Spistreści

WstępdoKsięgiSyracha

.9

Syr-Prolog

.11

Syr1

.13

Tajemnicamądrości

13

BojaźńBoża

.14

Cierpliwośćiopanowaniesiebie

.15

Mądrośćiprawośćcharakteru

.16

Syr2

.17

BojaźńBożawdoświadczeniach

.17

Syr3

.18

Obowiązkiwzględemrodziców

..18

Pokora

.19

Pycha

.20

Syr4

.21

ZasadypostępowaniaMądrości

22

Wstydiwzglądludzki

23

Prawdaidobroć

.24

Syr5

.25

Bogactwaizuchwałość

.25

Kulturajęzyka

.26

Syr6

.27

Panowanienadsobą

.27

Przyjaciele

.28

Zdobywaniemądrości

29

Syr7

.30

Różneprzestrogiirady

.30

Dzieciiżona

.31

Rodzice

.32

Kapłani

33

Biedniidoświadczeni

34

Roztropnośćizastanowienie

.35

Syr8

.36

Syr9

.37

Kobiety

.37

Obcowaniezludźmi

38

Syr10

.39

Rządzenie

.39

Przeciwpysze

.40

Ktojestgodzienczci?

.41

Pokoraiprawda

.42

Syr11

.43

Niekierujsiępozorami

43

Potrzebarozwagi

44

UfnośćwPanu

.45

Roztropnaostrożność

.47

Syr12

.48

Dobreuczynki

48

Prawdziwiiźliprzyjaciele

.49

Syr13

.50

Przestawajzrównymisobie!

50

Bogatyiubogi

51

Syr14

.52

Zazdrośćiskąpstwo

.53

Szczęściemędrca

.54

Syr15

.55

Wolnośćludzka

.56

Syr16

.57

Przekleństwobezbożnych

.57

WszechwiedzącyiwszechmocnyjestPan

.59

Człowiekwdzielestworzenia

.60

Syr17

.61

BoskiSędzia

.62

Zachętadopokuty

.63

Syr18

.64

WielkośćBoga

.64

Nicośćczłowieka

.65

Sposóbdawaniajałmużny

.66

Należymądrzeprzewidywać

.67

Opanowaniesiebiesamego

.68

Syr19

.69

Roztropnośćwmowie

.70

Prawdziwaifałszywamądrość

.71

Syr20

.72

Roztropnemówienieimilczenie

.72

Dziwnesprzeczności

73

Panujnadjęzykiem!

74

Kłamstwo

.75

Syr21

.76

Strzeżsięgrzechu!

76

Mędrzecigłupi

77

Syr22

.78

Leniwiec

.78

Mądrośćigłupota

.79

Wiernośćwprzyjaźni

80

Modlitwaoczystośćwsłowach,myślachiczynach

.81

Syr23

.82

Roztropnośćwmowie

.83

Mowynieobyczajne

.84

Strzeżsięnieobyczajności!

85

Syr24

.86

Przemowamądrości

86

UwagiautoraomądrościiPrawie

.88

Syr25

.89

Dobryizłyczłowiek

.89

Dobraizłakobieta

.90

Syr26

.91

Smutnewypadki

93

Handel

94

Syr27

.95

Mowy

.96

Sprawiedliwość

.97

Tajemnica

.98

Obłuda

.99

Nienawiść

.100

Syr28

.101

Kłótnie

.102

Złejęzyki

103

Syr29

.104

Pożyczka

.104

Jałmużna

.105

Poręka

.106

Gościnność

.107

Syr30

.108

Wychowanie

.108

Zdrowieibogactwo

.109

Radość

.110

Syr31

.111

Bogactwo

.111

Uczty

.112

Wino

.113

Syr32

.114

BojaźńBoża

.115

Syr33

.116

Nierównośćpołożenia

.117

Bądźniezależny

.118

Niewolnicy–słudzy

.119

Syr34

.120

Sny

.120

Podróże

.121

Ofiary

.122

Syr35

.123

Prawoiofiary

.123

SprawiedliwośćBoża

.124

Syr36

.125

ModlitwaowybawienieIzraela

.125

Nauczsięroztropnierozróżniać

.126

Syr37

.127

Przyjaciel

127

Doradca

.128

Prawdziwaifałszywamądrość

.129

Zdrowieiumiarkowanie

.130

Syr38

.131

Lekarzileki

131

Żałobapozmarłym

..132

MądrośćuczonychwPiśmie

.133

Syr39

.134

WezwaniedochwaleniaPana

.135

Syr40

.137

Wielkatroskaczłowieka

.137

NajwyższymdobrembojaźńPana

.139

Żebractwo

.140

Syr41

.141

Śmierć

.141

Losniegodziwych

.142

Wstyd

.143

Syr42

.144

Troskaojcaocórki

145

ChwałaBożawnature

.146

Syr43

.147

Słońce

.148

Księżyc

.149

Gwiazdy

.150

Tęcza

.151

Cudanatury

.152

Syr44

.154

ChwałaBożawhistoriiIzraela

.154

Syr45

.156

Syr46

.159

Syr47

.161

Syr48

.164

Syr49

.166

Syr50

.168

Zachęta

.170

Przysłowiewtrącone

.171

Zakończenie

.172

Syr51

.173

DODATKI

173

Hymnpochwalnyocalonego

.173

Autoroszukaniumądrości

174

MądrośćSyracha

BibliaTysiąclecia

WydanieV

zkomentarzamiBibliiJerozolimskiej

WydawnictwoPallotinum

2006

WstępdoKsięgiSyracha

Księgatawróżnychtradycjachposiadaróżnetytuły;przekładpolskiopiera

sięnajednymzrękopisówgreckich,takżeniejednolitych.Woryginale
hebrajskim,dośćwcześniezaginionym,pismookreślanoprawdopodobniejako
Księgę(słowa)Jezusa,synaSyracha;wynikatozSyr50,27iSyr51,30oraz
wzmianekwTalmudzie.Tradycjałacińska,posługującsiętąksięgąw
przygotowaniukatechumenów,nazwałają(jużodśw.Cypriana)księgą
"kościelną",łac.Ecclesiasticus("Eklezjastyk").Byćmożepewnąrolęodegrało
tupodobieństwo(lubrównyautorytet)zEklezjastesem(Koheletem).W
praktycenomenklaturałacińskapowodowałalicznenieporozumieniacodoobu
ksiąg,stądteżobecniejestcorazmniejużywana.

WodróżnieniuodpozostałychKsiągdydaktycznychautorksięgiijejjęzyk

pierwotny,atakżedalszedziejesądobrzeznane.Autoremtegoobszernego
pismamądrościowegojestdoświadczonyiwykształconynauczycielPrawa,
obeznanyzwszelkimitradycjamimądrościowymi.Przedmowanapisanaprzez
tłumaczaksięginajęzykgrecki,tzw.Prolog-nienależącydojejzasadniczej
treści,podajeimięautora:Jezus,uzupełnionewSyr50,27wskazówkami
rodowodowymi:synSyracha,synaEleazarazJerozolimy.Jezus,synSyracha
napisałwjęzykuhebr.księgęwpoczątkachw.IIprzedChr.(por.Syr50,1-24
aluzjedopontyfikatuSzymona,synaOniasza,awięcSzymonaII).Wnukjego
poprzybyciudoEgiptuwr.132(38rokpanowaniaPtolemeuszaEuergetesa)
przełożyłsłowaswegodziadkanajęzykgreckidlatamtejszejdiaspory,
posługującejsięniemalwyłącznietymjęzykiem.JużProlog(w.20-22)
wskazujenato,żetłumaczenietoniebyłodosłowne;chodziłowwielu
wypadkachoadaptacjętekstuhebrajskiegodomentalnościgreckiej,niekiedyo
przystosowaniedoaktualnychpotrzebgminyżydowskiejok.r.130przed
Chrystusem.

KsięgaSyracha,mimożenapisanaworyginalepohebrajsku,nienależałado

zbiorużydowskiego(kanonu)Ksiągświętych,chociażpismatalmudyczne
przytaczająjąwpodobnysposóbjakksięgikanoniczne.Weszłanatomiastw
wersjigreckiejdoSeptuagintyistądprzyjęlijąchrześcijanie.Należyonado
grupyksiągwtórnokanonicznych;jejnatchnienieikanonicznośćpotwierdził
SobórTrydencki,wbrewwahaniomniektórychugrupowańchrześcijańskich.W
NTznałksięgęprzynajmniejautorListuJakuba(Jk1,19-por.Syr5,11),
zapewnetakżeiinni(por.np.Mt6,14zSyr28,2;Łk1,17zSyr48,10itd.).Dor.
1896jedynymznanymtekstembyłprzekładgrecki,choćjeszcześw.Hieronim
wspominaooryginalehebrajskim.Kolejnoznalezioneurywkihebrajskie(z

genizywKairze,zQumranorazzMasady)pozwoliłyodtworzyćznaczączęść
tekstuhebrajskiego,wykazałyjednakdośćzasadniczeróżnicemiędzy
oryginałemaprzekładem,awłaściwieprzekładami(ikolejnymiadaptacjami).
Przekładniniejszyopierasięwzasadzienatradycyjnychrękopisachgreckich,
znalezionefragmentyhebrajskiesłużąjedyniedousuwanianiejasności.Wydaje
się,żeprzekładgreckipochodzizniecoinnej(niekiedylepszej)postacitekstu,
niżgoreprezentująznalezioneurywkihebrajskie,takżeniejednolite.

Autorzamierzałdaćczytelnikomrodzajpraktycznejfilozofii,łatwo

stosowalnejwżyciu,aopartejnatradycyjnejreligijnościdawniejszychpismST
ihistoriiLuduBożego.Wksiędzemożnawyróżnićdwiewiększeczęści:Syr
1,1-Syr42,14;orazSyr42,15-Syr51,30.Pierwszamacharakterantologiczny,
zawieraszeregluźnopowiązanychwskazówekmądrościowychinapomnień,
niekiedyzestawionychwrelacjidostanulubwiekuczłowieka.Występujetunie
tylkoszereghymnów,modlitwirefleksji,aleispekulacjinatematpochodzenia
mądrości,którazaczynaprzybieraćpewnecechyosobowe.Bardzoważnym
źródłemreligijnościtamtegookresujestidealnyobrazuczonegowPismachw
Syr38,24-Syr39,11.TaczęśćksięgiprzypominadośćżywoKsięgęPrzysłów
takwstarszejjejczęści,jakiwPrzrozdz.1-9[->Prz1,1].Drugaczęśćma
charakterbardziejhymniczny:wysławiamądrośćprzejawiającąsięw
stworzeniu,awSyr44,1-Syr50,26przechodziw"PochwałęOjców",tj.w
antologicznezestawieniemądrościprzejawiającejsięwwybitnychmężach
historiiwybranegonarodu.ZakończeniestanowimodlitwaSyrachaoraz
alfabetyczniezbudowanewezwaniedomądrości.Podwzględemdoktrynalnym
księgazawieraideałymądrościoweietycznejudaizmu(umiarkowanie,
dobroczynność,ofiara,czystośćireligijnapostawapraktyczna),zktórychwiele
podjąłidowartościowałNowyTestament.

Syr-Prolog

Prolog-jestdziełemtłumacza;niewchodzącwskładksięgi,niejestpismemnatchnionym.

1

Prawo,Prorocyici,którzyponichprzyszli,

zostawilinamliczneiwielkie[dzieła]wdziedzinienaukiimądrości,
zacoIzraelowinależysięchwała.
Potrzebaprzeto,bynietylkoci,coumiejączytać,bylionichdobrze
pouczeni,

5

aleteżżebyiuczniowiedlaobcychstalisiępożyteczni

przezmowyipisma.
Dziadekmój,Jezus,kiedyoddałsiępełniejszemupoznaniu
Prawa,Prorokóworazinnychksiągojczystych

10

inabrałwnichdoskonałejbiegłości,

samteżzapragnąłnapisaćcośzdziedzinynaukiimądrości,
abyludzieżądniwiedzysamiprzeztowszystkosięwzbogacili,
ajeszczebardziej,abycośdodalidoniejprzezżyciezgodnez
Prawem.

15

Proszęwięc

zżyczliwościąiuwagą
zabieraćsiędoczytania,
awybaczyćwtychmiejscach,
gdziebysiękomuwydawaćmogło,

20

żemimonaszejusilnejpracynadtłumaczeniem,niemogliśmy

dobraćodpowiedniegowyrażenia:
albowiemniemajątejsamejmocy
słowaczytanewjęzykuhebrajskim,coprzełożonenainnąmowę.
Nietylkotaksięga,
alenawetsamoPrawoiProroctwa,

25

iinneksięgi

czytanewswoimjęzykuwykazująniemałąróżnicę.
Gdywtrzydziestymósmymroku[panowania]królaEuergetesa

przybyłemdoEgiptu
itamzamieszkałem,
znalazłemodpisksięgi,
zawierającynieprzeciętnąnaukę.

30

Czułemsięzmuszonydołożyćusilnegostaraniairzetelnejpracy,aby

tęksięgęprzetłumaczyć.
Poświęciłemwielebezsennychnocyinauki,
abywtakimprzeciąguczasu,
jakibyłpotrzebny,wydaćwykończonąksięgę
dlatych,wśródktórychprzebywamiktórzychcielibysięczegoś
nauczyć,
asąprzygotowanidożycia
wedługPrawawdziedzinieobyczajów.

Syr1

Tajemnicamądrości

1

CałamądrośćodPana[pochodzi]izNimjestnawieki.

2

Piasek

morski,kropledeszczuidniwiecznościktóżmożepoliczyć?

3

Wysokośćnieba,szerokośćziemi,przepaśćimądrośćktóżpotrafi

zbadać?

4

Jakopierwszaprzedwszystkimstworzonazostałamądrość,

arozumroztropny[jest]odwieków.

1,4-Por.Syr24,8n;Prz8,22;Ba3,32-38.Wlgiprzekł.staroż.mają:"5ZdrojemmądrościjestsłowoBożenawysokości,adrogijej-toprzykazaniawieczne".

5

-(patrz:przyp.dow.4)

6

Korzeńmądrościkomużzostałobjawiony,adziełajej

wszechstronnychumiejętnościktóżpoznał?

1,6-Częśćrkpmanastępującywiersz7:"Wiedzamądrościkomużzostałaobjawionaiktóżpojąłjejmnogiedoświadczenie".

7

-(patrz:przyp.dow.6)

8

JestJedenmądry,cobardzolękiemprzejmuje,

Zasiadającynaswoimtronie.

9

ToPanjąstworzył,przejrzał,policzyłi

wylałjąnawszystkieswedzieła,

10

nawszystkiestworzeniajakoswój

dar,atych,coGomiłują,hojniewniąwyposażył.

BojaźńBoża

11

BojaźńPańska–tochwałaichluba,weseleikoronaradosnego

uniesienia.

1,11-Wrozumieniuautorajesttoźródłoreligijnościprzejawiającejsięwpraktykowaniuprawdziwejpobożności.

12

BojaźńPańskacieszyserce,dajewesele,radośćidługieżycie.

13

Temu,ktosięboiPana,będziedobrzenaostatku,awdniuswej

śmiercibędziebłogosławiony.

14

Początkiemmądrościjestbojaźń

Pana,idlatych,którzysą[Mu]wierni,wrazznimizostałastworzona
włoniematki.

1,14-Mądrość,zdaniemautora,jestdaremwłasnym,którywierniotrzymająrazemzżyciem.

15

Założyłauludzifundamentwieczny,auichpotomstwaznajdzie

zaufanie.

16

PełniąmądrościjestbojaźńPana,któryupoiichowocami

swoimi.

1,16-Tzn.bogobojnych.

17

Całyichdomnapełnipożądanymidobrami,aspichlerzeswymi

płodami.

18

Koronąmądrości–bojaźńPańska,którasprawia,że

kwitniepokójiczerstwezdrowie.

19

<A[Pan]jąprzejrzał,policzył>.

Wiedzęipoznanierozumujakdeszczwylałipowiększyłchwałętych,
cojąposiadają.

20

KorzeniemmądrościjestbojaźńPańska,ajej

gałęziamidługieżycie.

1,20-Długowiecznośćnagrodązamądrość.Przekł.staroż.mają:"21BojaźńPańskaoddalagrzechy,aktosięjejtrzyma,odwracagniew".

21

-(patrz:przyp.dow.20)

Cierpliwośćiopanowaniesiebie

22

Niesłusznygniewniemożebyćusprawiedliwiony,przebranie

miarywgniewiejestjegoupadkiem.

1,22-Tzn.gniewliwego

23

Cierpliwydoczasudoznaprzykrości,alepóźniejradośćdla

niegozakwitnie.

24

Doczasubędzieukrywaćswojesłowa,awargi

wieluwychwalaćbędąjegorozum.

Mądrośćiprawośćcharakteru

25

Wskarbcachmądrościsąpouczająceprzypowieści,w

grzesznikuzaśpobożnośćbudziodrazę.

26

Jeżelipożądaszmądrości,

zachowujprzykazania,aPancięniąobdarzy.

27

Albowiemmądrośći

wychowanietobojaźńPana,awwiernościiłagodnościmaOn
upodobanie.

28

NieodwracajsięodbojaźniPanainieprzystępujdo

Niegozsercemchwiejnym!

29

Niebądźobłudnikiemwobecludzii

zwracajuwagęnaswojewargi!

30

Niewywyższajsiebie,abyśnie

upadłiniesprowadziłhańbynaswojąduszę.Panodkryjewszystkie
twetajemniceipośródzgromadzeniacięponiży,dlategożenie
doszedłeśdobojaźniPańskiej,asercetwepełnejestzdrady.

Syr2

BojaźńBożawdoświadczeniach

1

Dziecko,jeślimaszzamiarsłużyćPanu,przygotujswąduszęna

doświadczenia!

2

Zachowajspokójsercaibądźcierpliwy,anietrać

równowagiwczasieutrapienia!

3

PrzylgnijdoNiegoinieodstępuj,

abyśbyłwywyższonywtwoimdniuostatnim.

4

Przyjmijwszystko,co

przyjdzienaciebie,awzmiennychlosachponiżeniabądź
wytrzymały!

5

Bowogniupróbujesięzłoto,aludzimiłychBogu–w

piecuponiżenia.

2,5-Por.Mdr11,5-23;Rz5,3;Jk1,2-4.PrzeciwnościsąszkołącnótidowodemmiłościBożej;por.Tb12,13;Jdt8,25-27;Prz3,12;Mdr11,8-15.

6

BądźMuwierny,aOnzajmiesiętobą,prostujswedrogiiJemu

zaufaj!

7

KtórzyboiciesięPana,oczekujcieJegozmiłowania,nie

zbaczajciezdrogi,abyścienieupadli.

8

KtórzyboiciesięPana,

zawierzcieMu,anieprzepadniewaszazapłata.

9

Którzyboiciesię

Pana,spodziewajciesiędobra,wiecznegoweselaizmiłowania!

10

Popatrzcienadawnepokoleniaizobaczcie:ktozaufałPanu,azostał

zawstydzony?AlboktotrwałwbojaźniPańskiej,azostał
opuszczony?AlboktowzywałGo,aOnnimwzgardził?

11

Dlategoże

Panjestlitościwyimiłosierny,odpuszczagrzechyiwybawiawczasie
ucisku.

12

Biadasercomtchórzliwym,rękomopuszczonymi

grzesznikowichodzącemudwiemaścieżkami.

13

Biadasercu

zniechęconemu;ponieważniemaufności,niedoznaopieki.

14

Biada

wam,którzystraciliściecierpliwość,cóżuczynicie,kiedyPanwas
nawiedzi?

15

KtórzysięPanaboją,odJegosłówsięnieodwrócą,a

miłującyGodrógJegobędąprzestrzegali.

16

KtórzysięPanaboją,

będąszukaćJegoupodobania,amiłującygowPrawieznajdą
nasycenie.

17

KtórzysięPanaboją,przygotująsweserca,aprzed

obliczemJegouniżąswedusze.

18

WpadnijmyraczejwręcePananiż

wręceludzi;jakajestbowiemJegowielkość,takieteżimiłosierdzie.

2,18-Por.2Sm24,14;1Krn21,13.

Syr3

Obowiązkiwzględemrodziców

1

Mnie,ojca,posłuchajcie,dzieci,itakpostępujcie,abyściebyły

zbawione.

2

AlbowiemPanuczciłojcaprzezdzieci,aprawamatkinad

synamiutwierdził.

3

Ktoczciojca,zyskujeodpuszczeniegrzechów,

4

a

ktoszanujematkę,jakbyskarbygromadził.

5

Ktoczciojca,radość

miećbędziezdzieci,awczasiemodlitwybędziewysłuchany.

6

Kto

szanujeojca,długożyćbędzie,aktoposłusznyjestPanu,da
wytchnienieswejmatce;

7

jakpanomsłużytym,cogozrodzili.

8

Czynemisłowemczcijojcaswego,abyspoczęłonatobiejego

błogosławieństwo.

9

Albowiembłogosławieństwoojcaumacniadomy

dzieci,aprzekleństwomatkiwywracafundamenty.

10

Nieprzechwalaj

sięniesławąswegoojca,albowiemniesławaojcaniejestdlaciebie
chwałą.

11

Chwałabowiemczłowiekapłyniezeczciojca,amatkaw

niesławiejestujmądladzieci.

12

Synu,wspomagajswegoojcaw

starości,niezasmucajgowjegożyciu.

13

Ajeślibynawetrozum

stracił,miejwyrozumiałość,niepogardzajnim,choćjesteśwpełni
sił.

14

Miłosierdziewzględemojcaniepójdziewzapomnienie,w

miejscegrzechówzamieszkauciebie.

3,14-Hebr.:"będzieofiarązadośćuczynieniazagrzechy".

15

Wdzieńtwegouciskuwspomnisięotobie,jakszronwpiękną

pogodę,takrozpłynąsiętwojegrzechy.

16

Ktoporzucaojcaswego,jest

jakbluźnierca,aprzeklętyprzezPana,ktopobudzadogniewuswą
matkę.

Pokora

17

Synu,złagodnościąprowadźswesprawy,a[każdy],ktojest

prawy,będziecięmiłował.

18

Imwiększyjesteś,tymbardziejsię

uniżaj,aznajdzieszłaskęuPana.

3,18-Por.Prz3,34;Mt20,26nn;Mt23,11n;Łk18,14;Flp2,3.5-11;Jk4,6.10.WrkpkodeksSdodaje:"19Wielujestwyniosłychipysznych,leczOnobjawiaswetajemnicecichym".Por.

Mt11,25;par.

19

-(patrz:przyp.dow.18)

20

WielkajestbowiempotęgaPanaiprzezpokornych

bywachwalony.

21

Nieszukajtego,codlaciebiezbytciężkie,aninie

badajtego,cozbyttrudnedlaciebie.

22

Otymrozmyślaj,coci

nakazano,borzeczyzakryteniesącipotrzebne.

23

Nietrudźsię

niepotrzebnienadtym,cosiłytwojeprzekracza–więcej,niżzniesie
rozumludzki,zostałociobjawione.

24

Wielubowiemdomysłyichw

błądwprowadziłyiozłeprzypuszczeniapotknęłysięichrozumy.

3,24-Kilkarkpdodaje:"25Niemającźrenic,będzieszpozbawionyświatła,niemającudziałuwmądrości,niechwalsięnią".

25

-(patrz:przyp.dow.24)

Pycha

26

Sercezatwardziałenaostatkudoznaklęski,amiłujący

niebezpieczeństwoodniegozginie.

3,26-Tzn.zatwardziałewzłu;"zuchwalec"-popr.wgsyr.;gr.:"grzesznik".

27

Sercezatwardziałeprzygniotąutrapienia,agrzesznikbędzie

dodawałgrzechdogrzechu.

28

Nachorobępyszałkaniemalekarstwa,

albowiemnasieniezłazapuściłownimkorzenie.

29

Sercerozumnego

rozważaprzypowieść,auchosłuchacza–topragnieniemędrca.

30

Wodagasipłonącyogień,ajałmużnagładzigrzechy.

31

Kto

dobrodziejstwamiodpłaca,pamiętaotym,cobędziepotem,aw
chwili,gdyupadnie,znajdziepodporę.

Syr4

1

Dziecko,niepozbawiajbiedaka[możliwości]życiaioczu

potrzebującychniemęczzwlekaniem!

2

Niezasmucajduszygłodnego

iniepobudzajdogniewuczłowiekawjegoniedostatku!

3

Serca

rozgniewanegowwiększyzamętniewprowadzajiniezwlekajz
datkiemdlapotrzebującego!

