc nie

schwytał. To jasne.

Jechaliśmy teraz wzdłuż tego samego strumienia, jaki napotkaliśmy przy

kolejowym przystanku. Pewnie wypływał gdzieś z południowego zachodu, a

więc jego bieg zgodny był z kierunkiem obranej przez nas jazdy. Posuwaliśmy się

bez przerwy aż do chwili, w której słońce dosięgło szczytu nieba. Wówczas

urządziliśmy krótki popas. Przestrzeń była otwarta ze wszystkich stron i tylko na

zachodzie ograniczało ją pasmo zamglonych wzgórz. Nikt więc nie mógł nas tutaj

zaskoczyć.

Rozkulbaczyliśmy wierzchowce, ściągnęli z siebie kurty, koszule i całą resztę

odzieży, aby w płytkim strumieniu zanurzyć się i orzeźwić.

— Musimy korzystać z okazji — gadał Karol kładąc się raz na lewym, raz na

prawym boku w płyciutkim nurcie. Ja szorowałem się czystym, żółtym piaskiem,

uznając to za wspaniały sposób przywracający sprawność mięśniom, a dobre

samopoczucie sercu i głowie. Karol wydziwiał nad tym moim zwyczajem twier-

dząc, iż “prawdziwi" traperzy i westmani nie myją się miesiącami, a zawsze są

rześcy, do późnych lat. Odparłem na to, iż widać nie jestem prawdziwym

westmanem i tropicielem śladów, mimo że właśnie dostrzegam bardzo wyraźny

odcisk buta na przeciwległym brzegu, tuż przy linii wody.

— Tego oczywiście nie zauważyłeś — dodałem ze złośliwą satysfakcją. —

Zapewne myjesz się zbyt często.

— Co tam? — zainteresował się.

Wskazałem ręką i począłem spłukiwać z siebie piasek.

Karol, jak stał, wybiegł z wody i począł krążyć po brzegu z pochyloną głową. Na

koniec wyprostował się.

— To jedyny znak, jaki się zachował. Tu jest gliniasty grunt. Dalej trawa zdążyła

się już wyprostować, chociaż ostatnio nie padał deszcz. Możemy głośno gwizdać

na takie tropy. Człowiek, który je pozostawił, dawno stąd odszedł. Ale na wszelki

wypadek, popatrzmy jeszcze.

Karol był zaiste znakomitym tropicielem, jakich już coraz mniej na kurczących

się preriach i w trzebionych puszczach tego kontynentu. Nie pamiętam, aby

kiedykolwiek się pomylił. Przemaszerowaliśmy więc wzdłuż brzegu, on w jedną,

ja w drugą stronę. Po chwili dostrzegłem czarną plamę wypalonej darni, a wokół

niej trochę okruchów sucharów, ogryzek cygara i nieco kostek i piór jakiegoś

ptaka. Ukląkłem nad samą wodą. Tu natrafiłem na kolejne ślady: odcisk obcasa,

nieco dalej — zastygła w mule forma podeszwy, tuż obok — zagłębienie kształtu

całego spodu buta. Nigdzie jednak nie doszukałem się najdrobniejszego nawet

odcisku końskiego kopyta. Człowiek bez konia na takim odludziu? Rzecz

przedstawiała się zagadkowo. A może był tu ktoś z farmy?

Wyprostowałem się i pomachałem ręką.

— Ognisko! — krzyknąłem.

Wzruszył ramionami:

— Jak będziemy szukać wszystkich starych śladów, nigdy nie dotrzemy do

Meksyku.

Ale zaraz począł krążyć wokół wypalonej trawy, jak pies gończy wietrzący za

tropem.

No — powiedział wreszcie — albo ja jestem ślepy, albo ci ludzie wędrowali

pieszo.

— Ludzie?

— Tak. To nie był samotny człowiek.

— Gdzie masz na to dowody?

— Przypatrz się tym szczątkom — wskazał palcem na kupę rzuconych w jednym

miejscu kosteczek.

— Dziki indyk — stwierdziłem. — Zaczęła się pora wędrówek ptactwa. Nic w

tym dziwnego.

— Oczywiście, ale rzecz w tym, że największy nawet żarłok nie zje czterech

indyków podczas jednego posiłku.

— Skąd wiesz, że zjedzono cztery?

— Bo żaden ptak, jak mi wiadomo, nie posiada czterech par nóg. Popatrz

uważnie.

— Do licha... — zawstydziłem się.

Teraz widziałem wyraźnie osiem ptasich nóg, indyczych. Sam już odnalazłem

cztery głowy, co mnie we własnym mniemaniu nieco zrehabilitowało, bo Karol

właśnie tych głów nie dostrzegł. Nie dałem jednak za wygraną.

— Nieznajomy — powiedziałem — mógł upiec cztery ptaki, ale mięso dwu lub

trzech zabrał z sobą na drogę.

— Zbyt dużo tu kości, ale przypuśćmy, że masz rację. Chodź, coś ci pokażę.

Powiódł mnie w bok, do miejsca, na którym widniały jeszcze dwa, nie zauważone

przeze mnie odciski stóp.

— Przyjrzyj się dokładnie, Janie.

Nie potrzebowałem się przyglądać. Wystarczył jeden rzut oka. Oba ślady

stanowiły odbicie dwu różnych; butów, obu z prawej nogi. Jeden z nich posiadał

ostro zakończony szpic, drugi — płasko ścięty.

— Jak widzisz, wędrowców było dwu. Moim zdaniem... nawet trzech. Ślad

obcasa przez ciebie odkryty j nie pasuje jakoś do żadnego z tych butów. No, ale

dosyć z tym. Bierzmy się do jedzenia.

Miał rację. Cóż nas mogły obchodzić te tropy sprzed paru dni? Zauważyłem więc

tylko:

— Przypuszczam, że są to ci sami trzej ludzie, którzy usiłowali okraść Freemana.

— Na pewno, jeśli farmer nie blagował.

Po zakończeniu posiłku, umyciu naczyń i dokładnym zagaszeniu żaru

osiodłaliśmy konie i ruszyli w drogę. Po dwu dniach podróży zatrzymaliśmy się

w Santa Rosa. Co dalej nas spotkało — już wspomniałem.

Dodam tylko, że gdybyśmy wiedzieli, czyje to tropy odkryliśmy nad strumieniem

Blue Water, kierunek naszej jazdy uległby zmianie. Ale wtedy... nie miałbym o

czym dalej pisać.

Tropy po raz drugi

— Colorado, wstawaj! — powtórzyłem.

W przedrannym blasku dostrzegłem, jak spod palisady dźwignął się szary cień.

Jednocześnie w głębi pokoju zachrzęściła słoma i ozwał się senny głos Karola:

— Co mówisz, Janie? Kogo tam diabli niosą? Aaach... ja się chyba nigdy nie

wyśpię.

Bose stopy zatupotały po deskach. Karol wysunął rozczochraną głowę przez okno

i przyłożył do oczu lornetkę.

Patrzał przez nią tak długo, że gołym okiem mogłem dostrzec sylwetki ludzi i

koni.

— Ubieraj się, Janie. Wydaje się, że jest ich trzech, ale nigdy nic nie wiadomo.

Jeśli to są właśnie Apacze... Patrz, gospodarz już wyszedł na podwórko. Ten ma;

czujny sen!

Odziałem się z pośpiechem, naciągnąłem buty, chwyciłem sztucer i skoczyłem do

okna. O'Brien i Colorado stali na półce biegnącej wzdłuż palisady. Po chwili

przyłączył się do nich syn gospodarza.

— Co o tym sądzicie? — zapytałem wychylając się przez okno. — Czy mamy

zejść?

— Halo, doktorze! Zobaczymy, jak kij popłynie. Sam powiada, że nigdy go nie

napastowali, więc pewnie chodzi im o coś innego. To wygląda na poselstwo,

Colorado. Ale na wszelki wypadek zostańcie lepiej na górze. Z pukawką pod

ręką.

Odwrócił się i znowu zapadła cisza przerywana odgłosami krzątania się mego

towarzysza. Na koniec Karol stanął obok mnie, akurat w chwili, gdy trzej konni

zatrzymali się przed zawartą bramą.

Dostrzegłem, jak Samuel O’Brien wytknął głowę ponad ogrodzenie.

Czerwonoskórzy podnieśli prawice dobrze mi już znanym gestem, oznaczającym

pokojowe zamiary. Potem padły jakieś słowa, których nie zrozumiałem. Colorado

podbiegł do bramy i uchylił nieco jedną jej połowę. Ujrzałem, jak Indianie

zeskoczyli z koni i wiodąc zwierzęta za cugle wkroczyli w obręb ogrodzenia.

— Zejdźmy, Karolu.

— Przecież Colorado prosił, żebyśmy zostali na górze.

— Chciałbym się przyjrzeć wojownikom...

— Nie. Nie ruszajmy się. Colorado wie lepiej.

— Mówisz, jakbyś nigdy nie bawił na prerii.

— Mówię, jakbym bawił... Nie może decydować pięć osób jednocześnie.

Jesteśmy w tym domu obcy, a ponadto nie znamy tych Indian. Nie wiemy, co ich

łączy czy dzieli z O’Brienem. Dlatego właśnie trzeba się zastosować do poleceń

Colorado.

— Czy to Apacze?

— Oczywiście.

— Okazja, żeby się zapytać, gdzie przebywa Pehnulte.

— Można to uczynić i z tego miejsca.

Tkwiłem więc w oknie, a Karol zawołał:

— Colorado!

Głowy stojących na podwórzu obróciły się w naszą stronę.

— Colorado — powtórzył Karol — zapytaj, gdzie teraz znajduje się Pehnulte?

— Kto?

— Pehnulte, Wielki Jeleń..

Zanim Colorado zdołał powtórzyć pytanie, jeden z indiańskich wojowników,

najwyższy wzrostem, z sępim piórem wpiętym w węzeł czarnych, na czubku

głowy skręconych włosów, zwrócił się do Karola:

— Kto ty jesteś?

— Czarne Stopy nadały mi imię Wielkiego Bobra. Jestem bratem * Wielkiego

Jelenia.

— Dowiedź tego!

Mimo woli wzruszyłem ramionami: jak można było dowieść tej oczywistej

prawdy właśnie tutaj, wśród obcych ludzi?

— To jest Wielki Bóbr — odezwał się Colorado. — Ja go znam.

— Ile wiosen spędził Colorado z tym człowiekiem?

Czerwonoskóry powiedział “Colorado", a więc nasz przypadkowy towarzysz nie

był kimś nie znanym Indianom.

— Ja poznaję ludzi od pierwszego spojrzenia.

Taka odpowiedź nie zadowoliła wojownika. Przestał spoglądać ku oknu i wdał się

w rozmowę z O’Brienem. Nie mogłem zrozumieć, o co w niej szło, mimo że

dyskusję prowadzono w indiańsko—angielskiej gwarze, używanej powszechnie

na zachodnim pograniczu i przystępnej nawet dla nowego w tych stronach

przybysza. Dodam, iż Apacze posługują się dialektem podobnymi do języka

Nawajów, który zdołałem poznać przed rokiem. Wszystko to na nic mi się teraz

zdało, ponieważ rozmowa toczyła się półgłosem, a do moich uszu dobiegały tylko

strzępki zdań. Wreszcie ujrzałem, jak Apacze wskakują na konie i znikają za

bramą.

— Hej, dżentelmeni, chodźcie tu do nas! — zabrzmiał głos Colorado.

W sekundę znaleźliśmy się na dole.

— To tylko pokojowa misja, nie ma strachu — wyjaśnił traper. — Sprawa

handlowa.

— Handlowa!? — wrzasnął gospodarz. — To jest zwykła napaść. Chyba nie

opuścicie mnie w potrzebie?

— Na pewno nie — odparł Karol — ale o co chodzi?

W językach Indian słowo “brat" oznacza przyjaciela. Brata w naszym rozumieniu, określa się jako

“syna mego ojca".

— Te czerwone skóry domagają się, abym im zapłacił za ziemię. Słyszeliście

kiedy o czymś podobnym? To przecież bezczelność! Ktoś ich musiał podmówić,

bo pięć lat już tu siedzę i nigdy tego ode mnie nie żądano. Nie dam ani centa, ani

jednego złamanego centa! Mało się tu napracowałem? I jeszcze mam płacić?

Wrzeszczał tak, aż poczerwieniał na twarzy.

— Samuelu, Samuelu — mitygował go traper. — Po co tyle krzyku? Trzeba całą

rzecz rozważyć w spokoju. Zastanów się chwilę...

— Nad czym się mam zastanawiać? Sprawa jasna jak słońce!

— Ale może ją odłożymy na później? Twoi goście na pewno są głodni. Ja

również.

O'Brien zapomniał na chwilę języka w ustach, po czym w widoczny sposób

zawstydzony, wybąkał jakieś niezdarne usprawiedliwienie i opuścił nas. Zjawił

się po kilku minutach, już z uśmiechem na wargach, prosząc, abyśmy weszli do

wnętrza domu. W izbie, której centralnym punktem był głęboki kominek

zbudowany z potężnych głazów, przyjęła nas żona farmera nie tyle wymyślnym,

ile obfitym śniadaniem, w którym sery i mleko stanowiły główne danie.

Podjedliśmy sobie nieźle, po czym O’Brien — nie wspominając już ani słowem o

rannym wydarzeniu — udał się do koni wraz ze swym synem.

Siadłem z Karolem na progu, by popatrzeć na grający tęczą barw wschód słońca

(tak było jeszcze wcześnie) i rozważyć konsekwencje indiańskiej wizyty.

Po chwili przysiadł się do nas Colorado i począł dokładnie opowiadać o przebiegu

całego zdarzenia. Stwierdził, że O’Brien mówił prawdę: czerwonoskórzy nigdy

dotąd nie żądali od niego zapłaty za ziemię. Co ich do tego skłoniło?

— To nieważne — odparł Karol. — Fakt jest faktem. Od kogo farmer nabył ten

teren?

— Hm, jeśli się nie mylę... od nikogo.

— Powiedz pan uczciwie, Colorado, czyje to były ziemie?

— Na pewno Apaczów.

— No, to chyba sprawa jasna, prawda, Janie?

— Najjaśniejsza.

— Więc O’Brien powinien jakoś to załatwić. Inaczej długo tu nie usiedzi.

— Co prawda, to prawda — mruknął traper. — Przywołam Sama. Niech się

wypowie.

Przesiedzieliśmy kilka minut w milczeniu, aż ściągnął farmera. Musiał mu już coś

szepnąć o naszej rozmowie, bo O'Brien, nie czekając na pytania, od razu wystąpił

z żalami:

— Zawędrowałem tu ze wschodu jak tysiące innych i dobrze się namordowałem,

zanim zebrałem pierwsze plony. I teraz mam to wszystko zostawić? Dlatego, że

im się tak podoba? Niedoczekanie ich!

— Uspokój się, Sam — wpadł mu w słowa Colorado.

— Łatwo ci gadać, bo to nie o twoją skórę chodzi.

— Posłuchaj, człowieku!

Zabawnie było patrzeć, kiedy się tak spierali.

— Nie będę słuchał głupstw. Pobędziecie u mnie i jak te czerwone diabły zjawią

się tu, damy im nauczkę Odechce się im zaczepiać starego O’Briena!

Należało natychmiast wyprowadzić farmera z błędu. Bój z Apaczami nie miał

żadnego sensu. Taki zupełnie idiotyczny przelew krwi w tej sytuacji musiałby

zakończyć się naszą klęską. A poza tym... Indianie mieli rację. Otwierałem już

usta, gdy uprzedził mnie Colorado. Zapytał bardzo spokojnie:

— A ile to lat, Sam, mamy u ciebie bawić? Może do czasu, aż twoje nie urodzone

wnuki nauczą się trzymać broń palną?

— Nie kpij!

— Ani mi to w głowie. Po prostu: pytam. Zupełnie poważnie, jak najmądrzejszy

szeryf największego miasta. Jak długo mamy tu tkwić? Bo jeżeli nawet zdołamy

odeprzeć pierwszy napad, natychmiast po naszym odjeździe, za kilka dni, za

tydzień czy miesiąc, nastąpi drugi. I nie obronisz się.

Dostrzegłem, jak farmer sposępniał.

— Taką mi radę dajesz, Sam? Nie spodziewałem się tego po tobie. Mam więc

czekać bezczynnie, aż znowu się tu zjawią i wyrzucą z mojej własnej ziemi?

— Z ich ziemi — sprostował Karol.

— Z ich ziemi? — powtórzył gospodarz. — Jak to? — Te tereny zawsze należały

do Indian. Czy można się dziwić, że chcą za nie zapłaty?

— Nigdy tego ode mnie nie żądali! — wybuchnął gniewem O’Brien. — Dopiero

teraz, jak się zagospodarowałem.

— Widać z nich lepsi kupcy, niż myślałeś — zaśmiał się Colorado.

— Więc co mam robić?

— Słyszałeś, czego żądali od ciebie?

— Siedem fuzji. Skąd mam je wytrzasnąć?

— Nie zadawaj niemądrych pytań. Pojedziesz do Santa Rosa. Tam nabędziesz, co

zechcesz, a ja ci gwarantuję, że nie ruszę się stąd, dopóki sprawa nie zostanie

załatwiona. Zgoda?

— Jaką mam pewność, że jak stąd odjedziesz, to znowu nie przyjdą czerwoni i

jeszcze raz nie zażądają zapłaty?

— Nie znasz Indian, ty stary niedźwiedziu. Zawrzemy z nimi układ i ziemia

będzie twoją raz na zawsze. Czy nie mam racji, panowie?

Przytaknęliśmy.

— Ale ja uczynię dla ciebie jeszcze więcej, po dawnej znajomości. Sam pojadę do

Santa Rosa i kupię te pukawki. Dobrze wiesz, że ta ziemia jest warta więcej niż

sto strzelb najlepszego gatunku.

To ostatnie stwierdzenie nieco udobruchało farmera, bo zauważył tylko:

— Dawać czerwonoskórym palną broń to przecież szaleństwo.

— O co ci chodzi? O te siedem pukawek? A wiesz, ile ich już nabyli od

wędrownych handlarzy?

— Niech i tak będzie — westchnął O’Brien. — Ale w razie czego na ciebie

spadnie odpowiedzialność.

— No i patrzcie, dżentelmeni — Colorado zwrócił się do Karola i do mnie — jak

takiego przekonać? A wszystko przez to, że ma węża w kieszeni. Żałuje setki

dolarów na zakup strzelb, żeby nimi zapłacić za ziemię wartą już dziś sto razy

tyle.

— Ile jej jest? — zainteresował się Karol. Okazało się, iż farmer nie zna

dokładnie obszaru, na którym gospodarzył. Po długim namyśle oświadczył, iż

będzie tego ze czterdzieści akrów *. Nie licząc pastwisk w stanie pierwotnym.

Uważał bowiem, że tereny, gdzie pasie się jego bydło, stanowią również jego

własność, podobnie rozumowali wszyscy inni osadnicy ruszający na zachód.

Granice własności ziemskiej i spory o te granice narodziły się dopiero wówczas,

gdy puste obszary poczęły się coraz gęściej zaludniać. W tym właśnie roku doszło

do konfliktu o prawa graniczne między osadnikami a hodowcami bydła w

Teksasie. Skwaterzy hodowali bydło już od wielu lat i z wiosną gnali je poprzez

“niczyje" prerie aż do Kanady, układając się lub walcząc z napotykanymi po

drodze oddziałami Indian *. Teraz biali osadnicy sprzeciwili się przepędowi przez

swe orne pola i pastwiska — i walkę wygrali.

Poradziłem farmerowi, aby zatroszczył się nieco o oznaczenie granic swych

posiadłości celem uniknięcia najróżniejszych potem kłopotów, a Karol zapytał,

jaki to właściwie obszar chcą sprzedać Apacze? Okazało się, iż wysłannicy

plemienia wymienili teren ograniczony z jednej strony doliną rzeki, a z

pozostałych trzech — kępkami ledwie widocznych z okien domu drzew. Na oko

wyglądało to na 300 do 400 akrów.

I za taki obszar żądano siedmiu strzelb! Colorado miał rację. Z O’Briena musiał

być nie lada kutwa!

Akr — 0,4 hektara.

Mieliśmy szczery zamiar wyruszyć w dalszą drogę tego samego dnia, jednak

zmianę decyzji wywołała propozycja Colorado, by następnego ranka o świcie

wybrać się do lasu za rzekę, gdzie “zwierzyny w bród, moi panowie".

— Radzę się zaopatrzyć w mięso — dowodził. — Jedziecie na południe, a tam

przecież pustynia. Nawet o szczura trudno.

Przyznaliśmy rację, a że ranek był pogodny i rzeźwy, dosiedliśmy koni i ruszyli

na krótką wycieczkę. Wiosenny step kwitnął tęczami kolorów, gdzieniegdzie

błyszczał szmaragdem traw, gdzie indziej złocił się wysokimi łodygami uschłych

chwastów. Kiedy tak wędrowaliśmy konno, przecięło nam drogę pokaźne stadko

dzikich indyków. Ciekawe zwyczaje mają te ptaki: corocznie na wiosnę ciągną

przez dalekie przestrzenie kraju aż ku północy, jesienią zaś wracają na południe.

Nie to jednak jest dziwne, ale fakt, że swą wędrówkę odbywają piechotą i

używają skrzydeł tylko do przelotu nad wodami lub bagnami. A jeszcze

dziwniejsze, że drogę przebywają z zwartych kolumnach: oddzielnie samce,

oddzielnie samice. Napotkaliśmy dwie takie grupy, których wcale nie spłoszył

nasz widok.

— No! — krzyknął Colorado. — Marna to jeszcze pieczeń o tej porze roku, ale

żona O’Briena ucieszy się nawet z takiej zdobyczy. Upolujemy trzy sztuki.

Wystarczy. Zaczynajcie.

Wstrzymaliśmy konie.

— Pokaż, co potrafisz, Janie — odezwał się Karol. Skinąłem głową, chociaż takie

polowanie to wcale niełatwa sprawa. Oczywiście, że trafić w indyka śrutem

nawet greenhorn potrafi, ale ja nie miałem dubeltówki, jedynie sztucer na kule.

Jednakże bez słowa wyciągnąłem go z futerału przy siodle i złożyłem się.

Mierzyłem do ptaka, który

1884 r. 4 tysiące cowboyów przegnało na północ prawie milion sztuk bydła.

się odłączył — na swą zgubę — od reszty gromady, aby trafienie nie wyglądało

na przypadek. Nie chodziło mi tu o Karola, który w ubiegłych latach niejeden raz

był świadkiem moich haniebnych pudeł, ale o Colorado. Pociągnąłem za cyngiel.

Ptak zatrzepotał skrzydłami, uniósł się nieco i runął. O dziwo, nie wywołało to

wcale popłochu w stadzie. Ptaki nie zmieniły kierunku swej drogi i tylko

przyspieszyły kroku, co wyglądało nader zabawnie.

Teraz przyszła kolej na Karola.

— Pierwszy z lewej, ot, tamten — powiedział wskazując palcem.

Wyciągnął strzelbę, zniżył lufę i nie przykładając broni do ramienia oddał strzał.

Trafił bezbłędnie i — jak się po chwili okazało — prosto w głowę ptaka. To był

zaiste mistrzowski wyczyn.

— Ho, ho — odezwał się Colorado — nie chciałbym z warni spotkać się po

przeciwnych stronach. Ale i ja nie jestem od macochy.

To rzekłszy, zamiast chwycić za swą odrutowaną jednorurkę, wyszarpnął zza

pasa potężny rewolwer i dał ognia nie naciskając cyngla, lecz szarpiąc za kurek.

Trzeci ptak został trafiony równie celnie jak dwa poprzednie. O mało nie

krzyknąłem ze zdziwienia.

— Colorado, pan chyba od dziecka uczył się strzelać? — powiedziałem z

uznaniem.

— Przesada, doktorze. Dziś nikt w to nie uwierzy, ale za młodych lat nie do kolby

przywykała ta ręka. Stare to dzieje i do licha z nimi.

Mówił to tak samo swobodnie, jak zwykle, ale na twarzy nie dostrzegłem ani

cienia uśmiechu. Wydało mi się, że sposępniał.

— No, panowie — zmienił temat — co byście powiedzieli, gdybym

zaproponował małe pieczyste? Sprawdzimy, jak smakuje wiosenny indyk.

Nie czułem głodu, ale nie sprzeciwiłem się. Tylko Karol zauważył, iż nie będzie

czym rozniecić ognia.

— Pojedziemy jeszcze kawałek. Tu nie tylko opału brak, ale jeszcze czegoś...

Skręcił w prawo i pognał galopem. Jechaliśmy z pół godziny, lekko podnoszącym

się terenem, aż przybyliśmy w obręb równiny porosłej tu i ówdzie kępkami

krzewów. Niektóre z nich pokryte były listowiem, inne sterczały uschłymi

patykami gałęzi.

— Mamy już opał — stwierdził traper —— ale to nie wszystko. Jeszcze kawałek,

a będziemy na miejscu. Zapowiedzianym miejscem okazała się kotlinka o dnie

jałowym, gliniastym, otoczona obrączką traw i krzaków. Colorado zbadał

najpierw otoczenie. Ja i Karol wydobyliśmy lornetki, ale jak daleko sięgał przez

nie nasz wzrok, nie było widać żadnych śladów człowieka ani zwierzęcia.

Rozkulbaczyliśmy konie i na długich lassach przywiązali do palików wbitych na

naprędce w ziemię, aby mogły paść się poza obrębem czerwonego ugoru.

Drewniany palik z zaostrzonym końcem jest podczas podróży przez bezdrzewne

prerie tak samo nieodzowną rzeczą, jak broń i żywność.

Teraz nacięliśmy i nałamali suchych gałęzi, a Colorado przy pomocy swego

niezawodnego krzesiwa i hubki rozpalił ogień. Potem okiem znawcy obejrzał

ustrzelone ptaki i jednego wypatroszył. A dokonał tego z wprawą zawodowego

kucharza. Z kolei natarł ptaka solą wyjętą z juków, a później wypchał go garścią

liści.

— No, potrawa gotowa do upieczenia. — Z piórami? — zauważyłem.

— O, pióra odejdą same. Dorzućcie więcej drewna. Muszę mieć sporo żaru.

To mówiąc udał się na dno dolinki, gdzie wśród gliniastej ziemi błyszczało oko

niewielkiego stawku, raczej kałuży, tyle że pełnej przejrzystej wody. Co ją

utworzyło — nie miałem pojęcia, nie dostrzegłem żadnego źródła. Dokoła

widniały odciśnięte w mule i błocie kopyta antylop, a nawet pazury jakiegoś

drapieżnika.

Colorado nabrał sporo czerwonej gliny, po czym zaczął nią oblepiać ptaka, aż

gruba warstwa pokryła dokładnie całe upierzenie.

— I to będziemy jeść? — zapytałem pełen wątpliwości.

— Jeszcze jak! A teraz, więcej drzewa!

Dorzuciliśmy nową wiązkę suszu. Płonął szybko, prawie nie dając dymu. W kilka

minut utworzyła się na spodzie gruba warstwa żaru, Colorado rozgrzebał ją

patykiem, włożył w dołek spreparowanego ptaka i zasypał go popiołem.

Gotowe. Mamy pół godzinki czasu. Niech się każdy zabawia, jak chce.

Strzepnął resztki ziemi z ubrania, umył ręce w stawku, usiadł przed wygasającym

ogniskiem, wyciągnął kapciuch i począł nabijać fajeczkę równie starą i równie

zniszczoną jak jego broń i odzież.

— Noszę ją z sobą od dwudziestu lat — powiedział dostrzegłszy, jak przyglądam

się krótkiemu cybuszkowi, prawie czarnemu. — Jest zrobiona z korzenia jałowca.

Człowiek, który mi ją sporządził... ach, nie żyje już dawno. Kiedy mi ją wręczył,

powiedział, że to talizman. Dopóki ją noszę, dopóty nic mi grozić nie może. Może

to i prawda? W różnych znajdowałem się tarapatach, a że mi nie ściągnięto

skalpu, to nie tylko dlatego, że jestem łysy jak kolano, ale pewnie dzięki tej

fajeczce.

Siedziałem milcząc i spoglądając na jego twarz: pociągłą, suchą, o wąskich

wargach i wystającym podbródku, co mogło świadczyć o silnej woli, ale i o

skłonności do okrucieństwa. Lecz kto by tak pomyślał, tego natychmiast z błędu

musiały wyprowadzić oczy. Jasnoniebieskie, o łagodnym spojrzeniu, stanowiące

kontrast z twarzą spaloną na ciemnoczerwony kolor. Ile mógł mieć lat?

Zmarszczek prawie nie było widać. Włosów... brakowało. Zauważyłem jednak

siwiejący zarost na skroniach i podbródku. Dostrzegł moje spojrzenie, bo —

pykając z fajki — potarł dłonią policzki i powiedział:

— Wożę z sobą brzytwę i golę się przy każdej okazji, nawet bez mydła, ale przez

ostatnie trzy dni jakoś okazja się nie nadarzyła.

A potem, zmieniając temat:

— Co to ja mówiłem o fajce? Aha, to właśnie dlatego mam zwyczaj dobrze

oglądać okolicę, w której przebywam. Kiedyś tak nie postępowałem. Sporo lat

temu, obozowałem z dwoma podobnymi jak ja włóczęgami, nad źródełkiem, w

dolince. Nie w tych stronach. Bardziej na północ, na szlakach Komanczów.

Mieliśmy kolejno czuwać podczas nocy. Obudziłem się przed świtem, gwiazdy

jeszcze nie pogasły, a mnie już odechciało się spać. Sięgnąłem do kieszeni bluzy.

Do jednej, do drugiej, do trzeciej. Fajka przepadła jak kamień w wodzie.

Wstałem, żeby jej poszukać. Wzrok miałem lepszy niż dziś, a ognisko świeciło

nie wygasłym żarem. Spostrzegłem, że ten, który miał czuwać, śpi jak suseł.

Postanowiłem go nie budzić. Starając się stąpać jak najciszej, począłem okrążać

nasze obozowisko z okiem utkwionym w ziemię. Nigdzie nie zauważyłem

fajeczki. Oddaliłem się nieco i posuwając się krok za krokiem trąciłem czubkiem

buta jakiś przedmiot. Schyliłem się, to była moja zguba. Nie macie pojęcia, jak się

ucieszyłem. I właśnie w tej samej chwili usłyszałem parsknięcie mojego konia. O,

to był znakomity wierzchowiec, przeszedł indiańską tresurę. Potrafił wiele

rzeczy, zupełnie jak mądry człowiek, ale przede wszystkim potrafił przestrzegać

przed niebezpieczeństwem cichym rżeniem albo parskaniem.

Nasze konie stały w krzakach. Podobnych do tych — wskazał ręką — ale

gęściejszych. Pobiegłem w ich stronę, na palcach, jak kot. Mój karosz spostrzegł

mnie i natychmiast się uspokoił. Wtedy rozległ się nagle przeraźliwy wrzask.

Znacie go zapewne, a jeśli nie znacie, życzę wam, byście nigdy nie usłyszeli. To

brzmi jak jakieś “wiii..." o bardzo wysokich tonach. Wiedziałem, co oznacza:

napad czerwonoskórych. Ale w pobliżu mnie nie było nikogo. Pomacałem

rewolwery i już, już chciałem skoczyć ku ognisku, gdy nagle zapanowała cisza.

Ujrzałem odblask płomieni zwiększający się z każdą chwilą. Błyskawicznie

zmieniłem plan. Dosiadłem konia i pognałem, na oślep, prosto przed siebie w

ciemną prerię. Moja strzelba została wraz z siodłem. Nie zważałem na to, tylko

gnałem. Byle dalej, byle dalej. Czy postąpiłem jak tchórz?

Popatrzył badawczo na Karola i na mnie. Nie odpowiedzieliśmy.

— Hm, tak to i wyglądało. Na pozór. Ale czerwonoskórych była cała banda, a

moich towarzyszy zaskoczono we śnie. Na pewno się nie bronili, nie słyszałem

strzałów. Uznałem, iż jeśli zawrócę, dostanę się do niewoli i w niczym nie

poprawię sytuacji. Pragnąłem ukryć się, doczekać świtu, a dopiero potem iść

tropem czerwonoskórych. Nikt mnie nie ścigał. Nad ranem wróciłem na nasze

obozowisko. Znalazłem ich trop wiodący ku północy, trop bardzo wyraźny, co

najmniej dwudziestu koni.

Zamyślił się nad czymś.

— A pańscy towarzysze? — zapytałem.

— Przenieśli się do krainy wiecznych łowów. Zabito obu. Na miejscu. Gdyby nie

fajeczka, podzieliłbym ich los.

— Dziwne, że napastnicy nie zorientowali się, ilu was było — wtrącił Karol.

— Dla mnie również to było dziwne. Później dowiedziałem się, że napadła nas

grupa Komanczów stanowiąca przednią straż większego oddziału. Wykopali

topór wojenny przeciw Apaczom. Śpieszyli się bardzo, aby przed świtem

zaatakować znienacka przeciwników. Pewnie dlatego nie brali jeńców. Tak, moi

panowie. No, ale dość wspomnień, pieczyste czeka.

Podniósł się, rozrzucił warstwę popiołu i patykiem wypchnął sporą bryłę

rudoczerwonej gliny. Rozłupał twardą skorupę. Odpadła razem z piórami.

Wewnątrz ukazało się różowe mięso indycze. Jeszcze parujące. Jedliśmy je

rozłożone na wielkich liściach jakiejś polnej rośliny. Nic mi dotąd w życiu

bardziej nie smakowało!

Biesiadę niespodziewanie przerwał kwik koni. Byłem jeszcze pod wrażeniem

opowiadania Colorado, zerwałem się więc jak polany ukropem, z bronią gotową

do strzału. Pierwszy dopadłem wierzchowców, ale nie dostrzegłem nikogo.

Przyczyną alarmu okazał się gniadosz Colorado, który — dzięki długiej lince —

zbliżył się do wierzchowca Karola. Ten ostatni uznał to za objaw wrogości;

wyszczerzywszy zęby wspiął się na tylnych nogach, przednimi usiłując uderzyć

w pierś przeciwnika. Wierzchowiec trapera nie uląkł się ataku i również stanął

dęba. Odciągnęliśmy konie na bezpieczną odległość.

— Diabeł wcielony — zauważył Colorado. — Skąd pan go wytrzasnął?

Karol opowiedział historię kupna obu naszych koni.

— No, to nabył pan prawdziwy skarb na czterech nogach. Nie każdy potrafi

dosiąść takiego rumaka, czyli że... trudno go ukraść.

— Na początku nieco brykał — stwierdził mój przyjaciel.

— Brykał! — krzyknąłem. — Żeby pan widział, Colorado, co ten diabeł

wyrabiał... — i tu opowiedziałem o pierwszej przejażdżce Karola.

— Wierzę. Gdybym nawet wątpił, że jesteście tymi, za których się podajecie,

widok tego konia musiałby mnie przekonać.

— Wyglądało na to, że pan wątpił, Colorado — zauważyłem.

— Dajmy temu spokój. Nigdy nie można być zbyt pewnym, różnych ludzi

spotyka się w tych stronach. Niech mnie to wytłumaczy. Oho... — zawołał —

przecież ten koń nie jest podkuty! Warto by sprawdzić, czy zgubił podkowy, czy

też nigdy ich nie miał.

— Ostrożnie, Colorado — ostrzegł Karol.

— Wiem, wiem. Nie mam zamiaru sam oglądać kopyt, ale nich pan to zrobi dla

zaspokojenia mojej ciekawości.

Karol uczynił zadość jego prośbie; na rogowych podeszwach nie widać było

śladów po hacelach.

— To najprawdziwszy mustang. Powiadacie, żeście go kupili w Blue Water?

Ciekawe, skąd ten farmer wziął mustanga? Nie ma już ich tutaj.

— Może go kupił — zauważyłem.

— Warto by sprawdzić, czy tresowany.

— Co pan chce uczynić? — zaciekawił się Karol.

— Nic groźnego. Może ten koń przeszedł indiańską szkołę? Tylko w jakim

języku doń zagadać? A może to konik Komanczów? Nie tak daleko do nich. No,

zrobimy egzamin.

Zbliżył się do karosza i powiedział:

— Eta, eta...

Koń zastrzygł uszami, ale nie wykonał żadnego ruchu.

— Co to znaczy? — zapytałem.

— Chodź, chodź. To właśnie w języku Komanczów, ale konik widać nie od nich.

Spróbujemy z innej beczki.

— Chwileczkę — przerwał mu Karol. — Może właśnie utrafię — zawołał: — Isz

hosz!

Wierzchowiec znowu zastrzygł uszami, spojrzał na Karola, po czym podkulił

najpierw przednie, następnie tylne nogi i... legł w trawie. Osłupiałem. “Isz hosz"

znaczy w dialekcie Apaczów “połóż się".

— Świetnie! — krzyknął Colorado. — Więc to Apacz. Tresowany koń, oko mnie

nie zmyliło.

— Pan jest domyślny, Colorado — stwierdził z lekkim uśmieszkiem Karol. —

Nie wpadłbym na taki koncept — a zwracając się znowu do konia: — Sziszi!

Zwierzę posłusznie wstało z ziemi.

— A teraz ja wam coś pokażę — poderwał się traper. — Uważajcie! Mój konik to

co prawda żaden tresowany mustang, ale nie sprzedałbym go za całą furę złota.

Gwizdnął cicho, tak cichutko, iż ledwie dosłyszałem. Koń natychmiast truchtem

podbiegł do swego pana, ale tylko na długość lassa, którym był przywiązany do

kółka. Colorado powtórzył gwizdnięcie. Koń szarpnął się raz i drugi, a kiedy to

nie dało skutku, chwycił rzemień zębami. Upłynęła chyba minuta, gdy lasso

zostało przegryzione, wierzchowiec podszedł do Colorado i oparł głowę na jego

ramieniu. Mimo woli klasnąłem w dłonie.

— Nadzwyczajne! Na oko ten koń niewart i dolara.

— Właśnie — przytaknął westman. — To dodatkowa zaleta, nikt się na niego nie

skusi.

Istotnie, koń wyglądał bardzo niepozornie; maści nie gniadej ściśle, lecz jakiejś

jasnorudej, z odstającymi łopatkami i żebrami, które można było policzyć.

— A nie zdarzyło się, aby bez pańskiego wezwania urwał się z linki?

— Nigdy. Może gdyby step się palił. Ja go nie dlatego przywiązuję, żeby nie

uciekł, ale by wiedział, że nie wolno mu się oddalać. No, dosyć tych końskich

sztuczek. Trzeba wracać. Sam może się niepokoi, tym bardziej że ma tych Indian

w głowie. Będę musiał tu zostać z kilka dni. A wy?

— Ruszamy pojutrze — odparł Karol. — Mamy przed sobą dobry szmat drogi.

— A dokąd to ona prowadzi?

— Do Meksyku, nad Zatokę Kalifornijską.

— Ho, ho! Długa przejażdżka. Odprowadziłbym was kawałek, do El Paso *,

gdybyście poczekali na mnie.

Odrzuciliśmy tę propozycję. Towarzystwo Colorado na pewno było cenne, ale nie

mogliśmy przerywać podróży na samym jej początku.

Do farmy O’Briena wracaliśmy teraz inną drogą, a raczej bezdrożem, przez które

Colorado wiódł nas bezbłędnie i bez wahania. Długie przebywanie na prerii

wyrabia w ludziach jakiś specjalny zmysł orientacji.

Słońce już dawno minęło szczyt nieba i chyliło się ku zachodowi, kiedy wśród

pustej przestrzeni trafiliśmy na ślad ogniska, na odciski końskich kopyt i ludzkich

butów. Sądziłem, że nie będziemy się zatrzymywać z tego powodu, bo nawet

Karol przyhamował tylko wierzchowca i rozejrzał się dokoła raczej obojętnie. I

tak by się stało, gdyby nie Colorado. Ten nie dał się odciągnąć, ba, natychmiast

zeskoczył z siodła. Chcąc nie chcąc musieliśmy przystanąć. Traper obszedł

wielkim kołem czarną plamę, raz po raz pochylając głowę. W swym kolorowym

ubraniu robił wrażenie jakiegoś egzotycznego ptaka, co kilka kroków

uderzającego niewidzialnym dziobem w ziemię.

— Prędzej, Colorado — powiedziałem. — Ten trop nic nas nie obchodzi.

— Skąd taka pewność? Musicie jednak dotrzymać, chociaż przez chwilkę,

towarzystwa staremu wiarusowi, co to nie z jednego ogniska pieczeń jadł.

Powiadam wam, że każdy trop wart jest chwili uwagi.

El Paso — miasto graniczne pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Meksykiem, nad Rio Grandę del

Norte.

Wzruszyłem tylko ramionami, ale Karol nie wytrzymał:

— Colorado, ma pan rację, ale wydaje mi się, że powinien pan zostać

nauczycielem w szkółce dla greenhornów. Badaj tropy, ale nie nudź.

Nie obraził się, machnął tylko ręką i nadal krążył wokół starego obozowiska.

Wreszcie zatrzymał się.

— A teraz wam powiem, że tu biwakowało trzech włóczykijów z trzema końmi.

A jeden z tych koni posuwa się kroczem. Czy to nie dziwne, że nagle rozmnożyły

się tego rodzaju konie?

Dymy nad prerią

Trwała jeszcze noc, gdy nazajutrz opuszczaliśmy zagrodę O’Briena. Gwiazdy co

prawda zdążyły już zblednąć, ale do świtu brakowało paru godzin.

Colorado popędzał nas, jakby się za nim paliła preria.

— Musimy zdążyć nad rzekę, zanim zacznie szarzeć. Wtedy do wodopoju ciągną

wszystkie zwierzęta lasu. Prędzej, panowie, prędzej.

Ruszyliśmy kłusem zaraz za palisadą farmy. Na galop było zbyt ciemno, zresztą

od rzeki dzieliła nas niewielka odległość. Przebyliśmy ją szybko. Dostrzegłem, a

raczej poczułem, iż płaszczyzna obniża się raptownie, wilgotny podmuch owiał

mi twarz, a w chwilę później końskie kopyta zachlupotały w wodzie.

Zatrzymaliśmy wierzchowce w czarnym jak smoła nurcie. Schyliwszy głowy piły

powoli wodę.

— Słyszycie? — szepnął Colorado.

Z mrocznej dali, gdzieś z przeciwległego brzegu doleciał pokrzyk żałosny o

wysokich tonach.

— Sowa poluje...

Ruszyliśmy w poprzek rzeki, a potem kopyta zadźwięczały po kamieniach.

Przebrnęliśmy piaszczystą Plażę, za którą ciągnęła się preria. Ściana lasu

widniała po lewej stronie, o kilkanaście jardów. Colorado skierował konia w

tamtą stronę. Przy pierwszych zaroślach zeskoczyliśmy z siodeł.

— Konie zostaną tutaj — zarządził traper.

— Same? — mruknąłem.

— Nie odejdziemy daleko.

Zagwizdał cicho i jego wierzchowiec położył się pod najbliższym krzakiem.

— Isz hosz — szepnął Karol swemu karoszowi. Posłuchał natychmiast, ale ja cóż

miałem uczynić? Próżno szarpałem za uzdę. Zwierzę nie mogło pojąć, o co mi

chodzi. Podprowadziłem je więc do najbliższego drzewa i przywiązałem na

rozpuszczonych cuglach. Teraz wkroczyliśmy w gąszcz pierwotnego lasu, gdzie

nie docierał najsłabszy nawet blask gwiazd. Traper torował nam drogę.

Posuwaliśmy się bardzo wolno i ostrożnie, a przecież niejedna gałązka trzasnęła

pod nogami i niejedna przejechała po mej twarzy, kłującymi igłami. Na koniec się

trochę rozjaśniło. Między drzewami dostrzegłem lustro rzeki. Las dochodził tutaj

do brzegu.

— Uwaga — szepnął traper. — Przed nami biegnie ścieżka do samej wody.

Zatrzymamy się na skraju.

Powiódł nas jeszcze kilka tylko kroków. Splątany gąszcz nagle się rozstąpił.

Wąziutka steczka przecięła nam drogę.

— Doktorze, pan stanie tutaj, za tym krzaczkiem.. Wielki Bóbr nieco dalej, za

tamtym zwalonym pniem, ja jeszcze dalej. Proszę się położyć i dobrze

wytrzeszczać oczy. Wiatr dmie od rzeki, a poza tym pełno tu szałwi. Miejsce

wymarzone, nikt nas nie zwietrzy.! A teraz uwaga: strzelamy kolejno. Najpierw

doktor, ale dopiero wówczas, gdy zwierzyna będzie u wodopoju. Jeśli doktor

spudłuje, poprawi go Wielki Bóbr. Jeśli i on nie trafi, spróbuję ja.

Ległem na wskazanym miejscu, za młodym jałowcem. Po lewej ręce miałem

rzekę, przed sobą — ścieżkę, po prawej — gęstwę drzew, a wśród nich ukrytego

Karola.

Szałwia pachniała mocno, aż w nosie wierciło, jakieś patyki uwierały mnie w

pierś.

— Uff — odetchnąłem głośno.

— Doktorze — ozwał się przenikliwy szept Colorado — niech pan nie wzdycha.

Słychać o milę.

Nic nie odpowiedziałem. Wysunąłem przed siebie lufę sztucera, opierając kolbę

na ramieniu, i czekałem. Pisać o tym wszystkim — bardzo łatwo, ale zmusić się

do czekania w bezruchu — znacznie trudniej. Właśnie w takich wypadkach chce

się nagle zakaszleć albo zmienić położenie ciała, albo podrapać się po karku.

Leżysz, człowieku, jak kamień wśród mroku i sam nie wiesz, kiedy powieki

zaczynają opadać na oczy, a głowa na leśne poszycie. Więc pocierasz twarz,

szczypiesz się w policzki i w tym drobnym ruchu naciskasz łokciem gałązkę,

która akurat znalazła się przy tobie. Gałązka — jak na złość — jest sucha i pęka z

trzaskiem, który w tej ciszy brzmi jak grom. Nieruchomiejesz. Ale już po

sekundzie czujesz swędzenie w nosie. Trzesz go, żeby nie kichnąć, i w tej samej

chwili słyszysz wściekły, chociaż stłumiony szept sąsiada:

— Czy nie możesz przez chwilę poleżeć spokojnie?

Przez chwilę! W takiej sytuacji każda chwila wydaje się godziną. Wlepiłem

wzrok w ścieżkę, której istnienie bardziej przeczuwałem niż dostrzegałem, sta-

rając się myśleć o czymkolwiek, byle nie zapaść w półsenną drętwotę,

przedsionek snu.

Stopniowo robiło się coraz chłodniej, ciemność ustępowała tak niedostrzegalnie,

iż zdumiałem się stwierdziwszy nagle, że widzę dokładnie szarawą wstęgę

drożyny przecinającej czerń leśnych ścian. A potem wśród ciągle jeszcze

trwającej ciszy usłyszałem lekki szelest. Tuż przede mną przemknął jakiś niski,

czworonożny stwór z długim ogonem. Widziałem, jak dobiegł do rzeki, zatrzymał

się nad nią. Podnosił i opuszczał głowę. Pił. Kiedy odwrócił się do mnie bokiem,

z głową zadartą ku niebu, jakby węszył — poznałem. Zrobiło mi się nagle zimno,

a potem niesłychanie gorąco. Z wrażenia. To skunks! Wielkości lisa, nosi piękne,

czarne futerko z dwiema jasnymi pręgami wzdłuż grzbietu, ma wspaniały,

puszysty ogon i wygląda wcale sympatycznie. Ale... zwierzątko to posiada

jeszcze drugą nazwę, świetnie ilustrującą jego zasadniczą cechę: śmierdziel

amerykański. Skuns przestraszony lub zaatakowany ustawia się tyłem do wroga,

podnosi ogon i ze specjalnego gruczołu wyrzuca cieniutki strumień cieczy,

cuchnącej w sposób przeraźliwy i powodującej u człowieka mdłości. Odzież, na

którą padła choć kropla tego płynu, nie nadaje się do noszenia. Nie pomaga

pranie, moczenie w wodzie. Nieznośny odór nie ustaje. Jedyna rada — zakopać

ubranie na kilka miesięcy w ziemi. Jeśli przez ten czas nie zbutwieje, można

jeszcze będzie w nim chodzić. Tylko jak tego dokonać ma traper wędrujący przez

pustkowia z jedną koszulą i jedną kurtką na grzbiecie?

Teraz pojmiecie, dlaczego przeraził mnie widok skunksa. Na szczęście nie

dostrzegł mnie. Otrząsnął łapy z wody i prawie bezszelestnie przemknął ścieżką

w głąb puszczy.

— Widziałeś? — szepnąłem w kierunku Karola.

— Doskonale. Mamy szczęście, Janie. Niewiele brakowało, a nasza wyprawa

zakończyłaby się w tym właśnie miejscu.

Przewróciłem się na lewy bok, aż coś tam pode mną zachrzęściło, i czekałem.

Drożyna szarzała coraz bardziej. I oto nagle rozległ się lekki, delikatny tupot.

Ucichł na chwilę, potem ozwał się znowu. W mlecznej pomroce przedświtu

ujrzałem dwie antylopy. Zbliżały się truchtem, co chwila przystając, jak gdyby

niepewne, czy z gąszczu nie wyskoczy na nie czworonożny drapieżnik.

Przesunęły się tuż obok mnie jak cienie. Dopadły rzeki. Stały nad jej brzegiem,

nieruchome posągi puszczy. Potem raptownie pochyliły głowy ku wodzie. Teraz

powinienem był strzelić wprost pod lewą łopatkę. Dla myśliwego jest to podobno

chwila niesłychanej emocji. Ja nic takiego nie odczuwałem. Miałem już co

prawda na rozkładzie — w ubiegłych latach — wielkiego orła, który mnie

zaatakował w Górach Skalistych, a nawet szarego niedźwiedzia grizzli. W obu

jednak przypadkach walczyłem we własnej obronie. To były istotnie pełne

wrażeń momenty.

Automatycznym ruchem przycisnąłem kolbę do ramienia, powodując lekki

szelest poszycia. Obie antylopy poderwały się do skoku. Muszka sztucera

błyskawicznie powędrowała na obrany punkt, nacisnąłem cyngiel. Smuga blasku

buchnęła z lufy. Jedna z antylop runęła jak rażona gromem. Jej towarzyszka prze-

mknęła tuż przede mną. W sekundę później ozwał się drugi strzał. Usłyszałem

trzask łamiących się krzewów i okrzyk Colorado:

— Znakomicie! No, zabieramy się. Na dziś dosyć. Wynurzył się z zarośli i

pochylony oglądał zdobycz.

— Doktor trafił wprost w komorę. Nie zrobiłbym tego dokładniej. Wielki Bóbr

miał trudniejszą sprawę, strzelał z prawej strony. Świetnie. Chodźcie, panowie.

Zaciągniemy nasze łupy do koni. O’Brien się ucieszy.

Zaproponowałem zrąbać jakiś większy chojak i obie antylopy przenieść

zawieszone na drągu, ale nie mieliśmy z sobą nic ostrego poza nożami

myśliwskimi.

— Szkoda czasu na dłubaninę. Ciągnijcie za nogi, jakoś ten kawałek przejdziemy.

Ba, antylopy ważyły sporo, a chociaż od koni dzieliła nas niewielka odległość, to

przecież droga była zarośnięta gąszczem, przez który z trudem mogliśmy się

przecisnąć. Leśną ciszę przerwało nieoczekiwanie słabe, a przecież wyraźne

rżenie konia. Colorado puścił natychmiast antylopią nogę, zerwał strzelbę z

ramienia i prawie biegiem, jak na to pozwalały splątane gałęzie, począł

przedzierać się ku skrajowi lasu.

— Idźcie za mną! Tam coś się stało.

Po sekundzie straciliśmy go z oczu. Antylopy stały się jeszcze cięższe, a w chwilę

później gdzieś w pobliżu rozległ się huk strzału. To musiała być flinta Colorado,

współczesna broń nie czyni tyle hałasu. Cisnęliśmy swe łupy i ruszyli szybko

poprzez gąszcz. Karol torował drogę. Biły mnie po twarzy gałęzie, do nóg

czepiały się rozplenione na poszyciu rośliny podobne do lian i tak mocne, iż

parokrotnie o mało nie runąłem zaczepiwszy o nie stopą. Resztką sił przedarłem

się za towarzyszem na skraj lasu, gdzie senna preria spoczywała jeszcze w

szarości przedświtu, i oto, co ujrzałem:

Colorado, bez fuzji, z krótkim nożem myśliwskim w dłoni, tkwił oparty o pień

samotnego drzewa. Naprzeciw niego, wyprostowany, stał kudłaty stwór —

czarny niedźwiedź. Przyłożyłem sztucer do ramienia, ale zmęczenie nie

pozwoliło mi utrzymać muszki w jednym miejscu. Karol strzelił pierwszy. Ja —

w sekundę później. Huk obu strzałów zlał się w jedno przeciągłe echo. Po nim

ozwał się krótki, urywany ryk. Kudłate cielsko zwaliło się na ziemię, łapy o

straszliwych pazurach poczęły drzeć trawę, potem znieruchomiały. Nasza trójka

stała w miejscu: Colorado z nożem w ręku, Karol ze strzelbą wciąż jeszcze

przyłożoną do ramienia, ja ze sztucerem w zaciśniętej dłoni.

Stary traper oprzytomniał pierwszy, skoczył, ale nie w stronę niedźwiedzia, tylko

gdzieś w bok. Schylił się i wyciągnął z kępy krzaków swą rusznicę. Nabił ją i

dopiero wówczas podszedł do nieruchomego cielska. Obszedł je dokoła, pochylił

się i stwierdził:

— Wspaniały strzał. No, wracajmy po antylopy...

To wszystko. Ani słowa podzięki!

Zawróciliśmy, przyciągnęliśmy antylopy i położyli obok misia. Traper

przyklęknął i w milczeniu zaczął nacinać skórę przy głowie i łapach zwierzęcia.

— A gdzie wasze konie? — wykrzyknąłem podchodząc do mego wierzchowca,

który drżał jeszcze na całym ciele.

— Widać uciekły — stwierdził filozoficznie Karol. — Dobrze, żeś swego

przywiązał. Ale jak to się stało, Colorado?

— Gdyby nie wy... ciężką miałbym przeprawę. Nóż trochę przykrótki, a pazury

niedźwiedzia ostre jak brzytwa. Niech to licho! Nigdy wam tego nie zapomnę...

Zapadło znów milczenie.

— Niedźwiedzie łapy — powiedział Colorado zabierając się z powrotem do

pracy — to przysmak!

— Jadłem je nieraz. Nie taki przysmak, jak powiadają.

— Dla mnie łapy tego niedźwiedzia będą najlepszym przysmakiem w życiu.

Rozpalmy ogień.

— A konie?

— Niech się przejaśni, wrócą same. A jeśli nie wrócą, poszukamy. Nie mogły

odbiec daleko.

Nazbieraliśmy chrustu. Buchnął płomień. Colorado z wielką uwagą począł

przypiekać na dwu ostruganych jałowcowych patykach niedźwiedzie łapy. Mięso

pachniało przyjemnie, jałowcowy dym również. W cieple bijącym od ogniska

ogarnęła mnie senność. Milczałem, mimo że nadal nie wiedziałem, jak to się

stało, iż stary wyga tak haniebnie spudłował. Karol również się nie odzywał.

Colorado nie powiedział ani słowa więcej.

Niedźwiedzie łapy rzeczywiście smakowały nadzwyczajnie. Kiedyśmy

spożywali ten wczesny posiłek, zapłonęły pierwsze zorze: najpierw różowo,

potem purpurowo, jak ogniste słupy wspierające niebo. Wreszcie wyjrzał rąbek

słońca.

Colorado szybko uporał się z mięsem, wytarł ręce o spodnie, wydobył kapciuch i

fajeczkę, nabił ją tytoniem i zapalił błyszczącym węgielkiem. Puścił parę kłębów

dymu, spojrzał na nas, znowu wypuścił dym.

— Dawno czegoś podobnego nie przeżyłem — powiedział wreszcie. — Takiego

pudła, takiej... kuli w płot. Ale to nie wina ręki ani oka, tylko gałęzi.

Znowu pyknął z fajeczki. Niesporo szło mu opowiadanie.

— Kiedy was zostawiłem przy antylopach, pognałem, jakby się las palił. To był

głos mego konia, a mój koń nigdy nie daje znaku bez ważnego powodu.

Podejrzewałem nieproszoną wizytę ludzi. Niedźwiedź ani mi nie przyszedł do

głowy. W tych stronach nigdy nie spotkałem misia. Więc gnam przed siebie. Las

rzednie i już widzę: dwa konie pędzą aż dudni, za nimi niedźwiedź. Ale konie

okazały się szybsze. Miś przystanął. Na placu pozostał jeszcze jeden

wierzchowiec, ten pański, doktorze. Widziałem, jak się wspinał i targał rzemień.

Miś rzucił się ku niemu. Przyłożyłem kolbę do ramienia jeszcze w biegu. Takie

sztuczki udawały mi się niejeden raz. Pociągnąłem za cyngiel i w tej samej

sekundzie przeklęta gałąź ostatniego drzewa podbiła lufę, a ja runąłem w

pierwsze trawy. Zerwałem się jak oparzony, strzelba poleciała gdzieś w krzaki.

Niedźwiedź zaniechał konia. Zmierzał teraz wprost ku mnie. Wyciągnąłem nóż...

Co dalej, to już wiecie. No, chodźmy teraz poszukać naszych dzielnych rumaków.

Antylopy zabierzemy, ale misia nie. Chudy jak szczapa.

Odeszli obaj z Karolem, ale wrócili niespodziewanie szybko. Razem z końmi,

które jak psy kroczyły za swymi panami. Okazało się, iż odbiegły niezbyt daleko.

Colorado zagasił resztki ogniska, rozłożył niedźwiedzie futro podszewką do góry

i ciepłym jeszcze popiołem począł starannie nacierać każdy cal skóry. Karol

natychmiast zaofiarował swą pomoc. Wkrótce jeden i drugi mieli zasmolone

twarze i czarne ręce. Nacieranie skóry drzewnym popiołem zapobiega jej tward-

nieniu i kurczeniu się. Jest to prymitywny sposób garbowania, stosowany od

dawna przez Indian i westmanów.

Nie czekałem, aż mnie zaproszą do tej roboty. Poszedłem do swego konia, który

najspokojniej szczypał trawę. Obejrzałem siodło, poprawiłem popręgi. Że nie

odniósł żadnych obrażeń — to zasługa Colorado. Obejrzawszy raz jeszcze

zwierzę od pęcin po głowę, ruszyłem skrajem lasu. Tędy wiodły tropy

zastrzelonego drapieżnika. Czarny niedźwiedź, wbrew opinii niektórych, wcale

nie jest jaroszem. Co prawda przepada za pewnymi gatunkami ziół, żywi się

leśnymi jagodami, malinami, jeżynami, ale nie stroni od mięsa. Ofiarą jego

padają wszystkie prawie zwierzęta. Jedynie puma (lew amerykański) i bizon to

równorzędni przeciwnicy.

Gdy zawróciłem do obozowiska, niedźwiedzia skóra została już spreparowana,

pięknie zwinięta i przytroczona do siodła Karolowego rumaka. Obaj moi

towarzysze spłukiwali teraz w rzece resztki popiołu z rąk i twarzy. Wreszcie

wpakowaliśmy antylopy na konie, dobrze zadeptali ognisko i ruszyli w powrotną

drogę. Słońce wspięło się już na pierwszą ćwiartkę nieba, ciemny las jałowcowy

rozbrzmiewał gwarem ptaków, a nad miejscem, któreśmy dopiero opuścili,

krążyły już dwa skrzydlate drapieżniki.

— Sępy — zauważył Colorado. — Zrobią porządek z misiem.

Przebrnęliśmy rzekę. Woda rozpryskiwała się pod kopytami koni, jej kropelki

migotały w słońcu barwami tęczy. Czułem się rześko w tym chłodnym jeszcze

poranku. Cieszyłem się na myśl, że jutro ruszymy dalej, ku południowemu

zachodowi, wprost do naszego celu: do Meksyku, do hacjendy don Pedro

Gonzalesa.

A po drodze, kto wie, może uda się nam napotkać Pehnulte, wodza Apaczów

Mescalero?

Las pozostał za nami. Jeszcze chwila, a wśród płaskiej przestrzeni powinny się

ukazać zarysy zabudowań. Rozglądałem się dokoła i nagle...

— Patrzcie! — zawołałem. — Dym! Widzę dym... na wprost!

Wstrzymali konie. Karol sięgnął po lornetkę. Uczyniłem podobnie. Teraz

widziałem wyraźniej: szarobury stożek wystrzelający gdzieś z ziemi.

— To chyba nie preria? — powiedziałem.

— Na pewno nie preria i nie ognisko — stwierdził Karol.

Podałem lornetkę Colorado. Spojrzał i natychmiast wykrzyknął.

— Do licha! Ten dym nie podoba mi się. Popędzajmy konie!

Wierzchowiec Karola od razu nas wyprzedził. Niósł na swym grzbiecie

najmniejszy ciężar — tylko skórę niedźwiedzia. Ja dowlokłem się na samym

końcu do zagrody O’Briena, a raczej do tego, co z niej jeszcze pozostało.

Przetarłem oczy myśląc, że śnię. Osmolona, miejscami całkowicie zwęglona

palisada, resztki sczerniałych bali — to było wszystko. Nie pozostało nic ani z za-

budowań gospodarczych, ani ze sprzętów... Gdzie podzieli się mieszkańcy?

Widziałem, jak Karol kolbą swego sztucera roztrącał zwęglone szczątki, jak

stąpał po zwałach popiołu wzbijając przy każdym kroku chmurkę szarego pyłu.

Jedyny zachowany narożnik budowli tlił się jeszcze słabym płomieniem. Pożar

nie mógł wybuchnąć wcześniej niż godzinę, dwie temu, a więc już rankiem.

Gdyby stało się to przed świtem, widzielibyśmy łunę na niebie. Ale kto

spowodował ogień?

Colorado krążył dokoła palisady, z twarzą surową, z oczyma utkwionymi w

ziemię. Skinął na mnie, a gdy się zbliżyłem, wskazał zamazane tropy, widoczne

jeszcze w miejscu, które było dawniej wjazdową bramą.

