Max Weber

1

Max Weber

Max Weber

Urodzony 21 kwietnia 1864

Erfurt (Związek Niemiecki)

Zmarł

14 czerwca 1920

Monachium (Republika Weimarska)

Znany z

socjologia humanistyczna

Zawód

prawnik, ekonomista, socjolog

Galeria w Wikimedia Commons

Kolekcja cytatów w Wikicytatach

Max Weber (ur. 21 kwietnia 1864 w Erfurcie, zm. 14 czerwca 1920 w Monachium) - niemiecki socjolog, historyk,

ekonomista, prawnik, religioznawca i teoretyk polityki.

Brat socjologa Alfreda Webera.

Życiorys

Ojciec Maxa Webera, również Max Weber był doktorem prawa i znanym politykiem. Max był najstarszym z

dziewięciorga rodzeństwa. Dzieciństwo i młodość spędził w Berlinie. W latach 1882-1884 studiował równocześnie

prawoznawstwo, filozofię i ekonomię w Heidelbergu. W latach 1883-1884 musiał przerwać studia aby odbyć służbę

wojskową jako podchorąży w Strasburgu. Po zakończeniu służby kontynuował przez rok studia na uniwersytecie w

Berlinie, następnie przeniósł się do Göttingen, gdzie ostatecznie zakończył swoją wyższą edukację w 1886 r.

W latach 1886-1893 mieszkał w Charlottenburgu, dzielnicy Berlina, gdzie poświęcił się pisaniu swojej pracy

doktorskiej, obronionej w 1889 r. a następnie habilitacyjnej. Po uzyskaniu habilitacji w 1892 r. otrzymał stanowisko

profesora nadzwyczajnego i zaczął wykładać prawo na uniwersytecie w Berlinie. W 1893 ożenił się z Marianne

Schnitger, późniejszą feministką.

W 1894 r. otrzymał stanowisko profesora zwyczajnego i katedrę ekonomii politycznej na uniwersytecie we

Fryburgu, które piastował do 1897 r. W 1897 przeniósł się na uniwersytet w Heidelbergu, gdzie został profesorem

ekonomii i gdzie związał się z neokantowską szkołą badeńską. Po śmierci ojca w 1897 przeżył ciężkie załamanie

nerwowe, które na pewien czas przerwało jego karierę naukową.

W 1903 został współwydawcą Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik, w ramach których została wydana

jego książka Etyka protestancka i duch kapitalizmu. W 1912 próbował stworzyć centrolewicową partię, która

łączyłaby idee socjaldemokratów i liberałów, zamysł ten jednak skończył się niepowodzeniem.

W 1915 został mianowany dyrektorem szpitala wojskowego w Heidelbergu. W 1918 został doradcą Niemieckiej

Komisji Rozbrojeniowej w ramach negocjacji przygotowującej grunt pod przyszły traktat wersalski. Mocno

Max Weber

2

obstawał za umieszczeniem w Konstytucji Weimarskiej Artykułu 48, pozwalającego w szczególnych sytuacjach

rządzić za pomocą dekretów, który kilkanaście lat później pozwolił Hitlerowi ustanowić dyktaturę.

Na uniwersytet powrócił w 1918 obejmując katedrę w Wiedniu, a następnego roku pierwszą w Niemczech katedrę

socjologii w Monachium. W tym mieście spędził resztę życia. Zmarł na zapalenie płuc

[1]

.

Max i Marianne Weber (1894)

Dzieła

Najważniejsze dzieła Webera to Etyka protestancka a duch

kapitalizmu (Die protestantische Ethik und der Geist des

Kapitalismus, 1905, wyd. pol. 1994) oraz Gospodarka i

społeczeństwo (Wirtschaft und Gesellschaft, 1922, wyd. pol.

2002). Inne dzieła to: „Der Nationalstaat und die

Volkswirtschaftspolitik” (1895), „Wahlrecht und Demokratie in

Deutschland” (1917), „Gesammelte politische Schriften” (1921) i

in.

Poglądy

Jedną z podstawowych zasług Webera jest umocowanie

metodologii nauk społecznych. Weber odrzucał pozytywistyczną

koncepcję nauk społecznych jako nauk przyrodniczych (której

przedstawicielem był np. Auguste Comte). Weber postulował, aby

nadać naukom społecznym ścisły i obiektywny charakter poprzez

opracowywanie specyficznej dlań metodologii i filozofii nauki

(np. koncepcja typów idealnych

[2]

), opisywanie ich jak

najbardziej precyzyjnym językiem (wprowadził wiele do dziś użytecznych pojęć) oraz prowadzenie zakrojonych na

szeroką skalę badań historyczno-porównawczych.