4

Nieodpychajproszącegowucisku,aod

ubogiegonieodwracajoblicza!

5

Nieodwracajoczuodproszącegoi

niedawajczłowiekowipowodu,abycięprzeklinał.

6

Gdybowiem

przeklniecięwgoryczyduszy,Ten,cogostworzył,wysłuchajego
życzenia.

7

Czyńsiebiegodnymmiłościzgromadzenia,aprzed

możnymskłaniajgłowę!

8

Nakłońuchakubiednemuiłagodnie

odpowiedzmupozdrowieniem.

9

Wyrwijkrzywdzonegozrąk

krzywdzącego,agdysądzićbędziesz,niebądźmałoduszny!

10

Bądź

jakbyojcemdlasierot,ajakbymężemdlaichmatki,astanieszsię
jakbysynemNajwyższego,imiłowaćcięOnbędziebardziejniż
twojamatka.

ZasadypostępowaniaMądrości

11

Mądrośćwywyższaswychsynówimapieczęnadtymi,którzy

jejszukają.

4,11-Por.Prz1,33;Prz3,13-18;Prz8,12-21.

12

Ktojąmiłuje,tenmiłujeżycie,aci,którzydlaniejranowstaną,

napełniąsięweselem.

13

Ktojąposiądzie,odziedziczychwałę,agdzie

onawejdzie,tamPanbłogosławi.

14

Którzyjejsłużą,oddającześć

Świętemu,amiłującychjąPanbędziemiłował.

15

Ktojejsłucha,

sądzićbędzienarody,aktodoniejsięprzykłada,będzietrwał
bezpiecznie.

16

Ktojejzaufa,tenjąodziedziczyiposiadaćjąbędąjego

potomkowie.

17

Zpoczątkupowiedziegotrudnymidrogami,bojaźniąi

strachemgoprzejmie,zadamubólswojąnauką,ażnabierzezaufania
dojegoduszyiwypróbujegoprzezswenakazy;

18

następniepowróci

doniegopodrodzegładkiejirozradujego,iodkryjemuswe
tajemnice.

19

Ajeślibyzszedłnabezdroża,opuścigoiwydago

potężnejklęsce.

Wstydiwzglądludzki

20

Uważajnaokolicznościistrzeżsięzłego,aniebędzieszsię

wstydziłsamegosiebie.

21

Jestbowiemwstyd,cogrzechsprowadza,i

wstyd,któryjestchwałąiłaską.

22

Niemiejwzględunaosobęze

szkodądlaswejduszyiniewstydźsięażtak,bytobyłotwoim
upadkiem.

23

Niepowstrzymujmowy,gdyjejpotrzeba,

24

mądrość

bowiempoznajesięzmowy,awykształcenie–zesłówjęzyka.

25

Nie

sprzeciwiajsięprawdzie,alewstydźsięswegobrakuwykształcenia!

26

Niewstydźsięwyznaćswychgrzechów,aniezmagajsięzprądem

rzeki!

4,26-StaraćsięukryćgrzechyprzedBogiem-totruddaremny.

27

Niepłaszczsięprzedczłowiekiemgłupiminiekierujsię

względemnaosobęwładcy.

Prawdaidobroć

28

Ażdośmiercistawajdozapasówoprawdę,aPanBógbędzie

walczyłzaciebie.

29

Niebądźodważnywjęzyku,agnuśnyileniwyw

swychczynach.

30

Niebądźjaklewwewłasnymdomu,nie

podejrzewajdomownikówzurojonychprzyczyn.

31

Niemiejręki

wyciągniętejdobrania,adooddawania–zamkniętej.

Syr5

Bogactwaizuchwałość

1

Niepolegajnaswychbogactwachiniemów:Onemiwystarczą.

5,1-Por.Syr11,24;Łk12,15-21;Ap3,17.

2

Niedajsięuwieśćżądzomisile,byiśćzazachciankamiswego

serca.

3

Niemów:Któżmanademnąpanować?AlbowiemPanzcałą

pewnościąwymierzy[ci]sprawiedliwość.

4

Niemów:Zgrzeszyłemi

cóżmisięstało?AlbowiemPanjestcierpliwy.

5

Niebądźbezobawy

codoprzebaczenia,byśmiałdodawaćgrzechdogrzechu.

6

Niemów:

WielkiejestJegomiłosierdzie,zgładzimnóstwomoichgrzechów!U
Niegobowiemjestmiłosierdzie,aleigniew,anagrzeszników
spadnieJegozapalczywość.

7

NieodwlekajnawróceniadoPanaani

nieodkładajzdnianadzień;naglebowiemgniewJegoprzyjdziei
zginieszwczasieodpłaty.

8

Niepolegajnabogactwach

niesprawiedliwienabytych,niccibowiemniepomogąwdniuklęski.

Kulturajęzyka

9

Nieprzewiewajzbożaprzykażdymwietrzeaniniechodźpo

każdejścieżce,takbowiem[czyni]grzesznikodwoistejmowie.

5,9-Tzn.taki,którycoinnegomyśli,acoinnegomówi.

10

Twardostójprzyswymprzekonaniuijednoniechbędzietwe

słowo!

11

Bądźskorydosłuchania,aodpowiadajponamyśle.

12

Jeśli

znaszsięnarzeczy,odpowiedzbliźniemu,ajeślinie,rękępołóżna
ustach!

13

Wmowiejestchwałainiesława,ajęzykczłowieka[bywa]

jegoupadkiem.

14

Bacz,abyśniebyłnazwanyoszczercą,inie

zastawiajswymjęzykiemsideł.Bonazłodzieja[spada]hańba,a
surowepotępienienaczłowiekaodwoistejmowie.

15

Nieuchybiajani

wwielkich,aniwmałychrzeczach,iniestawajsięwrogiem,zamiast
byćprzyjacielem;jakbowiemzłeimięodziedziczyhańbęinaganę,
takrównieżgrzesznikodwoistejmowie.

Syr6

Panowanienadsobą

1

-(patrz:przyp.dow.2)

2

Niewywyższajsamegosiebiewzamiarachswej

duszy,bytwojaduszaniezostałaporwanajakbawół.

6,2-WwieluwydaniachSyr5,15botrzymujeoznaczenie:Syr6,1.Stądpozornybrakwiersza.Tekstzresztąskażony.

3

Liściezmarnujesz,owocezniszczyszipozostanieszjakuschłe

drzewo.

4

Złaskłonnośćzgubitego,któryjejnabył,iuczynigo

pośmiewiskiemdlajegowrogów.

Przyjaciele

5

Miłamowaprzyciągaprzyjaciół,ajęzykuprzejmy–miłesłowa.

6

Żyjącychztobąwpokojuniechbędziewielu,aledoradców–jeden

natysiąc!

7

Jeżelichceszmiećprzyjaciela,zdobądźgopopróbie,a

niezbytszybkomuzaufaj!

8

Bywabowiemprzyjaciel,aletylkona

czasjemudogodny,niepozostanienimwdzieńtwegoucisku.

9

Bywa

przyjaciel,któryprzechodzidonieprzyjaźniiwyjawiawaszspórna
twojąhańbę.

10

Bywaprzyjaciel,aletylkojakotowarzyszstołu,nie

pozostanienimwdniutwegoucisku.

11

Wpowodzeniutwoimbędzie

jak[drugi]ty,zdomownikamitwymibędziewzażyłości.

12

Jeślizaś

zostanieszponiżony,stanieprzeciwtobieiskryjesięprzedtwym
obliczem.

13

Oddalsięodswoichnieprzyjaciół,amiejsięnabaczności

przedswymiprzyjaciółmi.

14

Wiernyprzyjacielpotężnąobroną,ktogo

znalazł,skarbznalazł.

15

Zawiernegoprzyjacielaniemaodpłatyani

równejwagizawielkąjegowartość.

16

Wiernyprzyjacieljest

lekarstwemżycia;znajdągobogobojni.

Zdobywaniemądrości

17

Bogobojnydobrzepokierujeswojąprzyjaźnią,bojakijeston,

takiijegoprzyjaciel.

18

Dziecko,odmłodościtroszczsięokarność,a

dosiwiznyznajdzieszmądrość.

19

Jakoraczisiewcaprzystępujdoniej

iczekajnadobrejejplony;trochęsięutrudzisz,pracującnadnią,a
wnetbędzieszspożywałjejowoce.

20

Jakżebardzosurowajestdla

nieuków,alekkoduchwniejniewytrwa.

21

Jakpotężnykamieńpróby

goprzytłoczyiniebędziezwlekałzjejodrzuceniem.

6,21-Duży,okrągłykamień,którymmłodzież,przezpodnoszenie,próbowałaswychsił.

22

Mądrośćbowiemjestwzgodziezeswąnazwąiniedlawielu

jestdostrzegalna.

6,22-Hebr.termintuużytywiążesięzczynnościami:"pouczać","karać","zwracaćuwagę".Mądrośćtakpojętanakładapewnewięzy,krępujezłeskłonności,dlategowieluniechcejej

dostrzec.

23

Słuchaj,dziecko,iprzyjmijmojąmyśl,aradymojejnie

odrzucaj!

24

Włóżnogiwjejdyby,aszyjęwjejobrożę!

25

Poddajswój

karkidźwignijją,aniezżymajsięnajejwięzy!

26

Całądusządoniej

podejdźidrógjejprzestrzegajzewszystkichsił!

27

Idźwjejśladyi

szukaj,adacisiępoznać,gdyzaśjąposiądziesz,nieporzucajjej!

28

Nakoniecbowiemznajdzieszwniejodpoczynek,atocisięw

radośćobróci.

29

Dybyjejbędądlaciebiepotężnąosłoną,aobrożajej

–szatązaszczytną.

30

Złotabowiemjestnaniejozdoba,awięzyjej

splecionezfioletowejpurpury.

6,30-Wghebr.

31

Jakszatęzaszczytnąjąprzywdziejesz,jakwieniecradości

włożysznasiebie.

32

Dziecko,jeżelizechcesz,będzieszwykształcony,

jeślisięprzyłożysz,zdolnybędzieszzrobićwszystko.

33

Jeżeli

będzieszlubiłsłuchać,nauczyszsię,ijeślinakłoniszucha,będziesz
mądry.

34

Stańnazgromadzeniustarszych:ajeśliktośjestmądry,

przyłączsiędoniego!

35

ChętniesłuchajwszelkiejmowyBożej,a

przysłowiarozumneniechnieujdątwejuwagi!

36

Jeżeliujrzyszkogoś

mądrego,jużodwczesnegoranaidźdoniego,astopatwojaniech
ścieraprogidrzwijego!

37

RozmyślajnadzarządzeniamiPanaido

Jegoprzykazańzawszepilniesięprzykładaj!Onsamumocnitwe
serce,aupragnionamądrośćbędziecidana.

Syr7

Różneprzestrogiirady

1

Nieczyńzła,abycięzłoniepochłonęło.

2

Odstąpod

nieprawości,aonaodstąpiodciebie.

3

Synu,niesiejwbruzdy

niesprawiedliwości,azłaniebędzieszżąłsiedmiokrotnie.

4

Nieszukaj

władzyuPanaanizaszczytnegomiejscaukróla!

7,4-NiedobrąjestrzecząstaraćsięoznaczenietakuBoga,jakiiuwładcówziemskich:należyprzyjąćto,coBógdaje.

5

NieusprawiedliwiajsięprzedPaneminiestarajsięuchodzićza

mądregoprzedkrólem!

6

Niestarajsięzostaćsędzią,bomożenie

zdołaszwykorzenićniesprawiedliwości,możezlęknieszsięoblicza
władcyinaszwanknaraziszswojąprawość.

7

Niewykraczajprzeciw

ludowimiastaaninieponiżajsiebiewobectłumu.

8

Niewikłajsięw

grzechdwukrotnie,albowiemizajedenniebędzieszwolnyodkary.

9

Niemów:Wejrzynawielkąliczbęmychdarów,akiedyzłożęofiarę

BoguNajwyższemu,przyjmieją.

10

Niechniezabraknieufnościw

twejmodlitwieiniezaniedbujczynićjałmużny!

11

Nienaśmiewajsięz

człowieka,którywduszymagorycz,jestbowiemKtoś,ktoponiża,
aleiwywyższa.

12

Przeciwbratunieuprawiajkłamstwaaninieczyń

podobniewobecprzyjaciela!

13

Niechciejsięposługiwaćżadnym

kłamstwem,albowiemtrwaniewnim[niewyjdzie]nadobre.

14

Na

zgromadzeniustarszychniebądźgadatliwy,awmodlitwieswejnie
powtarzajsłowa.

15

Nieczujwstrętudopracyuciążliwejidouprawy

roli,którejTwórcąjestNajwyższy.

16

Niedoliczajsiebiedomnóstwa

grzeszników,pamiętaj,żegniewkarzącyniezwleka.

17

Upokórz

bardzoswąduszę,albowiemkarądlabezbożnychogieńirobak.

7,17-Por.Jdt16,17;Iz66,24;Mk9,43-48.

18

Niewymieniajprzyjacielazapieniądzeanibrataprawdziwego

zazłotozOfiru.

19

Nieoddalajsięodżonymądrejidobrej,albowiem

jejżyczliwośćcenniejszaniżzłoto.

20

Niekrzywdźsługirzetelnie

pracującegoaninajemnikaoddającegosięzajęciuzcałejduszy!

21

Duszatwaniechmiłujerozumnegosługę,iniepozbawiajgo

wolności!

Dzieciiżona

22

Posiadaszstada?Doglądajich,ajeślimaszznichpożytek,

niechzostanąprzytobie!

23

Maszdzieci?Wychowujje,zginajimkarki

odmłodości!

24

Maszcórki?Czuwajnadichciałem,atwarzy

pogodnejimnieukazuj!

7,24-Tzn.niebądźzbytniopobłażliwym.

25

Wydajzamążcórkę,adokonaszwielkiegodzieła,aledajją

mądremumężowi!

26

Maszżonęwedługtwegoupodobania,nie

odrzucajjej,aleznienawidzonejnieobdarzajzaufaniem.

Rodzice

27

Zcałegosercaczcijswegoojca,aboleścirodzicielkinie

zapominaj!

7,27-Por.Wj20,12;Tb4,3n.

28

Pamiętaj,żeonicięzrodzili,cóżimzwróciszzato,coonitobie

dali?

Kapłani

29

ZcałejduszybójsięPanaiszanujJegokapłanów!

30

Zcałejsiły

miłujTego,cocięstworzył,isługJegonieopuszczaj!

31

BójsięPanai

oddawajcześćkapłanowi,oddajczęśćmunależną,jakcinakazano:
pierwocinyzofiaryprzebłagalnej,darłopatekzofiaryoczyszczeniai
pierwocinyrzeczyświętych.

7,31-WedługPrawapewneczęściofiaryprzypadałykapłanom;por.Wj29,28;Kpł2,3;Kpł10,14n;Pwt12,19;Pwt18,1-8;1Tm5,17n;stąd"rzeczyświęte"-przeznaczonedlaświątynii

kapłanów.

Biedniidoświadczeni

32

Wyciągnijrękędoubogiego,abytwojebłogosławieństwobyło

pełne.

33

Miejdarłaskawydlakażdego,ktożyje,anawetumarłemu

nieodmawiajłaski!

7,33-Oobowiązkachwzględemzmarłychpor.2Sm21,10-14;Tb1,17n;Tb12,12n;2Mch12,39-45.

34

Nieodsuwajsięodpłaczącychismućsięzzasmuconymi!

35

Nie

ociągajsięzodwiedzeniemchoregoczłowieka,albowiemzatakie
[czyny]będącięmiłować.

Roztropnośćizastanowienie

36

Wewszystkichswoichsprawachpamiętajoswymkońcu,a

nigdyniezgrzeszysz.

Syr8

1

Niesprzeczajsięzczłowiekiempotężnym,abyśprzypadkiem

niewpadłwjegoręce.

2

Nieprowadźsporuzczłowiekiembogatym,

bynieprzeważyłcię[złotem].Złotobowiemzgubiłowieluiserca
królówuwiodło.

3

Niesprzeczajsięzczłowiekiemgadatliwyminie

dorzucajdrewdojegoognia!

4

Unikajżartówzprostakiem,abytwoi

przodkowieniebyliznieważani.

5

Nieczyńwyrzutówczłowiekowi,

cosięodwracaodgrzechu,pamiętaj,żewszyscyjesteśmygodnikary.

8,5-Por.Mt7,1-5;Rz3,9-19;Ef2,3;1J1,8nn.

6

Nieuwłaczajczłowiekowiwjegostarości,albowiemiznas

niektórzysięzestarzeją.

7

Niecieszsięzłośliwie,żektośumarł,

pamiętaj,żewszyscypomrzemy.

8

Niegardźopowiadaniemmędrców,

aprzyłóżsiędoichprzypowieści,albowiemodnichnauczyszsię
biegłości,ijaktrzebapełnićsłużbęuwładców.

9

Nieodsuwajsięod

opowieścistarców,albowiemioninauczylisięichodswoichojców;
odnichitynauczyszsięrozumu,bywczasiepotrzebydać
odpowiedź.

10

Nierozpalajwęgligrzesznika,abyśsięniezapaliłw

ogniuichpłomienia.

11

Niestawiajczołaszydercy,abyniezastawił

sidłanatweusta.

8,11-Popr.wghebr.;gr.;"dlaust".

12

Niepożyczajczłowiekowimożniejszemuodsiebie,ajeślibyś

pożyczył,uważajsięzatakiego,którystracił.

13

Nieręczponadswoją

możliwość,ajeśliporęczyłeś,troszczsię,jakmaszspłacić.

14

Nie

prawujsięzsędzią,bowedługjegouznaniawydadząwyrok
przysądzający.

15

Niewyruszajwdrogęześmiałkiem,abyciniebył

ciężarem;onbowiemwedługswejwolibędziepostępowaćimógłbyś
zginąćprzezjegoszaleństwo.

16

Niewadźsięzpopędliwyminie

wędrujznimprzezpustynię,albowiemkrewnicnieznaczywjego
oczach,azabijeciętam,gdzieniebędziepomocy.

17

Niezasięgajrady

ugłupca,boniepotrafirozmowyzachowaćwtajemnicy.

18

Wobec

obcegoniezdradzajtajemnic,niewieszbowiem,cowymyśli.

19

Nie

otwierajswegosercakażdemuczłowiekowi,abycinieodmówił
życzliwości.

Syr9

Kobiety

1

Niepodejrzewajswejżony,byśnienauczyłjejzłego

postępowaniaprzeciwtobie.

2

Niezaprzedawajkobiecieswejduszy,

bysięniewyniosłanadtwojąwładzę.

3

Niewychodźnaspotkanie

kobietyrozpustnej,byśniewpadłwjejsidła.

9,3-Por.Prz7,6-27;Prz23,27;Prz29,3.

4

Nieprzebywajdługozgrającąnalirze,byjejzakusycięnie

usidliły.

5

Niewpatrujsięwdziewicę,abyśprzypadkiemnieponiósł

karzjejpowodu.

9,5-Przewidzianychzauwiedzenie:Wj22,15n;Pwt22,28n.

6

Nieoddawajduszynierządnicom,abyśniestraciłswego

dziedzictwa.

9,6-Por.Prz6,26;Prz29,3;Łk15,13.30.

7

Nierozglądajsiępoulicachmiastaaniniewałęsajsiępojego

pustychzaułkach.

8

Odwróćokoodpięknejkobietyiniewpatrujsięw

cudząpiękność.Przezpięknośćkobietywielupobłądziło,przeznią
miłośćrozpalasięjakogień.

9

Zkobietązamężnąnigdyrazemnie

siadajaninieucztujzniąprzywinie,abyprzypadkiemtwaduszanie
skłoniłasiękuniej,byśprzeznamiętnośćniepoślizgnąłsięażdo
zagłady.

9,9-ZacudzołóstwoPrawokarałośmiercią:Kpł20,10;Pwt22,22.

Obcowaniezludźmi

10

Nieporzucajstaregoprzyjaciela.Nowyznimniejestnarówni.

Przyjacielnowyjestjaknowewino,gdysięzestarzeje,z
przyjemnościąjewypijesz.

11

Niezazdrośćchwałygrzesznikowi,nie

wieszbowiem,cozasmutnykoniecgoczeka.

12

Niemiejupodobania

wtym,cosiępodobabezbożnym,pamiętaj,żeniebędą
usprawiedliwieni–ażpoOtchłań.

13

Zdalabądźodczłowieka,coma

władzęzabijania,aniezaznaszobawyśmierci,jeślidoniego
podejdziesz,niedopuszczajsięwiny,bynieodebrałciżycia.
Pamiętaj,żechodziszwśródsidełipokrawędzimurówmiastasię
przechadzasz.

14

Wmiaręsiłstarajsięodgadnąć[myśli]bliźnich,a

naradzajsięzmądrymi!

15

Prowadźrozmowyzrozumnymi,akażda

twojamowaniechbędzieoPrawieNajwyższego.

16

Mężowie

sprawiedliwiniechbędątwoimiwspółbiesiadnikami,awbojaźni
Pańskiejniechbędzietwojaradość!

17

Dziękirękomrzemieślników

dziełozyskapochwałę,aprzywódcaluduokażesięmądryprzez
swojąmowę.

18

Będąsiębaliwmieścieczłowiekagadatliwego,a

porywczywmowieściągnienasiebienienawiść.

Syr10

Rządzenie

1

Mądrywładcaswójludwychowa,arządyrozumnegobędą

odznaczałysięładem.

2

Jakiwładcaludu,tacyijegoministrowie.Jaki

zwierzchnikmiasta,tacyiwszyscyjegomieszkańcy.

3

Królbez

wykształceniazgubiswójlud,adziękirozsądkowiwładcówzaludni
sięmiasto.

4

WrękuPanajestwładzanadziemiąiwewłaściwym

czasiewzbudziOndlaniejodpowiedniego[władcę].

5

WrękuPana

spoczywapowodzeniemęża,Onosobieprawodawcyudzielaswej
chwały.

Przeciwpysze

6

Zpowodużadnejkrzywdyniemiejżaludobliźniegoinicnie

czyńpodwpływemzuchwalstwa.

7

PychajestobmierzłaPanui

ludziom,atakżeniesprawiedliwośćuważajązaprzestępstwo.

8

Panowanieprzechodziznarodunanaródzpowodukrzywd,

bezprawiaibogactw.

9

Dlaczegopysznisięziemiaipopiół,skoroza

życiajeszczewyrzucaswewnętrzności?

10,9-PrawdopodobniealuzjadochorobyAntiochaIVEpifanesapor.2Mch9,5-10.

10

Długachorobaszydzizlekarza,aktodziśkrólem–jutroumrze.

10,10-Tekstpopr.wghebr.:LXX:"długa",coprzyjmująniektórzy.

11

Gdyczłowiekżyciezakończy,otrzymawdziedzictwie

zgniliznę,bestieirobaki.

12

Początkiempychyczłowiekajest

odstępowanieodPana,gdyodstępujejegoserceodswegoStwórcy.

10,12-Hebr.:"jestpotęgączłowieka:potemodchodzionsercemodStwórcy".

13

Albowiempoczątkiempychy–grzech,aktosięjejtrzyma,

zalanybędzieobrzydliwością.DlategoPanzesłałprzedziwnekaryi
takichdoszczętniewytracił.

14

Panwywróciłtronywładców,anaich

miejscuposadziłcichych.

15

Panwyrwałzkorzeniaminarody,anaich

miejscuzasadziłpokornych.

16

Panspustoszyłkrainynarodówi

zniszczyłjeażdofundamentówziemi.

17

Wyrwałjeznich,wytracił,a

pamięćonichwymazałzziemi.

18

Niedlaludzistworzonajestpycha

aniszalonygniewdlazrodzonychzniewiasty.

Ktojestgodzienczci?

19

Jakiepokoleniejestgodneczci?Pokolenieczłowieka.Jakie

pokoleniejestgodneczci?BojącysięPana.Jakiepokoleniejest
godnepogardy?Pokolenieczłowieka.Jakiepokoleniejestgodne
pogardy?Przekraczającyprzykazania.

20

Wśródbracigodzienczcijest

ichzwierzchnik,awoczachPana–ci,którzysięGoboją.

10,20-Niektórerkpmająw21:"PoczątkiemdobregoprzyjęciajestbojaźńPańska,apoczątkiemodrzuceniajestzatwardziałośćipycha".

21

-(patrz:przyp.dow.20)

22

Czytobogaty,czygodziensławy,czybiedny–

chlubąichbojaźńPańska.

23

Niejestsłusznąrzecząodmawiaćczci

ubogiemu,alemądremu,iniegodzisięszanowaćczłowieka
grzesznego.

