A

S Y S T A

D

E N T Y S T Y C Z N A

38

S P R Z Ę T

I

M A T E R I A Ł Y

Rola odzieży medycznej
w gabinecie stomatologicznym

dr n. med. Ksymena Staroń-Irla

D

la lekarza stomatologa
i pozostałych człon-

ków zespołu, spędzających

w pracy wiele godzin

dziennie, bardzo ważna

jest funkcjonalność odzieży,

w której muszą wykonywać

swoje obowiązki.

jest tkanina mieszankowa, nazy-
wana elanobawełną, składająca się
w 33% z bawełny i w 67% z poliestru,
o splocie diagonalnym i gramaturze
164 ± 8 g/m². Duża zawartość ba-
wełny w materiale zapewnia dobrą
przepuszczalność powietrza, pozwa-
la na wchłanianie potu i sprawia,
że staje się on przyjemny w dotyku.
Natomiast poliester ułatwia praso-
wanie i powoduje, że tkanina mniej
się gniecie. Trzeba również zwrócić
uwagę na trwałość koloru i dodat-
ków krawieckich, aby pod wpływem
działania na fartuch czynników che-
micznych i wysokich temperatur
nie uległy zniszczeniu. Wszelkiego
rodzaju akcesoria metalowe w odzie-
ży ochronnej, w tym guziki i zamki,
powinny być odporne na topnienie
i nie mogą rdzewieć podczas prania
i prasowania. Dlatego też, często za-
miast metalowych dodatków wyko-
rzystywane są rzepy, czyli tzw. taśmy
samosczepne. Projektując zastosowa-
nie rzepów w odzieży ochronnej, na-
leży pamiętać, że taśma haczykowa
w pozycji otwartej może uszkadzać
tkaninę (1, 2, 5-11).

Poza funkcjonalnością i użyteczno-

ścią odzieży medycznej ważna jest
również jej elegancja. Biały symbol
zawodu lekarza obecnie zaskaku-
je krojem i różnorodnością kolo-
rów. W szpitalach, przychodniach,
a przede wszystkim w prywatnych
gabinetach lekarskich coraz rzadziej
spotykane są tradycyjne fartuchy.
Dużą popularność zdobyły w ostat-

W gabinetach lekarskich, w tym także
stomatologicznych, nie ma możliwo-
ści wyeliminowania ryzyka zakażenia
personelu medycznego drobnoustro-
jami chorobotwórczymi. Zagrożenie
to powinno być maksymalnie ogra-
niczane, między innymi przez odpo-
wiednią odzież medyczną stanowiącą
ochronę przed czynnikami infekcyj-
nymi. Równocześnie fartuch stanowi
wizytówkę danej placówki medycznej
i jej pracowników. Pozwala więc nie
tylko zachować higienę i czystość, ale
też zdobi i promuje. Czysty, schludny,
o odpowiednich walorach estetycz-
nych ubiór ochronny personelu może
znacząco wpłynąć na budowanie za-
ufania pacjenta i spowodować, że wy-
bierze on właśnie nasz gabinet (1-6).

F

UNKCJONALNOŚĆ

Ubiór personelu medycznego musi
zapewnić przede wszystkim swo-
bodę ruchu, zwłaszcza w obszarze
ramion. Powinien także spełniać
inne warunki, jak wysoka trwałość,
łatwość prania i prasowania. Nie bez
znaczenia pozostają odczucia senso-
ryczne, odbierane przez ciało przy
bezpośrednim kontakcie z wyrobem,
oraz komfort użytkownika związany
z temperaturą i wilgotnością wytwo-
rzonymi pod odzieżą. Wynika z tego,
że przy wyborze fartucha najbardziej
istotny jest rodzaj tkaniny, z którego
został wykonany. Stosowane do pro-
dukcji odzieży medycznej surowce
muszą spełniać wszystkie wymagane
normy. Najczęściej wykorzystywana

SŁOWA KLUCZOWE



odzież

medyczna, odzież jednorazowa,
standardy unijne

STRESZCZENIE



Szeroki wybór

odzieży medycznej pozwala
dobrać ją nie tylko pod względem
funkcjonalnym, ale także estetycznym.
Artykuł opisuje, co oferuje rynek
i wskazuje, jak dokonać właściwego
wyboru z tak bogatej oferty.

1

/ 2 0 1 3

nim czasie garsonki i spodnium. Kolorystyka strojów jest
dość swobodna. Producenci, obok czystej bieli, proponują
szeroką paletę odcieni zieleni, niebieskiego, żółtego i łoso-
siowego. Często ubiór wykańcza się kolorowymi lamówka-
mi, wypustkami czy uatrakcyjnia springami i guziczkami.
Można również zdecydować się na haft w obrębie koł-
nierzyka czy kieszeni. Z jednej strony stanowi on ozdobę
marynarki, z drugiej – może pełnić funkcję prezentacji
gabinetu czy większej placówki medycznej. Na życzenie
klienta producenci haftują logo, nazwę instytucji lub cały
slogan reklamowy. Tego typu elementy mogą być wykona-
ne również osobno i umocowane na rzepach. Należy też
zwrócić uwagę na trwałość kolorów i nici, których używa
się do wykonania haftu.