— Znowu koń, który stąpa kroczem — powiedział. — To nie przypadek. Co o

tym sądzicie? O'Brien był zbyt ostrożny, aby zaprószyć ogień. Gdzież zresztą sam

się podział, gdzie jego żona, gdzie syn?!

Pierwszy raz widziałem starego trapera w stanie tak silnego wzruszenia. Ostatnie

słowa prawie wykrzyknął. Zniknięcie O’Briena naprawdę nim wstrząsnęło.

Zniknięcie czy... śmierć? Należało rzecz dokładnie zbadać. Przeszukać

drobiazgowo całe otoczenie domostwa i ruiny zabudowań.

— Do środka nie sposób wejść — stwierdził. — Trzeba poczekać, aż nieco

ostygnie. Teraz możemy tylko zająć się tamtym tropem. Głowę dam, że tu bawili

ci sami ludzie, których obozowisko znaleźliśmy na prerii. Konie stąpające

kroczem nie chodzą stadami. To musiał być napad. Co pan znalazł? — zwrócił się

do Karola.

— Nic. Nic, co stanowiłoby dowód obecności obcych ludzi. Pan znał rodzinę

O’Brienów, Colorado. Czy mieli jakich wrogów w sąsiedztwie?

— W sąsiedztwie? Jakie tam sąsiedztwo? Dokoła pustka.

— A więc chyba... Apacze.

— Apacze?! — krzyknąłem zdziwiony. — Żądali tylko zapłaty...

Nie dokończyłem zdania. Usłyszałem parsknięcie konia. Karol szarpnął mnie za

ramię. Odwróciłem się błyskawicznie. Krąg czerwonych wojowników otaczał

całą przestrzeń dawnych zabudowań i nas, uwięzionych wewnątrz tej przestrzeni.

Apacze! To właśnie byli oni.

Karol wysunął się na czoło naszej trójki:

— Czego szukają nasi czerwoni bracia? Dom naszego brata spłonął. Czy wiecie,

kto jest podpalaczem?

Nie otrzymaliśmy odpowiedzi. Czyżby nie zrozumieli Karola? Kiedy zacząłem

powątpiewać o umiejętnościach językowych przyjaciela i chciałem powtórzyć

pytanie w języku angielskim, odezwał się wojownik, na głowie którego sterczało

granatowoczarne pióro ptasie, wetknięte w równie czarny węzeł splecionych

włosów.

— Iszarshiutuha wie, kto podpalił wigwam Ob-liena. Iszarshiutuha znaczy “mały

jeleń". Co za dziwny zbieg okoliczności: przed rokiem zadzierzgnęliśmy przyjaźń

z wodzem Apaczów Mescalero, który nazywał się Pehnulte “wielki jeleń".

Uznałem to za pomyślną dla nas wróżbę. Zupełnie bezpodstawnie. Oczywiście

słowo “Ob—lien" było przekręceniem nazwiska O’Briena. Ale nie to mnie

zdziwiło. Osłupiałem dopiero wówczas, gdy Mały Jeleń dokończył swe krótkie

przemówienie.

— Wy jesteście podpalaczami!

Kiedy to rzekł, podniosły się ku nam lufy strzelb i strzały łuków. Popełniliśmy

straszne głupstwo odszedłszy daleko od swych koni i zostawiwszy przy siodłach

długą broń. Teraz byliśmy bezbronni. Cóż nam pozostało? Tylko zachować

spokój. I tak też postąpił Karol.

— Wojownicy Apaczów mylą się. Niech popatrzą na tropy wokół pogorzeliska.

Zobaczą, że tu byli inni ludzie.

— Blada twarz nie będzie rozkazywać Małemu Jeleniowi. Oddacie broń i

pojedziecie z nami.

— Dokąd? — zapytałem.

— Do obozu Apaczów.

— Dlaczego? — zapytałem powtórnie.

— Jesteście podpalacze i mordercy. Gdy długie noże * dowiedzą się o spaleniu

wigwamu Ob—liena, ruszą przeciw nam, wówczas wydamy was długim nożom.

Howgh!

Odetchnąłem. Sprawa nie przedstawiała się tak źle. Jeśli nas przekażą

żołnierzom, automatycznie staniemy się wolni. Najgłupszy przecież dowódca nie

uwierzy w to, że lekarz z Milwaukee czy słynny traper Karol Gordon stali się

nagle podpalaczami lub mordercami!

A poza tym — Pehnulte! O tym samym musiał pomyśleć Karol, bo odezwał

się:

Długie noże — tak nazywali Indianie żołnierzy regularnej armii, od szabel, które nosiła ongiś

amerykańska kawaleria.

— Jesteśmy przyjaciółmi Wielkiego Jelenia. Prowadźcie nas do niego.

Mały Jeleń spojrzał nań ponuro:

— Blada twarz kłamie! Pehnulte odjechał na wiosenne łowy.

Wzruszyłem ramionami. Mały Jeleń musiał być wyjątkowym tępakiem. Nie

chciał nas wysłuchać, nie chciał zbadać tropów odkrytych przez Colorado. Jakim

sposobem wybrano go na wodza?

— Wojownicy Apaczów nie potrzebują zabierać nam broni. Udamy się za nimi

dobrowolnie.

To powiedziawszy mój przyjaciel uczynił krok w kierunku koni. Nie wiem, jak by

postąpili Indianie wobec takiego oświadczenia i nigdy się nie dowiedziałem. Bo

oto rozległ się lekki szelest, po nim — gwizd, tętent kopyt i piekielna wrzawa na

zakończenie. Krąg ludzi rozerwał się. Ujrzałem Colorado, jak gnał na swym

wierzchowcu. Początkowo nikt go nie ścigał. Apacze zostawili mustangi na

uboczu i teraz kilku wojowników pobiegło je dosiąść. Iszarshiutuha coś krzyknął,

rzucono się na nas. Zostałem obalony i skrępowany. Napastnicy odstąpili. Kilka

kroków dalej leżał Karol, równie bezwładny jak ja. Znaleźliśmy się w niewoli

Apaczów.

W niewoli

We wnętrzu panował półmrok. Wysoko na kilka stóp pięły się drewniane tyki, na

których trzymała się ścianka spleciona z łoziny i okryta płatami kory. W górze,

gdzie tyki się łączyły, malutki otworek błyskał światłem pełnego dnia.

Spoczywałem na posłaniu z traw nakrytych bizonią skórą i gapiłem się w ten

otwór ukazujący skrawek błękitnego nieba. Cóż miałem innego czynić? Wigwam

Apaczów zbyt jest ciasny, aby w jego wnętrzu można odbywać spacery.

Dwa kroki ode mnie leżał Karol. Prawdopodobnie patrzał w tę samą dziurę i

rozmyślał. Byliśmy jeńcami Mescalerów i teraz odpoczywaliśmy po długiej i

męczącej jeździe od zagrody O’Briena aż tutaj, do indiańskiej wsi. Zdążyłem już

zauważyć, iż znajdowała się w dolinie otoczonej lasem, nad strumykiem

wypływającym ze wzniesień piętrzących się dokoła na kształt schodów jakiegoś

olbrzyma, porosłych starodrzewem. Po jednej stronie rzeczki ciągnęły się

pastwiska, po drugiej — szeregi szałasów. Po przybyciu zdjęto z nas rzemienie i

więcej już nie krępowano, tyle że swoboda ruchów ograniczona została do

wnętrza wigwamu. Przed jego wejściem siedzieli dwaj wojownicy.

Colorado uciekł! Spryciarz. Wiedzieliśmy, że pogoń wróciła z niczym. Ale ten

fakt nie polepszał sytuacji, przeciwnie. Mały Jeleń uznał ucieczkę westmana za

dowód naszej winy.

— Udało mu się — powiedziałem głośno. — I tyle go będziemy widzieli.

— Myślisz o Colorado? — zapytał Karol. — Chyba się mylisz. Jeśli Colorado jest

uczciwym człowiekiem, nie opuści nas w biedzie.

— Ostatecznie — westchnąłem — nic nam tu nie grozi. Pehnulte w końcu

powróci.

— Ba, ale kiedy? Nie bardzo mi się uśmiecha spędzić całą wiosnę i całe lato w

tym wigwamie. A poza tym... — urwał w połowie zdania.

— Co jeszcze?

— Tylko tyle, że Dziki Zachód ciągle jeszcze jest dziki. Wielu tu padło, i

czerwonych, i białych. Gdyby tak Pehnulte nie wrócił?

— Nie przerażaj mnie, Karolu. Wydadzą nas najbliższemu posterunkowi

wojskowemu. Tak mówił Mały Jeleń.

— Mówił, ale nie do niego należeć będzie ostateczna decyzja, tylko do rady

starszych plemienia.

Roześmiałem się:

— Wróżysz nam śmierć przy palu? Nie poznaję cię. Skąd taki pesymizm? Nie

istnieją już męczeńskie pale, stare to dzieje i przebrzmiałe.

— No, no. Co za pewność? Czuję się jak greenhorn wobec starego tropiciela

lasów i pól. Ale nie podzielam twego spokoju *.

— Karolu — obruszyłem się — jeszcze jedno takie słowo...

— ...a opuścisz wigwam, śmiertelnie na mnie obrażony. Obawiam się jednak, iż

przeszkodzą ci w tym strażnicy czuwający nad nami przy wejściu. A teraz mówię

poważnie: jeśli Pehnulte nie wróci, Apacze najprawdopodobniej odstawią nas do

najbliższego fortu. Powiadam: najprawdopodobniej.

— No, właśnie. Dowódca posterunku nie uwierzy oczywiście...

— A nie przychodzi ci na myśl, że może się trafić tak głupi podoficer czy oficer i

tak leniwy, że nie będzie chciał sprawdzić, kim jest człowiek podający się za

lekarza i kim jego towarzysz. To nie przelewki. Jeśli O'Brien zginął, a tak

przypuszczam, oskarżą nas o mord.

— Chyba kpisz?

— Ani mi to w głowie. Na tych ziemiach powieszono już sporo niewinnych i

Karol Gordon nie mylił się. Spokój nie zapanował na tych ziemiach. W dwa lata później, w marcu 1886

r., Apacze wykopali topór wojenny.

naiwnych.

— A niech to... Musimy więc stąd uciekać.

— Cały czas nad tym się zastanawiam.

Dalszą rozmowę przerwało wejście indiańskiej sąuaw. Postawiła przed nami

dzban wody i dwie miski pełne parującej zupy. Barwę ta potrawa miała

nieosobliwą, szarobrązową, ale zapach! Dawno czegoś tak wspaniałego nie

miałem w ustach. Do tego otrzymaliśmy po placku kukurydzianym. Squaw bez

jednego słowa opuściła wigwam.

— A może byś tak ją zagadnął?

— O co i po co? Nie odpowiedziałaby.

Westchnąłem zabierając się do jedzenia. I tak minął pierwszy dzień naszej

niewoli.

Następnego, samym rankiem, wyprowadzono nas na dwór. Sądziłem, iż Mały

Jeleń pragnie z nami pomówić. Już szykowałem argumenty, które miały go

przekonać o naszej niewinności. Nadaremnie. Iszarshiutuha nie pokazał się.

Przywiązano nas do dwu samotnych pinii. Ręce jednak pozostawiono wolne.

Mało tego! Jeden z wojowników przyniósł nam kapciuchy z tytoniem i fajki.

Kiedy się oddalił, mruknąłem do Karola:

— Odnoszą się do nas z szacunkiem...

— Po prostu traktują jako zakładników, baczą, abyśmy zbytnio nie cierpieli w

niewoli. Ale nie wysnuwaj z tego żadnych wniosków. Jak mi wiadomo, ze

skazanymi również obchodzono się bardzo łagodnie.

— Dziękuję za pocieszenie. Wymyśl coś innego. Nikogo nie widzę w pobliżu,

może spróbować?

— Nic z tego, Janie. Za nami siedzi wartownik. Nie zdołalibyśmy zrobić nawet

paru kroków, a tylko pogorszyli swą sytuację.

Po paru godzinach, gdy słońce dosięgło szczytu nieba, poczułem coś jakby

wdzięczność dla Indian. W wigwamie musiało być teraz piekielnie gorąco i

duszno, tu zaś cień pinii chronił głowy, a spadający od czasu do czasu z górskich

wyżyn wiaterek chłodził twarze. Troszczono się o nas niebywale. Jeśli na

przykład podbiegał ku nam któryś z włóczących się po wsi indiańskich psów,

siedzący za nami wartownik odpędzał go kamieniem.

Popołudniowy posiłek otrzymaliśmy na dworze, wieczorny — już w wigwamie,

gdzie zdjęto z nas pęta.

Opisałem dokładnie przebieg drugiego dnia niewoli. Następne niczym się nie

różniły. Straszliwa monotonia poczynała nam ciążyć nieznośnie. O wydostaniu

się niepostrzeżenie z wigwamu nie było co marzyć. Wartownicy nigdy nie spali, a

sforsować ściany szałasu nie dałoby się bez pomocy długiego i ostrego noża. Po-

cząłem złorzeczyć w myślach Colorado, który teraz buja sobie na wolności.

Karol — dostrzegłem — posępniał z dnia na dzień i na moje pytania odpowiadał

tylko półsłówkami. Parokrotnie domagaliśmy się rozmowy z Małym Jeleniem.

Bezskutecznie. Podejrzewam, że strażnicy nie przekazali mu naszej prośby. Na

pytania o Pehnulte zawsze otrzymywaliśmy tę samą odpowiedź, że pojechał do

Alczeze—czi, co w języku Apaczów oznacza Mały Las, i jeszcze nie wrócił.

Gdzie znajdował się ten Mały Las: dziesięć mil stąd czy sto — nie mogliśmy się

dowiedzieć. Strażnicy po prostu ogłuchli i oniemieli.

— Któregoś dnia — oświadczył mi Karol — zrobię taką awanturę, że będą

musieli przywołać Małego Jelenia.

Monotonia przymusowego pobytu raz jeden przerwana została przez wydarzenie,

którego konsekwencje ujawniły się znacznie później. Oto szóstego czy siódmego

dnia naszej niewoli — dokładnie nie pamiętam — w samo południe, gdy

siedzieliśmy przywiązani do “swoich" pinii, w głębi doliny dostrzegłem dwie

obce, nie pasujące do otoczenia sylwetki ludzkie. Zbliżyły się powoli w naszą

stronę.

— Karolu — powiedziałem półgłosem — popatrz.

— Widzę. Jacyś biali.

— To koniec naszej niewoli!

— Nie wyglądają na żołnierzy.

— Kimkolwiek są, nie zostawią nas w takim położeniu.

— Zobaczymy.

W pewnej od nas odległości obaj nieznajomi zatrzymali się. Ujrzałem, jak

podszedł do nich Indianin, zapewne Mały Jeleń, ale przestrzeń ciągle jeszcze była

zbyt wielka, abym mógł kogokolwiek rozpoznać. Stali w grupce przez kilka

minut, a potem wolnym krokiem znowu skierowali się ku nam. Rozpoznawałem

już twarze. Nie, to nie byli żołnierze. Niestety.

— Halo! — zawołałem niefrasobliwym głosem. — Dżentelmeni, wytłumaczcie

wodzowi, że bierze nas za kogoś innego.

Oczekiwałem teraz okrzyku zdziwienia, pytań, a nawet przecięcia więzów. Nic

takiego nie nastąpiło. Podeszli jeszcze bliżej i bez słowa przyglądali się nam

przez chwilę. Potem jeden z nich nachylił się w stronę Małego Jelenia i coś mu

szepnął. Odwrócili się do nas plecami i poczęli się oddalać.

— Co to ma znaczyć? — wrzasnąłem.

Dopiero wtedy usłyszałem zaiste osłupiającą odpowiedź:

— Dowiecie się niedługo, podpalacze!

— Podpalacze! Czyście zwariowali? Nic mi już nie odpowiedziano.

— Karolu, czemuś milczał? — zwróciłem się z kolei do Gordona.

— Te dwa typy nie podobały mi się od samego początku. Może miałem ich

błagać o zdjęcie więzów? Myślę, że komuś bardzo zależy, aby nas uznano za

podpalaczy.

— To świństwo! — denerwowałem się. — Biali zostawiają rodaków w rękach

czerwonoskórych!

— Właśnie. Zupełnie niezgodnie z fabułą wielu opowiadań o Dzikim Zachodzie.

Tam zawsze szlachetni biali wyzwalają równie szlachetnych traperów z rąk

krwiożerczych Indian. Teraz zapoznałeś się z rzeczywistością, Janie.

Nic na to nie rzekłem. Karol miał niekiedy nieco denerwujący sposób

formułowania swych poglądów...

Tego samego dnia wieczorem niebo zaciągnęło się chmurami, uderzył wicher tak

porywisty, że nasz wigwam trząsł się cały. Później nastała cisza, a po ciszy

błyskawica rozświetliła wnętrze szałasu. W jaskrawym blasku ujrzałem przez

otwór wejściowy przestrzeń wioskowego placu, którą biegiem przemierzało paru

wojowników. W ciągu dwu sekund atramentowa ciemność zakryła wszystko.

Usłyszałem, jak drobne krople deszczu poczynają monotonnie uderzać o poszycie

naszego schronienia. Przetoczył się po niebie daleki grzmot. I znowu błyskawica.

Tak się zaczęło.

Minęła godzina, po niej druga. Deszcz nie ustawał. Zamienił się w ulewę.

Nieustanny plusk zagłuszał wszystko. Ze szczytowego otworu poczęła płynąć

woda, tworząc na ziemi malutkie jeziorko. Przesunęliśmy się jak najbliżej ścian.

Leżałem wsłuchany w monotonny szum, aż wreszcie zapadłem w

półsen—półjawę. Z takiego stanu nieświadomości wyrwało mnie gwałtowne

szarpnięcie. Usiadłem. Dokoła panowała nieprzenikniona ciemność. Nadal

szumiała ulewa, ale poprzez jej głos dobiegł mych uszu szept:

— Doktorze, szybko. Niech pan mnie trzyma za rękę. Idziemy.

Zerwałem się. Pierzchnęła senność. Postaci nie dojrzałem, ale ten szept

natychmiast zdradził mi osobę. Colorado!

— Karolu!

— Jestem tutaj.

— Nie gadać! Trzymajcie się mnie.

Wyszliśmy przez otwór, który był równie czarny jak wnętrze wigwamu. Z

niewidocznego nieba spadał prawdziwy wodospad. W parę sekund przemokłem

od czubka głowy po pięty. Nogi ślizgały się w błotnistej mazi. Byłbym runął,

gdyby Colorado nie ujął mnie pod ramię. Nie potrafię opisać drogi, jaką

przebyłem. Wśród nieustannego chlupotu posuwaliśmy się dość gładką

płaszczyzną, później trzeba było wspinać się po jakiejś stromiźnie. Od czasu do

czasu zaczepiałem o gałęzie. Swobodną ręką zasłoniłem oczy. I tak nic nie było

widać. Na koniec dobiegła kresu wspinaczka.

— Uwaga — ostrzegł Colorado — schodzimy...

To było jeszcze gorsze. Miejscami woda rwących potoków sięgała kolan. A do

tego ciemność! Colorado musiał mieć sowie oczy!

Zmordowany do kresu sił zostałem na koniec wepchnięty w głąb jakiegoś

pomieszczenia. Colorado puścił moje ramię. Usłyszałem lekki trzask, ujrzałem

kilka złocistych iskierek, potem malutki płomyk, wreszcie ogień, który mi ukazał

nierówne ściany jakiejś pieczary. Odetchnąłem.

— Siadajcie — wskazał na kupę chrustu. Natychmiast ściągnąłem buty, kurtę,

koszulę, spodnie.

— Możemy tu przeczekać ulewę? — zapytał Karol.

— Tak. Myślę, że ruszymy przed świtem.

— W porządku.

Rzekłszy to, poszedł za moim przykładem. Siadł na chruście i wyciągnął bose

nogi w kierunku ognia.

— Colorado, jak pan tego dokonał?

— Prosty przypadek. Czekałem na okazję. Deszcz nieczęsto się trafia, ale

przecież się trafia. Jesteście pewno głodni — stwierdził kierując się w głąb

jaskini. — Mam dwa kawałki pieczeni.

— I co ty na to, Karolu? Co za historia!

Nie otrzymałem odpowiedzi, bo traper znowu pojawił się przy ognisku niosąc

mięso i suchary.

— Jedzcie. Wodą nie częstuję, pewnie macie jej dosyć.

— Na całe życie — mruknąłem. — Jak pan nas odnalazł?

— A jak zdobył konie? — dodał Karol.

— Konie? Nie widzę żadnych koni. Skąd o tym wiecie?

— Wskazuje na to zdrowy rozsądek. Colorado nie mógł nas uwolnić, nie

zapewniwszy nam wszystkim możliwości szybkiej ucieczki. Co prawda ulewa

zatarła nasze ślady, ale ręczę ci, Janie, że już jutro zostalibyśmy schwytani

wędrując piechotą.

Traper uderzył się dłońmi po kolanach:

— Są konie. Trzy konie. I siodła, i broń.

— Wykradzione z wigwamu Małego Jelenia?

— Zgadza się.

— Colorado — zaniepokoił się mój przyjaciel — myślę, że obszedł się pan z nim

łagodnie? Bardzo by to zagmatwało nasze położenie w przeciwnym wypadku.

— Uśpiłem ich jak dzieci w kołysce.

— Ich?

— Dwu. Małego Jelenia i waszego strażnika. Jeśli nawet przebudzą się wcześniej

niż należy, to skrępowani i z kneblami w ustach.

— A konie, a broń? — zapytałem.

Traper roześmiał się półgłosem.

— W taką noc jak ta, doktorze, można by wynieść na plecach cały obóz, nie tylko

broń. Zresztą... posłuchajcie.

Przy wtórze szumu ulewy opowiedział o swej wyprawie. Gdy wyrwał się z kręgu

Indian otaczających zgliszcza chaty O’Briena, pognał prosto ku rzece.

— Myślałem, że wyduszę ostatni dech ze swej szkapy ….

Miał przewagę nad Apaczami. Zanim dopadli swych koni, znajdował się dobrą

milę na przedzie.

— Strzelali — wtrąciłem.

— A jakże, ale w biegu.

Przebył rzekę. Pierwotnie miał zamiar przeskoczyć kawałek drogi samym

nurtem, aby zatrzeć ślady.

— Ale widzieli mnie. Pognałem więc prosto, ciągle jeszcze z duszą na ramieniu.

Musieli mieć jakieś wyjątkowo kiepskie chabety, bo odsądziłem się jeszcze dalej.

— Ilu ich było? — wtrącił Karol.

— Trzech — mogłem się z nimi inaczej załatwić. Po prostu przycupnąć za

krzakiem i poczekać. Nie będę się chwalił, ale ja nie chybiam. Nie jestem jednak

pożeraczem czerwonoskórych. To po pierwsze. Po drugie: nie chcę zadzierać z

Apaczami. Nie uczynili mi nic złego. A po trzecie: mogłoby to wam zaszkodzić.

Na szczęście, o dwie mile dalej linia lasu wygina się ku wschodowi, a preria

tworzy długi, zwężający się półwysep. Skręciłem tam i ścigający musieli mnie

stracić z oczu. Gnałem aż do samego cypla zarośniętego krzewami. Za nimi

wznosi się wysokopienny las. Prowadząc konia za uzdę, przebrnąłem las aż do

wody. Wtedy znów wskoczyłem na siodło, wjechałem w nurt i tą drogą dotarłem

do miejsca, w którym poprzednio rzekę przebyłem. Uczyniłem w ten sposób koło.

Wpędziłem konia w gąszcz leśny i kazałem mu się położyć. W kilka minut

później ujrzałem pogoń. Stanęli na skraju lasu, chwilkę się naradzali, później

pociągnęli brzegiem wody na zachód. Nadal czekałem. Wrócili, zanim słońce

zaszło, raz jeszcze przebyli rzekę i oddalili się. Więcej ich nie widziałem.

Wczesnym rankiem ruszyłem starym tropem do zagrody O’Briena, a potem krok

w krok waszym śladem, aż dotarłem tutaj. To wszystko.

— Na pewno nie wszystko — zaprotestowałem.

— Wszystko, jak na jeden dzień. Później ułożyłem sobie nowy plan.

Podniósł się i poszedł w kierunku wyjścia.

— Leje wciąż jak z cebra — stwierdził. — Do świtu nie ustanie. A więc...

I rozpoczęła się opowieść obejmująca cały okres naszej niewoli. Przez ten czas

Colorado zdołał przetrząsnąć okolicę indiańskiej wioski, odkryć jaskinię, w której

znajdowaliśmy się obecnie, i zaopatrzyć ją w drzewo na opał i w trochę mięsa.

Ale polować musiał daleko stąd. Huk strzału na pewno zwróciłby uwagę

czerwonoskórych.

— Bardzo to dziwne — wtrącił się Karol. — Miałem lepsze wyobrażenie o

Apaczach i o ich czujności.

— I słusznie. Ale wiecie, ilu tu zostało wojowników? Nie więcej niż tuzin. Reszta

pociągnęła z tym waszym Pehnulte.

— Do Małego Lasu?

— Nic nie słyszałem o żadnym lesie. Dość, że odjechali, i to na długo przed

waszym tu przybyciem.

— Wyprawa wojenna? — zapytałem.

— Mało prawdopodobne — stwierdził Karol. — Pehnulte nie wygląda na głupca,

który wykopuje topór wojenny przeciw białym.

— Kto mówi o białych? To może być porachunek z którymś z sąsiednich

plemion. Nie macie pojęcia, jak się tu oni żrą między sobą! Więc, jak już

mówiłem, zostało zaledwie dwunastu wojowników, kobiety i dzieci. Odszukałem

wasze konie, sprawdziłem, gdzie schowano uprząż i broń,

— W wigwamie Małego Jelenia — stwierdził Karol.

— Oczywiście. Byłem tam przed kilku dniami, ale nie mogłem nic ruszyć.

Spostrzegliby natychmiast i poczęli szukać mojej cennej osoby. Musiałem więc

czekać sposobności.

— To znaczy: czego? — zagadnąłem.

— Sprzyjającej pogody. No i doczekałem się. Roboty miałem sporo. Najpierw z

końmi. Zwłaszcza z tym czarnym diabłem — zwrócił się do Karola. — Ale ja

mam swoje sposoby. Sporządziłem dwie uździennice z rzemieni i jakoś poszło.

Sprowadziłem rumaki aż tutaj. Obok jest druga jaskinia, tam stoją.

— I tak pan skromnie o tym mówi, Colorado? Przecież to była piekielnie trudna

sprawa — pokiwał głową Karol.

— Trudna, ale nie dla takiego koniarza jak ja. Zresztą deszcz dopomógł. Deszcz i

szałwia. Szałwia doskonale zabija zapach białego człowieka. Chodziło mi o to,

aby mnie nie zwietrzyły indiańskie mustangi pasące się w pobliżu waszych koni.

Wytarzałem się w szałwii i ponapychałem jej we wszystkie kieszenie. Udało się.

Potem złożyłem wizytę Małemu Jeleniowi. Dał się skrępować jak niemowlę.

Chyba nawet nie wiedział, kto go wiąże. Tak zgłupiał. Zabrałem siodła, waszą

broń i złożyłem w bezpiecznym miejscu. Na koniec powędrowałem do waszego

wigwamu. Strażnik był tylko jeden, prawie utopiony w tej ulewie. Ścisnąłem go

lekko. Ani pisnął. A potem związałem. Co jeszcze chcecie wiedzieć?

— Coś o dwu białych — powiedziałem.

— Białych? Takich moje oczy nie oglądały. O kogo chodzi?

Karol opowiedział o wizycie nieznajomych. Colorado potrząsnął głową:

— Nie, nie widziałem ich. Ale wobec tego wygląda na to, że ktoś chce nas

urządzić. Czy na pewno nie spotkaliście się przedtem z tymi ludźmi?

— Hm, nie przypominam sobie — stwierdził Karol.

— A mnie się zdaje — wtrąciłem niepewnie — że twarz jednego z nich jest jakaś

znajoma.

— “Zdaje się" czy “na pewno"?

— Nie, nie jestem pewien...

— A więc to niczego nie wyjaśnia. Zresztą przez ten czas zdążyłem nieco

przetrząsnąć okolice farmy. Ślad jest jeszcze wyraźny. Gdyby nie Apacze,

dognalibyśmy ich w parę godzin. Ba, ja sam mimo zwłoki potrafiłbym ich

doścignąć. Ale nie mogłem was zostawić.

— Czy słusznie? — wyraziłem wątpliwość. — Przecież nam nie może tutaj stać

się nic złego, a tamtym...

— Do licha! — zaśmiał się. — Taka to wdzięczność, doktorze?

— Colorado — przerwał Karol. — Przyznaję, że nie docenialiśmy pana. Trzeba

być nie lada zuchem, żeby dokonać tego, czego pan dokonał. Jesteśmy pana

dłużnikami...

Potwierdziłem żarliwie tę deklarację.

— Jeśli mówiłem, że lepiej było gonić za O'Brienem...

— Dobrze, dobrze, doktorze. Wiem, co pan chce powiedzieć: że Pehnulte by

powrócił i was uwolnił, a tropy zatrą się. Jestem jednak przekonany, że O’Brien

wraz ze swą rodziną są cali i zdrowi i że im przez dłuższy czas nic grozić nie

będzie.

— Skąd taka pewność?

— Nie znalazłem wokół zagrody nic, co stanowiłoby dowód jakiejś walki.

O’Brien został porwany żywcem. Widać jest komuś potrzebny cały i zdrowy. Ale

po co i na co? Zabijcie, a nie odgadnę!

— A jeśli się... spalili?

— Dobrze się naszukałem w pogorzeliskach. Ani śladu. Nie, ich porwano.

Przyznaję, lżej mi się zrobiło wysłuchawszy tej informacji.

— Więc co teraz mamy zrobić? — zapytałem.

— Przede wszystkim trzeba się stąd oddalić — zauważył traper.

Podniósł się od ognia i zniknął u wejścia do jaskini.

— Nie możemy zostawić Colorado z całym tym kłopotem — oświadczył

półgłosem Karol.

Nie zdążyłem odpowiedzieć, bo traper zjawił się znowu.

— No, dżentelmeni — powiedział wesoło — mam nadzieję, żeście już wyschli.

Ulewa się skończyła, ledwie mży. Niebo się przeciera, niedługo świt. Czas na nas.

Czy wiecie, jak daleko znajdujemy się od Apaczów? W prostej linii nie będzie

więcej niż pięćset jardów. Diabelnie blisko. Rozumiecie więc, iż nie wolno dłużej

ryzykować.

Rozumieliśmy dobrze. Teraz każda chwila zwłoki groziła powtórną niewolą.

Ubraliśmy się pospiesznie, zarzuciliśmy na plecy siodła, do ręki wzięli broń i wy-

szli na dwór. Z widocznego już nieba siąpił przenikliwy deszczyk.

— Tędy — wskazał drogę Colorado. Poprowadził nas ścieżką wzdłuż podstawy

zbocza.

Za tym właśnie zboczem leżała indiańska wioska. Gdyby na skalnym grzbiecie

rozstawiano posterunki, mieliby nas jak na dłoni. Ale nikt tam nie wartował. Cho-

ciaż takiej nieostrożności nie usprawiedliwiała nawet paskudna pogoda. Mały

Jeleń musiał być doprawdy bardzo małym... wodzem.

— Prędzej, panowie — poganiał nas Colorado. — Jeszcze kilka kroków.

Za skalnym występem znajdował się w chropowatej ścianie czarny otwór

obszernej jak komnata groty. Tu ujrzeliśmy wszystkie trzy konie uwiązane na

lassach do wbitych w ziemię kołków. Założyliśmy uprząż, zbadali zawartość

juków. Niczego nie brakowało.

Wywiedliśmy wierzchowce na dwór i wolno, wolniutko ruszyli pochyłą

płaszczyzną, porośniętą z rzadka trawą, wśród której leżały dość gęsto kamienie

najrozmaitszej wielkości. Nie sposób było jechać szybciej. Wlekliśmy się tak z

pół godziny, aż mordercza droga skończyła się jak nożem uciął. Teraz mieliśmy

przed sobą step gładki jak powierzchnia stołu.

— W konie! — krzyknął Colorado i wysunął się naprzód.

Ruszyliśmy kłusa, później galopem. Gdzieś na horyzoncie błysnął pierwszy

promień zorzy. Przestało padać. Szara opona nieba rozdarła się przed nami. Na

niebieskim tle ukazały się białe obłoki.

Po kilku godzinach takiej jazdy Colorado zwolnił tempo, wreszcie zatrzymał się.

— Krótki postój. Zwierzęta muszą wytchnąć — powiedział.

Zeskoczyłem z siodła. Teraz poczynałem odczuwać zmęczenie po nieprzespanej

nocy i forsownej jeździe. A Colorado? Ten się przecież najbardziej napracował.

A nawet nie usiadł. Przechadzał się cały czas, spoglądając na wszystkie strony.

Po krótkim odpoczynku znów dosiedliśmy koni. Trawiasty step przeszedł

wkrótce w płaszczyznę porosłą rzadkimi chwastami, ale i one rychło znikły.

Dokoła rozciągała się pustynia rudego piachu.

— Szybciej. To najgorszy kawałek drogi. Nie ma gdzie się ukryć. Widać nas ze

wszystkich stron, jak pieczeń na patelni.

Pędziliśmy teraz, na ile tylko stać było nasze konie, a za nami podnosił się

czerwony tuman kurzu. W końcu drogę przecięła mała rzeczka płynąca między

brzegami wypłukanymi w ceglastej glebie.

— Tego właśnie potrzeba — powiedział Colorado. ——Chwyćcie za szkła i

popatrzcie za siebie. Ja nikogo nie dostrzegam.

Spełniliśmy jego życzenie. Pustka rozciągała się dokoła, ani człowieka, ani

zwierzęcia. Stwierdziłem to głośno.

— Doskonale. Teraz hop, w strumień! Jedziemy jego korytem. Co prawda dno

nieco piaszczyste, ale ślady zatrze prąd.

Ruszyliśmy, jeden za drugim, znacznie już wolniej. Upał wzmagał się, ale od

wody bił chłód, a drobne kropelki tryskające spod końskich kopyt przyjemnie

rzeźwiły twarze. W ten sposób jechaliśmy z dobrą godzinę, aż Colorado

zdecydował się wyprowadzić wierzchowce na brzeg.

— Jeszcze kawałeczek — stwierdził — a odpoczniemy w zacisznym lasku i nad

wodą lepszą od tej.

To powiedziawszy obrócił koniem w kierunku przebytej przed chwilą drogi.

— Wracamy? — zadziwiłem ssie.

— Niezupełnie. Będziemy posuwać się równolegle do naszego starego tropu, w

odpowiedniej odległości.

— W ten sposób zbliżamy się do wioski Apaczów.

— Ale dzięki temu — wtrącił się Karol — odległość między nami a

przypuszczalnym pościgiem będzie jeszcze bardziej wzrastać. Apacze jadą w

jedną stronę, my w drugą. Wręcz przeciwną. Zanim odszukają nasz trop ginący w

rzece, zapadnie noc. Potem już nas nie dopędzą.

— Wielki Bóbr się nie myli — przytaknął traper. — Odgadł mój plan.

Jeszcze około czterech godzin trwała nasza wędrówka, aż na horyzoncie ukazała

się granatowoczarna ściana lasu. Bór był mieszany, liściasto—iglasty z przewagą

świerków, które nadawały mu nieco posępny wygląd. Za niskimi krzewami

głęboki cień padał od obwisłych konarów na poszycie bujnie porosłe, pokryte

mchem, gdzieniegdzie trawą lub zawalone uschłymi gałęźmi, poprzegradzane

potężnymi pniami padłych olbrzymów. Jechać konno nie było już można.

Ujęliśmy cugle i prowadząc na nich wierzchowce przedzierali się powoli, jeden

za drugim, jakąś wydeptaną przez zwierzęta steczką. Tak dotarliśmy nad małe

jezioro, o toni granatowej i lustrze wody błyszczącym w słońcu. Drzewa

podchodziły do samego brzegu, który uginał się pod stopami. Dalej — już w

wodzie — wyrastało pasmo sitowia. Colorado kazał nam stanąć.

— Muszę wykonać swój plan — powiedział. — Na wypadek, gdyby Indianie

przywędrowali za nami aż tutaj. Jeśli jesteście ciekawi, przyglądajcie się. Jeśli

nie, idźcie dokoła jeziora, tylko nie za blisko brzegu. Obóz rozbijemy po drugiej

stronie.

Oczywiście — zostaliśmy. Colorado pociągnął swego wierzchowca za uzdę.

Zwierzę chrapnęło ostrzegawczo i stuliło uszy, ale nie stawiało oporu. Stąpało

powoli i ostrożnie, aż w ciemnych zagłębieniach od kopyt poczęła ukazywać się

bagienna wilgoć. Jeszcze chwila, a koń zapadnie się w rozkisłym błocie. Wtedy

Colorado zatrzymał się, wykonał ruch ręką i na ten znak koń począł się cofać. Ale

jak! Jeśli obserwowaliście zachowanie się koni, wiecie, jak niechętnie, z oporem,

waląc tylnymi kopytami w ziemię lub nawet wspinając się, stąpają te zwierzęta do

tyłu. Dlatego zdumiałem się widząc, jak taki manewr wykonuje wierzchowiec

Colorado. I to nawet bez dalszej zachęty ze strony swego pana. Stąpał lekko,

delikatnie, od czasu do czasu odwracając łeb.

Przebył w ten sposób chyba trzy jardy do miejsca, w którym zatrzymaliśmy się.

Dopiero wówczas stanął.

— No — powiedział traper — skończone. Idźcie, ja pozacieram zbędne ślady.

— Po co to wszystko? — zapytałem.

— Jeśli Apacze nadciągną, zobaczą ślady dwu koni ginące w wodzie. Do głowy

im nie przyjdzie porównywać odciski, aby stwierdzić, że było tu tylko jedno

zwierzę, ale raz szło naprzód, raz do tyłu. Poczną się zastanawiać, w jakim celu

dwu szaleńców wjechało w bagnistą wodę. Nic mądrego nie wymyślą, a jeśli

zechcą posuwać się tym tropem, natychmiast ugrzęzną. Chociaż tacy głupi chyba

nie będą. Nie odkrywszy tajemnicy, poczną się naradzać. Ile to im w sumie

zajmie? Ponad godzinę. A teraz zauważcie, w którym miejscu wpędziłem konia w

wodę? Tu właśnie jest prześwit. Z przeciwległego brzegu możemy wszystko

dokładnie obserwować. Starczy czasu, aby w porę zniknąć. No ruszajcie, ja tu

jeszcze trochę pomarudzę.

Ruszyliśmy półkolem wzdłuż zdradzieckiego brzegu, w bezpiecznej jednak

odległości. Zatrzymaliśmy się na przeciwległym krańcu jeziora. Colorado

przyszedł, gdy poczynało już zmierzchać.

— Mamy całą noc przed sobą — stwierdził — bo dzisiaj już nie przybędą, jeśli w

ogóle się tu zjawią. Trzeba to wykorzystać. Musimy napoić konie.

Normalnie zwierzęta prowadzi się do wodopoju. Tu tego nie można było uczynić.

Wędrowaliśmy więc na niebezpieczny brzeg z worami i przynosili wodę, która

pachniała zgnilizną. Konie nie bardzo chciały pić, ale jakoś skłoniliśmy je do

tego.

Kiedy na niebie ukazały się pierwsze gwiazdy, powiódł nas Colorado w głąb lasu

na niewielką polankę, gdzie zasiedliśmy przy skromnym ognisku. Po raz

pierwszy tego dnia miałem okazję napić się kawy. Przyrządzona na bagiennej

wodzie, smakowała nieosobliwie, ale za to była gorąca. Garść pemikanu

uzupełniła ten skromny posiłek.

Z siodłem pod głową, nakryty derką, prawie natychmiast zapadłem w sen.

Ognisko w lesie

Nie wiem, czy dlatego, że poszycie leśne było twarde, czy też dała mi się we znaki

całodzienna jazda — dość, że rankiem zwlokłem się ze swego legowiska z bólem

wszystkich mięśni. Colorado natychmiast to zauważył:

— Coś doktora połamało — stwierdził. — Pewnie wilgoć. Nie każdy ją dobrze

znosi. Złe tu miejsce na nocleg, ale szybko stąd ruszymy dalej. Spenetrowałem

tamten brzeg. Czerwonoskórych ani słychu, ani dychu, co nie znaczy, że wolno

nam mitrężyć. Ruszamy!

— Zaraz, zaraz, trzeba by teraz wspólnie się zastanowić. Dokąd mamy ruszać? —

zapytał Karol.

— Jak to, dokąd? Oczywiście, do El Paso. Tam mieliście jechać. Podprowadzę

was kawałek, dalej traficie sami. Ja muszę wracać.

Spojrzałem na Karola porozumiewawczo. Colorado wytłumaczył to opacznie, bo

dodał:

— Ja muszę przecież wyjaśnić całą tę sprawę.

— Nie jedziemy do Meksyku — odparł Karol. — W każdym razie nie teraz.

— A dokąd?

— Posłuchaj, Colorado. Myślę, że w pojedynkę trudno będzie uwolnić rodzinę

O’Brienów.

— O, jeśli tylko o to chodzi...

— Nie przerywaj. My również korzystaliśmy z gościny farmera, a poza tym

zostaliśmy wplątani w jakąś tajemniczą historię. Tak to uważam. Nie możemy

stąd odjechać, nie możemy zostawić ciebie samego. Nie znasz Pehnulte, my go

znamy i liczę na to, iż krążąc w tych okolicach wreszcie się na niego natkniemy.

To bardzo nam pomoże.

— Znaczy, że decydujecie się towarzyszyć mi?

— Oczywiście. Zostajemy razem, Colorado, tak długo, aż odkryjemy ludzi,

którzy napadli na farmera.

— Do licha! Coraz mniej teraz na prerii takich jak wy! Zgoda. Dziękuję. I wobec

tego nie marudźmy!

W pół godziny potem, prowadząc konie, brnęliśmy przez las. Tym razem droga

nie trwała długo. Błysnęło światło poranka, urwały się rzędy drzew, ukazała się

rozległa przestrzeń prerii.

Wskoczyliśmy na siodła. Ruszyliśmy poprzez rzadkie trawy, spłachcie piasku,

omijając samotne kępy drzew. Nigdy nie wiadomo, co w ich cieniu może się kryć.

Na koniec dotarliśmy nad strumień toczący swe wody wśród szpaleru krzaków.

Tu rozsiodłaliśmy konie. Należał się im odpoczynek, zwłaszcza memu

wierzchowcowi. Umyliśmy się od stóp do głów w przezroczystym nurcie,

naznosili chrustu i rozpalili ogień. Przestrzeń była otwarta na wszystkie strony.

Nikt nie mógł nas zaskoczyć. Wymarzone miejsce odpoczynku. Kiedy

zaspokoiliśmy jako tako głód i zapalili fajeczki, odezwałem się:

— Colorado, jedziemy, jak ślepcy. Dokąd nas prowadzisz?

— Słusznie. Wybaczcie. Mój plan jest taki: wracamy do punktu wyjścia, tylko

nieco okólną drogą.

— Do chaty O’Briena?

— To tego, co było chatą. Tropy na pewno już się zatarły, ale może będziecie

mieli więcej szczęścia i dogrzebiecie się czego w pogorzelisku. Według mnie

napastników było trzech albo najwyżej czterech. To jest najdziwniejsze. Bo

przecież trzy osoby zniknęły bez śladu, a trzeba wam wiedzieć, iż żona Samuela

włada bronią nie gorzej od niejednego westmana. Syn również. Dlatego zadałem

sobie pytanie, jak to możliwe, że trzy uzbrojone osoby znajdujące się w solidnym

budynku, i do tego otoczonym palisadą, uległy w tak krótkim czasie trzem czy co

najwyżej czterem napastnikom?

— Jaki z tego wniosek? — zagadnął Karol.

— Żaden. Nie znalazłem wyjaśnienia. Ruszcie teraz głowami. Może zagadkę

rozwiążecie.

— Zdaje się, iż już ją rozwiązałem — odparł mój przyjaciel. — Któryś z

przybyszów musiał być znajomym O’Briena.

— Trudno o znajomych na tym pustkowiu. Ile razy wpadałem do Samuela, tyle

razy zastawałem go tylko z rodziną.

— A jak często odwiedzałeś go, Colorado?

— Hm, różnie bywało. Trafiały się okresy, że co miesiąc, były i takie, że i przez

pół roku nie gościłem w tamtych stronach.

— No, właśnie.

— Ale przecież Samuel zawsze mi opowiadał, co się u niego wydarzyło podczas

mojej nieobecności.

— Mógł zapomnieć albo... nie chciał powiedzieć. Co o nim wiesz?

— I dużo, i mało jednocześnie. Tyle tylko, co mi sam opowiedział. Z tego nic nie

wynika. Przypuśćmy jednak, że to jakiś znajomek tak go urządził. Ale dlaczego?

Z jakiego powodu? Nic nie rozumiem. I po co podpalono chałupę? Żeby

zasygnalizować dymem swą obecność? Jeśli wśród napastników był znajomy

O’Briena, farmer na pewno pochwalił mu się, że ma gości, którzy lada chwila

wrócą.

— Tak myślałem — powiedział Karol. — I to właśnie sporo tłumaczy.

— Co?

— Pożar.

— Tego to już zupełnie nie pojmuję.

— Przypuszczam, że napastnicy nie podpalili zabudowań.

— Tylko kto?

— Nikt. Może się przecież zdarzyć, iż ogień rozpalony na prymitywnym

palenisku spowoduje pożar. Napastnicy najpewniej bardzo się spieszyli. Nie

zgasili ognia. Pożar wybuchł już po ich odjeździe. A teraz pytanie: czy O’Brien

nie miał żadnego majątku poza swą farmą? Myślę na przykład o pieniądzach.

— O niczym podobnym nie wspominał.

— Był skąpy?

— Oho, z pewnością!

— Tacy ludzie nie chwalą się swym dorobkiem:

— Prawda, ale to wszystko tylko domysły. Brak dowodów.

— Mówisz jak prawnik, Colorado. Nie jak westman. Trochę wyobraźni nigdy nie

zaszkodzi.

Pochwyciłem baczne spojrzenie, jakim Colorado szybko obrzucił Karola, i na

tym rozmowa została przerwana. Colorado uznał, że odpoczęliśmy już

wystarczająco, a poza tym, że powinniśmy zaopatrzyć się w nieco żywności na

dalszą drogę. Czyli po prostu: zapolować.

Wzięli strzelby i ruszyli na prerię. Ja zostałem przy koniach. Od czasu do czasu

przykładałem do oczu lornetkę lustrując cały horyzont. Przez długi czas

obserwowałem sylwetki towarzyszy, później zakryły ich dalekie wzniesienia

gruntu. Wierzchowce pasły się spokojnie. Wiedziałem, że potrafią mnie ostrzec o

każdym niebezpieczeństwie. Począłem znów zastanawiać się nad dziwną historią

napadu na O’Briena. Nad niespodziewaną wizytą dwu białych w wiosce

Apaczów i nad zbiegiem okoliczności, które tak pokrzyżowały nasze pierwotne

plany. Czy pojedziemy do Meksyku? Czy spotkamy Pehnulte? Czy próba

schwytania sprawców napadu nie stanie się przysłowiowym szukaniem igły w

stogu siana? Opowiadano mi co prawda o tropicielu, który odnalazł uczestników

napadu na dyliżans po dwu latach, ale przecież nie rozporządzaliśmy tak długim

czasem. Przed nastaniem zimy musiałem wracać do Milwaukee, do swych zajęć,

a Karol chyba nie zamierzał dłużej przebywać w tych niegościnnych stronach.

Moje smętne rozważania przerwał powrót towarzyszy. Zmęczeni długą

wędrówką wrócili z kwaśnymi minami. Całe trofeum stanowiły trzy indyki.

Bardzo chude i żylaste. Po takim kiepskim posiłku Colorado przeprosił nas,

zabrał koc i siodło i ruszył ku kępie drzew. Oznajmił, iż musi teraz odespać tamtą

deszczową noc, jeżeli “ma być do czegoś".

Gwarzyliśmy półgłosem, zerkając od czasu do czasu na okolicę. Była nadal pusta

i cicha, zalana słońcem, pachnąca trawą i kwiatami.

— Długo będziemy sterczeć w Nowym Meksyku? Jak sądzisz, Karolu?

— Dopóki nie schwytamy bandytów albo nie stracimy ostatecznie ich śladów.

— Przewiduję trzecią możliwość — odparłem. — Będziemy gnać po tropach

kilka miesięcy, a uciekających nie schwytamy. Co wówczas?

— Powrócisz do Milwaukee sam. Zostanę tu tak długo, jak długo będą istnieć

jakiekolwiek szansę zakończenia sprawy.

— Zostanę z tobą.

— Niemożliwe. Nie przywykłeś do zimy na preriach. A to nie żarty.

Wzruszyłem ramionami i na znak całkowitego braku zainteresowania położyłem

się pod pobliskim krzakiem, ale nie mogłem zasnąć. Za to Colorado spał od

wieczornego posiłku, a potem jeszcze przez całą noc, z przerwą na kolejną wartę.

Twierdził, iż taki sen znakomicie regeneruje jego siły, że praktykował ten system

w roku 1868 podczas budowy linii Union Pacific.

Dopiero rankiem opuściliśmy zaciszną kępę. Równa jak stół płaszczyzna poczęła

teraz dźwigać się ku horyzontowi. Ukazało się pasmo wzniesień, aż w końcu

wjechaliśmy w skalisty wąwóz porosły na zboczach krzewami dzikich malin.

Wąwóz piął się łagodnie i doprowadził nas do płaskowzgórza pokrytego rzadkim

lasem.

— To nieco trudniejsza droga — powiedział Colorado — ale krótsza, szybciej nas

doprowadzi do farmy O’Briena.

Posuwaliśmy się teraz znacznie wolniej, a po przebyciu jakiejś pół mili

zatrzymali konie. Na moją prośbę. Bo wydało mi się nagle, iż słyszę głos ludzki.

Niewyraźny i bardzo daleki.

Staliśmy chwilę w milczeniu. Cisza. Już chciałem przyznać, że się przesłyszałem,

gdy nagle rozległ się ten sam daleki dźwięk.

— To tam — stwierdził Colorado. — Ruszamy. Przez kilka następnych minut nic

nie było słychać poza suchym szelestem igliwia pod nogami koni. A później —

znowu głos, jakieś słowo, którego nie mogłem rozróżnić, coś jakby “stój!" ; —

Zejdźmy z koni — szepnął Colorado.

Ostrożnie, zatrzymując się co parę kroków i nasłuchując, podchodziliśmy do

niewidocznego celu.

— Stój! Ty diable wcielony!

O, teraz brzmiało już zupełnie wyraźnie. A po krótkiej przerwie, znowu:

— Stój! Bodaj cię grom strzelił!

Z bronią gotową do strzału wyszliśmy na malutką polankę, gdzie rosło potężne

drzewo. Przy jego pniu stał koń, na koniu siedział jeździec. To on tak wrzeszczał,

bo poza nim nie było tu nikogo. Spostrzegł nas.

— Ludzie, ktokolwiek jesteście, ratujcie niewinną duszę! Stój, ty bestio!

Ostatnie słowa — jak spostrzegłem — zwrócone były do... konia. Nie mogłem

pojąć, o co mu chodzi. Dopiero podszedłszy bliżej stwierdziłem, iż człowiek miał

ręce skrępowane z tyłu, a szyję oplatał mu rzemień, którego drugi koniec został

przyczepiony do potężnego konaru, wysoko w górze. W tej chwili opadał luźno.

Wystarczyło jednak, aby wierzchowiec uczynił dwa kroki w którąkolwiek stronę,

a rzemienna pętla zacisnęłaby się na szyi nieszczęśnika. Karol w jednej chwili

wydobył nóż i dwoma cięciami oswobodził niedoszłego wisielca, który zeskoczył

z konia i odetchnął głęboko.

— Panie, kimkolwiek jesteś, i wy, dżentelmeni — zwrócił się do nas —

ocaliliście niewinnego od straszliwej śmierci.

— Cóż to się przytrafiło? — zapytał Colorado. — Chyba nie wplątaliście się sami

w taką pułapkę?

— Żli ludzie — odparł nieznajomy. — Żli ludzie wszystkiemu winni.

— Zawsze wszystkiemu są winni źli ludzie. Hm, wzięli was za koniokrada? Jak

mi wiadomo, to w ten sposób karze się amatorów cudzych wierzchowców.

— Nie kradłem koni! Bodajbym znowu wisiał, jeśli kłamię.

— Nie konie? To co?

— Nic, zupełnie nic. Chciałem po prostu zamienić swego konia na innego. Czeka

mnie daleka droga, a zwierzę mi ustawało.

— Gdzież się to przydarzyło?

— Tam — wskazał jakiś nieokreślony kierunek. — Trafiłem zupełnie

przypadkowo. Koń mi już padał.

Colorado krytycznym okiem ogarnął wierzchowca:

— Ale jakoś nie pada — stwierdził. — Wygląda wcale nieźle.

— To teraz. Odpoczął.

— Więc jak to było z tą zamianą?

— Najpierw zgodzili się, a później dopadli mnie w tym lesie.

Spojrzałem na ziemię. Była dobrze zdeptana. Kandydat na wisielca nie we

wszystkim kłamał.

— Wybaczcie, panowie — mówił dalej — ale czas mi w drogę.

— Nie zatrzymujemy — odparł KaroL — A dokąd to droga prowadzi?

— Do Santa Fe.

— Spory kawałek — zauważył Colorado.

— Jeszcze raz dziękuję. Bywajcie zdrowi. Wskoczył na siodło, cmoknął i ruszył

truchtem.

Wkrótce zakryły go pnie drzew, a po kilku minutach ucichł i tętent kopyt.

— Koniokrad — stwierdził Karol. — Poszkodowani nie byliby nam wdzięczni.

— Więc co? — zapytałem. — Mieliśmy go tak zostawić?

— Tego nie twierdzę. Zastanawia mnie jednak, dlaczego kradł mając własnego,

dobrego konia? Bo w żadną zamianę nie wierzę.

— Dlaczego kradł? — powtórzył Karol uważnie przyglądając się śladom

odciśniętych kopyt aż do miejsca, w którym ginęły w lesie. — Słuchajcie! On

naprawdę chciał zamienić konia. Spójrzcie na ten trop. Colorado odwrócił się i

cicho gwizdnął.

— Rzeczywiście — powiedział przeciągle. — To chyba nasz stary znajomy. Ten

koń ma skrocza, a jego jeździec brał udział w napadzie na O’Briena. Dalej za nim!

— Chwileczkę — powstrzymał go Karol.

— Ucieknie.

— Nie ucieknie. Do wieczora sporo jeszcze godzin.

— Ależ o co chodzi?

— Radzę nieco poczekać. Nie wyszłoby nam na dobre, gdyby spostrzegł, że go

ścigamy. Na pewno uważnie spogląda za siebie. I druga sprawa: nie powinniśmy

go schwytać. Jeśli brał udział w napadzie, doprowadzi nas prościutko do swych

wspólników.

Postaliśmy chwilkę.

Ślady wiodły przez las, przez ten sam wąwóz, którym jechaliśmy niedawno, przez

prerię. Ale później poczęły coraz bardziej skręcać, aż wreszcie zatoczyły wielkie

półkole, całkowicie zmieniając kierunek.

Po dwu godzinach drogę przecięła rzeczka, a za rzeczką trop urwał się nagle.

Zupełnie jakby ścigany pofrunął do nieba.

— Patrzcie, jaki spryciarz — zauważył Karol. — Podejrzewa, że za nim

jedziemy.

— Może tak, może nie — odparł Colorado. — Sądzę, iż raczej zabezpiecza się na

wszelki wypadek. Teraz musimy się rozdzielić. Jeden pojedzie w górę, dwu w dół

rzeki.

— Stracimy mnóstwo czasu — stwierdził Karol.

— Nie widzę innego sposobu...

— A ja widzę. Pan się najlepiej w tych stronach orientuje. Dokąd płynie rzeczka?.

— Do większej rzeki, tej samej, nad którą polowaliśmy bawiąc u O’Briena.

— A skąd wypływa?

— Z gór. Cztery do pięciu mil stąd. Bawiłem tam kiedyś. Zupełne pustkowie.

— Wobec tego powinniśmy posuwać się z prądem.

— A to czemu? Sądzi pan, iż jegomość zdąża w okolice farmy?

Nieprawdopodobne. Raczej właśnie w góry, żeby się połączyć z ludźmi, którzy

porwali Samuela i jego rodzinę. Przecież z jeńcami musieli się skierować w

najbardziej bezludne strony.

— W okolicach spalonej farmy, jak pamiętam, również nie ma nikogo. Zresztą,

jeśli się mylę, nie zmarnujemy więcej czasu niż rodzielając się i czekając jedni na

drugich.

— Karol ma na pewno rację — poparłem gorąco towarzysza.

Colorado zastanowił się chwilę, a potem oświadczył z uśmiechem.

— Co dwie... przepraszam: trzy głowy, to nie jedna. A ja przyzwyczaiłem się

zawsze samotnie podejmować decyzję.

Ruszyliśmy wolno, bacznie obserwując oba brzegi w poszukiwaniu miejsca, w

którym ścigany przez nas człowiek wyjechał z nurtu. Przede wszystkim trzeba

było uważać na brzeg kamienisty i na zarośla — najwygodniejsze okazje, by nie

zostawić śladów.

Niestety, nigdzie nie mogliśmy trafić nawet na żwir. Wszędzie ciągnęły się

piaszczyste plaże, gładkie, jak gdyby je kto przed chwilą szczotką zamiótł. Poczy-

nałem już wątpić, czy słusznie postąpiliśmy wybierając ten kierunek jazdy, gdy

Colorado zatrzymał konia w miejscu, gdzie na granicy lądu i wody rosła rzadka

trawa. Zeskoczył z siodła i schyliwszy się, coś bacznie obserwował. Potem

przeszedł kilka kroków ukląkł. W końcu wyprostował się.

— Jedziemy — oświadczył — tylko niech mnie nikt nie wyprzedza. To jest

chytrus pierwszej klasy: zacierał ślady, prostował trawę, ale mnie w pole nie

wyprowadzi. Sądzę, że po kilku jardach wszystko stanie się bardziej jasne.

Przewidywał słusznie. Kawałek dalej trawa była lekko zdeptana, jeszcze dalej —

wyraźny już ślad, prowadzący ciągle wzdłuż rzeki, zgodnie z jej biegiem. Tak

więc tropiony przez nas człowiek zmierzał albo ku szczątkom zagrody O'Briena,

albo w ich pobliże. Karol uważał, że wyprzedza nas o godzinę dobrej jazdy, a

Colorado potwierdził ten pogląd. Jednakże nawet lornetki nie ukazały nam na

horyzoncie ani cienia jeźdźca.

Zbliżał się wieczór. Widoczność pogarszała się z każdą chwilą. Należało

przerwać pościg i rozbić obozowisko w jakimś odkrytym miejscu. Szczęśliwym

zbiegiem okoliczności ujrzeliśmy w niewielkiej dali czarną linię lasu. Wieczorne

zorze gasły już na niebie, gdy przekroczyliśmy granicę drzew. Colorado

zeskoczył z konia i spenetrował najbliższy teren. Wrócił zadowolony.

— Jesteśmy bezpieczni — stwierdził. — Przynajmniej na tę noc. O ogniu jednak

nie ma mowy.

W wyniku takiej decyzji jadłem najgorszy od wielu dni posiłek: pemikan i

suchary.

— Teraz trzeba się przespać — stwierdził Colorado. — Na noc zaplanowałem

małą wycieczkę. Pieszo. Nasz uciekinier także gdzieś nocuje, myślę, że niezbyt

daleko. Pójdziemy we dwóch — zwrócił się do Karola — doktor zostanie przy

koniach. Niech więc nas teraz popilnuje.

To rzekłszy wziął siodło, derkę i powlókł się najbliższe drzewo.

Przyznam, trochę mnie dotknęło takie postępowanie. Należało chyba zapytać, co

o tym sądzę. Karol okazał się zdrajcą. Na moje wymowne spojrzenie pokiwał

głową, uśmiechnął się i owinąwszy w koc mruknął:

— No, to czuwaj nad nami, Janie.

Kiedy już obaj chrapali w najlepsze, siadłem ze strzelbą w ręku na samym skraju

lasu. Widoczność stawała się coraz gorsza. Szara zasłona opadała z nieba na

ziemię i nim zabłysły pierwsze gwiazdy, uczyniło się bardzo ciemno i bardzo

cicho. Na koniec księżyc wypłynął zza chmury i rozproszył mrok. Nagle

wszystko pobielało. Pusta preria osnuła się srebrzystą mgiełką, później ukazał się

na niej zamazany cień ptaka. Przeniknął bezszelestnie nad moją głową. Począłem

ziewać, zerknąłem na towarzyszy. Spali. Wstałem, przeciągnąłem się i...

ruszyłem wzdłuż linii drzew, w kierunku niewidzialnej rzeczki. Postanowiłem, iż

przejdę tylko kawałek, aby odpędzić sen, i zaraz zawrócę. Ale za każdym razem,

kiedy mówiłem sobie, że odszedłem już zbyt daleko, coś mnie korciło, aby

przejść nieco dalej. W ten sposób ujrzałem wreszcie ciemniejszy pas przecinający

płaszczyznę prerii. To musiała być rzeczka. Zawróciłem, zerknąłem w głąb leśnej

głuszy i natychmiast padłem plackiem. Dostrzegłem złotawy ognik migocący

daleko między pniami. Leżałem długo, wpatrzony w światło.