24

Zwierzchnik,sędzia,władcasąpoważani,ależadenz

nichniejestwiększyodtego,którysięboiPana.

25

Słudzemądremu

służyćbędąwolni,amążrozumny[nato]niebędzieszemrał.

Pokoraiprawda

26

Niemędrkuj,gdymaszwykonaćswąpracę,inieprzechwalaj

sięwtrudnympołożeniu.

27

Lepszyjestten,którypracuje,aopływa

wewszystko,niżten,coprzechadzasiępoważany,aniemachleba.

28

Dziecko,zeskromnościądbajocześćdlaswejosobyioceniajsię

zgodniezeswąwartością.

29

Tego,ktogrzeszyprzeciwsamemusobie,

któżusprawiedliwiiktóżbędziepoważałtego,ktohańbisweżycie?

30

Ubogibędziepoważanyzpowoduswejwiedzy,abogaty–dzięki

swejzamożności.

31

Poważanywubóstwie,oileżbardziejbędzie

poważanywbogactwie,aktojestbezczciwbogactwie,oileż
bardziejbędzietakiwubóstwie.

Syr11

Niekierujsiępozorami

1

Mądrośćbiednegopodniesiemugłowęiposadzigomiędzy

możnymi.

2

Niewychwalajmężazpowodujegopięknościanisięnie

brzydźczłowiekiemzpowodujegowyglądu.

3

Małajestpszczoła

wśródlatającychstworzeń,leczowocjejmapierwszeństwopośród
słodyczy.

4

Niechlubsięszatami,którecięokrywają,awdniutwej

chwałyniebądźwyniosły;zdumiewającesąbowiemdziełaPanai
zakrytesprawyJegoprzedludźmi.

5

Wieluwładcówusiadłonaziemi,

aten,októrymniktniepomyślał,nosiłkoronę.

11,5-Wedłughebr.,syr.IWlg;gr.ma:"wieluwładcówusiadłonapodłodze(ziemi)".

6

Wielupanującychbardzozelżonoiludzisławnychwydanow

ręceobcych.

Potrzebarozwagi

7

Niegań,dopókiniezbadasz,najpierwsięzastanów,apotem

czyńwyrzuty.

8

Nieodpowiadaj,dopókiniewysłuchasz,awśrodek

słówniewpadaj!

9

Niewadźsięorzecz,któraciniejestkonieczna,i

niemieszajsiędosporugrzeszników!

10

Dziecko,niebierznasiebie

zbytwieluspraw,bojeślibędzieszjemnożył,niebędzieszbezwiny.I
choćbyśpędził,niedopędzisz,auciekając,nieumkniesz.

UfnośćwPanu

11

Niejedenpracuje,trudzisięiśpieszy,atymbardziejpozostajew

tyle.

12

Niejedensłabypotrzebujepomocy,brakmusiłiobfitujew

biedę,leczgdytylkooczyPanałaskawienaniegospojrzą,
wydźwignieOngozjegoponiżenia

13

ipodniesiemugłowę,awielu

zdumiejesiętym,cogospotkało.

14

Dobrainiedole,życieiśmierć,

ubóstwoibogactwopochodząodPana.

11,14-Por.1Sm2,6nn;Hi1,21;Hi2,10;Iz45,7.

15

-(patrz:przyp.dow.17)

16

-(patrz:przyp.dow.17)

17

DarPanajestzapewnionybogobojnym,a

Jegowolazawszesięziści.

11,17-PrzedtymwierszemwielerkporazWlgczyta:"15Mądrość,wiedzaiznajomośćPraw[są]odPana,miłośćdrogidobrychczynów[są]odNiego.16Błądimrokstworzonesądla

grzeszników,adlatych,którzysądumnizniegodziwości,nieszczęściabędątowarzyszamistarości".

18

Niejedensięwzbogaciłmozołemichciwością,aotojegoudział

wnagrodzie;

19

gdypowie:Znalazłemodpoczynekiterazmogęsię

żywićmoimidostatkami,niewie,ileczasuminie,azostawijeinnym
iumrze.

11,19-Por.Ps49[48],17-21;Łk12,16-20.

20

Trwajwswoimzawodzieibądźmuoddany,awswojejpracy

zestarzejsię!

11,20-Hebr.:"wzawodzie".

21

Niechcięwpodziwniewprawiajączynygrzesznika,ufajPanui

wytrwajwswymtrudzie,albowiemłatwąjestrzecząwoczachPana
prędkoiniespodzianiewzbogacićubogiego.

22

BłogosławieństwoPana

nagrodąbogobojnychiprędkoOnsprawi,żezakwitnieJego
błogosławieństwo.

23

Niemów:Czegopotrzebujęijakiedobrabędę

miałodtąd?

24

Niemów:Wystarczamsamsobieijakiezłomożemnie

odtądspotkać?

25

Wdniupomyślnościzapominasięoprzykrościach,

wdniuzaśprzykrościniepamiętasięopomyślności.

26

AdlaPana

łatwąjestrzecząwdzieńśmiercioddaćczłowiekowiwedługjego
postępowania.

27

Godzinanieszczęściapokrywazapomnieniem

dobrobyt,aprzykońcużyciawychodząnajawczynyczłowieka.

28

Przedśmierciąnikogonienazywajszczęśliwym,gdyżpoznajesię

człowiekadopieroujegokresu.

11,28-Tosamosłowohebr.,któreLXXiWlgtłumaczą"wdzieciachjego",czytamy"wostatniejchwili".

Roztropnaostrożność

29

Niewprowadzajdoswegodomukażdegoczłowieka,

różnorodnesąbowiempodstępyoszusta.

30

Jakkuropatwanaprzynętę

wklatce,taksercepysznego:jakszpiegwypatrujeupadku,

31

podając

dobrozazło,przygotowujezasadzkęinajlepszymtwympostępkom
przygania.

32

Odiskrystoswęglizajmujesięogniem,aczłowiek

niegodziwyczyhanakrew.

33

Strzeżsięczłowiekazłego,boknuje

niegodziwości,byniesprowadziłnaciebiehańbynazawsze.

34

Przyjmijobcegododomu,awtrącicięwzamieszanieioddalicięod

twoichnajbliższych.

Syr12

Dobreuczynki

1

Jeślimaszdobrzeczynić,zważ,komuczynisz,abędzieszmiał

wdzięcznośćzatwedobre[czyny].

2

Czyńdobrzebogobojnemu,a

otrzymasznagrodę,jeślinieodniego,toodNajwyższego.

3

Nie

będziedobrzetemu,ktowzłuprzebywa,anitemu,ktonieudziela
jałmużny.

4

Dawajbogobojnemu,aleniewspomagajgrzesznika.

5

Dobrzeczyńpokornemu,abezbożnemuniedawaj,odmówmu

swegochleba,aniedawajmu,abyprzypadkiemniewziąłgórynad
tobą.Znajdzieszwdwójnasóbzłozawszystkodobro,któremu
wyświadczyłeś.

6

GdyżiuNajwyższegobudząodrazęgrzesznicy,

wymierzyOnteżkarębezbożnym.

7

Dawajdobremu,anie

wspomagajgrzesznika.

12,1-7-Por.Mt5,43-48;Łk6,32-36;Łk14,12-14.

Prawdziwiiźliprzyjaciele

8

Przyjacielaniepoznajesięwpomyślności,wrógzaśnieukryje

sięwnieszczęściu.

9

Wpomyślnościnawetwrogowiesączłowiekowi

przyjaciółmi,awnieszczęściuoddalasięnawetprzyjaciel.

12,9-Popr.wghebr.

10

Niewierznigdytwemuwrogowi,jakbowiemspiżśniedzieje,

takijegoprzewrotność.

12,10-Sens:przewrotnośćnieprzyjacielaprędzejczypóźniejwyjdzienawierzch.Zwierciadłastarożytnebyłymetalowe.Hebr.:"dostrzeżeszresztki[rdzy]".

11

Chociażbysięuniżyłichodziłschylony,uważajnasiebiei

strzeżsięgo.Bądźwzględemniegojakten,cowyczyściłzwierciadło,
apoznasz,żedokońcapozostałozardzewiałe.

12,11-Sens:przewrotnośćnieprzyjacielaprędzejczypóźniejwyjdzienawierzch.Zwierciadłastarożytnebyłymetalowe.Hebr.:"dostrzeżeszresztki[rdzy]".

12

Niestawiajgoprzysobie,abycięnieodepchnął,asamniezajął

twegomiejsca.Niesadzajgopotwojejprawejstronie,abynieszukał
twegokrzesła,dopierowówczaszrozumiałbyśmowymoje,az
powodusłówmoichdoznałbyśwyrzutów.

13

Któżsięlitowaćbędzie

nadzaklinaczemukąszonymprzezżmijęinadtymiwszystkimi,
którzysięprzybliżajądodzikichzwierząt?

14

Podobnie–nadtym,

któryprzestajezgrzesznikiemibierzeudziałwjegogrzechach.

15

Przezpewienczaspozostanieztobą,ajeślisiępotkniesz,nie

wytrwa.

16

Wrógmasłodycznawargach,awsercuzamyślawtrącić

ciędodołu;

17

Jeżeliprzeciwnościprzyjdąnaciebie,znajdzieszgo

wtedypierwszegoprzysobieinibypomagając,podbijecipiętę.

18

Głowąpotrząsaćbędzie,klaskaćrękami,wielepodszeptywaći

zmieniaćwyraztwarzy.

Syr13

Przestawajzrównymisobie!

1

Ktodotykasmoły,tensiępobrudzi,aktozpyszałkiemprzestaje

–doniegosięupodobni.

2

Niebierzciężaruponadswojesiłyinie

stowarzyszajsięzmożniejszymibogatszymodsiebie.Cóżtoza
towarzystwogarnekglinianyzmetalowymkotłem?Gdytenuderzy,
skruszytamtego.

3

Bogatywyrządzakrzywdęisamsięzżyma,a

biedny,poniósłszykrzywdę,sampoprosioprzebaczenie.

4

Jeśli

będziesz[tamtemu]użyteczny,wykorzystaciebie,ajeślipopadniesz
wbiedę,tocięopuści.

5

Jeślicośmasz,będzieżyćztobąwprzyjaźnii

ograbicię,asamsięniezmartwi.

6

Jeślibędzieszmupotrzebny,

będziecięzwodzić,uśmiechaćsiędociebie,dawaćnadzieję,
przemawiaćpięknymisłowamiorazspyta:Czegopotrzebujesz?

7

Poniżycięprzezswojeuczty,ażcięograbidwalubtrzyrazy,na

konieccięwyśmieje,apotemzobaczycięiodwrócisię,ipokiwa
głowąnadtobą.

8

Uważaj,byśsięniedałzwieśćaniupokorzyć

wskutekswejbezmyślności.

9

Gdyjakiśmożnypancięwzywa,tysię

ukrywaj,atymusilniejbędziecięwzywał.

10

Niepchajsię,abycięnie

odsunięto,aniniestójzadaleko,żebyotobieniezapomniano.

11

Nie

odważajsięrozmawiaćznimjakzrównymaniniedowierzajjego
wielusłowom;swoimwielomówstwemwystawicięnapróbęiniby
uśmiechającsię,dokładniecięwybada.

12

Bezmiłosierdziajestten,kto

niezachowujedlasiebierozmów,zpewnościąnieoszczędzirazów
aniwięzów.

13

Zapamiętajtosobie,uważajpilnie,bosięprzechadzasz

wtowarzystwieswejzguby.

13,13-KilkarkpiWlgdodająwiersz14:"Słuchająctego,zbudźsięztwegosnu.PrzezcałesweżyciemiłujPanaiwzywajGo,abycięzbawił".

14

-(patrz:przyp.dow.13)

15

Każdaistotażyjącalubipodobnądosiebie,akażdy

człowiek–bliźniegoswego.

16

Każdaistotażyjącałączysięwedług

swegogatunku,aczłowiekprzystajedopodobnegosobie.

17

Czy

współżyćbędziewilkzjagnięciem?Podobnieczygrzesznikz
pobożnym?

Bogatyiubogi

18

Jakiżpokójmiędzyhienąapsemijakiżpokójmiędzybogatym

aubogim?

19

Onagrynapustynisążeremdlalwów,abiednisąłupem

dlabogaczy.

20

Jakobrzydliwościąjestdlapysznegopokora,tak

obrzydliwościądlabogategojestbiedny.

21

Kiedybogatysięchwieje,

przyjacielegopodpierają,abiednego,gdyupadnie,odepchną
przyjaciele.

22

Gdypomylisiębogaty,wielumapomocników,gdy

mówićbędzieniedorzecznie,jeszczegouniewinnią.Gdybiednysię
pomyli,będągobardziejganili,agdymówimądrze,nieznajduje
uznania.

23

Gdybogatyprzemawia,wszyscymilknąimowęjego

wynosząpodobłoki.Gdybiednyprzemawia,pytają:Ktototaki?a
jeślisiępotknie,całkiemgoobalą.

24

Tobogactwojestdobre,którejest

bezgrzechu,awedługbezbożnegoubóstwo[zawsze]jestzłem.

25

Serceczłowiekawywołujezmianęnajegotwarzy:raz–dobrą,to

znówzłą.

26

Wpomyślnościwyrazemserca–twarzpogodna,ale

wynajdywanieprzypowieści[wymaga]wysiłkumyśli.

13,26-Hebr.:"samotnestudiowanie".

Syr14

1

Szczęśliwymąż,któryniepotknąłsięwmowieiniejest

przybitysmutkiemzpowodugrzechów.

2

Szczęśliwy,któregowłasna

duszaniepotępia,iten,ktoniestraciłnadziei.

Zazdrośćiskąpstwo

3

Dlaczłowiekaskąpegobogactwaniesądobrem,asknerzenaco

pieniądze?

14,3-Por.Koh5,9;Koh6,2.

4

Ten,którygromadzi,odustsobieodejmując,dlainnych

gromadzi,azjegodostatkówinniwystawnieżyćbędą.

5

Ktojestzły

dlasiebie,czyżbędziedobrydlainnych?–nienacieszysięonswoimi
pieniędzmi.

6

Niemagorszegoczłowiekaniżten,któryjestsknerądla

siebiesamegoitojestodpłatązajegoprzewrotność;

7

jeślicoś

dobregozrobi,przezzapomnienietouczyni,anaostatekokażeswą
przewrotność.

8

Złyjest,ktozazdrosnymokiempatrzy,odwraca

obliczeizgóryspoglądanainnych.

9

Okochciwcaniezadowolisię

tym,coposiada,aniegodziwaprzewrotnośćwysuszamuduszę.

10

Oko

złezazdrościchleba,ibrakujegonajegostole.

11

Dziecko,stosownie

doswejzamożności,troszczsięosiebie,aofiaryPanugodnie
przynoś!

12

Pamiętaj,żeśmierćniezwleka,apaktOtchłaniniezostał

ciodkryty.

14,12-Tzn.DekretBoży,wyznaczającyczas,kiedyktośmaumrzeć.

13

Zanimumrzesz,czyńdobrzeprzyjacielowiiwedługswej

możnościhojniegoobdarz!

14

Niepozbawiajsiędniaszczęśliwego,a

przedmiotszlachetnegopożądanianiechcięnieomija!

14,14-Por.Koh2,24;Koh8,15;Koh9,7-10;Koh11,9n.

15

Czyżzostawiszdrugiemuowocpractwoichitrudytwojena

dzielenielosem?

16

Dawaj,bierziradujswąduszę,albowiemw

Otchłaniniemacoszukaćrozkoszy.

17

Wszelkieciałostarzejesięjak

odzienie,itojestodwieczneprawo:Napewnoumrzesz.

18

Jakzielone

liścienadorodnymdrzewie,jednespadają,adrugiewyrastają,
podobniepokoleniazciałaikrwi,jednoumiera,adrugiesięrodzi.

19

Każdedziełopodlegającezepsuciuprzepadnie,arazemznim

odejdziejegowykonawca.

Szczęściemędrca

20

Szczęśliwymąż,którysiętroszczyomądrośćiktóryrozumnie

sięzastanawia,

21

któryrozważadrogijejwswymsercuizastanawia

sięnadjejtajnikami.

14,21-Por.Ps119[118][->Ps119[118],1].

22

Wyjdźzaniąjaktropicielinadrogachjejprzygotujzasadzkę!

23

Ktozaglądaćbędzieprzezjejokna,ktosłuchaćprzyjejdrzwiach;

24

ktozamieszkabliskojejdomuiwbijekołekwjejściany;

14,24-Takbliskozajmiemiejsce,żekołek,doktóregosięwiążesznurynamiotu,wbijewścianędomu,gdziemieszkamądrość.

25

ktopostawibliskoniejswójnamiotizajmiemiejscewsiedzibie

szczęścia,

26

umieściswedziecipodjejdachemipodjejgałęziami

będzieprzebywał,

27

tegozasłonionaprzedżarem,aonodpoczywać

będziewjejchwale.

Syr15

1

Ten,któryPanasięboi,będzietakczynił,aktotrzymasię

Prawa,posiądziemądrość.

2

Jakmatkawyjdziemunaprzeciwijak

dziewiczamałżonkagoprzyjmie.

3

Nakarmigochlebemrozumui

napoigowodąmądrości.

4

Oprzesięonnaniejinieugniesię,

przylgniedoniejiniebędziezawstydzony.

5

Wywyższyonagoponad

jegobliźnichipośródzgromadzeniaotworzymuusta.

6

Znajdzieon

weseleiwieniecradościiwiecznąsławęodziedziczy.

7

Bezrozumni

ludziejejnieposiądąinieujrząjejgrzesznicy.

8

Dalekajestodpychy,

akłamcyoniejnieprzypomnąsobie.

9

Niestosownyjesthymn

pochwalnywustachgrzesznika,bonieprzezPanazostałzesłany.

15,9-ZamądrośćdanąIzraelowi.

10

Albowiemwmądrościmożnawypowiedziećhymnpochwalny,

aPannimpokieruje.

Wolnośćludzka

11

Niemów:ToprzezPanaodstąpiłem,czegobowiemOn

nienawidzi,tegonieuczyni.

15,11-Por.Jk1,13n.

12

Niemów:Onmniewbłądwprowadził,albowiemOnnie

potrzebujegrzesznika.

13

Pannienawidziwszystkiego,cowstrętne,i

nielubiątegoci,którzysięGoboją.

15,13-Popr.wghebr.;LXX:"iniejestmiładlatych,cosięGoboją".

14

Onnapoczątkustworzyłczłowiekaizostawiłgowłasnejmocy

rozstrzygania.

15

Jeżelizechcesz,zachowaszprzykazania,a

dochowaniewierności[zależyodJego]upodobania.

15,15-Dod.zahebr.

16

Położyłprzedtobąogieńiwodę,pocozechcesz,wyciągniesz

rękę.

17

Przedludźmiżycieiśmierć,cocisięspodoba,tobędzieci

dane.

18

PonieważwielkajestmądrośćPana,maogromnąwładzęi

widziwszystko.

19

OczyJegopatrząnatych,cosięGoboją–Onsam

poznajekażdyczynczłowieka.

20

NikomuOnnieprzykazałbyć

bezbożnyminikomuniezezwoliłgrzeszyć.Przekleństwobezbożnych

Syr16

Przekleństwobezbożnych

1

Niepragnijwielkiejliczbydzieci,jeślibymiałybyćprzewrotne,

aniniechwalsięsynamibezbożnymi!

2

Ichociażbybyliliczni,nie

chełpsięnimi,jeślibojaźniPańskiejniemają.

3

Nielicznaichżycie

aniniepolegajnawielkiejichliczbie!Więcejbowiemmożeznaczyć
jedenniżtysiącilepiejumrzećbezdzietnym,niżmiećdzieci
bezbożne.

4

Zasprawąjednegomądregomiastosięzaludnia,a

pokolenieżyjącychbezPrawazmarnieje.

5

Wieletakichrzeczy

widziałomojeoko,ajeszczewięcejsłyszałomeucho.

6

W

zgromadzeniugrzesznikówzapaliłsięogieńiprzeciwnarodowi
buntowniczemugniewsięrozżarzył.

16,6-Por.Lbrozdz.16[->Lb16,1].

7

Nieprzepuścił[Pan]starodawnymolbrzymom,którzysię

zbuntowaliufniwswąsiłę.

16,7-Por.Rdz6,1-7.

8

NiedarowałwspółmieszkańcomLota,którychodrzuciłze

wstrętemzpowoduichpychy.

16,8-Por.Rdz19,1-29.

9

Niemiałmiłosierdzianadnarodemzatracenia,nadusuniętymiz

powoduichgrzechów.

16,9-"Narodemzatracenia"-chodziomieszkańcówziemiKanaan;"zostałzgładzony"-innetłum.:"wynosiłsię"(Wlg),"zostałwygnanyzposiadłości"(hebr.).

10

Podobnienadsześciusettysiącamipieszych,którzyzebralisięw

twardościswegoserca.

16,10-Por.Wj12,37;Lb11,21;Lb14,20-38.

11

Ichociażbybyłtylkojedentwardegokarku,byłobydziwne,

gdybyzostałbezkary.MaPanmiłosierdzie,aleizapalczywość,hojny
wzmiłowanie,aleigniewwylewa.

12

Jakwielkiemiłosierdzie,tak

wielkajestteżJegosurowość,sądziczłowiekawedługjego
uczynków.

13

Nieuciekniegrzesznikzrzecząskradzionąani

cierpliwośćbogobojnegoniedoznazawodu.

14

Każdejjałmużnie

bowiemwyznaczymiejsceikażdywedługuczynkówswychznajdzie
[odpłatę].

16,14-Hebr.:"Każdy,ktoczynisprawiedliwość(=dajejałmużnę),otrzymaodpłatę".Częśćrkpma:"15Panuczyniłtwardymfaraona,takiżGoniepoznał,abypoznanowszystkieJego

dziełapodniebem.16Jegomiłosierdziejawnejestwszelkiemustworzeniu,aświatłoimrokrozdzieliłmiędzyludzi(gr.dod.:diamentem)".

15

-(patrz:przyp.dow.14)

16

-(patrz:przyp.dow.14)

WszechwiedzącyiwszechmocnyjestPan

17

Niemów:UkryjęsięprzedPanemiktóżzwysokaomnie

pamiętaćbędzie?Wwielkimtłumieniebędęrozpoznanyiczymże
jestmojaduszawbezmiarzestworzenia?

18

Otonieboiniebiosa

najwyższe,przepaśćiziemiazadrżą,gdyjenawiedzi,

16,18-Por.Pwt10,14;1Krl8,27.

19

góryteżifundamentyziemi,gdynaniepopatrzy,drżąz

przerażenia.

20

Aleichserceniezastanawiasięnadtymiktóżzważa

naJegodrogi?

21

Huragan,któregoczłowiekniewidzi,ibardzowiele

dziełJegopozostajewukryciu.

22

Któżobwieścidzieła[Jego]

sprawiedliwościalboktosięichdoczeka?Dalekiejestbowiem
przymierze.

23

Takmyśliten,comałomarozumu,igłupiomyślimąż

nierozsądnyipomylony.

16,17-23-Tekstgr.skażonyoddajetylkogłównąmyśltekstuhebr.:całanaturadrżyprzedBogiem,agrzesznikzaślepionytegonierozumie,owszem,twierdzi:jakmożnauważaćhuraganza

narzędziekaryBożej,skorooniwieleinnychdziełBożychjestniedopojęcia:tozkoleiutwierdzagrzesznikawprzekonaniu,żeikaryzaprzekroczeniePrzymierzasądalekie.

Człowiekwdzielestworzenia

24

Słuchajmnie,dziecko,iposiądźwiedzę,adosłówmoich

przyłóżsięsercem!

25

Zumiaremobjawięnaukęistaranniewyłożę

wiedzę.

26

NarozkazPana,napoczątku,stałysięJegodzieła,agdy

tylkojestworzył,dokładnieokreśliłichzadania.

16,26-Por.Rdzrozdz.1[->Rdz1,1].

27

Uporządkowałjenawieki,odpoczątkuażpodalekąprzyszłość.

Nieodczuwajągłoduanizmęczenia,azadańswychnieporzucają;

28

żadneniezderzysięzdrugimiJegosłowomnigdynieodmówią

posłuchu.

29

ApotemwejrzałPannaziemięinapełniłjąswoimi

dobrami.

30

Pokryłjejpowierzchnięwszelkiegorodzajuistotami

żywymi,któredoniejpowrócą.

Syr17

1

Panstworzyłczłowiekazziemiiznówkazałmudoniejwrócić.

17,1-Por.Rdz2,7;Rdz3,19;Koh3,20;Koh12,7.

