Praca z pacjentem

1/2014

15

dypl. hig. stom. Agnieszka Nowak

Prawidłowe leczenie ortodontyczne zależy od wielu czynników.
Niezwykle istotne są badania diagnostyczne oraz szczegółowy przegląd
jamy ustnej z oznaczeniem potrzeb leczniczych i profi laktycznych.

PrzygotoȤaȰie

pacjeȰta

do leczenia ortodontycznego

Prawidłowe leczenie ortodontyczne zależy od wielu
czynników. Niezwykle istotne są badania diagnostyczne
oraz szczegółowy przegląd jamy ustnej z oznaczeniem
potrzeb leczniczych i profi laktycznych. W zależności
od indywidualnej sytuacji klinicznej pacjenta (diagnozy
ortodontycznej) zaleca się dodatkowe konsultacje
w poradniach specjalistycznych, jak np. chirurgicznych,
logopedycznych, laryngologicznych czy rehabilitacyjnych.

Istnieje ścisły związek pomiędzy zdrowiem jamy

ustnej a całym organizmem, jednak ortodoncja jako
jedna z dyscyplin medycyny postrzegana jest często przez
pacjentów tylko jako alternatywa do uzyskania ładnego
uśmiechu. Tymczasem leczenie ortodontyczne znacznie
wykracza poza wygląd zewnętrzny. Prawidłowe ustawienie
zębów pozwala na zmniejszenie ryzyka zapadalności
na próchnicę, chorób przyzębia, zwyrodnień stawów
skroniowo-żuchwowych oraz ograniczenie występowania
bólów głowy, częstych u osób z wadami zgryzu.
Przywrócenie prawidłowego zgryzu pozwala również
na ograniczenie ryzyka nieprawidłowego ścierania zębów.
Zdrowie jamy ustnej ma bezpośredni wpływ na stan
ogólny zdrowia człowieka, gdyż niektóre choroby ogólne
i patologie poszczególnych narządów powiązane są właśnie
z chorobami zębów.

Świadomość pacjenta

Wzrost świadomości, poczucia obowiązku
i odpowiedzialności jest gwarancją prawidłowej

terapii. Wiedza na temat: „jak szybko można osiągnąć
satysfakcjonujący efekt pięknego, zdrowego uśmiechu”
często czerpana jest z mediów, głównie z zasobów, jakie
daje nam internet, obecnie najbardziej powszechne
źródło informacyjne. Jest to ogromny sukces technologii
wykorzystywany w codziennym życiu. Pamiętajmy
jednak o zachowaniu zdrowego rozsądku i weryfi kujmy
wiedzę naszych pacjentów. Jak pokazuje praktyka, zasób
wiadomości bywa w wielu przypadkach niewystarczający
bądź mylny, wręcz tendencyjny. Pacjenci często czują się
nieporadnie w gąszczu porad i informacji.

By sprostać oczekiwaniom naszych podopiecznych,

powinno się objąć ich profesjonalną opieką medyczną
oraz odpowiednią edukacją. Optymalnym rozwiązaniem
jest wiarygodne źródło informacji, czyli wykwalifi kowany
personel medyczny, który przekaże odpowiednie informacje
wraz z interpretacją co do sposobu i przebiegu leczenia,
a także dopomoże w rozwiązywaniu ewentualnych
problemów. Ważne jest bowiem, aby pacjent był świadomy
istoty leczenia oraz własnego wkładu w cały jego proces.

Etap przygotowawczy

Wprowadzenie działań dydaktyczno-profi laktyczno-
diagnostycznych pacjentów należy rozpocząć już przed
właściwą fazą leczenia układu stomatognatycznego – na tzw.
etapie przygotowawczym. Stanowią one integralną część
terapii. Umożliwiają nie tylko postawienie prawidłowej,
kompleksowej diagnozy, ale też ułatwiają przekonanie

Praca z pacjentem

ASYSTA DENTYSTYCZNA

16

pacjenta o konieczności wykonania niezbędnych zabiegów
wspomagających skuteczność leczenia. Poniżej podano
przykłady działań poprzedzające założenie aparatu.

Rzetelna i dokładna analiza przypadku:

• szczegółowy wywiad – dla poznania i oceny ogólnego

stanu zdrowia pacjenta,

• badanie stomatologiczne (podmiotowe i przedmiotowe)

– nabiera pierwszorzędnego znaczenia przy
demonstracji problemu, szczególnie przy różnego
rodzaju zaniedbaniach (głównie higienicznych) ze strony
samego pacjenta; badanie to pomoże w zobrazowaniu
pacjentowi faktycznego stanu ogólnego jamy ustnej,
zębów, dziąseł, ponadto ułatwi przekaz informacji,
jakie zabiegi i zalecenia będą wdrażane oraz czym się
charakteryzują.
Przed założeniem aparatu wszystkie zęby powinny być

wyleczone. Ortodonta może zlecić np. usunięcie zęba,
zabieg podcięcia zbyt krótkiego wędzidełka wargi górnej
lub języka czy przeprowadzenie leczenia kanałowego.

Stała kontrola pacjenta ortodontycznego, wraz

z przekazem informacji na temat aktualnego stanu jamy
ustnej, gwarantuje wczesne wykrywanie chorób dziąseł

Przygotowanie do leczenia
- złote zasady

Wzrost świadomości pacjenta

profesjonalna opieka medyczna oraz odpowiednia

edukacja. Optymalnym rozwiązaniem jest wiarygodne

źródło informacji, czyli wykwalifi kowany personel

medyczny, który przekaże odpowiednie informacje wraz

z interpretacją co do sposobu i przebiegu leczenia, a także

dopomoże w rozwiązywaniu ewentualnych problemów.