Powinienem był teraz zawrócić. Ostrzec towarzyszy. Jakiś duch przekory skłonił

mnie do pozostania na miejscu. W sekundę później powziąłem decyzję do-

kładniejszego zbadania źródła blasku. Pochyliwszy się i bacząc na każdy krok,

wkroczyłem w leśną gęstwę. Mimo ostrożności niejeden raz nastąpiłem na suchy

patyk, którego trzask brzmiał w moich uszach jak huk gromu. Przystawałem, cały

zamieniony w słuch, ale jakoś nic się nie działo. Płomyk nadal migotał w głębi

ciemności. Rozpoczynałem więc dalszą wędrówkę, padłem na kolana, na ręce i

zacząłem się czołgać. Strzelba teraz zawadzała mi przy każdym ruchu, musiałem

ponadto uważać, aby nie zapchać wylotu lufy mchem lub ziemią. Spociłem się

setnie, a chociaż ogień był coraz wyraźniejszy, ciągle jeszcze nie potrafiłem

dojrzeć, kto przy nim siedział. Wreszcie podpełznąłem tak blisko, że blask

ognistego kręgu padał tuż, tuż przed moją głową. Płomień wystrzelał ze środka

malutkiej polanki, dokoła niego tkwiły nieruchomo trzy sylwetki ludzkie. Na

drewnianym rożnie, osadzonym na dwu rozwidlonych gałęziach, piekł się spory

kawałek mięsa. Leżałem przez kilka minut w zupełnej ciszy. Wreszcie

usłyszałem głos:

— Co z Tomem? — zapytał nieoczekiwanie człowiek zwrócony do mnie

plecami. — Dlaczego nie wraca? A chociaż dla ciebie to lepiej. Miałbyś się z

pyszna, gdyby zastał tylko nas dwu.

— Gadasz głupstwa, Fred

To powiedział drugi z siedzących, zwrócony do mnie bokiem. Płomień strzelił

mocniej i oświetlił twarze. Poznałem go natychmiast. Koniokrad! Uratowany

przez nas koniokrad!

— Tom nie uważałby tego za głupstwo.

— Gdyby nie moja wyprawa, nic byśmy o nich nie wiedzieli.

Nastawiłem uszu. O kim to mowa?

— Gdyby nie oni, wisiałbyś na rzemiennym postronku. Co cię napadło z tym

koniem?

— Ostrożność. Gdziekolwiek się ruszę, zostawiam po sobie adres. Takiego konia

nikt poza mną nie ma w tych stronach. To pewne.

— Bo tylko głupiec mógł wybrać taką chabetę.

— Sam jesteś głupiec!

— Uspokójcie się.

Teraz odezwał się trzeci głos. Chropawy i gruby. Wydało mi się, że już kiedyś go

słyszałem.

— Nie ja zacząłem.

— Ty zrobiłeś coś znacznie gorszego. Całe szczęście, że cię złapali w porę. W

przeciwnym wypadku dotarliby do nas.

— O czym mówisz?

— O tej drugiej idiotycznej kradzieży.

— Nie zawsze się udaje. Nawet tobie...

— Dosyć już tej gadaniny. Lepiej zastanówmy się, co robić z tą trójką?

— Nie ma co zawracać sobie głowy. Tak pozacierałem ślady, że tu nie trafią.

To mówił koniokrad.

— Nic nie rozumiesz. Jeśli oni są na wolności, to Pehnulte musiał wrócić. Wiesz,

co to znaczy?

— Wiem. Zabierajmy się stąd.

— Znowu gadasz głupstwa. Przecież musimy tu czekać na Toma.

— A jak Tom nie przyjdzie?

— Zwariowałeś?

— Przypomnij sobie, jak to było przed rokiem. Uciekł nie oglądając się na nas.

— Nie mógł inaczej postąpić, za bardzo go znano. Ech, do licha. Warto by się

nieco przespać. O świcie trzeba przeszukać okolicę. Diabeł nie śpi.

— Tom się wścieknie, jak się dowie, że są znowu na wolności. Ale co my ich

obchodzimy?

To znowu koniokrad.

— Ty kapuściana głowo! Przecież mieszkali u O’Briena! No, gaście ogień.

Począłem się wycofywać. Kiedy dotarłem do naszego obozowiska, obaj moi

towarzysze nadal spali. Zbudziłem ich bezceremonialnie i opowiedziałem o

swym odkryciu. Natychmiast osiodłaliśmy konie i prowadząc je za uzdy cofnęli

się od linii lasu dobre pół mili. Wówczas Colorado wrócił, aby zatrzeć ślady.

Kiedy tego wreszcie dokonał, rozbiliśmy obozowisko na otwartej przestrzeni,

gdzie widoczność była doskonała, a niespodziewany napad wręcz niemożliwy.

Otwartego starcia nie obawialiśmy się. Przewaga na pewno była po naszej

stronie: Colorado i Karol starczyliby co najmniej za trzech, nie mówiąc o mojej

skromnej osobie.

Pościg

Noc minęła spokojnie. Od wczesnego świtu, ukryci w trawie, obserwowaliśmy

skraj lasu. Roślinność była tutaj tak bujna i wysoka, iż sięgała łbów końskich, co

zresztą dla wierzchowców Karola i Colorado nie przedstawiało żadnej

praktycznej wartości — kładły się na każdy rozkaz swych panów. Mój kłusak nie

miał takich zwyczajów, ale teraz wysokie łodygi zieleni skryły go całkowicie.

Początkowo w zasięgu naszego wzroku nic się nie działo. Jednakże wkrótce

ujrzałem, jak z czarnej ściany drzew wynurzyły się dwie postacie. Przystanęły na

chwilę, potem ruszyły wolno skrajem puszczy, jedna w prawo, druga w lewo.

Obserwowaliśmy je z dużym zainteresowaniem i lekkim niepokojem, bo chociaż

odkrycie naszej obecności nie było specjalnie groźne, to jednak zdemaskowanie

nas przez przeciwników bardzo by utrudniło śledzenie odkrytej przeze mnie

trójki.

Obawy okazały się płonne. Colorado musiał znakomicie zatrzeć ślady naszego

pobytu, bo obserwowani przez nas ludzie zawrócili i zniknęli w głębi lasu.

Uczynili to bez pośpiechu, co — moim zdaniem — świadczyło o bezowocności

ich poszukiwań.

Resztę tego dnia nudziliśmy się setnie, na przemian śpiąc, na przemian czuwając.

Pod wieczór Colorado wyruszył w stronę lasu “przyjrzeć się", jak powiedział,

naszym sąsiadom. Z jego nieobecności skorzystał natychmiast Karol wygłaszając

szereg uwag na temat niebezpieczeństw czyhających na śmiałka zapuszczającego

się nocą w nieznane bezdroża leśne.

— Nie rozumiem, co ci strzeliło do głowy? Ty, taki ostrożny, Janie, nagle

postępujesz jak szaleniec!

— Przesadzasz — mruknąłem, nie bardzo potrafiąc uzasadnić motywy, jakie mną

kierowały.

— Nie przesadzam. Przecież mogli cię schwytać i przez ciebie znajdowaliśmy się

o krok od wpadnięcia w łapy tych opryszków. I kto by wówczas nas oswobodził?

Nie opanowałeś jeszcze wystarczająco sztuki podchodzenia..:

— Jestem tylko twoim pojętnym uczniem — rzekłem złośliwie, bo mnie począł

irytować.

Spojrzał na mnie ostro i... wybuchnął śmiechem.

— Niech będzie i tak. Ale proszę cię na przyszłość: poniechaj samotnych

wypraw, nie uprzedzając nas przed tym. To może się źle skończyć.

— Oczywiście — odparłem. — Ale tym razem skończyłoby się bardzo źle,

gdybym nie poszedł do lasu.

— To racja. Tak to się złożyło tym razem. Colorado musiał się tym przejąć.

Pewnie dlatego ani słowem nie wspomniał o twej eskapadzie. Weź teraz lornetkę

i popatrz w stronę lasu. Żeby nas znowu “coś" nie zaskoczyło. Ja zlustruję prerię.

Przykucnąłem w trawie. Ściemniało się coraz bardziej, pole widzenia kurczyło

się, wkrótce księżyc oświetlił step i czarniejszy od nocy las. Colorado nie wracał.

Zaproponowałem Karolowi wyprawę w kierunku obozowiska bandy. Nie zgodził

się.

— Po pierwsze — rzekł — nie wierzę, by Colorado dał się zaskoczyć.

— Mogli go schwytać — przerwałem.

— Oni? Takiego starego wygi nie złapie byle kto. Po drugie: możemy się zminąć

w drodze. Tu na prerii jest dość widno, ale w lesie? Nie, Janie. Czekajmy

cierpliwie, chociażby do świtu.

Tak też uczyniliśmy, na przemian wartując.

Gdy na niebie ukazały się pierwsze poranne zorze, Karol skapitulował.

Zwinęliśmy obozowisko, powiedli konie za uzdy i podeszli jak najbliżej lasu.

Tam przywiązaliśmy zwierzęta do wbitych w ziemię palików. Karol chciał się

wybrać na poszukiwanie sam. Zaprotestowałem.

— Jeżeli “wpadł" Colorado — mówiłem — jaka gwarancja, że z tobą nie stanie

się to samo? I co wówczas pocznę aż z trzema końmi? Uniemożliwią mi

jakąkolwiek próbę niesienia wam ratunku.

— Nie można koni zostawić samych.

— Lepiej, żeby zginęły konie niż my. Machnął ręką z rezygnacją.

Poprzez wysokie trawy, na pół schyleni, dotarliśmy do pierwszych zarośli. Nad

prerią różowiało niebo, tu panował jeszcze mrok i cisza przerywana pierwszymi

głosami ptaków, Starałem się odtworzyć w myśli kierunek mej nocnej wędrówki.

Nie bardzo mi się to udało, bo wówczas nie w tym miejscu zagłębiłem się w las.

Ale Karol szczęśliwie odnalazł tropy ludzi, którzy nas szukali. Zawikłane to były

ślady. Wiodły raz tu, raz tam. Na koniec jednak doprowadziły nas do miejsca, w

którym między pniami prześwitywać poczynała otwarta przestrzeń. Ostatni

kawałek drogi przebyliśmy czołgając się wśród mchów, opadłych gałęzi,

splątanych traw i zarośli. Wreszcie legliśmy na skraju polanki. Tej samej, na

której poprzedniej nocy ujrzałem trzech ludzi. Teraz świeciła pustką. Wśród

zieleni skąpej trawy dojrzałem czarny krąg wypalony ogniem, a na nim nieco

zwęglonych kłód i okrągłe, blaszane, błyszczące pudło.

Gdzież podzieli się obozujący? Co stało się z Colorado?

Przyłożyłem do oczu lornetkę, przeszukując przy jej pomocy przeciwległy

kraniec polanki. Najpierw nic nie dostrzegłem, dopiero po paru minutach

obserwacji ujrzałem sylwetkę człowieka. Stał tuż przy pniu potężnego drzewa, na

skraju wolnej przestrzeni. Zobaczyłem, że Karol w napięciu patrzy przez szkła w

tym samym kierunku. Nieruchomą sylwetkę zasłaniały od dołu krzewy, a twarz

zakryły liście wielkiego konaru zwieszającego się z sąsiedniego drzewa. Obaj

obserwowaliśmy tę postać, aż nagły poryw wiatru rozchylił gałązki krzewów.

— To chyba Colorado — szepnąłem zdumiony, nie ufając własnym oczom.

Chciałem wstać, gdy Karol położył mi dłoń na ramieniu.

— Obejdziemy polankę dookoła — powiedział. — Być może, że nikogo tu więcej

nie ma, ale lepiej nie wychodzić na otwartą przestrzeń.

Wolno i ostrożnie obeszliśmy nie zarośnięty krąg. Tak, to był Colorado.

Dokładnie przykrępowany do pnia. Natychmiast nas spostrzegł.

— Witajcie, dżentelmeni — powiedział zgoła beztroskim głosem. — Byłem

pewien, że mnie odwiedzicie, więc nie szarpałem więzów, chociaż zostały dość

kiepsko założone. Oni pojechali do Santa Fe. Tu wszyscy jeżdżą do Santa Fe,

jakby w Nowym Meksyku nie istniały żadne inne miasta.

Wyjąłem nóż i począłem przecinać rzemienie. Kiedy opadł ostatni, stary traper

odetchnął głęboko, rozprostował się i powiedział:

— No, udało się, jak nigdy jeszcze dotąd.

— Co się udało? — wykrzyknąłem. — Dać się złapać jak ryba w sieci! Gdzie

broń?

— Została w jukach mego konia — odparł spokojnie.

— Colorado, chyba nie przyszedł pan tu bezbronny?

— O nie. Wziąłem ze sobą najmniejszą z pukawek, ale z niej tylko ja potrafię

strzelać. Więc nie zabrali. Strzelby nie ryzykowałbym.

— Pięknie — wtrącił się Karol. — Słynny Colorado daje się związać trzem

włóczęgom.

— Nie trzem, tylko dwóm.

— Jeszcze lepiej!

— Nawet bardzo dobrze. Opłaciło się stokrotnie. Jestem po prostu wypełniony

informacjami, które bardzo się nam przydadzą. Wracajmy, tu nie ma co robić.

Weszliśmy z powrotem w las.

— Myślicie, że się dałem złapać jak pierwszy lepszy greenhorn? O nie, moi

panowie. Nic z tych rzeczy. Ale zacznę od początku. Musicie najpierw wiedzieć,

że jak dobrnąłem do tego ogniska, ujrzałem tylko dwu drabów. Tego trzeciego, o

którym mówił doktor, nie było. W jednym od razu poznałem naszego koniokrada.

Narobiłem szumu i szelestu, więc od razu porwali się od ognia, chwycili za

pukawki. Jak wyszedłem na polankę, wymierzyli do mnie obie rury.

— Jak się macie, chłopcy? — powiadam. — O, widzę tu znajomka.

Gęby roztworzyli na takie słowa. Stoją, jakby w ziemię wrośli.

— No, co z wami? — mówię. — Coście tak zaniemówili? Tak się przyjmuje

strudzonego wędrowca?

Wtedy trochę oprzytomnieli. Poczęli się rozglądać na wszystkie strony. Sądzili,

że nie jestem sam. Obeszli krzaki, ciągle z bronią w ręku. Przybrałem poważną

minę i mówię do tego koniokrada:

— Jedziecie do Santa Fe?

— A jakże — odpowiada.

— No, to dobrze się składa, bo i ja się tam kieruję. W towarzystwie będzie raźniej.

Dajcie co pojeść.

— A gdzież to tamtych zgubiłeś? — pyta koniokrad.

— Wybrali inną drogę.

— To jesteś tu sam?

— Jak mnie widzisz.

Nie wiedziałem, czy mi uwierzyli, czy nie, ale broń schowali i wydobyli kawał

pieczeni. Przerwał, bo właśnie wyszliśmy na prerię.

— Możemy teraz rozpalić ogień. Tamte draby już nie wrócą, a głodny jestem jak

szczupak. Doktorze, pan zna drogę, proszę przynieść wody ze strumyka albo...

Nie, sami przenieśmy się nad strumień.

Uczyniliśmy to bez zwłoki. Nad brzegiem rozpaliliśmy ognisko i wydobyli

resztki zapasów.

— Więc — opowiadał dalej traper — nakarmili mnie. Próbowałem ich jakoś

pociągnąć za język.

— Prędko ruszacie? — pytam.

Na to mi ten koniokrad odpowiada, że czekają na towarzyszy. Jego wspólnik, gdy

to usłyszał, zrobił minę, jakby kij połknął.

— Mielesz jęzorem, John, to nic naszego gościa nie obchodzi. Lepiej zapytaj go,

skąd się tu wziął tak nagle i bez konia?

Dobrze powiedział. Ale ja miałem obmyśloną odpowiedź.

— Zaraz przyprowadzę — zerwałem się, ale natychmiast siadłem z powrotem.

Spojrzałem na tego Johna — koniokrada i mówię:

— Wiem, że niektórych interesują cudze konie. Może lepiej, jak swojego

przyprowadzę trochę później.

Zrozumieli, o co mi chodzi, bo jeden się zmieszał, a drugi zaśmiał. I więcej mnie

o wierzchowca nie pytali.

— Kiedy ruszacie? — zagadnąłem.

— Jutro.

— Dlaczego dopiero jutro?

— Mamy tu interesy do załatwienia.

— W lesie?

— A w lesie. Nie bądź taki ciekawy.

— Lubię interesy — powiadam. — A chwilowo nie mam nic do roboty.

Popatrzeli po sobie i milczą.

— Siedzę tu od wielu lat — dodaję — i znam te tereny jak własną kieszeń. Byłem

przewodnikiem, traperem, wszystkim po trochu.

— Te tereny mniej nas obchodzą — odezwał się John—koniokrad.

— A jakie więcej?

— Arizona.

— Znam i Arizonę.

Znowu popatrzyli na siebie, wreszcie ten drugi tak się odzywa:

— Może wybralibyście się z nami? Wyglądacie na takiego, co trzem daje radę.

— Nawet czterem.

— Tym lepiej.

— Weźmy go — wtrącił się John. — Żeby nie on, dyndałbym na gałęzi.

Nie zaprzeczyłem, chociaż to niepełna prawda.

— Gadamy, gadamy — mówię, ale ciągle nie wiem, o co chodzi.

Chłopaki okazały się naiwne, aż trudno uwierzyć. Myślałem, że zaczną kręcić, ale

gdzie tam!

— O skarb — mówią. — O skarb chodzi.

Roześmiałem się:

— Przestańcie kpić ze mnie.

Wtedy poczęli zaklinać się, że to prawda.

— I gdzież ten skarb? — pytam.

— My nie wiemy.

Znowu się roześmiałem:

— Ja również nie wiem — powiadam. — Możemy tak szukać skarbu do końca

świata.

Nie w smak im to poszło, bo nastroszyli się.

— Nie masz z czego się śmiać — mówi John. — Nas jest więcej i są tacy, którzy

znają drogę do skarbu.

Powiedziałem, że wcale w to nie wierzę. Wtedy rozgadali się na dobre. Mówili,

że jakiś farmer przypadkowo zawędrował do Doliny Śmierci. Nie mógł znaleźć

wody...

— Dolina Śmierci! — krzyknął Karol. — Do licha... Słyszysz, Janie?

Kiwnąłem głową, udając spokój, bo przecież ta wiadomość mogła mnie łatwo

wyprowadzić z równowagi. Chciałem jednak, aby Colorado jak najszybciej

dokończył swej opowieści.

— Mów pan, Colorado — rzekłem. — Czekamy niecierpliwie końca.

— To po co mi przerywacie? Otóż powiedzieli mi, że ten jakiś farmer zabłądził w

Dolinie Śmierci i znalazł skarb. Część zabrał z sobą. Wygadał się o tym

w gospodzie w Santa Rosa.

— Pięknie — zauważyłem — a może wiecie, skąd znalazł się skarb w tej waszej

dolinie?

Dostrzegłem, że porozumieli się wzrokiem.

— Ktoś zakopał i tyle — odpowiedział John—koniokrad.

— Dobrze — mówię. — Jadę z wami, ale co z tego będę miał?

— Jak nas odprowadzisz w bezpieczne strony, dostaniesz szóstą część.

— A dużo tego jest?

— Starczy na każdego, nie martw się.

Tak sobie pogadaliśmy (opowiadam wam to w wielkim skrócie), aż poczęło się

zmierzchać. Potem tamci dołożyli szczap do ognia i z juków wyciągnęli flachę

wódki. Poczęli do mnie przepijać i częstować. Udałem, że niby piję, by ich nie

zrazić, ale tak naprawdę to łyknąłem chyba tylko kropelkę.

Ognista woda poszła im prosto do głowy i rozgadali się jeszcze bardziej. O tym

skarbie. Że naprawdę to oni w piątkę zgromadzili ten skarb, a potem ktoś odkrył

schowek i wszystkie kosztowności wyniósł i zakopał w innym miejscu. Na

szczęście ten właśnie farmer...

— Tak, tak — przerwałem — szczęśliwy to farmer dla was, bo nie dla siebie.

Dzięki niemu odzyskacie pewnie wszystko, a i ja coś na tym zarobię. Ale jak tam

traficie?

— Farmer nas doprowadzi.

— A gdzie on jest?

— Szef wie.

— Szef? Jaki szef?

— Tom Gordon, morowy chłop.

— Musieliście pewnie nieźle zarabiać, jak taki skarb uskładaliście?

— Handlowaliśmy.

— Czym?

— Bydłem, końmi, wódką.

Pomyślałem, iż w tym oświadczeniu może tkwi ziarno prawdy: handlowali

kradzionymi końmi i bydłem, a wodą ognistą rozpijali czerwonoskórych.

— Ale po co pieniądze zakopywaliście w ziemi? Nie lepiej było złożyć w jakimś

banczku? I procent byłby, i bezpieczeństwo.

— Ba — odezwał się John—koniokrad — pieniędzy to tam prawdę mówiąc

niewiele. Za to sporo różnych złotych przedmiotów.

— Pierwszy raz słyszę, żeby za konie płacono wyrobami ze złota.

— Nie za konie. Woziliśmy wódkę do Meksyku. To tam dawali nam za nią różne

takie stare świecidełka.

— Dobra — mówię, bo już wiedziałem to, com chciał. — Pojadę z wami.

Ucieszyli się i zaraz upiekli kawał antylopy. Kiedy skończyliśmy jeść ostatnie

kęski, usłyszałem głuchy tupot dochodzący gdzieś z głębi boru. Natychmiast

chwycili za broń i poczęli na mnie spoglądać podejrzliwie. Wzruszyłem tylko

ramionami.

Po paru minutach z krzaków wyszło trzech ludzi prowadząc konie za uzdy.

Powitano ich okrzykiem radości. Jegomość, który szedł na czele trójki, z brodą,

od razu skierował się do mnie.

— Kto to? — zapytał ochrypłym głosem. — Kto to jest?

Wtedy zaczęli opowiadać jeden przez drugiego, że zwerbowali pomocnika. A

brodacz ciągle gapił się, jakby chciał mnie wzrokiem przewiercić, aż wreszcie

wyrwał rewolwer zza pasa i wymierzył we mnie.

— Podnieś ręce — powiedział — i nie ruszaj się, bo strzelę. Zwiążcie go.

Rzucili się. Nie stawiałem oporu. Po co? Kiedy skończyli swą robotę, brodacz

począł wrzeszczeć:

— Ach, wy durnie! Wiecie, kto to jest? Popatrzcie tylko na jego ubranie! Nikt

inny tutaj tak się nie nosi.

Rozdziawili gęby.

— Nie wiecie? To Colorado. Ten sławetny traper.

— No to świetnie, szefie — ozwał się koniokrad. — On chce do nas przystać.

— Głupcy! — huknął.

— Szefie — zwrócił mu uwagę jeden z podkomendnych. — Słychać was po

całym lesie.

Zmitygował się i odsapnął.

— O czym żeście z nim gadali?

— A... o niczym takim...

— To dlaczego on chce przystać do nas? Dla towarzystwa?

— No... nie... myśmy tylko tak ogólnie...

— Bzdury! — wrzasnął. — Nie wiedzieliśmy, że się włóczy z tamtymi dwoma?

— Widziałem ich razem — powiedział koniokrad — ale się z nimi rozstał.

— Co takiego? Kiedy ich widziałeś? Tylko nie kłam! Koniokrad opowiedział całą

historyjkę naszego z nim spotkania. Brodacz, jak tego wysłuchał, wpadł w szał.

Zaczął wymyślać od durniów i osłów. Na koniec dodał, iż wystarczyło kilku dni

nieobecności, aby mu popsuto cały plan. Wreszcie kazał zgasić ognisko, siodłać

konie i ruszać w drogę.

— Po nocy? — któryś zaprotestował nieśmiało.

— Milcz!

— A może lepiej tamtych poszukać, szefie?

— Byli w niewoli u Apaczów, dlaczego są na wolności? Wiesz?

Zapytany tylko wzruszył ramionami.

— Jak nie wiesz, niedołęgo, to nie zabieraj głosu. Sądzę, że ich wypuszczono i

pewnie nas teraz tropią do spółki z czerwonymi skórami.

— A oo z nim poczniemy?. — koniokrad wskazał na mnie palcem.

Brodacz zastanowił się chwilę:

— On tu przyszedł na przeszpiegi. Daliście się podejść, jak dzieci. Żebym ja

wiedział, coście mu nagadali?

— Ależ nic... nic takiego... — zapewniał towarzysz koniokrada.

— Milcz! Wlec go z sobą nie możemy, a trupów nie lubię... Już raczej was

powywieszałbym. Za głupotę. Postawcie go pod tamtym drzewem i mocno

ściągnijcie krzemienie. Gdzie jego koń?

— Nie wiemy. Powiadał, że zostawił w lesie.

— I nie sprawdziliście? Bałwany!

— Jak rozkażesz, pójdziemy szukać.

— Nie ma na to czasu. Gdzie jego broń?

— Miał tylko tę pukawkę. Obejrzał mój rewolwer.

— Wsadźcie mu z powrotem za pas ten gruchot. Ruszamy.

Chwycili konie za uzdy i poczęli zagłębiać się w leśny gąszcz. Brodacz, kiedy

mnie mijał, warknął jak pies:

— Jak masz sprytnych przyjaciół, to cię uwolnią. Teraz ci uszło na sucho, ale za

drugim razem... Pamiętaj!

Potem zaklął obrzydliwie i odszedł. To wszystko — zakończył opowiadanie

Colorado.

— Oj — westchnąłem — jakoś nam się nie plecie... Wiadomości nie były

pomyślne. Ba, nawet niebezpieczne, o czym traper jeszcze nie wiedział.

— Janie — odezwał się Karol — co sądzisz o tym Tomie Gordonie?

— Trudno uwierzyć, ale to przecież musi być Lesser z Rainy Valley. Co za

bezczelność! Przybrał sobie twoje nazwisko, Karolu.

— I szuka swego skarbu. Tak, tak...

Teraz czas wyjaśnić, czego dotyczyła podsłuchana przez Colorado rozmowa i

dlaczego lekkie ciarki przebiegły mi po krzyżu.

Przed rokiem — jak już wspominałem poprzednio — na terenie Arizony

zdołaliśmy rozgromić bandę rabusiów, która nosiła pompatyczną nazwę: Słońce

Arizony. Jej ośrodkiem działania było małe miasteczko Rainy Valley, a szefem

właśnie Lesser. Część uczestników bandy poległa, część dostała się w nasze ręce.

Ale Tom Lesser zdołał uciec, pozostawiając w pewnej dolinie (zwanej Doliną

Śmierci) ukrytą część swych łupów. Trafiliśmy tam, wydobyli i zakopali na

nowo. Oczywiście nie w tym samym miejscu. Teraz stało się jasne, iż przywódca

Słońca Arizony powrócił. Ani na sekundę nie wątpiłem, że rzekomy Tom Gordon

jest Tomem Lesserem, który zdołał bądź zebrać niedobitki swej bandy, bądź

zwerbować nowych ochotników, aby odzyskać łupy. Najgorsze w tym było to, iż

wiedział o naszej tu obecności.

— Myślę, Karolu — zacząłem — że Lesser powróciwszy, chyba z Meksyku, udał

się do doliny, gdzie stwierdził, iż skarb znikł. Prawdopodobnie przypuszczał, że

zabraliśmy wszystko. Dłużej nie miał po co kręcić się po Arizonie, to było dla

niego niebezpieczne. Przeniósł się więc na teren Nowego Meksyku, naj-

prawdopodobniej nie mając jeszcze żadnego planu dalszego działania. Jakiś

przypadek mu dopomógł.

— Zgadzam się z tobą. Ale w tej sprawie istnieje wiele znaków zapytania. Można

by przypuszczać, że na przykład O’Brien zawędrował do Doliny Śmierci, odkrył

skarb, a później chwalił się swym odkryciem. Co na to powiesz, Colorado?

— Nie bardzo pojmuję, o co tu chodzi? Co za skarb? Skąd się wziął? Nic o tym

dotąd nie słyszałem.

— To zrozumiałe — odparł Karol. — Zaledwie kilka osób zostało

wtajemniczonych. I dlatego proszę, Colorado, zachowaj tę informację dla siebie.

I obaj opowiedzieliśmy całą historię Słońca Arizony. Traper słuchał z uwagą, ale

zdziwił się mniej, niż tego oczekiwałem. Zauważył tylko, iż “bardzo różne

rzeczy" wydarzają się w tych stronach.

— Teraz rozumiem, dlaczego O’Brien powinien być cały i żywy — stwierdził. —

Tak długo będzie żył, jak długo nie opisze dokładnie albo nie doprowadzi ich do

miejsca, w którym znalazł złoto. Sądzę, iż wygadał się tylko o znalezisku, ale nie

powiedział, gdzie tego dokonał. Jego szczęście. Jeśli nadal będzie sprytny, zdoła

przewlec sprawę. Tylko na jak długo? Lękam się o Samuela...

— Bardzo ryzykują — zauważyłem. — Wlec jeńca taki szmat drogi. Niechby tak

natknęli się na kogokolwiek!

— Nieprawdopodobne, doktorze. Na tych pustkowiach?

— Przypuśćmy. Czy jednak z farmerem znajduje się jego żona i syn?

— Nie sądzę — odparł Colorado. — Pewnie trzymają ich gdzieś na uboczu, jako

zakładników. Na wypadek, gdyby O'Brien próbował uciec.

— A ci dwaj z obozowiska Apaczów? Po co tam się zjawili? A może to nie byli

ludzie Lessera? W głowie mi się przewraca z tego wszystkiego — stwierdziłem

samokrytycznie.

— Teraz znowu mój domysł, Janie — odparł Karol. — Przypuszczam, iż Lesser

wysłał swych ludzi, aby potwierdzili podejrzenia Małego Jelenia i aby nas jak

najdłużej zatrzymano. Sam tam nie poszedł, nie chciał, abyśmy go poznali. Bo że

Pehnulte odjechał, o tym musiał wiedzieć. Ale z tego wniosek dość pocieszający.

— Nie widzę w tym nic pocieszającego.

— Lesser lęka się nas. Nie chce dopuścić do otwartej walki. Nic dziwnego, że się

tak wściekł usłyszawszy, że znowu bujamy na wolności.

— Ciągle nie pojmuję. Przecież Lesser nie mógł wiedzieć, że nas schwytano i

oskarżono o podpalenie!

— Nie tylko mógł, ale nawet musiał. Stawiam dolary przeciw orzechom, że kiedy

Mały Jeleń zdybał nas przy zgliszczach farmy, ktoś z członków bandy, (a może

sam Lesser?) znajdował się w pobliżu.

Westchnąłem głęboko:

— Widać to tutejszy klimat tak na mnie działa, ale jeszcze nie wszystko pojąłem.

Gdybym całą sprawę opisał w jakimś modnym westernie, nie uwierzyłby w nią

chyba żaden z czytelników!

— Ech, doktorze — wtrącił się Colorado — samo życie stwarza sytuacje, w

prawdę których trudno uwierzyć. Wiem coś o tym.

— Czego jeszcze nie pojąłeś, Janie?

— W jakim celu człowiek Lessera, lub sam Lesser, czekał pod farmą?

— Żeby sprawdzić, jak się zachowamy. Lesser musiał wiedzieć, że gościmy u

O’Briena. W godzinach, w których najspokojniej polowaliśmy sobie nad rzeką,

“ktoś" odwiedził Irlandczyka, i to ktoś mu znajomy. O’Brien zapewne pochwalił

się, jakich to gości ma w domu. Możesz sobie wyobrazić, jak taka wiadomość

zaskoczyła Lessera i przeraziła jednocześnie. Ale nie w tym stopniu, by

zrezygnował ze swego zamierzenia. Ani go odłożył na później. Być może, że i

tutaj nie czuje się zbyt bezpiecznie i nie chce przedłużać swego pobytu.

Postanowił więc działać błyskawicznie, uprzedzając nasz powrót z polowania.

Gdy porwano irlandzką rodzinę, czekał z kolei na nas. To było sprytne

posunięcie, ani słowa. Pewnie chciał z kolei i nas porwać.

— Albo zastrzelić — dodałem.

— Nie sądzę — włączył się do rozmowy Colorado. — Gdyby kto znalazł nasze

trupy, sprawa stałaby się zbyt głośna.

— Przypuśćmy. Chociaż moim zdaniem podpalenie domu to również “głośna"

sprawa.

— Dom mógł spłonąć przypadkowo. Gospodarze się wynieśli. Nie istnieje nawet

ślad przestępstwa. Mniejsza zresztą z tym. Faktem jest, iż Mały Jeleń nieświa-

domie bardzo dopomógł Lesserowi, biorąc nas do niewoli. I Lesser, albo ktoś z

jego ludzi, był tego świadkiem.

— Mogło tak być — odparłem. — Ale co teraz? Czy mamy go ścigać aż do

Arizony? To bardzo komplikuje nasze plany...

— Będziemy ścigać — odparł poważnie Karol. — Aż do skutku.

— I znowu zastępować szeryfów — powiedziałem zgryźliwie. — Jakby ich tu

brakowało...

— Są, są. Ale nie przemierzają tego kraju na koniach, tylko siedzą po

miasteczkach. Nie możesz temu się dziwić, Janie. Ostatecznie, pilnują swoich po-

dwórek.

— Chyba — zwrócił uwagę Colorado — nie jest dla nas najważniejsze, co robią

szeryfowie, a czego nie robią. Trzeba ścigać Lessera i schwytać go, zanim znowu

nie wyniesie się do jakiegoś Meksyku. Od tego przecież zależy uwolnienie

O'Briena. Nie wiem, jak wy, ale ja Samuela nie zostawię w takim nieszczęściu.

— Ani my — stwierdził energicznie Karol.

— No właśnie. Musimy capnąć Lessera najpóźniej w Dolinie Śmierci, kiedy

będzie ładował swe skarby. W przeciwnym wypadku życie O'Briena niewarte i

złamanego centa! Pamiętacie drogę do tej doliny?

Przytaknęliśmy, a ja dodałem:

— Żeby tylko nasz koniokrad i ten jego kumpel nie wygadali się przed Lesserem,

z czym to panu się zwierzyli. To by diabelnie zagmatwało sprawę.

— Dam sobie zdjąć skalp — oświadczył traper — jeśli to kto potrafi, że na ten

temat nie pisnęli nawet słówka. Ze strachu przed swym szefem. Nie, nie. Myślę

nawet, że mnie po cichu nadal uważają za nieszkodliwego dla nich człowieka.

No, ale dość tych rozważań. Udamy się prościutko śladami Lessera. Żeby nie

wiem jak kręcił, nie umknie. Ruszajmy!

— Jeszcze chwilkę — powiedziałem. — Czy nie wspominałeś, Colorado, że na

farmę napadło trzech ludzi?...

— Być może nawet czterech. Ale to nie ja wspominałem, to powiedziały tropy,

trochę zamazane.

— Zgoda. Gdzie byli inni z tej bandy?

— Nie jestem jasnowidzem, doktorze. Proszę tego ode mnie nie wymagać. Może

o tym dowiemy się później.

Wzięliśmy konie za uzdy i wkroczyliśmy w las. Tropy były wyraźne i odczytać je

bezbłędnie, potrafiłby nawet greenhorn.

— To właśnie mi się nie podoba — stwierdził stary traper, gdy wyraziłem

zadowolenie z tego faktu. — Są zbyt dokładne. Bardzo proszę, uważajcie na boki.

Patrzcie pilnie na prawo i na lewo. Zwracajcie uwagę na najdrobniejsze znaki.

Jestem przekonany, że ten wyraźny trop wyprowadzi nas na bezdroża.

Posuwaliśmy się przez coraz większy gąszcz krzewów i małych drzewek. Jeden

czy dwu uciekinierów mogło w takim miejscu wygodnie skręcić w bok i

anibyśmy zauważyli. Wytrzeszczaliśmy więc oczy, jak tego żądał Colorado.

Wreszcie wydostaliśmy się z zarośli, drzewa poczęły rzednąć. Wskoczyliśmy na

siodła i jechali stępa, a miejscami nawet kłusa. Dobrze po południu daliśmy

odpocząć zwierzętom. Na małej, szmaragdową trawą pokrytej polance

roznieciliśmy skromny ogieniek, a Colorado — wierny swemu zwyczajowi —

zanim usiadł, obszedł dokoła las.

Posiłek wypadł skromnie: resztki suszonego mięsa i suchary. Nie mogliśmy

przecież przewidzieć, że [wplatamy się w tragiczną przygodę O’Briena, że w

konsekwencji wielodniowego pościgu nie starczy nam czasu na polowanie.

Gdyby nie przymusowy pobyt wśród Apaczów, którzy nas tak dobrze karmili, już

dawno wyczerpałyby się nam resztki zapasów.

— A gdyby jednak zapolować? — zaproponowałem gryząc bez apetytu twarde

jak kamień kawałki mięsa.

— Ba — odparł Karol — nie wolno nam ryzykować ani jednego strzału. Ścigani

usłyszą huk. Nieodpowiednia to pora.

Nie nalegałem więc. W kwaśnym humorze docisnąłem popręgów swego konia.

On przynajmniej nie mógł narzekać. Na każdym postoju miał świeżej trawy w

bród.

Za polanką drzewa rosły coraz rzadziej, znikło wilgotne poszycie, spod którego

wyjrzała zbita, twarda ziemia, wydająca pod kopytami głuchy odgłos. Trop, po

którym dążyliśmy, nie był już tak wyraźny jak dawniej, miejscami zanikał. I tylko

doświadczone oczy pozwalały na jazdę bez przystanków. Tak posuwając się

minęliśmy ostatnie samotne świerki. Teraz przed nami ciągnęła się bezkresna

płaszczyzna jałowej gleby: jakieś zrudziałe piaski, obłe pagórki, porosłe

kolczastymi krzewami. Gdzieniegdzie sterczał kaktus o dziwacznych kształtach,

rozwidlający się na kształt postawionego sztorcem widelca. Cała ta przestrzeń

nawet w blasku słońca sprawiała posępne wrażenie. Wstrzymaliśmy konie i

patrzeli na daleki horyzont. Nigdzie najdrobniejszego śladu człowieka ani

zwierzęcia, nigdzie zielonej plamy. Wszystko namalowaną zostało przez

przyrodę jednostajnym, szarobrązowym kolorem. Mimo woli wzdrygnąłem się.

Colorado milczał i rozglądał się dokoła ze skupioną powagą.

— Niebezpieczne strony — odezwał się po chwili. — Prawie jak pustynia.

Zabłądzić łatwo, zginąć z pragnienia również. A poza tym: skorpiony, jadowite

pająki i żmije. Innej zwierzyny tu nie uświadczysz. Nie to mnie jednak

najbardziej martwi, ale brak wody w naszych worach, a po drodze jej nie

znajdziemy. I to długo. Niegdyś towarzyszyłem karawanie osadników jadących

przez te bezdroża. Tędy wiodła najkrótsza trasa, a przecież wlekliśmy się trzy dni.

I przez trzy dni nie widziałeś ani drzewka, ani najmniejszej trawki, ani

przyzwoitego zwierzęcia. Tylko sępy na niebie. Tfu! Diabelski to kraj, w sam raz

pasuje do Lessera i jego bandy. Pewnie dlatego wybrał sobie taką trasę.

— Zatrzymali się — przerwał mu Karol odejmując od oczu lornetkę.

— Widzisz ich? — zapytałem.

— Widzę ślady. Ziemia stratowana, jakby urządzali koński turniej. Jedźmy.

Ruszyliśmy cwałem, aby po paru minutach takiej jazdy stwierdzić, iż Karol nie

mylił się. Siady były wyraźne, konie musiały tu stać dłużej, bo piach został

skopany dokoła, i to na dużej przestrzeni.

— Rozdzielili się — stwierdził Colorado — spójrzcie.

Zeskoczyliśmy z siodeł, aby przyjrzeć się odciskom kopyt. Trop rozwidlał się

prawie pod kątem prostym.

— Tu stali i naradzali się — zwrócił nam uwagę Karol. — Następnie dwa konie

odjechały w bok, reszta ruszyła prosto. Zagadka.

— Zagadkę rozwiążemy — stwierdził traper — ale rozdzielać się nie będziemy.

Wystarczy wybrać kierunek. Gdyby tak można odczytać trop konia Lessera...

— Gdyby tak można — powtórzył Karol i zamyślił się chwilę. — Colorado,

wspominał pan, że nie ma tu ani odrobiny wody.

— W najbliższej okolicy na pewno nie. A dalej? Nie badałem tej pustyni. Zaraz...

poczekajcie, coś mi świta... Tak, słyszałem. Opowiadał mi przewodnik karawany.

Czy to bajka, czy nie bajka... nie wiem, ale gdzieś w tych stronach ma stać jakiś

dom... Gdzie?

— Podobno w samym środku tych bezdroży.

— Jak dom to i ludzie — powiedziałem.

— O ludziach nic nie wiem.

— Więc kto go i po co zbudował?

— Powiadano mi, że jakiś wariat ubzdurał sobie, że założy tu farmę. Twierdził, że

te piachy są niesłychanie żyzne, byle im dostarczyć wilgoci. Zabrał się do kopania

studni, sprowadził ludzi i materiały, wzniósł budynki. Kosztowało go to sporo.

— I wody nie znalazł — wtrąciłem.

— Właśnie, że znalazł. Dokopał się, sprowadził pompę. Ale na budowę kanałów

irygacyjnych nie starczyło mu już pieniędzy. Któregoś dnia zwolnił swoich

pomocników, wsiadł na konia i odjechał. Podobno budynki stoją po dziś dzień,

suchy klimat świetnie je konserwuje. A studnia z pompą jakoby nadal dostarcza

wody. Paru śmiałków usiłowało dotrzeć do zagrody, ale nie trafili. Tyle wiem. I

jeszcze jedno: podobno do tej opuszczonej chałupy jedzie się trzy, cztery dni. Ale

co nam z tego? Tak długo bez wody nie wytrzymamy. W głębi pustyni jest dwa

razy goręcej niż tu. Człowiek wypaca z siebie wszelką wilgoć, robi się suchy jak

szczapa i pada. Myślę, że to prawda. Gdy piasek się nagrzeje, pali jak wielki piec

pełen węgla. Nie mamy wody, nie mamy jedzenia. Czyżby Lesser mógł się nam

wymknąć? Musi być pewny swego, dlatego śladów nie zacierał.

— Najpierw wybierzmy kierunek — zaproponował Karol. — Nie możemy przez

pustynię, skręćmy w prawo, za tym bocznym tropem. Tak czy siak, zawsze

znajdziemy się na śladach bandy.

— Zgoda. Skręcajmy.

Z miejsca ruszyliśmy galopem. Bure obłoczki kurzu wzbiły się w powietrze. Po

kilku minutach czułem, jak pył pokrywa mi twarz, jak piasek trzeszczy w zębach

i drapie za koszulą. Słońce poczęło palić nieznośnie, więc z utęsknieniem

spoglądałem na czarną linię lasu, ciągnącą się równolegle do kierunku naszej

jazdy, w odległości dobrej mili. Ten galop nie trwał jednak długo, bo oto

Colorado raptownie wstrzymał wierzchowca:

— Patrzcie! Zatarli, wszystko zatarli, spryciarze!

Nie mylił się. Zdeptana ścieżynka zginęła nagle wśród piasku i twardych,

wielkich grud gliny.

— Obwiązali koniom kopyta — stwierdził Karol.

— I pięknie za sobą zamietli — dorzucił Colorado. — Spodziewali się nas.

Zeskoczyliśmy z siodeł. Nastąpiła najżmudniejsza część wyprawy.

Maszerowaliśmy zygzakiem, raz w prawo, raz w lewo, jak psy węszące za

zwierzyną. Trwało to długo, bardzo długo i... bezskutecznie. Zupełnie jakby

uciekający nagle zapadli się w ziemię lub frunęli w powietrze. Nużyło mnie to

szukanie, ale milczałem. Na szczęście Colorado widać również się zniechęcił.

— Dosyć — powiedział przystając. — W ten sposób nic nie osiągniemy.

Trafiliśmy na sprytniejszych. Proponuję coś innego: wsiadajmy na konie i jedźmy

równolegle do linii lasu. Jeśli się nie mylę, w ten właśnie sposób szybciej trafimy

na urwany trop.

— Skąd taka pewność? — zapytał Karol. — Mogli skręcić z miejsca wprost na

pustynię.

— To nieprawdopodobne. Zastanówmy się chwilę: w jakim celu rozdzielili się?

Dlaczego tylko dwu ludzi zmieniło kierunek, a reszta pojechała prosto? Czy po to,

aby nas zmylić? Dlaczego pierwszy ślad nie został zatarty, tylko ten boczny? No?

Pomyślcie.

— Wygląda na to, iż uciekającym zależy, abyśmy gnali za nimi wprost na

pustynię — powiedziałem.

— Albo po prostu wiedzą, iż tym tropem i tak nie ruszymy — sprostował

Colorado.

— Ależ dlaczego?

— Dlatego, doktorze, że nie wolno zapuszczać się w te bezdroża bez zapasu

wody. Więc według ich kalkulacji jeśli nawet za nimi ruszymy, wkrótce

będziemy zmuszeni zaniechać pościgu. Właśnie z braku wody.

— Pięknie — odparłem — może i tak być, ale to wszystko nie tłumaczy powodu

odłączenia się od całej grupy dwu jeźdźców.

— Pojechali po wodę dla oddziału — mruknął Karol. — To oczywiste.

— Gdzież tu woda?! — wykrzyknąłem.

— A jednak musi być — stwierdził stary traper — albo ja nie umiem myśleć

prawidłowo. A jeśli tu jest źródło wody, to tylko w pobliżu jakiejś kępy zieleni.

Nie widzę w okolicy nic zielonego poza lasem. Z tego wniosek, iż źródełko czy

jeziorko musi znajdować się albo na skraju pustyni, albo nawet wśród pierwszych

już drzew. Dlatego właśnie proponuję jechać równolegle do lasu. Jestem pewien,

że po pewnym czasie na nowo ujrzymy zagubione tropy, jakem Co lorado!

Wskoczyliśmy na konie. Przed nami ciągnęła się ciągle ta sama pustynia,

zupełnie jałowa. Minęła godzina.

— Colorado — odezwałem się — wracajmy. To błędny trop.

— Wręcz przeciwnie, doktorze.

Zatrzymał raptem wierzchowca, zeskoczył z siodła, pochylił się i podniósł z

piachu jakiś drobiazg, który podał mi na otwartej dłoni. Był to kawałeczek gałązki

iglastego drzewa. Zielonej gałązki.

— Jak pan myśli, doktorze, skąd to się tutaj wzięło? Nie wyrosło przecież, ani

wiatr nie przyniósł z lasu. Zbyt daleko. Ot, po prostu ten kawałeczek zieleniny

oderwał się od miotły, którą zacierali ślad. Naprzód, dżentelmeni!

Znaleziona gałązka była wystarczającym argumentem, aby popędzić konie.

Jeszcze kilkanaście minut jazdy i oto — porzucona gałąź, a za nią wyraźny ślad

kopyt.

— Wspaniale, Colorado! — zawołałem.

— Sza, doktorze. Nie tak głośno, jesteśmy zapewne niedaleko celu.

Od tego miejsca linia tropów wiodła nas coraz bliżej lasu, aż wreszcie przeciął

nam drogę zielony cypel. Tu puszcza werżnęła się w morze piasków. Gdy

podjechaliśmy, ujrzałem niewielkie jeziorko okolone pasem liściastych krzaków.

Woda była zimna i kryształowo czysta. Jakiś podziemny nurt musiał zasilać ten

zbiornik, bo odnalazłem tylko jego ujście — małą rzeczułkę zwężającą się coraz

bardziej, na koniec ginącą nikłymi strużkami wilgoci w czerwonym piachu.

Ziemia dokoła została zdeptana: odciski butów i kopyt znaczyły kraniec jeziorka,

a potem ciągnęły się wzdłuż tej dziwnej rzeczki i dalej, hen w głąb pustyni.

Samotny jeździec

Od chwili opuszczenia jeziorka minęły już dwa dni monotonnej jazdy. Wiodły

nas tropy. Raz wyraźne, innym razem ginące i mozolnie odszukiwane. Dokoła

ciągnęła się ta sama pustynia o ceglastobrudnej barwie, gdzie nawet kaktus

należał do rzadkości. Zapasy wody zebrane w worki i manierki zmniejszyły się w

sposób niepokojący. Pod koniec drugiego dnia musieliśmy ograniczyć porcje.

Chodziło tu przede wszystkim o konie. Jeśli one padną z pragnienia, nigdy nie

wydostaniemy się z tych przeklętych bezdroży! Na szczęście wieźliśmy jeszcze

sporo świeżej trawy i zielonych liści. Za przykładem Colorado narwaliśmy tego,

ile się dało, i poupychali, gdzie się dało. Zieleninę wiozłem nawet w kieszeniach

swej myśliwskiej kurty, nie mówiąc już o jukach. Na jak długo tego starczy? Z

żywnością dla nas sprawa przedstawiała się gorzej. Nie mieliśmy już ani kawałka

mięsa, nawet suszonego, a jedynie pemikan, suchary i kawę.

W smętnym nastroju kładłem się spać przy skąpym ogieńku roznieconym z kilku

zeschniętych drzazg kaktusa. A że Karol dowodził, iż w tych stronach nocne

ognisko to rzecz zbyteczna — nie ma tu drapieżników — nocny chłód, jaki

następował po dziennej spiekocie, dobrze mi się dawał we znaki. Kuliłem się pod

pledem, marząc o trzaskających złotym płomieniem polanach. W wyniku —

ledwo drzemałem, budząc się co chwila zmarznięty na kość, i nocną wartę

uznałem tym razem za przyjemną rozrywkę.

Do białego ranka nie przytrafiło się nic godnego uwagi. Kiedy niebo poczęło

różowieć, zrobiło się jeszcze zimniej. Szczękając zębami rzuciłem na prawie

wystygły popiół resztki kaktusowych wiórów, roznieciłem szybko ogień i —

niepomny na nakazy oszczędnościowe — nastawiłem wodę na kawę aż w trzech

pełnych po brzegi naczyniach. Moi towarzysze jeszcze spali. Kiedy woda zaczęła

wrzeć, dość bezceremonialnie ich zbudziłem. Byli tak zaspani i tak przemarz-

nięci, iż bez słowa protestu przyjęli z moich rąk wielkie kubki pachnącego

napoju. Ze słowami nagany spotkałem się dopiero podczas pojenia koni. Wtedy

mój postępek określił Karol jako szaleństwo, a Colorado stwierdził zgryźliwie, że

on sam jest bardzo wytrzymały na pragnienie, jeśli jednak “ktoś inny" — tu

zerknął na mnie — pocznie narzekać, niech sobie przypomni własny nierozważny

postępek. Na dalsze uwagi tego rodzaju nie starczyło mu czasu, bo trzeba było

jechać jak najszybciej.

Konie biegły rączo w rannym chłodzie i zanim słońce wspięło się na szczyt nieba,

przebyliśmy dobrych kilka mil. Taka szybka jazda była możliwa dzięki

zadziwiającej intuicji Colorado. Gdy tropy zacierały się, a nawet raptownie nikły,

nie zwalniał biegu, jakby instynktownie przeczuwając ich kierunek, i po paru

minutach znowu na nie trafiał. W południe uczyniło się tak gorąco, że nie sposób

było dalej wędrować. Zatrzymaliśmy się w samym sercu bezkresnej płaszczyzny,

rozglądając się dokoła w poszukiwaniu chociaż skrawka cienia. Ale nigdzie ani

marnego drzewa, ani skały. Siedliśmy na piachu, rozpinając

nad sobą prymitywny namiot z derek podpartych strzelbami.

W ustach mi zaschło, język stwardniał na kołek, ale pomny na ranną rozrzutność

ani słowem nie wspomniałem o wodzie. Moi towarzysze zapadli w głębokie

milczenie.

Siedzieliśmy ponurzy i nieruchomi jak trzy posągi. Przez otwór

improwizowanego namiotu widziałem nasze biedne konie sterczące z

opuszczonymi łbami. Krople potu ściekały po ich karkach. Spoglądałem na nie

wzrokiem pełnym apatii, ciężko oddychając rozgrzanym powietrzem. I właśnie

wówczas zauważyłem, jak kościsty wierzchowiec Colorado uniósł głowę.

Wstrząsnął grzywą i cicho parsknął. Jego pan również to zauważył, bo

natychmiast się zerwał z ziemi i wybiegł trącając jedną ze strzelb—podpórek.

Namiot zawalił się. Ledwo wygrzebałem się spośród zwojów sukna. I oto, co

ujrzałem: na pierwszym planie — Colorado z rewolwerem w dłoni, na drugim —

konie strzygące uszami, z rozdętymi chrapami i głowami wyciągniętymi w

kierunku wiatru, który nie przynosił ochłody, na trzecim planie, w dali jaskrawo

błyszczącej w słońcu — jakiś cień sunący w naszym kierunku. Zmęczenie znikło.

Chwyciłem za lornetkę:

— Jeździec — powiedziałem ochrypłym głosem.

— Tak to wygląda — przytaknął Colorado. — Ależ się wlecze...

— Może pada z pragnienia?

Podbiegłem do konia i wskoczyłem na siodło. Myśl, że zabłąkany wędrowiec tuż

prawie obok nas ginie z pragnienia, przywróciła mi siły. Spiąłem wierzchowca do

galopu i ruszyłem nie oglądając się. Usłyszałem jeszcze głos Colorado:

— Ostrożnie, doktorze! To może być zasadzka..? Potem ogarnęła mnie cisza

martwej przestrzeni mącona tylko głuchymi uderzeniami kopyt. Odległość

szybko malała, aż to, co było dotąd sylwetką, cieniem, stało się wyraźnym

kształtem. Zbliżał się ku mnie koń. Bez jeźdźca. Z opuszczonym łbem i cuglami,

które wlokły się po ziemi. Zatrzymałem się tuż przy nim. Sierść zwierzęcia

znaczyły białe płaty piany, oczy miał zamglone, niewidzące, a zad znaczyła

czerwona, podłużna plama zakrzepłej krwi.

Na pierwszy rzut oka łatwo było dostrzec, iż koń jest u kresu sił. Poznałem to po

drżeniu nóg i po całkowitej obojętności, jaką okazał, gdy go zatrzymałem.

Wiedziałem, iż nie ruszy się teraz z miejsca, a jeśli go do tego zmuszę — padnie.

Obejrzałem się. Moi towarzysze wciąż jeszcze byli dość daleko. Zeskoczyłem z

siodła, wyciągnąłem z juków płaski garnczek, napełniłem go wodą zaczerpniętą z

płóciennego bukłaka. Niełatwo mi to poszło, bo mój własny wierzchowiec,

poczuwszy wilgoć, począł się kręcić w miejscu. Krzyknąłem, żeby się uspokoił, i

podsunąłem naczynie pod nozdrza nieszczęsnego wędrowca. Wciągnął głęboko

powietrze i zanurzył pysk w garnku. Opróżnił go szybko, potem parsknął. To był

dobry znak. Moi towarzysze nadjeżdżali. Dosiadłem konia i ruszyłem dalej,

nękany wyrzutami sumienia, że dla konia zapomniałem o jeźdźcu.

Ślad był wyraźny. Biegł równolegle do tropów ściganych przez nas ludzi.

Ujechawszy z pół mili ujrzałem człowieka leżącego bezwładnie pod samotnym

kaktusem, w pyle pustyni. Kapelusz o szerokim rondzie zsunął mu się z czoła i

odsłonił głowę pokrytą gęstym, siwiejącym włosem.

Ukląkłem przy nim, chwyciłem za przegub ręki. Nie wyczułem tętna. Rozpiąłem

kurtę — rozchylona koszula była mocno skrwawiona. Ten człowiek wcale nie

zginął z pragnienia. Padł od kuli!

Jednakże nic tu nie wskazywało na walkę, nie dostrzegłem na piachu nawet

śladów pogoni. Więcej nawet — stwierdziłem, iż wierzchowiec zabitego od

dawna już posuwał się stępa. Prawdopodobnie bardzo długo niósł na grzbiecie

nieprzytomnego człowieka, który wreszcie — osłabiony upływem krwi i żarem

lejącym się z nieba — spadł z siodła.

Colorado nadjeżdżał cwałem. Zdumiałem się widząc, jak pobladł mimo

opalenizny.

— Roger Drake! — krzyknął ściągając cugle koniowi, a potem stając obok mnie,

powtórzył:

— Roger Drake. Któż by się spodziewał...

— Pan go znał? — zapytałem i w tej samej chwili zdałem sobie sprawę z

bezsensowności tych słów.

— To stare dzieje, doktorze. Co z nim?

Rozłożyłem bezradnie ręce:

— Żaden lekarz nie pomoże...

— Na to mu przyszło — szepnął, a później, zwracając się do mnie i do Karola: —

Szukałem go przez dwadzieścia lat...

Ukląkł przy leżącym i dodał tonem usprawiedliwienia:

— Muszę przeszukać ubranie. To ważne.

Staliśmy nieruchomi, gdy Colorado drobiazgowo badał kieszenie skórzanej

kurtki.

— Nie ma nic — stwierdził. — Woreczek z tytoniem i fajka. Szkoda.

Nie potrafiłem odgadnąć, czego poszukiwał stary traper i czego to mu było

“szkoda".

Straciliśmy sporo czasu na wykopanie grobu, bo chociaż ziemia była piaszczysta i

miękka, nie mieliśmy łopaty. Musiały ją zastąpić nasze dłonie.

Kiedy wreszcie przy samotnym kaktusie wyrósł malutki pagórek, siedliśmy

wokół, śmiertelnie zmęczeni. Bezlitosne słońce prażyło ogniem. Dyszałem jak

ryba wyjęta z wody. Wierzchowce stały nieruchomo i tylko słychać było cichy

szelest ziarenek piasku przesypującego się w lekkich podmuchach skwarnego

wiatru.

— To byłoby zabawne — odezwał się nagle Colorado. — Byłoby zabawne,

gdybyśmy właśnie przez niego — wskazał palcem na kopczyk — musieli tu

zginąć. Widział pan jego twarz, doktorze?

Skinąłem głową.

— I co pan o niej może powiedzieć? ,

Przypomina wizerunki rzymskich patrycjuszów, tyle w niej jakiejś godności —

odparłem zapominając, iż traper mógł nigdy nie słyszeć o Rzymianach, a tym

bardziej o patrycjuszach.

Ale on skinął tylko głową i dodał ku memu zdumieniu.

— Właśnie, wygląda jak podobizna Juliusza Cezara odbita na starej monecie.

— Ktoś bliski?...

Machnął przecząco ręką:

— O, nie! Nie uwierzycie, że ten człowiek o tak dostojnym obliczu wciągnął do

piekła więcej ludzi, niż miał włosów na głowie. Wszystko w nim było kłamliwe i

oszukańcze. A twarz najbardziej. Sam się o tym przekonałem, szkoda, że tak...

późno.

Ostatnie słowa wypowiedział już szeptem. Nie pytałem więcej, a Karol krótko

zagadnął:

— Ruszamy?

— Natychmiast. Wody coraz mniej, a amatorów na nią przyrosło. Pan napoił tego

konia, doktorze — stwierdził. — Piękne zwierzę, kiedy indziej bardzo bym się z

takiego nabytku ucieszył. Sprawdźmy juki. Może zdradzą nam, dlaczego

strzelano do tego człowieka.

Począł nerwowo odpinać paski. Zawartość juków okazała się zdumiewająca:

jeden z nich został wypchany po brzegi monetami. Były to meksykańskie

pieniądze, niektóre już dawno wyszłe z obiegu, z podobizną głowy cesarza

Maksymiliana lub jeszcze starsze, opatrzone dziwacznymi hieroglifami. Zupełnie

jakby pochodziły z okresu pierwszych konkwistadorów. I wszystkie złote.

Zagłębiłem rękę po łokieć i z głębi wyciągnąłem kilka francuskich ludwików.

— Sprawa się wyjaśniła — powiedziałem. — Dlatego go zabito.

— Ale czemu nie ścigano? — zagadnął Karol.

— On chyba obrabował muzeum — powiedział Colorado.

Ogarnęło mnie niedobre przeczucie. Spojrzałem na Karola. Oglądał w skupieniu

błyszczący krążek.

— Zajrzyjmy do drugiego z juków.

Odpiąłem szybko paski. Odchyliłem skórzaną klapę, sięgnąłem ręką w głąb i

wyciągnąłem półokrągłą zausznicę, złotą, wysadzaną błękitnymi kamieniami.

Nie znam się na tych rzeczach, ale sądząc po wykonaniu, przedmiot musiał być

bardzo stary.

— Obawiam się, Karolu, że ktoś jeszcze poza O’Brienem odkrył skarb Lessera.

— Być może, Janie.

— Może? — krzyknąłem. — Przecież w Dolinie Śmierci oglądaliśmy podobne

klejnoty.

— Podobne nie znaczy te same. Trudno coś twierdzić przed sprawdzeniem.

— A więc powinniśmy jechać do Doliny Śmierci. Najpierw O’Brien, a teraz

jeszcze to! Wydaje mi się, że w ten sposób nigdy nie dotrzemy do granic

Meksyku.

— Patrzcie — Colorado wydobył na światło słoneczne lśniącą broszę.

— Roger Drake miał nosa. Wiedział, co zabierać. Co chcecie z tym uczynić? —

zwrócił się do nas. — Nie będziecie chyba odwozić wszystkiego do Doliny

Śmierci. Nie pora teraz na to. I czy to na pewno jest skarb “waszego" Lessera?

Wyjaśniłem, iż przedmioty te bardzo przypominają to, co znaleźliśmy w dolinie. I

że moim zdaniem...

— Ot, fantaści — przerwał mi. — Nie mogliście od razu wszystkiego stamtąd

zabrać? Nie byłoby teraz wątpliwości, a biedny Samuel nie wplątałby się w taką

kabałę.

Więc znowu opowiedziałem, że gdy znaleźliśmy skarb, postanowiliśmy nic nie

zabierać, a wielkie bogactwo przeznaczyć na jakiś wspólny cel.

Colorado wzruszył ramionami:

— Strzeliliście głupstwo. Niejeden sądzi, że jak coś zakopie, to już tego sam

diabeł nie odkryje. A wiadomo: jak człowiek schował, człowiek odnajdzie.

Martwcie się teraz sami. Ja tylko pytam: co chcecie z tym robić? Jeśli macie

zamiar wieźć z sobą, umywam od wszystkiego ręce.

— Ależ Colorado! — zawołałem. — Co pan ma na myśli?

— Myślę, że ścigamy bandytów i że jeszcze możemy się znaleźć w nie lada

tarapatach, a to — wskazał na rozwarte juki — przysporzy nam kłopotów.

Zrabowane diabelskie złoto! Nie, nie! Ja z tym nie pojadę. Na dobrą sprawę konia

należałoby również tu zostawić, ale mi żal zwierzęcia. Wierzcie mi, mam dobre

doświadczenie. Musimy to zakopać, natychmiast. Właśnie tu, przy tej mogile.

Czekam na waszą decyzję.