2

Dałludziomdnipodliczbąiczasodpowiedni,dałimteżwładzę

nadwszystkim,cojestnaniej.

17,2-Por.Rdz1,28;Mdr9,2n.

3

Przyodziałichwmocpodobnądoswojejiuczyniłichnaswój

obraz.

17,3-Por.Rdz1,27.

4

Lękprzednimiwpoiłwszystkiemu,cożyje,abypanowalinad

zwierzętamiiptactwem.

17,4-Por.Rdz9,2.Nielicznerkpdodają:"5OtrzymaliużywaniepięciuwładzPana,jakoszóstydarowałimpoczęściumysł,ajakosiódmy-rozumtłumaczącyużyciewładzJego".

5

-(patrz:przyp.dow.4)

6

Dałimwolnąwolę,językioczy,uszyisercezdolne

domyślenia.

17,6-Starożytneprzekł.tegowierszabardzoróżne.

7

Napełniłichwiedząirozumem,ozłuidobruichpouczył.

8

Umieściłokoswojewichsercu,abywielkośćswoichdziełim

ukazać.

17,8-"Oko"-tzn.zdolnośćpoznaniaprawdBożychzakrytychdlazmysłów.TazdolnośćjestpewnymuczestnictwemwnaturzeBożej;por.Mdr13,1-6;Rz1,19n;"dzieł"-wielerkpdodaje:

"9Idałimprzezwiekichełpićsięswymidziwami".

9

-(patrz:przyp.dow.8)

10

Święteimię[Jego]wychwalaćbędąiwielkośćJego

dziełopowiadać.

11

Dodałimwiedzyiprawożyciadałimw

dziedzictwo.

12

Przymierzewiecznezawarłznimiiprawswoichich

nauczył.

17,12-Por.Wjrozdz.34[->Wj34,1].

13

Wielkośćmajestatuwidziałyichoczyiuszyichsłyszały

donośnośćJegogłosu.

14

Rzekłim:Trzymajciesięzdalaodwszelkiej

niesprawiedliwości!Idałkażdemuznichprzykazaniacodojego
bliźniego.

17,14-Innitłum.:"odkażdegoniesprawiedliwego".

BoskiSędzia

15

PrzedNimsązawszeichdrogi,nieskryjąsięprzedJego

oczami.

17,15-Nielicznerkpdodają:"16Ichdrogiodmłodości[prowadzą]dozłego,iniezdołaliuczynićswychserccielesnymizamiastkamiennych,17bowpodzialeludówcałejziemi,

każdemu...".

16

-(patrz:przyp.dow.15)

17

Dlakażdegonaroduustanowiłwładcę,aleIzraeljest

działemPana.

17,17-Niektórerkpdodają:"18Jegotojakopierworodnegokarmikarnością,audzielającświatłamiłościnieopuszczago".

18

-(patrz:przyp.dow.17)

19

Wszystko,coczynią,jestprzedNimjaksłońce,a

oczyJegośledząustawicznieichdrogi.

20

PrzedNimnieukryjąsięzłe

ichczynyiwszystkieichgrzechysąprzedPanem.

21

----

22

Jałmużna

mężajestuNiegojakpieczęć,adobrodziejstwaczłowiekastrzeżejak
źrenicyoka.

23

Potemwreszciepowstanieioddaim,sprawiteż,że

odpłatęnależnąwłożyimnagłowę.

24

Tymzaś,którzysięnawracają,

dajedrogępowrotuipocieszatych,którymzabrakłowytrwałości.

Zachętadopokuty

25

NawróćsiędoPana,porzućgrzechy,błagajprzedobliczem

[Jego],pomniejszzgorszenie!

26

WróćdoNajwyższego,aodwróćsię

odniesprawiedliwościimiejwwielkiejnienawiścito,coobrzydliwe!

27

KtóżwOtchłaniwielbićbędzieNajwyższego,zamiastżyjących,

którzymogąMudziękiczynić?

28

Zmarły,jakoten,któregoniema,

niemożeskładaćdziękczynienia,żyjącyizdrowywielbićbędzie
Pana.

17,28-Por.Syr6,6;Ps115[113],17.

29

JakżewielkiejestmiłosierdziePanaiprzebaczeniedlatych,

którzysiędoNiegonawracają,

30

albowiemludzieniewszystkomogą

iżadenczłowiekniejestnieśmiertelny.

31

Cóżbardziejświecącegonad

słońce?Aprzecieżionoulegazaćmieniu;takteżciałoikrew
skłaniająsiędozłego.

32

Onodbywaprzeglądzastępównieba

wysokiego,awszyscyludziesąziemiąiprochem.

17,32-MowaraczejoBoguniżosłońcu.

Syr18

WielkośćBoga

1

Ten,któryżyjenawieki,stworzyłwszystkobezwyjątku.

2

Sam

tylkoPanuznanybędziezasprawiedliwego.

18,2-Tzn.jedynieBoguniemożnaniczegozarzucić.Nielicznerkpdodająglosę:"2bipróczNiegoniemainnego.3DłoniąswejrękirządziOnświatemiwszystkosłuchajegowoli,boOn

samprzezswąpotęgęjestkrólemwszystkichrzeczyoddzielającwnichrzeczyświęteodnieświętych".Wlgdzielijeinaczej.

3

-(patrz:przyp.dow.2)

4

NiktniepotrafiopisaćJegoczynów,aktóżzbadaJego

wspaniałedzieła?

5

KtóżzdołazmierzyćpotęgęJegowielkościiktóż

potrafidokładnieopowiedziećdziełaJegomiłosierdzia?

6

Niedasiętu

nicodjąćanidodać,aniniemożnazbadaćcudownychdziełPańskich.

7

Kiedyczłowiekmyśli,żeskończył,tonawetnierozpoczął,akiedy

sięzatrzyma,dalejjestbezradny.

Nicośćczłowieka

8

Kimżejestczłowiekijakiejestjegoznaczenie?Cownimjest

dobre,acownimzłe?

9

Liczbadniczłowieka–jeśliwiekjegojest

długi–dosięgastulat.

10

Jakkroplawodyzaczerpniętazmorzalub

ziarnkopiasku,jesttychtrochęlatwobecdniwieczności.

11

Dlatego

Pancierpliwyjestdlaludziiwylewananichswojemiłosierdzie.

12

WidziOniwie,żekoniecichgodnylitości,idlategopomnożył

swojeprzebaczenie.

13

Miłosierdzieczłowieka–nadjegobliźnim,a

miłosierdziePana–nadcałąludzkością;Onkarci,wychowuje,
pouczaizawracajakpasterzswojątrzodę.

18,13-CharakterwychowawczyOpatrznościBożej;por.2Mch6,16-17;Mdrrozdz.12[->Mdr12,1].

14

Okazujemiłosierdzietym,którzyprzyjmująJegopouczeniei

którzysięśpiesządoJegowyroków.

Sposóbdawaniajałmużny

15

Dziecko,dodobrychuczynkówniedodawajprzyganyani

przykregosłowadokażdegodaru.

16

Czyżupałuniełagodzirosa?Tak

lepszejestsłowoniżdar.

17

Oto,czyniejestlepszesłowoniżsowity

datek?Ajednozdrugim[bywa]umężapełnegożyczliwości.

18

Nierozumnyzaśrobiwymówkiniezgodniezmiłością,adar

zazdrosnegowypalaoczy.

Należymądrzeprzewidywać

19

Uczsię,zanimciprzyjdzieprzemawiać,imiejstaranieosiebie,

nimzasłabniesz.

20

Zanimsądnastąpi,zbadajsiebiesamego,aw

godzinędochodzeniaznajdzieszprzebaczenie.

21

Nimwpadnieszw

chorobę,upokórzsię,agdyzgrzeszysz,dajdowódnawrócenia!

22

Niechniccinieprzeszkodziwwykonaniuślubuwnależnymczasie,

aninieczekajażdośmierci,bydługiuiścić.

23

Zanimzłożyszślub,

przygotujsiebie,aniebądźjakczłowiek,któryPanawystawiana
próbę.

24

Pamiętajogniewie[Jego]wdniachostatnich,ochwili

pomsty,gdyodwrócioblicze.

25

Pamiętajochwiligłodu,gdyjesteś

syty,obiedzieiniedostatku–wdniachpomyślności.

26

Odranado

wieczoraokolicznościsięzmieniająiwszystkoprędkobiegnieprzed
Panem.

27

Człowiekmądrywewszystkimzachowaostrożność,aw

dniach[panowania]grzechupowstrzymasięodbłędu.

18,27-Tzn.kiedyludziebezkarniegrzeszą,sątozwłaszczadniprześladowania.

28

Każdyrozumnyuznamądrość,atemu,ktojąznalazł,wyrazi

uznanie.

29

Rozumniwmowachsamiteżwystępująjakomędrcyiniby

deszczwylewajątrafneprzysłowia.

Opanowaniesiebiesamego

30

Nieidźzaswyminamiętnościami,powściągnijswepożądania!

31

Jeżelipozwoliszduszyswejznajdowaćupodobaniew

namiętnościach,uczyniszzsiebiepośmiewiskodlatwych
nieprzyjaciół.

32

Niemiejupodobaniawżyciuwystawnym,abyśsię

nieuwikłałwjegowydatki.

33

Niestawajsiębiednym,urządzając

ucztyzapożyczonepieniądze,gdyniemasznicwsakiewce.

Syr19

1

Robotnikpijakniewzbogacisię,aktomazanicmałerzeczy,

niebawemupadnie.

2

Winoikobietywykolejąmądrych,aktolgniedo

nierządnic,staniesiębardziejbezwstydny;

3

padniełupemzgniliznyi

robakówipójdzienazatracenieduszazuchwała.

Roztropnośćwmowie

4

Człowiekłatwowiernyjestlekkomyślny,aktogrzeszy,

wyrządzakrzywdęswejduszy.

5

Ktocieszysięzezła,będzie

potępiony,

6

aktonienawidziwielomówstwa,uniknienieszczęścia.

7

Nigdyniepowtarzajzasłyszanegosłowa,anicnatymniestracisz.

8

Niemówgoaniprzyjacielowi,aniwrogowi,ijeślitoniebędzie

grzechemdlaciebie,niewyjawiaj!

9

Gdyżktowysłucha,będziecię

unikał,awswoimczasieokażecinienawiść.

10

Posłyszałeśsłowo?

Niechzapadniewciebiejakwgrób!Nieobawiajsię–nierozsadzi
ciebie.

11

Głupizpowoduusłyszanegosłowabólodczuwaćbędzie,jak

rodząca–zpowodudziecięcia.

12

Jakstrzałatkwiącawmięsistym

udzie,taksłowawewnętrzugłupiego.

13

Upomnijprzyjaciela:amoże

taknieuczynił?ajeślibyuczynił,byjużniepowtórzyłczynu.

14

Upomnijbliźniego:amożetakniepowiedział?ajeślibyjuż

powiedział,abyniepowtarzał.

15

Upomnijprzyjaciela,częstobowiem

rzucasięoszczerstwa,iniewierzkażdemusłowu!

16

Czasemsięktoś

poślizgnął,alenieświadomie,któżniezgrzeszyłjęzykiem?

17

Upomnij

bliźniegoswego,zanimmugrozićbędziesz,idajmiejscePrawu
Najwyższego.

19,17-Por.Kpł19,17.Nielicznerkpdodają:"sampozbywszysięgniewu.18BojaźńPańskajestpoczątkiemprzygarnięcia,amądrośćodNiegozdobywamiłość.19Znajomośćprzykazań

Pańskichjestnaukążycia,aci,którzyczynią,coMusiępodoba,zbierająowocedrzewanieśmiertelności".

18

-(patrz:przyp.dow.17)

19

-(patrz:przyp.dow.17)

Prawdziwaifałszywamądrość

20

Całamądrość–tobojaźńPańska,awcałejmądrościjest

wypełnianieczynemPrawa.

19,20-Nielicznerkpdodają:"iznajomośćJegowszechmocy.21Sługamówiącypanu:Niezrobiętego,cocisiępodoba,choćbypotemtowykonał,drażniłswegożywiciela".Inne

zastosowanie:Mt21,28-32.

21

-(patrz:przyp.dow.20)

22

Niejestmądrościąprzewrotnaumiejętnośćiniema

roztropnościwradziegrzeszników.

23

Bywaprzemyślność,jednakże

wstrętna,ibywagłupiec,którygorzejnamądrościwychodzi.

24

Lepszyjestmniejzdolny,alebogobojny,niżbardzomądry,co

przekraczaPrawo.

25

Bywastarannaprzemyślność,jednakże

niegodziwa,abywateżtaki,coużywapodstępu,byujawnić[swą]
słuszność.

26

Bywaprzewrotny,skrzywionyzesmutku,awewnątrz

pełenfałszu;

27

ukrywatwarz,udajegłuchego,abyniebędąc

rozpoznanym,wziąćgóręnadtobą;

28

ajeślibraksiłpowstrzymujego

odgrzeszenia,gdyznajdziesposobność,będzieźleczynił.

29

Męża

poznajesięzwyglądu,zwyrazutwarzypoznasięrozumnego.

30

Ubiór

męża,śmiech[szczerzący]zębyijegochódmówią,kimjest.

Syr20

Roztropnemówienieimilczenie

1

Bywaupomnienie,aleniewporę,niejedenbywateżmilczący,a

jestonmądry.

2

Oileżlepiejjestupomnieć,niżtrwaćwgniewie.

3

Kto

uznajeswójbłąd,ustrzeżesięszkody.

4

Czymjestpożądanieeunucha,

bydziewczynępozbawićdziewictwa,tymjestprzeprowadzanie
sprawiedliwościprzemocą.

5

Bywamilczącyuznanyzamądrego,

bywateżznienawidzonyskutkiemwielomówstwa.

6

Bywamilczący,

boniewie,coodpowiedzieć,bywateżmilczący,boznastosowną
chwilę.

7

Człowiekmądrymilczećbędziedostosownejchwili,a

chełpliwyigłupijąlekceważy.

8

Ktowmówieniumiaręprzebiera,

budziodrazę,azarozumiałybudzinienawiść.

Dziwnesprzeczności

9

Zdarzasięmężowipowodzeniewśródnieszczęść,a

niespodziewanyzyskwyrządzaszkodę.

10

Bywapodarunek,któryci

niedajepożytku,ibywateżtaki,którypodwójnąprzyniesieci
korzyść.

11

Bywaponiżeniezpowoduchwały,abywataki,którypo

upokorzeniupodniesiegłowę.

12

Bywa,żektośkupujewielezamałe

pieniądze,apłacizatosiedemrazywięcej.

13

Mędrzecsłowami

zdobywasobiemiłość,auprzejmościgłupichbędąwzgardzone.

14

Podaruneknierozumnegonieprzyniesiecipożytku,maonbowiem

wieleoczu,zamiastjednych;

20,14-Tzn.ofiarodawcazbytpilniebędziewypatrywałwynagrodzenia.

15

małoondaje,awymawiawiele,otwieraustajakherold,dzisiaj

pożycza,ajutrożądaćbędziezwrotu;obrzydłyjesttakiczłowiek!

16

Głupiecmówi:Niemamprzyjacielainiemawdzięcznościzamoje

dobrodziejstwa,

17

ci,którzyjedząmójchleb,majązłośliwyjęzyk.Ileż

razyijakżewieluśmiaćsięzniegobędzie!

Panujnadjęzykiem!

18

Lepiejsiępotknąćnagrunciepodnogaminiżna[wybryku]

języka;takwięcnazłychupadekprzyjdzieprędko.

19

Jakczłowiek

niemiły,takopowiadaniewniestosownymczasie,będzieonostalena
ustachludzibezwychowania.

20

Przysłowieusłyszanezustgłupiego

będzieodrzucone,niewypowiegobowiemwchwilistosownej.

21

Zdarzasiętaki,któregoniedostatekpowstrzymujeodgrzeszenia,i

niemaonwyrzutówsumieniawczasieswegoodpoczynku.

22

Zdarza

siętaki,cozewstydugubiswojąduszęizatracająprzezwzglądna
głupiego.

23

Zdarzasiętaki,cozewstyduzrobiłobietnicę

przyjacielowiiniepotrzebnieuczyniłgosobiewrogiem.

Kłamstwo

24

Kłamstwojestzłymnawykiemczłowiekaijestonostalena

ustachludziźlewychowanych.

25

Lepszyzłodziejniżten,costale

kłamstwemsięposługuje,obydwajzaśzgubęodziedzicząwspadku.

26

Wzgardazazwyczajtowarzyszykłamcy,ahańbastaleciążynanim.

27

Mędrzecwybijesięmowami,aczłowiekrozumnypodobasię

władcom.

28

Ktouprawiaziemię,podwyższyswąstertę,aktosię

podobawładcom,zyskaprzebaczenienieprawości.

29

Upominkiidary

zaślepiająoczymądrychijakkaganiecnaustachtłumiąnagany.

30

Mądrośćukrytaiskarbniewidoczny–jakiżpożytekzobojga?

31

Lepiejpostępujeczłowiek,coukrywaswojągłupotę,niżten,cotai

swąmądrość.Strzeżsięgrzechu.

Syr21

Strzeżsięgrzechu!

1

Dziecko,zgrzeszyłeś?Nieczyńtegowięcejizapoprzednieswe

[grzechy]prośoprzebaczenie!

2

Uciekajodgrzechujaknawidok

węża,jeślibowiempodejdziesz,ukąsicię;jegozęby–tozębylwa,co
porywająduszeludzkie.

3

KażdeprzekroczeniePrawajestjakmiecz

obosieczny,anaranęprzezniezadanąniemalekarstwa.

4

Postrachi

przemocpustosząbogactwo;takteżdompyszałkabędzie
spustoszony.

5

Prośbazustubogiego[dociera]doJegouszu,asąd

Jegoprędkoprzychodzi.

6

Ktonienawidziupomnienia,idzieśladem

grzesznika,alektoPanasięboi,wsercusięnawróci.

7

Mocnyw

językujestszerokoznany,alerozumnywie,kiedyonsiępotknął.

8

Ktobudujedomzacudzepieniądze,podobnyjestdogromadzącego

kamieniewzimie.

21,8-Większośćrkpmatu"zimę".Inniczytają:"luźnystos",podkreślającnietrwałośćbudowy.

9

Stosempaździerzyjestzgromadzenienieprawych,aichkońcem

–płomieńognia.

21,9-Wiersztenwskazujenaodpłatępośmierci,naogieńpiekielny(por.Iz50,11;Iz66,24;Mt5,22.30).

10

Drogagrzesznikówgładka,bezkamieni,leczujejkońca–

przepaśćOtchłani.

Mędrzecigłupi

11

KtozachowujePrawo,opanowujeswemyślenie,uwieńczeniem

zaśbojaźniPańskiejjestmądrość.

12

Niemożezdobyćwykształcenia

ten,komubrakzdolności,alejestzdolność,któraobfitujewgorycz.

13

Wiedzamędrcajakpotopsięwyleje,aradajegojakżyweźródło.

14

Jaknaczyniestłuczonejestwnętrzegłupiego–niezatrzymażadnej

wiedzy.

15

Jeślirozumnyczłowiekusłyszysłowomądre,pochwalijei

dorzucidoniegoswoje;gdyposłyszyjerozpustnik,niespodobamu
sięiodrzucijezasiebie.

16

Wyjaśnieniagłupiegosąjaktoboływ

drodze,nawargachzaśmądregoznajdziesięwdzięk.

17

Usta

roztropnegobędąposzukiwanenazgromadzeniu,amowyjegobędą
rozważaćwsercu.

18

Jakdomzniszczony,takmądrośćgłupiego,a

wiedzanierozumnego–tosłowanieskładne.

19

Karnośćdla

nierozumnego–topętananogiijakbywięzynaprawejręce.

20

Głupi

przyśmiechupodnosigłos,natomiastczłowiekrozsądnyledwiesię
uśmiechniewmilczeniu.

21

Jakbyozdobązłotąjestdlaroztropnego

karnośćijakbybransoletąnaprawymramieniu.

22

Nogagłupiegojest

skora,bywejśćdodomu,człowiekzaśdoświadczonyzachowasię
skromnie.

23

Nierozumnyprzezdrzwizaglądadownętrza,natomiast

mążdobrzewychowanystaćbędzienazewnątrz.

24

Jestbrakiem

wychowaniapodsłuchiwaćpoddrzwiami,człowiekaroztropnego
okryłobytohańbą.

25

Wargiobcychbędąotymopowiadać,słowazaś

mądrychodważonebędąnawadze.

21,25-Tekstpopr.wgWlg;gr.ma:"wargiinnychbędąotymopowiadać".

26

Naustachgłupichjestichserce,wsercumądrychsąichusta.

27

Bezbożny,kiedyprzeklinaswegoprzeciwnika,przeklinasiebie

samego.

28

Potwarcaubliżasobiesamemu,iznienawidzągosąsiedzi.

Syr22

Leniwiec

1

Leniwcaporównujesiędoobłoconegokamienia,każdy

zagwiżdżenadjegohańbą.

2

Leniwcaporównujesiędogarści

nawozu,każdy,ktotopodniesie,otrząśnierękę.

3

Hańbadlaojca,jeśli

masynaźlewychowanego,ajeślicórkę,toprzyniesiemuona
poniżenie.

4

Córkaroztropnapozyskasobiemęża,acórka,którawstyd

przynosi,zgryzotądlaswegoojca.

5

Nieobyczajnacórkazawstydza

ojcaimężaiprzezobydwubędziewzgardzona.

6

Jakmuzykawczas

smutku,taknaukawniewłaściwymczasie,chłostazaśiupomnienie
wkażdymprzypadku[dowodzą]mądrości.

22,6-Wlgodtąddajeinnąnumeracjętreści.

7

-(patrz:przyp.dow.6)

8

-(patrz:przyp.dow.6)

Mądrośćigłupota

9

Uczyćgłupiego–tokleićskorupy,tobudzićśpiącegoz

głębokiegosnu.

10

Pouczaćgłupiego–tojakbypouczaćdrzemiącego,

któryjeszczewkońcuzapyta:Aocochodzi?

11

Płacznadzmarłym,

straciłbowiemświatło,płacznadgłupim,borozumzgubił.Ciszej
płacznadzmarłym,boznalazłodpoczynek,życiezaśgłupiegogorsze
jestodśmierci.

12

Żałobapozmarłymtrwasiedemdni,asmutekz

powodugłupcaibezbożnegoprzezwszystkiedniichżycia.

13

Nie

wdawajsięzniemądrymwdługierozmowyiniechodźdotego,kto
niemarozumu.Strzeżsięgo,byśniemiałprzykrościibyśsięnie
splamiłprzezzetknięcieznim.Unikajgo,aznajdzieszwytchnieniei
niedoznaszniesmakuzpowodujegoniedorzeczności.

14

Cóżjest

cięższegonadołów?ajakmunaimię?Głupi.

15

Piasek,sólibryłę

żelazałatwiejunieść,niż[znieść]człowiekanierozumnego.

16

Jak

drewnianabelka,włączonawbudowę,nierozpadniesięwczasie
trzęsieniaziemi,takserceumocnionedojrzałymnamysłem,gdy
nadejdziechwila[próby],niestchórzy.

17

Sercewspartenamądrym

myśleniujestjakozdobazpiaskunamurzewygładzonym.

22,17-Zapewnemowatuopłaskorzeźbach,podobnychdostiuku,przywykonywaniuktórychużywanopiaskudobrzeprzygotowanego.Ozdobatrzymałasię,jeślipodkładbyłodpowiednio

wygładzony.Sens:czymmurwygładzonydlatejozdoby,tymmądrośćdlaczłowieka.

18

Postawionenaszczytachgórcienkietyczkinieoprąsię

wiatrowi,asercezalęknioneprzezniemądremyślinieostoisięwobec
żadnegostrachu.

Wiernośćwprzyjaźni

19

Ktourazioko,wyciskałzy,ktouraziserce,odkrywauczucie.

22,19-Serceuważanozasiedliskorozumuiuczuć.

20

Ktorzucakamieniemwptaki,wypłaszaje,aktolżyprzyjaciela,

zrywaprzyjaźń.

21

Jeślibyśwyciągnąłmiecznaprzyjaciela,niemartw

się,jestbowiemdrogapowrotu;

22

jeślibyśotworzyłustananiego,nie

martwsię,jestbowiemmożnośćpojednania;aleobelga,wzgarda,
wyjawienietajemnicyicioszdradliwy–tooddalikażdego
przyjaciela.