Ważne jest bowiem, aby pacjent był świadomy istoty

leczenia oraz własnego wkładu w cały jego proces

Rzetelna i dokładna analiza przypadku

szczegółowy wywiad (dla poznania i oceny ogólnego stanu

zdrowia pacjenta) i badanie stomatologiczne (podmiotowe

i przedmiotowe)

Dogłębna diagnostyka

Pomaga ustalić plan leczenia w fazie początkowej oraz służy

do monitorowania postępów podczas całego leczenia

Badania dodatkowe

wykonanie zdjęć radiologicznych: pantomografi cznego

i cefalometrycznego, TK, a także fotografi i zewnątrz-

i wewnętrzustnych (fotostatycznych) – wspomagających

ocenę warunków zgryzowych

Skierowanie na konsultacje i leczenie specjalistyczne

(w razie potrzeby)

Zabiegi dodatkowe mające wspomagać właściwe leczenie

fot. Thinks

tock

Praca z pacjentem

1/2014

17

i daje możliwość skutecznego zapobiegania ewentualnym
powikłaniom w trakcie całego procesu leczenia, jak i po jego
zakończeniu.

Dogłębna diagnostyka

Pomaga ustalić plan leczenia w fazie początkowej oraz służy
do monitorowania postępów podczas całego leczenia. Zwykle
obejmuje pobór wycisków szczęki i żuchwy, na podstawie
których technik dentystyczny tworzy odlew gipsowy, służący
lekarzowi ortodoncie do obliczenia wskaźników, proporcji,
odległości i relacji pomiędzy zębami i szczękami.

Badania dodatkowe

Dopełnieniem diagnostyki jest wykonanie zdjęć
radiologicznych: pantomografi cznego i cefalometrycznego,
TK, a także fotografi i zewnątrz- i wewnętrzustnych
(fotostatycznych) – wspomagających ocenę warunków
zgryzowych.

Skierowanie na konsultacje i leczenie specjalistyczne

W razie potrzeby ortodonta zleca dodatkowe
konsultacje w specjalistycznych placówkach medycznych
w zakresie leczenia: stomatologicznego, chirurgicznego,
laryngologicznego, logopedycznego, alergologicznego,
ortopedycznego czy rehabilitacyjnego.

Zabiegi dodatkowe

Bardzo istotnym zabiegiem poprzedzającym założenie
aparatu, wspomagającym właściwe leczenie, jest wykonanie
profesjonalnego oczyszczania powierzchni zębów, jak
skaling, piaskowanie, polishing oraz lakierowanie zębów
preparatami fl urowymi, które zapobiegają próchnicy
i nadwrażliwości zębów. Warto wykonać lakowanie – zabieg
profi laktyczny mający na celu wypełnienie szczelin i zagłębień
występujących na powierzchniach żujących zębów specjalnym
światłoutwardzalnym lakiem (tzw. uszczelniaczem do bruzd).
Uszczelnia się zęby trzonowe i przedtrzonowe, stałe i mleczne.
Bruzdy i szczeliny ze względu na swoją niekorzystną budowę
ograniczają oczyszczanie, ułatwiając rozwój bakterii, co sprzyja
powstawaniu próchnicy. Zabiegi dodatkowe to zabiegi
profi laktyczne i prozdrowotne, a także poprawiające znacznie
estetykę uśmiechu. Wśród nich najbardziej bazowym jest
instruktaż higienizacyjny, przeprowadzany w gabinetach
stomatologicznych przez wykwalifi kowane higienistki
stomatologiczne.

Podsumowanie

Należy pamiętać, iż motywacja i świadomość
prozdrowotna pacjentów są gwarancją zminimalizowania
wielu negatywnych skutków leczenia ortodontycznego.

Tylko prawidłowa, regularna i rzetelna higiena umożliwia
utrzymanie zdrowia jamy ustnej, a co za tym idzie
– brak nowych ognisk próchnicy czy stanu zapalnego
dziąseł i przyzębia. Dobrze przeprowadzony instruktaż
higienizacyjny będzie solidnym wsparciem etapu
przygotowawczego do leczenia ortodontycznego,
a także wyjściem do całego długotrwałego procesu
leczenia, na którego powodzenie składa się wiele
elementów, wśród których niezwykle istotnym jest
postawa samego pacjenta.

‰

Piśmiennictwo
1. Strużycka I., Małkowska A., Stopa J.: Efektywne sposoby

promocji zdrowia jamy ustnej. „Czas. Stomat.”, 2005, LVIII, 6.

2. Przygoński A., Grochowina A.: Zewnątrzustne i wewnątrzustne

badanie przedmiotowe pacjenta. „e-Dentico”, nr 4 (38)/2012.

3. Bulenda-Rybak A.: Zmiana świadomości i nawyków higienicznych

u pacjentów przed i po rozpoczęciu leczenia stałymi aparatami
ortodontycznymi. www.rsi2004.lubelskie.pl/doc/sty8.

Agnieszka Nowak od 1990 r. aktywnie i z zaangażowaniem

wykonuje zawód asystentki i higienistki stomatologicznej. Stale podnosi

swoje kwalifi kacje, uczestnicząc w licznych kursach i szkoleniach
teoretycznych oraz praktycznych. Ekspert z zakresu nowoczesnego

asystowania i higienizacji pacjenta ortodontycznego. Autorka wielu

publikacji branżowych.

www.stomatologiarenk.pl