Spojrzałem na Karola, Karol spojrzał na mnie:

— W tym, co mówi Colorado, jest sporo słuszności. Zakopmy — powiedział.

— A jeśli to jest część skarbu Lessera? — zaprotestowałem.

— To wrócimy tu później.

Nie sprzeciwiałem się dłużej.

W chwilę później musiałem wziąć udział w mozolnym grzebaniu nowego dołka.

Kiedy uznaliśmy go za odpowiednio głęboki, cisnęliśmy weń oba juki i dokładnie

zasypali. Pomyślałem wówczas, że dopóki widnieją nasze i tych, których

ściągamy, tropy, trafić do tego miejsca nie będzie trudno. Kiedy jednak wiatr

zawieje ślady i wyrówna grobowy kopczyk, nikt nie odnajdzie zakopanych

kosztowności.

Ruszyliśmy w dalszą drogę. Zająłem miejsce na końcu naszej małej kawalkady,

wiodąc na długiej uździe konia Rogera Drake. Kim on był? — myślałem. — Co

go łączyło z Colorado? Ale przede wszystkim: w jaki sposób wszedł w posiadanie

złotych monet i drogocennych wyrobów? I czy to część skarbów Lessera?

Nad wieczorem, gdy słońce poczęło sięgać horyzontu, dostrzegliśmy w dali szare,

zamazane zarysy jakiejś budowli czy też wzniesienia. Z takiej odległości nie

sposób było stwierdzić.

Zatrzymaliśmy; się na chwilę, aby napoić konie odrobiną wody. Wtedy Colorado,

który miał z nas wszystkich najlepszy wzrok, poprosił mnie o lornetką i długo

przyglądał się zagadkowym kształtom.

— To jest dom — stwierdził. — I to nie jeden, lecz parę zabudowań. Nic innego,

jak tylko zagroda tego zwariowanego rolnika. A skoro zabudowania, to i woda. W

tych stronach nie istnieje żadna inna chałupa. Z tego wniosek: dalej jechać nie

możemy. Być może Lesser z towarzyszami odpoczywają teraz na farmie. Szybko

by nas dostrzegł.

Zeskoczył z siodła, wyjął z juków zaostrzony palik, wbił go obcasem buta w

ziemię, zarzucił swemu koniowi koniec lassa na szyję, a drugi przywiązał do

kółka.

Postąpiliśmy podobnie.

— Colorado — zapytałem w pewnej chwili, gdy siedząc na kopczyku piachu

zapaliliśmy fajki — skąd pan wie o Juliuszu Cezarze? Na prerii tego nie uczą.

Zaśmiał się cicho, pyknął kłębem dymu:

— Myśli pan, doktorze, że ja zawsze wędrowałem prerią?.

Dom na pustkowiu

W miarę jak niebo ciemniało, robiło się coraz chłodniej. Pozbawiona roślinności

naga płaszczyzna bardzo szybko traciła ciepło. Nim pierwsze gwiazdy ukazały się

na niebie, począłem szczękać zębami. Rozwinąłem koc i otuliłem się nim

dokładnie. Skulony, oparłem głowę na podgiętych kolanach i w tak niewygodnej

pozycji zapadłem w jakąś półdrzemkę. Kiedy mnie zbudzono, rozprostowałem

zdrętwiały kark i ujrzałem nad sobą niebo czarne jak atrament, usiane srebrnymi

punkcikami. A że właśnie wypadł nów, noc była dość ciemna, sprzyjająca

naszym zamierzeniom.

Wsiedliśmy na konie i ruszyli, już nie zważając na ślady, wprost na dalekie

budynki rzekomej farmy. Tam przecież — jak twierdził Colorado — znajdowało

się jedyne w tych stronach źródło.

Jechaliśmy powoli, jeden obok drugiego, aby nie pogubić się w ciemnościach.

Skorzystałem z tej okazji i zapytałem półgłosem:

— Kto do niego strzelał?

Stary traper natychmiast pojął, o kogo pytam.

— Mógł go zabić każdy, na dobrą sprawę. Tylu ludzi oszukał, łatwiej mu było o

wroga niż komukolwiek na świecie. Myślę jednak, że wdał się w zwadę

z kimś z grupy Lessera. Kogóż innego, u licha, spotkałby na tym pustkowiu?

— Dlaczego go nie ścigali? Takie bogactwo!

— Nic o tym nie wiedzieli — wtrącił się Karol. — Nie wyobrażam sobie, aby

Lesser ujrzawszy, co znajduje się w jukach, wypuścił z rąk zdobycz.

— A powód strzelaniny?

— Nie miał prawdopodobnie żadnego związku z tym, co wiózł Drake. Tylko w

ten sposób można wszystko wytłumaczyć.

— Wielki Bóbr ma rację — mruknął Colorado. — Od samego początku tak

myślałem, ale dajmy spokój tym rozważaniom, lepiej popatrzcie przed siebie.

Z dalekich ciemności mrugał teraz ku nam złotawy punkcik.

— Światełko — powiedział Karol. — Tam ktoś jest.

— Zejdźmy z koni — zarządził Colorado. — Kawałek drogi piechotką dobrze

nam zrobi.

Teraz wędrowaliśmy jeden za drugim. Na koniec doszliśmy tak blisko, iż złotawy

punkcik urósł do rozmiarów sporego kwadracika.

— Tu zostawimy konie — odezwał się Colorado. — Pod pana opieką, doktorze.

Jeśli pan usłyszy strzelaninę, proszę wskoczyć na siodło i dobrze wytrzeszczać

oczy. Kto wie, może zajdzie konieczność szybkiego wycofania się z tego miejsca.

Gdyby przypadkiem wylazł na pana jakiś obcy człowiek, proszę natychmiast

uciekać.

— Z trzema końmi luzem? Jak pan sobie to wyobraża, Colorado?

— Zostawi pan nasze wierzchowce i tego znalezionego. Przydadzą się nam

później. Jeśli wpadniemy, oczywiście. Pana w tym głowa, aby ruszyć, jak tylko

będzie możliwe, naszym tropem i pomóc w odpowiedniej chwili.

Westchnąłem głęboko, a Karol roześmiał się półgłosem:

— Colorado snuje ponure przypuszczenia. Nie przejmuj się tym, Janie. Nie widzę

powodów, dla których mielibyśmy wpaść w łapy zbirów. No, idziemy!

Przez krótki czas dostrzegałem ich czarne sylwetki, później zakryła je noc.

Siadłem na piasku z oczami zwróconymi na dalekie źródło światła, nastawiając

dobrze uszu. Ale noc była cicha, a szelest kroków moich towarzyszy umilkł po

kilku sekundach.

Dłużyło mi się nieznośnie. Czułem się jak samotny patyk na pustyni lub jak kołek

w płocie, któremu powyrywano wszystkich sąsiadów. Niewiele brakowałoby, a

zapadłbym w drzemkę. Żeby temu zapobiec, podniosłem się i począłem wolno

krążyć dokoła gromadki koni. Tak minęła godzina i nic się nowego nie

wydarzyło. Na koniec jednak wydało ma się, iż słyszę daleki, przytłumiony

tętent. Padłem plackiem i przyłożyłem ucho do ziemi. Odgłos umilkł. Podniosłem

do oczu lornetkę. W niczym mi to nie pomogło, tylko daleki blask padający z

okna stał się wyraźniejszy. Gdy tak cisza trwała nadal, doszedłem do wniosku, iż

padłem ofiarą złudzenia słuchowego. Jakżeż mi się dłużyła ta noc! Zapaliłem

fajkę, co było dużą nieostrożnością, bo zapach dymu na otwartej przestrzeni,

zwłaszcza w porze nocnej, niesie się bardzo daleko. Fajka pozwoliła mi czuwać z

napiętą uwagą aż do chwili, w której ujrzałem przed sobą cień czarniejszy od

nocy, zbliżający się wolno w moim kierunku. Stanąłem za swoim koniem, gotów

do skoku na siodło. Czekałem natężając oczy. Po chwili cień stał się wyraźną

sylwetką człowieka. Jeszcze chwila, a rozpoznałem Karola. Nie będę ukrywał, iż

westchnienie ulgi wyrwało mi się z piersi.

— Idziemy, Janie.

Wzięliśmy konie za uzdy, ale z mustangiem Colorado wydarzyła się rzecz

kłopotliwa. Nie chciał ruszyć z miejsca. Próbowaliśmy na różne sposoby zmusić

do tego uparte zwierzę. Nic nie wychodziło. Wreszcie Karol znalazł sposób:

zagwizdał parokrotnie, za każdym razem zmieniając wysokość tonu, aż wreszcie

trafił na właściwy, bliźniaczo podobny do gwizdu Colorado. Poskutkowało.

— No i jak tam? — zapytałem, kiedy wlekliśmy się przez piachy.

— Znakomicie. Domyślasz się zapewne, iż Lessera już nie zastaliśmy. Ale za to

spotkaliśmy dwu drabów spod ciemnej gwiazdy. Oczywiście udawali

niewiniątka, zabłąkanych podróżnych, ale gdy odkryliśmy... no, zgadnij?

— Nie zgadnę, mów dalej.

— Dobrze. Otóż we wnętrzu stodoły, bo tam jest stodoła, znaleźliśmy żonę

O'Briena z synem. Całych i zdrowych, chociaż wymęczonych i

wymizerowanych. Dziwny człowiek z tego Lessera. Więźniami opiekowano się

dość troskliwie, sami to przyznali.

— Rzeczywiście — mruknąłem. — Ale nie przekonasz mnie, że Lesser to

dżentelmen. Co to, to nie! Po prostu pragnie mieć zakładników całych i

zdrowych. Tym trzyma w szachu O’Briena.

— Zgadzam się. Uważaj teraz, Janie. Ten zwariowany farmer pokopał tu jakieś

doły.

Zwolniliśmy jeszcze bardziej kroku, nie tyle z obawy o siebie, ile o konie.

Wreszcie wkroczyliśmy w smugę światła. Widziałem już wyraźnie zarys okna i

ścianę budynku. Usłyszałem, jak skrzypnęły drzwi i nowa ścieżka blasku padła

nam pod nogi. Ujrzałem na niej Colorado.

— Jesteście?

— A jakże — odparł Karol. — Razem z całą stadniną.

Teraz druga osoba wyszła przed budynek.

— To ty, George? Pomóż wprowadzić zwierzęta. Poszliśmy kawałek dalej,

omijając jasny kwadrat drzwi. Przed bramą następnego budynku George zabrał

mi konia.

— Tędy, tędy — usłyszałem głos Karola.

Chwycił mnie za rękę i powiódł wprost do wejścia. Przekroczyłem próg. Wnętrze

przedstawiało się nieco ponuro. Niska izba prawie pusta. Jedyne umeblowanie

stanowiły dwie ławy i wąski stół między nimi. Na stole sterczała wielka,

staroświecka lampa naftowa, rzucająca dokoła mdły blask. Ale światła dodawały

potężne polana buchające złotym płomieniem we wnętrzu obszernego, z

kamienia spojonego kominka. Nad ogniem, na haku wbitym z boku, wisiał

żelazny, mocno okopcony sagan, we wnętrzu którego coś bulgotało. W takich

garach duszono ongiś potrawki z wiewiórek, ulubiony przysmak osadników

Nowej Anglii.*

Pociągnąłem nosem. Pachniało wcale przyjemnie. Poczułem nagle głód, ale

przede wszystkim zapragnąłem napić się wody. Dostrzegłem wiadro i począłem

rozglądać się za jakimś kubkiem.

— Dobry wieczór, doktorze. Odwróciłem się.

— Kubek stoi na oknie, proszę wziąć.

Nowa Anglia — Taką nazwę nosiły pierwsze kolonie założone na wybrzeżu Atlantyku. W skład ich

wchodził m. in. obecny stan Massachusetts.

Woda była zimna, o lekko metalicznym smaku. Wyglądało na to, iż niedoszły

rolnik dokopał się mineralnego źródła.

— Dziękuję — powiedziałem odetchnąwszy głęboko. — Jak się pani czuje?

Chyba nie potrzebuję wyjaśniać, kim była jedyna w tym pustym domu kobieta.

Niewiele z nią rozmawiałem podczas krótkiego pobytu w zagrodzie O'Briena.

Stała teraz przede mną w złotawym blasku płomieni, wysoka i szczuplejsza, niż

mi się dotąd wydawało.

— Jakoś dałam sobie radę — odpowiedziała. — Oni nie byli źli.

— Jednakże... taka długa jazda..

Roześmiała się:

— Od dziecka jeżdżę konno. To był drobiazg. Martwię się tylko o Sama, ale go

przecież uwolnicie?

— Po to tu jesteśmy — wpadł jej w słowo Colorado wchodząc do izby.

Westchnęła:

— Co się dzieje w naszym gospodarstwie? Wszystko zmarnieje, jeśli to potrwa

dłużej.

Zerknąłem na Colorado. Pani O'Brien nie wiedziała, że jej dom padł ofiarą ognia.

A więc rację miał Karol przypuszczając, iż pożar wybuchł już po porwaniu

gospodarzy.

Colorado głośno odetchnął, spojrzał kobiecie prosto w oczy i rzekł:

— Nie ma tu co ukrywać, chałupa spłonęła.

— Co?! Spalili ją? Łotry! A zawsze powtarzałam Samuelowi, żeby nie jeździł do

Santa Rosa. Całe zło z tego poszło...

Oczekiwałem, że teraz pocznie lamentować. Nie byłoby w tym nic dziwnego.

Strata takiego dorobku była przecież wystarczającym powodem. Omyliłem się

jednak. Nieoczekiwanie zapytała:

— Pewnie jesteście głodni? — i nie czekając odpowiedzi dodała: — Siadajcie,

zaraz podam.

Spełniliśmy jej życzenie, a po chwili przyłączyli się do nas Karol i George.

Dopiero teraz Colorado wyjaśnił prawdopodobną przyczynę pożaru.

Zareagowała na tę wiadomość w sposób dla mnie nieco zaskakujący:

— A więc jednak nie są oni tacy źli. Przyjemnie o kimś pomyśleć, że jest lepszy,

niż się wydawał.

Pani O'Brien widać nie bardzo wzięła do serca stratę dobytku. Być może Samuel

był — zgodnie z opinią Colorado — nie byle jakim kutwą i miał odłożoną sporą

sumkę. Być może, iż jego żona zaliczała się do osób niełatwo dających

wyprowadzić się z równowagi. Kobieta, która zniosła ogromny trud

pionierskiego okresu gospodarki osadniczej, w niczym nie mogła przypominać

mieszkanek “ucywilizowanego" wschodu Ameryki. Nie każda przecież potrafiła

zdecydować się na rozpoczęcie nowego życia na tych pustych przestrzeniach i

wytrwać. Ale skoro wytrwała — niełatwo było ją złamać.

Podała nam na blaszanych talerzach mięso pokrajane w drobne kawałki, podlane

gęstym sosem.

— Potrawka, doktorze — zauważył Colorado. — Prawdziwa antylopa. Odkryłem

tu spiżarnię doskonale zaopatrzoną. Dom musiał być od dawna kryjówką bandy.

— A my siedzimy sobie spokojnie jak w centrum Nowego Jorku — wtrąciłem.

— Bez obawy, doktorze. Dobrze wszystko spenetrowałem. Oni odjechali jeszcze

o zmierzchu. I nie wrócą aż za kilka tygodni. Jeśli ich wcześniej nie capniemy.

— Skąd taka pewność?

— Z wypowiedzi tych dwu drabów. Są mrukliwi, lecz coś niecoś zdołałem od

nich wyciągnąć.

— Jakich drabów?

— Już ci mówiłem o tym, Janie — wtrącił Karol. — Chodzi o tych strażników,

którzy pilnowali panią O'Brien i jej syna.

— A jakżeście ich znaleźli?

— Niech powie Colorado — odparł Karol. — Nie będę odbierał mu tej

przyjemności.

Uśmiechnął się, ale Colorado zachował powagę na twarzy.

— Oczywiście, że opowiem — odparł. — Tylko trochę się pokrzepię. Nareszcie

jakieś prawdziwe jedzenie.

Pokrzepiał się dość długo, wreszcie odstawił na bok parokrotnie napełnianą

miseczkę. Po czym zwrócił się do George'a:

— Weź, chłopcze, jaką pukawkę i zobacz, jak się czują nasi jeńcy. Przy okazji

nakarm konie. W stajni leży kilka worów kukurydzy. I obejdź dokoła budynki.

Nie szkodzi popatrzeć. No, idź, mój chłopcze.

Dopiero teraz dowiedziałem się, jaki był przebieg nocnej wyprawy Karola i

Colorado. Pod same zabudowania dotarli bardzo szybko i bez przeszkód. Psów tu

nie było. Potem zajrzeli przez okienko, właśnie to oświetlone, i dostrzegli

wewnątrz izby dwu mężczyzn. Jeden z nich był zajęty krajaniem mięsa, drugi roz-

palał ogień w kominku. Okno było szczelnie zawarte i żaden odgłos rozmowy nie

docierał na zewnątrz.

Karol i Colorado wartowali pod tym oknem przez jakiś czas. Nie byli pewni, czy

ci dwaj mężczyźni są jedynymi mieszkańcami farmy. Jednakże nikt więcej nie

wszedł do wnętrza domu. Zdecydowali się obejść wszystkie zabudowania. W tej

wędrówce posuwali się wzdłuż ścian. W mieszkalnym domu było zapewne

więcej pokojów, bo natrafili jeszcze na dwa otwory okienne, pozabijane deskami.

Do domu prawie że przytykał drugi budynek. Przyłożyli uszy do ściany i usłyszeli

lekki tupot i parskanie. Colorado chciał uchylić wielkie, podwójne wrota, nie

mógł jednak tego dokonać bez odsunięcia potężnego, żelaznego rygla. Obawiając

się więc hałasu, zaniechał swego zamiaru. Poszli dalej. Za stajnią wznosił się

nieco niższy budynek, również bez okien, z drzwiami zaopatrzonymi w zamek.

Karol próbował je otworzyć, bez rezultatu. Obeszli więc dokoła całe

zabudowania, posuwając się ostrożnie, przystając co kilka kroków i nasłuchując.

Gdy przebyli większą część powrotnej drogi, usłyszeli lekkie skrzypienie, jakby

źle naoliwionych, zardzewiałych zawiasów. Przystanęli. Smuga blasku przecięła

im drogę. Usłyszeli obcy głos:

— Przyniosę wody...

Czyjeś kroki zaszurały po piasku. Przylgnęli do ściany. W blasku padającym

przez uchylone drzwi ujrzeli człowieka, jak z wiadrem w ręku zmierzał wprost

przed siebie i po chwili zniknął w ciemnościach. Colorado odczekał chwilę i

ruszył za nieznajomym, aby — jak się wyraził — “uspokoić go". Poszło mu to

bez trudu: podszedł z tyłu i uderzeniem pięści ogłuszył. Ręce związał mu jego

własnym pasem, a nogi — chustką zerwaną z szyi nieprzytomnego. Po czym

wrócił do Karola. Drzwi domu były nadal otwarte. Postanowili nie czekać dłużej.

Jeniec mógł w każdej chwili odzyskać przytomność i uwolnić się z prymitywnych

więzów. Karol stanął tuż za drzwiami i popchnął je lekko. Zaskrzypiały

przeraźliwie.

— To ty, Ralf? — ozwał się głos z wnętrza izby. — Co tam robisz?

Brak odpowiedzi jakoś nie zaniepokoił pytającego. Więc po paru sekundach

Karol powtórzył swój manewr. I tym razem bez rezultatu.

— Wówczas — opowiadał Colorado — poradziłem Wielkiemu Bobrowi, aby

zastukał. Poskutkowało. Z głębi budynku wyskoczył jegomość z pukawką w

ręku. Dosłownie osłupiał, jak zobaczył pańskiego przyjaciela, doktorze. Oniemiał

na kilka sekund, wreszcie wrzasnął:

— Czego?!

— Tam leży jakiś człowiek — powiedział mu Wielki Bóbr.

— Człowiek? — powtórzył i uczynił kilka kroków przed siebie. W ten sposób

znalazłem się akurat za jego plecami. Chwyciłem go za szyją. Niezbyt mocno.

Tyle, ile potrzeba. Nawet nie krzyknął.

Z dalszej opowieści wynikło, że moi towarzysze obu jeńców przenieśli do izby,

skrępowali starannie lassami i dokładnie ich przeszukali. Nie znaleźli nic poza

jedynym kluczem. Do których drzwi mógł pasować?

— Natychmiast przypomniałem sobie o wejściu do budynku przylegającego do

stajni — mówił Colorado. — I co powiecie? To był właśnie odpowiedni klucz. A

kto był za drzwiami? Lucy i George. No, to wszystko.

— A gdzie jeńcy? — zapytałem.

— W sąsiednim pokoju. Wrócili do przytomności i są łagodni jak baranki.

Przenieśliśmy ich tam, żeby nam nie przeszkadzali. Nawet rozmawiałem z nimi.

Najpierw twierdzili, że nie znają żadnego Lessera. Kiedy ich zapytałem, czy ten

Lesser nie ma przypadkiem drugiego nazwiska, nabrali wody w usta. Wówczas

pouczyłem obu łagodnym tonem, iż w ten sposób szykują sobie postronek na

szyje. Dopiero wówczas puścili nieco pary. Zapytali, co im zarzucam. Odparłem,

iż napad i porwanie, co w tych stronach równa się dwóm stryczkom. Przerazili

się. Poczęli przysięgać, że są biednymi traperami, że sobie w tym opuszczonym

domku obrali chwilową siedzibę, że — na koniec — przed paru dniami

przyjechała tu grupa jeźdźców ścigająca jakichś bandytów. Ci ludzie powierzyli

ich pieczy dwu jeńców: żonę i syna herszta bandy. Kazali ich pilnować jak oka w

głowie, póki tu nie powrócą... Znudziło mi się wysłuchiwanie tych bajeczek. Jutro

będzie okazja porozmawiać z nimi dłużej.

— A co z Samuelem? — zapytałem. — Dlaczego go porwano? Czy pani coś o

tym wie?

Okazało się, iż żona farmera była bardzo dokładnie zorientowana w całej sprawie.

Oto, czego dowiedzieliśmy się od niej:

Samuel O’Brien udał się pod koniec zimy z Nowego Meksyku do Arizony, aby

nabyć od Nawajów kilka sztuk owiec. Uważał, iż tylko ten gatunek najbardziej

nadawać się będzie do hodowli w podobnych dla obu terytoriów warunkach

klimatycznych. Żona proponowała, aby zabrał kogoś do pomocy. Nie chciał,

powiedział, że to tylko niepotrzebny wydatek. W czasie swej samotnej wędrówki,

będąc już u celu, zabłądził. W jakiejś bezludnej dolinie zaskoczyła go — rzecz

niezwykle rzadka w tamtych stronach — gwałtowna burza połączona z ulewnym

deszczem. Schronił się wraz z koniem w odkrytej przypadkowo, obszernej grocie.

Lało bez przerwy tak, jak gdyby wodospad Niagary nagle zawisł nad Arizoną.

Kiedy wreszcie ustał ten potop, farmer musiał kilka godzin przeczekać, aż spłyną

rwące potoki, jakie utworzyły się na dnie doliny. Tak zastała go noc. Dopiero o

świcie opuścił grotę. Posuwając się wzdłuż krawędzi stromego grzbietu doliny,

zauważył nagle w głębokiej zapadlinie wymytej przez wodę wierzch drewnianej

beczki. Zeskoczył z konia, oderwał pokrywę i zamarł z wrażenia spojrzawszy do

wnętrza. Było wypełnione złotymi monetami. Napakował ich, ile mógł, do juków

siodła i kieszeni swego ubrania. Z kupna owiec natychmiast zrezygnował bojąc

się podróżować z takim bogactwem. Zasypawszy znalezisko, jak mógł najlepiej, i

porobiwszy znaki na sąsiedniej ścianie skalnej, ruszył w powrotną drogę.

Szczęście mu sprzyjało, bo gdy opuścił dolinę i nie bardzo wiedział, w jakim

kierunku powinien jechać, napotkał wędrownego eksplorera. Ten udzielił mu

dokładnych informacji, a nawet kawałek drogi podprowadził.

O'Brien wrócił na farmę pełen dumy z dokonanego odkrycia. Wraz z żoną i

synem dokonali przeglądu przywiezionych monet. Rozczarowali się nieco, ponie-

waż żadna z nich nie znajdowała się już w obiegu. Należało je sprzedać. Ale

komu i gdzie? W niedalekim miasteczku Santa Rosa znajdował się mały kantor

bankierski. Jednakże O'Brien obawiał się, iż tego rodzaju transakcja obudzi

niebezpieczne zainteresowanie jego osobą. Tymczasem więc przywieziony skarb

zakopał w ziemi, w pobliżu domu. Cała rodzina O’Brienów przysięgła sobie nie

wspomnieć nikomu o zdarzeniu. Nawet Colorado! Tego ostatniego miano

wtajemniczyć dopiero po spieniężeniu zdobyczy. Farmer zamierzał później

odbyć drugą wyprawę do doliny i miał nadzieję, że namówi na nią starego trapera.

Jadąc we dwójkę, mogliby zabrać kilka koni jucznych.

Być może cały ten plan zostałby wykonany, gdyby nie zbytni pośpiech.

Zdecydowano, że po zakończeniu prac gospodarskich O’Brien wyruszy aż do

Santa Fe, miasta wielokrotnie większego od Santa Rosa, by wymienić złote

krążki na dolary. Ale farmerowi zabrakło cierpliwości. Chciał jak najprędzej

wiedzieć, jaką wartość przedstawia znaleziony skarb. W tajemnicy przed żoną

wydobył ze schowka garść monet i pod pozorem kupna nabojów do strzelby

wybrał się do Santa Rosa. W kantorku bankierskim wzbudził duże

zainteresowanie swym numizmatycznym zbiorkiem. Nawet się tego przeląkł i w

efekcie sprzedał tylko część monet. Po czym — zamiast natychmiast wracać do

domu — poszedł do gospody.

— Diabeł go skusił — komentowała ten wypadek pani Lucy.

Rzeczywiście, diabelska to musiała być sprawka, że Samuel O’Brien —

kutwa—dusigrosz — zdobył się nagle na gest. Postawił wszystkim obecnym w

salonie kolejkę whisky. Potem nastąpił rewanż ze strony zaproszonych. Dobrze

musieli sobie popić, bo ogarnięci pijacką czułością całą gromadką odprowadzili

O’Briena — w nocy — pod samą zagrodę.

Farmer, kiedy wytrzeźwiał, opowiedział o wszystkim żonie. To znaczy: tyle

opowiedział, ile pamiętał. W sumie: niezbyt wiele.

Tego właśnie ranka, kiedy Karol, Colorado i ja wybraliśmy się na polowanie, w

parę godzin po naszym odjeździe przybyło do farmy trzech jeźdźców. Powitali

Samuela jak starego znajomego, mimo że farmer nie bardzo ich sobie

przypominał. Mówili, że jadą do Santa Fe i wpadli na chwilkę, żeby się

zrewanżować. Rzeczywiście, przywieźli kilka butelek whisky.

— Bardzo mi się to nie podobało — opowiadała pani Lucy. — Odciągnęłam

męża na stronę; “Będziesz pił od rana, Samuelu, czyś ty zgłupiał? Poczekaj

chociaż, jak wrócą z polowania nasi goście". Przyznał mi rację.

Przybysze nie chcieli jednak czekać na nasz powrót. Pani O’Brien przyrządziła

naprędce skromne śniadanie, odbito butelki i całe towarzystwo zasiadło za

stołem. Nie na długo zresztą. Szybko uporano się i z jedzeniem, i piciem. Poczęto

się żegnać. Przed samym odjazdem nieproszeni goście zapytali, czy nie mogliby

— za odpowiednią dopłatą — zamienić swych koni na wierzchowce farmera.

O’Brien, jak zwykle łasy na pieniądze, chętnie się zgodził. Dwu spośród

przybyłych udało się wraz z gospodarzem do stajni, trzeci pozostał z gospodynią i

jej synem. Usiłował zabawiać ich rozmową. Nie bardzo mu to wychodziło. Jak

zauważyła pani Lucy, był bardzo niespokojny. Co chwila spoglądał ku bramie,

raz nawet wyszedł poza ogrodzenie mówiąc, że słyszy tętent. Gospodyni

ucieszyła się sądząc, że to wraca nasza trójka.

— Miałam złe przeczucie — mówiła. — Chociaż ci znajomi Samuela byli bardzo

grzeczni, jakoś mi się nie podobali.

Oględziny koni się przedłużały. Wreszcie przyszedł jeden z nabywców mówiąc,

iż Samuel prosi, aby żona udała się do stajni. Uczyniła to natychmiast, ale ledwo

przekroczyła próg, zarzucono jej płachtę na głowę, przewrócono i skrępowano. A

gdy po kilku minutach zdjęto jej z głowy zasłonę, stwierdziła, iż leży obok męża i

syna. Całych i zdrowych, ale tak samo związanych jak ona.

Zapytała wówczas, siląc się na spokój:

— Czego od nas chcecie?.

— Niech się pani nie denerwuje — odparł jeden z drabów. — Nic wam nie grozi,

a o co nam chodzi, pogadamy później.

Wsadzono całą rodzinę na konie, uprzedzając, iż w razie próby ucieczki będą

strzelać.

— Mnie tym nie zastraszyli — opowiada pani Lucy — ale Samuel zupełnie stracił

ducha. Przykrępowali go do konia i tak ustawili w szeregu jadących, że nie

mogłam z nim zamienić ani jednego słowa. Początkowo miałam nadzieję, że

wrócicie szybko i zdołacie nas doścignąć.

Jechali cztery dni i cztery noce, ciągle nie wiedząc, dokąd ich wiozą i dlaczego.

Piątego dnia przybyli na tę opuszczoną farmę. Tu czekało czterech ludzi, a wśród

nich widać przywódca bandy, bo tytułowano go “szefem".

— Przepraszam — wtrącił się Karol — czy nie dowiedziała się pani jego

nazwiska?

Zaprzeczyła.

— Nazywano go “szefem" — powtórzył George.

— Proszę, niech pani mówi dalej. To wszystko jest bardzo interesujące i bardzo

dla nas cenne — stwierdził mój przyjaciel.

Jak wynikało z dalszej relacji, szef rozmawiał z całą pojmaną trójką. Zażądał od

O’Briena wskazania kryjówki, w której znalazł skarb. Pytał, czy farmer odkrył go

sam, czy też z kimś innym.

— Zachowywał się zresztą bardzo grzecznie — stwierdziła pani Lucy. —

Opowiadał, że ten skarb należał do niego, że go obrabowano.

— Samuel milczał, jakby zapomniał języka w gębie — mówiła. — Ale ja

uważałam, że takie postępowanie do niczego dobrego nie prowadzi. Więc

powiedziałam szefowi, że jeśli to jest jego złoto, trzeba wezwać szeryfa. Wtedy

złożymy zeznanie, a Samuel poprowadzi ich do doliny. Zapytałam, skąd wie o

odkryciu Samuela. Roześmiał się:

— Przecież pani mąż sam mi to powiedział przed kilku dniami w “El Paso".

Możecie sobie wyobrazić, jak się zezłościłam. Wszystko przez wódkę wypitą w

tej obskurnej gospodzie! Ale nie dałam nic poznać po sobie.

— Jeśli mój mąż o tym powiedział — odparłam — należało natychmiast iść do

szeryfa. Przecież w Santa Rosa jest szeryf! Dziwny to sposób dochodzenia swej

własności przez napadanie na spokojnych farmerów.

Szef wcale się tym nie stropił. Powiedział, że byłoby mu bardzo nie na rękę

wciągać do sprawy szeryfa. Wtedy zrozumiałam, że to wszystko kręcenie i

kłamstwo.

Z dalszego opowiadania pani Lucy wynikało, iż szef domagał się od jej męża, aby

udał się z nimi do doliny. Po raz pierwszy wówczas padła nazwa Doliny Śmierci.

Farmer odmówił. Szef odparł, że daje mu trzy dni do namysłu, a pani Lucy radził,

aby wpłynęła na męża. Na tym rozmowa została zakończona. Trójkę więźniów

przeprowadzono do budyneczku, który prawdopodobnie był składem narzędzi

rolniczych. Leżały tam jakieś pordzewiałe pługi i brony, z podartych worków

sypały się resztki ziarna pszenicy i kukurydzy.

Przy uwięzionych siadywał niekiedy strażnik, niekiedy zostawiano ich samych —

skrępowanych i za zamkniętymi drzwiami. Ponury i obrośnięty drab, który im

dostarczał jedzenia i wody, przestrzegał, że ucieczka nie ma żadnego sensu, bo

dokoła — jak sami przecież widzieli — rozciąga się jałowa pustynia, na której

zabłądzi i zginie z pragnienia każdy, kto nie zna drogi.

Mimo tego ostrzeżenia pani Lucy liczyła na przysłowiowy łut szczęścia, gdyby

udało się jej wydostać z magazynu. Niestety, nie trafiła się ku temu okazja. Nawet

wówczas, gdy więźniów wyprowadzano na dwór dla zażycia powietrza i ruchu.

Podczas przeraźliwie długich godzin dni i nocy, które spędzali w mroku budynku,

O’Brien zwierzył się żonie, iż według jego mniemania schowek ze skarbami przy

domu nie został naruszony, a tylko zabrano mu kilka monet, jakie nosił w

kieszeni. Rozmawiali często o Colorado licząc, że już ruszył za nimi w pościg.

Czy jednak zdoła trafić do tego domu na pustyni?

Rozmyślając nad tym pani Lucy doszła do wniosku, iż tylko jakimś pozornym

ustępstwem będzie można polepszyć ich położenie i zwiększyć szansę

odzyskania wolności.

— Powiedziałam Samuelowi, że powinien przystać na żądania ich szefa.

Opuścilibyśmy wreszcie te przeklęte strony, a w drodze mogłaby się nadarzyć

jakaś okazja ucieczki.

Uparty a jednocześnie chciwy farmer nie chciał się zgodzić na tę propozycję.

Nadal uważał znaleziony skarb za swą wyłączną własność. Jednakże pod łącznym

atakiem żony i syna — ustąpił. Kiedy na koniec zjawił się przed nimi szef,

oświadczył mu, że za cenę wolności całej trójki zgadza się na podróż do Doliny

Śmierci. Szef pogratulował mu rozsądku, ale natychmiast wyprowadził z błędu.

Żona i syn zostaną tu jako zakładnicy. Farmer pojedzie z nim i dopiero gdy

schowek zostanie odnaleziony, odzyskają wolność.

— Pani Lucy — mówił dalej szef — będzie traktowana z całym należnym jej

szacunkiem: ani jej, ani synowi włos z głowy nie spadnie, chyba... chyba żeby

O’Brien zrobił jakieś głupstwo, na przykład próbował uciec.

Tak więc cały chytry plan nie udał się. Mimo tego farmer nie oponował przeciw

wyjazdowi.

— Zabrali go przed dwoma dniami — kończyła swą opowieść pani O’Brien. —

Zostałam z synem nadal w tej samej szopie. Pełna byłam najgorszych przeczuć.

Ale teraz myślę, że wszystko dobrze się skończy, skoro ty tu jesteś, Samuelu —

zwróciła się do Colorado — i ci dwaj panowie. Tobie się każda rzecz udaje.

— Gdyby to było prawdą, nie siedziałbym teraz w tej obskurnej izbie — mruknął

stary traper.

— Jak to? Nie przyszedłbyś nam z pomocą?

— Wcale bym was nie znał. Nie najlepiej los mną pokierował i nie wszystko mi

się udało.

— Czy po odjeździe Lessera nikogo tu nie było? — zapytałem widząc, że

Colorado dziwnie się zasępił. — Czy nic pani nie zauważyła?

— Owszem. Dzisiaj rano usłyszałam tupot kopyt. Z początku myślałam, że to

ktoś z bandy. Potem ucieszyłam się: strzelano. Byłam pewna, że to wy... Po-

częliśmy wołać, by zwrócić waszą uwagę. Ale nikt się nie zjawił. Kopyta jeszcze

raz zatętniły i wszystko ucichło. Kiedy nam przyniesiono jedzenie, pytałam, co

się stało. Ale nic mi nie wyjaśniono. Więc poczęłam się martwić, że znowu nasze

wyzwolenie odwleka się nie wiadomo na jak długo.

— Spotkaliśmy tego człowieka — odezwał się Colorado. — Na pewno nie

wiedział o waszym istnieniu, a gdyby nawet wiedział, w niczym by nie pomógł.

— Czy mówił, dlaczego strzelał?

— Nie mówił. I nic już więcej nie powie. Ranili go śmiertelnie. Ale o co poszło,

nikt z nas tego nie wie.

Nocna wędrówka

Zrobiło się późno. Dokładne przesłuchanie więźniów odłożyliśmy do

najbliższego ranka. Co mieliśmy z nimi począć? Było rzeczą oczywistą, iż nie

możemy ich zabrać ze sobą.

— Pozostaje nam tylko jedno — stwierdził Colorado — powierzyć straż nad

więźniami tobie, Lucy, i George'owi. Nie widzę innego wyjścia.

— Chyba pan żartuje, Colorado? — wyrwałem się. — Jeśli Lesser ze swymi

ludźmi...

— Nasza sprawa, żeby nie wrócił. Zresztą, wymyślcie coś lepszego. Nas trzech to

i tak niewielkie siły. Czeka nas ciężka przeprawa. Można by więźniów wypuścić,

ale wówczas ruszą za nami albo zawiadomią o wszystkim Lessera.

— Zabierzemy im konie — wtrącił się Karol.

— I to nie daje pewności, że stąd nie uciekną.

— Colorado ma rację — powiedziała pani Lucy. — Zostanę z synem do waszego

powrotu. Są tu dwa konie, wcale niezłe. W razie czego czmychniemy.

— Dokąd? — zapytał Karol.

— A chociażby do Santa Rosa...

— Za daleko.

— Nie ma co snuć tak ponurych przypuszczeń —= zauważył Colorado. —

Przecież banda nie wróci tu przed znalezieniem skarbu. To po pierwsze. A po dru-

gie: będziemy jej deptać po piętach i obserwować cały czas. Po trzecie: moim

zdaniem oni nigdy do tej doliny nie dojadą. Wyswobodzimy Samuela wcześniej.

Nie ma więc się czego lękać. Lucy może tu zostać do naszego powrotu. Chyba

was przekonałem?

— Nie widzę innego wyjścia z sytuacji — stwierdził Karol.

I na tym stanęło. Wyznaczyliśmy kolejność nocnych wart. Na mnie przypadła

pierwsza, najwygodniejsza, bo później aż do rana ma się spokój, a nic mnie

bardziej nie męczy, jak w połowie przerwany sen.

Wziąłem sztucer i podczas gdy reszta zajęła się moszczeniem legowisk przy

pomocy słomy przyniesionej ze stajni, począłem zapoznawać się z terenem

otaczającym budynki. Nie była to wcale łatwa sprawa. Długą chwilę stałem w

miejscu czekając, aż wzrok przyzwyczai się do ciemności. Potem przeszedłem

wzdłuż zabudowań i wróciłem pod oświetlone okno. Naftowa lampka została

nieco przyćmiona. Jej słaby blask nadal jednak wybiegał poza szybę. Czy nie było

nieostrożnością pozostawienie światła na całą noc? Chciałem wejść do izby, ale

jeden rzut oka przez okno przekonał mnie, iż wszyscy już leżą na warstwie słomy

i zapewne śpią. Postanowiłem nie wchodzić i nie budzić. Jeśli uważali, że blask w

oknie nie ściągnie tu żadnych nieproszonych gości, nie będę się upierał.

Nocna warta, jak każda zresztą, po pewnym czasie nuży. Zwłaszcza wówczas,

gdy dokoła nic się nie dzieje. Czujność tępieje, słuch i wzrok tracą na ostrości.

Znałem taki stan bardzo dobrze. Postanowiłem go w jakiś sposób zwalczyć. Od

mej czujności zależało przecież bezpieczeństwo czterech osób. A jeńcy? Nie

wyglądało to prawdopodobnie, ale mogli wyswobodzić się z pęt. Co pewien czas

zbliżałem się do okna i zaglądałem do wnętrza izby. Tam, pod ścianą, jak najdalej

od drzwi, umieszczono naszych więźniów. Colorado słusznie tak postanowił, nie

chcąc pozostawiać schwytanych w przyległej pustej izbie. Za każdym razem

kierowałem wzrok w tamtą właśnie stronę, ale nie zauważyłem nic podejrzanego.

Uspokojony wracałem na przeciwległy kraniec zabudowań.

Jak długo trwała moja wahadłowa wędrówka od stajni do okna i z powrotem —

trudno mi określić. W końcu doszedłem do wniosku, że warto zaznajomić się z

nieco dalszą okolicą. Na przykład ze źródłem wody. Gdzież tu jest studnia?

Począłem rozglądać się dokoła. Potem ruszyłem kawałek zupełnie na ślepo, ale

kierunek widać wybrałem właściwy. Kilka kroków dalej dostrzegłem jakieś

zamazane kształty i podszedłszy bliżej, ujrzałem pompę. Dotknąłem wielkiego

żelaznego koła, opatrzonego w korbę, połączonego z przekładnią ginącą we

wnętrzu metalowego cylindra. Niedoszły rolnik musiał stracić sporo dolarów na

takie urządzenie. Nic dziwnego, że nie starczyło mu na budowę systemu

irygacyjnego. A może ziemia była tu aż tak jałowa, że nawet dostarczenie jej

odpowiedniej ilości wilgoci na nic się nie zdało?

Okrążyłem pompę, pokręciłem kilka razy kołem, aż chlupnęła strużka wody, i

pomaszerowałem wprost w ciemność. Co pewien czas spoglądałem za siebie.

Żółty prostokącik dalekiego okna dodawał mi otuchy. Droga nie była równa. Raz

po raz wyrastały przede mną wydmy, które okrążałem to w prawo, to w lewo. Tak

klucząc musiałem zejść z linii światełka mrugającego za moimi plecami, bo kiedy

odwróciłem się — otaczała mnie ciemność nocy. Oddalałem się coraz bardziej od

farmy, czujnie rozglądając się dookoła. Przemierzywszy w ten sposób kilkanaście

jardów skręciłem w bok, pod kątem, zamierzając w ten sposób obejść dokoła

teren całej farmy. Światełka nadal nie dostrzegałem. Zauważyłem natomiast w

dali przed sobą różowy blask. Delikatny i zaledwie odbijający się od mrocznego

tła. Przystanąłem. Czy było to odbicie światła gwiazd na jakichś błyszczących

głazach, na odłamkach miki? A może w tamtej stronie znajdował się zbiornik

wody dającej kolorowy refleks?

Przyłożyłem do oczu lornetkę. Nic mi nie wyjaśniła. Ruszyłem w stronę

zagadkowego blasku.

W miarę przybliżania się do tajemniczego celu różowy refleks nabierał

intensywności, coraz mocniej kontrastował z otoczeniem, aż wreszcie poznałem

źródło światła. To była po prostu łuna! Odbicie na niebie jeszcze niewidocznych

dla mnie płomieni. Zatrzymałem się.

Gdyby otaczała mnie preria albo las, mógłbym przypuszczać, iż płonie skrawek

poszycia. Ale przecież dokoła ciągnęła się jałowa pustynia. Czyżby płomień był

dziełem rąk ludzkich? Wahałem się przez chwilę: iść dalej czy zawrócić?

Jednakże zdecydowałem się zbadać dokładnie przyczynę ognia.

Początkowo szedłem wyprostowany, później pochyliłem się. W ten sposób

dotarłem na odległość, z której mogłem stwierdzić, iż źródłem łuny musiało być

ognisko, chociaż płomienia wciąż jeszcze nie mogłem dostrzec. Widocznie

znajdowało się w jakimś zagłębieniu gruntu. Z tej odległości przypominało jakby

krater czynnego wulkanu, z wnętrza którego buchała smuga czerwieni. Od czasu

do czasu dostrzegałem snopy iskier lecące ku niebu. Któż mógł być tak niesły-

chanie lekkomyślnym w tych niebezpiecznych stronach? Na pewno nie Indianie,

ale i nie traperzy.

Rozpocząłem najmozolniejszą część wędrówki. Czołgałem się powoli, aż po pół

godzinie znalazłem się na skraju płaszczyzny spadającej łagodnie ku zagłębieniu

przypominającemu swym kształtem jakąś gigantyczną miskę. Tu przejście

zagrodził mi półkolisty pas niskich krzewów, całkowicie pozbawionych liści,

wyschniętych. Prawdopodobnie zapadlina była niegdyś zbiornikiem wody

zasilanym z podziemnego źródła lub rzeczką, którą zasypały piaski. Pozostał po

tym jedynie pas martwych badyli, tak blisko obok siebie rosnących, iż każda

próba ich sforsowania nieuchronnie wywołać musiała hałas. Jednakże poprzez

odstępy między nagimi łodygami mogłem dostrzec dostatecznie wiele. Wokół

trzaskającego ogniska siedziało czterech ludzi. Nieco z boku piętrzył się stos

narąbanego chrustu, a za nim w cieniach nocy i blaskach ognia — dostrzegłem

konie i piątego mężczyznę z karabinem w ręku. Czuwał nad bezpieczeństwem

towarzyszy. Ten ogień, ta warta z daleka widoczna, stanowiły dowód skrajnej

zaiste nieroztropności. Jeden dobry strzelec leżący na moim miejscu i posiadający

wielostrzałową broń mógł w ciągu minuty unieszkodliwić całą piątkę.

Zgromadzeni w kotlinie ludzie nosili mundury kawalerii federalnej. Serce zabiło

mi z radości. Los Lessera i jego bandy został przesądzony! Przy takiej pomocy

można by pokonać nawet znacznie liczniejszą grupę przeciwników. Nie wątpiłem

ani przez chwilę, iż żołnierze zechcą nam towarzyszyć. I chociaż sami niezbyt

widać byli otrzaskani z warunkami życia na prerii, pod kierunkiem Colorado czy

Karola oddać nam mogli olbrzymie usługi. Ewentualna pomoc Pehnulte —

gdybyśmy nawet przypadkiem na niego trafili — stawała się zbyteczną. Tak więc

teraz powinienem był pokazać się wojskowemu patrolowi i zaprosić jego

dowódcę do farmy na pustyni. Już chciałem się zerwać z ziemi i głośno oznajmić

swoją obecność, gdy nagle ogarnęły mnie zbawienne wątpliwości i nakazały

błyskawicznie zmienić decyzję. Pomyślałem, iż moje nagłe ukazanie się może

spowodować nieoczekiwane skutki. To przecież nie byli doświadczeni traperzy.

Mogło się więc zdarzyć, iż na mój widok oddadzą do mnie salwę. Trzeba było

jakoś przygotować to nieoczekiwane spotkanie. Wolno, wolniutko wycofałem się

poza obręb światła. Dopiero wówczas podniosłem się, przerzuciłem sztucer przez

ramię i swobodnym krokiem począłem zmierzać w stronę obozowiska. W tej

nocnej ciszy musieli mnie usłyszeć. Kiedy dotarłem do granicy uschłych

krzewów, ostry, przenikliwy głos kazał mi stanąć. Ujrzałem wartownika z

karabinem w dłoni, tkwiącego na skraju blasku i ciemności.

— Kim jesteście? — zapytał.

— Szukam pomocy.

— Jesteście sami?

— Moi towarzysze znajdują się niedaleko.

— O co chodzi?

— Pragnę mówić z dowódcą — odparłem. Przybliżył się i obejrzał mnie

dokładnie.

— Idźcie naprzód.

Ruszyłem depcząc z głuchym trzaskiem uschłe patyki krzewów. Ognisko, jak

stwierdziłem, zostało nieco przygaszone. Przy samym ogniu nie było nikogo.

Stanąłem rozglądając się dokoła. Dopiero wówczas z ciemności wyłoniła się

nowa postać.

— Sierżancie — powiedział mój konwojent — ten człowiek żąda pomocy.

— Dobrze. Wracajcie na posterunek. Thompson, chodź tutaj. Walker i Haig,

pilnujcie tamtej strony. Diabli wiedzą co... — przerwał w połowie zdania i

zwrócił się do mnie:

— Siadajcie... — wskazał ręką tobołek leżący obok.

Jakiś żołnierz, prawdopodobnie wezwany przez sierżanta Thompson, stanął tuż

obok mnie i spojrzał mi w twarz.

— To nie on — powiedział.

— Oczywiście, że nie on — przytaknął sierżant. — O co chodzi? — zwrócił się

znowu do mnie. — Komu potrzebna nasza pomoc? A przede wszystkim skąd

znaleźliście się na tym pustkowiu?

— Jestem lekarzem — odparłem.

Zrobił minę, jakby się chciał roześmiać.

— Lekarz? Czy szuka pan pomocy dla rannego?

— Nie, nie o to chodzi. Niedaleko stąd, w opuszczonej farmie, przebywają moi

przyjaciele: kobieta, dwu mężczyzn i chłopak. Czy nie może pan rozkazać swym

ludziom, aby udali się ze mną? W pół godziny będziemy na miejscu.

— Szukaliśmy tego budynku. Czy między wami nie znajduje się człowiek o

nazwisku Drake?

— Roger Drake?! — zawołałem zdumiony.

— Niech pan nie krzyczy. Czy moje pytanie jest takie dziwne? To przestępca.

Ścigamy go od dwu tygodni.

— Nie ma go wśród nas — odparłem. — Ale na farmie znajduje się ktoś, kto wie

bardzo dużo o Rogerze Drake. Chodźmy tam.

— Chwileczkę. Jak się nazywa ten znajomy Drake'a?

— Colorado.

— Colorado! — sierżant klepnął się dłonią po kolanie.

— Tego nam było potrzeba. Teraz złapiemy Drake'a, to pewne.

Wzruszyłem ramionami.

— Nigdy go nie schwytacie.

— Dlaczego?

— Dlatego — odparłem nieco głośniej niż chciałem — że wasz Drake nie żyje.

— Mam w to uwierzyć?

Spojrzał na mnie podejrzliwie.

— Zapytajcie się Colorado.

— Gdzie on?

— Już mówiłem. Bierzcie konie za uzdy, zaprowadzę was. Ja muszę wracać.

Będą się niepokoić o mnie.

To stwierdzenie nie wywołało żadnego efektu, zupełnie jakbym przemawiał do

skały.

— To wyście zabili Drake'a?

— Nie, nie zabiliśmy. Odłóżcie sierżancie śledztwo do stosowniejszej chwili.

Colorado powie wam wszystko.

— Poczekamy do rana.

Sierżant chyba podejrzewał podstęp, ale na bezczynne siedzenie do świtu nie

mogłem się zgodzić.

— To czekajcie — odparłem. — Ja wracam. Zrobiłem ruch, jakbym chciał się

podnieść.

— Nie wiem, kim pan jest: lekarzem czy włóczęgą, ale nie wolno panu stąd się

ruszyć bez mej zgody.

Roześmiałem się głośno:

— A to czemu?

— Wyglądacie na wspólnika bandyty.

— Bzdura! Drake'a widziałem raz jeden tylko. Martwego. Szkoda czasu,

sierżancie, na takie pogaduszki. Drake nie żyje, a my ścigamy niebezpieczną

bandę. O świcie musimy ruszyć w dalszą drogę.

— A to coś nowego! Jakaś banda? Pierwszy raz słyszę. Oddajcie broń, człowieku,

żeby się wam co złego nie stało.

Westchnąłem. Sierżant widać nie grzeszył wielkim rozumem, a jego ostrożność

wyglądała na postępowanie tępego służbisty, wychowanego na przepisach

regulaminu, którego nie potrafił dostosować do okoliczności i potrzeb. Dlatego

chyba zaświtał mu w głowie pomysł aresztowania. Nic gorszego nie mogło mnie

w tej sytuacji spotkać. Gdyby tak Lesser dla jakichś powodów zawrócił?

Schwytałby wszystkich.

Wolnym ruchem zsunąłem z ramienia sztucer, wyciągnąłem zza pasa rewolwery.

— Proszę — powiedziałem. — Nie mam zamiaru uciekać. A banda, o której

mówiłem, to nie wymysł. Nie wiem, czy słyszeliście kiedykolwiek o Słońcu

Arizony...

— Słyszałem — przerwał mi. — Cóż się z nią stało?

— Część zginęła, część rozproszyła się, część dostała się do niewoli. Ale

przywódca zdołał uciec...

— To mnie nie obchodzi. Powiedzcie, co stało się z jeńcami.

— Zostali doprowadzeni do fortu Huachuca.

— Kto ich przywiódł?

Nie mogłem pojąć, o co sierżantowi chodzi, ale odparłem:

— Pewien meksykański hacjender.

— Jak się nazywa?

— Don Pedro Gonzales.

— Zgadza się — mruknął — ale mogliście o tym słyszeć od innych. To była

głośna historia.

— O co panu chodzi, sierżancie?

— Należę do garnizonu Huachuca. Bawiłem wówczas w forcie i wszystko

widziałem.

— Na pewno?

— Mam oczy.

— Podejrzewam, że wówczas pan oślepł albo teraz..

— Ho, ho! Mocno powiedziane. I czemuż to miałbym zaniewidzieć?

— Oprócz Gonzalesa były jeszcze inne osoby. Na przykład szeryf z Rainy Valley,

traper o przezwisku Wielki Bóbr...

— Prawda. Pamiętam, że znajdował się wśród nich jakiś poszukiwacz złota,

bardzo zabawny jegomość, i...

Przerwał, począł mi się przyglądać z uwagą.

— I kto? — zapytałem zniecierpliwiony.

— I... pewien lekarz — odpowiedział przeciągając słowa. — Czy to... nie pan był

tym lekarzem? W biały dzień od razu bym poznał. Niech mi pan wybaczy, dok-

torze. Doprawdy nie wiem, jak to naprawić. Czemu mi pan tego od razu nie

powiedział?

— Przecież mówiłem, że jestem lekarzem.

— Ach, jakoś tego nie skojarzyłem z Huachuca. Pan mnie również nie poznał.

Wszystko przez to...

— Niestety, nie przypominam sobie pańskiej twarzy. Tam było tylu żołnierzy.

— Dajmy temu spokój. Pan wspominał, doktorze, o jakiejś bandzie. W czym

mogę pomóc?

— Chodźmy natychmiast do farmy.

— A droga bezpieczna?

— Co najwyżej można sobie zwichnąć nogę na jakimś dołku. Szkoda każdej

chwili. Ruszajmy!

Na to kolejne ponaglenie nic mi nie odpowiedział. Zwrócił się tylko do swych

podkomendnych i wydał im rozkazy. Obóz zwinięto migiem. Po paru minutach

konie uszykowano do drogi, a ognisko zasypano, mimo iż nie groziło tu

niebezpieczeństwo pożaru. Opuściliśmy wreszcie dolinkę. Ja otwierałem pochód

krocząc ramię w ramię z podoficerem, dalej szli żołnierze prowadząc

wierzchowce za uzdy.

Muszę się pochwalić: mimo iż moja nocna wędrówka nie odbywała się wcale po

linii prostej, jej powrotny kierunek wybrałem bezbłędnie. Po przejściu kilkunastu

jardów ujrzałem żółty punkcik — światełko w oknie. Kiedy podeszliśmy tak

blisko, że już rozpoznać można było dach domostwa, rzekłem do sierżanta:

— Niech pan rozkaże zatrzymać się, dalej pójdę sam.

Jeśli moi przyjaciele ujrzą grupę ludzi, mogą nas wziąć za bandę. Muszę ich

uprzedzić.

— Dobrze — zgodził się. — Pójdziemy we dwójkę. Nie bardzo mi jeszcze ufał!

— Niech pan idzie za mną.

Przystał na taką propozycję. Teraz pomaszerowaliśmy szybciej. Wreszcie

ujrzałem sylwetkę wysuwającą się zza węgła domu.

— Czy to ty, Karolu?

— Gdzież się pan podziewał, doktorze? — usłyszałem mocno podenerwowany

głos Colorado.

— Przyprowadziłem gości — odparłem.

— Kogo?

— Dzielnych żołnierzy z pewnym sierżantem na czele.

Ale już sam sierżant wysunął się zza moich pleców.

— Colorado! — zawołał. — Nie poznajesz mnie?

— A to kto znowu?

Zbliżył się szybko, zatrzymał tuż przed nami.

— Na pierwszego niedźwiedzia, jakiego w życiu zastrzeliłem! Toż to Francis

Dawson!

— Ten sam — potwierdził podoficer.

— Jak się masz, chłopcze?!

Padli sobie w objęcia, a ja odetchnąłem. Spodziewałem się bowiem gorzkich

wymówek za zejście z posterunku i wędrówkę po pustyni.

— Jesteś sam? — pytał sierżanta Colorado.

— Z czterema ludźmi.

— Z nieba nam spadłeś! Byliśmy w nie lada kłopocie.

— Coś mi o tym wspominał doktor.

— Wołaj tych swoich chłopaków i idziemy. Trzeba wszystko obgadać. Rankiem

stąd ruszamy. Co za spotkanie! Nie masz pojęcia, jak się cieszę. — Sierżant

krzyknął na żołnierzy, żeby podeszli, a potem zwrócił się znowu do trapera:

— Wiesz, skąd się tu wziąłem?

— Na pewno nie. Ale to jest bez znaczenia. Ważne, żeśmy się znowu spotkali. W

samą porę.

— To ma znaczenie, Colorado. Ścigam Rogera Drake.

— Uff! Aleś mnie zaskoczył. Co za zrządzenie losu: Spotykamy się akurat w

dniu, a raczej w nocy, przed którą zginął.

— Więc to jednak prawda... — sierżant powiedział te słowa głosem bardzo

smętnym. — Wspominał mi już o tym doktor, ale nie myślałem... to znaczy

sądziłem, że nie jest aż tak źle...

Powstrzymałem się od śmiechu, ale nie mogłem się powstrzymać od uwagi:

— Sierżant po prostu mi nie wierzył.

— Niech mu pan wybaczy, doktorze. Francis od urodzenia miał podejrzliwą

naturę, ale poza tym wart jest tyle złota, ile waży. Chodźmy.

Pobudziliśmy wszystkich i wyglądało na to, że o dalszym spaniu nie ma co

marzyć. Sierżant rozstawił swych ludzi wokół zabudowań, a my zasiedliśmy w

izbie dokoła stołu. Słusznie Colorado nazwał dowódcę człowiekiem

podejrzliwym. Sierżant raz jeszcze wrócił do sprawy Rogera Drake. Przede

wszystkim zagadnął, czy nie pomyliliśmy się co do osoby.

— Francis — odparł na to stary traper. — Wiesz dobrze, że znałem go nie od

wczoraj. Jakże mógłbym się pomylić?

Tu opisał, jak i kiedy natrafiliśmy na zwłoki.

— Kto go mógł zastrzelić? — zastanawiał się sierżant.

— Wiem tyle, co i ty. Posądzam któregoś z tych drabów, jakich chcemy

powierzyć twej opiece.

Tu Colorado musiał opowiedzieć o napadzie na zagrodę O’Briena i o

konsekwencjach tego napadu, a na zakończenie dodał:

— Oto właśnie pani Lucy O'Brien z synem. Zrozumiałeś?

— Zrozumiałem. Ale kto to jest Tom Gordon? Przecież mister Gordon siedzi

przede mną. Pamiętam pana z Huachuca.

— Ten łobuz przybrał sobie moje nazwisko — odparł Karol. — Przed rokiem

nazywał się po prostu Tom Lesser.

— Coś mi świta! To ten przywódca bandy arizońskiej?

— Ten sam — mruknąłem zniecierpliwiony przedłużającą się rozmową. —

Chodzi o to, aby pan pomógł nam go schwytać.

— Musisz to zrobić, Francis — poparł mnie Colorado.

Sierżant poskrobał się za uchem, westchnął ciężko i wreszcie rzekł:

— Obejrzyj nasze konie. Nie damy rady. Gnamy od dwu tygodni za tamtym i tak

nam przeleciał przez palce... — znowu westchnął. — Bardzo mi przykro, Colo-

rado. Nie mogę ci towarzyszyć.

— Cóż on takiego zmajstrował, że armia federalna musiała mu deptać po piętach?

— zapytałem. — Raczej nie ścigacie pospolitych bandytów.*

— Prawda — powiedział sierżant. — Ale tym razem Drake nieco przeholował.

Okradł ekspedycję naukową.

— Zawsze zdolny był do wszystkiego — zauważył zgryźliwie Colorado. — Na

pomysłach mu nie zbywało. Cóż to za ekspedycja?

— Wziął udział w wyprawie kilku naszych naukowców w głąb Meksyku.

— Jako naukowiec? — zapytał Colorado.

— Nie, tak bezczelny nie był. Zabrali go jako ochronę!

— To świetnie — mruknął traper.

— Ekspedycja poszukiwała jakichś starych grobów. Podobno natrafili na skarby

ukryte jeszcze przez Hiszpanów. Drake miał im zabrać część tych znalezisk, gdy

wracali. Zrobiła się z tego wrzawa niemała. Nadeszło polecenie z Waszyngtonu,

żebyśmy się zajęli odszukaniem dowcipnisia. Nieco mnie to zdziwiło — tu

Nad bezpieczeństwem wewnętrznym czuwają szeryfowie, policja i milicja stanowa lub policja

federalna. W opisywanym okresie na zachodzie wojska tylko w wyjątkowych wypadkach używano do

tępienia rozbójniczych band.

zniżył głos — myślałem, żeś już go capnął, Colorado?

— Miałem pecha. Ale mów dalej.

— Niewiele już do powiedzenia. Od dwu miesięcy wojsko przetrząsało Arizonę i

Nowy Meksyk. Ale tylko ja trafiłem na ślad. Przed dwoma tygodniami. No i... nic

z tego.

— Nie narzekaj, Francis. Będziesz mógł się pochwalić odnalezieniem

skradzionych kosztowności. Sporo tego jest. Konia również zabierzesz. Nie chcę

nic, co należało do Drake'a.

Sierżant aż podskoczył na ławie.

— Gdzie ten skarb?

— Zakopaliśmy na pustyni. W jukach.

— Poprowadzisz mnie tam, Colorado, prawda? Spojrzałem porozumiewawczo na

Karola. Pochylił się ku mnie i szepnął:

— Wygląda na to, że Drake nie miał nic wspólnego ze skarbem Lessera.

Skinąłem głową.