23

Dochowajwiernościbliźniemutwemuwbiedzie,abyśz

nimrazemwzbogaciłsięwjegopomyślności.Wczasie
niepowodzeniatrwajprzynim,abyś,gdyprzyjdziedodziedziczenia,i
tymiałwnimudział.

24

Przedogniem–parawpiecuidym,aprzed

wylaniemkrwi–obelgi.

25

Niebędęsięwstydziłosłonićprzyjacielai

niebędęsięprzednimukrywał;

26

ajeślibymnienawetcośzłego

spotkałozjegoprzyczyny,tokażdy,ktootymusłyszy,strzecsięgo
będzie.

Modlitwaoczystośćwsłowach,myślachiczynach

27

Któżpostawistrażprzymoichustachipołożynawargach

pieczęćprzemyślną,abymdziękiniejnieupadłiabyniezgubiłmnie
mójjęzyk?

Syr23

1

Panie,OjczeiWładcożyciamojego,niezdawajmnienaich

zachciankiiniedozwól,bymprzeznieupadł.

23,1-Mowaojęzykuiwargachlubwrogach.

2

Któżzastosujerózgiwobecmojegomyślenia,awobecserca

mego–karnośćmądrości,bynieoszczędzałymniewmoichbłędach,
iniezostałypominięteichgrzechy,

3

abysięniemnożyłymojewinyi

abymojegrzechysięniewzmagały;abymnieupadłwobec
przeciwnikówiniesprawiłuciechymojemuwrogowi?

4

Panie,Ojczei

Bożemegożycia,niedawajmiwyniosłościoczu,

5

ażądzęodwróć

odemnie!

6

Niechniepanująnademnążądzezmysłoweigrzechy

cielesne,niewydawajmniebezwstydnejnamiętności!

Roztropnośćwmowie

7

Okarnościustposłuchajcie,dzieci,ktojązachowa,niedasię

pochwycić.

8

Grzesznikaschwytająjegowłasnewargiidoupadku

doprowadząszydercęizuchwalca.

9

Nieprzyzwyczajajustswoichdo

wypowiadaniaprzysięgiinieprzywykajdowzywaniaimienia
Świętego.

10

Jakbowiemniewolnikczęstobranynamękiniemożebyć

wolnyodsińców,takten,costaleprzysięgaiwypowiadaImię,nie
będziewolnyodgrzechu.

11

Człowiekczęstoprzysięgającynapełnisię

nieprawością,arózganieodstąpiodjegodomu.Jeśliwykroczy,to
grzechjegospadnienaniego,choćbyzlekceważył,zgrzeszy
podwójnie,jeślikrzywoprzysięga,niebędziemudarowaneidomjego
napełnisiękarami.

Mowynieobyczajne

12

Bywatakisposóbmówienia,którydośmiercimożna

przyrównać,obynieznalezionogowdziedzictwieJakuba!To
wszystkodalekiejestodbogobojnych,niechsięniepogrążająw
nieprawościach!

13

Nieprzyzwyczajajustswoichdoobrzydliwego

grubiaństwa,gdyżjestwnimgrzesznamowa.

14

Wspomnijnaojcai

matkęswoją,gdybędzieszrazemzmożnymi,byśprzypadkiemnie
zapomniałsięwichobecnościizprzyzwyczajeniajakiegośgłupstwa
niepopełnił:bowtedywolałbyśnigdysięnienarodzićlub
przeklinałbyśdzieńswoichnarodzin.

15

Człowiekprzyzwyczajonydo

słówobelżywychprzezwszystkiedniswegożyciaznichsięnie
poprawi.

Strzeżsięnieobyczajności!

16

Dwarodzajeludzimnożągrzechy,atrzeciściągagniew

karzący:

23,16-Przysłowialiczbowe-zob.Prz30,15.

17

gorącażądzajakpłonącyogieńniezgaśnie,ażsięwypali;

człowiekrozpustnywobecwłasnegociałaniezaznaspokoju,ażgo
ogieńspali;rozpustnik,dlaktóregokażdychlebsłodki,nieuspokoi
sięażdośmierci.

18

Człowiek,popełniająccudzołóstwo,mówidoswej

żądzy:Któżmniewidzi?Wokółmnieciemności,amurymnie
skrywają,niktmnieniewidzi–czegomamsięlękać?Najwyższynie
będziepamiętałmoichgrzechów.

19

Tylkooczyludzkiesąpostrachem

dlaniego,azapomina,żeoczyPana,dziesięćtysięcyrazyjaśniejsze
niżsłońce,patrząnawszystkiedrogiczłowiekaiwidzązakamarki
najbardziejukryte.

20

WszystkierzeczybyłyMuznane,zanim

powstały,tymbardziejwięc–jużstworzone.

21

Takiego[człowieka]

spotkakaranaulicachmiasta,tamgdzieniebędziesięspodziewał
niczego,zostanieschwytany.

22

Podobnieikobieta,którazdradziła

mężaipodrzucaspadkobiercępoczętegozinnym,

23

najpierwstałasię

nieposłusznaprawuNajwyższego,następnieprzeciwmężowiswemu
postąpiłaniegodziwie,apotrzecierozpustniepopełniłacudzołóstwoi
wydałanaświatpotomstwozobcegomężczyzny.

24

Poprowadząją

przedzgromadzenieibędzieśledztwonadjejdziećmi.

25

Dziecijejnie

zapuszcząkorzeni,gałązkitepozbawionebędąowocu.

26

Pamięćo

niejzostaniejakowzórprzekleństwa,ahańbajejniebędzie
wymazana.

27

Anastępnepokoleniepozna,żeniemaniclepszegonad

bojaźńPanainicsłodszegonadwypełnianieJegoprzykazań.

Syr24

Przemowamądrości

1

Mądrośćwychwalasamasiebie,chlubisiępośródswegoludu.

2

OtwieraustanazgromadzeniuNajwyższegoichlubisięprzedJego

potęgą:

24,2-SynonimIzraela,którywPiśmieśw.jestnazywanyteżwojskiemPana(np.1Sm17,45).

3

JawyszłamzustNajwyższegoinibymgłaokryłamziemię.

4

Rozbiłamnamiotnawysokościach,atronmójnasłupieobłoku.

5

Okrągniebasamaobeszłamiprzechadzałamsięwgłębiprzepaści.

6

Nafalachmorza,naziemicałej,wkażdymludzieinarodzie

zdobyłam<panowanie>.

24,6-Zakilkomarkpitłum.starożytnymi.

7

Pomiędzynimiwszystkimiszukałam,gdziebyspocząćiw

czyimdziedzictwiemamsięzatrzymać.

8

WtedyprzykazałmiStwórca

wszystkiego,Ten,comniestworzył,wyznaczyłmimieszkanieirzekł:
WJakubierozbijnamiotiwIzraeluobejmijdziedzictwo!

9

Przed

wiekami,nasamympoczątkumniestworzyłijużnigdyistniećnie
przestanę.

10

Wświętymprzybytku,wJegoobecności,zaczęłampełnić

służbęiprzeztonaSyjoniemocnostanęłam.

24,10-Kultwświątynijerozolimskiejjestwięcdziełemmądrości

11

Podobniewmieścieumiłowanymdałmiodpoczynek,w

Jeruzalemjestmojawładza.

12

Zapuściłamkorzeniewsławnym

narodzie,wposiadłościPana,wJegodziedzictwie.

13

Wyrosłamjak

cedrnaLibanieijakcyprysnagórachHermonu.

14

Wyrosłamjak

palmawEngaddi,jakkrzewyróżywJerychu,jakwspaniałaoliwka
narówninie,wyrosłamwgóręjakplatan.

15

Wszystkoprzepoiłam

wonnościąjakcynamoniaspalatpachnącyimiłąwońwydałamjak

mirrawyborna,jakgalbanum,onyks,wonnażywicaiobłokkadzidła
wprzybytku.

24,15-"Aspalat"-rodzajbalsamu;"mirra","galbanum"-odmianawonnejżywicy;"onyks"tutaj:muszelkipewnegomięczaka,wchodzącewskładkadzidławprzybytku(zob.Wj30,34).

16

Jakterebintgałęzieswerozłożyłam,agałęziemoje–togałęzie

chwałyiwdzięku.

17

Jakszczepwinnywypuściłampełnekrasy

latorośle,akwiatymoje[wydają]owocsławyibogactwa.

24,17-Wlgdodaje:"18matkapięknejmiłościibogobojności,ipoznania,inadzieiświętej.Wemniewszelkałaskadrogiiprawdy,wemniewszystkanadziejażywotaicnoty".

18

-(patrz:przyp.dow.17)

19

Przyjdźciedomnie,którzymniepragniecie,nasyćcie

sięmoimiowocami!

20

Pamięćomniejestsłodszanadmiód,a

posiadaniemnienadplastermiodu.

21

Którzymniespożywają,nadal

łaknąćbędą,aktórzymniepiją,nadalbędąpragnąć.

24,21-Por.J4,13n.

22

Ktomijestposłuszny,niedoznawstydu,aktórzyzemną

działają,niezgrzeszą.

UwagiautoraomądrościiPrawie

23

TymwszystkimjestksięgaprzymierzaBogaNajwyższego,

Prawo,któredałnamMojżesz,jakodziedzictwoplemionomJakuba.

24,23-Kilkarkpmawiersz24:"NieprzestawajciebyćmocniwPanu,przylgnijciezaśdoNiego,abywasumocnił.PanwszechmogącyjestBogiemjedynym,apozaNimniemaZbawcy".

Wlgzaśdodaje:"PrzyobiecałDawidowi,słudzeswemu,wzbudzićzniegokrólabardzomocnegoinastolicymajestatusiedzącegonawieki".

24

-(patrz:przyp.dow.23)

25

ZalewaonomądrościąjakPiszonijakTygrysw

dniachnowychplonów;

24,25-Zob.Rdz2,11.

26

obficienapełniarozumemjakEufratijakJordanwczasieżniw;

27

wylewanaukęjakNillubGichonwczasiewinobrania.

24,27-Nil-por.wgsyr.;"światło".Gichon-zob.Rdz2,13.

28

Pierwszyniepoznajejdokońca,ostatniteżdodnajejnie

zgłębi,

29

gdyżmyśljejpełniejszajestniżmorze,aradagłębszaniż

wielkaOtchłań.

24,29-WedługwyobrażeństarożytnegoWschodu-oceanpodziemny.

30

Jazaśjestemjakodnogarzekiijakwodociąg,cosprowadza

wodędoogrodu.

31

Powiedziałem:Nawodnięmójogródinasycęmoją

rolę.Otomojaodnogastałasięrzeką,arzekamoja–morzem.

32

Nadtosprawię,żenaukaświecićbędziejakjutrzenka,iukażętojak

najdalej.

33

Owszem,wylejęnaukęjakproroctwoiprzekażęją

pokoleniomnawieki.

34

Patrzcie,żenietylkodlasiebiesamegosię

natrudziłem,lecztakżeidlatychwszystkich,którzyjejszukają.

Syr25

Dobryizłyczłowiek

1

Trzemarzeczamisięprzyozdobiłamiokazałamsiępiękna

wobecPanailudzi:zgodąwśródbraci,przyjaźniąmiędzysąsiadami
orazzgodniezesobążyjącymiżonąimężem.

25,1-Zob.Syr23,16."Zgadzającysię"-innitłum.:"rozumiejącysię"lub"dostosowani".

2

Trzechrodzajów[ludzi]nienawidzimojadusza,a[sposób]ich

życiaszczególniemniegniewa:żebrakapysznego,bogaczakłamcy,
starcacudzołożnego,ogołoconegozrozumu.

3

Jeśliwmłodościnie

nazbierałeś,jakimsposobemznajdziesz[coś]nastarość?

4

Jakże

przystoiosądsiwymwłosom,astarszym–umiećdoradzać!

5

Jakże

starcomprzystoimądrość,aszanowanym–rozeznanieirada!

6

Wieńcemstarcówjestwielkiedoświadczenie,achlubąichbojaźń

Pańska.

7

Dziewięćmyśliuznałemwsercuzabłogosławione,a

dziesiątąjęzykiemwypowiem:człowiek,którymapociechęzdziecii
jużzażyciapatrzynaupadekwrogów;

8

szczęśliwy,ktomieszkaz

żonąrozumną,komusięjęzykniepoślizgnął,ktoniesłużyłkomuś
niegodnemusiebie,

9

szczęśliwy,ktoznalazłroztropność,ktomoże

przemawiaćdouszutych,którzygosłuchają;

10

jakżewielkijestten,

ktoznalazłmądrość,aleniktniejestwiększyodtego,ktosięboi
Pana.

11

BojaźńPańskawszystkoprzewyższa,ktojąposiadł,dokogo

będzieprzyrównany?

25,11-Kilkarkpgr.ma:"12BojaźńPanajestpoczątkiemumiłowaniaGo,wiarazaśpoczątkiemzjednoczeniazNim".

12

-(patrz:przyp.dow.11)

Dobraizłakobieta

13

Każdarana,bylenieranaserca,wszelkazłość,byleniezłość

kobiety.

14

Każdenatarcie,bylenienatarcienienawidzącychnas,każda

zemsta,byleniezemstawrogów.

15

Niemabowiemjadunadjadwęża

iniemagniewunadgniewkobiety.

25,15-Niektórzypopr.na"jadu",opierającsięnadomyślnymtekściehebr.

16

Wolałbymmieszkaćzlwemismokiem,niżmieszkaćzkobietą

przewrotną.

17

Złośćkobietyzmieniajejwygląd,zeszpecajejtwarz:

[jestonajak]niedźwiedzica.

25,17-RkpB:"worka".

18

Mążjejzasiądziedostołupośródswoichbliskichimimowoli

będziegorzkowzdychać.

19

Małejestwszelkiezłowobec

przewrotnościkobiety,toteżniechjąspotkalosgrzesznika.

20

Czym

dlanógstarcawspinaniesiępozboczupiaszczystym,tymżona
gadatliwadlaspokojnegomęża.

21

Niepozwólsiędoprowadzićdo

upadkupięknościąkobietyaniniepożądajkobiety!

22

Złemjest,

bezwstydemiwielkąhańbą,jeśliżonautrzymujeswegomęża.

23

Serce

przygnębione,twarzzasmuconairanawsercu–[pochodzą]odżony
przewrotnej;aręcebezwładneikolanabezsiły–[od]takiej,która
unieszczęśliwiaswojegomęża.

24

Początekgrzechuprzezkobietęi

przezniąteżwszyscyumieramy.

25,24-Por.Rdz3,1-6;Rz5,12;1Kor15,22;1Tm2,14.

25

Niedawajujściawodzieaniswobodyprzewrotnejżonie.

26

Jeżelinietrzymasięrąktwoich,odsuńjąodsiebie.

25,26-Tłum.gr.oddajeniewolniczoteksthebr.:"jeśliniechodziwedługrąktwoich(tzn.jeślinieumieztobąwspółpracować),odetnijjąodtwegociała"(tzn.dajjejlistrozwodowy-por.

Pwt24,1-4;Mt19,3).

Syr26

1

Szczęśliwymąż,którymadobrążonę,liczbadnijegobędzie

podwojona.

2

Dzielnażonaradowaćbędziemęża,któryosiągnie

pełnięlatwpokoju.

3

Dobrażona–todobraczęśćdziedzictwa,

przypadniewudzialetym,którzysiębojąPana;

4

wtedytoserce

bogategoczyubogiegobędziezadowolone,atwarzjegopogodnaw
każdymczasie.

5

Sercemojemasięnabacznościprzedtrzema

rzeczami,aczwartejsięobawiam:oszczerstwawmieście,
zbiegowiskapospólstwaikłamliwychdoniesień;terzeczysą
przykrzejszeodśmierci.

26,5-Zob.Prz30,15.

6

Bólemwsercuismutkiemjestkobietazazdrosnaokobietę,co

biczemjęzykawszystkichdosięga.

26,6-Stychróżnietłum.;syr.:"aobiesąbiczemjęzyka".

7

Jarzmodlawołówźledopasowane–tożonaniegodziwa;ktoją

sobiebierze,jakbyuchwyciłgarściąskorpiona.

8

Wielkiezło–kobieta

pijaczka,inieukryjeonaswejhańby.

9

Bezwstydkobietypo

niespokojnychruchachoczuipospojrzeniachmożnapoznać.

10

Nad

córkązuchwałąwzmocnijczujność,abyczująculgę,jejnie
wyzyskała.

11

Strzeżsięokabezwstydnegoiniedziwsię,jeśliprzeciw

tobiewykroczy.

12

Jakspragnionypodróżnyotwieraustaipijekażdą

wodę,którajestblisko,takonasiadanaprzeciwkażdegopalanamiotu
inastrzałyotwierakołczan.

26,12-Przenośniaoznaczającanierząd.

13

Wdziękżonyrozweselajejmęża,ajejrozumorzeźwiamu

kości.

14

DaremPana–żonaspokojna,azaosobędobrzewychowaną

niemaceny.

15

Łaskąnadłaskamijestkobietaskromna,niemanic

równieważnegojakosobapowściągliwa.

16

Jaksłońcewschodzącena

wysokościachuPana,takpięknośćdobrejkobietypośródozdóbjej
domu.

17

Jakświatłobłyszczącenaświętymświeczniku,takpiękność

obliczaprzycieledobrzezbudowanym.

18

Jakkolumnyzłotena

podstawachsrebrnych,takpięknenoginakształtnychstopach.

26,18-Wkilkurkpgreckichtunastępująwiersze19-27:"19Synu,zachowajwzdrowiukwiattwegowiekuisiłytwejnieoddawajobcym.20Odszukawszyżyznygruntwcałymkraju,

zasiewajnanimtweziarno,ufnywtwedobreurodzenie.21Wtensposóbodrośle,jakiepozostawiszposobie,równieżdumnezeszlachectwa,będą[cię]sławiły.22Kobietęsprzedajnąuznajesięza
wartąsplunięcia,amężatkę-zawieżęśmiercidlażyjącychznią.23Bezbożnażonadostaniesięjakodziałgrzesznikowi,apobożnąotrzymamążbogobojny.24Żonabezwstydnadoznahańby,córkazaś
wstydliwauczcitakżemęża.25Żonęhardąoceniasięjakpsa.SkromnazaśboisięPana.26Żona,któraczciswegomęża,uwszystkichuchodzizamądrą,aktóranieszanuje-zabezbożnąwswejpysze.
Szczęśliwymążdobrejżony,boliczbajegodnibędziepodwójna.27Żonękrzykliwą,nieopanowanąwjęzyku,uważasięzatrąbęwojenną,sygnałdonatarcia.Duszakażdegoczłowiekawtych
okolicznościachpędziżyciewśródwojennegozamętu".

Smutnewypadki

28

Dwierzeczyzasmucająmojeserce,atrzeciawzbudzawemnie

gniew:wojownik,któremunędzaodebrałasiłę;mężowieroztropni,
odrzucenijakonicnieznaczący;człowiek,któryodsprawiedliwości
przechodzidogrzechu,Panpodmieczgoprzeznacza.

26,28-Zob.Prz30,15.

Handel

29

Trudnojestkupcowiustrzecsięwykroczenia,ahandlarznie

będziewolnyodgrzechu.

Syr27

1

Wielugrzeszyzchęcizysku,aten,ktostarasięwzbogacić,

wzrokodwraca.

27,1-BądźwsensieniezważanianaPrawoBoże(por.Ps10,5[9,26]),bądźwsensiebrakulitości(por.Prz28,27).

2

Jakkołekwbijasięmiędzykamieniezesobąspojone,takgrzech

sięwdzieramiędzysprzedażakupno.

3

JeślisięktośbojaźniPańskiej

pilnienieuchwyci,wnetjegodomstaniesięruiną.

Mowy

4

Gdysitemsięprzesiewa,zostająodpadki,podobniebłędy

człowiekaprzyjegoocenie.

5

Piecpoddajepróbienaczyniagarncarza,

asprawdzianemczłowiekajestjegowypowiedź.

6

Jakouprawie

drzewaświadczyjegoowoc,takmowaozamyślesercaczłowieka.

7

Niechwalmężaprzedwypowiedzią,tobowiemjestpróbądlaludzi.

Sprawiedliwość

8

Jeślipodążaszzatym,cosprawiedliwe,osiągniesztoi

przywdziejeszjakwspaniałąszatę.

9

Ptakitrzymająsięrazemz

podobnymisobie,aprawdapowrócidotych,którzyjąwczyn
wprowadzają.

10

Jaklewzasadzasięnazdobycz,takgrzechna

popełniającychniegodziwości.

11

Mowabogobojnegojestzawsze

mądrością,głupizaśzmieniasięjakksiężyc.

12

Skracajczas

[przebywania]międzynierozumnymi,awśródmądrychprzedłużaj!

13

Opowiadaniegłupichbudziodrazę,aśmiechichpłyniezgrzesznej

przyjemności.

14

Odgadaniatego,ktoczęstoprzysięga,jeżąsięwłosy,

akłótniatakichludzizmuszadozatykaniauszu.

15

Rozlewemkrwi

bywakłótniapyszałków,iprzykrosłuchaćichwyzwisk.

Tajemnica

16

Ktozdradzatajemnice,tracizaufanieinieznajdziesobie

przyjaciela.

17

Kochajprzyjacielaibądźmuwierny,ajeślibyśzdradził

jegotajemnice,nawetnieusiłujbieczanim!

18

Jakbowiemczłowiek

straciłtego,ktomuumarł,takstraciłeśprzyjaźńbliźniego;

19

ijakbyś

wypuściłptakatrzymanegowręce,takoddaliłeśbliźniegoijużgonie
złowisz.

20

Nawetniebiegnijzanim,bojestdalekoiuciekłjaksarnaz

sideł.

21

Ranamożebyćopatrzona,obelgadarowana,aleten,kto

wyjawiłtajemnice,straciłnadzieję.

Obłuda

22

Ktomrugaokiem–knujezło,iniktgoodtegonieodwiedzie.

23

Wobecciebieustajegosąsłodkieipodziwiaćbędzietwojesłowa,

alepóźniejodmieniswojeustaisprawi,żesiępotkniesznatwoich
słowach.

24

Wieleznienawidziłem,alenictakbardzo,jaktakiego,ai

Pangonienawidzi.

25

Ktorzucakamieńwgórę,rzucagonaswoją

głowę,aciospodstępemzadanyzranitakżeuderzającego.

27,25-Dosł.:"rozdzielarazy".

26

Ten,ktokopiedół,samwniegowpadnie,aktozastawiasidła,

samwniezostanieschwytany.

27

Ktoźleczyni,nategospadniezło,a

nawetniepozna,skądnaniegoprzyjdzie.

28

Drwinyiobelgisądla

pyszałka,apomstajaklewczyhananiego.

29

Wsidładalisięschwytać

zadowolenizupadkubogobojnych,izżeraichboleśćjeszczeprzed
śmiercią.

Nienawiść

30

Złośćigniewsąobrzydliwościami,którychtrzymasię

grzesznik.

Syr28

1

Tego,ktosięmści,spotkapomstaodPana,Ongrzechyjego

dokładniezachowawpamięci.

2

Odpuśćprzewinębliźniemu,a

wówczas,gdybłagaćbędziesz,zostanąciodpuszczonegrzechy.

3

Gdy

człowiekżywizłośćprzeciwdrugiemu,jakżeuPanaszukaćbędzie
uzdrowienia?

4

Niemaonmiłosierdzianadczłowiekiemdosiebie

podobnym,jakżebłagaćbędzieoodpuszczenieswoichwłasnych
grzechów?

5

Sam,będącciałem,trwawnienawiści,któżwięczyska

dlaniegoodpuszczeniegrzechów?

28,5-"Ciałem",tzn.istotąznikomą,przemijającą;"odpokutuje"-innizasyr.:"odpuści".

6

Pamiętajorzeczachostatecznychiprzestańnienawidzić,–o

rozkładzieciała,ośmierci,itrzymajsięprzykazań!

7

Pamiętajo

przykazaniachiniemiejwnienawiścibliźniego,–oprzymierzu
Najwyższegoidarujobrazę!

Kłótnie

8

Unikajwaśni,amniejpopełniszgrzechów,człowiekbowiem

popędliwywszczynakłótnie.

9

Grzeszniksiejeniezgodęmiędzy

przyjaciółmiirzucaoszczerstwomiędzytych,cożyjąwzgodzie.

10

Jakiejestpaliwo,taksięogieńrozpala,jakajestzapamiętałośćw

kłótni,taksięonawzmaga;jakasiłaczłowieka,takabędziejego
zapalczywość,izgodniezzamożnościągniewswójonzwiększy.

11

Żywicaismoławzniecająogień,agwałtownakłótniapowoduje

rozlewkrwi.

