MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Anna Klimkowicz- Barbarska
Wykonywanie prac zwiÄ…zanych z pozyskiwaniem,
przetwarzaniem i uszlachetnianiem wikliny 742[02].O1.04
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji- Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
Mgr Janusz Artemiuk
Mgr Zenon Dudek
Opracowanie redakcyjne:
Mgr inż. Anna Klimkowicz- Barbarska
Konsultacja:
Mgr inż. Krzysztof Wojewoda
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 742[02].O1.04
Wykonywanie prac zwiÄ…zanych z pozyskiwaniem, przetwarzaniem i uszlachetnianiem
wikliny.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji- Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Agrotechnika i ochrona plantacji 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 13
4.1.3. Ćwiczenia 13
4.1.4. Sprawdzian postępów 16
4.2. Rozmnażanie wikliny 17
4.2.1. Materiał nauczania 17
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 18
4.2.3. Ćwiczenia 18
4.2.4. Sprawdzian postępów 21
4.3. Pozyskiwanie, transport i składowanie wikliny nie okorowanej 22
4.3.1. Materiał nauczania 22
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 26
4.3.3. Ćwiczenia 26
4.3.4. Sprawdzian postępów 28
4.4. Nadawanie wiklinie korowalności 29
4.4.1. Materiał nauczania 29
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 31
4.4.3. Ćwiczenia 32
4.4.4. Sprawdzian postępów 33
4.5. Suszenie, kolorowanie wikliny okorowanej 34
4.5.1. Materiał nauczania 34
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 34
4.5.3. Ćwiczenia 35
4.5.4. Sprawdzian postępów 35
4.6. Sortowanie, magazynowanie wikliny okorowanej 36
4.6.1. Materiał nauczania 36
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 37
4.6.3. Ćwiczenia 37
4.6.4. Sprawdzian postępów 38
4.4. Uszlachetnianie wikliny 39
4.4.1. Materiał nauczania 39
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 39
4.4.3. Ćwiczenia 39
4.4.4. Sprawdzian postępów 40
5. Sprawdzian osiągnięć 41
6. Literatura 47
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o rozpoznawaniu gatunków
i odmian wierzby krzewiastej oraz innych surowców i materiałów stosowanych w produkcji
koszykarsko-plecionkarskiej.
W poradniku tym zamieszczono:
wymagania wstępne czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,
cele kształcenia, czyli wykaz umiejętności, jakie powinieneś ukształtować w czasie
realizacji tej jednostki modułowej,
materiał nauczania, który zawiera: wiadomości niezbędne do realizacji tej jednostki
modułowej, pytania sprawdzające wiedzę, ćwiczenia, które pomogą Ci w ukształtowaniu
praktycznych umiejętności oraz sprawdzian postępów,
sprawdzian osiągnięć, czyli sprawdzian wiadomości i umiejętności opanowanych podczas
realizacji tej jednostki modułowej,
wykaz literatury, która pomoże Ci poszerzyć wiedzę z zakresu tej jednostki modułowej.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia poproś nauczyciela lub
instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz określoną
czynność. Po zrealizowaniu materiału spróbuj wykonać sprawdzian z zakresu tej jednostki
modułowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
742[02].O1
Podstawy koszykarstwa-plecionkarstwa
742[02].O1.01
Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska
742[02].O1.02
Posługiwanie się terminologią z zakresu technologii
koszykarstwa-plecionkarstwa
742[02].O1.03
Rozpoznawanie gatunków i odmian wierzby krzewiastej
oraz innych surowców i materiałów stosowanych
w produkcji koszykarsko-plecionkarskiej
742[02].O1.04
Wykonywanie prac zwiÄ…zanych
z pozyskiwaniem, przetwarzaniem
i uszlachetnianiem wikliny
742[02].O1.05 742[02].O1.06 742[02].O1.07
Wykonywanie Posługiwanie się Magazynowanie,
pomocniczych prac normami i dokumentacjÄ… pakowanie i transport
stolarskich i tapicerskich wyrobów wyrobów
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
korzystać z różnych z
ródeł informacji,
selekcjonować i porządkować informacje uzyskane z różnych z
ródeł,
interpretować informacje zawarte w rysunkach i tabelach,
dostrzegać i oceniać związki zachodzące między działalnością człowieka a środowiskiem
naturalnym,
oceniać własne możliwości wykonania pracy do stawianych wymagań,
przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,
posługiwać się terminologią z zakresu technologii koszykarstwa-plecionkarstwa,
rozpoznawać gatunki i odmiany wierzby krzewiastej oraz inne surowce i materiały
stosowane w produkcji koszykarsko-plecionkarskiej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
wykonać prace związane z przygotowaniem gleby do sadzenia wikliny,
ustalić kolejność czynności związanych z uprawą, pozyskiwaniem i przetwarzaniem
wikliny,
prowadzić proces przetwarzania i uszlachetniania wikliny,
zorganizować stanowiska do uprawy, pozyskiwania i przetwarzania wikliny,
dobrać sprzęt i narzędzia do sadzenia i uprawy,
wyprodukować materiał sadzeniowy,
posadzić wiklinę,
wykonać czynności pielęgnacyjne na plantacji wikliny,
dobrać narzędzia, sprzęt i urządzenia do pozyskania i przetworzenia wikliny,
posłużyć się narzędziami, sprzętem i urządzeniami do wycinki wikliny,
pozyskać wiklinę z plantacji,
dokonać składowania i magazynowania wikliny,
okorować wiklinę moczarkowaną,
okorować wiklinę gotowaną,
dokonać sortowania wikliny nie okorowanej i okorowanej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Agrotechnika i ochrona plantacji wikliny
4.1.1. Materiał nauczania
Przygotowanie gleby
Wiklina jest rośliną wieloletnią, na jednym miejscu rośnie nawet kilkanaście lat, dlatego
uprawę gleby pod plantację należy wykonać bardzo starannie. Wiklina wymaga gleby dobrze
uprawionej czyli oczyszczonej z chwastów (szczególnie z chwastów wieloletnich, głęboko
ukorzenionych lub z rozłogami, np. takich jak perz, nawłoć, powój polny) i głęboko
spulchnionej.
W roku poprzedzającym założenie plantacji wikliny na gruntach nie użytkowanych
rolniczo, należy przeprowadzić odwodnienie zbyt mokrych lub nawodnienie zbyt suchych
gruntów. Powinny być wykarczowane krzewy, usunięte korzenie, zebrane kamienie,
a powierzchnia wyrównana. Na łąkach i pastwiskach przeznaczonych pod uprawę wikliny
należy zniszczyć darń przy użyciu: brony talerzowej, glebogryzarki (Rys. 1), kultywatora,
brony zębatej (Rys. 2) w zależności od rodzaju i stanu gleby lub stosując chemiczne środki
do zwalczania chwastów czyli herbicydy.
Rys. 1. Glebogryzarka [ 1, s.197] Rys. 2. Brony zębate przyczepiane [ 1, s. 190]
Po zabiegach niszczących darń i chwasty można glebę pielęgnować w czarnym ugorze
lub wysiać rośliny na przedplon, który użyz
nia glebę przez jej naturalne nawożenie i stanowi
dalszy ciąg walki z chwastami. Na przedplony wysiewamy wiosną: łubin, wykę, groch, bób,
które jesienią należy zaorać. Dobrym przedplonem na gruntach użytkowanych rolniczo są
ziemniaki i brukiew.
Podstawowym zabiegiem agrotechnicznym przed sadzeniem wikliny jest orka głęboka
wykonana jesienią przy użyciu ciągnikowego pługa jednoskibowego z przedpłużkiem (Rys. 3).
Orkę należy wykonać na głębokość 40 cm. Przy tak głębokiej orce pług może wydobyć na
powierzchnię tzw martwicę, czyli warstwę gleby, w której nie zachodzą żadne procesy
biochemiczne. Jest to korzystne dla uprawy wikliny, gdyż martwica przez dłuższy czas chroni
glebę od chwastów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Rys. 3. Pług z przedpłużkiem[1, s. 195]
Nawożenie mineralne
Wzrost każdej rośliny połączony jest z pobieraniem z otoczenia wody i rozpuszczonych
w niej składników pokarmowych. Dla prawidłowego rozwoju i intensywnego plonowania
rośliny potrzebują najwięcej azotu (N), fosforu (P), potasu (K), mniej wapnia (Ca), magnezu
(Mg), siarki (S), żelaza (Fe). Niektóre z tych pierwiastków wchodzą w reakcje z tlenem,
dlatego przyjęto podawać ich zawartość w roślinach, glebie, nawozach w postaci tlenków
tych pierwiastków, a więc fosfor jako P2O5, potas jako K2O, wapń jako CaO, magnez jako
MgO.
Przy określaniu wysokości nawożenia plantacji wikliny należy uwzględnić zasobność
gleby i przedplon. Na glebach zasobnych w składniki pokarmowe nawożenie plantacji nie
musi pokrywać w pełni wymagań pokarmowych wikliny, na stanowiskach słabych należy
dawać więcej składników pokarmowych niż pobierają rośliny. Trzeba też brać pod uwagę, że
rośliny nie wykorzystują w pełni składników pokarmowych dostarczonych im w nawozach.
W roku zastosowania nawożenia rośliny wykorzystują przeciętnie: azotu 60-80%, fosforu 15-
20%, potasu 60%.