— Słuchaj, Francis — odparł traper. — Już ci mówiłem, że nie mamy chwilki

czasu do stracenia. Prosimy cię o pomoc, a ty nie tylko odmawiasz, ale jeszcze

chcesz mnie odwieść od pogoni. Nie, nie pojadę z tobą. Ale opiszę miejsce, trafisz

na ślepo.

W odpowiedzi sierżant raz jeszcze potwierdził swą decyzję. Wraca do Huachuca.

Konie ma tak zdrożone, że lada dzień mogą paść.

Sądziłem, że teraz wybuchnie kłótnia, bo nie w smak to poszło traperowi.

Widziałem po jego minie. Ale nie: Musieli się znać od dawna i pozostawać w

zażyłych stosunkach. Colorado najpierw machnął ręką, a potem nieoczekiwanie

roześmiał się. Po sekundzie zawtórował mu Dawson.

— Do licha! — powiedział. — Nie będziemy się spierać z powodu takiego

człowieka!

— Do licha, Francis! Pomyślałem tak samo. Teraz już szybko doszli do

porozumienia. Sierżant miał zabrać ze sobą panią O'Brien z synem i obu naszych

jeńców. Jeden kłopot spadł nam z karku. Sierżant nieco się krzywił, że będzie

musiał wlec ze sobą dwu ludzi wcale nie związanych ze sprawą Drake'a.

— Co mam z nimi począć? O co ich oskarżacie i gdzie są dowody?

— Dostarczysz ich do fortu. To członkowie tej samej bandy Lessera. A poza tym,

oni musieli zabić Drake'a. Nikt inny. A więc to twoja sprawa.

Nie zabierałem już głosu, Colorado słusznie przypuszczał. Z tego, co nam

opowiadała pani Lucy, przecież wynikało, iż przed naszym przybyciem wybuchła

na farmie strzelanina. Prawdopodobnie Drake chciał się tu schronić przed

pościgiem. Zobaczywszy, że farma jest zamieszkała, zdecydował się uciekać

dalej. A może postanowił zamienić sobie konia? Czy chciał kupić nowego, czy

też po prostu ukraść, o tym mogli wiedzieć tylko nasi jeńcy. W wyniku

strzelaniny został ranny. Nikt go nie gonił. Ludzie Lessera mieli obowiązek

pilnowania pani O’Brien.

Wreszcie ułożyliśmy się do snu. Ale bez Colorado. Ten spędził noc na rozmowie

z sierżantem.

Samotny trop

Jeszcze szary przedświt okrywał ziemię, gdy Colorado bezceremonialnie ściągnął

nas z legowisk. W godzinę później dwa oddziałki opuszczały farmę udając się w

dwu przeciwnych kierunkach. Sierżant Dawsan, posuwając się po naszych

wczorajszych tropach, najpierw miał dotrzeć do grobu Drake'a i wydobyć zako-

pane przy nim juki z kosztownościami, a później odprowadzić O’Brienów do

Santa Rosa. Co się tyczy naszych jeńców, Colorado rzekł mu przed samym roz-

staniem:

— Rób sobie z nimi, co chcesz. Możesz ich nawet puścić wolno, ale nie

wcześniej, niż za tydzień. Pamiętaj jednak, że to najpewniej oni zastrzelili

Drake'a!

Po tej zwięzłej deklaracji sierżant i Colorado raz jeszcze uściskali się serdecznie.

— Kiedy się zobaczymy?

— Któż to odgadnie, Francis?

— Odwiedź mnie w Huachuca. Będę czekał.

— Obiecuję.

Przysłuchując się tej rozmowie nie przypuszczałem, że do tego spotkania nigdy

już nie dojdzie...

Kopyta wzbiły obłoczki brązowoceglastego pyłu. Znowu jechaliśmy przez

pustkowie. Wiódł nas Colorado, dziwnie jakoś milczący, prawie ponury. Czyżby

nań tak oddziałała nocna rozmowa z sierżantem?

Po godzinie jazdy traper zatrzymał konia czekając, aż się przybliżymy.

— A to co? — krzyknąłem spojrzawszy na ziemię.

— Ano... drugi trop. Jak wam się podoba?

W miejscu, w którym stanęliśmy, świeże odciski kopyt dołączały do szerokiego

pasa zdeptanej ziemi. Bez wielkiego wysiłku można było stwierdzić, iż nowy

podróżny zmierzał w tym samym kierunku, co ścigana przez nas grupa.

— Jakoś zbyt często spotykamy samotnych jeźdźców w tych stronach —

stwierdził Karol.

Colorado nawet się nie uśmiechnął. Zauważyłem, że ile razy zahaczano w

rozmowie o Rogera Drake, tyle razy markotniał.

— Ruszajmy — powiedziałem. — Im prędzej pojedziemy, tym szybciej

odkryjemy prawdę. Kto wie, może to jakiś uczciwy człowiek nieświadomie

zmierza prosto w łapy opryszków?

Stary traper przecząco potrząsnął głową.

— O co chodzi?

— O trochę cierpliwości, doktorze. Mnie również pilno widzieć Samuela na

wolności, ale niekiedy nadmierny pośpiech opóźnia rozwiązanie sprawy. Dlatego

proponuję, abyście obaj jechali tropem Lessera, tylko nieco wolniej. Żebym was

mógł dogonić.

— Co pan zamierza, Colorado? — zapytał Karol.

— Sprawdzić, skąd biegnie ten nowy ślad.

— Takie badanie może potrwać bardzo długo — zauważyłem.

— O, nie, nie. Tak daleko nie pojadę. Przekonam się tylko, czy tropy nie wiodą z

opuszczonej farmy.

— To niemożliwe! — zawołałem.

— Wszystko jest możliwe, doktorze. No, w drogę.

To rzekłszy zawrócił z miejsca i pognał galopem.

— Co mu strzeliło do głowy? — powiedziałem półgłosem.

— Coś podejrzewa, ale co, jeszcze nie wiem. A w ogóle... to jakiś zbyt dla mnie

zagadkowy człowiek. Nie podoba mi się...

— Co ci się nie podoba? — zapytałem zaskoczony takim stwierdzeniem.

— Widzisz... Wjechaliśmy na niebezpieczną ścieżkę. Lubię w takich wypadkach

coś niecoś wiedzieć o towarzyszach broni. Ciągle miałem nadzieję, że wreszcie

się rozgada, a tu nic. Kto to może być u licha?

— Przecież nie zbrodniarz, nie oszust ani niebieski ptak — spróbowałem w żart

obrócić całą sprawę.

Ale Karol zareagował na to z zupełnie ponurą powagą:

— Jakbyś zgadł! Pewnego dnia przez chwilę zastanawiałem się nad tym.

— Cooo?! Skąd takie przypuszczenie?

— Odrzuciłem je. Raczej to jakiś “nawrócony" przestępca i stąd znajomość z

tamtym sierżantem.

— Jeśli “nawrócony", wszystko w porządku — rzekłem swobodnym tonem.

— Nic więcej cię nie gnębi?

Pominął moje pytanie.

— To nie jest typowy traper. Ja to czuję.

— Nie wiem, co u ciebie znaczy słowo: typowy. Dla mnie Colorado stanowi co

prawda również zagadkę, ale nie taką, jaką masz na myśli.

Mruknął coś i przez chwilę staliśmy w milczeniu. Ale że Karol poruszył bardzo

interesujący mnie temat, nie wytrzymałem długo.

— Zauważyłeś, jak się zachował przy tym Drake'u?

— Właśnie! To pewnie dawny kumpel. O coś się pożarli.

— O nie, nie tak! — zaprzeczyłem energicznie.

— Błądzisz po mylnych tropach! Z zachowania się Colorado wysnułem inne

wnioski. Prędzej Drakę był kiedyś uczciwym człowiekiem, niż ten “nietypowy"

traper przestępcą.

— Jasnowidzenie? — zapytał ironicznym tonem.

— Nazwij to, jak chcesz, Karolu. Twoja podejrzliwość nie opiera się na żadnych

faktach.

— A twoja wiara wynika chyba z naiwności! Niewiele brakowało, a

pokłócilibyśmy się na dobre.

Spostrzegłem się w czas i nieco spuściłem z tonu.

— Nie poznaję cię, Karolu. Co zarzucasz Colorado? Brak odwagi?

Nieuczciwość? Nieznajomość terenu? Jako traper sprawuje się znakomicie, a

jako człowiek... Jego decyzja w sprawie O'Briena najlepiej o nim świadczy. A to,

że nas oswobodził?

— Gdyby było inaczej, Janie, nie zdecydowałbym się jechać z nim razem na tak

niebezpieczne przedsięwzięcie. Jednak lubię dokładnie wiedzieć, z kim mam do

czynienia. Zwłaszcza w takich sytuacjach. Coś w tym wszystkim się kryje i to mi

nie daje spokoju.

Klepnął wierzchowca po szyi i ruszyliśmy stępa.

— To świeży trop — zauważyłem zmieniając temat. Brak mi było argumentów

na przekonanie Karola, że się myli.

— Pochodzi sprzed paru godzin zaledwie. Jegomość gnał galopem. Spójrz.

Wierzchnie warstwy piasku zostały poodrzucane, wgłębienia kontrastują z

otoczeniem ciemną barwą, jeszcze z nich wilgoć nie wyparowała. Colorado

przypuszcza, że ten jeździec jechał z farmy. Ale ani słówka nie powiedział, na

czym opiera swoją teorię. Tego właśnie nie lubię. A poza tym, czy to możliwe,

abyśmy przeoczyli tamtej nocy obecność jeszcze trzeciego człowieka?

— Który zamiast natychmiast zmykać ukrywał się aż do świtu — dodałem. —

Nie. Colorado na pewno się myli. Tam nikogo więcej...

W tym miejscu umilkłem. Przypomniałem sobie nagle tętent, jaki usłyszałem

czekając na powrót Colorado i Karola. Wówczas sądziłem, że padłem ofiarą

złudzenia. A może to nie było złudzenie?

— Masz niekiedy dziwny zwyczaj przerywania zdań w połowie — zauważył mój

towarzysz. — Co cię tak zatkało?

— Widzisz, ostatniej nocy... — i tu zwierzyłem się ze swych wątpliwości.

— Czy odgłos tętentu się oddalał? Przypomnij sobie, to ważne.

— Jakoś na to nie wyglądało. Słyszałem go nagle i nagle ucichł.

— Może nie słuchałeś uważnie? Odgłos mógł narastać stopniowo, zwróciłeś nań

uwagę wówczas, gdy był najsilniejszy.

— Prawdopodobnie tak właśnie było. Ale potem znowu nastała cisza, więc

sądziłem, że musiałem się przesłyszeć. Dlatego nikomu o tym nie wspominałem.

— Hm, jeśli to są tropy nocnego przybysza...

— To co?

— To nie był na pewno nasz przyjaciel.

— Dlaczego?

— Prosta sprawa: zabłąkany podróżny szukałby schronienia na farmie, a nie

trzymał się od niej z dala.

— Jeżeli ten trop istotnie biegnie tu z farmy..

— To się okaże.

Kiwnąłem głową. Od tej chwili jechaliśmy w milczeniu. Robiło się coraz cieplej,

aż oczy poczęły mi się kleić. Nic w tym dziwnego, przecież prawie nie spałem od

dwudziestu czterech godzin! Sam nie wiem kiedy wpadłem w jakąś półdrzemkę,

z której wyrwało mnie nagłe zatrzymanie się wierzchowca. Przede mną koń

Karola szczypał jakiś szary badyl wyrastający z piachu, a jego pan, z ręką

przyłożoną do czoła, spoglądał za siebie.

— Colorado wraca — oznajmił.

— Już? — zdziwiłem się.

— Dopiero — sprostował mój towarzysz. — Spałeś przez kilka godzin.

Zabrzmiało to jak wyrzut, więc tylko mruknąłem:

— Mogłeś mnie obudzić.

— Nie było potrzeby. No i jak tam, Colorado? — zapytał, kiedy w tumanie kurzu

traper zatrzymał przed nami konia. I wierzchowiec, i jeździec pokryci byli od

głów do pięty jednolitym w kolorze czerwonym pyłem.

— Tfu, do diiabła! Piasek mi zgrzyta w zębach, piasek mam za kołnierzem, nawet

w butach. Nigdy jeszcze nie pędziłem tak szybko po tak paskudnym terenie.

— Po cóż było tak gnać?

— Trochę się obawiałem, iż was nie ujrzę.

— Co się stało? — zaniepokoił się Karol.

— Ten trop wiedzie do farmy! Ale to jeszcze nie wszystko. Znalazłem miejsce, w

którym tajemniczy jeździec oddzielił się od grupy Lessera.

— Dziwna historia — bąknął.

— Nie tak bardzo, doktorze. Po prostu Lesser czegoś zapomniał, a może coś

chciał jeszcze przekazać swoim ludziom pozostawionym na farmie i już z drogi

wysłał umyślnego gońca. Jestem pewien, że ten goniec spostrzegł nas, dlatego się

w farmie nie pokazał. Musiał widzieć i żołnierzy. Chyba tylko temu wypadkowi

zawdzięczamy fakt, iż Lesser — zawiadomiony o wszystkim — nie zawrócił, aby

oswobodzić swych ludzi i na nowo uwięzić panią Lucy i jej syna, a przy okazji

nas.

— To prawdopodobne — zauważyłem.

— To pewne. Jak również i to, że Lesser obecnie wie, iż gnamy jego tropem i że

nie towarzyszą nam indiańscy wojownicy. To mu doda śmiałości. Lękałem się, że

wpadniecie w zasadzkę.

— Lesser jest przekonany, że towarzyszą nam żołnierze — wtrąciłem — nie

będzie ryzykował nierównej walki.

— Pod warunkiem, że jego wysłannik nie czekał do świtu pod farmą i nie był

świadkiem naszego rozstania się z sierżantem.

— To brzmi nieprawdopodobnie — odparł Karol. — On nie mógł czekać do rana,

zbyt ważną uzyskał informację. A poza tym okolica jest otwarta na wszystkie

strony świata. W świetle dziennym łatwo dostrzec z daleka nawet samotnego

jeźdźca. A przecież nikogo nie zauważyliśmy.

— Prawda. Tylko że wysłannik Lessera jechał zupełnie inną drogą niż my, a więc

musiał się liczyć z naszym pościgiem. To oczywiście moje przypuszczenia.

Zobaczymy, jak kij popłynie. Trzeba mieć teraz oczy na wierzchu głowy, a uszy

wyciągnąć jak najdalej. Inaczej nie wyplączemy się cało z tej kabały. No,

ruszamy!

I pojechaliśmy. Męcząca to była jazda dzięki swej monotonii. Ciągle ten sam

czerwonobrązowy piach; jakieś zapadliny, na dnie których rosły niekiedy

zakurzone kaktusy o grubych kolcach i potężnych odgałęzieniach,

przypominających fantastyczne drogowskazy; samotne pagórki o obłych

kształtach, na koniec — długie pasma gruntu zawalone tu i ówdzie bryłami

wyschłej i twardej jak kamień gliny. Ponad tym wszystkim dzwoniąca w uszach

cisza, mącona jedynie głuchymi uderzeniami końskich kopyt.

Na szczęście, już w drugiej połowie dnia poczęły się coraz częściej ukazywać

drobne pasemka trawy o spłowiałej barwie, piasek znikał, aż nagle — dziwny

kaprys natury: ukazała się murawa ciesząca oczy świeżą zielenią. Od razu

poczułem się raźniej, a konie przyśpieszyły biegu.

Słońce dotykało swym rąbkiem linii horyzontu, gdy ujrzeliśmy dalekie zarysy

jakichś zabudowań.

— Tego nam właśnie brakowało — stwierdził Colorado. — Nareszcie będę mógł

się obmyć z piachu.

Po pół godzinie usłyszeliśmy szczekanie psów, a w chwilę później dostrzegli już

zupełnie wyraźnie dom o spadzistym dachu i wąską smużkę dymu bijącą z

komina ku błękitnemu niebu. Nieco z boku zauważyłem ogrodzenie sporządzone

z grubych bali, tak zwany w tych stronach corral dla bydła, którego spore stado

właśnie nadciągało ku nam gdzieś z głębi prerii. Przybiegły dwa potężne psy i

warcząc krążyły dokoła. Wreszcie ujrzeliśmy ganek domu wsparty na ozdobnych

kolumienkach. Na ganku stal mężczyzna ze strzelbą w ręku i bacznie się nam

przyglądał. Colorado ściągnął cugle.

— Dobry wieczór — powiedział. — Czy możemy u was skorzystać z noclegu?

Nie jesteśmy wymagający, starczy wiązka siana dla każdego.

Już chciałem zeskoczyć z siodła. W tych bezludnych okolicach gościnność jest

przecież nie tylko grzecznością, ale i obowiązkiem. Nie wolno odmówić

schronienia, gdy dokoła ciągnie się pustka. Zresztą, dla osadnika każde

odwiedziny to jedyna w tych stronach rozrywka, jedyna możliwość posłuchania

wieści z dalekiego świata. Dlatego znieruchomiałem ze zdumienia, gdy

usłyszałem słowa gospodarza:

— Obawiam się, że w naszym domu nie będzie dla was miejsca.

— Och — Colorado wcale się nie stropił tą oschłą odpowiedzią — możemy spać

pod gołym niebem.

— Możecie spać, gdzie chcecie, byle nie tu i... jak najdalej stąd.

To już było coś więcej niż odmowa. Obraza. Ale stary traper nie dał się

wyprowadzić z równowagi. Chęć obmycia się z kurzu musiała być silna.

— Ależ oczywiście — odparł. — Skoro jesteśmy tak niemile widziani, nie

pozostaniemy dłużej, a w drodze ostrzeżemy innych, aby was nie niepokoili. Czy

możemy napoić konie?

W trakcie tych słów dostrzegłem, jak w głębi werandki uchyliły się drzwi. Drugi

mężczyzna, również ze strzelbą w ręku, stanął obok pierwszego.

— O co chodzi? — zapytał grubym głosem.

— To właśnie oni — odparł nasz rozmówca.

— Aha, oczekiwaliśmy was. Nie macie tu co robić. Nikt z nas nie gra w karty.

— Co takiego? — Colorado podniósł głos o jeden ton wyżej.

Czułem, że zanosi się na awanturę. Karol również musiał to zauważyć, bo

natychmiast wtrącił się do rozmowy:

— Dżentelmeni — powiedział — to jakieś nieporozumienie. O jakie karty wam

chodzi?

— O jakie? Wiadomo, do gry.

— Wybaczcie, ale nadal niczego nie pojmuję. Czyżbyśmy wyglądali na

szulerów?

— Wyglądacie czy nie wyglądacie, na jedno wychodzi. Fakt, że gracie niezbyt

uczciwie.

— Przepraszam — wtrąciłem się z kolei. — To jakiś kiepski dowcip. Ci panowie

— wskazałem na werandkę — szukają pozorów, by nas nie przyjąć. Nie

będziemy ich prosić. Jedźmy!

Ostatnie słowo powiedziałem głośno i gniewnie.

— Poczekaj, Janie — zmitygował mnie Karol. — Nie zostaniemy tu, ale chyba

warto sprawę wyjaśnić. — A zwracając się do nieznajomych zapytał: —

Powiedzcie nam, panowie, od kogo uzyskaliście taką informację?

— Przestrzeżono nas. A kto... co to was obchodzi?

— Wszystko rozumiem — odezwał się znowu Colorado. — Gościło tu przed

nami kilku ludzi. To oni was tak okłamali. Nie jesteśmy szulerami ani rabusiami.

To my ścigamy rabusiów.

— Kogo tam ścigacie, to wasza sprawa — odezwał się starszy mężczyzna — ale

nie radzę gonić tych, którzy bawili tu przed wami.

— I czemuż to?

Obaj nieznajomi roześmieli się głośno,

— Dlaczego? Dlatego, że tamtym ludziom przewodzi pewien słynny traper,

Karol Gordon, o przezwisku Wielki Bóbr. Słyszeliście o nim?

— To świetne — stwierdził Karol rozbawionym tonem. — Wielki Bóbr się

rozdwoił, jak z tego wynika. Jednego macie przed sobą, a drugi w tej chwili

ucieka, aż się za nim kurzy. Rzecz byłaby zabawna, gdyby nie zagrażała mieniu, a

może i życiu spokojnych osadników — a zwracając się do nas: — Nie

powinniśmy stąd odjeżdżać, dopóki nie wytłumaczymy tym panom, że się mylą.

— Obejdzie się bez tłumaczeń. No, jazda, albo was poszczuję psami.

— Daj spokój, Karolu — szepnąłem. — Nie przekonamy ich.

— Fred — odezwał się starszy mężczyzna — sprowadź ludzi, za długo to trwa!

Colorado skinął ku nam ręką:

— Poszukamy szczęścia gdzie indziej.

Powiedziawszy to uderzył konia po zadzie i z miejsca ruszył cwałem. Karol nie

upierał się dłużej. Minęliśmy dom mieszkalny, zabudowania gospodarcze i

zagrodę dla koni. Tu traper przyhamował wierzchowca, a gdy zrównaliśmy się z

nim, powiedział:

— Nie zajedziemy daleko, już się ściemnia. Skręćmy byle gdzie, może

znajdziemy wodę. Ale ten Lesser! Tak nas urządzić!

Skierowaliśmy się w prawo, wprost na czerwoną tarczę zachodzącego słońca.

Nieprzewidziana przeszkoda wstrzymała dalszą jazdę. Z głębi prerii zganiano —

prawdopodobnie do wieczornego wodopoju — bydło. Stado krów, porykując,

zbijając się w grupy lub rozpraszając, otoczyło nas niespodziewanie i poczęło

spychać na pobliskie ogrodzenie. Zaraz jednak pojawiło się trzech konnych

pastuchów. Krzycząc i trzaskając z długich rzemiennych batów zdołali zmusić

stado na pół zdziczałego bydła do szybkiego biegu. Całe szczęście, bo mój

wierzchowiec począł już chrapać i drżeć, przyparty do grubej belki ogrodzenia.

Odetchnąłem, gdy ostatnia rogata sztuka minęła nas w niezdarnym kłusie.

Kawalkadę zamykał jeszcze jeden pastuch. Być może nadzorca, bo ubranie nosił

znacznie schludniejsze niż jego towarzysze. Przejeżdżając obrzucił nas uważnym

spojrzeniem i... raptownie zatrzymał konia.

— Czy mnie wzrok nie myli? — zawołał. — Przecież to Colorado! Sam Colorado

— powtórzył. — Dokąd to dobre bogi prowadzą?

Stary traper przymrużył oczy, a potem powiedział, przeciągając sylaby:

— Davy Paterson... Coś podobnego. Nie przypuszczałem, że się jeszcze

spotkamy, chłopcze. Myślę, że już nie polujesz na łosie? Przyznaj się. Ileż to lat?

— Będzie z dziesięć — odparł zagadnięty. — Chodźcie ze mną, przecież nie

możemy się tak minąć jak obcy. — A widząc nasze stropione miny dodał: —

Chyba się nie spieszycie. Już prawie noc. Nocna jazda licha warta.

Colorado krótko wyjaśnił, co nas tu spotkało. Davy roześmiał się:

— Nic o tym nie wiedziałem. Od świtu uganiam się za bydłem. Wszystko zaraz

załatwię. No, jedziemy.

Spojrzeliśmy na siebie porozumiewawczo i zawróciliśmy konie.

— Zdumiewające — odezwał się Colorado do cowboya. — Czy wiesz, że jesteś

trzecim znajomkiem, którego spotykam w ciągu dwu ostatnich dni? To chyba

musi coś znaczyć. Co, doktorze? — zwrócił się do mnie.

Wzruszyłem ramionami:

— Doprawdy nie wiem, o czym pan myśli.

— To chyba jakaś dobra... albo zła... wróżba.

— Ach, o to chodzi! Nic a nic nie rozumiem się na wróżbach. Może panu wyjaśni

jaki indiański czarownik, ja nie potrafię.

— Nigdy nie miał pan żadnych przeczuć?

— Nigdy. Nawet gdy straciłem pracę w szpitalu, co było dla mnie wówczas

dotkliwą klęską.

— Przepraszam — odparł i znowu zwrócił się do cowboya: — Davy, Davy, jakże

się cieszę, że cię widzę. Wyrosłeś na kawał chłopa!

— To pana zasługa, Colorado.

— Jaka tam zasługa? Ot, prosty przypadek.

Właśnie podjeżdżaliśmy do małego placyku. Davy Paterson wysunął się nieco

naprzód. Musiał się cieszyć dużym zaufaniem właściciela farmy. Teraz rzecz

poszła jak z płatka. Przeproszono nas i wprowadzono do wnętrza z honorami,

jakich mógłby oczekiwać gubernator stanu, gdyby taki tu istniał *.

Zdziwiłem się ujrzawszy przy stole samych mężczyzn. W trakcie rozmowy

okazało się, iż gospodarz miał tylko jednego syna, ale spodziewano się właśnie

następnego potomka. Żona wraz ze swą matką pojechały aż do St. Louis nad

Missouri. Szmat drogi! Dobrze musiało się powodzić farmerowi, jeśli się

zdecydował na poniesienie takich kosztów podróży, a następnie i szpitala, w

którym na świat miało przyjść drugie dziecko.

Tak więc tylko mężczyźni czynili honory domu. Tym większe, iż poczuwali się

do winy. Obaj, ojciec i syn, starali się zatrzeć niemiłe wrażenie pierwszego

przyjęcia. Oczywiście wyjaśnili powody swego postępowania.

Rankiem tego samego dnia przybyło do farmy sześciu jeźdźców. Jeden z nich,

wyglądający na przywódcę, oświadczył, że nazywa się Gordon, że jest

westmanem i że ze swymi ludźmi ściga bandę opryszków grasujących w

zachodniej części Nowego Meksyku.

Nowy Meksyk nie miał gubernatora, prawa stanowe uzyskał dopiero w 1912 r.

— Przyjęliśmy niespodziewanych gości, jak można najlepiej — opowiadał

farmer. — Chcieliśmy ich zatrzymać na dłużej, ale bardzo się spieszyli i po paru

godzinach postoju ruszyli dalej.

— Aż po paru godzinach? — zagadnął Colorado. — Czy czekali na kogo?

— Nie, tylko konie mieli bardzo pomęczone. Trzy z nich zgodziłem się zamienić.

— Dobrze przynajmniej, że nie sześć — powiedział Colorado. — Ale i tak będą

teraz szybsi.

— Doprawdy nie moja to wina — tłumaczył się gospodarz. — Wzięliśmy za

dobrą monetę wszystko, co mówili... Żeby rzec prawdę, chciałem wymienić

wszystkie sześć, ale nie miałem pod ręką lepszych wierzchowców.

Wybuchnęliśmy gromkim śmiechem.

— To był Tom Lesser — wyjaśnił Colorado. — Przed rokiem uciekł z Arizony po

likwidacji bandy. Może pan słyszał o tym?

— Coś mi się obiło o uszy.

— A przed odjazdem ostrzegł was przed nami, tak? — wtrąciłem.

— A jakże. Powiedział, że w tych stronach krąży trójka oszustów wyłudzających

od osadników pieniądze pod różnymi pozorami, przede wszystkim grą w karty,

no i... po trochu... kradnących. Doprawdy, bardzo mi...

— Nie ma o czym mówić? — wtrącił się Karol. — Widział pan dokładnie całą

szóstkę?.

— Jak was w tej chwili.

— Czy nie zaskoczyło pana zachowanie się któregoś?

— Zachowanie?

— Chodzi mi o to, czy któryś z tej gromadki różnił się od innych w sposób

zwracający uwagę?

— Hm, trudno mi na to odpowiedzieć. Fred — zapytał syna — nie zauważyłeś

czegoś takiego?

— Nie ojcze. Wszyscy byli bardzo gadatliwi, bardzo hałaśliwi. Ot, takie wesołe

chłopaki. Wszyscy z wyjątkiem tego chorego.

— Chorego? — wpadł mu w słowo Colorado. — Wyglądał na chorego? Po czym

pan to poznał?

— Prawie nie odzywał się. Jeden z towarzyszy wyjaśnił mi, że cierpi na gardło.

— To Samuel —— stwierdził traper. — Na pewno on.

— Czemu nie wezwał pomocy? — krzyknąłem.

— Ba, łatwo to panu powiedzieć. Samuel zgłupiał widać do reszty. W tym

wypadku trudno jednak mu się dziwić. Nic nie wie o tym, że żona i syn znajdują

się już na wolności. Zastraszono biedaka. Nie śmiał słówka pisnąć. Pewnie mu

zagrozili śmiercią najbliższych.

— Lesser nic by na tym nie zyskał — wtrąciłem.

— Na pewno. Nawet nie wierzę, że zdecydowałby się na taki krok. Ale Samuel

wierzy. Dlatego milczał. Czy możecie powiedzieć, jak wyglądał ten chory? —

zwrócił się do gospodarza.

Obaj zastanowili się chwilę, na koniec, uzupełniając się wzajemnie, z grubsza

opisali interesującą nas postać. To był O'Brien.

Reszta wieczoru upłynęła na mało ciekawej pogawędce. Colorado prawie nie brał

już udziału w rozmowie. Nad czymś rozmyślał. Potem przysiadł się do Patersona

i długo z nim gawędził. Gwiazdy już dawno pokryły niebo, gdy farmer przeprosił

nas, tłumacząc się późną porą.

Tej nocy spałem na materacu staroświeckiego łoża, pod dachem i bez obowiązku

odprawiania warty. Nazajutrz, obficie zaopatrzeni w żywność, ruszyliśmy w

dalszą drogę. Paterson odprowadził nas kawałek, a później długo jeszcze żegnał

się z Colorado.

Pułapka

Jechaliśmy prerią lekko falistą i z rzadka porosłą trawą. Horyzont zamykało

szarosiwe pasmo gór. W słońcu poranka wydawało się, iż paruje lekką mgiełką.

Od chwili opuszczenia farmy minęły już dwie noce i dwa dni. Trop był wyraźny:

szeroki pas śladów nie przecięty żadną ścieżką ani dróżką wśród tych bezdroży.

Po nielicznych wędrowcach, jacy tędy kiedyś przejeżdżali, wiatr dawno zamazał

wszelkie znaki.

Gdzieś koło południa dostrzegliśmy pierwsze wzniesienia. Ukazały się przed

nami pagórki porosłe jałowcem i kępkami pinii, a dalej drzewa. Dokoła pachniało

szałwią. Po jakimś czasie ujrzeliśmy potężne bloki piaskowca o dziwacznych

kształtach i kolorach, wysokie niby wieże średniowiecznych zamków. Nad wie-

czorem mieliśmy przed sobą, tuż, tuż, spadziste zbocza, gęsto porosłe białą i

niebieską jodłą lub meksykańską sosną. W zapadającym mroku nie sposób było

jechać dalej. Rozbiliśmy obóz nad brzegiem maleńkiego ruczaju, wypływającego

z gardła wąskiej doliny, wrzynającej się w głąb czarnych borów. Jałowcowe

gałęzie płonęły z delikatnym trzaskiem, napełniając powietrze zapachem żywicy.

Zaopatrzeni obficie na farmie, nie mieliśmy teraz kłopotu z żywnością. Colorado,

spenetrowawszy jak zwykle najbliższą okolicę i stwierdziwszy, iż nie ma tu

nikogo poza nami, zakrzątnął się koło wieczerzy. Przyrządził, z wprawą za-

wodowego kucharza, znakomity posiłek, tak potrzebny po całodziennej jeździe.

— Tego Patersona, cośmy go spotkali na farmie — odezwał się nieoczekiwanie

— poznałem przed laty w podobnych stronach, w jakimś odgałęzieniu Gór

Skalistych. Tak samo rósł tam las i ciurkał strumyczek. Ba, nawet okoliczności

były podobne. Ścigałem pewnego jegomościa, deptałem mu po piętach, aż mi się

w końcu wymknął.

— Kiepska to dla nas przepowiednia — wtrąciłem.

— Ech, co jeden, to nie piątka — odparł. — Samotnemu łatwiej zaszyć się w

leśnej głuszy.

— Nie byłbym taki pewien — powiedział Karol. — Zauważcie tylko: oni

wszystko o nas wiedzą. Ostatni wypadek przedstawia się dość tajemniczo.

— Co masz na myśli, Karolu?

— Uprzedzili o naszym przybyciu farmera. Skąd Lesser dowiedział się, że

będziemy go ścigać tylko w trójkę? A nie na przykład z oddziałem wojska?

— To rzeczywiście dziwne — odparłem. — Przecież uważamy, iż wysłannik

Lessera opuścił farmę przed naszym rozstaniem się z sierżantem.

— Z tego wniosek — stwierdził Colorado — że goniec Lessera wyjechał z farmy

znacznie później, niż przypuszczaliśmy.

— Nic teraz nie wymyślimy, lepiej dokończ swego opowiadania — zwrócił się

Karol do Colorado.

— A więc... Patersona spotkałem w zupełnie dzikiej okolicy i gdyby nie to

spotkanie, pewnie biedak nie chodziłby już po ziemi. Wyobraźcie sobie piękny,

słoneczny dzień, góry porosłe ciemnym lasem i dolinę pokrytą wiosenną trawą.

Na tej trawie widniały tropy wyraźne jak jajko na patelni. Gnałem wówczas tymi

tropami, ale coraz ostrożniej. Odciski kopyt stawały się tak świeżutkie, jak mleko

prosto od krowy. Więc nieco wstrzymałem bieg konia. Gdybym tego nie uczynił,

prawdopodobnie nie zauważyłbym Patersona i nie byłoby o czym mówić. Ale

stało się inaczej. Rozglądałem się na wszystkie boki i na ziemię przed sobą.

Dostrzegłem, iż półokrągłe odciski podków są teraz zupełnie czarne. Dolinka

okazała się podmokłym bagienkiem. To był sygnał ostrzegawczy. Zlazłem z

konia, cugle zarzuciłem mu na kark, a moja szkapa ruszyła za mną jak wierny

pies.

Krok za krokiem posuwałem się dalej, aż zbocza tworzące dolinkę rozbiegły się, a

przed sobą w odległości kilku jardów dostrzegłem falujący łan wysokich trzcin.

Trop, za którym postępowałem, wił się jak wąż, później skręcił w lewo, pod samo

lesiste zbocze. Właśnie wówczas usłyszałem strzał. Możecie sobie wyobrazić, co

to za wrażenie! Rzuciłem się w bok i biegłem nie zważając na to, iż murawa ugina

się pod moimi butami. Nie wiedziałem, kto strzelił i do kogo. A może właśnie do

mnie? Ale nie słyszałem świstu kuli. Tym bardziej należało się przekonać. I nagle

ujrzałem. Nie człowieka, nie! Rosochaty zwierz, wielki jak dobrej wagi cielę, z

trzaskiem łamał trzciny i parł w stronę lasu. Był do mnie zwrócony bokiem, a

więc nie ja go wystraszyłem. Pobiegłem za nim ściskając strzelbę w garści. Ale

okazał się szybszy. Przebrnął już trzciny i gnał kłusem w kierunku zbocza. Po raz

drugi zahuczało i wówczas ujrzałem sprawcę hałasu. Uciekał, jak to się mówi, na

złamanie karku, a za nim galopował łoś. Bo to był właśnie łoś! Wiecie, jak

wygląda, gdy się go rozwścieczy?

Karol skinął potakująco głową.

— Stado pędzących bizonów to jeszcze nic w porównaniu z nim. Przed stadem

można uskoczyć w bok, minie cię, ale przed podrażnionym łosiem nie umkniesz.

Dogna cię, uderzy rogami i koniec. Tak, tak, dżentelmeni.

Więc nie miałem co się namyślać, jeśli nieznany strzelec miał wyjść cało z

opresji. Zatrzymałem się, flintę przyłożyłem do ramienia, pociągnąłem za

cyngiel. Zwierz podskoczył i runął między drzewa lasu. Odczekałem chwilkę,

nabiłem broń i podszedłem bliżej. Łosie mają twarde życie, ale ten był już

nieruchomy jak kamień.

— Panie strzelec! — zawołałem. — Pokaż no się!

Wyjrzał zza jakiegoś krzaka, a wyglądał jak kolczatka. Zgubił kapelusz, włosy

mu sterczały jak u straszydła, a odzież miał naszpikowaną gałązkami i igłami

jodły. Roześmiałem się na jego widok. To był młodziutki chłopiec. Blady jak

księżyc, dychał jak miech kowalski. Kiedy mnie ujrzał, wytrzeszczył oczy.

Zerknął na leżącego łosia i począł mi dziękować.

— Strzelba mi drgnęła — powiedział — i żeby nie pan... — tu pobladł jeszcze

bardziej, więc krzyknąłem, żeby poszukał swej broni. Dopiero wówczas

zapomniał o przerażeniu. Strzelbę szybko odnalazł. Wyglądała niczego, zupełnie

jakby ją przed chwilą wyniesiono ze sklepu. Na mój gust była zbyt nowa i na

pewno jeszcze nie przestrzelana.

— Dwa razy ci ta pukawka drgnęła, chłopcze — powiadam. — Więcej na łosie

nie poluj, chyba że się nauczysz strzelać.

Pokazałem mu łeb zwierzęcia:

— Trafiłeś tylko raz, i to bardzo niefortunnie. Kula nie przebiła kości czołowej,

ześliznęła się powodując płytką ranę. To właśnie rozwścieczyło zwierzę.

Bardzo się stropił. Szukał jeszcze śladu drugiej kuli, ale nie znalazł.

— Tak, tak — powtórzyłem — dopóki się nie nauczysz dobrze trafiać, unikaj jak

ognia łosi, niedźwiedzi i pum. Możesz sobie pozwolić tylko na antylopy i na jakiś

mniejszy drobiazg. Ale powiedz mi, co tu robisz i dokąd zmierzasz?

I wyobraźcie sobie, że on... donikąd nie zmierzał! Opowiedział, iż przywędrował

ze wschodu, żeby zostać łowcą skórek. Myślałem, że sobie kpi ze mnie, ale nie,

mówił zupełnie poważnie. Wyjąłem z kieszeni półdolarówkę, wetknąłem w pień

drzewa i kazałem mu strzelać. Z odległości dwudziestu kroków trafił dopiero za

trzecim razem.

— Mój chłopcze — powiedziałem — wracaj na wschód. Boję się, że w

przeciwnym wypadku zginiesz najbliższego dnia pod pazurami niedźwiedzia lub

łosiowymi racicami! Któż ci poradził wybrać taki niebezpieczny zawód?

Okazało się, że nikt mu nie radził. Nasłuchał się bajęd o Dzikim Zachodzie, nie

będę powtarzał, czego. Możecie się domyślić. Chłopiec ma zamożnego wujaszka.

Dostał w prezencie broń, ekwipunek, konia. Chłopak głupi, bo młody, ale że tacy

głupi byli wujaszek i rodzice, temu się nadziwić nie mogę. Kazałem smarkaczowi

natychmiast wracać do taty i mamy. Uparł się, że nie. Ambitny. Nie dałem za

wygraną. Spędziliśmy z sobą prawie dwa miesiące. Ja polowałem, on — nadal

psuł proch i kule. Wreszcie przekonał się, że z tych futerek nic nie wyjdzie. Ale

wracać nie chciał. Ano, poszliśmy na wzajemne ustępstwa. Znalazłem mu pracę

w małym gospodarstwie hodowlanym. Został cowboyem. Polować nie potrzebo-

wał, ale mógł nosić broń, co mu bardzo odpowiadało. Jak się później

dowiedziałem, zmieniał trzykrotnie miejsce pracy, w miarę jak doskonalił się w

swym fachu. Teraz jest nadzorcą pastuchów. Powiedział mi, że zebrał sporo

pieniędzy, że rodzicom część posyła, a jak dobrze pójdzie, za dwa -trzy lata sam

farmę założy i żony sobie poszuka. Wyrobił się chłopak.

— Ciekawa historyjka — stwierdziłem, gdy skończył mówić. — A co się stało z

człowiekiem, którego pan ścigał, Colorado?

— Nie mogłem dwu srok za ogon łapać. Zostawić niedoświadczonego chłopca

samego... nie sposób. Brać go z sobą... tylko by mi przeszkadzał w pościgu. Więc

chwyciłem za ogon tylko jedną srokę...

— I wykierował pan chłopca na dzielnego człowieka.

— O, bez takich wielkich słów, doktorze. Po prostu naprowadziłem Davida

Patersona na właściwą ścieżkę.

— A tamten uciekł?

— Uciekł. Liczyłem na to, że się jeszcze spotkamy.

— I spotkaliście się?

— Tak. Ścigany przeze mnie człowiek to był Roger Drake.

Umilkł i począł czyścić fajeczkę. Poszedłem do koni pasących się w pobliżu,

wziąłem derkę i siodło, cisnąłem to wszystko w sąsiedztwie ognia i położyłem się

spać.

— Jak nadejdzie moja kolej, zbudźcie mnie — powiedziałem otulając się

szczelnie i marząc skrycie, że zapomną.

Ale nie zapomnieli. Colorado zbudził mnie, gdy poczynały gasnąć pierwsze

gwiazdy, a z gór spadał ku nizinom wiatr tak zimny, że nie odważyłem się

odrzucić pledu. Zawiązałem go pod szyją, jak płaszcz. W ten sposób

przynajmniej plecy miałem chronione. Równocześnie cisnąłem gałęzi do

ogniskowego żaru, aż buchnął mały płomień. Colorado przyglądał się temu

w milczeniu, po czym ziewnął, owinął się kocem i położył przy ognisku. Na

pewno natychmiast zasnął.

Obszedłem dokoła nasze skromne obozowisko. Konie stały jeden niedaleko

drugiego, milczące i nieruchome. A więc — w pobliżu nie mógł znajdować się

nikt obcy: ani człowiek, ani zwierzę. Powędrowałem nad strumyk, siadłem na

głazie, skąd mogłem obserwować ognisko, śpiących towarzyszy i wierzchowce.

Niebo bladło, znikały ostatnie punkciki gwiazd i zrobiło się jeszcze ciszej. Potem

nad czarną linią lasów pnących się ku szczytom począł podnosić się rąbek

czerwieni. Wąski pas światła rozszerzał się z każdą sekundą, aż objął pół nieba

jaskrawą purpurą. Zupełnie jakby gdzieś w dali płonęła puszcza.

Usłyszałem głos pierwszego ptaka, a w chwilę później gniewnie skrzecząc

ukazała się ruda wiewiórka. Zatrzymała się nad samym strumieniem w głębi

dolinki, ale w chwilę później we wspaniałym skoku ponad wodą zniknęła mi z

oczu. Coś ją spłoszyło. Jakiś bury cień wychynął z mroku puszczy. Ścisnąłem

mocniej sztucer, ale nie ruszyłem się z miejsca. Odległość była spora, nieznany

zwierz nie mógł mnie dostrzec ani zwietrzyć. Przytknąłem do oczu lornetkę.

Ujrzałem niedźwiedzia, jak przykucnąwszy zabawnie nad potokiem, jeszcze

zabawniej uderzał łapą w wodę. Na pewno szukał ryb. Niedźwiedzie przepadają

za rybami. Łowią je przy pomocy własnych pazurów. Jedno uderzenie łapy

wyrzuca rybę z wody. Nie miałem wątpliwości, że misio szykuje sobie pierwsze

śniadanie. Trwało to chyba z pół godziny, aż wreszcie kudłaty władca gór oddalił

się powoli.

Spojrzałem ku niebu. Gasły już ranne zorze, wstawał dzień. Zerwałem się z głazu,

podszedłem do ogniska, dorzuciłem wiązkę chrustu, a potem bezceremonialnie

pościągałem derki ze śpiących towarzyszy.

— Ruszajcie się!

Podnieśli się niechętnie. Ale potem już wszystko odbyło się szybko. Nie minęła

godzina, a wędrowaliśmy w głąb podgórskiej doliny. Strumyk nadal wił się po jej

dnie, a obok strumyka pas stratowanych traw znaczył drogę uciekinierów.

Gdy słońce minęło szczyt nieba, wjechaliśmy między wyniosłe grzbiety górskie.

Tu dolinka zwęziła się. Porośnięte starodrzewem stoki podchodziły prawie do

brzegów strumyka nadal wiernie nam towarzyszącego. Z jednej strony biegła

wąziutka steczka, dobrze zdeptana — nieomylny znak, iż tędy ciągnęła banda

Lessera. Gdzież jednak mogli nocować?

Pod wieczór dotarliśmy do miejsca, w którym strumyk kończył się małą

sadzawką, gęsto obrosłą wodnymi roślinami. Tu zauważyliśmy dwa okrągłe,

czarne placki wypalonej ziemi. Dokoła — liczne odciski kopyt.

Colorado kazał nam stanąć i nie pozwolił zejść z koni, póki nie zbadał

najbliższego otoczenia.

— Niech licho porwie! To nie są najświeższe ślady — stwierdził. — Oni nas

wyprzedzają co najmniej o dzień drogi. Muszą mieć znakomite konie.

W tej samej chwili wierzchowiec Karola cicho parsknął i natychmiast zawtórował

mu gniadosz Colorado.

— A to co znowu?

Gwizdnął cicho i zwierzę natychmiast położyło się w wysokiej trawie.

— Isz hosz — szepnął mój przyjaciel — połóż się — Niestety, na mego

wierzchowca nie było sposobu.

Sterczał nieruchomo jak drąg wetknięty w ziemię. Legliśmy na skraju lasu, z

bronią w pogotowiu.

— To pewnie jakieś zwierzę — szepnąłem.

— A jeśli to ludzie? — zapytał Colorado. — Czekajcie tu na mnie. Pójdę

brzegiem lasu i sprawdzę, dokąd wiodą tropy uciekinierów.

Zniknął bezszelestnie.

— Prawdopodobnie niedźwiedź — snułem dalsze przypuszczenia. — Widziałem

go wczoraj. Pewnie wędruje przed lub za nami.

Z lornetką w dłoni zbadałem wzrokiem jard po jardzie cały teren, jaki się przed

nami rozciągał. Nie było go wiele. Widoczność ograniczała puszcza

przeciwległego stoku doliny. Na lewo dolinka pięła się prawdopodobnie w

kierunku którejś z górskich przełęczy. Nic nie dostrzegłem. Wreszcie wrócił

Colorado.

— Wygląda na to — powiedział — że zwinąwszy obóz pojechali prosto w góry.

Ślady są wyraźne. Mimo to radzę zabierać się stąd. Mój koń nigdy się nie myli.

Popatrzcie, jak strzyże uszami. Jeszcze jest dość widno.

— Więc to nie niedźwiedź?

— Jaki tam niedźwiedź, doktorze. Nie znalazłem żadnych innych śladów poza

odciskami kopyt i butów.

— Ruszajmy — ponaglił Karol — coś mi się tu nie podoba...

Pierwszy podniosłem się z ziemi. Nie zdołałem jednak zrobić jednego kroku i

padłem między drzewa. Colorado uczynił to samo.

Przyczyna naszego postępowania była w tym samym stopniu zrozumiała, co

nieoczekiwana: grzmot strzału, który ozwał się raz jeszcze gromkim echem.

Mimo woli przetarłem oczy. Ujrzałem, jak mój wierzchowiec, spokojnie dotąd

stojący, poderwał się, a potem runął bezwładnie w trawę i spoczął nieruchomy,

podobny do pnia zwalonego drzewa. Poczułem dłoń na ramieniu.

— Nie ruszaj się — ostrzegł mnie Karol.

— Słyszeliście świst kuli? — szepnął Colorado. — Strzelec jest za nami, gdzieś

wyżej.

Ostrożnie zmieniliśmy pozycję i wpatrzyli w głąb mrocznego lasu. Powoli mijały

długie minuty ciszy. A potem raz jeszcze huk, któremu towarzyszył błysk, jaki

zapalił się na mgnienie oka w głębi leśnego gąszczu. Otworzyliśmy ogień z trzech

luf jednocześnie, na ślepo, w kierunku ukrytego napastnika. Ale jak długo można

było tak strzelać? Szkoda amunicji. Znowu cisza.

Colorado kiwnął ku nam ręką i powolutku, odsuwając się nieco w bok, począł się

czołgać ku górze. W tym momencie padł trzeci strzał. Nie było to przyjemne. Do

licha! Czułem się jak bezbronny zając wystawiony na kule myśliwych. Żeby się

pokrzepić na duchu, szepnąłem Karolowi:

— To jakiś kiepski strzelec. Nie trafił ani razu nawet w pień.

— Tak sądzisz? A ja myślę, że to strzelec znakomity. Właśnie dlatego, że nie

trafia w pnie, tylko w twego konia.

— Co to ma do rzeczy?

— To, że ten diabeł wcale nie do nas celuje, tylko do zwierząt. Strzela nad nami,

w sam środek dolinki. Na szczęście dwa konie są ukryte w trawie.

— No tak, chce nas pozbawić możliwości pościgu. To przecież ktoś z bandy

Lessera. Ale równie dobrze mógłby strzelać do nas.

— Zapewne. Lesser jednak, jak już kiedyś zauważyłem, nas oszczędza dopóty,

dopóki nie zagrażamy mu bezpośrednio. Boi się rozlewu krwi i ma nadzieję, że

uda mu się odzyskać swój skarb bez walki. Jak dotąd wszystko mu sprzyja.

Rozporządzamy już tylko dwoma wierzchowcami i nasze szansę wyglądają

zupełnie kiepsko.

Kiedy kończył mówić, z gęstwiny wysunął się Colorado.

— Ktoś tam był w górze — odezwał się nie czekając na pytania. — Czy jeszcze

krąży, czy już uciekł na dobre, nie mogłem sprawdzić. Wycofałem się. Mógł mnie

obserwować ukryty za krzakiem. Dostać kulką... żadna przyjemność.

— Nie było się czego obawiać — wtrąciłem. Spojrzał na mnie pytająco, więc

powtórzyłem słowa Karola.

— Jeśli Wielki Bóbr jest taki pewien, że strzelano nie do nas, lecz do zwierząt,

to... chodźmy do źródełka i rozpalmy ognisko. Chętnie bym coś przegryzł.

— O, nie, nie — zaprotestował Karol. — Tak daleko moja pewność nie sięga.

Stary traper roześmiał się cicho:

— I ja tak myślałem.

Rozmowę prowadziliśmy szeptem, a przez cały ten czas lufy naszych strzelb

wymierzone były w głąb lasu, oczy zaś utkwione w mroczniejącej głuszy.

— Co teraz poczniemy? — zagadnąłem.

— Czeka nas niespokojna noc — odparł Karol. — Wyjścia na otwartą przestrzeń

lepiej nie ryzykować, a chociaż nadal sądzę, iż strzelano do koni, lepiej pozostać

tutaj.

— A jeśli przywędruje jaki drapieżnik? I dobierze się, Karolu, do twego karosza?

— Mamy dobrą widoczność na dolinkę. Zresztą...

— Nic innego nie wymyślimy — dokończył Colorado.

Zaiste, była to niezapomniana dla mnie noc! Wzeszedł księżyc i srebrnym

światłem zalał drzewa i trawy. Żaden strzał nie przerwał ciszy. Niewidoczny

napastnik albo czekał lepszej sposobności, albo odszedł. Ale tego nie sposób było

stwierdzić. Leżeliśmy więc, nie ważąc się nawet na najkrótszą drzemkę. Och, to

nie było przyjemne! Ściółka leśna, zbyt cienka, nie chroniła przed twardym

podłożem, pełnym wystających korzeni. Po paru godzinach bolały mnie

wszystkie mięśnie. Na dobitkę zrobiło się bardzo chłodno. Co pewien czas

trącaliśmy się łokciami, aby sprawdzić, czy sąsiad nie zasnął. Nie wiem, jak czuli

się moi towarzysze, gdy blady świt począł przedzierać się poprzez gałęzie. Ja

byłem tak zziębnięty, że zęby mi szczękały, nie potrafiłbym normalnie mówić. Na

szczęście nie zaszła tego potrzeba.

Colorado raz jeszcze powędrował w las i zjawił się dopiero wówczas, gdy gasły

poranne zorze, a bór rozbrzmiewał już głosami ptaków. Wrócił zresztą z

przeciwnej strony: nie z lasu, lecz z głębi dolinki.

— Możemy rozpalić ognisko — powiedział. — Jestem głodny jak wilk, a zimny

jak bryła lodu.

Opuściliśmy swe stanowiska. Czułem ból całego ciała, zupełnie jakby mnie

wymłócono kijami. Zabrałem się natychmiast do gromadzenia opału. Gdy

wreszcie zgrabiałymi dłońmi podpaliłem niewielki stosik, podmuchy ognia

wróciły mi zdolność mówienia.

— Kto to był?' — zapytałem.

— Tylko jeden człowiek. Siedział na zboczu, kilkanaście kroków nad nami.

Potem wrócił tam, skąd przyszedł. Jeszcze w nocy.

— A skąd przyszedł?

— Stamtąd — traper wskazał za siebie. — Miał konia. Zrobiliśmy wielkie

głupstwo nie zbadawszy dalszej okolicy. Ale przepadło.

— Oczywiście to był jeden z ludzi Lessera — wtrącił Karol. — A chodziło nie o

nas, lecz o konie.

— Może Wielki Bóbr ma rację, może nie. Teraz we trzech nie dościgniemy

bandy. Trzeba by wsadzić dwu ludzi na jednego wierzchowca. Temu nie podoła

najsilniejsze zwierzę, jeśli będziemy się spieszyć. A musimy!

Po tym stwierdzeniu zapadliśmy w głęboką i ponurą zadumę. Nawet czarna jak

smoła i gorąca jak ogień kawa nie przywróciła dobrego nastroju.

— Nie ma innego sposobu — odezwał się powtórnie Colorado — tylko podzielić

się na dwie grupy albo... zrezygnować z pogoni. Ja oczywiście... nie zrezygnuję.

— Nikt z nas nie ma tego zamiaru — odparł Karol. — Więc co pan myśli,

Colorado?

— Pojadę sam. Wy dwaj będziecie posuwać się po moich śladach, oczywiście

znacznie wolniej. Musicie oszczędzać konia. Być może po drodze znajdziecie

drugiego wierzchowca. Będę wracał tą samą drogą. Jeśli nawet mnie nie

dościgniecie i tak się spotkamy.

— A O’Brien?

— Jeśli będę wracał, to tylko z nim.

— Ostrożnie, Colorado — powiedział Karol. — Jeden przeciw pięciu? Kiepska

zabawa.

— Bawiłem się już w większym towarzystwie, i, jak widzicie, chodzę jeszcze po

tym świecie.

— Dajmy spokój żartom — burknąłem. — Przecież to czyste szaleństwo.

— Oj, doktorze, doktorze. Nie zaprzeczam pańskim umiejętnościom. Nawet

strzela pan wcale nieźle, ale sposoby i sposobiki uwalniania więźniów ja znam

lepiej. Zresztą... zgoda! Nie pojadę sam, ale pod warunkiem, że tu, w tym lesie,

natychmiast wyczarujecie trzeciego konia albo wymyślicie niezawodny sposób

uwolnienia O'Briena bez naszego udziału.

— Nie jestem czarodziejem — odparłem. — Ale... co O'Brienowi przyjdzie z

tego, jak i pan dostanie się w ich łapy?

Roześmiał się.

— Zawsze będzie Samuelowi raźniej we dwójkę. Nie przewiduję jednak tak

smutnego zakończenia wyprawy.

— Colorado musi jechać — przyznał Karol. — Nie przypuszczam, co prawda,

aby O’Brienowi cokolwiek mogło grozić, bo Lesserowi chodzi tylko o skarb, ale

licho nie śpi. Albo tu jeszcze, albo w Arizonie zdobędziemy konia i dopędzimy

Colorado. Moja rada — tu zwrócił się do trapera — nie ryzykować zbytnio i lepiej

poczekać na nasze przybycie. To nie może potrwać długo.

Zgasiliśmy ognisko i oporządzili wierzchowce.

— No — rzekł Colorado — czas mi w drogę. Będę im deptał po piętach. Do

zobaczenia. Oby rychło.

Podszedł do swego konia. Zdawało mi się, że chce wskoczyć na siodło. Nagle

rzucił się plackiem. Błyskawicznie uczyniłem to samo.

— Co... — urwałem i głos mi zamarł w gardle. Przed nami, w głębi doliny,

ujrzałem strzelby: dwie, trzy, cztery lufy.

— Indianie — mruknął traper — wpadliśmy z kretesem.

Pehnulte

— Odłóżmy broń — powiedział Karol. — Obrona w tych warunkach nie miałaby

sensu. Otoczyli nas, tylko na co jeszcze czekają?

Wyprostował się i podnosząc otwartą dłoń ku górze — znak pokojowych

zamiarów — powiedział głośno:

— Witam czerwonych braci!

W odpowiedzi padło pytanie:

— Ti-arku? Kto tam?

— Apacze — szepnął Colorado.

— Wojownicy Czarnych Stóp nadali mi imię Wielkiego Bobra.

Nastała chwila ciszy. Potem przed nami zaszeleściły gałęzie i na otwartą

płaszczyznę dolinki wystąpił jeden tylko człowiek. Wysoki, z włosami zebranymi

na czubku głowy w lśniący, czarny węzeł, w którym tkwiło białe pióro. Pierś

zakrywała mu bluza opadająca na legginy, których szwy obszyto ciemnymi

frędzlami. W lewym ręku trzymał długą rusznicę, prawą podniósł na znak

powitania.

Tę sylwetkę dobrze miałem zachowaną w pamięci. Gdybym się mylił,

wystarczyło jedno spojrzenie na oblicze przybysza. Spalona wiatrem prerii twarz

o wyniosłym czole, lekko wystające kości policzkowe, kształtny, o nieco

rozszerzonych nozdrzach nos, wąskie usta, a pod nimi ostro zarysowany

podbródek. Czarne oczy spoglądały teraz na nas badawczo.

Oglądałem tę twarz w godzinach walki i w godzinach pokoju, w chwilach radości

i smutku. Jej wyraz nigdy nie ulegał zmianie. Trzeba było dobrego obserwatora,

by dostrzec cień uśmiechu czy zmarszczki na czole, znamionującej gniew.

To był Pehnulte, wódz Apaczów Mescalero.

— Witam moich białych braci!

Zbliżył się i podaliśmy sobie dłonie. Wówczas Apacz, zwracając się do starego

trapera:

— A to Colorado. Któż by go nie poznał? Pehnulte nieraz słyszał o sławnym

myśliwym, który umie trafić w ziarnko piasku.

Jak zwykle — indiańska przesada. Colorado lekko się uśmiechnął.

— Oto spotkały się ścieżki nasze, jak spotykają się strumienie spadające z gór w

ojcu wód naszych. Dokąd podążacie?

Usiedliśmy przy wygaszonym ognisku. Po chwili rozbłysło nowym płomieniem.

Dwu wojowników nałożyło gałęzi, dwu innych rozpaliło drugi ogień w pewnej

odległości od nas. Przyprowadzono dwa czy trzy konie. Na więcej nie starczało tu

miejsca. Nie wiedziałem więc, ilu ludzi prowadzi z sobą Pehnulte. I skąd się tu

nagle znalazł? Czy wracał z Małego Lasu, jak nam mówiono, gdy byliśmy

jeńcami Iszarshiutuhy?

Nie wypadało jednak tak od razu pytać. Należało zacząć od wypalenia kalumetu,

który dla nas dwu, Karola i mnie, był tylko symbolicznym odnowieniem

przyjaźni, ale dla Colorado ten obrzęd mógł mieć praktyczne znaczenie na

przyszłość.

Z namaszczeniem i w skupieniu podawaliśmy sobie fajkę z rąk do rąk, zaciągali

się dymem i wypuszczali go w cztery strony świata, aż wróciła do rąk wodza,

została oczyszczona i z powrotem zawieszona na piersiach na ozdobnym

rzemyku, tuż obok naszyjnika sporządzonego z kłów i pazurów szarego

niedźwiedzia, tuż obok haftowanego woreczka z lekami.

— Co sprowadziło tu moich braci? — zapytał wówczas Pehnulte.

Obaj z Colorado spojrzeliśmy na Karola.

— Mów — szepnąłem.

Pehnulte wysłuchał opowieści, nie przerywając ani słowem, a i później, gdy

słychać już było tylko szum lasu i trzaskanie palących się gałązek, nadal

zachował milczenie wpatrując się w ogień. Bo indiański wojownik nie zabiera

głosu nie zastanowiwszy się najpierw — niekiedy dość długo — nad tym, co

pragnie powiedzieć.

— Mały Jeleń postąpił jak dziecko, nie jak wojownik — powiedział wreszcie

Apacz odrywając wzrok od ognia. — Pehnulte naprawi jego błąd i wyruszy razem

z białymi braćmi. Howgh!

Tu — mała uwaga. Wśród ludzi o jasnej barwie skóry niekiedy mówi się, iż

dorosły postąpił jak dziecko. Nie jest to na pewno powód do dumy dla

mężczyzny, nie dyskwalifikuje go jednak. U Indian rzecz się przedstawia inaczej:

nazwanie wojownika dzieckiem — to ciężka obraza, surowy osąd, przekreślenie

wartości. To pociąga za sobą konsekwencje: przede wszystkim utratę powagi u

współplemieńców. Odzyskać ją można dopiero po dokonaniu czynu wymaga-

jącego hartu ducha i sprawności fizycznej. Słowa Pehnulte były ostre, ale i

sprawiedliwe. Gdyby nie głupota Małego Jelenia, O'Brien już dawno znajdo-

wałby się na wolności, a Lesser... w więzieniu. Pehnulte najprawdopodobniej

zdawał sobie z tego sprawę, dlatego pragnął nam pomóc. Jakie to miało dla nas

znaczenie, nie trzeba chyba tłumaczyć. Spotkanie Apaczów było

najszczęśliwszym wydarzeniem w naszej dotychczasowej wędrówce.

Cóż jednak doprowadziło do tego spotkania? Dwa razy chciałem zapytać i dwa

razy ugryzłem się w język. Na koniec doczekałem się.

Pehnulte opowiedział, iż przed kilku tygodniami rada plemienna Mescalerów

postanowiła położyć kres bratobójczym walkom, jakie od czasu do czasu

wybuchały między poszczególnymi grupami narodu Apaczów *.

Wodzowie Mescalerów wraz z licznymi wojownikami rozjechali się w cztery

Gdy w 1871 r. Rząd Federalny usiłował skupić rozproszone grupy Apaczów (Jicarilla, Lipan,

Mescalero, Apacze Zachodni, Tonto, Cibecue, San Carlos, Chiricahusa, Coyótero) na jednym

terytorium, przedsięwzięcie nie powiodło się, ponieważ poszczególne odłamy nie chciały żyć razem,

wykazując wzajemną wrogość.

strony świata. Małego Jelenia pozostawiono, ponieważ — zdaniem innych — nie

nadawał się do tak delikatnej misji.