Swoją teorię socjologiczną Weber buduje na pojęciu działania. Od innych zachowań ludzkich odróżnia je to, że

działający podmiot wiąże z nim subiektywny sens. Operacja rozumienia (Verstehen) jest możliwa tylko w

odniesieniu do działań racjonalnych. Weber wierzył jednak, że człowiek w większości przypadków nie zachowuje

się racjonalnie. Dlatego też postulował badanie ludzkich zachowań poprzez zestawianie ich z w pełni racjonalnymi i

logicznie spójnymi typami idealnymi. Badacz miał wyciągać wnioski na podstawie różnic między typem idealnym, a

faktycznym działaniem. W odniesieniu do działań afektywnych, opierających się na stanach uczuciowych, pomocna

jest też empatia, do tradycjonalnych zaś - pamięć historyczna.

Pojęcie działania racjonalnego jest kluczem do zrozumienia procesu racjonalizacji, charakterystycznego dla kultury

zachodniej. Nastawienie na racjonalność jest tym, co wyróżnia etykę protestancką rozwijaną przez wywodzący się z

kalwinizmu purytanizm. W pracy Etyka protestancka i duch kapitalizmu przedstawił pogląd, że to właśnie etyka jest

źródłem ekonomicznej przewagi krajów protestanckich nad katolickimi (opublikowana w 2009 roku praca Davide

Cantoni nie potwierdziła takiego związku

[3]

[4]

).

Weber stawia tezę, że kierunkiem rozwoju społeczeństwa zachodniego jest odchodzenie od tradycji i rozszerzenie

obszarów, w których dominuje myślenie i działanie o charakterze racjonalnym. Proces ten Weber określał jako

odczarowywanie świata - niszczenie świata opartego na magii. Wyrazem tych przekonań są zwłaszcza analizy

Webera dotyczące biurokracji. Słynna jest jego teza o wyższości protestanckich świąt Wielkiej Nocy nad katolickim

Bożym Narodzeniem.

Max Weber

3

Weber a sprawa polska

Weber był aktywnym ideologiem działań skierowanych przeciw Polakom i kulturze polskiej na ziemiach

znajdujących się pod panowaniem pruskim. Uważał, iż Polacy zachowując swoją tożsamość nie mogą być

obywatelami państwa niemieckiego, które powinno być w jego przekonaniu oparte na wspólnej kulturze

(Kulturstaat). Popierał w związku z powyższym publicznie zdecydowane działania germanizacyjne w wymiarze

administracyjnym, ekonomicznym i kulturowym. Aktywnie wspierał swoimi wystąpieniami "Hakatę" dostarczając

jednocześnie jej ideologom naukowych uzasadnień. W późniejszym okresie wyrażał także opinie o

nieprzystawalności do niemieckiej tożsamości katolików i Żydów

[5]

Przypisy

[1] Biografia Webera na stronie sociologie.akcja.pl (http:/

/

www.

sociologie.

akcja.

pl/

weber.

htm)

[2] zob. Paweł Załęski Typy idealne w socjologii religii Maxa Webera: Analiza struktury kategoryzującej pole religijne, Kultura i Społeczeństwo

nr 224, Warszawa 2003

[3] Davide Cantoni: The Economic Effects of the Protestant Reformation: Testing the Weber Hypothesis in the German Lands (http:/

/

www.

people.

fas.

harvard.

edu/

~cantoni/

cantoni_jmp_2_7_1.

pdf). 2009.

[4] Damian Thompson: Has the theory of the Protestant work ethic just collapsed? (http:/

/

blogs.

telegraph.

co.

uk/

news/

damianthompson/

100019008/

has-the-theory-of-the-protestant-work-ethic-just-collapsed/

). Daily Telegraph, 2009.

[5] Gary A. Abraham, "Max Weber: Modernist Anti-Pluralism and the Polish Question", New German Critique, No. 53. (Spring - Summer,

1991), pp. 33-66.

Zobacz też

• historia myśli ekonomicznej

• Monopol legalnej przemocy fizycznej

Bibliografia

• Szkice z socjologii religii, tł. Jerzy Prokopiuk , Henryk Wandowski, Wyd. Książka i Wiedza, wyd. I: 1984, wyd.