Nawożenie pierwszorocznej plantacji wikliny powinno być bardzo ostrożne, na średnio
zasobnej glebie zaleca się stosować na jeden hektar (ha): 20 kg N, 18 kg P2O5, 20 kg K2O.
Obecnie uznaje się stosowanie nawozów zielonych, czyli mieszanek roślin motylkowych
uprawianych jako przedplon, za podstawę nawożenia plantacji pierwszorocznych.
Nawożenie w drugim i dalszych latach uprawy powinno być umiarkowane (Tabela 1).
Tabela 1: Nawożenie wikliny [6, s. 14]
Dawki w kg/ha
Gleby Rodzaj składnika
Jeżewski 1968 Bukiewicz i in. 1985
Mineralne Azot (N) 53 40
Fosfor (P2O5) 17 60
Potas (K2O) 40 80
Organiczne:
a) torfy Azot (N) 20 20
Fosfor (P2O5) 17 34
Potas (K2O) 160 200
b) mursze Azot (N) - 60
Fosfor (P2O5) - 20
Potas (K2O) - 80
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
N- należy stosować w dwóch dawkach: I w kwietniu (saletra amonowa- 34,5%, siarczan
amonu- 20,5%, saletrzak- 25%), II w połowie czerwca (mocznik- 46%).
P2 O5, K2O- należy stosować w kwietniu (superfosfat granulowany- 18%, superfosfat
potrójny- 46% i sól potasowa- 40- 60-%).
Sadzenie wikliny
Zrzezy wiklinowe sadzi się zasadniczo wiosną. Możliwe jest także wysadzanie sadzonek
jesieniÄ… a nawet zimÄ…, w czasie Å‚agodnego, bezmroz
nego i bezśnieżnego okresu.
Jesienny termin pozwala na rozłożenie nasadzeń na dwie pory roku, co jest ważne przy
zakładaniu dużych plantacji oraz eliminuje problemy związane z przechowywaniem zrzezów.
Wadą tego terminu jest wysadzanie zrzezów ponad powierzchnię gruntu, co powoduje
zmniejszenie procenta przyjętych sadzonek.
Wiosenne sadzenie należy rozpocząć możliwie wcześnie, terminem końcowym powinny
być ostatnie dni kwietnia. Prace należy zacząć od bronowania pola przy. Bronować należy
prostopadle lub ukośnie do rzędów wikliny, wówczas ślad robiony znacznikiem będzie
bardziej widoczny. Czynnością poprzedzającą sadzenie wikliny jest przestrzenne
zagospodarowanie plantacji czyli wyznaczenie drogi wokół całej plantacji (po jej obrzeżu),
podzielenie całego obszaru na kwatery (pola) i wyznaczenie dróg wewnętrznych. Szerokość
kwater powinna wynosić 50 m i winny być one jak najdłuższe, co ułatwi póz
niejsze prace na
plantacji. Następnie należy ustalić gęstość sadzenia wikliny (tzw więz
bę) i bardzo dokładnie
wytyczyć rzędy sadzenia. Najkorzystniejsza więz
ba (gęstość) sadzenia wikliny to: 40 x12,5
cm dla odmian przeznaczonych do produkcji prętów jednorocznych i 40 x20 cm dla gatunków
przeznaczonych na użytkowanie kije. Wyliczenie potrzebnej ilości zrzezów na 1 ha ułatwić
może tabela 2.
Tabela 2: Ilość zrzezów wikliny (szt.) potrzebna do obsadzenia 1 ha w zależności od więz
by sadzenia [6, s. 19]
Odległość w Rozstawa Rozstawa Rozstawa Rozstawa Rozstawa
rzędach (cm) rzędów rzędów rzędów rzędów rzędów
30 cm 40 cm 45 cm 50 cm 60 cm
10 333 300 250 000 222 200 200 000 166 700
12,5 266 600 200 000 177 800 160 000 133 300
15 222 200 166 700 148 100 133 300 111 100
20 166 700 125 000 111 100 100 000 83 3000
25 133 300 100 000 88 8000 80 000 66 7000
30 111 100 83 3000 74 000 66 700 55 500
Przyjmuje się, że im gęstsza więz
ba, tym pręty są smuklejsze i bardziej giętkie. Doboru
więz
by należy jednak dokonać w oparciu o biologiczne właściwości odmiany wikliny, jakość
siedliska, stosowanie walki chemicznej z chwastami i racjonalne nawożenie.
Zrzezy powinny być sadzone równo z powierzchnią gleby, gdy na plantacji będą
stosowane chemiczne środki do zwalczania chwastów (herbicydy). Dziś wiklinę sadzi się
mechanicznie sadzarkami, dawniej sadzono wiklinę ręcznie. Przy ręcznej lub mechanicznej
pielęgnacji wierzchołek sadzonki powinien wystawać 2 cm nad powierzchnię gleby. Na
glebach lekkich sadzonki wciskano się bezpośrednio w glebę. Na glebach ciężkich sadzenie
wykonywano przy pomocy narzędzi zwanych sadzulcami, zespołach trzyosobowych; jedna
osoba rozwiercała w glebie pionowe otwory sadzulcem (Rys. 4); druga osoba wkładała
w otwory zrzezy (zwracając uwagę, by kierunek pączka na sadzonce był właściwy); trzecia
osoba obsypywała ziemią i dociskała zrzez specjalnym dociskaczem (Rys. 4).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
 Rys. 4. Narzędzia do sadzenia wikliny: a, b, c, d- sadzulce, e- dociskacz [2, s. 154]
Ręczne sadzenie wikliny było bardzo pracochłonne, 1 ha obsadzano w ciągu 40- 60 dni
(roboczodniówek).
Pielęgnacja wikliny
Zabiegi pielęgnacyjne na plantacji wikliny polegają głównie na niszczeniu chwastów
sposobem mechanicznym lub chemicznym. Wybór sposobu zwalczania chwastów zależy od
wieku plantacji i wrażliwości wikliny na herbicydy (najbardziej wrażliwa jest wiklina
amerykańska).
W pierwszym roku po posadzeniu wikliny ważne jest utrzymanie plantacji nie
zachwaszczonej. Skutecznym sposobem niszczenia chwastów jest pielęgnacja chemiczno-
mechaniczna, polegajÄ…ca na opryskaniu herbicydami doglebowymi: Bladex, Sencor, Saturn
L, Afalon, Patoran, Dosamix na kilka dni przed ruszeniem wegetacji wikliny i kilkakrotnym
pieleniu za pomocÄ… opielaczy.
W dalszych latach użytkowania plantacji (II- V roku) krzewostan wiklinowy jest w pełni
zwarty i chwasty nie mają możliwości rozwoju. Chwasty pojawiają się na plantacjach
starszych, gdzie nie występuje już zwarty krzewostan. Wtedy należy zastosować herbicydy:
Bladex, Afalon, Patoran, Dosamix, Dosanex, Igran, Camparol pamiętając, że oprysk
wykonujemy wczesną wiosną, po ruszeniu wegetacji chwastów, ale przed rozwojem odrośli
wiklinowych.
Choroby wikliny
W wyniku chorób następuje: zahamowanie wzrostu odrośli, rozgałęzienia wierzchołkowe
pędów i ogólne obniżenie plonów wikliny.
Najgroz
niejsze choroby grzybowe wikliny to: parch wierzbowy i zgorzel pędów
wierzbowych (Tabela 3).
Tabela 3: Choroby wikliny [6, s.23-24]
Nazwa i opis grzyba Rodzaj szkód
Parch wierzbowy Pojawienie się na liściach plam koloru od
grzyb ten zimuje w porażonych pędach, oliwkowego do czarnego. Porażenie to
gdzie wiosnÄ… wytwarza zarodniki post
ępuje od wierzchołka i atakuje
i rozprzestrzenia się na pozostałe rośliny przeważnie tylko górne części pędu.
Charakterystycznie skręcone i zwisające
wierzchołki.
Zgorzel pędów wierzbowych Objawy chorobowe podobne do objawów
wywołanych przez parch . Plamy na liściach,
zgorzel części pędu, obumarłe wierzchołki
pędów
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Prawidłowa ochrona plantacji polega na zapobieganiu wystąpienia chorób oraz leczeniu
zainfekowanych plantacji wikliny. Środki chemiczne stosowane do zwalczania chorób
grzybowych to: Kaptan zawiesinowy 50, Merlan 50 WP, Syllit, Benlate, Topsin- M.
Niewłaściwe stosowanie zabiegów leczniczych lub w opóz
nionym terminie nie przynosi
pożądanych rezultatów i powoduje duże straty.
Szkodniki wikliny
Sprawcami dużych strat surowca wiklinowego w okresie jego wzrostu są owady-
szkodniki. Szkodniki wikliny takie jak: szarynka, jętrewka, śluzownica żerują na liściach
i powodujÄ… ich zniszczenie, zmniejszajÄ…c plon wikliny. Natomiast krytoryjek olchowiec
i pienik wierzbowy są głównymi sprawcami pogorszenia przemysłowej wartości surowca
i powstawania na prętach wad technicznych wikliny.