Szeroki jest również wybór w zakresie fasonu odzieży

medycznej. Największą swobodę ma lekarz w wyborze
marynarki. Może zdecydować się na tradycyjny krój z kla-
pami, stójkę lub podwójne wyłożenie kołnierzyka. Coraz
częściej zmienna jest długość marynarki i jej rękawów.
Obecnie dużym zainteresowaniem cieszą się męskie ma-
rynarki o długości do kolan. Podobnie zmienna jest dłu-
gość spódnic asystentek i higienistek stomatologicznych.

Istnieje także możliwość dobrania kompletu odzieży

według indywidualnych potrzeb i upodobań personelu
medycznego. Można skorzystać z gotowych modeli ma-
rynarek, ze spodni i spódnic lub dołączyć do zamówienia
własny wzór ubioru (1, 2, 5, 6).

O

DZIEŻ

JEDNORAZOWA

Mówiąc o odzieży medycznej, nie można pominąć odzieży
jednorazowej stosowanej głównie podczas zabiegów chi-
rurgicznych. Pełni ona przede wszystkim funkcję ochron-
ną, a więc powinna zabezpieczać przed przenikaniem
szkodliwych dla zdrowia czynników biologicznych i che-
micznych. Dlatego surowiec, z którego jest wykonana,
musi być odporny na przenikanie krwi i innych płynów
ustrojowych czy drobnoustrojów przenoszonych przez
te płyny. W produkcji odzieży jednorazowej najczęściej
stosowanym materiałem jest włóknina polipropyleno-
wa, będąca termoplastycznym, sztucznym tworzywem
otrzymywanym przez polimeryzację jonową propylenu.
Zastosowanie tego surowca jest szerokie. Powstają z niego
czepki, fartuchy, prześcieradła, podkłady, serwety, po-
ściel i różnego rodzaju pokrowce. Do wyrobu tych pro-
duktów stosuje się włókniny o różnej grubości. Głównie
wykorzystywana jest włóknina polipropylenowa typu
spunbonded, laminowana mikroporowatymi foliami po-
liolefinowymi, i wielowarstwowa włóknina polipropyle-
nowa typu spunbonded z mikroporowatymi powłokami
z tworzywa sztucznego. Wersja spunbonded powstaje
z długich włókien, co w znacznym stopniu zwiększa jej

A

S Y S T A

D

E N T Y S T Y C Z N A

40

S P R Z Ę T

I

M A T E R I A Ł Y

wytrzymałość. Charakteryzuje się
też chłonnością, bezpyłowością oraz
dobrą przepuszczalnością powietrza
i wody. Do produkcji jednorazowej
odzieży medycznej wykorzystywane
są także włókniny poliestrowe lub
poliestrowo-celulozowe powleczo-
ne warstwą tworzywa sztucznego
(1-3, 8, 9).

S

TANDARDY

UNIJNE

Odzież medyczna, podobnie jak inne
produkty medyczne, powinna być
najwyższej jakości, a przede wszyst-
kim spełniać obowiązujące normy.
Po przystąpieniu Polski do Unii Euro-
pejskiej rynki większości państw zo-
stały otwarte dla polskich producen-
tów. Aby mogli oni zaistnieć na rynku
europejskim, muszą dostosować swo-
je wyroby do standardów unijnych.
Zasady wprowadzania odzieży me-
dycznej na rynki europejskich państw
regulują: Dyrektywa 93/42/EWG
z 14.06.1993 roku, dotycząca wyro-
bów medycznych, wdrożona w Pol-
sce Ustawą o wyrobach medycznych
z 20.04.2004 roku (Dz.U. z 2004 r.,
nr 93, poz. 896), i Dyrektywa 89/686/
EWG z 21.12.1989 rok u, wdro-
żona do prawa polskiego Rozpo-
rządzeniem Ministra Gospodarki
z 21.12.2005 roku (Dz.U. z 2005 r.,
nr 259, poz. 2173). Dyrektywa 93/42/
EWG ujednolica przepisy prawne
w zakresie wyrobów medycznych,
natomiast Dyrektywa 89/686/EWG
dotyczy środków ochrony indywidu-
alnej.

W Polsce producenci odzieży me-

dycznej muszą we własnym zakresie
przeprowadzić ocenę swojego wyro-
bu i sprawdzić, czy spełnia on wy-
magania wynikające z dyrektywy.
Najlepszym sposobem dostosowania
produktów do wymagań dyrektywy
jest wzorowanie się na normach zhar-
monizowanych.

Obecnie do zbioru polskich norm

stopniowo są wprowadzane normy
zharmonizowane z Dyrektywą 93/42/

EWG i 89/686/EWG. Określają one
między innymi parametry, takie jak:
zmiana wymiarów po praniu, siła zry-
wająca, wytrzymałość na rozdziera-
nie, odporność wybarwień na pranie
mechaniczne, przepuszczalność po-
wietrza czy zawartość formaldehy-
du. Brakuje w nich jednak wymagań
dotyczących skuteczności ochrony
użytkownika.