II: 1995, s. 303, ISBN 83-05-12750-8

• Polityka jako zawód i powołanie, wyd. I i II: Warszawa 1987, 1989, tł. Piotr Egel i Michał Wander, wybrał,

opracował i wstępem opatrzył Marek Dębski (pseud.), Niezależna Oficyna Wydawnicza, s. 140; wyd. III:

przedm., wstęp i oprac. Zdzisław Krasnodębski, tł. Andrzej Kopacki, Paweł Dybel, Warszawa 1998, Wyd. Znak,

s. 301, ISBN 83-7006-779-4 (wybór z Gesammelte Aufsätze zur Soziologie und Sozialpolitik)

• Etyka protestancka a duch kapitalizmu, wyd I: tł. Jan Miziński, Lublin 1994, Wyd. Test, s. 195, ISBN

83-7038-144-8; wyd II: Warszawa 2010, tł. Bogdan Baran i Piotr Miziński, Wydawnictwo Fundacji Aletheia,

ISBN 978-83-61182-47-4, s. 316 (na podstawie Die protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus, 1905)

• Zdzisław Krasnodębski, M. Weber, Warszawa 1999, Wyd. Wiedza Powszechna s.220, ISBN 83-214-1171-1

(biografia Maxa Webera - w serii Myśli i ludzie - z wyborem pism)

• Socjologia religii. Dzieła zebrane. Etyka gospodarcza religii światowych., wyd. I: Kraków 2000 (w osobnych

tomach, tom 1: Taoizm i konfucjanizm, ISBN 83-88508-10-5, tom 2: Hinduizm i buddyzm, ISBN 83-88508-11-3,

tom 3: Starożytny judaizm, ISBN 83-88508-12-1), wyd. II: Kraków 2006, Wyd. Nomos, ISBN 83-88508-98-9

• Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, tł. Dorota Lachowska, Warszawa 2002, Wyd. PWN,

s. 1124, ISBN 83-01-13216-7 (Wirtschaft und Gesellschaft. Grundriss der verstehenden Soziologie, 1922)

• Racjonalność, władza, odczarowanie, Poznań 2004, Wyd. Poznańskie, s. 328, ISBN 83-7177-234-3

Max Weber

4

Linki zewnętrzne

• Zdjęcie Maxa Webera (1) (http:/

/

www.

nyu.

edu/

classes/

persell/

aIntroNSF/

images/

Sociology/

WEber.

jpg)

• Zdjęcie Maxa Webera (2) (http:/

/

blogs.

warwick.

ac.

uk/

images/

michaelwalford/

2008/

05/

24/

max_weber.

jpg)

• Marcin Punpur Racjonalizacja, odczarowywanie świata, a problem legitymizacji władzy (http:/

/

www.

racjonalista.

pl/

kk.

php/

s,5813)

Źródła i autorzy artykułu

5

Źródła i autorzy artykułu

Max Weber  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=22991391  Autorzy: Adriano, Akir, Bluszczokrzew, Buldożer, Burchix, CommonsDelinker, Daystrips, Dufo3, Filip em, Foma,
Gdarin, Grotesque, Kawa, Kocio, Kravietz, Lahcim nitup, LukKot, Lukasz Lukomski, Marinos, Mczeredys, Misitek, Mohyła, Olaf, PYTEK, Paschalny, Polimerek, Przykuta, Rewizor, Rickert,
Rinfanaiel, Sardur, Selena von Eichendorf, Seneka3, Sympatycznyfacet, Tik, Togo, Triskaidekafil, Tsca, Wames, Yenidai, 18 anonimowych edycji

Źródła, licencje i autorzy grafik

Plik:Max Weber 1894.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Max_Weber_1894.jpg  Licencja: Public Domain  Autorzy: C.Löser, Kelson, Svencb, Thierry Caro, 2
anonimowych edycji

Plik:Commons-logo.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Commons-logo.svg  Licencja: logo  Autorzy: User:3247, User:Grunt

Plik:Wikiquote-logo.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Wikiquote-logo.svg  Licencja: nieznany  Autorzy: -xfi-, Dbc334, Doodledoo, Elian, Guillom, Jeffq, Krinkle,
Maderibeyza, Majorly, Nishkid64, RedCoat, Rei-artur, Rocket000, 11 anonimowych edycji

Plik:Max and Marianne Weber 1894.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Max_and_Marianne_Weber_1894.jpg  Licencja: Public Domain  Autorzy: Bender235, C.Löser,
1 anonimowych edycji

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/

/

creativecommons.

org/

licenses/

by-sa/

3.

0/