Tabela 4: Szkodniki wikliny [6, s. 25-27]
Forma
Nazwa i opis szkodnika żerująca Rodzaj szkód Nazwa środka
owada
Szarynka wiklinówka Obgryzanie pędów od Karbatox
(Rys. 5) Chrząszcz wierzchołka, wygryzanie zawiesinowy 75
Chrząszcz-podłużnie dziur w liściach, powoduje (0,3 %)
jajowaty, gliniasto-żółty, gałęzistość pędów 600- 1000 l
matowy, 4-6 mm długości Larwa wody/ha
Larwa-czarno-brunatna Oprysk w
z ciemnymi brodawkami, okresie
trzy pary krotkach nóg. gromadzenia się
W roku mogą rozwinąć się szkodników (V-
cztery pokolenia. VI), powtórzyć
Zimują jako chrząszcze pod w pełni lata (VII-
ściółką. VIII)
Jętrewka pospolita (Rys. 6) Obgryzanie placami kory, Karbatox
Chrząszcz-podłużny, do 5 Chrząszcz co powoduje usychanie zawiesinowy 75
mm długości, metalicznie wierzchołków pędów. (0,3 %)
niebieski lub zielony. Szkieletowanie liści od 600- 1000 l
Larwa-czarna, spłaszczona, Larwa spodu wody/ha
od spodu jasna.
ZimujÄ… jako chrzÄ…szcze w
ściółce, szczelinach kory.
Krytoryjek-olchowiec (Rys. Wyjadanie miazgi prętów, Karbatox
8) Chrząszcz drążenie korytarzy w zawiesinowy 75
ChrzÄ…szcz-czarno-brunatny rdzeniu. (0,3 %)
z długim ryjkiem, jajowaty, Wiklina traci wartość 600- 1000 l
z kępkami czarnych łusek, 7- techniczną. wody/ha
9 mm długości. Larwa Oprysk po
Larwa- biała, beznożna, ok. 9 wyjściu owadów
mm długości. (V- VI)
Chrząszcze zimują w ściółce.
Pienik wierzbowy (Rys. 7) Wysysanie soków z Karbatox
Owad żółto-szary, skrzydła Owad pędów, co powoduje zawiesinowy 75
z czarnymi plamkami, zatrzymanie wzrostu i (0,3 %)
pergaminowe, 10 mm łamliwość pędów a nawet 600- 1000 l
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
długości. zamieranie kory. wody/ha
Larwa- podobna do owada Larwa Oprysk zaraz po
dojrzałego, ruszeniu
o niewykształconych wegetacji
skrzydłach, często pokryta
pianÄ….
Rys. 5. Szarynka wiklinówka: a) chrząszcz, Rys. 6. Jątrewka pospolita: a) chrząszcz, b)
b) złoże jaj na spodzie liścia, c) larwa [2, s. 282] jaja złożone na liściu, c) larwa [1, s.281]
Rys. 7. Pienik:a- pluskwiak, b- jaja, c- larwa, Rys. 8. Krytoryjek-olchowiec : a- chrzÄ…szcz
d- pienista masa okrywająca larwę, d- uszkodzenia c- chodniki wewnątrz pręta [1, s. 285]
[2, s. 201]
Dlatego plantator powinien dokonywać częstych kontroli plantacji dla wczesnego
wykrycia pierwszych oznak występowania szkodników i szybkiego ich likwidowania gniazd
rozrodu. Bardzo ważne jest odpowiednie wybranie terminu zastosowania środków
chemicznych, zwłaszcza przy zwalczaniu owadów wydających więcej niż jedno pokolenie
w roku. Do zwalczania przystępuje się zawsze w takim okresie rozwoju szkodnika, kiedy jest
on najłatwiej dostępny i najbardziej wrażliwy na działanie środka. Nigdy nie stosuje się
zabiegów, gdy owad jest w stadium jaja lub poczwarki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Zasady bhp przy obsłudze maszyn i urządzeń mechanicznych:
do pracy przy obsłudze maszyn może być dopuszczony tylko pracownik posiadający
odpowiednie kwalifikacje i przeszkolony w zakresie bezpiecznej pracy,
obsługa maszyn i urządzeń powinna być zgodna z instrukcją obsługi,
pracownik jest zobowiązany do stosowania odpowiedniej odzieży i obuwia roboczego
oraz sprzętu ochrony osobistej,
maszyn będących w ruchu nie wolno naprawiać, czyścić i smarować,
maszyn będących w ruchu nie wolno pozostawiać bez obsługi lub nadzoru.
Zasady bhp przy stosowaniu chemicznych środków ochrony roślin:
osoby wykonujące zabiegi ochrony roślin muszą być przeszkolone w zakresie BHP,
osoby wykonujące zabiegi ochrony roślin powinny być zaopatrzone w odzież ochronną,
w czasie pracy nie wolno jeść, pić, palić papierosów,
do prac ze środkami ochrony roślin nie wolno zatrudniać nieletnich, kobiet, osób chorych
na schorzenia płuc, nerek, uczulonych,
chemiczne środki ochrony roślin powinny być przechowywane w szczelnie zamkniętych,
oryginalnych opakowaniach,
przygotowywanie środków ochrony roślin do zabiegów powinno odbywać się zgodnie
z instrukcjÄ… znajdujÄ…cÄ… siÄ™ na opakowaniu,
w razie wystąpienia objawów zatrucia należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Na jaką głębokość należy wykonać orkę przed założeniem plantacji wikliny?
2. Dlaczego wydobycie na powierzchniÄ™ martwicy glebowej jest korzystne przy uprawie wikliny?
3. Jakie rośliny są dobrym przedplonem dla uprawy wikliny?
4. W jakich terminach stosuje siÄ™ nawozy azotowe w uprawie wikliny?
5. Jaka jest najkorzystniejszą więz
ba sadzenia wikliny na pręty?
6. Jak nazywają się narzędzia do ręcznego sadzenia wikliny?
7. Jakie chwasty są szczególnie uciążliwe na plantacjach wikliny?
8. W jaki sposób niszczone są chwasty na plantacji wikliny w pierwszym roku uprawy?
9. Jakie choroby grzybowe występują na wiklinie?
10. Które owady- szkodniki powodują techniczne wady wikliny?
11. W jakim stadium rozwoju szkodnika nie należy wykonywać chemicznych zabiegów
zwalczajÄ…cych?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uszereguj, w kolejności wykonywania, prace związane z przygotowaniem gleby pod
uprawę wikliny na nieużytkach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.1.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) odczytać zapisane na kartkach nazwy prac związanych z przygotowaniem gleby pod
uprawę wikliny na nieużytkach,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
4) uszeregować, w kolejności wykonywania, prace związane z przygotowaniem gleby pod
uprawę wikliny na nieużytkach,
5) nakleić, na arkusz papieru, kartki z nazwami prac związanych z przygotowaniem gleby
pod uprawę wikliny na nieużytkach ułożone w kolejności wykonywania,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
kartki z wypisanymi nazwami prac zwiÄ…zanych z przygotowaniem gleby pod uprawÄ™
wikliny na nieużytkach (nawodnienie lub odwodnianie terenu, wykarczowania drzew
i krzewów, zebranie kamieni, wyrównanie powierzchni, wysiew poplonu, orka głęboka,
arkusz papieru,
klej
Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Oblicz (na podstawie tabeli) ilość zrzezów potrzebną do obsadzenia 0,5 ha plantacji
wikliny przeznaczonej na pręty (więz
ba 40x12,5 cm) i kije (więz
ba 40x20 cm).
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.1.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) odczytać z tabeli ilość zrzezów potrzebną do obsadzenia 1 ha plantacji przeznaczonej na
pręty i na kije przy określonej więz
bie,
4) zanotować wyniki na kartkach,
5) obliczyć ilość zrzezów potrzebną do obsadzenia 0,5 ha plantacji wikliny przeznaczonej na
pręty i na kije przy określonej więz
bie,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
tabela  Ilość zrzezów ,
kartki papieru,
długopisy (ołówki),
Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Wysadz
zrzezy- sadzonki wikliny amerykanki na wyznaczonym przez nauczyciela
poletku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.1.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp,
4) dobrać sprzęt i narzędzia do ręcznego sadzenia wikliny,
5) wybrać więz
bÄ™ sadzenia wikliny,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
6) wyznaczyć miejsca sadzenia,
7) posadzić zrzezy wikliny amerykanki na wyznaczonym przez nauczyciela poletku,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
znacznik,
narzędzia do sadzenia wikliny (sadzulec, dociskacz),
zrzezy wikliny amerykanki,
Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 4
Przy użyciu narzędzi ręcznych usuń chwasty na wyznaczonym przez nauczyciela
fragmencie pierwszorocznej plantacji wikliny.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.1.1.),
2) zorganizować stanowisko prac,
3) przestrzegać przepisów bhp,
4) dobrać narzędzia do pracy,
5) usunąć chwasty za pomocą narzędzi ręcznych,
6) uprzątnąć chwasty,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
poletko wikliny pierwszorocznej,
narzędzia ręczne do usuwania chwastów,
Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 5
Rozpoznaj na pędach wikliny objawy żerowania krytoryjka-olchowca.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.1.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) obejrzeć pędy wiklinowe,
4) rozpoznać objawy żerowania krytoryjka- olchowca,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
plansze  Szkodniki wikliny ,
próbki pędów wikliny z żerami owadzimi,
Poradnik dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz? Tak Nie
1) Podać głębokość orki wykonywanej przed założeniem plantacji
wikliny? k k
2) Uzasadnić korzystny wpływ wydobycia na powierzchnię martwicy
glebowej na uprawÄ™ wikliny? k k
3) Wymienić rośliny, które są dobrym przedplonem dla wikliny? k k
4) Przedstawić terminy stosowania nawozów azotowych w uprawie
wikliny? k k
5) Podać najkorzystniejszą więz
bę sadzenia wikliny na pręty? k k
6) Nazwać narzędzia potrzebne do ręcznego sadzenia wikliny?