Jak to przedsięwzięcie wszystkim się udało, Pehnulte jeszcze nie wiedział. On

sam — mówił o tym bardzo ostrożnie — nie uzyskał oczekiwanego sukcesu,

chociaż — jak sądził — rozsądek na pewno w końcu zwycięży i położy kres

krwawym zatargom. Ale na to potrzeba było czasu i nieustannych wysiłków. Peh-

nulte nie spotkał się z dobrym przyjęciem wśród Apaczów Lipan. Przypuszczał,

iż od bardziej wrogich wystąpień przeciw niemu uchronił go niedostatek żyw-

ności. Apacze Lipan nie natrafili jeszcze na ślad wiosennych wędrówek

nielicznych już stad bizonich, a polowanie na inną zwierzynę nie przyniosło

spodziewanych rezultatów. Bez zapasów żywności nie sposób prowadzić wojny.

W sumie jednak sytuacja wyglądała kiepsko. Tym bardziej cenić nam należało

pomoc Pehnulte. Tylko wielkoduszności wodza zawdzięczaliśmy, iż przełożył

ściganie bandy Lessera nad powrót do rodzinnej wioski.

Pehnulte prowadził z sobą pięćdziesięciu wojowników. Oczywiście, taka liczba

sprzymierzeńców nie była nam potrzebna. Raczej stanowiłaby przeszkodę. Nie

można bowiem było przewidzieć, czy nasza droga nie poprowadzi przez któreś z

małych miasteczek lub osiedli. Wjazd taką gromadą zbrojnych mógł

sprowokować awanturę. Wiadomo, jak na ogół odnosili się do Indian osadnicy.

Pehnulte musiał sobie z tego zdawać sprawę, bo czterdziestu pięciu wojowników

odesłał w powrotną drogę. Zabawne, iż dopiero wówczas ujrzeliśmy ich

wszystkich, jak powoli wyjeżdżali lub wychodzili spomiędzy drzew i krzewów, z

głębi lasu i z głębi dolinki. Gdy zniknął ostatni, dosiedliśmy wierzchowców i

ruszyli w przeciwnym kierunku. Dodam, iż otrzymałem dość łagodnego

mustanga. Nie sprawiał mi kłopotu. Droga wciąż pięła się ku szczytom, aż zatrzy-

maliśmy się na przełęczy, jak gdyby w leśnym dukcie obramowanym puszczą.

Słońce świeciło na błękitnym niebie, lekki wiatr owiewał twarze. Z najwyższego

wzniesienia przełęczy trawą zarosła przerywka spadała łagodnie, ginąc w

niebieskozielonej mgle dalekich borów, porastających wielką dolinę, jaka roz-

ciągała się na prawo i na lewo u naszych stóp. A po przeciwległej stronie,

dziesiątek mil przed nami, ponad czarną linią borów dźwigały się nagie skały, bo-

dące niebo poszarpanymi szczytami, błyszczącymi, jak gdyby je wykuto z brył

srebra. W dole leżał pod nami kraj cichy, niezmierzony, kryjący w swych

puszczańskich głębiach tajemnice pierwotnej przyrody. Nie mogłem oczu

oderwać od tej wspaniałej panoramy. Z niemej kontemplacji wyrwał mnie głos

Karola:

— Weź lornetkę, Janie. Może dostrzeżesz coś więcej niż ja.

Przyłożyłem szkła do oczu. Lasy stały się wyraźniejsze, skalne żleby i upłazy

bardziej ostre w konturach. Ale co mogło się dziać za kurtyną zieloności boru —

tego nie mogło ukazać najlepsze nawet powiększenie. Wodziłem lornetką po linii

duktu i w pewnej chwili wydało mi się, iż dostrzegam wiszący nad nią obłoczek

kurzu. Powiedziałem o tym. Ale Karol tylko pokręcił głową, Colorado skrzywił

się zabawnie, a twarz Pehnulte pozostała nieruchoma jak maska z brązu.

Poczęliśmy powoli zjeżdżać. Kawalkadę otwierał Colorado, za nim posuwał się

Pehnulte, dalej — Karol i ja. Pięciu wojowników zamykało pochód. Kopyta tępo

biły w ziemię, szumiał las, a z tego poszumu od czasu do czasu wyrywał się głos

niewidocznego ptaka. Ściana drzew, ciemnych gąszczów, towarzyszyła nam bez

przerwy. Trop był nadal wyraźny, ale teraz i bez tego tropu trudno było zmylić

kierunek. Droga stanowiła wystarczającą wskazówkę. Tutaj Lesser nie mógł

nigdzie skręcić. Nie przedarłby się przez te lasy, nie przeprowadził koni. Po

godzinie (na znak dany przez Colorado) puściliśmy wierzchowce galopem. Leśna

przerywka to rozszerzała się, to zwężała, czasem nawet zarastała krzewami.

Nad wieczorem dotarliśmy do krańca doliny, gdzie drogę zamykało jałowe i

strome wzniesienie. W tym miejscu trop skręcał i wiódł skrajem lasu,

ograniczony z jednej strony drzewami, z drugiej — skałą. To był najtrudniejszy

odcinek. Po pół godzinie dotarliśmy w pobliże wodospadu. Nieznana rzeczka z

hukiem i szumem rwała z wysoczyzny. Zachodzące słońce rzucało na nią

czerwone refleksy.

— Wygląda jak rzeka krwi — mruknął Colorado. Wzdrygnąłem się. Porównanie

było trafne. Zsiedliśmy z koni w miejscu, gdzie czuć było jeszcze

chłód bijący od wody, ale do którego nie dolatywała wilgotna mgiełka

drobniutkich kropelek. U naszych stóp wodospad zamieniał się w rzeczkę płynącą

wartko skrajem lasu, który tu odsuwał się daleko od skał, ustępując łące porosłej

bujną trawą i kolorowymi kwiatami. Na tej łące postanowiliśmy spędzić noc.

Colorado, mimo iż czerwoni wojownicy zbadali teren, zaczął swój cowieczorny

obrzęd. Towarzyszyłem mu, gdy wskazywał na trop ginący nagle w wódzie i nie

ukazujący się na przeciwległym brzegu.

— Niech pan spojrzy, doktorze. Myślałby kto, że się zapadli pod ziemię albo

utonęli. Pojechali korytem. Bezsensowna ostrożność, tylko greenhorna mogłaby

zwieść. Nie ma tu przecież innej drogi. Nikt nie potrafi wspiąć się koniem na

skały ani wedrzeć w bór. Lessera widać opuszcza zdrowy rozsądek, traci facet

cierpliwość.

Rozpalono dwa ogniska. Rozsiodłane konie pasły się już na łące pod bacznym

okiem indiańskiego wojownika. Nie miałem tu co robić. Powałęsałem się i

znęcony fantastyczną grą świateł w tumanach wodnych, skierowałem swe kroki

w górę strumienia. Naturalna ścieżka zawiodła mnie w samo pobliże potężnych

głazów, między którymi rwał falujący nurt. Postanowiłem dotrzeć wyżej,—

ponad wodospad. Zaciekawiło mnie, skąd wypływa strumień. Ale za głazami

droga, raczej bezdroże, stała się bardziej stroma:

Kolorowe skałki wyzierały coraz gęściej spod płytkiej warstwy gleby, tworzyły

jednak miejscami coś w rodzaju kamiennych stopni. Posuwałem się powoli i

ostrożnie, badając przy każdym stąpnięciu grunt. Nade mną piętrzyły się

niebotyczne szczyty, ale przecież strumień nie mógł stamtąd wypływać. Może na

zboczu znajdowała się jaskinia, w której biło podziemne źródło? Postanowiłem

rzecz sprawdzić. Wędrowałem brzegiem rzeczki, aż nagle ominąwszy występ,

zupełnie nieoczekiwanie ujrzałem zieloną równinę. Zbocze urywało się

raptownie, zaczynała się hala górska, na milę chyba szeroka, ograniczona

masywem skalnym sięgającym nieba. Z naszej doliny hala nie była widoczna.

Wydawało się, iż obie partie wysoczyzny, dolna i górna, stanowią jednolitą

ścianę. Stąd wynikło moje zdziwienie. Zwiększył je obraz jeszcze bardziej

nieoczekiwany. Rzeczka tworząca wodospad płynęła tu spokojnie wśród traw.

Dwu ludzi leżało nad wodą, zaledwie kilka kroków ode mnie.

Natychmiast padłem na ziemię, zdjąłem kapelusz. Chociaż słońce kryło się za

poszarpane szczyty, było tu znacznie widniej niż na dole. Widziałem ich

dokładnie. Jeden w wyświechtanym ubraniu cowbojskim, zwrócony do mnie

plecami, drugi — to było największe zaskoczenie — Indianin. Pomyślałem, iż

może to któryś z ludzi Pehnulte. Ale zastanowiła mnie sylwetka pierwszej

postaci. Leżałem więc zerkając jednym okiem w lukę między dwoma głazami.

Nie dostrzegli mnie, nie usłyszeli. Monotonny szum spadającej wody zagłuszył

moje kroki. A poza tym — zbyt byli pogrążeni w rozmowie. Na pewno

interesującej. O czym mówili?

Głos wodospadu, który dotąd tak bardzo mi sprzyjał, teraz przeszkadzał. A gdyby

tak zaryzykować? Podsunąć się bliżej chociaż kilka cali! Żeby tego dokonać,

musiałbym się prześliznąć ponad głazami. Nie, to niemożliwe. Natychmiast by

mnie dojrzeli.

Spojrzałem w prawo. Nic, zupełnie nic. Rumowisko kanciastych piargów, nie

tworzące żadnej zasłony.

Spojrzałem w lewo. Tam rwała ciemnosrebrna smuga wody. Wyciągnąwszy rękę

mógłbym dotknąć jej falującej powierzchni. Gdyby nie pewna przeszkoda:

między krawędzią rzeczki a łąką wznosiło się coś w rodzaju kamiennego

grzebienia, a że poziom wody był tu znacznie niższy, u podnóża tego występu do-

strzegłem nieco miejsca. W sam raz dla szczupłego mężczyzny. A ja właśnie

jestem szczupły. Powziąłem decyzję.

Ruchem ślimaka począłem się przesuwać, aż na koniec dobrnąłem do celu.

Bardzo niewygodna była ta wąska rynienka. Jakżeż łatwo ześlizgnąć się w spie-

niony nurt! Chociaż niegłęboki, poniósłby każdego i zwalił w sam środek

wodospadu. Uważnie, bardzo uważnie czołgałem się równolegle do kamiennego

grzbietu. Tak długo, aż usłyszałem wyraźnie poprzez szum strumienia ludzkie

głosy. Rozbrzmiewały dialektem pograniczników, mieszaniną

anglo—indiańskich słów. Ta gwara dobrze mi była znana.

— ...wojownicy nadejdą, dwa razy po dziesięć i jeszcze raz dziesięć.

To mówił czerwonoskóry. Poznałem po akcencie.

— Pomożemy wam, za to wydacie białych. Jest ich trzech.

Chwila ciszy, a potem odpowiedź:

— Wojownicy Lipan nie potrzebują pomocy. Blade twarze mogą odejść.

Potrzebujemy Pehnulte. Howgh!

— Więc co zrobicie z tamtymi?

— Jeśli nie będą się bronić, puścimy.

Przytłumiony śmiech.

— Będą się bronić, ja ich znam.

— Wojownicy Lipan są chytrzy jak węże. Idę. Usłyszałem lekki szelest, a potem

głos białego:

— Zanim słońce wzejdzie dwa razy, w dolinie pod grzmiącą wodą.

I jeszcze odpowiedź:

— Niech blade twarze czekają. Powtórzę Bawolemu Sercu...

Wstrzymałem oddech w piersiach i począłem wycofywać się z niebezpiecznego

sąsiedztwa. Mokry od potu dotarłem do swej poprzedniej pozycji. Tu znowu

zajrzałem w szparę między głazami. Indianina już nie było, ale ten drugi siedział

nieruchomo. Odetchnąłem. To pozwalało spokojnie zejść. Pewnie bym do tego

natychmiast przystąpił, gdyby nie szmer, na głos którego raz jeszcze przyłożyłem

oko do szpary. I natychmiast rozpłaszczyłem się jak żaba. Dostrzegłem bowiem,

jak nieznajomy podniósł się raptownie, ale zamiast iść w głąb hali, ruszył ku

skalnej krawędzi, za którą leżałem. Ba, wprost na mnie! Nie sposób było się

wycofać. Lepiej leżeć. Może nie zbliży się. jeśli wie, że obozujemy w dolinie.

Zostałby zauważony.

Jednakże odgłos kroków stawał się coraz wyraźniejszy. Nagle ucichł. Odgadłem

po lekkim szmerze: ten człowiek teraz się czołga. A jeśli się czołga, to znaczy, że

pragnie dotrzeć do samej krawędzi hali i spojrzeć w dół. Musi mnie dojrzeć.

Bierna obrona nie mogła mnie ocalić. Uniosłem nieco głowę, wyprostowałem

prawą rękę, później lewą. Wówczas ujrzałem obok głazu czarne włosy brody, nad

nią ogorzałą twarz i oczy wpatrzone we mnie, jak w upiora. Decydowała każda

sekunda. Brodacz poruszył się, ale ja okazałem się szybszy. Obu rękami

chwyciłem go za szyję i ciężarem całego ciała pociągnąłem w dół. Nie doceniłem

swej siły, a może i momentu zaskoczenia. Bowiem przeciwnik przeleciał poprzez

krawędź zbocza, głową naprzód, nogami w górze, i to tak, iż wielkie buciska

śmignęły obok mojej twarzy. Przekoziołkował i pacnął

ciężko o skaliste zbocze. Musiałem go puścić. Jeszcze chwila, a sam bym runął.

Bezwładne ciało poczęło się staczać. Stromizna nie była tu wprawdzie znaczna,

ale zupełnie wystarczająca, by zjechać — i to szybko — na dno doliny. W ten

sposób można się było dobrze potłuc, poranić, a nawet zabić. Na szczęście

zatrzymał się na jakimś występie i leżał nieruchomy z rozkrzyżowanymi rękami,

z rozrzuconymi nogami, z bezwładnie opadającą głową, jak człowiek martwy.

Tam go wreszcie dopadłem. Ale i z dołu musiano zauważyć wypadek. Ktoś

wspinał się wielkimi susami. Nie patrzałem kto, zajęty — w arcyniewygodnej po-

zycji — badaniem leżącego. Wyczułem puls, serce biło.

— A to kto?

Colorado spoglądał nad moim ramieniem.

— Nie wiem. Przede wszystkim musimy go przetransportować. Reszta później.

Nie po raz pierwszy stwierdziłem, iż stary traper odznaczał się niezwykłą siłą. Na

pół stojąc, na pół leżąc zdołał przerzucić przez plecy bezwładne ciało i zejść. Tak

doniósł — z moją pomocą — zemdlonego do rzeczki. Chlusnąłem mu w twarz

pełne dłonie wody. Otworzył oczy i stęknął.

— Każ pilnować tego człowieka — zwróciłem się do Pehnulte. — On nie może

uciec. Zbadamy go później, teraz chodźcie...

Odeszliśmy do ogniska, a tam jednym tchem opowiedziałem o swej przygodzie.

Pehnulte bez słowa odwrócił się, odszedł kilka kroków i przywołał najbliższego

ze swych wojowników. Co mu powiedział, nie dosłyszałem. Indianin natychmiast

skierował się do koni i po paru minutach przejechał koryto rzeczki, a później

pełnym galopem zniknął w głębi drożyny.

Pehnulte powrócił. Spojrzeliśmy nań pytająco.

— Kazałem zawrócić wojowników. Doścignie ich nad ranem, będzie jechał całą

noc, droga jest dobra. Grozi nam wielkie niebezpieczeństwo. Howgh!

— I ja tak myślę — zauważył Colorado. — Szykuje się jakaś grubsza awantura.

Ale chyba nie zaraz. Jeśli nasz doktor dobrze słyszał, za dwa dni mamy wpaść w

pułapkę, nie wcześniej. Czy tak, doktorze?

Potwierdziłem dodając:

— Nie znam całej rozmowy, tylko jej końcowy fragment. Apacze Lipan

przygotowują na nas napad. Komu zależy na naszych osobach poza... Lesserem?

— Nikomu — odpowiedział Colorado. — To jego sprawka. Nie dałbym i pięciu

centów, że nas właśnie gdzieś z góry w tej chwili podgląda.

Zaprzeczyłem.

— Zbyt już ciemno. Mam wrażenie, iż człowiek, którego schwytałem, był sam.

Nie licząc Indianina.

— Wysłałem wojownika do źródeł wody — odezwał się Pehnulte. — Sprawdzi.

— Nie mogę pojąć, jak oni się zwąchali? — mruknął Colorado.

— Dojdziemy i do tego. W tej chwili trzeba porozmawiać z jeńcem. Najpilniejsza

sprawa — zauważył Karol.

— Pozwólcie, że się tym zajmę. Colorado ma wprawę — zaśmiał się cicho.

Jeniec leżał mocno skrępowany, pod strażą wojownika, który siedział przy nim

nieruchomy jak wyciosana w drzewie figurka. Gdy zbliżyliśmy się, podniósł się

bez słowa i odszedł. Stanęliśmy nad głową leżącego, aby obejrzeć go dokładnie.

Twarz miał spaloną na mahoń, zarośniętą gęsto czarnym włosem. Pierś zakrywała

mu straszliwie sfatygowana koszula, a na niej bluza nieokreślonego koloru,

zakończona skórzanym pasem. Ten pas był teraz zdjęty i rzucony obok ogniska.

Nie o pas tu zresztą chodziło, ale o palną broń tkwiącą w futerałach. Z mieszanym

uczuciem obrzydzenia i litości przyglądałem się spodniom pełnym łat i cer,

opadającym na buty z wysokimi obcasami — meksykańska moda — i z

ostrogami w kształcie potężnych kółek. W sumie — mieszanina brudu, ubóstwa i

abnegacji życiowej. Przez ręce tego człowieka pewnie niejeden raz przesuwały

się srebrne monety dolarowe i szeleszczące papierki o większej wartości, aby

trafić bezpośrednio do kasy jakiegoś karczmarza, do rąk karcianego oszusta lub

sprzedawcy ognistej wody. Na zaspokajanie innych potrzeb już ich nie starczało.

Typowy dla Dzikiego Zachodu obraz człowieka żyjącego z dnia na dzień, bez

myśli o jutrze. Dostrzegłem przy skroni zakrzepłą plamę krwi. Musiał uderzyć

głową o głaz, gdy spadał. Kazałem przynieść wody, obmyłem ranę, obmacałem

żebra, ręce i nogi. Przez ten czas leżał nieruchomo, nie odzywając się, tylko oczy

miał niespokojne, rozbiegane, obserwujące pochylone nad nim postacie.

— Możecie oddychać? — zapytałem.

— Mogę.

— Nie boli?

— Nie.

— Atu?

— Nie boli.

— Jak głowa?

— Trochę szumi, można wytrzymać. Uśmiechnąłem się mimo woli.

— Przejdzie. Wygląda na to, że nic mu nie jest — powiedziałem podnosząc się z

klęczek.

— Doskonale — stwierdził Colorado. — Będziemy mogli teraz pogadać jak

starzy znajomi.

Jeniec usiłował powstać.

— Leż, leż, bratku. Odpocznij sobie.

— Kto to jest? — wtrącił Karol.

— Jeden z mojej leśnej trójki. To on przywiązał mnie do drzewa. Gdzie Lesser?

Milczał przez chwilę, pewnie się namyślał.

— Czego ode mnie chcecie? Nie znam żadnego Lessera, nie zrobiłem wam nic

złego...

— Nie znasz Lessera, to znasz Gordona. Tak się przecież przezwał. Ja ci również

nic złego nie zrobię. Przed odjazdem przywiążę do drzewa. Jak ty mnie. Chyba,

że zaczniesz odpowiadać.

— Colorado — szepnął — przecież nie zostawi mnie pan tutaj?

Dostrzegłem, jak pobladł pod maską opalenizny.

— A, więc poznałeś mnie. Cieszę się. Może teraz powiesz, z kim to prowadziłeś

rozmowę tam na górce? No?

— To Indianin.

— Dobrze o tym wiemy i nie o to pytam. Kto to był?

— Ostra Strzała — zawahał się chwilę, a później dodał szybko, zbyt szybko: —

Oni mają na was napaść...

— Jacy: oni?

— Apacze Lipan. Chciałem was o tym uprzedzić i właśnie próbowałem zejść...

— Kłamiesz. Bardzo nieudolnie. Gdzie Lesser——Gordon?

— Chciałem was zawiadomić — powtórzył poprzednie słowa tak, jakby nie padło

żadne nowe pytanie. — My biali powinniśmy trzymać się razem.

— Colorado — odezwał się Karol — szkoda czasu na wysłuchiwanie tych

głupstw. Jeśli do świtu nie zdecyduje się na powiedzenie prawdy, postąpimy z

nim tak, jak powiedziałeś. Odchodzę.

Ruszył w kierunku ogniska, które już tylko żarzyło się czerwonymi węgielkami.

Powodowani ostrożnością, przygasiliśmy płomienie. Poszedłem za nim, a po

chwili przyłączył się do nas Pehnulte. Colorado został przy więźniu. Czy z niego

co wyciągnie? Usiedliśmy.

— Co to może być “grzmiąca woda"? — odezwał się mój przyjaciel. — Czy nie

przesłyszałeś się, Janie?

Pokręciłem przecząco głową:

— Zanim słońce wzejdzie dwa razy, nad grzmiącą wodą — powiedziałem. —

Powtórzyłem słowo w słowo to, co wówczas usłyszałem. Grzmiąca woda to

oczywiście wodospad.

— Tego nie trzeba tłumaczyć. Ale który wodospad? Ten? — wskazał ręką za

siebie, gdzie w narastającej ciemności wieczoru huczały spienione nurty. — Prze-

cież nie mogą spotkać się tutaj.

— Chyba mogą...

— Nie — zaprzeczył energicznie. — Sam powiedziałeś, że za dwa dni. Wówczas

nas tu już nie będzie.

— Właśnie! Tu się spotkają i ruszą za nami.

— Moi bracia niepotrzebnie się spierają — odezwał się Pehnulte. — Ja znam

tamto miejsce. Nargoleteh-tsil.

W języku Apaczów i w pokrewnych dialektach słowo “tsil" oznacza górę.

Nargoleteh-tsil — to po prostu Deszczowa Góra. Co miał na myśli wódz

Mescalerów? Spojrzałem nań pytająco.

— Tam się znajduje inna grzmiąca woda, potężniejsza od tej, a obok wąwóz o

bardzo stromych ścianach, pozbawiony roślinności. Niebezpieczne miejsce.

I wytłumaczył nam, na czym to niebezpieczeństwo polega. Dno wąwozu jest

zupełnie równe, nikt nie może się ukryć — ani śladu drzewka, krzaczka czy nawet

trawy. Wejście jest tylko jedno. Jeśli obsadzić dobrymi strzelcami krawędzie tej

zapadliny i pilnować wąziutkiego do niej wjazdu, ludzie znajdujący się wewnątrz

nie mają żadnej szansy ratunku. Zostaną wybici, nawet nie widząc napastników.

Deszczowa Góra wznosi się nad wąwozem. Z niej spływa rzeczka. To właśnie

grzmiąca woda. Rzeczka stwarza jeszcze jedno niebezpieczeństwo dla ludzi ko-

czujących w wąwozie. Deszczową Górę — zgodnie z jej nazwą — co pewien czas

zlewają krótkotrwałe co prawda, ale bardzo gwałtowne deszcze. Wówczas woda

w strumieniu raptownie przybiera i nie mogąc przecisnąć się przez wąskie

wyjście, zalewa wąwóz.

— Dlaczego Apacze Lipan chcą napaść na naszego brata? — zapytałem.

— Nie bądź naiwny, Janie — odpowiedział Karol. — Porwać Pehnulte to nie byle

jaki triumf. Myślę, że tą drogą można sporo osiągnąć u Mescalerów. Zwiadowcy

Lipan musieli iść za tobą — zwrócił się do wodza. — Stwierdzili, że odesłałeś

swych wojowników. I tak zapewne narodził się pomysł napadu.

Spojrzałem na Indianina. Skinął głową.

— Spotkali się z Lesserem chyba przypadkowo — zauważyłem.

— Sądzę, że tak. To było spotkanie bardzo nie na rękę czerwonoskórym.

Wyobrażam sobie, jak się przerazili. Początkowo pewnie przypuszczali, że banda

Lessera stanie w obronie naszej trójki, a więc i w obronie Pehnulte. Widać jednak

się dogadali. I chociaż wojownikom Lipan wcale nie chodzi o nas trzech, dla

świętego spokoju gotowi są nas wydać tamtym.

— Może masz rację. Jak powinniśmy teraz postąpić? Nasz czerwony brat zna

Deszczową Górę, czy można ukryć się w jej pobliżu?

Wódz nie zdążył odpowiedzieć, bo z ciemności nocy wyszedł Colorado.

Deszczowa Góra

O świcie ruszyliśmy zbadać dokładniej halę. Poprzedniego wieczoru niewiele

mógł wskórać wojownik wysłany przez Pehnulte. Teraz więc za tropem naszego

jeńca powędrowaliśmy obaj z Colorado, śladami Indianina — Karol i Pehnulte.

Poprowadziłem całą trójkę znaną mi już drogą ponad wodospad, aż do miejsca, w

którym dostrzegłem nieoczekiwanych przybyszów. Rosnąca nad strumieniem

trawa jeszcze się nie podniosła, była nadal mocno przygnieciona. Czy Indianin

czekał na cowboya, czy odwrotnie — tego oczywiście nie wiedzieliśmy i nie

mogliśmy odczytać ze śladów. Faktem było, że musieli w tym miejscu spoczywać

bardzo długo. Wyglądało to na zastanowiąjącą beztroskę. Chyba można było

wytłumaczyć tylko tym, że ściana skalna wydawała się absolutnie niedostępna.

Nie zatrzymywaliśmy się nad tym wyraźnym tropem. Ruszyliśmy wzdłuż

odcisków nóg, które do niego wiodły, ale wkrótce musieliśmy się rozdzielić.

Ślady grubych podeszew i wysokich obcasów ciągnęły się wzdłuż koryta

strumienia, za to szerokie, płaskie znaki mokasynów skręcały w prawo. Karol

pomachał mi ręką posuwając się szybko, krok w krok za Pehnulte.

Spoglądałem za nimi widać zbyt długo, bo traper pociągnął mnie za rękaw.

— Nie mamy wiele czasu, doktorze — powiedział tonem nagany. — Czeka nas

daleki spacerek i mało bezpieczny. Niech pan dobrze wytrzeszcza oczy, nagłe

spotkanie bardzo prawdopodobne. I wszystko zależy od tego, kto kogo wcześniej

zauważy.

Po krótkiej wędrówce dotarliśmy do punktu, w którym odciski butów były

jeszcze wyraźmiejsze. Widniały na granicy wody i ziemi, po czym nikły.

— Przeszedł — zauważył traper. Uczynimy to samo.

W tym miejscu rzeczka rozlewała się szeroko, ale dlatego właśnie była bardzo

płytka. Przekroczyliśmy ją nie zdejmując obuwia. Siady nadal wyraźne, później

nieco zamazane, ciągnęły się dalej w poprzek łąki, nieco na ukos.

— Bardzo niedobrze — mruknął Colorado. — Sądziłem, że jegomość ruszy w

pobliże skałek, tam łatwiej się ukryć. Nie podoba mi się przestrzeń.

— Za godzinkę wzejdzie słońce i będziemy widoczni jak ryby na patelni.

— Zostawmy trop — zadecydował. — Nie może nigdzie skręcić. Chodźmy pod

skały. Korzyść z tego podwójna: łatwiej się skryć, a nasze ślady nie będą tak

wyraźne.

Natychmiast opuściliśmy wijącą się wśród traw ścieżkę. Jak już wspominałem,

halę ograniczała z jednej strony skalista ściana, bardzo stroma i naga, nie do

sforsowania. Ku niej skierowaliśmy swe kroki. Już na kilka stóp od podnóża skał

ciągnął się jednolity pas piargów. Nie była to wygodna droga, ale za to nasze

obuwie nie pozostawiało odcisków.

Ostatniej nocy Pehnulte, znający okolicę, stwierdził, iż wędrując halą można

również dotrzeć do Deszczowej Góry, że ta droga jest nawet krótsza. Dla nas

jednak nie miało to znaczenia, jako że nie można było wprowadzić na nią koni.

Natomiast bardzo łatwo mogli opanować łąkę wojownicy, Lipan, przybywszy z

zupełnie innej strony, pozostawić na miejscu wierzchowce i zaatakować nas

pieszo. Ale z tego, co podsłuchałem, wynikało, iż napad nie tu jest zaplanowany.

Tak sobie rozmyślałem depcząc po piętach Colorado. Minęła dobra godzina, nim

zauważyliśmy, że płaszczyzna łąki pochyla się w kierunku naszej wędrówki,

ukazując bardzo dalekie, siwociemne pasmo lasu. Gdy czerwony rąbek słońca

wyjrzał zza skalistej grani, Colorado pociągnął mnie za rękę w głąb dziwnego

tworu natury, jaki wyrósł przed nami. Prawdopodobnie kiedyś, zapewne w

wyniku kataklizmu, olbrzymi złom skalny oderwał się od szczytu i runął na łąkę.

Tu zarył się w ziemię u samego podnóża góry i pękł, tworząc trzy oddzielne

części. Osiadły one w miękkim gruncie jako wysoka ściana o półkolistym

kształcie. Pęknięcia spowodowały powstanie dwu szczelin, bardzo wąskich, ale

stanowiących doskonałe miejsca obserwacji dla każdego, kto by ukrył się we

wnętrzu tej kamienej barykady. Odkryło ją bystre oko Colorado.

— Wszystkiemu winna konna jazda — powiedział, gdy znaleźliśmy się w środku

kamiennej komnaty. — Człowiek odwykł od chodzenia, nogi mnie rozbolały na

tych głazach i muszę kapinkę odpocząć.

To powiedziawszy rozciągnął się na trawie, z głową tuż przy szparze biegnącej od

szczytu do podstawy głazu. Ja zająłem miejsce kilka kroków dalej, przy drugim

bliźniaczym pęknięciu.

Odpoczywając rozważałem wczorajszą relację Colorado z rozmowy

przeprowadzonej z jeńcem. Jaką sztuczką zdołał coś wyciągnąć z milczącego jak

głaz człowieka — nie wiedziałem. Zagadnięty o to traper niechętnie przyznał, iż

obiecał mu “dobre traktowanie". Zdziwiło mnie bardzo, iż na taką przynętę dał się

schwytać nasz więzień. Do dziś podejrzewam, że było to coś więcej. Może

obietnica uwolnienia?

Z relacji Colorado wynikało, iż wywiadowcy śledzący Pehnulte spotkali się z

bandą Lessera przypadkowo. Do walki nie doszło. Obu stronom jednakowo

zależało na uniknięciu strzelaniny, której echa mogły nas zaalarmować. Zawarli

więc porozumienie. Lesser i Bawole Serce — według informacji naszego jeńca

— uznali zgodność swych interesów. I jednemu, i drugiemu zależało na rozbiciu

naszej grupy. Jednakże Bawole Serce — prawdopodobnie jakiś pomniejszy wódz

Indian, bo Pehnulte nie znał takiego — nie mógł podjąć decyzji. Musiał

porozumieć się z kimś ważniejszym ze swego plemienia. To wymagało czasu.

Rozmówiwszy się z Lesserem albo sam ruszył, albo też wysłał któregoś ze swych

zwiadowców, by doniósł pobratymcom, że Pehnulte spotkał się z nami, że odesłał

swych ludzi i że Lesser proponuje wspólną akcję. Tyle opowiedział Colorado.

Z fragmentu podsłuchanej przeze mnie rozmowy wynikało jednak, iż Apacze

Lipan niezbyt chętnie zgadzali się na współpracę. Najprawdopodobniej

orientowali się w sprawkach Lessera. Z drugiej znów strony mogli się obawiać, iż

w razie odmowy Lesser w jakiś tam sposób pokrzyżuje ich plany.

Prawdopodobnie pierwsza narada obu stron odbyć się musiała przed kilku dniami

i wówczas ustalono miejsce powtórnego spotkania. Lesser już nie przyszedł na

nie — może bał się zasadzki? — tylko wysłał zaufanego człowieka. Czemu

jednak do tej pory nie zatroszczył się o jego los? Może sądził, iż jego wysłannik

powędrował gdzieś dalej, do obozowiska Lipan?

Colorado jednak przypuszczał, że Lesser wcale nie czekał na tego człowieka.

Wyruszył albo jeszcze w nocy, albo wczesnym świtem.

— To zrozumiałe. Wie, że mu depczemy po piętach.

— Ale gdzie go ten wysłannik miał szukać?

— Musieli z góry ustalić nowe miejsce spotkania. Niestety, nie zdołałem

wyciągnąć od naszego jeńca żadnych na ten temat informacji. Sami powinniśmy

dojść do sedna rzeczy. No, i po to przecież ta cała nasza wędrówka...

Nieźle sobie odpocząwszy opuściliśmy kamienne schronisko. Osiem już godzin

minęło od wyruszenia z obozu, gdy wreszcie trawiasta hala doprowadziła nas

łagodnie opadającym stokiem w pobliże rosnącej w dole puszczy. Skrajem boru

toczył swe wody strumień. Najprawdopodobniej ten sam, nad którym rozbiliśmy

wczoraj biwak.

Przekroczyliśmy płytkie koryto i szli dalej coraz ostrożniej wśród pni pierwszych

drzew, co chwila przystając i nasłuchując. Poza łagodnym szumem gałęzi, lekkim

pluskiem wody i rzadkimi głosami ptaków ukrytych w gęstwinie żaden inny

dźwięk nie dobiegał jednak naszych uszu. Tak wędrując wkrótce odnaleźliśmy

wydeptany kopytami szlak, a nieco później czarne koło wypalonej trawy.

Colorado natychmiast zajął się badaniem śladów.

Krążył tam i z powrotem, na koniec zniknął wśród drzew nakazując mi surowym

głosem ukryć się za którymś z pni i cierpliwie czekać.

Czekałem. I to dość długo.

Wreszcie Colorado wychynął z gąszczów. Ale nie sam. Prowadził za uzdę

osiodłanego konia.

Zaniemówiłem.

— A to co? — wykrztusiłem po chwili.

— Koń. Zwykły koń, doktorze.

— To widzę. Ale skąd się tu znalazł? Nie powie pan, że o nim zapomnieli.

— Nie powiem. Bo to po prostu wierzchowiec naszego jeńca. Czekał w ukryciu

na powrót właściciela. Co jest najlepszym dowodem, że posuwamy się po

właściwym tropie.

— A może...

— Chce pan powiedzieć, iż może posiadaczem tego zwierzęcia jest ktoś inny?

Nie, nie. Dobrze wszystko przeszukałem. W okolicy nie ma nikogo. Człowiek,

którego schwytaliśmy, część drogi odbył pieszo. Dla ostrożności, a rumaka tu

właśnie ukrył. Na hali trudno to było uczynić.

— Zwierzę stać musiało całą noc. Dziwne, iż nie zaatakował go żaden z

drapieżników.

— Ot, po prostu zbieg okoliczności. Mam nadzieję, że Lesser nie zdąży już

nikogo wysłać na poszukiwanie. Bardzo by się zdziwił dowiedziawszy się o znik-

nięciu i jeźdźca, i wierzchowca.

— Nasze ślady powiedziałyby mu wszystko.

— Nie będzie żadnych śladów, doktorze. W tym miejscu ziemia została dobrze

zdeptana, na łące szliśmy po skałkach, a co się tyczy znalezionego konia,

zabierzemy go z sobą, aby nie zostawić tropów. Powędrujemy nurtem rzeczki.

Doprowadzi nas do celu może nieco dłuższą, ale za to bezpieczniejszą drogą. No,

doktorze, ruszamy. Posuwać się dalej byłoby zbyt wielkim ryzykiem. Zresztą i

tak przed nocą nie wrócimy do swoich. Teraz już jestem pewien, że Lesser nic nie

wie o schwytaniu swego wysłannika i nic jeszcze nie przedsięwziął, aby go

odszukać.

Wskoczył na siodło i wskazał mi miejsce za sobą. Po czym skierował

wierzchowca do wody. Dno strumienia usiane było kamieniami i szybka jazda

groziła upadkiem. Wlekliśmy się więc w tempie ładownego wozu.

Zgodnie z przewidywaniami Colorado dopiero nocą dotarliśmy do celu. Nasz

obóz wyglądał tak samo, jak rano. Ledwie żarzące się ognisko i stłumiony tupot

spętanych koni. Ludzi nie dostrzegłem. Pomyślałem, że wojownicy Apaczów

jeszcze nie nadciągnęli, a nasi towarzysze z godną nagany niedbałością

zlekceważyli obowiązek wystawienia wart. Wjechaliśmy, nie zatrzymywani, w

sam środek obozu.

— Co to znaczy? — mruknąłem do siebie. — Pospali się?

Zeskoczyłem pierwszy. Traper uczynił to w sekundę po mnie, cicho jak kot. W tej

samej chwili poczułem czyjąś dłoń na ramieniu. Odwróciłem się, wyciągając zza

pasa rewolwer.

— Spokojnie, Janie. Bądź łaskaw nie strzelać. Ręka mi opadła.

— Karolu — powiedziałem z wyrzutem w głosie. — Cóż to za żarty?

— Czułem pismo nosem — odezwał się Colorado. — Nie jechałbym tak

beztrosko. Co wam do głowy strzeliło?

—Chcieliśmy sprawdzić, czy można tu ukryć ponad pół setki ludzi tak, aby ich

nie dostrzegło najbystrzejsze oko i nie dosłyszało najczulsze ucho. Colorado

mówił, iż czuł pismo nosem, ale przecież nic nie zauważył!

— To znaczy, że wojownicy Pehnulte już przybyli?

— Właśnie tak. Zaraz ich ujrzycie.

Ktoś dorzucił gałęzi do żaru, bo ogień buchnął wysoko, oświetlając kilka

zaledwie postaci Indian. Rozejrzałem się dokoła.

— Gdzież oni?

— Niech wódz da znak — odezwał się Karol.

Pehnulte wymówił jedno krótkie słowo. Nawet nie podnosząc głosu. I nagle ożyły

otaczające nas ciemności. W blasku migocących płomieni ujrzałem wyrastające

jak spod ziemi sylwetki zbrojnych.

— Uff — Colorado głośno odsapnął. — Takiej sztuczki, jak żyję, nie widziałem.

— To jeszcze nie wszystko — odparł Karol. — Wiedzieliśmy, że nadjeżdżacie.

Zwiadowcy czatowali wzdłuż rzeczki.

— Wspaniale!

— Chodźmy do ogniska — zaproponowałem. — Jestem głodny i wszystkie kości

mnie bolą po tej jeździe we dwójkę.

— Skąd ten koń? — zapytał mój przyjaciel.

— Niech Colorado opowie — odparłem lokując się jak najwygodniej przy ogniu.

— Czuję się jak po tuzinie wykonanych operacji.

— Współczuję ci, Janie. Obawiam się jednak, że czeka cię jeszcze sporo takich

operacji, i to w okresie najbliższych dwu dni.

Byłem zbyt zmęczony, żeby cisnąć w Karola patykiem leżącym u mych stóp. Nie

zważałem na to, co opowiadał Colorado, wpatrzywszy się tępo w płomienie.

Ocknąłem się dopiero wówczas, gdy wetknięto mi do ręki plaster pieczeni i

podsunięto pod nos kubek z parującą kawą. Pijąc i jedząc nastawiłem uszu na

słowa Karola. Teraz dowiedziałem się o rezultatach wędrówki Pehnulte i mego

przyjaciela. Obaj po rozstaniu się z nami szli wyraźnym tropem, wędrując —

podobnie jak my — wzdłuż skalnego podnóża. W ten sposób dotarli do miejsca,

w którym górski łańcuch skręcał raptownie, odsłaniając daleką przestrzeń

zielonej prerii. Widoczność ograniczały tylko gdzieniegdzie kępy liściastych

drzew i krzewów — świetne miejsca dla ukrycia się przed wrogiem, ale również

znakomita okazja dla zasadzek. Ryzyko pieszej wędrówki było więc niemałe.

Jednakże bez dalszych niespodzianek dotarli do opuszczonego obozowiska

czerwonoskórych. Tu musiał przez pewien czas przebywać Bawole Serce ze

swymi towarzyszami. Stąd pewnie wyruszył na spotkanie większego oddziału

Apaczów Lipan. Od tego miejsca trop stał się jeszcze wyraźniejszy. W drugiej

połowie dnia Karol przy pomocy lornetki ujrzał w sporej odległości jakiś

ruchomy punkt. Natychmiast ukryli się w gąszczu najbliższej kępy drzew.

Ruchomy punkt zbliżał się coraz bardziej, aż wreszcie można było dostrzec, iż

składa się on z jeźdźców podzielonych na dwie grupy. W pierwszej znajdowało

się zaledwie kilku indiańskich wojowników. W drugiej — znacznie poważniejsza

liczba. — Oba oddziały dzieliła przestrzeń kilkunastu jardów: wyglądało to na

ucieczkę i pościg. Tak sądził przez chwilę Karol, ale Pehnulte wyprowadził go z

błędu, stwierdzając, iż widzi tylko wojowników Lipan. Dlaczego jechali dwoma

oddziałami — za chwilę się wyjaśniło — Oto pierwsza grupa skręciła nagle w

prawo i po chwili znikła z oczu. Druga — zatrzymała się mniej więcej w

odległości pół mili od kępy. Na tej otwartej przestrzeni nie sposób było ich

podejść. Powstało poważne niebezpieczeństwo, że wojownicy Lipan będą

posuwać się dalej w tym samym kierunku i zauważą wówczas ślady Karola i

Pehnulte. Nasi towarzysze postanowili więc wycofać się, przebiegając od kępy do

kępy. Podczas wykonywania tego planu usłyszeli strzały, a drogę przecięły im

dwie antylopy. Zaledwie zdążyli uskoczyć poza kępę krzaków, gdy ukazał się

oddział indiańskich wojowników. Obie antylopy padły, ale jeźdźcy zamiast

zabrać trofea i odjechać, zbliżyli się jeszcze bardziej do przypadkowego schro-

nienia śmiałków.

— Zimno mi się zrobiło — opowiadał Karol — kiedy zauważyłem ich manewr.

Dostrzegałem już twarze pomalowane jaskrawymi farbami (oznaka, iż plemię

znajdowało się na wojennej ścieżce) i mogłem wszystkich dokładnie policzyć.

Była ich równa dziesiątka.

Wojownicy zatrzymali się, zsiedli z koni. Kilku z nich zajęło się oprawianiem

antylop, kilku poczęło zbierać chrust, o parę zaledwie kroków od naszych

towarzyszy. Indianie widać jednak tak byli pewni swego bezpieczeństwa, że

nawet nie zwrócili uwagi na niezbyt wyraźny, ale przecież dostrzegalny ślad stóp

wśród trawy.

Rozpalili ognisko, a kiedy zakończono ściąganie skór z upolowanej zwierzyny,

pokrojone na długie płaty mięso, zatknięte na patyki, poddane zostało procesowi

przypiekania. Przez cały ten czas żaden z ludzi siedzących wokół ognia nie

odezwał się ani słowem. P° jakichś trzech godzinach (“Zdrętwiałem cały od tego

leżenia w bezruchu — mówił Karol — a ruszyć się nie można było") — kilku

wojowników poderwało się gwałtownie. Rozległ się tętent kopyt i nowy przybysz

pojawił się w kręgu ognia. Widzieli go obaj dokładnie, jak zsiadał z konia. W

kruczoczarnych włosach nosił ptasie pióro. Pewnie był wodzem, ale

pomniejszego znaczenia, bowiem Pehnulte podczas swych niedawnych

odwiedzin Apaczów Lipan nie zauważył go w kręgu członków plemiennej rady.

Koło siedzących natychmiast się rozsunęło robiąc wolne miejsce.

— Jeszcze nigdy tak nie nasłuchiwałem, jak wówczas — stwierdził Karol. —

Miałem nadzieję, że na koniec dowiemy się czegoś interesującego. Ale okazało

się natychmiast, iż muszę się jeszcze uzbroić w cierpliwość.

Przybysz milczał, siedzący wokół niego milczeli również. Zadawanie

niecierpliwych pytań zaliczane jest wśród Indian do bardzo złego tonu. Po prostu

świadczy o braku wychowania, i to tym bardziej, im wyższą rangę społeczną lub

wiek posiada zapytywany. A ten przecież był wodzem!

Na szczęście wszystko ma swój kres, więc i milczenie zostało wreszcie

przerwane.

— Niech wojownicy Lipan słuchają — odezwał się przybysz głosem

przypominającym skrzypienie zawiasów starych drzwi.

Było coś tak zaskakującego w kontraście, jaki zachodził między młodym

wyglądem Indianina a jego starczym głosem, że Karol z trudem powstrzymał się

od śmiechu.

Niech wojownicy Lipan słuchają — powtórzył. — Przynoszę im słowa Ostrego

Noża. Moje usta są jego ustami.

— Nie potrafię dokładnie odtworzyć tego, co mówił — opowiadał dalej Karol. —

Ale sens zapamiętałem. Jeśli się pomylę, niech mnie mój czerwony brat poprawi

— tu zwrócił się do Pehnulte, a na potakujące skinienie głową począł streszczać

podsłuchaną rozmowę. Niezwykle dla nas ważną.

Wynikało z niej bowiem, że wojownicy Lipan już nazajutrz mieli ruszyć za nami.

Jednakże nie z miejsca, w którym znajdowaliśmy się obecnie. Próg skalny — jak

wspominałem — uniemożliwiał sprowadzenie koni z hali w dolinę. Indianie mieli

najpierw dotrzeć do podnóża hali, tam gdzie łączyła się ona z lasem.

— Z relacji Colorado wynika, że właśnie tam dotarliście dzisiaj — dodał Karol.

Przytaknęliśmy.

— Świetnie. Tam mają się ukryć Indianie Lipan i czekać na nasze przybycie, po

czym deptać nam po piętach.

— Trzeba będzie dobrze zacierać ślady — wtrącił się stary traper. — Jak

zauważą, ilu nas jest, gotowi zawrócić.

— A niech zawracają — powiedziałem. — Tym lepiej.

— Niezupełnie — odparł Karol. — Lipan zasługują na nauczkę, żeby więcej nie

próbowali takich sztuczek.

— Słusznie — mruknął Colorado. — Należy się im dobra nauczka.

— Oczywiście — zacząłem — ale..

— Daj mi skończyć, Janie.

Umilkłem, chociaż perspektywa walki z Indianami wydawała mi się posunięciem

zupełnie bezsensownym. Zdziwiło mnie stanowisko Karola w tej sprawie, i to

tym bardziej, iż znałem go od lat jako zagorzałego przeciwnika bratobójczych

wojen plemiennych, wyniszczających czerwonoskórych co najmniej w tym

samym stopniu, co walki z białymi. Nie było jednak czasu na medytację,

interesowała nas obecnie inna sprawa.

Otóż Ostry Nóż miał iść za nami wiodąc trzydziestu wojowników i zaatakować

nas dopiero wówczas, gdy znajdziemy się u stóp Deszczowej Góry, w wąwozie

opisanym przez Pehnulte.

— A jaką rolę w tym wszystkim ma odegrać Lesser i jego ludzie? — zapytałem.

— Dowiedzieliśmy się i tego — stwierdził Karol — Zadanie Lessera ma polegać

na wejściu w głąb wąwozu i natychmiastowym wycofaniu się stamtąd. Chodzi po

prostu o ślady, jakie nam mają zasugerować rzekomą obecność bandy wewnątrz

wąwozu.

— Chyba musiałby mieć skrzydła — zauważyłem zgryźliwie — i unieść się w

powietrze wraz z końmi. Pozostawiliby przecież tropy biegnące w odwrotnym

kierunku.

— Mój biały brat nie zna wąwozu — odezwał się Pehnulte. — Tamtędy płynie

rzeczka. Wjeżdżając do wąwozu można zostawić ślady na jej brzegach, ale

wyjeżdżając środkiem wodnego nurtu, oszuka się nawet najlepszego tropiciela.

Howgh!

Karol kiwnął potwierdzająco głową.

— Rozumiem — odparłem. — Coś jak pułapka na myszy. Myszy to właśnie my,

a przynęta to tropy oddziału Lessera. Pięknie sobie obmyślili. A co my na to?

— Za jednym posunięciem złapiemy i Lessera, i wojowników Lipan — odezwał

się niespodziewanie Colorado. — Dostaną się we własne sidła. Rzecz polega

tylko na tym, aby skłonić Indian do wkroczenia w głąb wąwozu nie po nas, ale

zamiast nas. Czy nie mam racji?

— Na to trzeba by chyba cudu — zauważyłem.

— Nie trzeba cudu — odparł Karol. — Posiadamy olbrzymią przewagę i nawet

nie mam na myśli liczby osób, ale po prostu fakt, iż Lesser nie został

zawiadomiony o planie Ostrego Noża. To oczywiście twoja zasługa, Janie. Jestem

gotów się założyć, iż obierze wąwóz za miejsce chwilowego postoju, że tam

właśnie będzie oczekiwać powrotu swego wysłannika. Gdy wojownicy Lipan

nadciągną, uznają tropy jego oddziału za nasze. Przecież Ostry Nóż nic nie wie,

że siły nam tak wzrosły.

— Bardzo to skomplikowane — wyraziłem swą wątpliwość. — A poza tym zbyt

liczymy na nieostrożność i naiwność przeciwników. A może to właśnie my

jesteśmy naiwni? Czy Lesser będzie czekał przez cały dzień na powrót wysłanego

do Lipan człowieka? Na pewno nie. Zacznie go szukać albo po prostu zostawi

swemu losowi i podejrzewając, iż wpadł w nasze ręce, czym prędzej ruszy dalej.

— Słusznie rozumujesz. Dlatego musimy uprzedzić Lessera.

— W jaki sposób?

— Wyruszając do Deszczowej Góry jeszcze tej nocy.

— Czy zdążymy przed świtem?

— Na pewno. Tak twierdzi Pehnulte.

Wódz skinął głową. Nie zabierałem więc już głosu, całkowicie zgnębiony

perspektywą nocnej jazdy. Nie odpocząłem jeszcze po przebytej drodze. Jak

pech, to pech!

— Jedno mnie zastanawia — mruknął Colorado. — Dlaczego Ostry Nóż pragnie

nas wpędzić w wąwóz? Mając taką przewagę, jak sądzi, mógłby napaść w każdej

innej, dogodnej dlań chwili.

— A tę uważa za najdogodniejszą — powiedział Karol. — Przypuszczam, że

pragnie zapobiec strzelaninie. Chce Pehnulte wziąć żywcem i uważa, iż dokona

tego bez walki, zamykając nas w wąwozie. No.. ale teraz pozwólcie, że dokończę

opowiadania, chociaż nic interesującego już nie mam do powiedzenia. Otóż

wojownicy Lipan upiekli mięso, wskoczyli na konie i odjechali. A myśmy

skorzystali natychmiast z okazji i pod ochronę zapadającego zmroku wrócili do

naszego obozowiska.

Wyczerpawszy swe informacje Karol pierwszy podniósł się od ognia.

— Nie mamy zbyt wiele czasu — stwierdził. — Ruszajmy.

Nie minęło i pół godziny, a ognisko zostało zgaszone, nasz jeniec przytroczony

do końskiego siodła i wzięty pod opiekę przez dwu aż wojowników, a ja

znalazłem się na grzbiecie swego wierzchowca, w długiej kolejce jeźdźców.

Rozpoczynaliśmy nocną wędrówkę podzieleni na dwa oddziały. Pięciu

wojowników, Pehnulte oraz nasza trójka ruszyliśmy brzegiem strumienia.

Pozostali musieli posuwać się środkiem rzeczki. Bardzo im współczułem, ale nie

istniał inny sposób zatarcia śladów tak licznej grupy. Co prawda Ostry Nóż miał

oczekiwać znacznie dalej, ale chodziło o to, aby na wszelki wypadek tropy na jak

najdłuższej przestrzeni świadczyły, iż nadal stanowimy zaledwie garstkę

wędrowców.

Długo będę wspominał tę noc. Najpierw było ciemno jak w dziupli i zaledwie

rozróżniałem plecy jadącego przede mną Karola. Później księżyc zajrzał w głąb

doliny ożywiając fantastyczne cienie wśród drzew i krzewów. Po pewnym czasie

te cienie poczęły mi się dwoić i troić w oczach. Poczułem przemożną senność.

Walczyłem z nią, jak mogłem, i chyba zwycięsko, bo jeszcze widziałem

dokładnie miejsce ostatniego obozowiska Lessera, znane mi już z rannej

wędrówki. Ale później straciłem świadomość czasu i przestrzeni, zapadłem w

drzemkę.

Kiedy otworzyłem oczy, nie dojrzałem już księżycowego blasku, a mimo to nie

było tak ciemno, jak na początku naszej drogi.

Staliśmy na samym skraju lasu. Gdzieś z prawej strony, w odległości kilku chyba

jardów, cicho pluskała rzeczka. Ze zdziwieniem zauważyłem, iż wpada do niej

drugi strumień, a połączony nurt skręca raptownie i ginie w głębi puszczy.

— Co tam? — szepnąłem w kierunku pleców Karola.

Odwrócił się i położył palec na ustach:

— Jesteśmy w pobliżu wąwozu. Pehnulte wysłał zwiadowców. Spójrz —

wyciągnął rękę przed siebie.

Przetarłem oczy. W mrocznej dali wznosiła się niewyraźnym zarysem potężna

ściana skalna, której szczyt tonął w oparach mgieł.

— Deszczowa Góra — szepnął Karol;

Nagle zrobiło mi się zimno. Trochę z wrażenia, trochę z przedrannego chłodu.

— Co to za druga rzeczka? — zapytałem.

— To strumień wypływający z wąwozu. A teraz.. sza! Nie gadaj!

Siedziałem więc w milczeniu rozglądając się dokoła, ale niewiele mogłem

dostrzec. Zauważyłem tylko, że oddział czerwonoskórych, który posuwał się

korytem rzeczki, zniknął teraz bez śladu, jakby się w ziemię zapadł.

Chyba jeszcze z pół godziny sterczeliśmy na siodłach, aż wreszcie Karol — nie

wiem na czyj sygnał, może Colorado, a może Pehnulte, bo oni obaj znajdowali się

gdzieś na przedzie — zeskoczył z konia i skinął na mnie.

— Chodź — powiedział półgłosem.

Zsunąłem się z siodła i omal nie przewróciłem, tak miałem zdrętwiałe nogi. Ale

jakoś mi przeszło. Ująłem wierzchowca za cugle i krok po kroku ruszyłem za

przyjacielem. Z początku wiódł mnie skrajem lasu, potem skręcił gwałtownie

między drzewa. Poszedłem w jego ślady, przeklinając po cichu kostropate gałęzie

szarpiące mnie za ubranie i uderzające po twarzy. Tu panowała jeszcze noc.

Odetchnąłem, gdy wreszcie wyszliśmy na jakąś trawiastą polankę. Dostrzegłem

kilku Apaczów siedzących z filozoficznym spokojem pod drzewami lub

wspartych na strzelbach o niezmiernie długich lufach: Opowiadano mi niegdyś, iż

tego rodzaju broń rozpoczęto produkować na żądanie “łowców skórek", traperów

zajmujących się polowaniem na zwierzęta futerkowe i handlarzy skupujących

skóry. Otóż za broń palną, bardzo chętnie nabywaną przez wszystkie plemiona

Indian północnoamerykańskich, żądano tyle skórek futrzanych, ile zmieści się w

stosie równym postawionej kolbą na ziemi strzelby. Im dłuższa lufa — tym

większy stos skór!

— Zostaw tu konia i weź sztucer — zarządził Karol. — I nie śpij już.

— Dałbyś spokój — burknąłem. — Wleczesz mnie przeklętym bezdrożem i

jeszcze wmawiasz sen!

— Przecież drzemałeś na koniu.

— Możliwe... Co mam dalej robić? Gdzie Pehnulte i Colorado? Kiedy mi

wreszcie wytłumaczysz...

— Nie tak głośno. Chodź. Zaraz wszystko zrozumiesz.

Znowu musiałem przedzierać się przez gęstwinę: Gdy wydostaliśmy się z lasu,

Karol poprowadził mnie spory kawałek drogi. Na koniec kazał się położyć wśród

krzaków i zanim zdążyłem to uczynić, pierwszy dał nurka w zarośla. Czołgałem

się za nim, starając się unikać najmniejszego szmeru. Spocony z wysiłku

znalazłem się wreszcie tuż obok Karola. Przed moim nosem rosły dwa małe

krzaczki, ale na prawo i na lewo czerniała cała gęstwina.

— Wysuń głowę, tylko ostrożnie.

Przygiąłem gałązkę, która mi zasłaniała widoczność, posunąłem się ze dwa cale i

natychmiast przywarłem piersiami do ziemi. To było zaskoczenie.

Przede mną raptownie urywała się zielona płaszczyzna. Naga ciemnobrązowa

ściana spadała stromo ku równie brązowemu podłożu. Wąwóz! Dostrzegałem

jego przeciwległe zbocze, tak samo nagie i tak samo porosłe na szczycie

krzewami i wysoką trawą. Zdumiewający wybryk natury, która przy pomocy

wody stworzyła w tym miejscu miniaturowy kanion. Jego gładkich ścian nie

potrafiłby sforsować nawet najbardziej doświadczony w wysokogórskiej

wspinaczce człowiek.

W wąwozie—przepaści kłębił się jeszcze nocny mrok i na jego dnie nie byłem w

stanie nic zauważyć. Usłyszałem tylko monotonny szum. Gdzieś w głębi waliła

ze stoków Deszczowej Góry woda. Właśnie ta “grzmiąca woda", o której po raz

pierwszy dowiedziałem się z podsłuchanej rozmowy.

Pode mną toczył swe wody niewidoczny strumień wypływający gdzieś dalej

jedynym wyjściem wąwozu. Ale gdzie znajdowało się to wyjście — na próżno

starałem się dojrzeć. Cofnąłem się.

— Karolu — szepnąłem.

Uniósł głowę.

— Gdzie Lesser?

— W środku. Dolina jest przez nas otoczona. Nie wymknie się. A teraz możesz

sobie pospać. Mamy czas.

Nie odpowiedziałem. Posępne godziny kończącej się nocy działały na mnie

dziwnie niepokojąco Miałem nerwy napięte do granic wytrzymałości i nawet

najwygodniejsze łoże nie skłoniłoby mnie teraz do snu.

Co się stanie za godzinę, za dwie... Gdy z przedrannych oparów wynurzą się

zamazane zarysy Deszczowej Góry, a wnętrze wąwozu rozbłyśnie światłem dnia?

Przed walką

Leżałem pełen niepokoju, stwierdzając, że najtrudniejszą na świecie rzeczą jest

oczekiwanie. Tymczasem nadal nic się nie działo. Było ciemno i coraz chłodniej.

Cisza lasu i daleki szum wodospadu. Podziwiałem wojowników Mescalerów,

którzy zachowywali tak doskonałą ostrożność, że do uszu moich nie dobiegł ani

dźwięk trąconej broni, ani szelest rozchylanych gałęzi, ani przytłumiony tupot

kroków.

Ktoś mnie trącił w ramię i znajomy głos zaszeptał nad uchem:

— Mamy ich, doktorze.

Odetchnąłem głęboko. Colorado! Od niego na pewno czegoś się dowiem.

— O'Brien? — powiedziałem pytająco.

— Jest, jest. Zdrowiutki jak ryba, jeśli się nie mylę. A dokoła niego cała banda.

Śpią jak susły.

— Na co czekamy?

— Aż się obudzą.

— Kpisz, Colorado?

— Ani mi w głowie. Czekamy na Apaczów Lipan. To będzie piękny dzień.

— Właśnie — mruknąłem myśląc o nieuniknionej walce. Gdy nadciągną

wojownicy Lipan, przemówią strzelby i rewolwery. Nigdy nie lubiłem słuchać

takiej “gadaniny". A teraz przyrzekłem sobie, że dziś nie oddam ani jednego

strzału. Mieliśmy tak ogromną przewagę, że moje postanowienie w niczym nie

zmniejszało naszych szans.

— Colorado — powiedziałem — jeśli oni śpią, trafia się świetna okazja

uwolnienia O’Briena.

— Zrobiłbym to już ze sto razy, gdyby właśnie nie Samuel.

— Nie rozumiem.

— Z niego żaden traper. Jeśli się go wyrwie ze snu, gotów narobić hałasu.

Rozbudzi wszystkich i zacznie się walka. Przedwczesna. I zupełnie zbędna.

— Na niej przecież sprawa się zakończy.

Roześmiał się cicho:

— Nie będzie żadnej walki, doktorze. Chyba, że ci Lipan mają w głowach sieczkę

zamiast mózgu.

— To dla mnie jakaś zagadka.

— Taki jest plan Pehnulte. Otoczyliśmy wąwóz, że mysz się nie wymknie. Nie

ruszamy Lessera, ma być przynętą dla Lipan. Gdy nadciągną, zaraz wpakują się

do wąwozu. Wezmą ludzi Lessera za naszą gromadkę. Wówczas ich zamkniemy.

Byliby szaleńcami przyjmując walkę w takich warunkach, i to tym bardziej, że

Pehnulte zamierza ich puścić wolno. Dziwny z niego Indianin. Jeszcze takiego

nie spotkałem.

— Więc po co ta cała zasadzka? Wystarczy, abyśmy się pokazali wojownikom

Ostrego Noża. Wobec tak nierównych sił zrezygnują z walki.

— Ba, pewnie. Ale Pehnulte zażąda nie tylko wydania nam ludzi Lessera, ale i

całej palnej broni. Powinni przecież ponieść jakąś karę. Według mnie łagodna to

kara.

— Musicie tyle gadać? — ozwał się z boku groźny szept Karola. — Umarłego

można by zbudzić.