Przeznaczenie produktu medycz-

nego określane jest przez wytwórcę
w oznakowaniu wyrobu, instruk-
cjach używania i materiałach rekla-
mowych. Jeśli odzież medyczna zo-
stanie określona przez producenta
jako odzież ochronna dla personelu,
to zasady wprowadzenia jej na rynek
reguluje Dyrektywa 89/686/EWG. Bę-
dzie to ubiór dla lekarzy, pielęgniarek
i personelu pomocniczego. Natomiast
odzież dla personelu bloku operacyj-
nego i obłożenia chirurgiczne pod-
legają ocenie zgodności jako wyro-
by medyczne zgodnie z Dyrektywą
93/42/EWG.

Oferując swoje wyroby odbiorcom,

producenci zobowiązani są do wy-
stawienia deklaracji potwierdzającej
zgodność wyrobu z wymaganiami
zasadniczymi regulowanymi Roz-
porządzeniem Ministra Zdrowia
z 3.11.2004 roku w sprawie wymagań
zasadniczych dla wyrobów medycz-
nych do różnego przeznaczenia (12).

Na zakończenie warto przedstawić

podsumowanie funkcji, jakie pełni
odzież medyczna w gabinecie lekar-
skim. Podstawowe znaczenia, jakie
się jej przypisuje, to:
• określenie przynależności zawodo-

wej, czasami kolor fartucha różni-
cuje również personel ze względu
na pełnione funkcje;

• ochrona personelu medycznego

przed zanieczyszczeniem odzieży
prywatnej lub ciała podczas wy-
konywania obowiązków zawodo-
wych;

• ochrona personelu przed nabyciem

zakażenia od pacjentów;

• ochrona pacjentów przed nabyciem

zakażenia od personelu (1-6, 13).
Ważne jest także odczucie estetycz-

ne pacjentów i nas samych – użytkow-
ników. Warto więc zadbać, aby nasz
strój był nie tyko praktyczny i funk-
cjonalny, ale też nowoczesny, ładny
i pomocny w odniesieniu sukcesu. ‰

Katedra Stomatologii Zachowawczej

z Endodoncją SUM

Kierownik: dr hab. n. med. Marta Tanasiewicz

KONTAKT

Ksymena Staroń-Irla

41-902 Bytom

ul. Łużycka 2/16

Piśmiennictwo
1. Saja D.: W czym do pracy, czyli o odzieży

medycznej słów kilka. „Ogólnopol. Prz.
Med.”, 2004 (6), s. 28-29.

2. Szczygieł R.: Nowe oblicze odzieży medycznej.

„Twój Prz. Stomatol.”, 2005 (1/2), s. 24-26.

3. Pawlik A.: Profilaktyka zakażeń w gabinecie

stomatologicznym. „Twój Prz. Stomatol.”,
2004 (3), s. 53-54.

4. Zimna T.: Porady eksperta (Przepisy do-

tyczące odzieży ochronnej lekarzy). „Lek.
Rodz.”, 2009: 14 (7/8), s. 728-729.

5. Knychalska-Karwan Z.: Niektóre zagroże-

nia zdrowotne związane z pracą lekarza
stomatologa. „Porad. Stomatol.”, 2004:
4 (2), s. 34-38.

6. Knychalska-Karwan Z.: Zagrożenia zdro-

wotne lekarzy stomatologów. Wyd. UJ,
Kraków 2000.

7. Gładysz A. i wsp.: Zapobieganie zaka-

żeniom HIV w gabinecie stomatologicznym.
„Problemy HIV i AIDS”, 1996, 1, 2, 77-82.

8. Gańczak M., Wójtowicz D., Szych Z.: Środki

ochrony osobistej stosowane przez stoma-
tologów. „Czas. Stomatol.”, 2003: 56 (10),
s. 653-660.

9. Gańczak M. i wsp.: Stosowanie podsta-

wowych środków ochrony przez lekarzy
specjalności zabiegowych a narażenie
na zakażenie HIV. „Wiad. Lek.”, 2004: 57
(5/6), s. 221-228.

10. Gołębiewska A.: Mikroorganizmy cho-

robotwórcze w twoim gabinecie. „Porad.
Stomatol.”, 2009: 9 (11), s. 416-417.

11. Falkiewicz-Dulik M.: Rola sanityzacji spodów

obuwia w zapobieganiu rozprzestrzeniania
się zakażeń wewnątrz szpitalnych. „Mikol.
Lek.”, 2007: 14 (2), s. 99-103.

12. Bujnicka K.: Odzież medyczna w ochronie

zdrowia. „Ogólnopol. Prz. Med.”, 2008
(6), s. 37-40.

13. Grys E., Pawlaczyk M.: Czy fartuch lekarski

chroni przed szerzeniem zakażeń szpitalnych?
„Ginekol. Pol.”, 1996: 67 (6), s. 309-312.