7) Wymienić chwasty szczególnie uciążliwe na plantacji wiklinowej k k
8) Omówić sposoby niszczenia chwastów na plantacji wikliny
w pierwszym roku uprawy? k k
9) Wymienić choroby grzybowe wikliny k k
10) Wymienić owady- szkodniki powodujące wady techniczne wikliny? k k
11) Wymienić stadium rozwoju szkodnika, w którym nie należy
wykonywać chemicznych zabiegów zwalczających? k k
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
4.2.Rozmnażanie wikliny
4.2.1. Materiał nauczania
Wiklinę rozmnaża się sposobem wegetatywnym za pomocą zrzezów. Sadzonki- zrzezy
pozyskuje się przez pocięcie prętów na odcinki długości 20- 25 cm, a następnie wysadza się
do gleby. W glebie sadzonki ukorzeniają się i tworzą nowe rośliny.
Wiklinę do produkcji zrzezów pozyskujemy z plantacji reprodukcyjnych,
zakwalifikowanych do tego celu: czyste odmianowo, wolne od chorób. Najlepiej jeśli są to
pręty jednoroczne z wieloletnich plantacji.
Termin cięcia wikliny na zrzezy
Termin wycinki wikliny przeznaczonej na zrzezy zależy od pory przejścia roślin w stan
anabiozy, tzn po pierwszych przymrozkach. Objawem tego stanu jest opadnięcie liści.
Produkcja zrzezów powinna następować zaraz po wycince wikliny, a sadzonki
przechowywane w warunkach uniemożliwiających utratę wilgotności lub przedwczesny
rozwój. Wiklinę sadzonkową przechowuje się na stojąco, odziomkami (częścią dolną pręta)
na ziemi, w ocienionym i osłoniętym od wiatru miejscu. Cięcie zrzezów wykonuje się
w końcu lutego i w marcu. W przypadku zimowania wikliny na pniu, wycina się ją przed
ruszeniem wegetacji.
Sortowanie wikliny na zrzezy
Wiklina na zrzezy powinna być przesortowana pod względem długości i jakości. Sposób
sortowania omówiono w punkcie 4.4.1.
Cięcie zrzezów
Cięcie zrzezów wykonuje się: piłą tarczową, sekatorem, siekierką, lub gilotyną (Rys. 9).
Rys. 9. Gilotyna do cięcia zrzezów [2, s. 144]
Do cięcia na zrzezy stosuje się wiklinę o długości ponad 160 cm. Przy każdym sposobie
cięcia należy uważać, aby powierzchnia cięcia (rzaz) była jak najmniejsza, ponieważ ułatwia
zabliz
nienie się rany i zmniejsza niebezpieczeństwo zakażenia chorobą. Najkorzystniej jest,
gdy zrzezy posiadają długość 25 cm i grubość 7- 12 mm w połowie swojej długości.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Wiązanie i znakowanie zrzezów
Pocięte sadzonki wiąże się ciasno w dwóch miejscach po 200- 250 sztuk w wiązce,
zwracając uwagę, aby wszystkie zrzezy miały pączki skierowane w jedną stronę. Następnie
wiązki zrzezów poddaje się dezynfekcji i znakowaniu. Dezynfekcja polega na odkażaniu
sadzonek w kąpieli sporządzonej z preparatów grzybobójczych. Natomiast znakowanie
wykonuje się poprzez zanurzenie wierzchołków wiązek na głębokość 2 cm w mleku
wapiennym, które także zabezpiecza zrzezy przed zakażeniem chorobami.
Przechowywanie zrzezów.
Przy krótkim przechowywaniu (kilka tygodni) i małej ilości zrzezów można je
zmagazynować w chłodnej piwnicy. Przy dużej ilości zrzezów i konieczności długiego
przechowywania należy je zamrozić oraz zadołować (Rys. 10) lub zakopcować (Rys. 11).
Rys. 10. Dołowanie zrzezów: 1- warstwa ziemi, 2- warstwa Rys. 11. Kopcowanie zrzezów: 1- warstwa ziemi,
kory wiklinowej, 3- zrzezy, 4- wietrznik, 5- zadaszenie 2- warstwa kory lub słomy, 3- wiązki zrzezów, 4-
[1, s.217] ubita ziemia [1, s.219]
Zasady bhp:
przy pracy z użyciem ostrych narzędzi należy zachować szczególną ostrożność,
pracownik powinien stosować odpowiednią odzież roboczą dostosowaną do warunków
pracy (praca na dworze, w różnych warunkach pogodowych).
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to sÄ… zrzezy?
2. Kiedy wycinamy wiklinÄ™ na zrzezy?
3. Jakie narzędzia stosowane są do cięcia zrzezów?
4. Jaka powinna być długość i grubość zrzezu?
5. Ile sztuk zrzezów powinno być w jednej wiązce?
6. Na co należy zwrócić uwagę układając zrzezy w wiązce?
7. W jaki sposób znakuje się zrzezy?
8. Jak można przechowywać zrzezy?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj cięcie prętów wiklinowych na zrzezy za pomocą sekatora. Uformuj wiązkę
zrzezów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
 Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.2.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp,
4) wykonać cięcie prętów na zrzezy za pomocą sekatora,
5) odliczyć odpowiednią liczbę zrzezów i uformować wiązkę,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
pręty wikliny,
sekator,
sznurek,
Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Wykonaj cięcie prętów wiklinowych zrzezy za pomocą gilotyny. Uformuj wiązkę
zrzezów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.2.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp,
4) wykonać cięcie prętów wiklinowych na zrzezy za pomocą gilotyny,
5) odliczyć odpowiednią liczbę zrzezów i związać wiązkę,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
pręty wikliny,
gilotyna do cięcia zrzezów,
sznurek,
Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Wykonaj znakowanie wiązek zrzezów mlekiem wapiennym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.2.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp,
4) przygotować mleko wapienne,
5) wykonać znakowanie wiązek zrzezów mlekiem wapiennym,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Wyposażenie stanowiska pracy:
wiązki zrzezów,
pojemnik z mlekiem wapiennym,
Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 4
Przygotuj wiązki zrzezów do zadołowania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.2.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp,
4) ułożyć wiązki zrzezów w przygotowanym dole,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
prostokątny dół przygotowany do zadołowania zrzezów,
wiązki zrzezów,
kora wiklinowa,
Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 5
Wskaż na planszy pt  Kopcowanie zrzezów elementy budowy kopca.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.2.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp,
4) wskazać na planszy  Kopcowania zrzezów elementy budowy kopca,
5) nakleić, na odpowiednich miejscach planszy, kartki z wypisanymi elementami budowy
kopca,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
plansza pt Kopcowanie zrzezów ,
kartki z wypisanymi elementami budowy kopca (warstwa ziemi, warstwa kory wiklinowej
lub słomy, wiązki zrzezów, ubita ziemia),
Poradnik dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) Wyjaśnić co to są zrzezy? k k
2) Podać terminy wycinki wikliny na zrzezy? k k
3) Wymienić narzędzia stosowane do cięcia zrzezów? k k
4) Podać długość i grubość zrzezu? k k
5) Podać ilość sztuk zrzezów w jednej wiązce? k k
6) Uformować wiązkę zrzezów? k k
7) Omówić sposób znakowania zrzezów? k k
8) Przedstawić sposoby przechowywania zrzezów? k k
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
4.3.Pozyskiwanie, transport i składowanie wikliny nie okorowanej
4.3.1. Materiał nauczania
Wiklinę wycina się w okresie jej spoczynku, tzn od chwili opadnięcia liści do rozpoczęcia
wegetacji- krążenia soków w roślinie. W naszych warunkach klimatycznych ma to miejsce
z reguły od drugiej dekady listopada do połowy marca. Z plantacji wycina się wszystkie pędy,
bez względu na długość. Ma to korzystny wpływ na plonowanie plantacji w następnym roku.
Narzędzia do wycinki wikliny
Wiklinę ścina się ręcznie za pomocą noży, sekatorów (Rys. 12), (dotyczy to głównie
pierwszorocznej plantacji, gdzie nie należy naruszać systemu korzeniowego) lub
mechanicznie za pomocÄ… przystosowanych kosiarek ciÄ…gnikowych.
Rys. 12. Narzędzia ręczne do wycinki wikliny [3, s. 64]
Technika wycinania wikliny
Wszystkie pręty wiklinowe muszą być wycięte jak najniżej, aby pozostawiona karpa była
możliwie najkrótsza. Pędy powinno się ciąć 2- 3 cm nad ziemią. Powierzchnia cięcia powinna
być gładka, o jak najmniejszym przekroju, to przedłuża żywotność pędu wikliny (Rys. 13).
Rys. 13. Cięcie wikliny: a) nieprawidłowe, b) prawidłowe [1, s. 344]
Nieprzestrzeganie tej zasady powoduje, że karpa z roku na rok staje się wyższa. W następnym
sezonie łącznie z nowymi pędami wycięte zostają stare  kikuty , co tworzy tzw haki na
prętach. Jest to wada, która obniża jakość lub dyskwalifikuje przydatność technologiczną
surowca.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Przejściowe składowanie wikliny na plantacji
Wiklinę przechowuje się na plantacji powiązaną w wiązki i ustawioną w stożki
(formowanie stożka omówiono poniżej).