Umilkliśmy, ale nie na długo. Paliła mnie ciekawość. Więc tylko przysunąłem się

bliżej trapera.

— Uważam — powiedziałem — że Ostry Nóż byłby durniem, gdyby przed

napadem nie zapragnął raz jeszcze porozumieć się z Lesserem. Wyśle

zwiadowców i odkryje naszą obecność.

— Ostry Nóż będzie się spieszył. Jest przekonany, iż z nami da sobie radę nawet

bez pomocy bandy. Przecież bardzo niechętnie tę pomoc przyjął. Tak wynikło z

pańskiego opowiadania, doktorze.

Potwierdziłem ten wniosek.

— A kiedy należy się ich spodziewać? — zapytałem mając na myśli wojowników

Lipan.

— Trudno określić. Jednakże na pewno nim skończy się dzień.

Zrobiło mi się nagle bardzo wesoło.

— Colorado — powiedziałem — niech pan natychmiast posypie tych bandytów

jakimś proszkiem nasennym albo napoi ich odwarem z peyotlu *, żeby spali jak

najdłużej. W przeciwnym bowiem wypadku gotowi obudzić się przed

przybyciem Ostrego Noża i cały nasz plan weźmie w łeb!

— Pozostawiam to panu, jako lekarzowi — odciął się. — Jeśli przebudzą się

przed czasem, nic w tym dla nas groźnego. Sprawa nieco się pogmatwa, kiedy

będą chcieli stąd wyjść. Musimy ich zatrzymać.

— Z odpowiednim hałasem i strzelaniną — dodałem — co uprzedzi Ostrego

Noża.

— Uprzedzi albo nie... Czekajmy cierpliwie, a zobaczymy, jak kij popłynie...

Ależ on miał nerwy! Ja mało ze skóry nie wyskakiwałem z niecierpliwości. Po raz

wtóry przysunąłem się bliżej krawędzi wąwozu. Wydało mi się, iż obecnie

dostrzegam już w dole rzeczkę, a nieco w głębi czerwone węgielki gasnącego

ogniska.

— Gdzie Pehnulte? — szepnąłem.

— Po tamtej stronie wąwozu, da nam znać wystrzałem albo przyśle wojownika.

Piekielnie dłużył mi się czas. Co kilkanaście minut zerkałem w głąb doliny, nic

się w niej nie działo. Aż wreszcie z oparów ustępującego mroku — tam w dole —

wyłoniła się postać człowieka. Widziałem, jak ściągał z pleców koszulę, a potem,

schylony, opryskiwał się wodą strumienia. Na koniec odszedł, lekko

Peyotl (Lophopnora Williamsii) — mały kaktus barwy niebiesko—zielonej. Jego sok jest silnym

środkiem odurzającym. Indiańscy czarownicy od wieków stosowali go często podczas rytualnych

obrzędów. Peyotl, popularny na terenie Meksyku, znany był w Ameryce Północnej aż po krainę

Wielkich Jezior. Obecnie zakazany w handlu jako narkotyk.

pogwizdując. Bardzo bezpiecznie musiał się tu czuć Lesser i jego ludzie.

Minęło z pół godziny, gdy różowa, maleńka łuna podniosła się nad rozpadliną.

Pewnie się rozbudzili i rozpalili ognisko. Z kolei usłyszałem tępy stukot kopyt

uderzających o stwardniały grunt. Z głębi wąwozu wynurzył się człowiek na

koniu. Jechał stępa, kierując się w stronę wyjścia. Czyżby Lesser wysyłał go dla

zbadania okolicy i odszukania zaginionego od wczoraj gońca? Na to wyglądało.

Koń i jeździec znikli mi z oczu za skalnym załomem.

— Jeśli napotka teraz Lipan... — szepnąłem do Colorado.

— Niech się Pehnulte tym martwi. Droga jest obstawiona i nie powinien daleko

ujechać.

Poczułem blask światła na twarzy. Uniosłem głowę. Nad zboczem Deszczowej

Góry ukazał się czerwony rąbek słonecznej tarczy. Las rozbrzmiał nagle głosami

ptaków, a liście krzewów, wśród których spoczywałem, zaszeleściły w porannym

wietrze. Oczekiwałem lada chwila całego oddziału Lessera opuszczającego

wąwóz. Ale nic podobnego się nie zdarzyło. Prawdopodobnie szef sądził, iż my

również jeszcze nie wyruszyliśmy w drogę, a może nawet przypuszczał, że nas w

nocy napadnięto i pojmano.

Zerknąłem w kierunku Karola. Leżał w tym samym miejscu. Usłyszał

spowodowany przeze mnie szelest gałęzi i zgromił mnie wzrokiem, a potem

położył palec na ustach.

Słońce dźwigało się coraz wyżej, promienie jego sięgały już połowy wysokości

ścian wąwozu. Począłem marzyć o swym rodzinnym Milwaukee i o wygodnym

łóżku. Nerwowe podrażnienie już minęło i teraz czułem się straszliwie senny.

Powoli zapadłem w jakąś drętwotę, z której wyrwało mnie gwałtowne szarpnięcie

za rękaw. To Colorado.

— Czy pan śpi, doktorze?

Mruknąłem coś niewyraźnego, byle się odczepił, podłożyłem łokieć pod głowę,

zmrużyłem oczy. I prawie w tej samej chwili poderwałem się jak dźgnięty

szpilką. Przeraźliwy dźwięk ozwał się w dole, chyba w okolicy wejścia do

wąwozu. Jakieś: ii-ii-ii-ii! — w górnych, przenikliwych tonach.

— Leż spokojnie, Janie — odezwał się Karol. — To bojowe zawołanie Apaczów,

pewnie Lipan nadciągnęli i wzięli ludzi Lessera za naszą gromadkę.

Spojrzałem w dół. Dwa szeregi Indian biegły po obu stronach strumienia,

wrzeszcząc ogłuszająco. Odpowiedziały im jakieś inne głosy. Tumult trwał chyba

jeszcze ze dwie minuty, po czym raptownie ucichł. Wówczas zagrzmiał huk

strzału z rusznicy. Jeden raz tylko.

— Colorado! Janie! Biegnijmy!

Karol wyskoczył z zarośli wielkim susem i począł gnać wzdłuż krawędzi wąwozu

tak szybko, że ledwie mogłem dotrzymać mu kroku. Za mną tupotały ciężkie

buciory trapera. Oczekiwałem, że lada chwila potknę się o któryś z wystających

korzeni i runę w gąszcz. Na szczęście, po przebiegnięciu kilku jardów, zarośla

ustąpiły wysokiej trawie porastającej opadającą łagodnie równinę. Prawie bez

tchu dotarłem do dna jakiejś kotlinki, przegrodzonej połyskującym korytem

wody. Mała rzeczka płynęła pieniąc się i bulgocząc. Tu mój przyjaciel zatrzymał

się. Stanąłem obok niego, mocno robiąc piersiami.

Kotlinka, szeroko otwarta z trzech stron, z czwartej ograniczona była pionową

ścianą, pękniętą od szczytu do podstawy. Szpara pęknięcia — jak stwierdziłem

pobieżnie — pozwalała jednak na swobodne przejście człowieka z koniem. Ze

szczeliny wypływał strumień, nie wypełniający całej jej szerokości. Po obu

stronach dwa wąziutkie spłachcie piasku poznaczone były odciskami kopyt i stóp

ludzkich. Zdążyłem to zauważyć przez jedno mgnienie oka, bo Karol natychmiast

odciągnął mnie w bok. Przy samej rozpadlinie, z wysuniętymi strzelbami,

spoczywało kilku wojowników Mescalerów. Dalej, oparty o zrąb skalny, stał

Pehnulte.

— Moi bracia przybyli w samą porę — odezwał się beznamiętnym głosem. —

Ostry Nóż znajduje się w wąwozie. Będzie chciał się wydostać. Nie dopuścimy

do tego. Howgh!

— Pułapka się zamknęła — mruknął Colorado. — Czy oni są z końmi?

— Nie — odparł wódz. — Konie zostały tam — wskazał ręką poza siebie. —

Strażników schwytaliśmy.

— Co teraz nasz czerwony brat zamierza? — zapytał Karol.

— Nie chcę przelewu krwi. Jeśli zapragną sforsować przejście, damy salwę w

górę. Howgh!

Karol przytaknął skinieniem głowy.

— Oby tylko strzały na postrach wystarczyły —— dodał niepewnie.

— Tym przejściem mogą się przecisnąć najwyżej dwie osoby jednocześnie. Biorę

na siebie jednego.

— Ja drugiego — dodał Colorado. — A pięści mam nieliche. Zdaje się, że

nadchodzą.

Usłyszeliśmy jakieś pomieszane głosy, tupot nóg, aż wreszcie w głębi węzizny

ujrzałem grupę zbrojnych. Na czele posuwał się Indianin olbrzymiego wzrostu, z

piórami wpiętymi we włosy, za nim biegli w długim szeregu wojownicy z łukami

i strzelbami w dłoniach. Zorientowali się w pomyłce i teraz spieszyli opuścić

wąwóz. Zauważyłem człowieka, który towarzyszył Indianinowi. Poznałem

natychmiast, mimo iż zmienił się bardzo od chwili, w której ostatni raz go oglą-

dałem. To nie był już ten pozornie ociężały, o bladej, wygolonej twarzy, nieco

pochylony właściciel gospody “Arizonac" w Rainy Valley. Pod rondem

wygniecionego kapelusza zdążyłem dostrzec twarz ogorzałą od wichrów i słońca,

czarny zarost, opadającą na pierś, w szpic przyciętą brodę.

— Lesser — powiedziałem do Karola.

Nie wiem, czy również poznał, odpowiedzi nie dosłyszałem lub w ogóle nie

nastąpiła. Zamiast Karola przemówiła długa rusznica Pehnulte, głosem

podobnym do gromu. Nacisnąłem dwukrotnie cyngiel sztucera. Broń ozwała się

trzaskiem przypominającym dźwięk, jaki wydaje łamana sucha gałąź. Ale ten

dźwięk prawie zginął w potężnej palbie. To wojownicy Mescalerów, ukryci w

gąszczu porastającym krawędzie wąwozu, dali znać o swej obecności. Na

naszych przeciwnikach wywrzeć to musiało wrażenie, jak to się mówi,

piorunujące.

Jednym okiem (za każdym razem, gdy stawałem tuż przed szczeliną, Karol

gwałtownie odciągał mnie w bok!) dostrzegłem, że biegnąca grupa zatrzymała

się, a potem szybko rozproszyła. Wyobraziłem sobie, jaki popłoch spowodować

musiała nieoczekiwana strzelanina, jak w pierwszej chwili rozglądać się poczęli

za rannymi i zabitymi. Biedacy! W tym nagim wąwozie stanowili cel równie

otwarty, jak tarcza na strzelnicy.

Gdy tylko zamilkło trzecie, najsłabsze echo, ozwał się donośnym głosem

Pehnulte:

— Niech mnie słuchają wojownicy Lipan!

Przerwał na sekundę dla wywołania większego efektu. Ani jeden dźwięk nie

zamącił ciszy tej przerwy. Wydało mi się, że zamilkły nawet leśne ptaki.

— Wojownicy Lipan! Mówi do was wódz Apaczów Mescalero. Niewiele słońc

minęło, gdy przebywałem w waszych wigwamach. Przyniosłem czerwonym

braciom zieloną gałązkę pokoju. Mówiłem, że nadszedł czas zjednoczenia

wszystkich plemion Apaczów rozsianych jak ziarnka piasku na pustyni. Krew

przelana we wzajemnych walkach mogłaby wypełnić koryta wszystkich rzek

płynących tym krajem, a groby poległych wojowników wyznaczyć drogę od

jednej wielkiej wody do drugiej! Co mi odpowiedziano? Ostry Nóż słuchał w

milczeniu moich słów, ale kiedy mnie żegnał, jego język stał się jak kolec

skorpiona: ostry i trujący. Chociaż byłem jego gościem, a topór wojenny nie

został między nami wykopany.

Znowu przerwał. Z głębi wąwozu nie ozwał się ani jeden głos protestu czy

nienawiści.

Wojownicy Lipan na dobre odpowiedzieli złem. Wyruszyli, aby mnie napaść.

Sprzymierzyli się z pięcioma bladymi twarzami, których ręce czerwone są od

krwi Indian. Takich przyjaciół znalazł sobie Ostry Nóż! Słuchajcie mnie!

Jesteście otoczeni, nie możecie się obronić. Wzywam Ostrego Noża, aby

przyszedł do mnie. Dowie się, na jakich warunkach wypuszczę go i wszystkich

wojowników. Niech się pospieszy. Gdy na wąwóz padnie cień Deszczowej Góry,

zamiast mnie przemówią strzelby Mescalerów. Howgh!

Odwrócił się i skinął na nas.

— Niech moi bracia mają się na baczności. Będą znowu próbowali przedrzeć się.

— Jeśli tak, to nie obejdzie się bez pukaniny — odparł Colorado. — Nie widzę

innego sposobu pochwycenia tej bandy.

— Colorado się myli. Jest sposób.

Spojrzałem pytająco na wodza, na Karola, na trapera. Co miał na myśli Pehnulte?

Odpowiedź otrzymałem bardzo szybko. Najpierw dostrzegłem kilku Indian

wbiegających do kotlinki, w której staliśmy, z olbrzymimi naręczami gałęzi i

chrustu. Rzucili je na dwa stosy tuż przy wylocie wąwozu, po obu stronach

rzeczki. Sądziłem, iż budują w ten sposób coś w rodzaju zasłony dla nas, a

jednocześnie barykady tarasującej przejście. Jakżeż licha to była zapora!

Jednakże pomyliłem się. Nie o to chodziło. W chwilę później skrzesano ogień i

płomień objął oba stosy, strzelił wysoko ku górze, tworząc jakby świetlisty most

nad wodą.

— Niech spróbują skakać! — krzyknął Colorado.

Dołożono jeszcze więcej drewien, a temperatura tak wzrosła, iż musieliśmy się

cofnąć kilka kroków. Szaleniec, który próbowałby sforsować tę ścianę ognia,

nawet gdyby się mu to udało, wyszedłby z takiej próby ciężko, jeśli nie

śmiertelnie poparzony. A jednak Ostry Nóż próbował — co prawda jeden tylko

raz — wyrwać się na zewnątrz. Przewidująco i roztropnie położyliśmy się nieco z

boku wejścia. Wówczas poprzez buzujące płomienie grzmotnęła w naszym kie-

runku salwa co najmniej kilku fuzji. Z ognia strzeliły snopy iskier, a parę

płonących głowni z suchym szelestem wyleciało ze środka ogniska i padło gdzieś

za nami. Teraz cały stos począł drgać, jakby go usiłowano zepchnąć w rzeczkę, na

koniec buchnął z niego kłąb pary i dymu. Musiano chlusnąć wodą.

Dwukrotnie nacisnęliśmy cyngle, celując i tym razem nie w głąb rozpadliny, ale

wysoko ponad płożenie. Równocześnie dorzucono nową porcję suchych

gałęzi. Przygaszone drewno buchnęło silniejszym płomieniem. Okolicznością

jeszcze pomyślniejszą stała się zmiana kierunku wiatru. Począł dąć nam w plecy,

kierując płomienie w gardziel wąwozu i daleko poza nią, uniemożliwiając

naszym przeciwnikom podejście do ognia.

Jak długo jednak mieliśmy czekać na ostateczny wynik akcji?

Termin wyznaczony przez Pehnulte był odległy. Gdy słoneczna tarcza w całości

wyjrzała zza szczytu Deszczowej Góry, zorientowałem się, iż cień, o którym

mówił wódz Mescalerów, paść może dopiero w drugiej połowie dnia. Ten

wniosek — przez dziwne skojarzenie — przypomniał mi, iż od rana nic jeszcze

nie miałem w ustach. Natychmiast poczułem głód. I to jaki! Powiedziałem o tym

Karolowi.

— Wytrzymaj jeszcze trochę, Pehnulte na pewno o tym pomyślał.

Cicho westchnąłem. Ostatecznie jednak moje dolegliwości fizyczne warte były

ceny bezkrwawego zwycięstwa. Więc nic nie odpowiedziałem. Ale oto — co

mnie bardzo podniosło na duchu — poprzez zaporę płomieni przedarł się ku nam

donośny głos:

— Ostry Nóż chce mówić z Pehnulte!

— Niech wyjdzie z wąwozu — odparł Wielki Jeleń.

— Czy Pehnulte przyrzeka Ostremu Nożowi, że będzie mógł odejść nie

zatrzymywany?

— Przyrzekam, jeśli zjawi się przede mną bez broni w pokojowych zamiarach.

— Czy ma przyjść sam?

— Wojownicy Lipan są gadatliwi jak stare sąuaw! Czy Ostry Nóż lęka się

Mescalerów? Powiedziałem, że go nie zatrzymamy. Howgh!

Nie padło już żadne dalsze pytanie. Po tamtej stronie musiano zapewne naradzać

się, bo znowu zaległa cisza. W końcu po wielu, wielu minutach oczekiwania ten

sam głos zawołał:

— Odsuńcie ogień! Ostry Nóż chce przejść:

— Uwaga — szepnął Karol.

— Niech moi biali bracia przesuną się na jedną stronę. Jeżeli Ostry Nóż będzie

próbował się przebić, moglibyśmy się nawzajem pozabijać.

Zastosowaliśmy się natychmiast do tego polecenia. Pehnulte był przewidujący.

Teraz dwu Mescalerów długimi gałęźmi zmoczonymi w potoku poczęło rozwalać

jedną z ogniowych barykad, tę, która płonęła na lewym brzegu. Część żarzących

się głowni odsunięto pod ścianę, część zepchnięto w nurt. Uniosła się chmura

pary i dymu. Gdy opadła — ujrzałem po raz drugi tego ranka wyniosłą postać

Ostrego Noża.

Szedł teraz ku nam nie spiesząc się. Za jego plecami dojrzałem grupę trzech czy

czterech Indian, ale ani jednego białego. Pehnulte ostrzegł:

— Niech Ostry Nóż natychmiast odprawi swych wojowników. Będę rozmawiał

tylko z nim.

Poskutkowało. Widziałem, jak wielkolud odwrócił się na chwilę, a grupka

postępująca za nim zaraz się cofnęła. Usiedli półkolem, ale w odległości kilku jar-

dów od cieśniny. Chyba zrozumieli, że żadne sztuczki nie poprawią ich sytuacji.

Pehnulte — dotąd stojący — teraz usiadł mając za plecami stok kotlinki. Nasza

“biała" trójka zajęła miejsca nieco z boku, aby móc swobodnie obserwować wylot

wąwozu. Trzej wojownicy Mescalerów nadal spoczywali w trawie z bronią

wymierzoną w rozpadlinę.

Ostry Nóż wysunął się wreszcie przed skalne wrota. zatrzymaj się i rozejrzał

dokoła. Siadając naprzeciwko Pehnulte, musiał odwrócić się tyłem do wąwozu.

Czekałem, co dalej nastąpi. Indianie nie spieszą się z rozpoczęciem rozmowy.

Długotrwałe milczenie symbolizuje wielką mądrość, dodaje powagi wojowniko-

wi. Teraz więc, gdy Ostry Nóż zajął przeznaczone dlań miejsce, milczeli obaj.

Wielki Jeleń udawał, że w ogóle nie dostrzega swego przeciwnika: bawił się

woreczkiem od leków zawieszonym na szyi i od czasu do czasu spoglądał w

niebo, jak gdyby właśnie stamtąd oczekiwał przybycia wysłannika.

Obserwowałem twarz Ostrego Noża. Początkowo nie zdradzała żadnych uczuć.

Jednak po paru minutach poczęła chmurnieć. Wodza ogarniało zdenerwowanie

pomieszane z gniewem, którego nie potrafił już ukryć. Na koniec wybuchnął:

— Czego Pehnulte szuka na niebie?! Przyszedłem na rozmowę o ludziach, nie o

ptakach!

Dostrzegłem nikły cień uśmiechu na twarzy Wielkiego Jelenia. Dopiero teraz

spojrzał przed siebie.

— Witam Ostrego Noża — powiedział spokojnie. ——Gdyby jego słowa były

inne, gdy bawiłem u wojowników Lipan, nie siedziałby teraz przede mną jako

wróg. Ale ja nie pragnę przelewu krwi. Howgh!

Umilkł. Widziałem, jak pierś Ostrego Noża podniosła się w głębokim oddechu.

Po raz drugi w tak krótkim odstępie czasu wódz Mescalerów zapewniał go, iż nie

chce walki.

— Czy Pehnulte wypali ze mną fajkę pokoju?

Jak na mój rozum było to bezczelne pytanie. Tak samo musiał je ocenić Pehnulte,

bo odparł ostro:

— Wojownicy Lipan oddadzą wszystką broń, zanim zostaną wypuszczeni. Koni

nie odzyskają. Ostry Nóż rozbroi trzech białych i przywiedzie do mnie człowieka,

który jest ich jeńcem. O niego najbardziej nam chodzi. Kiedy to wszystko

zostanie dokonane, zastanowię się, czy mam wypalić fajkę pokoju. Howgh!

Ostry Nóż widać nie spodziewał się tak ciężkich warunków. Zbyt wiele wiązał

nadziei z niechęcią wodza Mescalerów do rozlewu krwi. Teraz dowiedział się

prawdy i to go rozzłościło. Zerwał się z ziemi i ochrypłym głosem krzyknął:

— Nigdy!

Na twarzy Pehnulte nie drgnął ani jeden muskuł, nawet nie poruszył się.

Obojętnym głosem, jak gdyby kończąc przerwaną pogawędkę, dodał:

— Wojownicy Mescalerów czekać będą do zachodu słońca. Teraz Ostry Nóż

może odejść.

Powiedziawszy to podniósł się powoli i nie patrząc na swego przeciwnika

odwrócił się do niego plecami. Tamten stał przez chwilę nieco pochylony, gotując

się do skoku. Widziałem, jak dłonie jego zacisnęły się niby drapieżne szpony, a

oddech stał się szybki. Ale to trwało krótko. Wyprostował się i nie obdarzywszy

nas ani jednym spojrzeniem, ruszył w kierunku szczeliny. Kiedy ją minął i

zniknął nam z oczu, stos płonących drew znowu zatarasował przejście.

— Gniew mu rozum odebrał — odezwał się pierwszy Colorado i tak głośno, aż

drgnęliśmy. — To szaleniec!

— Wieczorny cień przywróci mu rozsądek — odparł Pehnulte i zaraz dodał, jak

gdyby dla zaakcentowania, iż szaleństwa Ostrego Noża nie traktuje poważnie: —

Na moich białych braci czeka już pieczeń z antylopy. Wojownicy rozpalili ogień

pod lasem. A trzech z nich należy tu przysłać. Do wieczora będzie spokój, ale

przezorność jest równa mądrości. Idźcie.

Z kotlinki znajoma już droga doprowadziła nas nie do jednego, ale do kilku

ognisk, przy których Indianie piekli mięso. Wreszcie mogłem zaspokoić głód.

Ale zaraz potem uczułem wracającą falę ociężałości i snu. Karol na pewno musiał

być równie zmęczony, lecz stary nawyk traperski nie pozwolił mu kłaść się pod

najbliższym drzewem. Widząc, iż zamierzam tak właśnie postąpić, zapewnił

mnie, iż najwygodniej będzie spocząć obok własnych koni. Odprowadziliśmy

więc trzy wierzchowce na sam skraj lasu i tu rozsiodłali. Karol natychmiast otulił

się pledem i podsunął siodło pod głowę.

— Radzę wam postąpić tak samo — mruknął. — Nie wiadomo, co nas czeka w

nocy.

Odwrócił się plecami i — założę się — po minucie spał. Począłem sobie mościć

legowisko. Nareszcie odeśpię zaległości. Jednak nie dane mi było tego dokonać.

Colorado skończył czyścić konia, ale nie położył się. Widziałem, jak krążył tu i

tam, bez jakiegoś widocznego celu. Coś go niepokoiło. Na koniec przystanął,

rozejrzał się dokoła i zerkając na śpiącego Karola, podszedł do mnie.

— Nie mogę spać, doktorze — rzekł jakby usprawiedliwiającym tonem.

— Co pana gnębi? — zapytałem nieco sennie. — Indianie?

— Nie, nie w tym rzecz. Dziwne myśli przychodzą mi do głowy i nie mogę się ich

pozbyć. Ot, wspomnienia przeszłości... Czuję, że muszę się wygadać, doktorze,

może odzyskam spokój.

W pierwszej chwili nie zwróciłem uwagi na dziwny ton słów ani na samą

propozycję i odparłem machinalnie:

— Dobrze, pogadamy, jak się wyśpię. Ziewnąłem rozciągając na murawie pled.

Traper

położył mi dłoń na ramieniu.

— Później może nie starczyć czasu.

Przetarłem dłonią oczy.

— Co? Co pan powiedział, Colorado? Może z Karolem, jeśli to coś ważnego... ale

on już śpi — westchnąłem.

— Nie trzeba budzić — zaprotestował. — Ja mam sprawę do pana, doktorze, ot,

taką prywatną... Chodźmy gdzieś na boczek.

Ujął mnie pod ramię i odprowadził poprzez gęstwinę krzewów aż na trawiasty

wygon, gdzie rosło samotne drzewo.

— Siadajmy, doktorze. Tu nam nikt nie przeszkodzi, a i my nikomu.

Byłem zmęczony, ale zaniepokoił mnie wygląd Colorado. Twarz miał poważną, a

oczy spoglądały prawie surowo. Usiadłem na trawie, plecami oparłem się o

kostropaty pień.

— Czy pan wie, doktorze, kim ja jestem? — zaczął dość nieoczekiwanie.

Uśmiechnąłem się:

— Znakomitym strzelcem i doświadczonym traperem.

— Ach tak, ale to jeszcze nie wszystko, to prawie nic. Ale pan się dowie.

Zupełnie mnie to zdezorientowało. Czego chciał ode mnie Colorado?

— Dobrze — zgodziłem się ustępliwie — ale dlaczego...

— Niech pan nie przerywa. Muszę to powiedzieć. Właśnie panu. Jest pan

jedynym tutaj człowiekiem, który potrafi zrozumieć.

— Przesada, Colorado.

Nie. Jest pan człowiekiem z dalekich miast wschodu, skąd i ja pochodzę.

— Domyślałem się tego.

— Lecz na pewno nie domyślił się pan, dlaczego i w jakim charakterze w te

strony przybyłem. Po co przyjechałem na Dziki Zachód, a był on wówczas na

pewno dzikszy niż obecnie. Odległe to lata.

Odetchnął głęboko. Jeszcze nigdy nie widziałem Colorado w takim nastroju.

— Ja tu, doktorze, przyjechałem jako.. prawnik. Stwierdzenie to stało się dla mnie

czymś tak nieoczekiwanym, że głośno krzyknąłem: — Co?!

— Jako prawnik, z dyplomem uniwersyteckim w kieszeni — powtórzył. — Niech

pan posłucha...

Tajemnica starego trapera

Wyrzuciło go wnętrze zakurzonej karocy—dyliżansu, który dwa razy na dobę

przebiegał ten ostatni odcinek przetartego szlaku. Dalej na zachód nie istniało już

nic poza dziką przyrodą, poza rozproszonymi plemionami Indian, poza górami,

które wznosiły swe posrebrzone śniegiem szczyty hen, daleko na horyzoncie.

Wypchnęła go z wnętrza dusznego pojazdu niecierpliwość, która nie zezwoliła

czekać, aż umilkną ostatnie uderzenia końskich kopyt, a woźnica triumfalnie

strzeli z bata za pomyślnie skończoną podróż.

Wyskoczył, gdy tylko ujrzał pierwsze zabudowania, a dyliżans z gwałtownego

pędu przeszedł w leniwy trucht. Szybciej nie sposób było tu się posuwać,

przeszkadzała wąskość uliczki i dziwna jej nieregularność. Domki, szopy, budy i

stragany stały tu zupełnie dowolnie: raz cofały się, raz posuwały, tworząc

nieoczekiwane placyki lub węziny, przez które z trudem przecisnąć się mogła

szeroka kolasa. Wyskoczył na jednym z takich placyków przed piętrowym,

nieforemnym domem.

Słońce zachodziło i deska wisząca nad wejściem do gospody “Pod Dzielnym

Psem" przybrała czerwoną barwę. Popatrzał na napis, na brudne, małe okienka,

na ściany nieokreślonej barwy, szare jakieś i zgniłe, na śmiecie walające się przed

obejściem, na cały ten obraz zaniedbania, chociaż żaden budynek nie mógł tu być

stary. Ale widać czas upływał w tych stronach szybciej.

Pomyślał, że tej gospodzie pasowałaby raczej nazwa “Pod Zdechłym Psem", lecz

cóż było robić? Pchnął drzwi i wkroczył do środka. Znalazł się w długiej izbie,

mrocznej, wypełnionej krwawym refleksem wieczornej zorzy błyskającej na

szybach. Pod wpływem pierwszego wrażenia aż się cofnął, lecz zaraz się

zreflektował: nie zna przecież nikogo w tym miasteczku, a inne gospody

przedstawiają się na pewno podobnie albo gorzej.

Podszedł do szynkwasu, który w odległym kącie dziwnie złowieszczo połyskiwał

metalowymi okuciami, podobny do wielkiej barykady tarasującej przejście w

głąb domostwa. Spodziewał się, że ujrzy za blachą obitą ladą oberżystę z

obliczem zbrodniarza, co pasowałoby do tego ponurego wnętrza. Zapomniał więc

języka w ustach, gdy zagadnął go głos o brzmieniu nieoczekiwanie delikatnym, o

wysokiej tonacji:

— Słucham pana...

Spojrzał na młodą dziewczynę i zająknął się:

— Czy tu ktoś obsługuje?...

— Właśnie ja. Zaraz przyniosą światło — i odwróciwszy głowę powiedziała

głośno i wyraźnie: — Francis! Przynieś lampy. — I znowu powtórzyła: Słucham

pana...

— Chcę wynająć pokój na kilka dni. Czy jest jaki wolny?

— Tak, proszę pana...

— Zastałem gospodarza?

— Nie, proszę pana. Ojciec wyszedł na chwilę.

— Mam z panią załatwić?

— Tak, proszę pana.

— Chciałbym obejrzeć pokój.

— Tak, proszę pana. Chłopiec zaprowadzi....

“Tak, proszę pana. Nie, proszę pana..." — uśmiechnął się.

— Pusto tu — zauważył.

— Tak — potwierdziła — Przeważnie schodzą się wieczorem, a dzisiaj jest

piątek.

Nie zrozumiał, co ma wspólnego piątek z pustą salą, ale nie zapytał, tylko

stwierdził pół żartem, pół serio:

— Nie jest pani rozmowna.

Nie odpowiedziała od razu, dopiero gdy zabłysły jak małe słońca dwie metalowe

lampy naftowe wniesione przez chłopca, rzekła:

— Zawieś, Francis — a zwracając się do przybysza, z nutką niecierpliwości w

głosie: — Tu często lepiej mówić mniej, zwłaszcza kiedy się stoi za ladą. — I

podnosząc ton o pół nuty wyżej: — Pan myśli, że to przyjemne?

Przerwała nagle i po sekundzie dodała już zupełnie beznamiętnym akcentem:

— Francis, zaprowadź pana na górę, weź klucze z tablicy, siódemkę.

Po czym odwróciła się do półek zastawionych butelkami i szkłem.

“Patrzcie ją! — pomyślał podróżny. — Jaka harda! Nawet na mnie nie spojrzała."

Jednakże mylił się. Nie zdając sobie z tego sprawy, zwracał na siebie uwagę

ubiorem. Nikt tak się tu nie odziewał. W czarny, miejski garnitur, w kołnierzyk z

krawatem, w kapelusz z małym, lekko podwiniętym rondem. Walizeczka, którą

trzymał w ręku, była na pewno równie elegancka, co mało pakowna. Takich tu

nikt nie używał.

Dziewczyna zza lady dobrze to wszystko zauważyła, ale wnioski zachowała dla

siebie. W półdzikim kraju nieoględne słowo było równie niebezpieczne, jak

ukąszenie żmii. Więc już lepiej: “tak, proszę pana... nie, proszę pana..."

Podróżny nie bawił długo na piętrze. Zszedł do sali, zamówił kolację i skończył ją

wtedy, gdy przy oświetlonym już bufecie gromadzić się poczęli stali i

przypadkowi bywalcy “Dzielnego Psa". Ludzie różnych zawodów i bez zawodu,

rozmaitego pochodzenia, wieku, umiejętności. Przybysze ze wszystkich stron

świata szukający szczęścia na ziemiach dziewiczych. Pionierowie przyszłej

cywilizacji tych obszarów, ale jednocześnie — jakże często! — lenie, obiboki i

zwykłe rzezimieszki szukające łatwego chleba.

To były czasy wielkich wędrówek, lata, w których przystępowano do budowy

pierwszej linii kolejowe] mającej połączyć wschód z zachodem wielkiego

kontynentu *. To były lata, w których Oklahoma należała jeszcze do

czerwonoskórych *, a odkryte świeżo bogactwa mineralne nowych ziem w

jednym tylko roku ściągnęły na Dziki Zachód prawie sto pięćdziesiąt tysięcy

ludzi do pracy w górnictwie.

Jednakże przybysza nie interesowały tego wieczoru postaci coraz gęściej tłoczące

się przy szynkwasie. Prawdopodobnie był zmęczony całodzienną podróżą.

Skończywszy posiłek udał się do swego pokoju i natychmiast zasnął. W jego

wieku zasypia się natychmiast, a czarno ubrany podróżny nie liczył sobie więcej

niż dwadzieścia kilka lat.

Nazajutrz wstał wcześnie i opuścił gospodę. W tym samym ciemnym ubraniu, ale

bez walizeczki Przed wyjściem powiedział do gospodarza zastępującego córkę za

kontuarem:

— Nazywam się Lytton, Samuel Lytton. Mieszkam tu od wczoraj.

— Wiem. Gabriela mi mówiła. Czy o pana będzie kto pytał?

— Bardzo wątpię — odparł żartobliwie. — Byłoby to wydarzenie

nieprawdopodobne.

Gospodarz odwzajemnił się uśmiechem:

— Tu wszystko jest prawdopodobne. Pan pierwszy raz?

— Tak. Nie znam nikogo w tych stronach.

Uczynił krok w kierunku drzwi, ale jeszcze zatrzymał się na chwilę:

— Gdzie mieszka szeryf?

Gospodarz, potężnej budowy blondyn o siwiejących włosach i czerwonym

obliczu, przerwał ustawianie kufli na półce.

— Ma pan jakieś kłopoty? — zagadnął poufnym tonem, ale zaraz dodał: — Nie

wtrącam się w cudze sprawy. Tu jest tylko jedna ulica. Pójdzie pan na prawo,

gdzie stacja dyliżansu. Jeszcze nikt tu nie zabłądził.

Roześmiał się krótko i zabrał się do wycierania lady, mimo że nie było na niej ani

kropelki wilgoci, ani pyłku kurzu.

Mowa o linii kolejowej “Union Pacific", której budowę rozpoczęto w 1863—64 r.

Oklahoma — dziś jeden ze stanów Ameryki Północnej. Drugi po Arizonie, stan z największą liczbą

ludności indiańskiej. Mowa tu o roku 1864.

Nieznajomy pożegnał go skinieniem głowy. W chwilę później wędrował

piaszczystą drogą—ulicą, po której z rzadka przemykał lekkim truchtem samotny

jeździec lub przechodzień brząkający wielkimi ostrogami. Biuro szeryfa odnalazł

przy niewielkim placu, na którym tkwiła teraz zakurzona buda dyliżansu, a

czwórkę koni przy dźwięku łańcuchów, potupywaniu zwierząt i okrzykach

woźniców zaprzęgano właśnie do wehikułu. Grupka osób stała z boku, odziana w

różnobarwne opończe. Podróżni: trzech mężczyźni i dwie kobiety. Zauważył to

jednym spojrzeniem i poszedł dalej. Niedaleko. Dyliżans stał przed szeroką,

ocienioną spadzistym daszkiem werandą, a zaraz pod daszkiem wisiał kolorowy

szyld. Pod słowem “Colorado" * namalowano falistą linią niebieski poziomy pas,

symbolizujący zapewne słynny kanion, przez który przepływa rzeka o tej samej

nazwie.

Obok wznosił się domek, węższy i niższy, z jednym oknem zaopatrzonym w

mocną kratę. Komu ta krata nie zdradziła tajemnicy wnętrza, tego informował

ostatecznie napis umieszczony na wąskich drzwiach osadzonych w ścianie o dwa

kroki od okna: “Szeryf w Little Price".

Uśmiechnął się. Ta nazwa bawiła go od pierwszej chwili, gdy o niej usłyszał *.

Zastukał do drzwi. Wesoły głos zawołał z wnętrza:

— Wejść!

Nacisnął klamkę, pchnął. Zawiasy nawet nie skrzypnęły. Ujrzał pustą przestrzeń

izby ograniczoną nagą ścianą. Aż zdziwił się, że tyle miejsca znajduje się we

wnętrzu tak niewielkiego budynku.

Po prawej stronie stały dwa biurka, jedno niedaleko drugiego, zagradzające drogę

do następnych drzwi na głucho zawartych. Za jednym z tych biurek sterczało

puste krzesło, za drugim siedział człowiek o twarzy suchej, pociągłej,

Kolorado — jedna z najdłuższych rzek A.P. (2.900 km), słynna z malowniczego kanionu.

krzaczastych brwiach, z kosmykiem czarnych włosów spadającym na czoło i

zarysowującą się na czubku głowy łysiną.

— Czy można? — zapytał gość.

Został zmierzony bacznym spojrzeniem szaroniebieskich oczu:

— Pan nietutejszy. Miejscowi nie mają takiego zwyczaju.

— Jakiego? — zapytał nieco zdziwiony.

— Nie pytają, czy można. Weź pan tamten stołek i siadaj. Nie lubię rozmawiać,

gdy kto przede mną stoi. No więc, o co chodzi?

— Nazywam się Samuel Lytton. Do Little Price przybyłem wczoraj. Szukam

pracy.

— Tu nie kantor pośrednictwa, młodzieńcze — ocenił natychmiast jego wiek. —

Ale dam radę: trzy mile stąd są roboty ziemne przy budowie kolei. Niech się Pan

tam zwróci. Inżynier? — zakończył pytaniem swą informację.

— Nie.

— Technik?

Przeczące potrząśnięcie głową.

— Hm, to na nic. Do roboty z łopatą chyba się pan nie nadaje. Proszę pokazać

dłonie. Nigdy pan nie pracował fizycznie. Czego pan tu szuka? A może jakieś

grzeszki na sumieniu? Radzę natychmiast wracać. Rolnik, górnik, inżynier,

kupiec, traper... tylko tacy mają tu jakąś szansę i przyszłość. Pan nie jest żadnym z

nich. Moje stare oczy od razu to zauważyły. Wracaj, młodzieńcze, wracaj.

Dyliżans, zdaje się, jeszcze nie odjechał.

Jakby na zaprzeczenie tych słów, gdzieś zza okna dobiegł przytłumiony turkot

kół.

— Do licha! Właśnie odjechał. Ale jutro będzie drugi.

— Nie mam zamiaru stąd wyjeżdżać*.

Little Price — dosłownie: mała cena.

— Nie? Dlaczego? A może... Ma pan broń?

— Nie.

— Umie pan strzelać?

— Nigdy nie strzelałem:

Szeryf wybuchnął gromkim śmiechem:

— Przez sekundę podejrzewałem, że mam do czynienia z którymś z takich

obiboków, co to nie sieją ani orzą... Ale nie. Przykro mi, że nie mogę w niczym

pomóc. Może w którejś z gospod? Słyszałem, że potrzebują do obsługi... Co pan

właściwie potrafi?

— Jestem prawnikiem. Skończyłem uniwersytet harwardzki *.

— Ho, ho! Rzadko się tu trafia ktoś taki. Powiem, że raczej się nie trafia.

Wybralibyśmy pana na sędziego. Za jakie... dwa, trzy lata. W tej chwili pański

zawód nikomu tu na nic się nie przyda. Ach, gdyby pan był chociaż lekarzem! Ale

prawnik...

— Nie przyszedłem tu bez celu, szeryfie, a do właściwego miejsca pracy.

— Co pan ma na myśli? Tu pracować? U mnie?

— Właśnie tak — stwierdził z lekkim uśmiechem. — Przecież szeryf... to prawo.

— Pięknie powiedziane. Jednak w naszych specyficznych — przymrużył oko —

warunkach wystarczy znajomość kilku przepisów i umiejętność władania bronią.

Tak, tak, młody człowieku. Resztę pozostaw sędziemu. Jak się masz, Roger?

Ostatnie słowa zostały skierowane do nieoczekiwanego gościa, którego wejścia

Lytton nawet nie zauważył.

— Co słychać?

— Może przeszkadzam?

— Nigdy nie przeszkadzasz — stwierdził szeryf. — Patrz, to kandydat na

Słynny uniwersytet założony w 1636 r. w Bostonie.

wiceszeryfa. Co ty na to? Przyjrzyj mu się.

Lytton odwrócił głowę. Nieco z boku, oparty o puste biurko, stał mężczyzna o tak

charakterystycznej twarzy, że nie mógł od niej oczu oderwać. Profil, czoło, łuki

brwi, zarys nosa i podbródka tworzyły zaskakujący wizerunek. Tak musiał

wyglądać Juliusz Cezar w młodzieńczym wieku. Rzymianin w Little Price!

Przybysz zauważył badawcze spojrzenie, ale nie zmieszał się ani zadziwił.

— Przepraszam — odezwał się Lytton. — Pańska twarz przypomina mi oblicza

starożytnych posągów.

A dostrzegłszy zdziwione spojrzenia obu, dodał: — Pan wygląda jak Juliusz

Cezar... .

— Czy to jakiś prawnik? — mruknął szeryf marszcząc krzaczaste brwi.

— Nie znam żadnego Cezara — stwierdził nieznajomy.

Lytton stłumił śmiech.

— Ja go również nie znałem — odparł — ale czytałem o nim wiele. To był wielki

wódz w dawnych czasach.

— Jeśli tak, bardzo pasuje do Rogera. On z pewnością kiedyś będzie wodzem —

powiedział półżartem szeryf. — Mógłby zrobić karierę pracując ze mną, ale nie

chce.

— Pomagam, jak mogę. Chyba pan nie zaprzeczy? Kto zdemaskował szulera w

oberży Patricka? Albo zaprowadził do więzienia Czarnego Billa?

— Nie zaprzeczam, ale to była twoja ochotnicza akcja. A ja ciągle myślę o tobie

jako o swoim zastępcy.

— Nie, Pool, tego się nie doczekasz.

Lytton wreszcie dowiedział się nazwiska szeryfa.

— Futerka bardziej mi się opłacają — mówił dalej Roger. — Nie znam się nic a

nic na prawie. Masz zresztą kandydata.

— Kandydat chce, ale ja go nie chcę. Wiesz, czym on jest?

— Dla mnie wygląda w sam raz na zastępcę szeryfa — tu skłonił się Lyttonowi.

— Nie żartuj, Roger. On jest, nie zgadniesz: prawnikiem!

— Świetnie! Jakby z nieba spadł. Nie ma się nad czym zastanawiać.

— Nie umie strzelać.

— Tym lepiej.

Tu Lytton wtrącił się gwałtownie:

— Czy pan wie, dlaczego tu przybyłem? Bo uważam, że trochę prawa i

praworządności przydałoby się w codziennym życiu mieszkańców Zachodu.

Rozmowa z panem potwierdziła jeszcze ten pogląd. Wymiar sprawiedliwości to

wcale nie pewne oko i pewna ręka z palcem na cynglu.

— Brawo! — wykrzyknął Roger. — Wreszcie ktoś powiedział prawdę.

— Uważam — mówił dalej Lytton mile zaskoczony nieoczekiwanym poparciem

— że na tych ziemiach zbyt wiele jest strzelaniny. W końcu czasami nie

wiadomo, co różni szeryfa od... — zaciął się.

— Od zwykłego bandyty — wpadł mu w słowo Roger.

Szeryf poczerwieniał.

— Czy to do mnie pite? Jak na kandydata na mego pomocnika wysuwa pan

zadziwiające argumenty. Tobie również się dziwię, Roger. No — podniósł się z

krzesła — skończmy rozmowę.

— Nie przesadzaj, Pool. Nasz gość przecież nie ciebie miał na myśli. Ani ja.

Jesteś najlepszym szeryfem, jakiego poznałem od lat. Właśnie dlatego, że umiesz

wysłuchiwać innych. Weź go.

Było coś tak przekonywającego w głosie, iż Pool z powrotem osunął się na

krzesło.

— Obiecuję swoją pomoc — dodał Roger. — Jeśli się nie zgodzisz... umywam

ręce od wszystkiego.

— To się nazywa szantaż, jeśli się nie mylę.

— Nie będziemy się spierać o nazwę.

— Ale dlaczego ci tak zależy?

— Nie znajdziesz nikogo lepszego. Nie znajdziesz w ogóle nikogo. Brak tu

amatorów na tak kiepską płacę i na tak odpowiedzialną robotę.

— Zapomniałeś chyba, że nasi ludzie to nie baranki. Jak sobie wyobrażasz

doprowadzenie do aresztu jakiegokolwiek awanturnika przez nie uzbrojoną

osobę?

— Uzbroisz go. Kto tam będzie wiedział, że nie umie strzelać? Zresztą zapoznam

go z bronią.

— I zginie w pierwszej bójce — upierał się szeryf.

— Powiedziałem już, że nauczę go strzelać.

— Dobrze, ustępuję. Będziesz go miał na sumieniu.

Odsunął z hałasem szufladę, pogrzebał w jej wnętrzu, zatrzasnął i cisnął na blat

lśniącą, sześcioramienną gwiazdę. Brzękła metalicznie i potoczyła się wprost w

kierunku ręki Lyttona.

— Trzymaj pan aż do chwili — tu spojrzał surowo — w której zażądam jej

zwrotu. Co, jak sądzę, wkrótce nastąpi. Nazywam się Pool, Gerald Pool, a ten —

wskazał palcem — to Roger Drake. Jemu pan zawdzięcza nową posadę. Radzę

podziękować, i to zaraz. Po paru dniach odejdzie już panu ochota. Little Price to

nie Waszyngton ani Boston. A teraz... idźcie sobie obaj! Pokaż mu, Roger,

miasto. To przecież twoja sprawka. Jutro, panie Lytton, oczekuję tutaj. Rankiem.

No, to na razie wszystko.

Wyszli zostawiając szeryfa w bardzo złym humorze.

— Dziękuję — Lytton odezwał się pierwszy. — Nie sądziłem, że natrafię aż na

takie trudności, gdyby nie pan..

— Głupstwo. Pool zawsze marzył, żeby mieć “kogoś", a chętnych brak.

— Szeryf darzy pana wielkim zaufaniem.

— To prawda. Niezły z niego chłop. Ale robota kiepska i zapłata kiepska. Nawet

dziwię się panu. — Zniżył głos: — Co pana tu przygnało?

Lytton roześmiał się:

— Nic na mnie nie ciąży. Nie mam ukrytych celów. Po prostu będę tu miał

szersze pole działania niż na wschodzie. Siedzenie w murach kancelarii adwokac-

kiej, papierkowa robota..: to mi nie wystarcza. Po trzech latach doszedłem do

wniosku, że powinienem mieć więcej do czynienia z ludźmi niż z dokumentami.

Słowem i czynem pomagać prawu, a nie... pisaniną.

— Ach, tak...

Wydało się Lyttonowi, iż w głosie jego towarzysza zabrzmiał cień

rozczarowania.

— Pan jest sam?

— Jak palec. Drake kiwnął głową:

— Chodźmy. Gdzie pan mieszka?

— W gospodzie “Pod Dzielnym Psem".

— Dobrze wybrane. Na zewnątrz buda wygląda kiepsko, ale karmią świetnie, a w

pokojach czysto. Poznał pan Greiga? Solidny gość, chociaż trochę mruk. Za to

córeczka... oho! — przerwał i zerknął na Lyttona. — Widział ją pan?

Ten fragment rozmowy odczuł Lytton — sam nie wiedział dlaczego — jako

niemiły zgrzyt. Odpowiedział więc bez krzty wesołości:

— Z niej jeszcze większy mruk.

— Nie z każdym rozmawia. Przekonam ją do pana. I to przyrzeczenie nie

spodobało się Lyttonowi, ale szybko o nim zapomniał. Roger Drake okazał się

bowiem wspaniałym gawędziarzem oraz kopalnią wiadomości o Little Price i

dalszej okolicy. Dlatego przechadzka po miasteczku — mimo iż miało ono jedną

tylko ulicę — trwała nadspodziewanie długo. Z tej wędrówki zachował Lytton w

swej głowie nie byle jaki mętlik: imion, nazwisk, przezwisk spotykanych ludzi,

nazw saloonów, składów towarowych i małych sklepików. Kiedy wreszcie

rozstali się “Pod Dzielnym Psem", Lytton z przyjemnością siadł na twardym,

niewygodnym stołku, stwierdzając, iż trzyletnia praktyka w adwokackim biurze

odzwyczaiła go od chodzenia. Wędrówki, jakie odbywał podczas dni następnych

— już w towarzystwie szeryfa i ze srebrną gwiazdą przypiętą na wysokości serca

— były mniej męczące fizycznie. Pozostawiały jednak po sobie dokuczliwe ślady

jakiegoś zmęczenia psychicznego. Jego organizm źle znosił nadmiar

nieoczekiwanych wrażeń obcego dlań świata. Wprawiały one Lyttona w trwający

od świtu do zmroku stan nerwowego napięcia, przechodzącego wieczorami w

apatię. Ledwie był w stanie cokolwiek przełknąć i walił się bez czucia na łóżko w

swym skromnym pokoiku na piętrze. Co rano zastanawiał się, czy nie postąpił

zbyt pochopnie? Czy nie powinien był najpierw zaaklimatyzować się w Little

Price, jako skromny, nikomu nie znany przybysz? Poznać stosunki i atmosferę.

Przywyknąć do nowego stylu życia.

Od drugiego dnia swego pobytu wyrósł na postać o nie byle jakim znaczeniu. Stał

się przedmiotem obserwacji, dziesiątków rozmów z nieznanymi ludźmi, setek

podchwytliwych pytań i lekkich docinków. Mimo że utrzymywanych w

żartobliwo rubasznym tonie, przecież nieprzyjemnych. Jego samopoczucie

jeszcze się pogorszyło, gdy szeryf począł go wyciągać na nocne wędrówki,

wprowadzać do wnętrz saloonów, gdzie przy słabym świetle naftowych lamp

kłębił się tłum na pół pijanych gości, a opary dymu zmieszane z kwaśnym

zapachem piwa i wódki aż wierciły w nosie. Na szczęście w tym pierwszym

okresie szeryfoskiej służby nie doszło do żadnej awantury, w której konieczna

byłaby interwencja przedstawicieli prawa. Ale i bez tego Samuelowi Lyttonowi

nie brakło mocnych wrażeń.

Po kilku takich nocnych wędrówkach stwierdził, iż szeryf nie stroni od kieliszka.

Ten fakt sprzyjał co prawda rozładowaniu niejednej scysji (szeryf “stawiał" obu

powaśnionym stronom, po czym strony “stawiały" szeryfowi i rozchodziły się w

rozczulającej, pijackiej zgodzie), ale nie podobał się Lyttonowi, zwłaszcza iż Pool

nie potrafił zachować umiaru.

Drugie stwierdzenie dotyczyło osoby Rogera Drake. Roger lubił grać w karty, i to

o wysokie stawki. W trakcie nocnych wędrówek spotykali go często ,,przy

stoliku", od którego trudno go było oderwać. Kiedy jednak kończył grę, stawał się

znowu znakomitym kompanem i towarzyszył im w dalszym obchodzie Little

Price, podkreślając za każdym razem, iż czyni to “ochotniczo" i z czystej sympatii

dla obu przedstawicieli porządku. Zdarzało się jednak, iż szeryf wychylał

szklaneczkę za szklaneczką, a Roger Drake tkwił — obojętny na wszystko —

przy karcianym stole aż do szarego świtu. Wówczas Samuel Lytton odczuwał

boleśnie swą samotność w tłumie obcych twarzy. Jednakże cierpliwie znosił

bezceremonialne poklepywanie po plecach, mniej cierpliwie — zapraszanie na

“kolejkę". Nie zawsze mógł odmówić. Nieco alkoholu przywracało mu

wewnętrzną równowagę i pewność siebie, ale kiedy zanosiło się na dłuższe

“kolejki" — wymykał się z tłumu i wędrował ciemną i pustą ulicą, rozważając w

myślach, jak powinien postąpić na przykład w wypadku dostrzeżenia złodzieja

włamującego się do czyjegoś mieszkania albo na widok napadu z bronią w ręku?

Rewolwer już miał. Wręczył mu go szeryf z nieco ironicznym uśmieszkiem, a w

kilka dni później Roger — w podmiejskim lasku — udzielił mu pierwszej

poglądowej lekcji strzelania. Tłumaczył, iż celne oko to jeszcze nie wszystko.

Decyduje szybkość wyciągnięcia broni z futerału wiszącego przy pasie. Lytton

oświadczył, iż nie będzie używał takiego pasa, bo sam jego widok prowokuje do

strzelaniny. Rewolwer równie dobrze może spoczywać — niewidoczny dla

innych — w wewnętrznej kieszeni kurtki.

Nieco później wypadek pozornie drobny stał się dla młodego prawnika

początkiem powrotu wiary we własne siły. Podczas jednego z nocnych spacerów,

gdy Pool znajdował się już na granicy pijackiego bezwładu, a Roger Drake

zapomniał o świecie przy talii zatłuszczonych kart, Lytton zawędrował do

saloonu “Pod Dzielnym Psem". Kiedy pchnął drzwi, owionął go dobrze znany

zapach alkoholu i tytoniowego dymu. Stał chwilę na progu, wsłuchany w gwar

zmieszanych głosów, gdy nagle ponad te monotonne dźwięki wzbił się ochrypły

wrzask. Słów nie mógł zrozumieć, starczyło to, co zobaczył. Dwu tęgich

brodaczy trzymało za ramiona trzeciego, który wyciągał ręce w kierunku butelek

stojących na bufecie. Jakiś czwarty typ, z głową nakrytą dziwacznym szczątkiem

kapelusza bez ronda, gramolił się niezdarnie na blat bufetu — w przeciwległym

jego krańcu. Na koniec piąty, wpół leżąc na szynkwasie, trzymał Greiga za obie

ręce, nie pozwalając mu ruszyć się z miejsca. Lytton zdołał jeszcze zauważyć, iż

nikt z siedzących przy stołach nie zwracał uwagi na to, co się działo przy bufecie.

Gwar rozmów, przerywany głośnymi wybuchami śmiechu, nie ucichł ani na

chwilę, mimo iż jeden pijak wrzeszczał, a drugi wyrywał się współtowarzyszom

bełkocąc coś podniesionym głosem.

Lytton zatrzymał się na dwa kroki przed szynkwasem. W głowie miał pustkę, nie

mógł się zdobyć na żadną decyzję. Stał jak bezwolny manekin, wydawało mu się,

że bardzo długo. Nagle i niespodziewanie dla siebie samego ogarnęła go fala

gniewu. Na to, że przybył do Little Price z niedorzecznym pragnieniem wpojenia

w tych dzikich ludzi poczucia społecznego ładu i szacunku dla prawa, na samo

miasteczko, które wydało mu się teraz zbiorowiskiem jutrzejszych przestępców,

wreszcie — na tych zgromadzonych w sali, dla których jedyną rozrywką było

oszałamianie się alkoholem.

— Ja tu nie pasuję — powiedział do siebie, a równocześnie podszedł do

szynkwasu. Jednym chwytem ręki ściągnął gramolącego się na ladę osobnika,

który runął na podłogę jak wór piachu. Teraz Lytton poskoczył do drugiego,

szamocącego się z gospodarzem. Szarpnął go za rękaw, a gdy to nie

poskutkowało, trzasnął pięścią w miejsce między uchem a szczęką. Zaatakowany

zamilkł, odwrócił się bokiem i wolno osunął na deski.

Energia Lyttona na tym się wyczerpała.

“Co będzie, to będzie" — pomyślał ze wściekłą determinacją. Schylił się,

schwycił leżącego za kołnierz kurty i pociągnął po podłodze poprzez niski próg,

aż w mroczną przestrzeń nocy.

Stał teraz na dworze, oddychając głośno i dziwiąc się, iż wszystko tak gładko

poszło. Najbardziej jednak zdumiała go własna siła. Nigdy dotąd nie miał okazji

jej wypróbować. Dlatego to, czego dokonał przed chwilą, wydało mu się bajką?

Natychmiast jednak zjawiła się refleksja: co dalej?

Spodziewał się, iż za chwilę przez drzwi wypadnie gromada towarzyszy pijaka, a

im nie da już rady.

— Do diabła z Little Price — powiedział półgłosem. — Jutro wyjeżdżam, jeżeli

będę... żył.

Ujrzał w ciemności błysk światła. Drzwi otworzono, ale zamiast rozjuszonego

tłumu ujrzał chłopca i usłyszał jego głos pełen niekłamanego zachwytu:

— Ale im pan dogodził, szeryfie!

— To ty, Francis? Nie jestem szeryfem.

— Ale prawie...

— Co się tam dzieje?

— Ano nic. Gospodarz mnie przysłał do pana.

— Francis, przynieś wiadro wody, ten gość chyba zemdlał.

Chłopak zniknął w mroku, ale nie na długo. Ciekawość przygnała go bardzo

szybko. Lytton złapał za kubeł, chlusnął raz i drugi. Poskutkowało. Leżący

dźwignął się ciężko, siadł i trwał w takiej pozycji przez dobrą minutę. Wreszcie

stanął, spojrzał na Lyttona. Samuel oczekiwał wybuchu wściekłości. Pomylił się.

— Brrr — odezwał się pijak — ma pan twardą rękę, szeryfie. To pan mnie tak

oblał? — I nie czekając na odpowiedź dodał: — Nazywam się Carter. Jestem

kowalem. Gdyby pan chciał kiedy podkuć konia albo naprawić wóz, proszę do

mnie. Kapinkę za dużo dziś wypiłem.

Uścisnął oniemiałemu ze zdziwienia rękę i poczłapał w ciemność.

Nazajutrz rano Roger Drake powiedział:

— Wyrabiasz się, Lytton. Będą z ciebie ludzie. A szeryf niewyspany i z bolącą

głową:

— Słyszałem o wszystkim. Nie chcę cię chwalić, mój chłopcze, ale na twoim

miejscu nie postąpiłbym inaczej.

Tak więc jedna noc stała się punktem zwrotnym w małomiasteczkowym życiu

Lyttona. Zmienił się jego stosunek do otoczenia, zmienił się stosunek otoczenia

do niego. Już go nie obserwowano, ale witano! Co zresztą na początku napełniło

goryczą serce Lyttona. Jedno uderzenie pięścią sprawiło to, czego nie zdołał

osiągnąć głosząc szacunek dla prawa: dało mu autorytet. Gorycz rozpłynęła się

jednak w uczuciu samozadowolenia, a myśl o wyjeździe została ostatecznie

zapomniana.

Przez następne kilka dni nie wydarzyło się w Little Price nic godnego uwagi, ale

wiedza Lyttona wzbogaciła się o dwie nowe informacje.

Pierwsza — że w odległości trzech mil od miasteczka buduje się odcinek linii

kolejowej. Poinformował go o tym Pool.

— To nieustanna przyczyna moich kłopotów — stwierdził.

— Napady Indian? — wyraził przypuszczenie prawnik.

— Gdzie tam! Sami Indianie świetnie bronią robotników przed innymi...

Indianami *. Ale kto nas obroni przed białymi?

— Nie rozumiem — stwierdził skromnie Lytton.

— Roger panu nie wspomniał? Widzi pan, tam jest zatrudniony bardzo, jakby to

powiedzieć... rozmaity element. Nawet z pańskiego punktu widzenia.

— Co to znaczy, szeryfie?

— No, z prawnego punktu widzenia. Przedsiębiorstwo przecież nie sprawdza

przeszłości swych ludzi. Podejrzewam, że sporo wśród nich najzwyklejszych

zbójów poszukiwanych przez policję wschodnich stanów.

— Skąd takie przypuszczenie?

— Widzi pan, od roku trafiają się w okolicy napady na karetki pocztowe. A tak się

składa, iż od roku mamy za sąsiadów budowniczych kolei.

— A przedtem nie zdarzały się napady?

— Owszem, ale nigdy w pobliżu Little Price. Dlatego tak sobie powiązałem jedno

z drugim. Co na to pańska prawnicza wiedza?

— Może to tylko zbieg okoliczności, a może trafił pan w sedno rzeczy, szeryfie.

Czy były próby pochwycenia napastników?

— Nie z mojej strony. Ja tu od trzech lat jestem sam.

Autentyczne. Plemię Pawanczów (zwane również Pini) podczas budowy linii kolejowej “Union Pacific"

broniło zatrudnionych robotników przed napadami innych plemion czerwonoskórych.

— A Drake? To dzielny człowiek.

— Na pewno. Najdzielniejszy z całego miasteczka, tylko że nigdy nie chciał mi

towarzyszyć. Przepraszam, czy pan jeździ konno?

Lytton z pewnym zakłopotaniem oświadczył, iż nigdy jeszcze nie miał okazji.

— Masz tobie — jęknął Pool. — Tego tylko brakowało. Gdzieś się pan uchował?

Ach, prawda, w Bostonie. Ale tak dłużej być nie może. Daję panu dwa miesiące

na naukę jazdy albo się rozstaniemy.

— Nie mam konia — zauważył skromnie prawnik.

— Zwróć się pan do Rogera. On wszystkim handluje i ma szczęśliwą rękę.

Tajemnicy ciąg dalszy

Lytton ciągle nie mógł zrozumieć, co stanowi źródło dochodów Rogera Drake.

On sam — zapytany — oświadczył, iż jest łowcą skórek, że polowania na

skunksy, szare lisy oraz zastawianie wnyków na bobry i szczury piżmowe

pozwala mu nie tylko dostatnio żyć, ale nawet sporo odkładać.

Wszystko wskazywało na to, że mówi prawdę, bo chociaż nie wyglądał na

rozrzutnego, potrafił w przystępie dobrego humoru postawić kolejkę

przypadkowym gościom obecnym w saloonie.