12

Jeślidmuchaćbędziesznaiskrę–zapłonie,jeślizaś

spluniesznanią–zgaśnie,ajednoidrugiepochodzizusttwoich.

Złejęzyki

13

Przeklinajciepotwarcęiczłowiekaodwoistejmowie,zgubił

bowiemwielużyjącychwzgodzie.

14

Trzecijęzykwielu

unieszczęśliwiłiskazałichnatułaczkęodnarodudonarodu,zburzył
miastapotężneidomymożnychobalił.

28,14-Wpóźniejszejliteraturzeżydowskiejoznaczatego,ktomieszasięjakotrzecimiędzydwu,abyichporóżnić.

15

Trzecijęzykoddaliłżonyodmężówipozbawiłjeowocuich

trudów.

16

Ktonastawiamuucha,nieznajdziespoczynkuaninie

będziemieszkałspokojnie.

17

Uderzenierózgiwywołujesiniec,

uderzeniejęzykałamiekości.

18

Wielupadłoodostrzamiecza,alenie

tylu,coodjęzyka.

19

Szczęśliwy,ktoprzednimbyłzasłonięty,ktonie

doświadczyłjegozłości,ktoniedźwigałjegojarzmainiebył
związanyjegopętami.

20

Jarzmojego–tojarzmożelazne,apętajego

sąpętamizbrązu.

21

Okrutnąśmierćonzadaje,nawetOtchłańjest

lepszaodniego.

22

Nieopanujeonbogobojnychiniebędąsiępaliliw

jegopłomieniu.

28,22-Por.Jk3,5n.

23

Natomiastci,którzyPanaporzucają,weńwpadną,zapalisięw

nichinigdyniewygaśnie;jaklewbędzieprzeciwnimwysłanyi
rozszarpieichjakpantera.

24

Uważaj!Otoczposiadłośćswąpłotemz

cierni,srebroswojeizłotomocnozawiąż;

25

słowomtwoimspraw

wagęiciężarki,austomsprawdrzwiizasuwę!

26

Bacz,abyśprzez

języksięniepotknąłibyśnieupadłprzedtym,ktocigotujezasadzkę.

28,26-Tzn.przezjęzyk.

Syr29

Pożyczka

1

Ktojestmiłosierny,pożyczabliźniemu,aktowspomagagoswą

ręką,wypełniaprzykazania.

29,1-PożyczkabezprocentowawzględemIzraelitówbyłanakazanawPrawie:Wj22,24;Kpł25,35n;Pwt15,7-11;Pwt23,20;Ps37[36],21.26.Por.Mt5,42.

2

Pożyczbliźniemu,gdyjestwpotrzebie,atakże[dług]oddajmu

wswoimczasie;

29,2-Tzn.jeślisampożyczyłeśodbliźniego.

3

dotrzymajsłowa,bądźgodnyjegozaufania,azawszeznajdziesz

to,czegobędzieszpotrzebował.

4

Wieluuważapożyczkęzarzecz

znalezionąisprawiakłopottym,którzyichwspomogli.

5

Doczasu,

zanimotrzyma,całujegoporękachiobogactwachbliźniegomówi
cichymgłosem;alesięociąga,gdyprzyjdzieporazwrotu,i
odpowiadasłowaminiechętnymi,anaczasysięskarży.

6

Jeślizaś

zdoła,zwrócizaledwiepołowę,inależyuważaćtozarzecz
znalezioną;ajeśliniebędziemógł[zwrócić],pozbawiwierzyciela
pieniędzy,którybezpowoduzyskasobiewroga,odpłacimu
przekleństwamiiobelgami,azamiastczciodpłacimuzelżywością.

7

Wielusięwięcpowstrzymujeniezezłegousposobienia,alezobawy,

bynieponieśćstratybezpowodu.

29,7-Odzachowaniaprawaopożyczaniu.

Jałmużna

8

Pozatymbądźdlabiednegołaskawyiniedajmudługoczekać

najałmużnę!

9

Zgodniezprzykazaniemzajmijsiębiedakiemi

stosowniedojegopotrzebynieodsyłajgozpustymirękami!

10

Strać

raczejpieniądzedlabrataiprzyjaciela,niżbymiałyzardzewieć,
zmarnowaćsiępodkamieniem.

11

Rozporządźswymbogactwem

wedługprzykazańNajwyższego,aprzyniesiecitowięcejkorzyściniż
złoto.

12

Zamknijjałmużnęwspichlerzachswoich,aonawybawicięz

każdegonieszczęścia.

29,12-Sens:jałmużnabędzietakimbogactwemjakzbioryzamykanewspichlerzu.

13

Lepiejniżmocnatarczaiciężkawłóczniabędzieonawalczyć

zaciebiezwrogiem.

Poręka

14

Człowiekdobryręczyćbędziezabliźniego,abezwstydnygo

odtrąci.

15

Niezapominajdobrodziejstwporęczyciela,dałbowiem

siebiesamegozaciebie.

16

Grzesznikzanicmasobiedobrodziejstwa

poręczycielaibezwdzięcznościwsercuopuściswegowybawcę.

17

Porękazgubiławieluuczciwychiwstrząsnęłanimijakmorskafala.

18

Ludzimożnychwypędziłazkraju,takżezabłądzilimiędzyobce

narody.

19

Grzesznikuwikłanywporękę,wpogonizazyskiemwikła

sięwwyrokisądowe.

20

Pomagajbliźniemuwmiaręmożności,a

uważajnasiebie,abyśnieupadł.

Gościnność

21

Pierwszepotrzebyżyciowe:woda,chleb,odzienieidom

osłaniającyto,cowstydliwe.

22

Lepszejestżyciebiednegopodosłoną

belekniżwspaniałeucztyuobcych.

23

Bądźzadowolony,czymasz

mało,czydużo,anieposłyszyszwymówek,żejesteśprzybyszem.

24

Nędznetożyciechodzićoddomudodomu,atam,gdziemieszkasz

jakoprzybysz,ustnieotworzysz.

25

Choćprzyjmieszkogośdostołui

daszpić,zamiastpodziękiposłyszyszprzykresłowa:

29,25-Składniejsyr.:"gdysięjestprzybyszem,doznajesięwstyduiniesłuszniesięsłyszytwardesłowa".

26

Chodź,przybyszu,przygotujstół,ajeślicośmaszwręku,

nakarmmnie!

29,26-Aluzjadostosunkówegipskich,gdziewędrownikupcyczęstobywaliwyzyskiwaniprzezgospodarzydomów.

27

Przybyszu,zróbmiejscegodniejszemu,bratwgościnęprzybył

domnie,potrzebujęmieszkania.

28

Ciężkiesądlaczłowieka

rozumnegoobelgiwierzycielaiwymawianiegościny.

Syr30

Wychowanie

1

Ktomiłujeswegosyna,częstoużywananiegorózgi,abyna

końcumógłsięnimcieszyć.

2

Ktowychowujeswegosyna,będzie

miałzniegopociechęidumnybędziezniegomiędzyznajomymi.

3

Ktokształciswegosyna,budzizazdrośćuwroga,awobecprzyjaciół

będziesięnimcieszył.

4

Skończyłżyciejegoojciec,alejakbynie

umarł,gdyżpodobnegosobiezostawił.

5

Zaswegożyciawidzi[go]

rozradowany,aprzyzgonieniedoznajesmutku.

6

Przeciwnikom

zostawiłmściciela,aprzyjaciołom–okazującegowdzięczność.

7

Ten

rozpieszczaswegosyna,ktoopatrujejegorany,któremunakażdy
jegokrzykwzruszająsięwnętrzności.

8

Końnieujeżdżonyjest

narowisty,asynzostawionysamemusobiestajesięzuchwały.

9

Pieść

dziecko,awprawicięwosłupienie,bawsięznim,asprawici
smutek.

10

Nieśmiejsięrazemznim,abyśniezostałwrazznim

zasmuconyiabyśnakoniecniezgrzytałzębami.

11

Wmłodościnie

dawajmuzbytniejswobody,

30,11-Kilkarkpdodaje:"iniepobłażajjegozłymczynom,naginajmukarkuwczasiemłodychlat".

12

okładajrazamibokijego,gdyjestniedojrzały,abygdy

zmężnieje,nieodmówiłciposłuchu.

13

Wychowujswegosynai

wdrażajgodopracy,abyśsięniezachwiałskutkiemjegohaniebnego
życia.

Zdrowieibogactwo

14

Więcejwartbiednyozdrowiuisileniżbogaczwciele

udręczonym[chorobą].

15

Zdrowieisiłalepszesąniżwszystkozłoto,a

mocneciałoniżniezmiernymajątek.

16

Niemawiększegobogactwa

nadzdrowieciała,adobrobytnieprzewyższaradościserca.

17

Lepsza

jestśmierćniżprzykreżycieilepszywiecznyodpoczynekniż
długotrwałachoroba.

18

Łakociepołożoneprzedzamkniętymiustami

sąjakstosyżywnościleżącenagrobie.

30,18-Jesttoaluzjadopogańskiegozwyczajuskładaniazmarłymofiarzpokarmu.Hebr.:"przedbożkiem".

19

Nacóżsięprzydaofiarazowocówbożkowi?Niebędzie

przecieżjadłaniczułzapachu–takjestztym,kogoPandoświadcza.

20

Patrzyoczamiiwzdycha,jakwzdychaeunuchobejmującydziewicę.

Radość

21

Niewydawajduszynapastwęsmutkuaniniezadręczajsię

mędrkowaniem.

22

Radośćserca–tożycieczłowieka,awesołośćmęża

przedłużadnijego.

23

Przetłumaczsobiesamemu,pocieszswojeserce

ioddaldługotrwałysmutekodsiebie;bosmutekzgubiłwieluiniema
zniegożadnegopożytku.

30,23-Wedłughebr.;gr.:"oszukujswąduszę";kilkarkp:"miłujswąduszę".

24

Zazdrośćigniewskracajądni,azmartwieniesprowadza

przedwczesnąstarość.

25

Sercepogodneszczęśliwejestteżprzy

posiłkach,troszczysięopokarmdlasiebie.

30,25-Tłum.przypuszczalne;hebr.:"senzadowolonegotojakprzysmak".Wlg:"sercejasnejestteżwesołeprzyucztach,ucztyjegobowiemprzyrządzanesąstarannie".

Syr31

Bogactwo

1

Bezsennośćzpowodubogactwawyczerpujeciało,atroskaonie

oddalasen.

2

Troskinocnegoczuwanianiepozwalająsięzdrzemnąć,

bardziejniżciężkachorobawybijajązesnu.

3

Bogaczsiętrudzi,aby

gromadzićpieniądze,agdyprzestanie,sycisięrozkoszami.

4

Biedak

siętrudzi,niemającśrodkówdożycia,agdyprzestanie,popadaw
nędzę.

5

Ten,ktozłotomiłuje,nieustrzeżesięwiny,aten,ktogoniza

zyskami,pobłądziprzeznie.

6

Złotowieludoprowadziłodoupadku,a

ichklęskastałasiędlanichjawna.

7

Zasiekamizdrewnajestonodla

tych,cozanimszaleją,aktojestgłupi,wnichuwięźnie.

8

Błogosławionybogacz,wktórymnieznalezionowiny,którynie

goniłzazłotem.

9

Któżtojest?Wychwalaćgobędziemy,uczynił

bowiemrzeczypodziwwzbudzającewśródjegoludu.

10

Któżpoddany

takiejpróbiepozostałdoskonały?Poczytanemutobędziezachlubę.
Ktomógłzgrzeszyć,aniezgrzeszył,uczynićźle,anieuczynił?

11

Dobrajegobędątrwałe,azgromadzeniewyliczaćbędziejego

miłosierneczyny.

Uczty

12

Zająłeśmiejsceprzystolesutozastawionym?Nierozwierajnad

nimgardłainiewołaj:Jakżewielenanim!

13

Pamiętaj,że

nieszczęściemjestzłeoko.Cóżmiędzyrzeczamistworzonymi
gorszegonadtakieoko,którepłaczezpowodu[braku]każdejrzeczy?

31,13-Popr.wghebr.;gr.ma:"przedkażdymobliczem".

14

Poto,coktośsobieupatrzył,niewyciągajrękiiniepchajsię

wrazznimdopółmiska!

15

Osądzajodczuciabliźniegowedługswoich

własnychizważajnato,czegosamnienawidzisz.

16

Jedz,coleży

przedtobą,jakczłowiek,niebądźżarłoczny,abyśniewzbudzał
odrazy.

17

Przezdobrewychowaniepierwszyzaprzestań[jedzenia],nie

bądźnienasycony,byśkogośniezraził.

18

Jeślizajmieszmiejscewśród

wielu[zaproszonych],niewyciągajrękiwcześniejodnich.

19

Jakże

małopotrzebaczłowiekowidobrzewychowanemu,nałóżkuswym
niebędzieciężkooddychał.

20

Zdrowyjestsenprzyumiarkowanie

sytymżołądku,wstaje[człowiek]wcześnie,jestpanemsamego
siebie.Udrękabezsenności,bóleżołądkaikolkiwbrzuchu
[występują]ułakomegoczłowieka.

21

Ajeślibyłbyśzmuszonydo

jedzenia,wstań,zrzućtonastronie,aulżyszsobie.

31,21-Kilkarkp:"przejdźsiędalej".

22

Słuchajmnie,synu,iniegardźmną,awkońcuuznaszsłowa

mojezasłuszne.Wewszystkichczynachswychbądźumiarkowany,a
żadnachorobaniezbliżysiędociebie.

23

Wargiwychwalaćbędątego,

ktohojnyjestnaucztach,iprawdziwejestświadectwoojego
szlachetności.

24

Miastobędzieszemraćprzeciwskąpemunaucztach,i

świadectwoojegoprzewrotnościjestścisłe.

Wino

25

Przypiciuwinaniebądźzbytodważny,albowiemonozgubiło

wielu.

26

Jakwkuźnipróbujesiętwardośćstali,zanurzającjąw

wodzie,takwinodoświadczawbójcesercazuchwalców.

27

Winodla

ludzijestżyciem,jeżelipićjebędzieszzumiarem.Cozażyciema
ten,któryjestpozbawionywina?Ionozostałostworzonedlaradości
ludzi.

28

Zadowoleniesercairadośćduszydajewinopitewe

właściwymczasieizumiarem.

29

Udrękądladuszyjestzaświnopite

wnadmiernejilościwśródpodnieceniaizwady.

30

Pijaństwo

powiększaszałgłupiegonajegozgubę,osłabiasiły,aranprzysparza.

31

Nauczcieprzypiciunieróbwymówekbliźniemuaninielekceważ

gozpowodujegowesela;niemówmusłówobelżywychaninie
drażnijgożądaniemzwrotudługu!

Syr32

1

Jeśliposadzonocięnapierwszymmiejscu,niewbijajsięw

pychę,bądźpośródinnychjakjedenznich,miejonichstaranie;
dopierowtedyusiądź!

2

Gdywykonaszcałezadanie,zajmijswoje

miejsce,abyśsięnimiradowałibyśotrzymałwienieczasprawność.

3

Przemów,starcze,tobietobowiemprzystoi,jednakzdokładnym

wyczuciem,abyśnieprzeszkadzałmuzyce.

32,3-Wczasieucztybyłyśpiewyimuzyka.

4

Akiedyjejsłuchają,nierozwódźsięmowąaninieokazujswej

mądrościwniestosownymczasie!

5

Czympieczęćzrubinuwzłotej

oprawie,tymkoncertmuzykównauczcieprzywinie.

6

Czympieczęć

szmaragdowawzłotymobramowaniu,tymmelodiamuzykówprzy
słodkimwinie.

7

Przemów,młodzieńcze,jeślitokonieczne,skorocięo

tousilniedwarazyproszono.

8

Mówzwięźle,wniewielusłowach

[zamknij]wieletreści,bądźjakten,którycoświe,azarazemumie
milczeć.

9

Nieudawajrównegomiędzydostojnikami,agdyinny

mówi,wieleniegadaj!

10

Przedgromemprzelatujebłyskawica,a

skromnegoczłowiekapoprzedzaprzychylność.

11

Gdyprzyjdzieczas,

powstań,niebądźostatni,idźszybkododomuiniepostępuj
lekkomyślnie!

12

Tammożeszsięzabawićiczynić,cocisiępodoba,

aleniegrzeszmowązuchwałą!

13

ZawszystkowysławiajTego,który

cięstworzyłiktórycięupajaswoimidobrami.

BojaźńBoża

14

KtosięboiPana,przyjmiepouczenie,aktórzyodwczesnego

ranaGoszukają,znajdą[Jego]łaskę.

15

Ten,ktobadaPrawo,życie

swenimwypełni,aleobłudnikznajdziewnimsposobnośćdoupadku.

16

Ci,którzysiębojąPana,znajdąsprawiedliwość,aichsłuszne

działaniezabłyśniejakświatło.

32,16-Popr.wghebr.;gr.:"otrzymająwyrok".

17

Człowiekgrzesznyunikanaganyiwedługswejwoliznajdzie

wymówkę.

18

Człowiekroztropnyniegardzinamysłem,aobcyi

pyszałekniedoznająobawy.

32,18-Popr.wghebr.;gr.:"obcy".

19

Nicnieczyńbezzastanowienia,apoczynienieżałuj.

32,19-Inni:"dzisiajniezmieniajączdania".

20

Niechodźdrogąwyboistą,abyśnogąniezawadziłokamień.

21

Nieczujsiębezpiecznynadrodze,nawetgdyniemaprzeszkód,

22

i

miejsięnabacznościnawetwobecdzieci.

32,22-Popr.wghebr.;gr.:"wobecdzieci".

23

Wkażdymdziałaniupolegajnaswejduszy,botojestwłaśnie

zachowaniemprzykazań.

24

AlbowiemktowierzyPrawu,zważana

przykazania,aktozaufałPanu,nieponiesieszkody.

Syr33

1

NiespadniezłonabojącegosięPana,alenawetw

doświadczeniubędziewybawiony.

2

Mążmądryniebędzie

nienawidziłPrawa,alektoobłudniedoniegosięodnosi,jestjakłódź
wczasieburzy.

3

CzłowiekrozumnyzawierzyPrawu,onobędziedla

niegoniezawodnejakwyroczniaurimitummim.

33,3-Popr.wghebr.;gr.:"zapytywaniewyroczni".

4

Przygotujmowę,asłuchaćciębędą,zbierzswąwiedzęi

odpowiadaj!

5

Wnętrzegłupiegojestjakkołouwozuijakobracająca

sięoś–jegomyślenie.

6

Przyjacielszydercajestjakogier,corżypod

każdymjeźdźcem.

Nierównośćpołożenia

7

Dlaczegojedendzieńgórujenaddrugim,chociażświatło

wszystkichdnirokupochodziodsłońca?

8

WmyśliswejPanje

pooddzielałiOnwyróżniłczasyiświęta.

9

Jedneznichwywyższyłi

uświęcił,ainnezaliczyłdodnizwyczajnych.

10

Wszyscyludziesąz

mułu,izziemiAdamzostałstworzony.

11

Panrozdzieliłichwpełni

swejwiedzyiróżnewyznaczyłimdrogi.

12

Jednychpobłogosławiłi

wywyższył,uświęciłidosiebiezbliżył,innychprzeklął,poniżyłi
wygnałichzmiejscapobytu.

33,12-AluzjadołaskudzielonychIzraelowiikarzesłanychnaościenneludypogańskie.Por.Rdz9,25nn;1Sm2,6-8;Łk1,51nn.

13

Jakglinawrękugarncarza–wszystkieJegodrogisąwedług

Jegoupodobania–takludziesąwrękuTego,któryichstworzył,a
oddaimwedługswegoosądu.

14

Jakobokzła–dobro,aobokśmierci

–życie,takobokbogobojnego–grzesznik.

15

Patrznawszystkie

dziełaNajwyższego:[występują]parami–jednonaprzeciwdrugiego.

16

Ija,ostatni,wykazałemczujność,jakten,ktopodnosiresztkipo

zbierającychwinnegrona.

17

ZbłogosławieństwemPanadotarłem,i

jakten,cozbierawinogrona,napełniłemtłocznię.

18

Zważcie,żenie

dlasiebiesamegosiętrudziłem,aledlatychwszystkich,którzy
szukająwykształcenia.

19

Słuchajciemnie,dostojnicyludu,i

nadstawcieuszu,przewodniczącyzgromadzeniu!

Bądźniezależny

20

Anisynowi,aniżonie,anibratu,aniprzyjacielowiniedawaj

władzynadsobązażycia,nieoddawajteżswoichdostatkówkomu
innemu,abyśpożałowawszytego,niemusiałonieprosić.

21

Póki

żyjeszitchnieniejestwtobie,nikomuniedawajwładzynadsobą.

22

Lepsząjestbowiemrzeczą,żebydzieciciebieprosiły,niżżebyśty

wyglądałczegośzrąkswychsynów.

23

Wewszystkichsprawachbądź

tym,którygóruje,abyśnieprzyniósłujmyswejsławie!

24

Wostatnim

dniutwegożyciaiwgodzinieśmiercirozdaj[swoje]dziedzictwo!

Niewolnicy–słudzy

25

Dlaosła–pasza,kijiciężary;chleb,ćwiczenieipraca–dla

niewolnika.

26

Spraw,bysługapracował,aznajdzieszodpoczynek,

zostawmuręceswobodne,aszukaćbędziewolności.

27

Jarzmoi

rzemieńzginająkark,asłudzekrnąbrnemuwałekidochodzenie.

33,27-Narzędzietorturysłużącedowyciąganiaiwykręcaniaczłonków.

28

Wyślijgodopracy,byniebyłbezzajęcia,lenistwobowiem

uczywielezłego.

29

Dajgodopracydlaniegostosownej,ajeślibycię

niesłuchał,zakujgowcięższekajdany,

30

alenieprzebierajmiary

względemżadnegoczłowiekainieczyńnicbezsłuszności.

31

Jeśli

maszniewolnika,niechcibędziejakbydrugimtobą,bozakrewgo
nabyłeś.

33,31-Niewolnikównajczęściejzdobywanonawojnie.

32

Jeślimaszniewolnika,postępujznimjakzbratem,bo

potrzebowaćgobędzieszjaksiebiesamego.

33

Jeśligoskrzywdzisz,a

onucieknie,najakiejdrodzeszukaćgobędziesz?

33,25-33-Por.Wj21,2-11.20n26n;Kpł25,44-55;Pwt15,12-18;Mt18,23-35;Łk12,43-48;Ef6,9;Kol4,1.

Syr34

Sny

1

Mążnierozsądnymiewaczczeizwodniczenadzieje,amarzenia

senneuskrzydlająbezrozumnych.

34,1-CzasemwprawdzieBógposługujesięsnamijakośrodkiemobjawienia(np.Rdz28,10-17;Rdz31,10-13;Rdz37,5-10;Rdz41,1-36;Lb12,6;Mt1,20-23;Mt2,13.22),niemniej

uciekaniesiędosnówjakodośrodkawróżbiarskiegobyłozakazaneprzezPrawo(Kpł19,26;Pwt13,1-5;Pwt18,9-14),aganioneprzezproroków(Jr29,8).

2

Podobnydochwytającegocieńigoniącegowiatrjestten,ktosię

opieranamarzeniachsennych.

3

Jednoodbiciemdrugiego–to

widzeniasenne,naprzeciwoblicza–odbicieoblicza.

34,3-Popr.wghebr.;gr.:"widzenia".

4

Comożnaoczyścićrzecząnieczystą?Zkłamstwajakażwyjdzie

prawda?

5

Wróżbiarstwo,przepowiedniezlotuptakówimarzenia

sennesąbezwartości,jakurojeniasercarodzącejkobiety.

6

Jeśli

Najwyższyniezsyłaichjakonawiedzenia,niebierzichdoserca!

7

Marzeniasennewbłądwprowadziłybardzowielu,którzyufającim,

upadli.

8

BezkłamstwazostaniewypełnionePrawo,amądrośćw

ustachprawdomównychjestdoskonałością.

34,8-Tzn.wżyciunależykierowaćsięPrawemimądrością,aichobietnicenapewnosięspełnią.

Podróże

9

Mąż,którypodróżował,znawielerzeczyimądrzeprzemawiać

będzie,ktomawielkiedoświadczenie.

10

Ktoniemadoświadczenia,

wiemało,aten,ktopodróżował,wzbogaciłswojąsprawność.

34,10-Innidosł.:"pobłądził".

11

Wielewidziałemwmoichpodróżachiwięcejrozumiem,niż

wypowiedziećpotrafię.

12

Częstobyłemwniebezpieczeństwieśmierci

idziękitym[doświadczeniom]zostałemocalony.