Sortowanie wikliny nie okorowanej
Sortowanie prętów według długości, zwane  przeciąganiem , wykonuje się w specjalnie
przygotowanej skrzyni (beczce) wkopanej w ziemię lub stojącej na równym podłożu. Do
jednej ze ścian skrzyni przymocowana jest listwa z podziałką co 20 cm. Do tej skrzyni
wstawia się pojedyncze wiązki wikliny, rozwiązuje i potrząsa tak, by wszystkie pręty oparły
się o dno. Następnie chwyta się ręką pręty najdłuższe i wstrząsa, aż wszystkie krótsze opadną
na dno. Pręty trzymane w dłoni za wierzchołki, w miejscu oznaczającym granicę kolejnego
przedziału długości, wyjmuje się ze skrzyni i układa do odpowiedniego przedziału drabinki
sortowniczej. Podobnie postępuje się z pozostałymi prętami aż do najkrótszych (50 cm).
Jednocześnie wykonuje się sortowanie pod względem jakości, odrzucając
zanieczyszczenia (chwasty, trawy, pręty poniżej 50 cm długości), pręty nadmiernie
rozgałęzione, krzywe, skolankowane, uszkodzone przez choroby i szkodniki. Ocena
jakościowa wikliny opiera się na podziale według rodzaju, ilości i rozmieszczenia wad. Ze
wzglądów ekonomicznych plantatorzy stosują skrócony proces technologiczny sortowania
wikliny nie okorowanej polegający na pominięciu sortowania jakościowego, które odbywa się
podczas sortowania wikliny  na długość i polega na odrzuceniu zanieczyszczeń i prętów
nadmiernie rozgałęzionych. Natomiast sortowanie wymiarowe wikliny nie okorowanej polega
na podzieleniu prętów na : krótkie o długości 50- 120 cm; średnie, o długości 120- 160 cm;
długie ponad 180 cm.
Kije wiklinowe powinny mieć długość ponad 140 cm. Kije sortuje się według grubości
(8- 40 mm), przy użyciu specjalnego szablonu (Rys. 17).
Rys. 14. Szablon do sortowania kijów wiklinowych według grubości [4, s. 40]
Formowanie wiÄ…zek wikliny nie okorowanej
Wiązki wikliny wiąże się prętem wiklinowym: dwukrotnie (pręty krótkie i średnie) lub
trzykrotnie (pręty długie). Masa wiązek jest znormalizowana i wynosi: dla wikliny krótkiej od
3 do 6 kg, dla wikliny średniej od 7 do 9 kg, dla wikliny długiej 10 kg, obwód wiązek wynosi:
50 cm dla wikliny krótkiej, 75 cm dla wikliny średniej, 100 cm dla wikliny długiej (obwód
mierzony na wysokości 10- 15 cm od podstawy wiązki). Wierzchołki wikliny w wiązce
muszą być ułożone w jednym kierunku.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Rys. 15. Wiązadła wiklinowe na wiązkach prętów nie okorowanych [4, s. 31]
Do wiązania wikliny wybiera się pręty zdrowe, średniej długości. Pręt ujmuje się prawą
ręką za wierzch i zatacza całym prętem kilka kół co powoduje, że pręt skręca się
u wierzchołka tak, jak sznur, a to pozwala wykonać pętlę. Teraz nakłada się na pręt wiklinę
przeznaczoną do wiązania, po czym grubszy koniec pręta przeciąga przez pętlę i przyciskając
kolanem silnie ściąga. Trzymając grubszy koniec pręta w prawej ręce obraca się nim aż do
skręcenia podobnie jak przy pętli, po czym przeciąga raz lub dwa przewiązane pręty. Grubszy
koniec pręta zakłada się za kilka odziomków wiązanych prętów od strony dolnej. Wiązki
wikliny wiąże się na wysokości 10- 20 cm od podstawy i po raz drugi na wysokości około 2/3
ich długości (Rys. 15).
Transport wikliny
Transport wikliny odbywa się przy pomocy różnych środków transportu; np ciągnikowy,
samochodowy, kolejowy, wodny.
W transporcie ciągnikowym dobrej i czystej wikliny nośność przyczepy można
wykorzystać do 2/3. Najlepiej nadają się przyczepy o mniejszej nośności (3- tonowe), gdyż są
lżejsze i w polu lepiej się nimi pracuje.
Przy transporcie kolejowym najbardziej odpowiednie sÄ… wagony otwarte, tzw platformy,
na których układa się wiklinę warstwami do wysokości wagonu i zabezpiecza, aby wiązki nie
gubiły się. Wiklinę zieloną suchą oraz wiklinę okorowaną należy przewozić w wagonach
krytych. Wykorzystanie tonażu wagonu zależy od jakości wikliny i sposobu załadunku
wynosi ok. 2/3 nośności wagonu.
Przy transporcie wodnym, który jest na ogół mało wykorzystywany, ładowność barek
wynosi ok. ½ ich noÅ›noÅ›ci.
Przy załadunku i wyładunku wiązki należy podawać, a nie rzucać, ponieważ powoduje to
niszczenie surowca.
Przechowywanie wikliny nie okorowanej
Wiklinę przeznaczoną do gotowania przechowuje się w stożkach lub w stertach, na
wolnym powietrzu. W stertach można przechowywać wiklinę w czasie zimy i wiosny, gdy
temperatura powietrza nie przekracza 15oC. Póz
niej należy rozebrać sterty i ustawić wiklinę
w stożki. Wiklinę w trakcie zasuszania i powietrznie suchą przechowuje się w stertach
zadaszonych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
 Stożki formuje się zaczynając od ustawienia trzech wiązek w rodzaj trójnogu, a następnie
przystawia kolejne wiązki, aż utworzy się stożek o średnicy ok. 2 m. Sposób ten umożliwia
przewiew i powolne przesychanie wikliny. Stożki muszą być pozbawione chwastów, które
przerastając między wiązkami powodują zawilgocenie wikliny i obniżają jej jakość.
Natomiast wiklinę przeznaczoną do moczarkowania przechowuje się wyłącznie
w pozycji pionowej w stożkach, dodatkowo podstawę stożka zabezpiecza się korą lub
podobnym materiałem, aby wiklina nie traciła wilgotności. W stożkach przechowuje się także
kije wiklinowe nie okorowane.
Rys. 16. Fragment przewiewnej sterty na podstawie z żerdzi [4, s. 37]
Sterty układa się na terenie równym, odwodnionym, piaszczystym, odchwaszczonym,
z dala od zabudowań i drzew. Wiązki wikliny przeznaczone do układania w sterty muszą być
dobierane długościami. Sterty można układać na metalowych drążkach lub grubych żerdziach
ułożonych na pustakach lub pniach drzew. Pierwsze wiązki układa się w poprzek żerdzi
podstawą po zewnętrznej dłuższej stronie sterty, następną warstwę układa się prostopadle do
poprzedniej (Rys. 16). Sterty powinny mieć szerokość około 2,4 m dla wikliny amerykanki
i 3,0 m dla wikliny konopianki, wysokość około 2,0 m i długość dowolną. Wiklinę zieloną
świeżą należy składować zawsze na świeżym powietrzu. Wiklinę w trakcie zasuszania
i powietrznie suchÄ… przechowuje siÄ™ w stertach zadaszonych.
Zasady bhp i ochrony p. poż przy transporcie i składowaniu wikliny:
przy transporcie ręcznym, przenoszony przedmiot nie może ograniczać pola widzenia,
przy transporcie ręcznym ciężar przenoszonych przedmiotów nie może przekraczać
dozwolonych norm: (dla mężczyzn- 30 kg, dla kobiet 12 kg),
drogi transportowe powinny być dostatecznie szerokie, równe,
przy transporcie za pomocą różnych środków transportu nie wolno przewozić osób na
przyczepach, na stopniach, na Å‚adunku,
przy załadunku na dużą wysokość i rozładunku należy stosować drabiny lub podesty,
składowisko wikliny powinno być ogrodzone,
na składowisku nie wolno używać otwartego ognia,
należy zgromadzić sprzęt i środki gaśnicze,
przy budowaniu stert należy zachować bezpieczne odległości (1-2 m), zapewnić drogi
transportowe (szerokości 3-4 m).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Kiedy przystępujemy do cięcia wikliny?