Szeryf Pool zagadnięty w tej sprawie stwierdził, iż Roger jest nie tylko świetnym

myśliwym, ale równie dobrym handlarzem koni, na których zna się jak nikt inny

w całej okolicy. Lytton za radą szeryfa zwrócił się więc do Rogera. I nie zawiódł

się. Drake, po kolejnym wyjeździe i powrocie, sprezentował prawnikowi konika

zgrabnego, siwej maści, z kompletną uprzężą. Nie najnowszą, ale w bardzo

dobrym jeszcze stanie.

— Masz — powiedział. — To twój rumak. Naucz się dbać o niego.

Lytton zakłopotał się. Dobry koń był tutaj w cenie, a sakiewka prawnika — mimo

oszczędnego życia — nie wyglądała zbyt okazale.

Uspokoił go, a jednocześnie... zaniepokoił sam Roger.

— Wypożyczam tego konia — oświadczył. — Na moje własne ryzyko. Jak się

spodoba, pogadamy o sprzedaży.

— Ależ... — zaprotestował Lytton.

— Nie mówmy o tym więcej.

Że sprawa rozegrała się tuż przed gospodą Greiga, weszli do wnętrza i za

pomyślny nabytek wypili po szklaneczce whisky. Od tej chwili poczęli sobie

mówić po imieniu.

Następnym odkryciem, jakiego dokonał prawnik, było stwierdzenie, iż Gabriela

nie ogranicza się już do lakonicznych, urywanych odpowiedzi. Zaczęła

rozmawiać. Uznał to za swój osobisty sukces, na pewno związany z objęciem

stanowiska zastępcy szeryfa. Dziewczyna podobała mu się coraz bardziej.

Opowiedziała mu o śmierci swej matki, która zmarła po trudach dalekiej drogi na

zachód, i kłopotach związanych z osiedleniem się w Little Price. Od niej

dowiedział się o przygarnięciu sieroty, Francisa Dawsona. Jego rodzice zginęli

podczas potwornej rzezi, której ofiarą padło stu czterdziestu osadników

zdążających przez Utah na zachodnie wybrzeże. Ocalało wówczas tylko

siedemnaścioro dzieci. Napastnikami byli Indianie i sprzymierzeni z nimi biali —

Mormoni *.

— Nie dalibyśmy rady, gdyby nie jego pomoc! Cóż to za człowiek!

Lytton uśmiechnął się słysząc ten okrzyk entuzjazmu.

— O kim właściwie pani mówi, Gabrielo.?,

— Ach, przepraszam. Przecież i pan mu to zawdzięcza — wskazała palcem na

gwiazdę.

— Więc to Pool wam pomógł?

Potrząsnęła głową:

— Myślałam o Rogerze.

Lytton nagle spoważniał:

— To on pani powiedział, że ta gwiazda... — urwał w połowie zdania.

Jeśli Roger Drake był nawet samochwałem, nie wypadało mu tego wytykać

publicznie.

— Nie — odparła dziewczyna — on tego nie powiedział, ale ja tak zrozumiałam.

To przecież prawda?

— Oczywiście — mruknął.

Wydarzenie autentyczne z 1857 r. Mormoni — sekta religijna założona w 1830 r. — skłóceni z resztą

społeczeństwa amerykańskiego wyemigrowali ze wschodnich stanów na teren Utah, uznany w 1850 r.

przez Rząd Federalny za oddzielne terytorium, potem za samodzielne państwo do 1910 r. Mormoni

razem z Indianami napadali na białych osadników.

— Roger jest wspaniały — stwierdziła półgłosem. — Chociaż ojciec go nie lubi...

Lytton stracił ochotę do dalszej rozmowy, natomiast poczuł sympatię do

właściciela gospody.

Po paru dniach zapomniał o tym wszystkim. Inne wydarzenia zajęły jego uwagę.

Pewnego pochmurnego ranka Pool powitał go równie chmurnym obliczem.

— Pan nic jeszcze nie wie, a mnie głowa pęka, Lytton. Może od wczorajszej

whisky, a może od dzisiejszej wiadomości. Myślę, że od jednego i od drugiego.

— Co się stało, szeryfie?

— Napad. Napad na dyliżans. Pierwszy od chwili pańskiego tu przybycia. A taki

byłem przekonany, że pan mi szczęście przyniósł. Diabła tam! Znowu się

zaczęło!

Z dalszych wyrzekań szeryfa wynikało, iż napadu dokonano o świcie, dziesięć

mil na wschód od Little Price, w lesie, przez który przebiega droga. Podróżnych

ogołocono doszczętnie z pieniędzy. Poza tym nikomu z pasażerów nic się nie

stało.

— Ilu było napastników? — rzeczowo zapytał Lytton.

— Trzech albo czterech. Zresztą może... więcej? Każdy ze świadków mówi co

innego. Wszyscy byli śpiący albo na pół śpiący. A strach ma wielkie oczy,

rozumie pan. Ot, po prostu zatrzymano pojazd, kazano wysiąść i pod groźbą

rewolwerów dokonano rewizji kieszeni i torebek. Bagaży nie ruszali. Pewnie im

się bardzo spieszyło.

— A co na to obsługa? Woźnica i jego pomocnik? Nie mieli broni?

— Mieli, gałgany. Zawsze mają. Głęboko schowaną, żeby im nie zabrano!

— Co?! Pan chyba kpi, szeryfie?

— To bandyci kpią sobie z nas. Znajdź pan taką obsługę dyliżansu, która w

obronie podróżnych użyje broni! Myślę, że sami pasażerowie protestowaliby w

takim wypadku. Lepiej stracić trochę grosza niż życie. Karetki nie są zbudowane

z pancernych blach, a przy takiej strzelaninie... Rozumie pan?

— Doskonale. Tylko, że w ten sposób nie zapobiegnie się rabunkom.

— I to pan tak twierdzi! — wykrzyknął Pool. — Jeszcze nie tak dawno słyszałem,

że umiejętność strzelania nie jest potrzebna szeryfowi, czy coś w tym rodzaju...

— Coś w tym rodzaju mówiłem — potwierdził Lytton. — Ale tu chodzi nie o

szeryfa, ale o eskortę dyliżansu. Czemu jej pan do tej pory nie zażądał?

— A to świetnie! Czy ja jestem właścicielem przedsiębiorstwa utrzymującego

komunikację w tych przeklętych stronach? To przecież on, czy oni, powinien

zwrócić się do władz z takiej sprawie. A poza tym niby od kogo to miałem żądać

eskorty?

— Od wojska.

— Człowieku, najbliższy fort leży osiemdziesiąt mil stąd. Komendant nie ma

zamiaru wypożyczać żołnierzy, a tylko to miałoby jakiś sens.

— Więc co pan zamierza, szeryfie?

— Nic, zupełnie nic. Ścigać bandytów nie mam z kim...

— Rozumiem — Lyttona ogarnął gniew. — Całe to biadolenie nie prowadzi do

niczego. Co z pana za szeryf? Chyba się zwrócę w tej sprawie do Rogera.

— Ba, to samo chciałem uczynić. Drake wyjechał po swoje futerka. Trzeba

czekać.

Lytton zdołał już przywyknąć do zwyczajów szeryfa. Ale jego spokój w tej

sprawie wydał mu się równoznaczny z tchórzostwem. Nic jednak nie powiedział.

Kiedy w parę dni później żalił się z tego powodu przed Rogerem Drake, zawiódł

się srodze.

— Ciągle jeszcze nie możesz, Samuelu, zrozumieć sytuacji Poola. Wierz mi, a

znam go dość dobrze, że uczyni wszystko, aby utrzymać spokój w Little Price.

Mieszka tu sporo rozsądnych ludzi, na których może liczyć, i dlatego mało

awantur, a od lat żadnych zbrodni. Pool potrafi się dogadać z każdym. Ale

zupełnie inaczej rzecz się przedstawia, gdy chodzi o napady poza miastem.

Chętnych do ścigania bandy nie znajdziesz. Pool w pojedynkę nie wskóra nic. Z

tobą... wybacz, również nic! Jak zresztą wyobrażasz sobie schwytanie

napastników? Będziecie ich szukać na tych pustkowiach? A może zamieszkacie

na stałe w dyliżansie w oczekiwaniu na kolejny napad?

— Więc cóż radzisz? Liczyłem na ciebie.

— I nie zawiedziesz się. Krążę dość często po okolicy, może trafię na jakiś ślad,

wskazówkę. Wówczas obmyślimy plan działania, ale teraz daj sobie z tym

spokój. Ostatecznie ci napastnicy nie uczynili nikomu krzywdy, a że

przetrząśnięto nieco mieszków... — klepnął Lyttona po plecach. — Chodź,

Samuelu, na piwo.

Lytton nie mógł pogodzić się z taką niefrasobliwością, ale nie protestował. Nie

umiał znaleźć argumentów, by przekonać Rogera.

W tydzień później trafiła się jedna z “piekielnych sobót", jak ją Pool nazwał.

Zwaliło się tego dnia do Little Price ze stu robotników kolejowych. Ponieważ od

poniedziałku przechodzili na dalszy odcinek budowy, dobre dziesięć mil od

miasteczka, postanowili na pożegnanie odpowiednio się zabawić. Pool stanął tym

razem na wysokości zadania. A przecież były i rewolwerowe salwy, bez skutku

— na szczęście, i bójki, i niesamowite wrzaski, które postawiły w środku nocy

całe Little Price na nogi. Że jednak nie doszło do zdemolowania wszystkich

saloonów przez pijaną bandę, do walki na noże i podpalenia całego miasteczka —

była to zasługa szeryfa wspieranego silnie (niekiedy w dosłownym znaczeniu!)

przez Rogera Drake i Lyttona. Cała trójka napracowała się niemało, korzystając

zresztą z pomocy co stateczniejszych obywateli miasta. Nad ranem szeryfoski

areszt był pełen. Skoro aresztanci wytrzeźwieli, Pool wypuścił ich uważając, iż

nie ma potrzeby zawracać głowy sędziemu, i to tym bardziej, że mieszkał aż w

Ogden, szmat drogi.

Samuel Lytton jeszcze raz się przekonał, że bez wielkiego wysiłku potrafi zwalić

z nóg najtęższego siłacza. Ten fakt nie sprawił mu jednak specjalnej

przyjemności. Począł marzyć o stanowisku sędziego jako o funkcji bliższej jego

umiejętnościom prawniczym niż zastępstwo szeryfa. Jednakże nie wspominał o

tym nikomu.

Następne tygodnie minęły bez jakichkolwiek incydentów. Lytton doszedł do

wniosku, że obraz tak zwanego Dzikiego Zachodu został przez mieszkańców

wschodnich stanów namalowany zbyt jaskrawymi barwami albo że Little Price

stanowiło wyjątkową oazę spokoju. Rozmawiał na ten temat z Greigiem.

Gospodarz nie zgadzał się jednak z takim poglądem, powołując się na przykład

tragicznej śmierci rodziców Dawsona. Sam chłopak nie chciał mówić na ten

temat. Wiadomo było tylko, że do Little Price przywiózł go Roger Drake, który

przypadkowo znalazł się wówczas w pobliżu miejsca rzezi.

— Z tego wynika, że Roger Drake to prawdziwy anioł opatrzności — zauważył

żartobliwie prawnik.

Słuchały go trzy osoby, ale tylko Gabriela Greig wybuchnęła szczerym

śmiechem. Lytton bardzo lubił, jak się śmiała. Ale tym razem zwrócił uwagę na

lekkie skrzywienie twarzy starego oberżysty i na ponure spojrzenie niebieskich

oczu Francisa Dawsona.

“Coś w tym jest — pomyślał później. — Ale co?"

I z kolei sam się zasępił. Jeśli Greig nie lubił Rogera, to może dlatego, że zbyt go

lubi Gabriela? Ale Francis Dawson? Zazdrosny o młodą gosposię?

Postanowił zbadać tę sprawę. Pewnego niedzielnego ranka, gdy gospoda “Pod

Dzielnym Psem" świeciła pustką, pod pozorem czyszczenia konia wyciągnął

chłopaka do stajni. Gdy skrobali zgrzebłami siwka, Lytton zagadnął:

— Umiesz jeździć konno?

— Trochę.

— A ja prawie wcale.

— Nauczy się pan szybko.

— Skąd taka pewność?

— Znam się na ludziach — stwierdził z powagą chłopak.

Lytton uśmiechnął się:

— No, proszę. Nie przypuszczałem..:

— Bo wie pan, ludzie od razu rodzą się do czegoś.

— Jak to rozumiesz?

— Różnie się zdarza. Jeden będzie się uczył pływać przez całe życie i pozostanie

kiepskim pływakiem. Drugi skoczy raz do wody i lepiej się rusza od ryby. Jak pan

pierwszy raz wlazł na siodło, od razu wiedziałem, że się pan do konia urodził. I do

takiego pięknego konia.

— To już zasługa Rogera Drake — odparł Lytton, i dodał: — Ten człowiek da się

lubić...

Nie otrzymał odpowiedzi. Szczotkowali dalej wierzchowca w milczeniu, aż do

chwili, w której prawnik uznał, iż sierść zwierzęcia błyszczy wystarczająco.

Odłożył zgrzebło.

— Słuchaj, Francis — zapytał — dlaczego ty go nie lubisz?

— Pan jest jego przyjacielem.

— Prawda, ale daję ci słowo, iż nie powtórzę nic nikomu z tego, co mi powiesz.

Chłopak zamyślił się, spojrzał raz i drugi na Lyttona, wreszcie mruknął:

— Gospodarz tak samo go nie lubi.

— Zauważyłem to. Ale nie o Greiga mi chodzi.

— Nie powie pan nikomu?

— Przyrzekam.

Zauważył, iż Francis odetchnął głęboko.

— To dobrze — odparł. — Od dawna chciałem o tym komuś powiedzieć. Myślę,

że pan się bardzo zdziwi. Ale powiem. Ja podejrzewam — obejrzał się dokoła i

zniżył głos do szeptu: — że on mnie uratował, ale przedtem brał udział w tamtej

rzezi...

— Co? To niedobry żart, mój chłopcze.

— Nie żartuję. Ile razy pomyślę o tamtym dniu, tyle razy widzę twarz Rogera

wśród białych myśliwych, którzy zabili moich rodziców.

— Oszalałeś, Francis! Zastanów się. Po cóż morderca ratowałby

przypuszczalnego świadka zbrodni?

— To dziwny człowiek, proszę pana. Może mu nagle serce zmiękło?

— Byłeś wtedy małym chłopcem, nie możesz przecież dokładnie pamiętać.

— Ach, żebym to ja miał pewność!

— To co wówczas?

— Poszedłbym do szeryfa.

— I sądzisz, że szeryf uwierzyłby? Nikomu tego nie powtórzę, ale twoja

opowieść jakoś nie pasuje do Rogera.

Na tym rozmowa została zakończona. Wieczorem jednak, gdy Lytton sobie o niej

przypomniał, opadły go wątpliwości.

— A gdyby to było prawdą? — powiedział sam do siebie. — Nie, nie. Cóż za

idiotyczny pomysł?

Ale “idiotyczny pomysł" zasiał w jego umyśle ziarno podejrzenia. Czy Greig

mógł coś wiedzieć o tej sprawie?

Pewnego dnia zagadnął gospodarza o minione dzieje Dawsona, ale nie dowiedział

się nic nowego. A Roger Drake? Tak, przywiózł chłopca na pół żywego z prze-

rażenia. Tak, chłopiec tu pozostał, Gabriela się nim opiekowała. To porządny

chłopak. Nie lubi Rogera Drake? Nie wiem, to jego sprawa.

Znacznie rozmowniejsza od ojca okazała się jego córka, ale o Rogerze mówiła

wciąż z nieukrywanym zachwytem.

Szeryfa Lytton już nie nagabywał w tej sprawie. Minęło kilka monotonnych

tygodni, podczas których jedyną rozrywkę stanowiła nauka konnej jazdy. Francis

nie mylił się. Pod bacznym okiem Rogera młody prawnik czynił zdumiewające

postępy. Potem wydarzyła się kłopotliwa dla szeryfa historia schwytania na

gorącym uczynku pewnego Metysa, który uznał, iż jednorazowa, ale większa

kradzież pozwoli mu zrezygnować z pracy przy budowie linii kolejowej.

Przywędrował do Little Price wieczorem, a w cztery godziny później został

schwytany przez właściciela sklepu w chwili, gdy dobierał się przy pomocy noża

i kawałka żelaza do szuflady, w której spoczywał całodzienny utarg. Najpraw-

dopodobniej Metys dopiąłby swego, gdyby nie przekorny los, który kazał

handlowcowi przegrać w karty wszystkie posiadane przy sobie pieniądze. Kupiec

postanowił odegrać się. Opuścił lokal udając się najkrótszą drogą do sklepu.

Trafił na odpowiedni moment i zaskoczonego złodzieja — łagodnego jak baranek

— doprowadził wprost do szeryfa. Tak oto, ku zmartwieniu Poola, w pustym

zazwyczaj areszcie znalazł się uciążliwy lokator, którego należało pilnować i

karmić. Wynikiem tej sytuacji była rozmowa szeryfa z Lyttonem.

— Musisz pan jechać do Ogden i sprowadzić sędziego. Niech skaże tego draba i

czym prędzej go zabierze.

— Do Ogden? Nigdy tam nie byłem. Czy nie mógłby Roger...

— Nic z tego. Znowu wyjechał.

— Obawiam się, iż moja umiejętność jazdy konnej...

— A kto każe wędrować konno? Dyliżans dowiezie pana prosto do celu.

I oto rankiem następnego dnia Lytton wyruszył w drogę ulokowany w ciemnej

głębi obszernego, ale mało wygodnego pudła, razem z kilkoma innymi

pasażerami. Do Ogden dotarł wieczorem. Sędzia przyjął nieoczekiwanego gościa

radośnie i zatrzymał na noc. Dogadali się bardzo szybko, a wzmianka o

harwardzkim uniwersytecie wywołała u gospodarza wybuch entuzjazmu.

Okazało się, iż sędzia również kończył bostońską uczelnię, tylko parę lat

wcześniej. Takie spotkanie dwu posiadaczy dyplomów jednego z najstarszych

uniwersytetów Ameryki wśród na pół cywilizowanej ludności Zachodu uznane

zostało za nadzwyczajne zrządzenie losu, godne specjalnego uczczenia. Lyttona

przedstawiono pani domu, sprezentowano mu troje dzieci. Po sutym posiłku, gdy

reszta domowników udała się na spoczynek, młody prawnik i sędzia spędzili

dobre pół nocy w gabinecie gospodarza, gawędząc o znajomych profesorach i

popijając co mocniejsze trunki. Skutek był taki, iż kiedy rankiem Lytton wraz z

sędzią wpakowali się do wnętrza dyliżansu, młody prawnik natychmiast zasnął.

Nie wyrwał go z drzemki ani tętent kopyt, ani turkot kół, ani podskakiwanie

pojazdu na wybojach nierównej drogi. Przebudziła go dopiero cisza i bezruch.

Wewnątrz dyliżansu pozostał tylko sędzia. Reszta pasażerów stała na drodze

rozmawiając z woźnicą, który majstrował coś, pochylony nad tylnym kołem

pojazdu. Wszystko to zauważył Lytton poprzez otwarte drzwiczki.

— Może pan spać spokojnie dalej — powiedział sędzia. — Mamy mnóstwo

czasu.

— Co się stało?

— Koło. Pękła obręcz na jakimś kamieniu tej piekielnej drogi. Pomocnik

woźnicy pojechał po kowala, a pasażerowie złoszczą się. Chce pan się przejść?

Wysiedli tuż przy grupie podróżnych, którzy zamilkli na ich widok, ale mieli

bardzo ponure miny. Perspektywa długiego czekania na pustkowiu nie mogła

nikogo radować. Krajobraz również nie nastrajał wesoło: jałowy, prawie płaski

step, ograniczony na zachodzie pasmem gór, zamknięty na północy czarną ścianą

ledwie widocznego lasu.

— Tam — palec sędziego powędrował ku północy — przecinają się drogi, tuż

przed lasem. Dwie godziny jazdy stąd. Na rozstaju wznosi się karczma. Tam

właśnie mieszka kowal. A więc, moi panowie — zwrócił się teraz do wszystkich

— nie ma powodu do rozpaczy. Za cztery, najdalej pięć godzin znajdziemy się

znów w drodze do Little Price.

— Straszne opóźnienie — zauważył jeden ze słuchaczy.

— Czy będzie pan w Little Price wieczorem, czy nocą, na jedno wychodzi —

zauważył Lytton. — Trzeba nocować w miasteczku, w dalszą podróż dyliżans

wyrusza dopiero rankiem.

— I słusznie — dodał sędzia. — Drogi w tym kraju nie są bezpieczne.

— Drogi, jak drogi — odezwał się woźnica — jeszcze by uszły. Gorsi są ludzie.

Zdarzają się napady.

— Był pan świadkiem? — zainteresował się Lytton.

— Nie, ale opowiadali koledzy.

— I cóż mówili?

— Zawsze to samo. Dwu albo trzech konnych. Z zakrytymi twarzami.

Zatrzymują wóz albo wczesnym rankiem, albo późnym wieczorem. Nigdy w

innej porze.

— Widać w tym kraju bandyci zastępują zegarki — wtrącił jeden z podróżnych.

Roześmieli się.

— Od razu poznać, że pan nie z tych stron — odparł urażony woźnica. — Drogi

są tu puste, ale najbardziej puste o świcie i w nocy. Wówczas nikt im nie może

przeszkodzić. Oni wiedzą, co robią.

Podróżni popatrzyli jeden na drugiego i jakoś odeszła im ochota do śmiechu.

Sędzia ujął Lyttona pod ramię i odprowadził kilkadziesiąt kroków w bok.

— Napady, szeryfie, to prawdziwa plaga tych stron — powiedział ściszając głos.

— Na pewno — przytaknął prawnik — ale sądząc z reakcji mieszkańców

przydarzać się muszą raczej rzadko.

— W ciągu dwu lat mej sędziowskiej kadencji słyszałem o dwunastu czy

trzynastu. Nie przypuszczam, aby to były wszystkie. Mniej odważni boją się

wnosić skargę. No i oczywiście, mniej poszkodowani. Ale przed rokiem, coś pod

jesień, dokonano napadu na karetkę wiozącą pieniądze na wypłatę robotnikom

zatrudnionym przy budowie linii kolejowej. Nie ma pan pojęcia, jakiej to narobiło

wrzawy.

— Z jakim skutkiem?

— Z dobrym. Sprowadzono wojsko, zgłosili się nawet ochotnicy.

— Nawet?

— Spokojni farmerzy nie lubią ryzyka, a drapichrusty nie występują w obronie

prawa. Ale wówczas znalazło się kilku śmiałych. Jak stwierdzili podróżni,

napastników było pięciu. Trzech schwytaliśmy następnego dnia.

— To znaczy, że brał pan w tym udział.

— Właśnie tak. Był tam i pański szef.

— Pool? — zdziwił się Lytton.

— Oczywiście. Szeryf jest co prawda ostrożny, ale wcale nie tchórz. Mam dla

niego sporo uznania. Little Price stało się jednym z najspokojniejszych

miasteczek, jakie znam w tych stronach. Czy to nie świadczy dobrze o szeryfie?

— Tak, tak — pospieszył zapewnić Lytton, chociaż niezupełnie zgadzał się z taką

oceną.

— Pool był nam wielką pomocą w schwytaniu tej trójki. Ich szczęście, że nie

mieli na sumieniu żadnej ofiary.

— Pieniądze się znalazły?

— Niestety! Schwytani twierdzili, że całą zrabowaną sumę mieli przy sobie ich

dwaj towarzysze. Zresztą i ich odnaleźliśmy. W kilka dni później. Zabitych.

— Co?!

— Ano tak, byli martwi jak kamienie.

— Kto ich zabił?

— Nie wiem, nikt nie wie. Przypuszczano, iż pozabijali się wzajemnie podczas

kłótni o łup. Mówiąc szczerze, nigdy w to nie uwierzyłem. Gdzież bowiem znikły

pieniądze? Podejrzewam, że do sprawy wmieszał się ktoś trzeci i uprzedził nas.

Chciałbym kiedyś spotkać się oko w oko z tym człowiekiem i zapytać, co począł z

łupem.

— Dużo tego było?

— Ponad osiem tysięcy dolarów. Wszystko przepadło. Wielce to tajemnicza

historia.

— A co działo się później?;

— Później nastąpiła paromiesięczna przerwa. Napady rozpoczęły się na nowo,

gdy roboty ziemne przeniesiono bliżej Little Price. Muszę się panu przyznać, iż

marzę o chwili, w której pierwszy pociąg przyjedzie do Ogden.

Skończą się dyliżanse i mam nadzieję, napady: Brr, robi się chłodno. Wracajmy

do karety, szeryfie.

Kiedy nadeszli, towarzysze podróży nawet nie zwrócili na nich uwagi,

pochłonięci grą w karty. Sędzia przez kilka minut obserwował grających, później

usadowił się w samym kącie pojazdu, wyciągnął nogi, owinął się płaszczem,

nacisnął na oczy kapelusz i zapadł w drzemkę. Lytton postąpił podobnie. Obudził

go tupot koni oraz gromki głos woźnicy nawołujący pasażerów do opuszczenia na

chwilę dyliżansu. Zmiana koła trwała bardzo krótko i pojazd potoczył się z

miejsca w ostrym kłusie ciągnących go korni. Jednakże w sumie oczekiwanie na

przybycie kowala tak się przeciągnęło, że kiedy osiągnięto karczmę na

skrzyżowaniu dróg, poczęło zmierzchać. O dłuższym postoju nikt nie chciał

słyszeć. Zatrzymano się więc tylko dla zapalenia latarń i ruszono dalej tak szybko,

jak na to pozwala wyboista droga. Po paru minutach wjechano w las. Mrok

gęstniał, a odgłos kopyt stał się bardziej głuchy.

Jak długo tak jechano, Lytton nie zdawał sobie sprawy. Ciągle znajdował się w

stanie półdrzemki, z której wyrwał go czyjś okrzyk, a zaraz po nim gromki głos

strzału. Karoca gwałtownie się zatrzymała. Potem nastąpiła chwila ciszy,

wreszcie nieznana ręka energicznie otworzyła drzwiczki.

— Wszyscy wychodzą!

— Co się stało?

Lytton nie wiedział, z czyich ust padło to pytanie.

— Natychmiast wychodzić — powtórzyła postać stojąca na zewnątrz. — Nie

mam zbyt wiele czasu.

Lyttonowi serce zabiło mocniej.

— Znowu spadło koło? — zapytał sąsiad młodego prawnika.

— Szybciej!

Niezdarnie gramolili się z wnętrza, przeklinając taką jazdę, i natychmiast milkli.

Lytton wyszedł ostatni. Kiedy wyskoczył na piasek leśnej drogi, resztka snu

pierzchła. Zobaczył, że woźnica i jego pomocnik oraz wszyscy pasażerowie stali

długim, śmiesznym szeregiem wzdłuż dyliżansu, z rękami nieco uniesionymi, z

głowami prawie że przylepionymi do ściany pojazdu.

I naraz poczuł na plecach ucisk twardego przedmiotu.

— Stań obok, podnieś ręce.

Gdy to uczynił, inny głos, o jakimś nieobcym dla prawnika brzmieniu, dodał:

— Nie poruszać się, nie odwracać, nie rozmawiać. We własnym interesie,

dżentelmeni. Nie lubię rozlewu krwi.

Ta ostatnia uwaga musiała być ostrzeżeniem dla odważniejszych, ale Lytton

pomyślał, że nikt ze stojących obok niego i bez tego ostrzeżenia nie

zaryzykowałby samotnej próby oporu. Na to, aby wszyscy jednocześnie rzucili

się na napastników — co stwarzało jakąś możliwość sukcesu — nie można było

liczyć. Stanął więc spokojnie, rozważając jednak plan wydobycia broni. Miał ją

przecież tuż pod ręką, w górnej, wewnętrznej kieszeni marynarki. Uznał jednak

ten pomysł za szaleńczy i czekał, co dalej nastąpi.

A dalej sprawy przebiegały w zupełnej ciszy, przerywanej jedynie parskaniem

koni i skrzypieniem piasku pod podeszwami trzech — tyle ich zdążył naliczyć

Lytton — bandytów. Mieli twarze przewiązane chustkami. Chyba niezbyt mocno

— rozważał zastępca szeryfa. Wystarczy silniej pociągnął za zwisający luźno

koniec. Bandyci muszą być znani w okolicy, inaczej nie zakładaliby tych

prowizorycznych masek. Wystarczy pociągnąć, ale ten, kto pociągnie, ryzykuje

życiem.

“Nie będę próbował" — takie było ostateczne zakończenie rozważań Lyttona.

Pomyślał jeszcze tylko ze złośliwym zadowoleniem, że niewiele się na nim

obłowią.

“A broń? — zaniepokoił się nagle. — Do licha! Wstyd będzie się przyznać, jeśli

ją zabiorą. W tych stronach ludzie mają cięte języki."

Sterczał na końcu szeregu podróżnych, zaraz za sędzią. Kiedy już — jak

zauważył kątem oka — przetrząśnięto kieszenie poprzedników (dokonywało tego

z wielką wprawą dwu ludzi, podczas gdy trzeci stał z tyłu, z dwoma coltami w

zaciśniętych dłoniach) usłyszał głos:

— Tych dwu zostawcie. Oni nie mają nic, a my nie mamy czasu.

A po sekundzie przerwy:

— Dżentelmeni! Dziękuję za zastosowanie się do naszych poleceń. Odjeżdżamy.

Nie radzę nikomu odwracać się przez następną minutę. Strzelam świetnie, nawet

z dużej odległości. Raz jeszcze dziękuję.

Ostatnie zdanie zabrzmiało jak szyderstwo. Ale nie na to zwrócił uwagę Lytton,

tylko na brzmienie głosu. Po raz drugi wydało mu się, że jest mu dziwnie

znajome.

— To musi być ktoś z Little Price — stwierdził i odwrócił się natychmiast, jak

tylko zatętniły kopyta. Nie strzelano do niego. Dwu jeźdźców pochłonął już zapa-

dający mrok nocy, trzeci podrywał konia do skoku. I wówczas zdarzyła się rzecz

nieoczekiwana: spadla mu chustka z głowy. Lytton przez mgnienie oka dostrzegł

profil oblicza i w tej samej chwili... jeździec znikł w tumanie kurzu.

Lytton przetarł oczy, podbiegł, podniósł chustkę.

— Panowie! — zawołał. — Czy widzieliście twarz tego człowieka?

Odpowiedział mu tylko jeden głos sędziego:

— Przez chwilę.

— Poznałby go pan?

— Nie wiem. Nie jestem pewien, było dość ciemno.

— Ja również nie jestem pewien, ale nie dlatego, że źle widziałem.

Sędzia mruknął coś niezrozumiale, ale kiedy wreszcie pojazd gwałtownie

szarpnął, pochylił się ku Lyttonowi i w rozgwarze ożywionej wymiany zdań

podróżnych, zapytał półgłosem:

— Dlaczego nie jest pan pewien?

— Dlatego — odparł z wahaniem młody prawnik — że przestałem wierzyć swym

oczom, a także uszom. Myślę, że to skutki zmęczenia..

Późną nocą przybyli wreszcie do Little Price. Pierwszą osobą, która powitała

Lyttona na dyliżansowej stacji był Roger Drake.

Opowieść o napadzie zdobyła sobie — oczywiście — szeroki rozgłos. Gadano o

nim w Little Price przez kilka tygodni, ale nie uczyniono nic, aby schwytać

sprawców.

W nocy nikt nie chciał wyruszyć w pościg, mimo gorących namów sędziego,

szeryfa, Lyttona i Rogera Drake. Najodważniejsi — przynajmniej z pozoru —

oświadczyli, iż pojadą rankiem. Jednakże nazajutrz nikt się nie zgłosił, a

nagabywani ochotnicy powiedzieli z kolei, iż po tylu godzinach na nic się zda

nawet najszybszy pościg. Co nie było pozbawione słuszności. Lytton nie nalegał

więcej. Ba, nawet na propozycję Rogera wyruszenia samotrzeć (wraz z szeryfem)

odparł, iż przeciwnicy pogoni mają rację. Po prostu — szkoda czasu.

Po odstawieniu pechowego Metysa do Ogden (eskortował go wraz z sędzią szeryf

Pool) przez tygodnie nic nie mąciło spokoju Little Price. Roger Drake pojawiał

się i znikał, szeryf odwiedzał nocą saloony, a Lytton w wolnych chwilach

odbywał konne przejażdżki po okolicy. Jeździł coraz lepiej, a pod nieobecność

Rogera Drake, za zgodą Greiga, zabierał ze sobą Francisa Dawsona. Polubił

chłopca i wiedział, iż chłopak darzy go sympatią. Wieczorami udawał się na

conocny obchód miasteczka, aby przydybać w którejś z gospod szeryfa i

zameldować mu, iż “wszystko jest w najlepszym porządku". Przy takiej okazji

przytrafiła się Lyttonowi rzecz, która przesądziła o jego dalszej karierze na sta-

nowisku zastępcy szeryfa. Trzeba trafu, iż stało się to w lokalu “Pod Dzielnym

Psem", gdzie Lytton od początku mieszkał. Po którejś z nocnych wędrówek tam

dopiero odnalazł Poola, co uznał za dobry omen, ponieważ dzięki temu nie

potrzebował już nigdzie dalej iść. Dobry omen został nieco przyćmiony

stwierdzeniem, iż szeryf przebrał miarkę. Widać tym razem Pool nie żałował

sobie (a może nie żałowano jemu!), bo ledwie trzymał się na nogach. Lytton

westchnął na myśl, iż będzie musiał odprowadzić swego szefa do domu. Żeby

odegnać od siebie tę przykrą świadomość, obszedł dokoła salę gawędząc to z tym,

to z owym, aż na koniec dotarł do stolika otoczonego grupą widzów. Grano w

karty. Lytton tylko dlatego przerwał w tym miejscu swą wędrówkę, iż wśród

grających dostrzegł Rogera Drake.

Tekturowe kartoniki z suchym szelestem padały na blat stołu, brzęczały

metalicznie pieniądze. Czy Roger go dostrzegł? Prawdopodobnie nie. Lytton

przyglądał się grze obojętnym wzrokiem, wreszcie zdecydował się zniknąć z pola

widzenia szeryfa, po prostu — iść spać. Postanowił o tym poinformować Greiga.

Gdyby wybuchła jaka awantura — w co zresztą nie wierzył — niech go obudzą.

Nieprzewidziana przeszkoda obróciła wniwecz cały zamiar. Kiedy odchodził od

stolika, zatrzymał go jakiś nieznajomy w kapeluszu zawadiacko zsuniętym na tył

głowy. Dmuchając w twarz Lyttona mieszaniną zapachów piwa, whisky i tytoniu,

zagadnął:

— Pan mnie sobie przypomina, szeryfie?

Lytton bacznie przyjrzał się zaczerwienionej, spoconej twarzy i sumiastym

wąsom zakrywającym wargi.

— Nie — odparł krótko.

— Przecież jechaliśmy tym samym dyliżansem!

— Do Ogden?

— Wprost przeciwnie. Wówczas, gdy zdarzył się napad.

— Aha — mruknął Lytton. — Rzeczywiście, możliwe... — kiwnął głową i

zamierzał odejść, ale nieznajomy położył mu rękę na ramieniu.

— Mam coś do pana — powiedział szeptem.

— O co chodzi? — zapytał siląc się na najgrzeczniejszy ton głosu.

— Ja jestem z Ogden. Drugi dopiero raz tu przyjeżdżam. Ma się różne interesy...

Dowiedziałem się, że jest pan zastępcą szeryfa... więc tego... co to chciałem

powiedzieć? Już wiem — nachylił się nad uchem prawnika i szepnął: — Ja wtedy

widziałem twarz... Rozumie pan?

— Czyją twarz?

— Tego bandyty, który zgubił chustkę.

— Tak? — Lytton udał zainteresowanie. W rzeczywistości nie przykładał

wielkiej wagi do bajędy człowieka, któremu dobrze kurzyło się z czupryny. Już

tylko dla formy zapytał: — Czemu pan o tym od razu mi nie powiedział? Przecież

pytałem wszystkich.

— Nie byłem pewien... nie byłem pewien. Dopiero teraz go poznałem...

Przerwał i wyciągnął rękę w kierunku grających.

— Człowieku, co pan wygaduje? Kogo pan poznał?

— No, właśnie mówię, tego herszta. Siedzi tu obok i gra w karty.

Lytton odetchnął głęboko. Zrobiło mu się nagle bardzo zimno.

— Który to? — zapytał opanowując drżenie głosu. Wskazujący palec ręki

informatora zatrzymał się na postaci Rogera Drake.

“Stało się — pomyślał Lytton. — To nie było złudzenie."

Ale głośno powiedział: — Pan się myli. Człowiek, na którego pan wskazał, był

pierwszym witającym nas po przyjeździe do Litle Price...

— Taak? Można jednak sprawdzić, czy nie przybył tuż przed nami. Na koniu

zawsze jedzie się szybciej. No, szeryfie, niech go pan aresztuje. Nie ma co czekać.

— Zaraz, nie tak prędko. Jeśli mi pan jutro po trzeźwemu powtórzy to samo, a

jeszcze lepiej: zezna przed szeryfem Poolem, rozpatrzymy sprawę.

— Co takiego?! — przybysz z Ogden podniósł głos o ton wyżej.

— Proszę nie krzyczeć. Słuchają nas.

— Niech słuchają! To tak? Mówiono mi, że jest pan przyjacielem bandyty. Nie

chciałem wierzyć, ale teraz rozumiem...

— Co pan rozumie?

— Że pan go kryje!

Zapewne wbrew woli obu rozmowa stała się tak głośna, iż widzowie otaczający

stolik poodwracali głowy:

— Słuchajcie! — począł wrzeszczeć pijak. — Gracie z bandytą. Uważajcie, żeby

was nie obrabował tak, jak mnie w dyliżansie!

— Dosyć tego! — Lytton stracił cierpliwość i chwycił pijaka za rękę.

— Proszę się uspokoić, inaczej... powędrujemy do aresztu — powiedział wolno i

wyraźnie.

Ale to odniosło wręcz przeciwny skutek.

— Mnie do aresztu?! Słyszeliście, dżentelmeni? A bandyta jest na wolności i gra

w karty! Ale ja mu pokażę!

Z nieoczekiwaną siłą szarpnął się, skoczył w stronę Rogera, ale nim zdążył go

dosięgnąć, Drake zerwał się z zydla, zamierzył się dłonią ściśniętą w kułak i

wówczas, nieoczekiwanie dla wszystkich, zupełnie jak w sztuczce

prestidigitatorskiej, trzy karty sfrunęły gdzieś z góry i padły z szelestem na blat

stołu. Pijany przybysz z Ogden zamilkł i z otwartymi ustami wpatrzył się w

kolorowe tekturki. Lytton dostrzegł, jak Drake pobladł pod maską opalenizny.

Ręka opadła mu gwałtownie:

— Czego ten pijak chce? — wybełkotał: Nikt mu nie odpowiedział.

Lytton oblizał językiem zaschłe wargi:

— Rozstąpcie się — rozkazał. — Roger, chodź ze mną, a wy — zwrócił się do

pozostałych graczy — zabierzcie swoje pieniądze. Ciszej, ludzie! — zawołał, bo

dopiero teraz buchnął gwar dziesiątków podnieconych głosów.

— Co to znaczy, Samuelu?

— To znaczy, iż muszę cię aresztować, Drake. Za oszustwo w kartach, a poza tym

jesteś posądzony o udział w napadzie na dyliżans. Ta sprawa wymaga

wyjaśnienia. Chodź.

— Zwariowałeś!

— Drake — odezwał się któryś z widzów — nie zaprzesz się! Wszyscy widzieli!

Z rękawa wypadły trzy asy. Idź z szeryfem albo ci... pomożemy!

Drake sięgnął obu rękami do pasa.

— Radzę nie ruszać się — rzekł ochrypłym głosem. — Cofnij się, Lytton.

Dwie lufy rewolwerowe zatoczyły półkole, a krąg widzów rozsunął się

błyskawicznie. Tylko Lytton ani drgnął.

— Drake — powiedział spokojnie — jeśli pragniesz stryczka, to strzelaj.

— Odsuń się, Lytton.

— Strzelaj — powtórzył prawnik — albo... rzuć broń!

— Nie doczekasz się tego! — wrzasnął.

Skoczył w bok, przedarł się przez krąg zaskoczonych widzów. Ruszyli za nim

hurmem, przeszkadzając sobie wzajemnie. Przewrócono z łomotem dwa stoły i

kilka ław, aż kurz uniósł się z podłogowych desek i przysłonił światło lamp. Na

drugim końcu sali zauważono już tumult. Ludzie biegli, głośno zapytując, co się

stało. W ogólnym zgiełku nie sposób było usłyszeć, co mówi najbliższy sąsiad.

Lytton zdołał utorować sobie drogę przy pomocy łokci i pięści. Kiedy wyskoczył

na dwór w srebrny półmrok nocy, ujrzał jeźdźca na wspinającym się koniu.

Napiętą uzdę trzymał obu rękami Greig. Skąd się tu nagle znalazł gospodarz

saloonu! Lytton nie wiedział i nie miał czasu się zastanawiać. Skoczył ku cuglom.

— Odsuń się, Lytton, puszczaj, Greig! — wrzasnął Drake.

Koń poderwał się raz jeszcze do skoku, ale powstrzymały go cugle. Teraz

zastępca szeryfa ujrzał w rękach Rogera rewolwer wymierzony prosto w pierś

oberżysty. Sięgnął do kieszeni kurtki i wyszarpnął broń.

— Złaź z konia albo strzelam!

Miał zamiar trafić jeźdźca w dłoń lub ramię. W rozgorączkowaniu zapomniał,

jakim kiepskim był strzelcem, jak niepewne było światło księżyca. W ciągu

ułamka sekundy sytuacja skomplikowała się jeszcze bardziej. Lytton uniósł

uzbrojoną dłoń i w tej samej chwili między niego, Greiga i konia wdarła się

czwarta postać.

— Uciekaj, Roger! — krzyknęła przejmującym głosem.

Prawnik ujrzał błysk ognia na lufie broni Drake'a: Nacisnął cyngiel. Huk obu

strzałów złączył się w jeden przeciągły łoskot. Wierzchowiec wspiął się po raz

ostatni, wykręcił i skoczył w mroczną dal. Kilku ludzi — bezsensownie —

pognało za nim z wielkim krzykiem, kilku innych rzuciło się szukać

wierzchowców, ale większość zebranych otoczyła zwartym kołem trójkę aktorów

ostatniego wydarzenia.

Greig dźwignął się z ziemi.

— Nic mi nie jest — powiedział. — Chybił o cal, ale chybił... Gabrielo!

Gabriela Greig leżała nieruchomo dwa kroki od osłupiałego Lyttona. Podniesiono

ją, bezwładną i milczącą. Dwu ludzi wniosło dziewczynę do wnętrza gospody.

— Czy jest tu lekarz? Sprowadźcie lekarza...

Dalszych słów Lytton już nie dosłyszał. Gwar buchnął z nową siłą. Odwrócił się,

aby wejść do budynku. Drogę zastąpił mu chwiejący się na nogach szeryf.

— Coś ty narobił? — wykrzyknął. — Aresztuję cię, Lytton...

— Szeryfie, bez głupstw! — krzyknął głos z ciemności.

— Co pan wyrabia? — wrzasnął ktoś inny. — Trzeba wysłać pogoń! Czego pan

się czepia Lyttona? Czy to on pierwszy strzelił?

— Aresztuję cię, Lytton, pod zarzutem usiłowania zabójstwa. Ludzie, rozstąpcie

się! — powtórzył z pijackim uporem Pool.

Ostatni strzał

— Nie wiem, doktorze, jak to wszystko się stało. Można mój ówczesny stan

nazwać jakimś paraliżem umysłu i ciała. Nie potrafiłem pojąć, co mi zarzuca

szeryf i dlaczego mnie aresztuje. Pamiętałem tylko o jednym: że kula mej broni

trafiła nie tę osobę, dla której została przeznaczona. Przeklęta broń i przeklęta

ręka, która nią kierowała.

Pool powiódł mnie do swego biura i zamknął za mną kratę maleńkiej klitki

aresztu. Ludzie byli wzburzeni, świadkowie zdarzenia otoczyli Poola żądając,

aby mnie natychmiast puścił. Doszłoby i do bójki, gdyby nie moja interwencja.

Poprosiłem, aby sprawę odłożyli do rana. Zgodzili się, chociaż niechętnie. I tak

oto zostałem więźniem.

Siadłem na drewnianej pryczy i bezmyślnie patrzałem, jak szeryf mościł sobie

posłanie na dwu złączonych stołach. Postanowił bowiem osobiście mnie

pilnować. Po kilku minutach dobiegło mych uszu głośne chrapanie. Ile czasu od

tego momentu upłynęło, nie pamiętam. Z odrętwienia wyrwał mnie cichy szelest.

Mam bardzo wyostrzony słuch, doktorze. Ujrzałem, jak drzwi od ulicy lekko się

uchyliły (Pool zapomniał zamknąć!). W jasnej szparze zauważyłem szczupłą

postać. Ostrożnie przekroczyła próg. Zatrzymała się chwilę,

a później podeszła do śpiącego. Blask księżyca oświetlił jej twarz. Poznałem. To

był Francis. Czego tu chciał? Może schwytano Rogera Drake i chłopiec przybiegł

z wiadomością? Ale natychmiast odrzuciłem tę myśl jako niedorzeczną. Gdyby

złapano zbiega, zwaliłby się tu tłum ciekawskich.

Postanowiłem nie odzywać się, lecz czekać, co dalej nastąpi.

Chłopak zdawał się nie zwracać na mnie uwagi. Nachylił się nad Poolem. Ze

zdumieniem zauważyłem, że przeszukuje kieszenie śpiącego. Ale trwało to

bardzo krótko. Wyprostował się i podszedł do kraty. Cicho szczęknął masywny

zamek.

— Francis — szepnąłem — co robisz?

— Niech pan nic nie mówi, szeryfie, tylko szybko wychodzi.

— Nigdzie się nie ruszę.

— Mnie tu przysłał gospodarz.

— Greig?

— Tak.

Serce podeszło mi do gardła.

— Co z Gabrielą? — zapytałem.

Zastanowił się chwilę.

— Jak pan wyjdzie, to powiem.

— Nie wyjdę. Nic mi tu nie grozi.

— Ale Drake ucieknie. Pool nie będzie go ścigał, czy pan do tego dopuści? Greig

pana prosi. Niech pan nie odmawia.

— Trzeba to załatwić zgodnie z prawem. Pool trochę zwariował, ale jak

wytrzeźwieje, to mnie puści.

— Będzie już za późno na jakąkolwiek pogoń. Proszę iść ze mną, zawsze jeszcze

może pan zawrócić.

To mnie przekonało, ale przede wszystkim pragnąłem dowiedzieć się, jak

przedstawia się stan zdrowia Gabrieli. Bez przeszkód dotarliśmy przed gospodę

“Pod Dzielnym Psem". Było ciemno, cicho i pusto. Budynek wyglądał jak

wymarły, ale kiedy wstępowałem po stopniach werandy, skrzypnęły drzwi.

— To ty, Francis? — zapytał znajomy głos.

— Przyprowadziłem go — odparł chłopak. — Pójdę do koni.

— Idź, już czas — a kiedy Dawson zniknął w mroku, zwrócił się do mnie: —

Siądźmy na chwilę, szeryfie...

A gdy to uczyniłem, zwiesiwszy nogi pod deski werandy, powiedział do mnie

smutnym, zmęczonym głosem:

— Nigdy nie zapomnę tej nocy. Pan chyba również.

Skinąłem głową.

— Jak... jak się czuje Gabriela?

Nastała chwila ciszy, w miarę jej trwania poczęło mnie ogarniać przerażenie.

— Francis nie mówił? To lepiej, że pan się ode mnie dowie. To nie pana wina...

— znowu umilkł.

— Greig — rzekłem ściśniętym gardłem — co się stało?...

— Gabriela nie żyje...

Nie sposób mi powiedzieć, co wówczas czułem. To zbyt trudne. Czy Gabriela

wiedziała o sprawkach Rogera, czy też wierzyła w jego niewinność — nigdy się o

tym nie przekonałem. Wtedy, tamtej przerażającej nocy postanowiłem wrócić do

aresztu. Uznałem, iż ucieczka może tylko potwierdzić opinię Poola o mej winie.

Ale przecież nie to było najważniejsze, lecz świadomość, iż stałem się mordercą.

Ja, prawnik!

Jednakże nie wróciłem. Czy postąpiłem źle, czy dobrze — nie ma dziś sensu

rozważać. Greig przekonał mnie, iż pierwszym moim obowiązkiem jest pogoń za

bandytą. Nie mogłem odmówić prośbie ojca dziewczyny.

Wyruszyliśmy na długo przed świtem: ja i Francis. Greig miał dopędzić nas po

dwu dniach w umówionym miejscu. I tak też się stało. Nikt nas nie ścigał, my

natomiast wpadliśmy na trop uciekiniera. Najpierw na ślady jednego tylko

wierzchowca, później — trzech. Dognaliśmy tę trójkę. To był Roger Drake z

dwoma towarzyszami, mieszkańcami Little Price. Doszło do strzelaniny.

Przewaga była po ich stronie. Ja nie bardzo umiałem używać broni, a Francis

niewiele lepiej ode mnie. A przecież odnieśliśmy zwycięstwo. Jakże jednak

opłakane. Co prawda obaj wspólnicy Drake'a padli, ale Greig został ciężko ranny.

Ledwie zdołaliśmy dowieźć go do najbliższej osady. Tam umarł. Przyrzekłem

sobie wówczas, iż nie spocznę, dopóki nie oddam Drake'a w ręce

sprawiedliwości. Zrezygnowałem z powrotu na wschód, zrezygnowałem z

wykonywania swego zawodu. Wszystko, co mnie z nim łączyło, stało się

nienawistne, nawet czarny strój, tak charakterystyczny dla sędziów i adwokatów.

Przy najbliższej okazji nabyłem ubranie najbardziej kolorowe ze wszystkich i

broń, której wybór doradził mi spotkany przypadkowo traper. I dobrze mi

doradził. Zmieniwszy strój, zmieniłem także nazwisko.

Pozostaliśmy we dwóch: Francis i ja, a wiodło nam się bardzo różnie. Roger

Drake jakby pod ziemię się zapadł. Moje oszczędności pieniężne stopniały.

Trzeba było przerwać pogoń i poszukać zarobku. Różnych wówczas robót się

imałem. Pracowałem przy budowie ostatniego odcinka linii Union Pacific, byłem

przewodnikiem osadniczych karawan, które wiodłem przez bezdroża, aż na

koniec zachorowałem. Gdyby nie Francis, prawdopodobnie umarłbym nie tyle z

choroby, ile z głodu. To właśnie wówczas wyłysiałem. Już nikt nie poznałby we

mnie zastępcy szeryfa z Little Price.

Kiedy wróciły mi siły, zdecydowałem, że dłużej nie powinienem korzystać z

pomocy chłopca, że należy go skierować na jakąś inną drogę życiową. Dalsze

uganianie się po prerii nie stwarzało mu perspektyw lepszej przyszłości.

Przypadek przyszedł mi z pomocą. W pogoni za mylnym, jak się okazało, tropem

dotarliśmy aż do fortu Huachuca w Arizonie. Komendant — nie pamiętam jego

nazwiska — zainteresował się nami. Przypuszczam, że z nudów. Skorzystałem

jednak z tego, aby mu opowiedzieć o historii Drake'a i podać dokładny rysopis

bandyty. Jego ciekawość jeszcze wzrosła. Wykorzystałem ją w interesie Francisa.

I dopiąłem swego. Chłopak został przyjęty do wojska. Odtąd odwiedzałem go co

pewien czas, informując o swych nadal bezskutecznych poszukiwaniach. Jak się

one zakończyły, już pan wie, doktorze.

Cóż jeszcze dodać? Stałem się znakomitym strzelcem, dobrym jeźdźcem i chyba

nie pozostało we mnie nic z prawnika poza wspomnieniami.

— A szeryf Pooł? — zagadnąłem.

— Nie wiem, nigdy go więcej nie spotkałem.

— Przerażająca historia — szepnąłem. — Ale... co pana skłoniło, Colorado, do

opowiedzenia tego wszystkiego?

— Hm, tylko proszę się nie śmiać..

— Skądże.

Zaiste, nie do śmiechu mi było.

— Widzi pan, doktorze, po prostu... zgubiłem mój talizman, fajkę.

— Colorado — obruszyłem się — chyba nie mówi pan poważnie?

Nie zdążył odpowiedzieć, gdy zaszeleściły krzaki i na polankę wyszedł Karol.

— Co tu robicie? Szukam was wszędzie. Chodźcie. Pehnulte nas wzywa, już czas.

Dopiero teraz spostrzegłem, iż zieleń drzew i krzewów pociemniała. Spojrzałem

w niebo. Szarzało. A więc zbliżał się termin wyznaczony przez wodza Apaczów.

Wróciliśmy do wąwozu, ale nie do miejsca, w którym znajdowała się skalista

brama, lecz na górę, gdzie wzdłuż krawędzi rozpadliny, wśród gęstwy roślin

wojownicy Mescalerów długim szeregiem otaczali wąwóz. Pehnulte skinął nam

głową:

— Czy moi przyjaciele są gotowi?

Karol przytaknął.

— To dobrze. Czas upłynął. Teraz Pehnulte przemówi do Ostrego Noża.

Podszedł do skraju urwiska, ja stanąłem tuż za nim, Colorado z lewej, obok

Karola. Byliśmy widoczni dla tych, którzy znajdowali się w dole, ale cóż nam

mogli uczynić? Wszelka próba ataku mogła tylko przynieść im klęskę ostateczną.

Dostrzegłem, jak na nasz widok zebrała się grupka Indian dokoła ledwie

żarzącego się ogniska. Nieco dalej ujrzałem mną grupkę — to musiał być Lesser

ze swymi towarzyszami i z jeńcem.

Pehnulte spoglądał przez chwilę w tym samym kierunku, na koniec zawołał

donośnym głosem:

— Wzywam Ostrego Noża! Niech jego uszy otworzą się na dźwięk moich słów!

Wzywam po raz ostatni wojowników Lipan, aby złożyli broń i wydali w nasze

ręce blade twarze, które się wśród nich znajdują. Jeśli to uczynią, puszczę ich

wolno. Jeśli tego nie uczynią, zginą! Howgh!

Przestał mówić i wsparł się na lufie swej długiej rusznicy. Czekaliśmy na

odpowiedź.

Ujrzałem jak z grupy wojowników wystąpił Ostry Nóż i podniósł rękę na znak, iż

chce przemówić. Nie przemówił jednak, bo w tej samej sekundzie grzmot strzału

zakłócił ciszę. Zanim przebrzmiał, dostrzegłem, jak Pehnulte błyskawicznie

przyłożył rusznicę do ramienia i nacisnął cyngiel.

Nie wiedziałem, kto do nas strzelił, nie zauważyłem, do kogo celował i kogo trafił

Wielki Jeleń. Karol szarpnął mnie za rękę.

Odwróciłem się gwałtownie. Spostrzegłem, iż Colorado słania się na nogach.

Natychmiast znalazłem się przy nim. Osunął się na kolana, podtrzymałem go.

— Co się stało?! — krzyknąłem.

— To Lesser — powiedział Karol starając się przekrzyczeć wrzawę, jaka

buchnęła z głębi wąwozu. — To Lesser. Ta kula była przeznaczona dla mnie.

Colorado...

— Połóżmy go ostrożnie — zakomenderowałem. — Karolu, pobiegnij po moją

apteczkę.

Gorączkowo rozpinałem kolorową kurtę trapera.

— Leż, Colorado, spokojnie — powtarzałem opanowując wzburzenie. —

Zobaczę, gdzie cię draśnięto.

Uśmiechnął się z wysiłkiem:

— To już koniec, doktorze. To nie draśnięcie... czuję...". Rozerwałem kurtę. Na

czerwonej koszuli zwiększała się z każdą sekundą czerwieńsza jeszcze plama.

Nagle głowa starego trapera bezwładnie opadła w bok. Schwyciłem go za

przegub ręki. Nie wyczułem już tętna.

— Colorado! — krzyknąłem. — Colorado...

Jakaś postać uklękła obok mnie i odezwała się stłumionym głosem:

— On już jest w krainie wiecznych łowów. Ale morderca poniósł karę.

— Nic nie przywróci życia Colorado... — rzekłem przez zaciśnięte gardło,

bardziej do siebie niż do Pehnulte.

— To był wielki wojownik.

— Był... — powtórzyłem machinalnie.

Cóż jeszcze mam dodać, aby opowieść o Samuelu Lyttonie, zwanym Colorado,

została zakończona?

Chyba tylko to, iż pochowaliśmy trapera pod samotnym drzewem, na skraju

zielonej polany. U nóg złożyliśmy broń, która mu służyła tak wiernie, oraz

wszystkie drobiazgi wydobyte z juków jego siodła. Kiedy je opróżniałem, coś

wypadło i stuknęło o kamień. To była fajka—talizman, którą stary traper uznał za

zgubioną.

Następnego dnia o świcie opuścili nas wojownicy Lipan z Ostrym Nożem na

czele. Pehnulte dotrzymał słowa. Zanim odeszli, Ostry Nóż oddał w nasze ręce

wspólników Lessera. Sam Lesser nie żył, trafiony śmiertelnie z rusznicy

Pehnulte. Co natomiast stało się z człowiekiem wysłanym przez Lessera z

wąwozu na zwiady — nigdy się nie dowiedziałem. Przypuszczam, iż zorientował

się w sytuacji i zbiegł.

Opuściwszy okolicę wąwozu udaliśmy się w długą i kłopotliwą wędrówkę z

jeńcami i uwolnionym O'Brienem. Jego radość z odzyskania swobody mocno

została przytłumiona wiadomością o śmierci przyjaciela.

Po kilku dniach zahaczyliśmy o miasteczko (nazwy jego nie pamiętam), w

którym urzędował nie tylko szeryf, ale szczęśliwym zbiegiem okoliczności i

sędzia. We trzech (Karol, O'Brien i ja) złożyliśmy wizytę sędziemu. Nasze

zeznania jak najformalniej spisano, a rabusie zostali czasowo osadzeni w

miejscowym areszcie do chwili sądowej rozprawy. Cała ta operacja zajęła nam

zaledwie parę godzin, podczas których Pehnulte ze swymi wojownikami czekał

na nas w odległości kilku mil od miasteczka.

Z kolei udaliśmy się do Doliny Śmierci, ale już tylko we czwórkę (Karol,

Pehnulte, O'Brien i ja). Pehnulte odprawił swych wojowników. Samuel O'Brien

był w widoczny sposób zgnębiony. Śmierć Colorado musiała stać się dlań

głębokim wstrząsem. I może dlatego bez chwili wahania wskazał miejsce, w

którym na nowo zakopał zgromadzone przez Lessera kosztowności.

Jazdy do doliny nie opisuję. Była uciążliwa, ale i nudna. Złoto wydobyto i znów

zakopano w innym miejscu.

Na ten czas Samuel O’Brien musiał opuścić dolinę i biwakować poza jej

granicami. Dla ostrożności... towarzyszyłem mu przez kilka godzin. Nie

mogliśmy przecież obdarzać farmera pełnym zaufaniem. Liczę na to, że łupieski

skarb nigdy już nie zostanie wydobyty. Zbyt wiele zła spowodował.

Na tym nasze wędrówki jeszcze się nie zakończyły. Z kolei udaliśmy się z

O’Brienem do Santa Rosa. Stary farmer podczas spotkania z żoną i synem okazał

znacznie mniej radości, niż tego można było się spodziewać. Z Santa Rosa — już

z całą rodziną O’Brienów — wyruszyliśmy na pogorzelisko farmy.

Przypuszczałem, iż jej właściciel będzie rozpaczał na widok zmarnowanego

dorobku paroletniej pracy. Jednakże pomyliłem się. Wykazał dużo hartu ducha.

Widocznie pod wrażeniem śmierci przyjaciela szkodę materialną uznał w tych

okolicznościach za rzecz małej wagi.

Tego samego dnia pożegnaliśmy się z rodziną 0'Brienów. Dodam, że za zgodą

Karola i Pehnulte koń, którego dosiadał Colorado, został przekazany Samuelowi

O'Brien.

Spory szmat drogi towarzyszył nam Pehnulte, namawiając do odwiedzin jego

obozowiska. Przypuszczam, iż pragnął, abyśmy byli świadkami nagany, jakiej za-

mierzał udzielić Małemu Jeleniowi. I właśnie dlatego — odmówiliśmy! Nie

chcąc naszą obecnością do reszty pognębić człowieka, który działał chyba w

dobrej wierze, chociaż w złej sprawie. Zresztą po niebie gnały już jesienne

chmury, a zimny wiatr dotkliwie dawał się we znaki. Zbliżała się najprzykrzejsza

w tych stronach pora roku.

Rozstaliśmy się więc z wodzem Apaczów Mescalero, obiecując którejś wiosny

zawitać tu znowu i razem ruszyć do Meksyku, do hacjendy don Gonzalesa. Bo i z

tej podróży musieliśmy obecnie zrezygnować. Tyle czasu zajął nam pościg za

niedobitkami bandy Lessera.

A teraz...

Cóż? Fajkę Colorado mam u siebie, w Milwaukee. Wisi na rzemyku na ścianie w

moim lekarskim gabinecie. Spoglądam na nią często i nie żałuję, że ją zabrałem.

Pozwala mi myśleć o starym traperze jako o kimś kto nadal żyje, tylko odjechał

daleko, daleko. Dalej niż sięgają zielone prerie Nowego Meksyku.

Spis treści

Tak się zaczęło ...................... 2

Tropy nad wodą.................... 17

Tropy po raz drugi.................29

Dymy nad prerią.................... 46

W niewoli.............................. 58

Ognisko w lesie..................... 74

Pościg.................................... 87

Samotny jeździec................. 108

Dom na pustkowiu............... 116

Nocna wędrówka................. 131

Samotny trop........................ 145

Pułapka ................................ 158

Pehnulte................................ 170

Deszczowa Góra................... 184

Przed walką........................... 199

Tajemnica starego trapera......213

Tajemnicy ciąg dalszy.......... 230

Ostatni strzał......................... 251