13

Duchbojącychsię

Panażyćbędzie,albowiemichnadziejajestwTym,któryichzbawia.

14

KtosięboiPana,niczegolękaćsięniebędzieaniobawiać,

albowiemOnsamjestjegonadzieją.

15

Szczęśliwaduszatego,który

sięboiPana.Kogóżsięontrzymaiktóżjestjegopodporą?

16

Oczy

Panasąnadtymi,którzyGomiłują–tarczapotężnaisilneoparcie,
ochronaprzedgorącymwichremiosłonaprzedżarempołudnia,
zabezpieczenieprzedpotknięciemsięipomocwupadku.

17

Podnosi

Onduszęioświecaoczy,dajezdrowie,życieibłogosławieństwo.

Ofiary

18

Ktoprzynosinaofiaręrzeczniesprawiedliwienabytą,ofiaruje

szyderstwo,darybowiemgrzesznikówniesąmiłe[Panu].

19

Niema

upodobaniaNajwyższywofiarachludzibezbożnych,agrzechy
przebaczanieprzezwzglądnamnogośćofiar.

34,19-Por.Am5,21-27.

20

Jakbynaofiaręzabijałsynawobecnościjegoojca,takczyni

ten,coskładawofierze[rzeczwziętą]zdobytkubiednych.

21

Chleb

biedaków–otożycieubogich,aktogozabiera,jestmężem
krwawym.

22

Zabijabliźniego,ktomuzabieraśrodkidożycia,ikrew

przelewa,ktopozbawiazapłatyrobotnika.

23

Jeślijedenbuduje,adrugi

rozwala,cozyskalipozatrudem?

24

Jeślijedensięmodli,adrugi

przeklina,czyjegowołaniaWładcawysłucha?

25

Ten,ktosięumyłpo

dotknięciutrupaiznówsięgodotknął,jakiżpożytekodniósłze
swegoobmycia?

34,25-Por.Lb19,11-20.

26

Takijestczłowiek,którypościzaswojegrzechy,awracaiczyni

znówtosamo.Któżwysłuchajegomodlitwyijakiżpożytekzjego
uniżenia?

Syr35

Prawoiofiary

1

KtozachowujePrawo,mnożyofiary,aktozważana

przykazania,składaofiarybiesiadne.

2

Ktoświadczydobrodziejstwa,

jakbyprzynosiłofiaryznajprzedniejszejmąki,aktodajejałmużnę,
jakbyskładałofiaręuwielbienia.

3

OdejścieodzłajestmiłePanu,a

odejścieodniesprawiedliwościjestjakofiaraprzebłagalna.

4

Nie

pokazujsięprzedPanemzpróżnymirękami,wszystkotobowiem
[czynisię]wedługprzykazania.

35,4-Inniuzupełniają:"trzebaczynić".

5

Darofiarnysprawiedliwegonamaszczaołtarztłustością,a

przyjemnyjegozapachunosisięprzedNajwyższego.

6

Ofiaramęża

sprawiedliwegojestmiła,apamiątkazniejniepójdziew
zapomnienie.

7

ChwalPanahojnymdareminieumniejszajpierwocin

rąktwoich!

8

Przykażdymdarzetwarzrozpogódźizweselem

poświęćdziesięcinę!

35,8-Por.2Kor9,7.

9

DawajNajwyższemutak,jakOncidaje,hojnie,namiaręswych

możliwości,

10

ponieważPanjesttym,któryodpłaca,isiedemrazy

więcejoddatobie.

SprawiedliwośćBoża

11

NiestarajsięprzekupićGodarem,boniebędzieprzyjęty,ani

niepokładajnadzieiwofierzeniesprawiedliwej,

12

ponieważPanjest

sędzią,któryniemawzględunaosoby.

13

NiebędziemiałOnwzględu

naosobęprzeciwbiednemu,owszem,wysłuchaprośby
pokrzywdzonego.

14

Niezlekceważybłaganiasierotyaniwdowy,

kiedysięskarży.

15

Czyżłzywdowyniespływająpopoliczkach,ajej

lamentnieświadczyprzeciwtemu,ktojewyciska?

16

Ktosłuży

[Bogu],zupodobaniemzostanieprzyjęty,abłaganiejegodosięgnie
obłoków.

17

Modlitwapokornegoprzeniknieobłokiiniedozna

pociechy,zanimnieosiągniecelu.

35,17-bPopr.wghebr.

18

Nieodstąpi,ażwejrzyNajwyższyiujmiesięza

sprawiedliwymi,iwydasłusznywyrok.

19

Panniebędziezwlekałinie

będziedłużejpobłażliwywichsprawie,

35,19-Tzn.prześladowcom.

20

ażzłamiebiodratych,cosąbezlitości,iwywrzepomstęna

poganach,

35,20-Tzn.potęgę(por.Pwt33,11).

21

wytracitłumzuchwałychiskruszyberłaniesprawiedliwych;

22

oddaczłowiekowiwedługjegoczynów,dziełazaśludziosądzi

wedługichzamiarów;

23

sprawiedliwywyrokwydaswojemuludowii

uradujegoswymmiłosierdziem.

24

Pięknejestmiłosierdzie

przychodzącewczasieutrapienia,jakchmurydeszczowewczasie
posuchy.

Syr36

ModlitwaowybawienieIzraela

1

Zmiłujsięnadnami,Władco,Bożewszechrzeczy,ispojrzyj,

ześlijbojaźńprzedTobąnawszystkienarody,

2

wyciągnijrękę

przeciwobcymnarodom,niechzobacząTwojąpotęgę.

3

Takjakprzez

naswobecnichokazałeśsięświęty,takprzeznichwobecnasokażsię
wielki!

4

NiechCięuznają,jakmyuznaliśmy,żeniemaBogaprócz

Ciebie,oPanie!

5

Odnówznakiipowtórzcuda,wsławrękęiprawe

ramię!

36,5-Te,jakiesiędziaływczasiewyjściaŻydówzniewoliegipskiej(Wjrozdz.7-15[->Wj7,1]).

6

Wzbudźgniewiwylejoburzenie,zniszczprzeciwnikaizetrzyj

naprochwroga!

7

Przyśpieszchwilęsposobnąipomnijnaprzysięgę,

abywysławianoTwojewielkiedzieła.

36,7-Hebr.:"Przyspieszczasibacznakoniec,boktóżcimożepowiedzieć:Coczynisz?"

8

Ognistygniewniechstrawitego,ktochcesięuratować,aci,

którzykrzywdząTwójlud,niechznajdązagładę!

9

Zetrzyjgłowy

wrogichwładców,którzymówią:Prócznasniemanikogo!

10

ZgromadźwszystkieszczepyJakubaiweźjewposiadanie,jakbyło

odpoczątku.

11

Panie,zmiłujsięnadnarodem,któryjestnazwany

Twoimimieniem,nadIzraelem,któregoprzyrównałeśdo
pierworodnego.

36,11-Por.Wj4,22;Pwt7,6;Jr31,9;Oz11,1.Codoimienia"Izrael"-zob.Rdz32,25-29.

12

ZlitujsięnadTwoimświętymmiastem,nadJeruzalem,

miejscemTwegoodpoczynku!

13

NapełnijSyjonwysławianiemTwej

mocyiludTwójchwałąswoją!

14

Dajświadectwotym,którzyod

początkusąTwoimistworzeniami,iwypełnijproroctwadanew
Twymimieniu!

15

Dajzapłatętym,którzyoczekująCiebie,iprorocy

Twoiniechbędąuznanizaprawdomównych!

16

Wysłuchaj,Panie,

prośbytych,coCiębłagają,zgodniezbłogosławieństwem
AaronowymdlaTwegoludu.

36,16-"Sług"-popr.wgczęścirkpihebr.;gr.:"proszących";"Aaronowym"-por.Lb6,24-27.

17

Niechwszyscynaziemipoznają,żejesteśPanemiBogiem

wieków.

Nauczsięroztropnierozróżniać

18

Wnętrznościchłonąkażdypokarm,alejedenpokarmjestlepszy

oddrugiego.

19

Jakpodniebienierozpoznajepokarmzdziczyzny,tak

sercemądre–mowykłamliwe.

20

Serceprzewrotnepowodujesmutek,

aleczłowiekzwielkimdoświadczeniempotrafimuodpłacić.

21

Kobietaprzyjmiekażdegomęża,leczjednadziewczynajestlepsza

oddrugiej.

22

Pięknośćkobietyrozweselaobliczeiprzewyższa

wszystkiepożądaniaczłowieka;

23

ajeśliwsłowachjejbędzie

współczucieisłodycz,mążjejniejest[już]jakzwykliludzie.

24

Kto

zdobędzieżonę,mapoczątekpomyślności,pomocpodobnądosiebie
imocnąostoję.

36,24-Rdz2,20.

25

Gdzieniemaogrodzenia,rozdrapiąposiadłość,agdziebrakuje

żony,tammążwzdychazbłąkany.

26

Któżzaufaobrotnemuzbójcy,

biegającemuodmiastadomiasta?

36,26-Popr.wghebr.;gr.:"zbójcyobrotnemu".

27

Taksamo–człowiekowi,któryniemagniazdaizatrzymujesię

tam,gdziegomrokzastanie.

Syr37

Przyjaciel

1

Każdyprzyjacielmówi:Ijazostałemtwoimprzyjacielem,ale

bywaprzyjacieltylkozimienia.

2

Czyżniejesttosmutekbliski

śmierci,gdytowarzysziprzyjacielobrócąsięwstronęwrogości?

3

O

przewrotnaskłonności!Skądsięprzyplątałaś,byokryćziemię
podstępem?

37,3-Popr.wghebr.IWlg;gr.:"zaplątałaśsię"lub"przytoczyłaśsię".

4

Wpomyślnościtowarzyszcieszysięwrazzprzyjacielem,aw

czasieutrapieniastajeprzeciwniemu.

5

Towarzyszzprzyjacielem

trudzisię,byzdobyćpożywienie,awraziewojnychwycizatarczę.

37,5-Żebysięprzednimbronić.

6

Niezapomnijwduszyswejoprzyjacieluiniechonniewypada

cizpamięcipośródbogactw.

Doradca

7

Każdydoradcawysokoceniswąradę,aprzecieżbywaitaki,

którydoradzanaswojąkorzyść.

8

Strzeżsiędoradcyinajpierw

poznaj,jakiesąjegopotrzeby,–albowiemtakinaswojąkorzyść
doradza–byczasemniezyskałonczegośnatobie,jakbylosem,

37,8-Tekstniepewny.

9

iaby,mówiącci:Dobrajesttwojadroga,niestanąłzprzeciwka,

bypatrzećnato,coprzyjdzienaciebie.

10

Niezasięgajradytego,kto

patrzynaciebiekrzywymokiem,aprzedtymi,cocizazdroszczą,
ukryj[swe]zamiary!

11

[Niezasięgaj]radyukobietywsprawiejej

rywalki,utchórzawsprawiewojny,ukupcawsprawiehandlu,u
nabywcywsprawiesprzedaży,uzawistnegowsprawiewdzięczności,
uniemiłosiernegowsprawiedobroczynności,uleniwegowsprawie
jakiejkolwiekpracy,uokresowegonajemnikawsprawiezakończenia
zajęcia,uopieszałegoniewolnikawsprawiewielkiejpracy–gdy
chodziojakąkolwiekradę,niepolegajnanich!

12

Natomiastz

człowiekiempobożnympodtrzymujznajomość,atakżeztym,o
którymwiesz,żestrzeżeprzykazań,któregoduszapodobnadotwej
duszyiktóry,jeślibyśupadł,będziewspółczułtobie.

13

Następnieradź

sięswegoserca,gdyżniemasznadnienicgodniejszegowiary.

14

Duszabowiemczłowiekazwykłaniekiedy[lepiej]ostrzegaćniż

siedmiuwartowników,cowypatrują,siedzącwysoko.

15

Aponadto

wszystkoprośNajwyższego,abytwądrogękierowałwstronę
prawdy.

Prawdziwaifałszywamądrość

16

Początkiemkażdegodzieła–słowo,aprzedkażdymdziałaniem

–myśl.

17

Jakoznakzmianysercaukazująsięczteryczęści:

37,17-Popr.wghebr.;gr.:"ślad","znak".Starożytnisercuprzypisywalimyślenie.Por.Mk7,21n.

18

dobroizło,życieiśmierć,anadtymwszystkimjęzykmapełną

władzę.

19

Bywaczłowieksprawny–wychowawcawielu,adlasiebie

samegojestnieużyteczny;

20

bywarzekomymędrzeczpowoduswych

słówznienawidzony:takiemuzabrakniepożywienia,

21

nieotrzymał

onbowiemłaskiuPana,gdyżniemaonżadnejmądrości.

22

Bywa

mędrzec,któryjestmądrydlasiebiesamego,aowocejegowiedzysą
wjegoustachniezawodne.

37,22-Popr.wghebr.;sens:widaćponimdbałośćosiebie;gr.:"godnewiarywjegoustach".

23

Bywamędrzec,którynaródswójwychowuje,aowocejego

wiedzysąniezawodne.

24

Ktojestmądrydlasiebie,przepełniony

będziebłogosławieństwem,awszyscy,którzygozobaczą,nazwągo
szczęśliwym.

37,24-Uzupełnionowghebr.

25

Dniżyciaczłowiekasąpoliczone,lecznieprzeliczonesądni

Izraela.

26

Mądryzyskazaufanieuswegonarodu,aimięjegożyć

będzienawieki.

37,26-Wghebr.;gr.:"zaufanie".

Zdrowieiumiarkowanie

27

Dziecko,wżyciubadajsiebiesamego,patrz,cojestzłemdla

ciebie,itegosobieodmów!

28

Niewszystkosłużywszystkiminie

każdywewszystkimmaupodobanie.

29

Nażadnejuczciesięnie

przejadajinierzucajsięnapotrawy!

30

Zprzejedzeniapowstaje

choroba,anieumiarkowaniepowodujerozstrójżołądka.

31

Z

przejedzeniawieluumarło,alezachowującyumiarprzedłużyżycie.

Syr38

Lekarzileki

1

Oddajlekarzowicześćnależnąjegoposłudze,albowiemijego

stworzyłPan.

38,1-Mowaohonorarium.

2

OdNajwyższegopochodziuzdrowienie,iodKróladarsię

otrzymuje.

3

Wiedzalekarzapodniesiemugłowę,nawetwobecności

możnychbędągopodziwiać.

4

Panstworzyłleki[pochodzące]z

ziemi,aczłowiekmądryniebędzienimigardził.

5

Czyżtonieprzez

drewnowodastałasięsłodka,abymocJegopoznano?

38,5-Por.Wj15,23nn.

6

Ondałludziomwiedzę,abydoznawaćsławydziękiswym

przedziwnymdziełom.

7

Dziękinimuleczył,abólichusunął.Znich

aptekarzsporządzaleki,

8

abyniebyłokońcaJegodziełom;ipokójod

Niegotrwanacałejziemi.

38,8-Hebr.:"pomoc".Inni:"szczęście".

9

Synu,wchorobienieodwracajsięodPana,alemódlsiędo

Niego,aOncięuleczy.

10

Odrzućprzewrotność–wyprostujręcei

oczyśćsercezwszelkiegogrzechu!

38,10-Wyrażeniesymboliczne:przeciwieństworąkskierowanychdoprzewrotności.

11

Złóżofiaręwonnąipamiątkęznajprzedniejszejmąki,ihojną

obiatę,najakąciętylkostać.

38,11-Popr.wghebr.;gr.:"jakgdybynieodciebie".

12

Potemdajmiejscelekarzowi,bojegoteżstworzyłPan,nie

odsuwajsięodniego,albowiemjestoncipotrzebny.

13

Bywataki

czas,kiedywichrękachjestwyjściezchoroby;

14

onisamibędą

błagaćPana,abydałimmocprzyniesieniaulgiiuzdrowienia,dla
ocaleniażycia.

15

KtogrzeszyprzeciwswemuStwórcy,niechwpadnie

wręcelekarza!

Żałobapozmarłym

16

Dziecko,wylewajłzynadzmarłymijakobardzocierpiący

zacznijlament,odpowiedniodoocenyjegoosoby,pochowajciałoi
nielekceważjegopogrzebu.

38,16-Wghebr.;LXX:"stosowniedojegowyroku".

17

Płaczgorzkoizprzejęciemuderzajsięwpiersi,zarządźżałobę

odpowiedniodojegogodności,dzieńjedenlubdwa,dlauniknięcia
potwarzy,potemjużdajsiępocieszyćwsmutku!

18

Zesmutkubowiem

śmierćprzychodzi.Smuteksercałamiesiłę.

19

Wrazznieszczęściem

trwatakżesmutek,ażyciebiedakazależyodjegoserca.

38,19-Zakilkomarkp.

20

Nieoddawajsmutkowiswegoserca,odsuńgo,pomnącnaswój

koniec.

21

Niezapominaj,żeniemapowrotu,tamtemuniepomożesz,a

sobiezaszkodzisz.

22

Pamiętajomoimlosie,którybędzieteżtwoim:

mniewczoraj,tobiedzisiaj.

23

Gdyspocząłzmarły,zaprzestańgo

wspominać,pocieszsięponim,skorojużuszedłduchjego.

MądrośćuczonychwPiśmie

24

UczonywPiśmiezdobywamądrośćwczasiewolnymodzajęć,

aktoujmujesobiedziałania,tenstaniesięmądry.

25

Jakmożestaćsię

mądrymten,ktotrzymasiępługa,ktosięchlubiościeniemniby
włócznią,ktowołypoganiaizajętyjestichtrudami,arozmawiatylko
ocielętach?

26

Sercemprzykładaćsiębędziedotego,bywyorywać

bruzdy,awbezsennenocemyśliopaszydlajałówek.

27

Tak

[postępuje]każdyrzemieślnikiartysta,którynoceidnienapracy
przepędza,ici,corzeźbiąwizerunkinapieczęciach,itaki,którego
wytrwałośćurozmaicakształtyrzeźb,serceswewkładawto,byobraz
uczynićżywym,anieśpi,bywykończyćdzieło.

28

Takkowalsiedzący

bliskokowadłazastanawiasięnadwyrobamizżelaza,wyziewyognia
niszcząjegociało,aonwalczyzżarempieca–hukmłotaprzytępia
jegosłuch,aoczyjegosązwróconetylkonawzorzecprzedmiotu;
całymsercemsięprzykładadowykończeniarobót,anieśpi,bydzieło
dokońcaprzyozdobić.

29

Takgarncarzsiedzącyprzyswejpracyi

obracającynogamikoło,którystalejestpochłoniętytroskąoswoje
dzieło,acałyjegotrud–to[pogoń]zailością.

38,29-Garncarzstarasięprzedewszystkimoto,bymiećjaknajwięcejwyrobów.

30

Rękamikształtujeglinę,anogamipokonujejejopór,przykłada

sięsercem,abywykończyćpolewę,inieśpi,bypiecwyczyścić.

31

Ci

wszyscyzaufaliswymrękom,każdyznichjestmądrywswoim
zawodzie;

32

beznichmiastoniebędziezbudowane,niezamieszkasię

tamaniniebędziesięchodzić.

38,32-Popr.wgsyr.;LXX:"niezamieszkająiniebędąkrążyć".

33

Tychjednakdoradyluduniebędziesięszukaćanina

zgromadzeniunieprzesuniesięnawyższemiejsce.Aniniezasiądą
oninakrześlesędziowskim,aniniebędąznaćsięnaprzepisach
sądowych.

34

Niezabłysnąaninauką,anisądem,anisięnieznajdą

przy[wyjaśnianiu]przypowieści,alepodtrzymująoniodwieczne

stworzenie,aichmodlitwadotyczywykonywaniaichzawodu.

Syr39

1

Inaczejjestztym,któryduszęwkładawrozważanianad

PrawemNajwyższego.Badaćonbędziemądrośćwszystkich
starożytnych,aczaswolnypoświęciproroctwom.

2

Zachowa

opowiadanialudziznakomitychiwnikaćbędziewtajniki
przypowieści;

3

wyszukiwaćbędzieukryteznaczenieprzysłówi

zajmowaćsięzagadkamiprzypowieści.

4

Dostojnikombędzieoddawał

usługiipokażesięprzedwładcami.Przejdziedoziemiobcych
narodów;doświadczydobraizłamiędzyludźmi.

39,4-Tzn.wszystkiego.

5

Przyłożyserce,byodsamegorankazwrócićsiędoPana,który

gostworzył,iprzedNajwyższegozaniesieswąprośbę.Otworzyusta
domodlitwyibłagaćbędzie[oprzebaczenie]swoichgrzechów.

6

JeżeliPanWielkizechce,napełnigoduchemzrozumienia,onzaś

słowamądrościswejnibydeszczwylejeiwmodlitwiewychwalać
będziePana.

7

PokierujeOnjegozamiaremiwiedzą.Nadukrytymi

Jegotajemnicamibędziesięzastanawiał.

8

Wyłożyswąnaukęo

umiejętnościpostępowaniaiprawemprzymierzaPańskiegochlubić
siębędzie.

9

Wieluchwalićbędziejegorozuminawiekiniezniknie:

niezatrzesiępamięćonim,aimięjegożyćbędziezpokoleniana
pokolenie.

10

Mądrośćjegogłosićbędąnarody,azgromadzenie

wychwalaćgobędzie.

11

Zażyciazostawiimię[większe]niżtysiąc

[innych],agdyspocznie,onomuwystarczy.

39,11-Tłum.przypuszczalne.Inni:"Muwystarczy".

WezwaniedochwaleniaPana

12

Jeszczepozastanowieniubędęsnułmyśli,albowiemjestem

[ich]pełenjakksiężycwpołowiemiesiąca.

13

Posłuchajciemnie,

pobożnisynowie,rozwijajciesięjakróżarosnącanadstrumieniem
wody!

14

Wydajciewońprzyjemnąjakkadzidło,rozkwitnijciejaklilia,

rozsiejciezapachizaśpiewajciepieśń,sławciePanazawszystkieJego
dzieła!

39,14-"Kadzidło"-innitłum.:"jakLiban";"podnieściegłos"-popr.wgsyr.

15

UznajciewielkośćJegoimieniaigłościeJegochwałęprzy

śpiewieidźwiękuharf!Atakpowiecie,wychwalając:

39,15-Wghebr.;gr.:"pieśniwargiharf".

16

WszystkiedziełaPanasąbardzopiękne,akażdeJego

zrządzenienastępujewswoimczasie.Niemożnamówić:Cóżto?
Dlaczegotamto?Wszystkobowiemzostaniezbadanewswoim
czasie.

17

NaJegosłowowodajakwałstanęła,anaodezwaniesięust

Jegozbiornikiwód[powstały].

39,17-Por.Rdz1,6-9;Wj14,22;Joz3,16.

18

NaJegorozkaz[stajesię]wszystko,coMusiępodoba,inikt

niemożeprzeszkodzićJegozbawczemudziałaniu.

19

Czyny

wszystkichludzisąprzedNiminiczegoniemożnaukryćprzedJego
oczami.

20

Onwzrokiemsięgaodwiekudowiekuinicniejestdla

Niegodziwne.

21

Niemożnamówić:Cóżto?Dlaczegotamto?

Wszystkobowiemzostałostworzonewewłaściwymcelu.

22

BłogosławieństwoJegojakrzekapokryłosuchąziemięinapoiłoją

jakpotop.

23

GniewzaśJegoprzypadniewudzialenarodomiobraca

miejscanawodnionewsłonąpustynię.

39,23-Por.Rdz19,24n;Ps107[106],34;Mdr10,6n.

24

JakdlasprawiedliwychdrogiJegosąproste,takdlabezbożnych

–sposobnościądoupadku.

25

Jakodpoczątkudobrozostałostworzone

dladobrych,takzło–dlagrzeszników.

26

Rzeczypierwszejpotrzeby

dlażyciaczłowiekato:woda,ogień,żelazoisól,mąkapszenna,
mlekoimiód,krewwinogron,oliwaiodzienie:

27

wszystkotosłuży

bogobojnymkudobremu,grzesznikomzaśobrócisięnanieszczęście.

28

Sąwichry,którestworzonezostałynapomstę,aOngniewemswym

wzmocniłichsmagania;nakoniecpokażąswąsiłęiuśmierzągniew
Tego,któryjestworzył.

29

Ogień,grad,głódiśmierć–wszystkotona

pomstęzostałostworzone.

30

Kłydzikichzwierząt,skorpionyiżmije,

mieczmściwy–kuzagładziebezbożnych–

31

radująsięJego

rozkazem,gotowesąnaziemisłużyćwraziepotrzeby,agdy
przyjdzieichczas,nieprzekrocząpolecenia.