2. Jakie sÄ… sposoby wycinania wikliny?
3. Na czym polega wycinka wikliny?
4. Jak sortuje się pręty wiklinowe pod względem długości?
5. Jak wykonujemy sortowanie prętów wiklinowych pod względem jakości?
6. Jak sortuje siÄ™ kije wiklinowe?
7. W jaki sposób wiąże się wiklinę?
8. Jakie rodzaje transportu stosuje się do przewożenia wikliny?
9. Jakie są sposoby składowania wikliny nie korowanej?
10. Jak przechowuje siÄ™ wiklinÄ™ przeznaczonÄ… do moczarkowania?
11. W jakich warunkach należy składować wiklinę świeżą?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj ręczne wycinanie wikliny z jednego krzewu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.3.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp,
4) wybrać narzędzie do ręcznego cięcia wikliny,
5) wyciąć wiklinę z jednego krzewu,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
krzew wikliny na plantacji,
narzędzia do ręcznego wycinania wikliny,
Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Wykonaj sortowanie prętów wiklinowych nie okorowanych według długości.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.3.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zapoznać się z Normą Branżową BN- 70/9225-07,
4) przestrzegać przepisów bhp i ochrony p. poż.,
5) przesortować według długości pręty wiklinowe nie okorowane,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Wyposażenie stanowiska pracy:
wiklina nie sortowana,
skrzynia do sortowania wikliny,
drabinka sortownicza,
Norma Branżowa BN- 70/9225-07,
Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Zwiąż uformowaną wiązkę nie okorowanych, przesortowanych prętów wiklinowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.3.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp,
4) przygotować wiązanie z pręta wiklinowego,
5) związać przygotowaną wiązkę prętów wiklinowych,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
przesortowana wiązka nie okorowanych prętów wiklinowych,
pręty wiklinowe na wykonanie wiązania,
Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 4
Ustaw wiązki prętów wiklinowych w stożek.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.3.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp i ochrony p. poż.,
4) ustawić wiązki prętów wiklinowych w stożek,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
wiązki prętów wiklinowych,
Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 5
Przesortuj kije wiklinowe według grubości.
Sposób wykonania ćwiczenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
 Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.3.1.),
2) zapoznać się z Normą Branżową BN-70/9225-07,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) przestrzegać przepisów bhp i ochrony p. poż.,
5) przesortować kije wiklinowe według grubości,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
kije wiklinowe nie sortowane,
szablon do sortowania kijów wiklinowych,
Norma Branżowa BN-70/9225-07,
Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 6
Oblicz, ile ton wikliny można przewiez
ć na trzytonowej przyczepie ciągnikowej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.3.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) wykonać obliczenia,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
kartka papieru,
długopis,
Poradnik dla ucznia.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz? Tak Nie
1) Omówić terminy cięcia wikliny? k k
2) Wymienić sposoby wycinania wikliny? k k
3) Wykonać cięcie wikliny? k k
4) Przesortować pręty wiklinowe względem długości? k k
5) Omówić sortowanie prętów wiklinowych pod względem jakości? k k
6) Przesortować kije wiklinowe względem grubości? k k
7) Wymienić rodzaje transportu wikliny? k k
8) Wymienić rodzaje transportu wikliny?
8) Wymienić sposoby składowania wikliny świeżej? k k
9) Określić sposoby składowania wikliny nie okorowanej? k k
10) Omówić sposób przechowywania wikliny nie okorowanej? k k
11) Omówić warunki składowania wikliny świeżej? k k
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
4.4. Nadawania wiklinie korowalności
4.4.1. Materiał nauczania
Jednym z celów przetwórstwa wikliny jest pozbawienie jej kory. Wiklina okorowana
w stosunku do nie okorowanej jest materiałem koszykarskim estetyczniejszym,
wygodniejszym w przechowywaniu i stosowaniu. Wymaga się od wikliny, aby miała dobrą
korowalność, czyli umożliwiała łatwe i skuteczne zdjęcie kory.
Korowalność wiklinie nadaje się metodą fizjologiczną, przez moczarkowanie i pędzenie
lub metodÄ… hydrotermicznÄ…, przez gotowanie (warzenie).
Moczarkowanie
Rozpoczyna się wiosną, po ustąpieniu mrozów i ma na celu pobudzenie roślin do życia.
Jest to najprostszy i najtańszy sposób nadawania wiklinie korowalności.
Moczarki są to zagłębione w ziemi zbiorniki, naturalne stawy lub specjalnie przygotowane
baseny wypełnione wodą do głębokości 15 cm. Wokół zbiornika i między rzędami wiązek
buduje się ogrodzenie z łat drewnianych o wys. 80 cm. Konstrukcja ta umożliwia dostęp
światła i powietrza do każdej wiązki i zapobiega ich przewracaniu się wiązek posortowanej,
świeżej wikliny, które wstawiamy do moczarki muszą być zdjęte górne wiązania a dolne
rozluz
nione. Wiązki w moczarce ustawia się w kwadrat, w którym jest 12-16 wiązek
(w rzędach po 3-4 wiązki, Rys. 17). Wiązki wstawione do moczarki nie mogą być
przestawiane. Moczarkowanie trwa zwykle około 3-6 tygodni. Wiklina nadaje się do
korowania, jeśli schodzi z niej kora przy jednokrotnym przeciągnięciu prętów przez kleszcze.
Wiklina okorowana z moczarki jest biała.
Rys. 17. Ustawianie wikliny w moczarce [3, s.71]]
Pędzenie
Pędzarnie są to stałe moczarki betonowe umieszczone w ogrzewanych pomieszczeniach
(Rys. 18). Ułatwia to otrzymywanie białej wikliny w czasie zimy poprzez przyspieszenie
procesu wegetacji i nadania wiklinie korowalności. Poziom wody w basenach nie powinien
przekraczać 10-15 cm. W czasie pędzenia wikliny wytwarza się mikroklimat, który
charakteryzuje się temperaturą powietrza 18- 20oC i wilgotnością ok. 60%. Pomieszczenie
wymaga sprawnego ogrzewania i dobrej wentylacji. Przeciętny okres pędzenia trwa około 2-
4 tygodni i nie należy przetrzymywać wikliny w pędzarni. Wiklina okorowana z pędzarni jest
również biała.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Rys. 18. Wnętrze pędzarni wikliny [4, s. 51]
Gotowanie (warzenie)
Jest to sposób nadawania wiklinie korowalności. Warzelnia to pomieszczenie wraz
z zespołem urządzeń przeznaczonych do gotowania wikliny.Do gotowania można używać
wikliny świeżej powietrznie suchej oraz wikliny, która uległa zaschnięciu w moczarce lub
pędzarni. Pręty powiązane w wiązki wkłada się do dużego kotła z wrzącą wodą i przykrywa
pokrywą. Ważne jest, aby wszystkie pręty były całkowicie zanurzone w wodzie. Czas
gotowania (licząc od momentu wrzenia) jest zróżnicowany i powinien wynosić co najmniej:
4 godziny dla prętów świeżych, 6 godzin dla prętów suchych. Do gotowania wikliny można
wielokrotnie użyć tej samej wody, pod warunkiem uzupełniania jej w czasie gotowania
i przed każdym załadunkiem. Po okorowaniu prętów otrzymuje się tzw wiklinę czerwoną.
Korowanie wikliny
Proces korowania wikliny polega na usunięciu kory z pręta lub kija. Ręczne korowanie
polega na przeciąganiu pręta przez kleszcze od końca grubszego- odziomka pręta..
Do ręcznego korowania wikliny służą proste narzędzia zwane szczypcami, kleszczami,
klamrami (Rys. 19). Rozróżniamy szczypce ręczne i słupkowe o różnej konstrukcji
i wymiarach osadzone na specjalnych rusztowaniach.
Ręczne korowanie ogranicza się do przeciągania prętów krótkich, prętów o długości ponad
220 cm oraz kijów.
Rys. 19. Narzędzia do ręcznego korowania wikliny [ 4, s. 55]
Natomiast mechaniczne korowanie wikliny odbywa siÄ™ w korowarkach (Rys. 20),
w których poddaje się korowaniu wiklinę całymi wiązkami, najpierw częścią wierzchołkową,
a póz
niej częścią odziomkową prętów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Rys. 20. Pręty wiklinowe zakleszczone w podajniku korowarki [4, s. 57]
Zasady korowania wikliny
do korowania należy wyjmować z moczarki lub kotła taką ilość wikliny, którą można
okorować w ciągu dnia,
do jednorazowego przeciągania przez kleszcze nie należy brać zbyt dużej liczby prętów,
korowanie prętów krótkich należy przeprowadzić bardzo starannie, gdyż łatwo ulegają
pęknięciom,
pręty należy okorować całkowicie,
podczas korowania należy uważać, aby nie zabrudzić prętów.
Zasady bhp przy korowaniu wikliny:
korowarki mogą obsługiwać tylko osoby uprawnione,
pracownicy zatrudnieni przy obsłudze korowarki nie mogą pracować w zbyt luz
nej
odzieży,
nie zapiętymi mankietami oraz bez nakryć głowy,
pracownicy zatrudnieni przy obsłudze korowarki powinni stosować środki ochrony
słuchu,
nie wolno pracować przy korowarce, która nie posiada osłon elementów ruchomych,
nie wolno dokonywać napraw, regulacji, czyszczenia korowarki znajdującej się w ruchu.
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Na czym polega moczarkowanie wikliny?
2. Ile czasu trwa moczarkowanie wikliny?
3. Jaka jest różnica między moczarkowaniem a pędzeniem wikliny?
4. Jaką wiklinę można poddać gotowaniu?
5. Jaki kolor ma wiklina okorowana z moczarki a jaki z gotowania?
6. W jaki sposób wykonuje się korowanie wikliny?
7. Jakie zasady obowiÄ…zujÄ… przy korowaniu wikliny?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
4.4.3 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ustaw wiązki świeżej wikliny w moczarce.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.5.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp i ochrony p. poż.,
4) zdjąć lub rozciąć górne wiązanie i rozluz
nić dolne,
5) ustawić wiązki wikliny w moczarce,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
moczarka,
wiązki świeżej wikliny,
nóż,
Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Wykonaj ręczne korowanie wikliny moczarkowanej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.5.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp i ochrony p. poż.,
4) dobrać narzędzia do korowania,
5) okorować wiklinę moczarkowaną,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
wiÄ…zki wikliny moczarkowanej,
zestaw narzędzi do ręcznego korowania wikliny,
Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Wykonaj ręczne korowanie wikliny gotowanej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.5.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp i ochrony p. poż.,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
4) przygotować zestaw narzędzi do ręcznego korowania wikliny,
5) okorować wiklinę gotowaną,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
wiklina gotowana,
zestaw narzędzi do ręcznego korowania wikliny,
Poradnik dla ucznia.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz? Tak Nie
1) Wyjaśnić na czym polega moczarkowanie wikliny? k k
2) Podać ile czasu trwa moczarkowanie wikliny? k k
3) Wyjaśnić różnicę między moczarkowaniem a pędzeniem wikliny? k k
4) Wybrać wiklinę, którą można poddać gotowaniu? k k
5) Odróżnić wiklinę okorowaną moczarkowaną od wikliny gotowanej? k k
6) Omówić sposób korowania wikliny? k k
7) Zastosować zasady obowiązujące przy korowaniu wikliny? k k
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
4.5. Suszenie, kolorowanie wikliny okorowanej
4.5.1. Materiał nauczania
Okorowane pręty wikliny należy poddawać suszeniu sztucznemu w suszarniach lub
naturalnemu poprzez ułożenie prętów w tzw kozłach (Rys. 21) lub na rusztach, żerdziach
(Rys. 22) na wolnym powietrzu, tzn przez słońce i wiatr.
Słońce koloruje pręty, ich barwa staje się bardziej intensywna. Proces ten nazywamy
kolorowaniem. Podczas kolorowania należy wiklinę układać w cienkich warstwach tak, aby
nie przylegały do siebie oraz odwracać do słońca.
Rys. 21. Suszenie prętów wikliny okorowanej w tzw kozłach [4, s. 63]
Rys. 22. Suszenie prętów wikliny okorowanej na żerdziach [4, s. 61]
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Na czym polega naturalne suszenie wikliny okorowanej?
2. Na czym polega kolorowanie wikliny?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeprowadz
naturalne suszenie wikliny okorowanej .
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.5.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp i ochrony p. poż.,
4) ułożyć wiklinę na konstrukcji z żerdzi,
5) kontrolować proces suszenia,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
wiklina okorowana,
konstrukcja z żerdzi,
Poradnik dla ucznia.
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz? Tak Nie
1) Przeprowadzić naturalne suszenie wikliny okorowanej? k k
2) Omówić proces kolorowania wikliny okorowanej? k k
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
4.6 Sortowanie, magazynowanie wikliny okorowanej
4.6.1. Materiał nauczania
Wiklinę okorowaną i osuszoną poddaje się sortowaniu według jakości (Rys. 23). Jest to
konieczne, gdyż wiele wad materiału zostanie ujawnione dopiero po usunięciu kory,
a ponadto pręty mogły zostać uszkodzone podczas korowania, suszenia, kolorowania. Oprócz
sortowania jakościowego przeprowadza się sortowanie wymiarowe, tzn według 11
przedziałów długości. Następnie z przesortowanej wikliny formuje się wiązki i wiąże za
pomocą wiązarek (Rys. 24) lub tzw desek rudnickich (Rys. 25). Do wiązania używa się
drutu żarzonego lub ocynkowanego. Wiklinę okorowaną sortuje się, formuje wiązki i wiąże
zgodnie z Normami Branżowymi. Kije okorowane sortuje się według jakości i 6 przedziałów
grubości.
Rys. 23. Sortowanie jakościowe prętów okorowanych na stole sortowniczym [4, s. 69]
Rys. 24. WiÄ…zarka do wikliny [4, s. 70] Rys. 25. Deski rudnicka [4, s. 71]
Zasady bhp i ochrony p. poż. przy sortowaniu wikliny:
sortownia powinna mieć dobre oświetlenie i wentylację,
w sortowni nie wolno palić tytoniu, używać otwartego ognia, żarówki muszą mieć szklane
klosze ochronne,
przejścia powinny być zawsze wolne, drożne,
w sortowni musi być rozmieszczony sprzęt i środki gaśnicze,
w sortowni należy utrzymywać porządek a odpady na bieżąco usuwać.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Magazynowanie wikliny okorowanej
WiklinÄ™ okorowanÄ… i powiÄ…zanÄ… w wiÄ…zki magazynuje siÄ™ w specjalnych, przewiewnych,
suchych pomieszczeniach. Wiązki, osobno każdej jakości i długości, układa się w stosy na
drewnianych podkładach wierzchołkami do środka, to chroni je przed połamaniem. Stosy
powinny być oznakowane (asortyment wikliny, długość, liczba wiązek w stosie, masa).
Zasady bhp i ochrony p. poż. przy magazynowaniu wikliny:
w magazynie należy zapewnić dobre oświetlenie (żarówki zaopatrzyć w szklane klosze
Ochronne),
budynki magazynów powinny być wykonane z materiałów niepalnych,
szyby okienne od strony południowej należy pomalować farbą białą lub niebieską,
w magazynie nie wolno przechowywać materiałów łatwopalnych (benzyna,
rozpuszczalniki, itp.),
w magazynie należy utrzymywać porządek,
nie wolno zastawiać przejść, dróg transportowych, dostępu do sprzętu gaśniczego.
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak sortuje się wiklinę okorowaną pod względem jakości?
2. Na czym polega sortowanie wymiarowe wikliny okorowanej?
3. Czym wiąże się wiklinę okorowaną?
4. W jakich warunkach magazynuje siÄ™ wiklinÄ™ okorowanÄ…?
5. Jak oznakowuje siÄ™ stosy magazynowanej wikliny okorowanej?
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przesortuj, według norm jakościowych, okorowane pręty wiklinowe moczarkowane.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.5.1.),
2) zapoznać się z Normami Branżowymi: BN-70/9225-04, BN-72/9225-02,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) przestrzegać przepisów bhp i ochrony p. poż.,
5) przesortować okorowane pręty wiklinowe moczarkowane,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
okorowane pręty wiklinowe moczarkowane,
stół do sortowania,
Normy Branżowe BN-70/9225-04, BN-72/9225-02.
Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Zwiąż uformowaną wiązkę okorowanej wikliny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
 Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.5.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp i ochrony p. poż.,
4) przygotować  deskę rudnicką lub wiązarkę,
5) związać wiązkę wikliny okorowanej,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
wiklina okorowana,
drut żarzony lub ocynkowany,
tzw deska rudnicka lub wiÄ…zarka.
Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Określ, czy warunki magazynowania wikliny okorowanej są prawidłowe.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.3.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zwiedzić pomieszczenie magazynowe i zapoznać się ze sposobem magazynowania
wikliny okorowanej,
4) wypełnić karty pracy  Magazynowanie wikliny okorowanej ,
5) określić, czy warunki magazynowania wikliny okorowanej są prawidłowe,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
karty pracy  Magazynowanie wikliny okorowanej ,
Poradnik dla ucznia,
literatura z rozdziału 6.
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz? Tak Nie
1) Przesortować okorowaną wiklinę pod względem jakości? k k
2) Przeprowadzić wymiarowe sortowanie wikliny okorowanej? k k
3) Związać uformowaną wiązkę okorowanej wikliny? k k
4) Ocenić warunki magazynowania wikliny okorowanej? k k
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
4.7. Uszlachetnianie wikliny
4.7.1. Materiał nauczania
Åšrodki zabezpieczajÄ…ce wiklinÄ™
Poważne szkody w prętach i kijach okorowanych, zwłaszcza czerwonych, wyrządzają
grzyby pleśniowe. Sposobem zabezpieczania wikliny przed pleśnią jest nasycanie wikliny
okorowanej 3% roztworem kwasu bornego. Zabieg ten ma jednak działanie krótkotrwałe
i jest rzadko stosowany ze względów ekonomicznych.
Åšrodki uszlachetniajÄ…ce wiklinÄ™
Zabiegi stosowe w celu poprawienia jakości wikliny, takie jak: siarkowanie, wybielanie,
odsinianie, uplastycznianie.
Siarkowanie jest sposobem poprawienia jakości wikliny korowanej białej i wyrobów
z tej wikliny. Usuwa plamy, przebarwienia, zabrudzenia powstałe w czasie obróbki. Wiklina
poddana siarkowaniu uzyskuje odcień bielszy i bardziej wyrównaną barwę. Do siarkowania
stosuje siÄ™ siarkÄ™ laskowÄ… lub kwiat siarkowy. SkropionÄ… spirytusem lub wysypanÄ… na
rozżarzone węgle siarkę spala się w szczelnym pomieszczeniu (siarkowni), w którym
umieszcza się na drewnianych kołkach zwilżoną czystą wodą wiklinę. Siarkowanie trwa 6-10
godzin.
Wybielanie polega na nadaniu barwy białej wiklinie czerwonej za pomocą kąpieli
w roztworach środków chemicznych. Znane są dwa sposoby wybielania: kąpiel w roztworze
o składzie: woda utleniona (perhydrol), siarczan magnezu, szkło wodne, ług sodowy
(wodorotlenek sodu), woda i kąpiel w roztworze o składzie: woda utleniona (perhydrol), szkło
wodne, środek  G , woda.
W procesie przetwórstwa wikliny pojawiają się na prętach i kijach korowanych,
zwłaszcza czerwonych, zielonogranatowe przebarwienia- zasinienia. Powstają one w wyniku
gotowania lub kontaktu wikliny z metalem (kleszcze do korowania). Zasinienia całkowicie
usuwa siÄ™ przy stosowaniu kÄ…pieli wikliny w 3% wodnym roztworze kwasu szczawiowego.
Uplastycznianie wikliny ułatwia pracę przy wyplataniu wyrobów. Praca ta wymaga
pokonywania siły sprężystej przeciwdziałającej nadawaniu pożądanych kształtów prętom
i kijom wiklinowym. Ułatwić ją można przy zastosowaniu kąpieli wikliny w roztworze kwasu
octowego z wodÄ….
4.7.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie sÄ… sposoby uszlachetniania wikliny?
2. Kiedy stosuje siÄ™ proces siarkowania wikliny?
3. W jaki sposób zabezpiecza się wiklinę przed działaniem pleśni?
4. Na czym polega uplastycznianie wikliny?
4. 7. 3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uszereguj w kolejności wykonywania, czynności związane z siarkowaniem wikliny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
 Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.7.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) odczytać czynności zapisane na kartkach,
4) uszeregować w kolejności wykonywania, czynności związane z siarkowaniem wikliny,
wypisane na kartkach,
5) nakleić na karton kartki z wypisanymi czynnościami związanymi z siarkowaniem wikliny,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
kartki z wypisanymi czynnościami: zwilżenie wikliny, umieszczenie wikliny w siarkowni,
przygotowanie siarki, rozpalenie siarki, zamknięcie siarkowni, wietrzenie siarkowni,
wyjęcie
wybielonej wikliny,
kartony bloku technicznego,
klej.
Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Wykonaj zabieg uplastyczniania prętów wiklinowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.7.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przygotować wodny roztwór kwasu octowego,
4) wykonać zabieg uplastyczniania prętów wiklinowych,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
pręty wiklinowe
kwas octowy, woda
pojemnik do przygotowania kÄ…pieli
Poradnik dla ucznia.
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz? Tak Nie
1) Wymienić sposoby uszlachetniania wikliny? k k
2) Omówić przebieg procesu siarkowania wikliny? k k
3) Omówić sposoby zabezpieczania wikliny przed działaniem grzybów? k k
4) przeprowadzić zabieg uplastyczniania wikliny? k k
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 25 pytań o różnym stopniu trudności. Są to pytania: otwarte, na które należy
udzielić krótkiej odpowiedzi pisemnej (pytania: 7, 10, 12, 22) i wielokrotnego wyboru,
gdzie tylko jedna odpowiedz
jest prawidłowa (pytania: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 11, 13, 14, 15,
16, 17, 18, 19, 20, 21, 23, 25).
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X lub wpisując prawidłową odpowiedz
. W przypadku pomyłki błędną
odpowiedz
zaznacz kółkiem, a następnie ponownie zakreśl odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 90 min.
Powodzenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Głębokość orki wykonywanej przed założeniem plantacji wikliny powinna wynosić:
a) 15 cm,
b) 40 cm,
c) 20 cm,
d) 55 cm.
2. Sprzęt przedstawiony na rysunku służy do:
a) wykonania orki,
b) wyznaczenia rzędów,
c) usuwania chwastów,
d) niszczenia szkodników zimujących w glebie.
3. Wydobycie tzw martwicy jest korzystne przy uprawie wikliny, ponieważ:
a) ogranicza wzrost chwastów,
b) poprawia jakość wikliny,
c) likwiduje szkodniki,
d) przyspiesza ukorzenianie zrzezów.
4. Dobrym przedplonem dla wikliny jest:
a) nawłoć,
b) Å‚ubin,
c) wiklina,
d) buraki cukrowe.
5. Nawozy fosforowe w uprawie wikliny stosujemy:
a) jednorazowo, wiosnÄ…,
b) dwukrotnie, wiosnÄ…,
c) jednokrotnie jesieniÄ…,
d) trzykrotnie, wiosnÄ…, latem, jesieniÄ….
6. Najkorzystniejsza więz
ba sadzenia wikliny na pręty to:
a) 30x12,5 cm,
b) 40x40 cm,
c) 30x40 cm,
d) 40x12,5 cm.
7. Narzędzia do ręcznego sadzenia wikliny to:
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
8. Szkody spowodowane w uprawie wikliny przez krytoryjka-olchowca to:
a) podgryzanie korzeni,
b) zjadanie liści i pąków,
c) drążenie korytarzy w drewnie,
d) zjadanie wierzchołków pędów.
9. Chemiczne zabiegi zwalczajÄ…ce szkodniki nie sÄ… wykonywane, gdy owady znajdujÄ… siÄ™
w stadium:
a) jaja i poczwarki,
b) larwy i jaja,
c) owada doskonałego i larwy,
d) larwy i poczwarki.
10. WiklinÄ™ na zrzezy pozyskuje siÄ™ z plantacji:
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
11. Zrzezy wikliny sadzimy:
a) tylko wiosnÄ…,
b) tylko jesieniÄ…,
c) od wiosny do jesieni,
d) wiosnÄ… i jesieniÄ….
12. Pręty na zrzezy można ciąć przy pomocy:
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
13. Długość zrzezów powinna wynosić:
a) 15 cm,
b) 20 cm,
c) 40 cm,
d) 25 cm.
14. Zrzezy znakujemy przez:
a) zanurzenie wierzchołków w mleku wapiennym,
b) zanurzenie obu końców w mleku wapiennym,
c) opisanie na etykietach,
d) zanurzenie wierzchołków w białej farbie.
15. Ilość zrzezów w jednej wiązce powinna wynosić:
a) 200 lub 250 sztuk,
b) 100 lub 125 sztuk,
c) 500 sztuk,
d) 50 lub 100 sztuk.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
16. Na rysunku przedstawiono przechowywanie zrzezów przez:
a) kopcowanie,
b) dołowaniem
c) układanie w sterty,
d) ustawianie w stożki.
17. Wycinanie wikliny możemy rozpocząć, gdy
a) temperatura powietrza spadnie do 0o C,
b) opadną liście, roślina jest w stanie spoczynku,
c) jest możliwość sprzedaży wikliny,
d) spadnie śnieg.
18. Wiklinę ścinamy na wysokość
a) 10 cm nad ziemiÄ…,
b) poniżej powierzchni ziemi,
c) 2-3 cm nad powierzchniÄ… ziemi,
d) zależną od stosowanych narzędzi.
19. Wiklinę nie korowaną wiąże się:
a) prętem wiklinowym,
b) drutem żarzonym,
c) sznurkiem papierowym,
d) taśmą wiklinową.
20. Gotowaniu można poddać wiklinę:
a) tylko świeżą,
b) tylko wysuszonÄ…,
c) świeżą i wysuszoną,
d) wiklinÄ™ uszkodzonÄ… przez szkodniki.
21. Wiklina okorowana moczarkowana ma kolor:
a) zielony,
b) czerwony,
c) brÄ…zowy,
d) biały.
22. Przy mechanicznym korowaniu wikliny pracownik powinien mieć środki ochrony
indywidualnej w postaci:
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
23. WiklinÄ™ okorowanÄ… suszy siÄ™:
a) na świeżym powietrzu w stożkach,
b) w pomieszczeniach zaciemnionych,
c) na świeżym powietrzu na żerdziach, rusztach,
d) w magazynach w stertach.
24. Kolorowaniu poddaje siÄ™ wiklinÄ™:
a) moczarkowanÄ…,
b) gotowanÄ…,
c) nie okorowanÄ…,
d) pędzoną.
25. Uplastycznianie wikliny w kwasie polega na kÄ…pieli wikliny w wodnym roztworze kwasu:
a) szczawiowego,
b) octowego,
c) bornego,
d) siarkowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko...........................................................................................................
Wykonywanie prac zwiÄ…zanych z pozyskiwaniem, przetwarzaniem
i uszlachetnianiem wikliny
Zakreśl poprawną odpowiedz
lub wpisz odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punktacja
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b d
7.
8. a b c d
9. a b c d
10.
11. a b c d
12.
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
21. a b c d
22.
23. a b c d
24. a b c d
25. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
6. LITERATURA
1. Bukiewicz H., Zwoliński S.:  Uprawa i eksploatacja wikliny , WSiP, Warszawa 1979
2. Jeżewski Z., Chodorowski P.:  Uprawa wikliny , PWRiL, Warszawa 1956
3. Kański B.:  Koszykarstwo PWSZ, Warszawa 1959
4. Kończak T., Korpetta W., Mądrzyk J.:  Technologia wikliniarstwa i plecionkarstwa ,
WSiP, Warszawa 1979
5. Kończak T., Żurowski J.:  Materiałoznawstwo wikliniarskie i plecionkarskie , WSiP,
Warszawa 1978
6. Michalik K.:  Uprawa wikliny i technologia plecionkarstwa , Ośrodek Doradztwa
Rolniczego, Koszalin 2000
7. Szczukowski S., Tworkowski J., Wiwart M., Przyborowski J.:  Wiklina. Uprawa
i możliwości wykorzystania , Wydawnictwo ART., Olsztyn 1998
8. Normy Branżowe: BN-70/9225-07, BN-72/9225-02, BN-74/9225-03, BN-74/9225-06
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47