32

Dlategoodpoczątku

byłemotymprzekonany,przemyślałemtoinapiśmiezostawiłem:

33

wszystkiedziełaPanasądobre,wswoimczasiedostarczaOn

wszystkiego,czegopotrzeba.

34

Niemożnamówić:Toodtamtego

gorsze,albowiemwszystkouznanebędziezadobrewswoimczasie.

35

Aterazustamiicałymsercemśpiewajciehymnibłogosławcieimię

Pańskie!

Syr40

Wielkatroskaczłowieka

1

Wielkaudrękastałasięudziałemkażdegoczłowiekaiciężkie

jarzmo[spoczęło]nasynachAdama,oddniawyjściazłonamatki,aż
dodniapowrotudomatkiwszystkich.

40,1-Tj.ziemi.

2

Rozmyślaniaichilękserca[wywołuje]przewidywanietego,co

ichczeka–dzieńśmierci.

40,2-Tekstskażony.

3

[Poczynając]odtego,którysiedzinawspaniałymtronie,ażdo

upokorzonegonaziemiiwpopiele,

4

odtego,którynosifioletową

purpuręiwieniec,dotego,którysięokrywazgrzebnympłótnem:
[wciąż]gniew,zazdrość,przerażenieiniepokój,lękprzedśmiercią,
nienawiśćikłótnia.

5

Nawetwczasieodpoczynkuwłóżkusennocny

mącijegomyślenie;

6

zaznaje[on]małospoczynku,prawienic,ajuż

wsnach[matakiewrażenie],jakbywdzieństałnaczatach,jest
przerażonyprzywidzeniamiswegoserca,jakbyuciekałprzedbitwą–

7

budzisięwchwiliswegoocaleniaidziwisię,żestrachtenbył

daremny.

40,7-Tekstskażony.Inni:"wczasiesłużby"(=najawie).

8

Dlakażdegostworzenia,odczłowiekadozwierzęcia,adla

grzesznikówsiedemrazywięcej:

9

śmierć,krew,kłótniaimiecz,

klęski,głód,uciskicięgi.

10

Przeciwbezbożnymtowszystkozostało

stworzoneiprzeznichnastałpotop.

11

Wszystko,cojestzziemi,do

ziemipowraca,acozwody,znówwracadomorza.

40,11-"Doziemi":por.Syr41,10;Rdz3,19;Ps146[145],4;"domorza":por.Syr39,22;Koh1,7;hebr.isyr.:"acozgóry,powrócidogóry".

12

Każdeprzekupstwoiniesprawiedliwośćprzepadną,awierność

sięostoinawieki.

13

Bogactwaniesprawiedliwychwyschnąjakpotoki

przeminąjakpotężnygromwśródulewy.

14

Jak[sprawiedliwy]raduje

się,gdyotwieraręce,takprzestępcyulegnązagładziedokońca.

40,14-Tzn.świadczydobrodziejstwa(por.Pwt15,7n.11).

15

Potomkowiebezbożnychniewypuszczągałęzi,boichnieczyste

korzeniesąnaurwistejskale,

16

jaktrzcinarosnącanadkażdąwodąi

brzegiemrzeki,przedkażdąinnątrawąbędązerwani.

17

Łaskawość

jestjakrajwśródbłogosławieństw,ajałmużnatrwanawieki.

40,17-Dosł.:"wbłogosławieństwach".Hebr.:"Alemiłośćnigdysięniechwieje".

NajwyższymdobrembojaźńPana

18

Życiesamowystarczalnegoipracownikajestsłodkie,alewyżej

odobydwóch[stoi]ten,coskarbznajduje.

19

Dzieciizbudowanie

miastauwieczniająimię,alewyżejodtychoburzeczycenisiękobietę
bezzarzutu.

20

Winoimuzykarozweselająserce,alebardziejodobu

tychrzeczy–umiłowaniemądrości.

21

Fleticytraumilająśpiewy,a

bardziejniżjednoidrugie–mowaprzyjemna.

22

Wdziękuipiękna

pragnieoko,alebardziejodobydwóch–zielenizasiewów.

23

Przyjacielitowarzyszspotykająsięwchwilistosownej,aczęściej

niżoniobaj–żonazmężem.

40,23-Hbr.:"przyjacielitowarzyszprzychodzązpomocąwchwilistosownej,leczbardziejniżobydwaj-mądrażona".

24

Braciaipomocnicy–wchwiliucisku,abardziejniżjednii

drudzywybawiajałmużna.

25

Złotoisrebroumacniająkroki,abardziej

niżjednoidrugiecennajestrada.

26

Bogactwoisiłapodnosząna

duchu,abardziejniżjednoidrugie–bojaźńPańska.Przybojaźni
Pańskiejniemaniedostatku,ażyjącwniej,nietrzebaszukaćpomocy.

27

BojaźńPańskajestjakrajbłogosławieństwa,alepiejgoosłanianiż

wszelkasława.s

40,27-Popr.wghebr.;gr.:"ukryjeją[Pan]ponadwszelkąchwałę".

Żebractwo

28

Dziecko,nieprowadźżyciażebraczego,lepiejumrzeć,niż

żebrać.

29

Gdyczłowiekmusipatrzećnastółdrugiego,jegoistnienia

nieuważasięzażycie,zbrudziduszęswojąpotrawamiobcych,
człowiekwięcrozumnyidobrzewychowanytegosięustrzeże.

30

Żebractwobędziesłodkiewustachczłowiekabezwstydnego,ale

wnętrzejegozapłonieogniem.

Syr41

Śmierć

1

Ośmierci,jakżeprzykrajestpamięćotobiedlaczłowieka

żyjącegospokojniewśródswegodobytku;dlamęża,któryjest
beztroskiiwewszystkimodnosisukcesy,aktórymożejeszcze
smakowaćprzyjemności.

41,1-Popr.wghebr.;gr.:"możesamsięodżywiać".

2

Ośmierci,dobryjesttwójwyrokdlaczłowiekabiednegoi

opadającegozsił,dlastarcazgrzybiałego,nękanegotroskamio
wszystko,dlazbuntowanegoitego,costraciłcierpliwość.

3

Niebój

sięwyrokuśmierci,pamiętajotych,coprzedtobąbyliibędąpo
tobie.

4

TakijestwyrokwydanyprzezPananawszelkieciało:ipoco

sięsprzeciwiaszupodobaniuNajwyższego?Dziesięć,stoczytysiąc
latżyćbędziesz,wOtchłaniniemanaganyzażycie.

Losniegodziwych

5

Potomstwogrzesznikówjestpotomstwemobmierzłym,ito,co

żyjerazempodomachludzibezbożnych.

6

Giniedziedzictwodzieci

grzeszników,ahańbastaleidzierazemzichnasieniem.

7

Dzieci

czynićbędązarzutybezbożnemuojcu,żeprzezniegosąwpogardzie.

8

Biadawam,mężowiebezbożni,którzyporzuciliściePrawoBoga

Najwyższego.

9

Jeżelizostaliściezrodzeni,narodziliściesięna

przekleństwo,ajeżelipomrzecie,przekleństwojestwaszymdziałem.

10

Jakwszystko,cojestzziemi,odejdziedoziemi,takwystępni–z

przekleństwadozguby.

11

Żałobauludzidotyczyichciała,imięzaś

grzeszników,jakoniedobre,zostaniewymazane.

41,11-Hebr.:"Znikomyjestczłowiekwrazzeswymciałem,leczimiępobożnychniezginie"

12

Zatroszczsięoimię,albowiemonocizostaniebardziejniż

tysiącwielkichskarbówzłota.

13

Dobreżycie–to[pewna]liczbadni,a

dobreimiępozostanienawieki.

Wstyd

14

Dzieci,zachowujciewpokojukarność.Mądrośćzakrytaiskarb

niewidzialny–jakiżpożytekzobojga?

41,14-Por.Syr20,30n.

15

Lepszyjestczłowiekukrywającyswojągłupotęniżczłowiek

ukrywającyswąmądrość.

16

Dlategowstydźciesiętego,cowymienię,

boniejestdobrzekażdywstydzachowywaćiniewszystkoprzez
wszystkichbędziewiernieocenione.

17

Wstydźciesięprzedojcemi

matką–nierządu,przedwładcąidostojnikiem–kłamstwa,

18

przed

sędziąizwierzchnikiem–przestępstwa,przedzgromadzeniemi
ludem–bezprawia,

19

przedtowarzyszemiprzyjacielem–

wiarołomstwa,przedmiejscem,gdziemieszkasz–kradzieży;

41,20-Lub:"przyposiłku".Tekstniecałkiempewny,podobnieisensniejasny,czychodziozasadędobregowychowania,czyocoświęcej.

20

zapomnieniaprawdyBogaiprzymierza,opieraniasięłokciem

nachlebie,

21

obelżywegopostępowania,gdycośbierzeszczydajesz,

milczeniawobectych,którzyciępozdrawiają,

22

patrzeniana

nierządnicę,odwracaniatwarzyodkrewnego,

23

przywłaszczenia

[cudzego]działuidaruiprzyglądaniasiękobieciezamężnej,

24

poufałościzjegosłużącą–iniezbliżajsiędojejłoża!–

41,24-Zapewnemowaotymmężu;innitłum.:"własną"lubopuszczają.

25

słówobelżywychnaprzyjaciół,agdy[coś]dasz,nieubliżaj!

26

powtarzaniamowyusłyszanejiwyjawianiatajemnic,

27

abędziesz

prawdziwiewstydliwyiznajdzieszłaskęukażdegoczłowieka.

Syr42

1

Niewstydźsięnastępującychrzeczyiniegrzeszprzezwzgląd

naosobę:

2

PrawaNajwyższegoiprzymierza,iwyroku,który

usprawiedliwianawetbezbożnego,

42,2-Zapewnemowaopoganach.

3

rozliczeniaztowarzyszemipodróżnymiidawaniabliskim

darówzdziedzictwa,

4

dokładnościwagiiciężarkówizarobku

wielkiegolubmałego,

5

korzyścikupcówzesprzedaży,częstego

karceniadzieci,skrwawieniabokówniegodziwemusłudze.

6

Wobec

niegodziwejżonydobrzejest[używać]pieczęci,izamykajnaklucz,
gdziewielejestrąk!

7

Cokolwiekprzekazujesz,niechbędziepoliczone

izważone,adawanieiodbieranie–wszystko[niechbędzie
utrwalone]napiśmie.

8

[Niewstydź]sięupomniećnierozumnegoi

głupiegoanizgrzybiałegostarca,gdyprowadzispórzmłodymi,a
będzieszprawdziwiewychowanyiprzezwszystkichżyjących
będzieszuznanyzasprawiedliwego.

Troskaojcaocórki

9

Córkadlaojca–toskryteczuwanienocne,atroskaoniąoddala

sen:wmłodości,abynieprzekwitła[jakoniezamężna],agdywyjdzie
zamąż,byniezostałaznienawidzona;

10

gdyjestdziewicą,byniebyła

zbezczeszczona,stającsięwdomuojcowskimbrzemienną,będącz
mężem,abyniewykroczyła[niewiernością],azamieszkawszyznim,
niebyłaniepłodna.

11

Nadcórkązuchwałąwzmocnijczuwanie,abynie

uczyniłazciebiepośmiewiskadlawrogów,przedmiotugadaniaw
mieścieizbiegowiskapospólstwa,ibycinieprzyniosławstydu
wśródwielkiegotłumu.

12

Niepokazujjejpięknościżadnemu

mężczyźnieaniniepozwalajjejprzebywaćzmężatkami!

42,12-Tekstskażony.Popr.wghebr.;gr.zwracasięwprostdoczytelnika,Wlgzaś-docórki.

13

Jakbowiemzodzieniawychodząmole,takprzewrotnośćz

kobietynakobietę.

14

Lepszaprzewrotnośćmężczyznyniżdobroć

kobiety,akobieta,którawstydprzynosi–tohańba!

42,14-Mowaodobrocistanowiącejprzynętędogrzechu.Por.Koh7,26nn.

ChwałaBożawnature

15

WspominaćbędędziełaPanaiopowiadaćbędęto,co

widziałem.NasłowaPanapowstałyJegodzieła.

16

Jaksłońce,

świecąc,patrzynawszystko,takchwałaPananapełniaJegodzieło.

17

NiedozwoliłOnświętymPańskimopowiedziećwszystkichswych

dziełgodnychpodziwu,któreutwierdziłPanWszechmogący,takiż
wszechświatmocnostanąłwobecJegochwały.

42,17-Jakosilniezwartewojsko,gotowewypełnićkażdyrozkazBoży.

18

OnbadaOtchłańiserce[ludzkie]iznaichwszystkieknowania,

albowiemNajwyższyposiadacałąwiedzęiwzrokiemsięgaw
przyszłość.

42,18-Popr.wghebr.;gr.:"znakwieku"(lub:"wieczności");syr.:"comaprzyjśćnaświat".

19

Ogłaszato,cominęłoicobędzie,iodsłaniaśladyukrytych

rzeczy.

20

ŻadnamyślnieujdzieJegouwagiinieukryjesięprzedNim

anijednosłowo.

21

Onustawiłwpięknymporządkuwielkiedzieła

swejmądrości,ponieważistniejeprzedwiekamiinawieki;anicMu
niebędziedodaneaniodjęte,iniepotrzebujeżadnegodoradcy.

22

JakżegodneukochaniasąwszystkieJegodzieła,asąjakiskrado

zobaczenia.

23

Wszystkotożyjeitrwanawieki,wewszystkich

potrzebachwszystkojestposłuszne.

24

Wszystkojestparzyste,jedno

naprzeciwdrugiego,aniczegoniestworzyłniepełnym;

25

jedno

umacniadobrodrugiego,aktóżsięnasyci,patrzącnaJegochwałę?

Syr43

1

Wspaniałośćnawysokości,sklepienie[jaśniejące]

przejrzystością,takiejestniebo–widokpełenchwały.

Słońce

2

Widokwschodzącegosłońcaobwieszczacośgodnegopodziwu

–dziełoNajwyższego.

3

Wpołudniewysuszaonoziemię,aktóżmoże

wytrzymaćjegoupał?

4

Jakrozżarzasiępodmuchempiec,przy

pracachwymagającychżaru,taksłońcetrzyrazymocniejrozpala
góry,powodujeognisteopary,aślącpromienie,oślepiaoczy.

5

Wielki

jestPan,jegoStwórca,naktóregorozkazśpieszyonowswymbiegu.

Księżyc

6

Księżycteżświecizawszewswojejporze,abyustalaćczasibyć

wiecznymznakiem.

7

Księżycwyznaczadniświąt;[jest]toźródło

światła,któresięzmniejsza,osiągnąwszypełnię.

43,7-Tłum.przypuszczalnezewzględunakontekst.Hebr.różnietłum.

8

Miesiącodniegomaswojeimię.Zwiększającsiędziwniewśród

odmian,jestlatarniąobozowąwojskanawysokościach,świecącąna
sklepieniuniebieskim.

Gwiazdy

9

Wspaniałośćgwiazdjestpięknemnieba,błyszczącąozdobąna

wysokościachPana.

10

NapolecenieŚwiętegotrzymająsięJego

wyrokuinienużąsięodbywaniemswychstraży.

Tęcza

11

PatrznatęczęiwychwalajTego,któryjąuczynił,nadzwyczaj

pięknajestwswoimblasku;

12

otaczaniebokręgiemwspaniałym,a

napięłyjąręceNajwyższego.

Cudanatury

13

RozkazemswoimprzyśpieszaOn[opad]śnieguiszybko

wysyłapioruny,sługiswegosądu.

43,13-Popr.wghebr.;gr.:"śnieg".

14

Dlategootwierająsięskarbceiwylatująchmuryjakptaki.

15

Swą

potęgąwzmacniachmury,ibryłygraduzostajądrobnopokruszone.

16

NaJegowidokzatrzęsłysięgóryizJegowoliwiejewiatr

południowy.

17

GłosJegogromukarciziemię,jaknawałnicawiatru

północnegoikłębowiskowichru.

18

SprawiaOn,żepadaśnieg,jak

ptaki,cokuziemizlatują,ajegoopadjestjaknalotszarańczy.
Pięknośćjegobielizadziwiaoko,ajegopadaniemzachwycasię
serce.

19

Onjaksólrozsiewapoziemiszron,którymarznąc,jeżysię

ostrymikolcami.

20

Gdymroźnywiatrpółnocnyzawieje,ścinasięlód

nawodzieikładziesięnacałymzbiornikuwód,awodago
przywdziewanibypancerz.

21

[Tenwiatr]objadagóry,stepwypalai

jakogieńpożeraświeżązieleń.

22

Naglelekarstwemnatostajesię

mgła,apoupaleopadającarosaniesieradość.

23

Wedługswego

zamysłuujarzmiłOn[wodną]otchłańiposadziłnaniejwyspy.

24

Pływającypomorzuopowiadająojegoniebezpieczeństwach,i

dziwimysiętemu,cosłysząnaszeuszy.

43,24-Por.Ps104[103],25n;Ps107[106],23-30.

25

Atamtakniezwykłeidziwnedzieła,rozmaitośćwszelakich

zwierzątiświatpotworówmorskich!

26

DziękiNiemupowiedziesięw

drodzeJegoposłańcowiiprzezJegosłowowszystkoskładasięw
całość.

27

Wielemoglibyśmymówić,aledokońcabyśmyniedoszli,

zakończeniemzaśmówniechbędzie:Onjestwszystkim!

43,27-Niewsensiepanteistycznym,leczpowszechnejprzyczynowości.Bógjesttranscendentny:Syr43,28.

28

AbyGowysławiać,gdziesiłęznajdziemy?JestOnbowiem

większyniżwszystkieJegodzieła.

29

Panjeststraszliwyibardzo

wielki,aprzedziwna[jest]Jegopotęga.

30

ChwalącPana,

wywyższajcieGo,iletylkozdołacie,albowiemitakbędziejeszcze
wyższy,awywyższającGo,pomnóżciesiły,nieustawajcie,boitak
niedojdziecie[dokońca].

31

KtóżGowidziałtak,bymógł

opowiedzieć,iktóżGotakuwielbi,jaktegojestgodzien?

32

Istnieje

wieletajemnicjeszczewiększychniżte,widzimybowiemtylko
nieliczneJegodzieła.

33

Panbowiemuczyniłwszystko,abogobojnym

dałmądrość.

Syr44

ChwałaBożawhistoriiIzraela

1

Wychwalajmymężówsławnychiojcównaszychwkolejności

ichpochodzenia.

2

ToPanstworzyłwielkątęchwałę,wspaniałąswą

wielkośćodwieków.

3

Jednipanowaliwswoichkrólestwach,byli

mężamisłynącymizpotęgi,doradcamidziękiswemurozumowi,
którzyprzepowiedzieliprzyszłośćwproroctwach.

4

Bylipanującymi

nadkrajamidzięki[swym]rozstrzygnięciomidziękiznajomościpism
ludu,mądresłowabyływichnauczaniu.

44,4-Popr.wghebr.;gr.:"rozumemwiedzydlaludu-mądremowywichnauce".Innitłum.inaczej.

5

Układalipieśniwrazzmuzykąipisalipoezje.

6

Mężowiebogaci,

wyposażeniwpotęgę,zażywalipokojuwswychdomach.

7

Wszyscy

ciprzezpokoleniabyliwychwalaniistalisiędumąswychczasów.

8

Niektórzyspomiędzynichzostawiliposobieimię,takżeopowiada

sięichchwałę,

9

alesąitacy,októrychniepozostałapamięć,zginęli,

jakbywcalenieistnieli,byli,alejakgdybyichniebyło,adzieciich
ponich.

10

Lecztakżecisąmężamiczcigodnymi,którychdobreczyny

niezostałyzapomniane;

44,10-Popr.wghebr.;gr.:"miłosierdzia".

11

pozostałyonewrazzichpotomstwem,dobrymdziedzictwemsą

ichnastępcy.

12

Potomstwoichtrzymasięprzymierzy,adziękinim–

ichdzieci.

13

Potomstwoichtrwaćbędzienawieki,achwałaichnie

będziewymazana.

14

Ciałaichwpokojupogrzebano,aimięichżyjew

pokoleniach.

15

Narodyopowiadaćbędąichmądrość,azgromadzenie

głosićichchwałę.

Henoch

16

HenochspodobałsięPanuizostałprzeniesionyjakoprzykład

nawróceniadlapokoleń.

44,16-"Nawrócenia"-hebr.:"znajomość"[Boga].Por.Rdz5,24(LXX);Hbr11,5.

Noe

17

Noeokazałsiędoskonalesprawiedliwy,awczasiegniewustał

sięokupem,dziękiniemuocalałaResztadlaziemi,kiedynastał
potop.

44,17-Por.Rdz6,5-9;Rdz8,21n;Rdz9,9n;"okupem"-hebr.:"odroślą";"cożyje"-dosł."ciała".

18

Zostałyznimzawartewieczneprzymierza,abyjużwięcejnie

zgładziłpotopwszystkiego,cożyje.

Abraham

19

Abraham,wielkiojciecmnóstwanarodów;wchwaleniktmu

niedorównał.

44,19-Por.Rdz17,4n.

20

OnzachowałprawoNajwyższego,wszedłzNimwprzymierze;

nacieleswymutrwalił[znak]przymierza,awdoświadczeniuokazał
sięwierny.

44,20-Por.Rdzrozdz.15[->Rdz15,1];Rdzrozdz.17[->Rdz17,1];Rdz22,1-18;Hbr11,17.

21

DlategoBógprzysięgązapewniłgo,żewjegopotomstwiebędą

błogosławionenarody,żegorozmnożyjakprochziemi,jakgwiazdy
wywyższyjegopotomstwo,żedaimdziedzictwoodmorzaażdo
morzaiodRzekiażpokrańceziemi.

IzaakiJakub

22

IcodoIzaakatosamopostanowiłprzezwzglądnaAbrahama,

jegoojca.

44,22-Por.Rdz17,19;Rdz26,3-5.

23

Błogosławieństwowszystkichludziiprzymierzezłożyłna

głowieJakuba;uznałgowjegobłogosławieństwach,dałmu[ziemię]
wdziedzictwo,wymierzyłmudziałyipodzieliłmiędzydwanaście
pokoleń.

44,23-Por.Rdz27,28n;Rdz28,14;Rdz35,9-12;Rdz49,28."Wbłogosławieństwach"-hebr.:"wjegopierworodztwie"

Syr45

Mojżesz

1

Wywiódłzniegoczłowiekamiłosiernego,którywoczach

wszystkichznalazłłaskę,umiłowanegoprzezBogailudzi,Mojżesza,
któregopamięćniechbędziebłogosławiona!

2

Wchwaleuczyniłgo

podobnymdoświętychiwielkimprzezto,żebyłpostrachem
nieprzyjaciół.

3

Najegosłowakładłkrescudownymznakomiwsławił

gowobeckrólów;dałmuprzykazaniadlajegonaroduiukazałmu
rąbekswejchwały.

45,3-Por.Wjrozdz.7-12[->Wj7,1];Wjrozdz.19-24[->Wj19,1];Wj33,18-23

4

Uświęciłgozpowoduwiernościiłagodnościorazwybrał

spomiędzywszystkichżyjących.

5

Pozwoliłmuusłyszećswójgłos,

wprowadziłgowciemnąchmuręitwarząwtwarzdałmu
przykazania,prawożyciaiwiedzy,abyJakubanauczyćprzymierzai
rozporządzeńswoich–Izraela.

45,5-Por.Wj19,9-20;Wj33,11.

Aaron

6

WywyższyłteżAarona,którywświętościbyłdoniegopodobny,

jegobrata,zpokoleniaLewiego.

45,6-Por.Wj4,14.

7

Zawarłznimwieczneprzymierzeidałmukapłaństwomiędzy

ludem–uszczęśliwiłgowspaniałymstrojemiokryłgoszatą
chwalebną;

45,7-Por.Wjrozdz.28[->Wj28,1].

8

przyodziałgowdoskonałąwspaniałośćiumocniłprzezoznaki

władzy:spodnie,tunikędługądostópiefod.

45,8-Popr.wghebr.;gr.:"oznakiwładzy".

9

Otoczyłgojabłkamigranatuilicznymidokołazłotymi

dzwoneczkami,bywydawałygłoszakażdymjegokrokiem,adźwięk
ichbyłsłyszanywświątynidlaprzypomnieniasynomJegoludu.

10

[Obdarzyłgo]szatąświętązezłota,purpuryfioletowejiczerwonej,

dziełemhafciarza,pektorałemrozstrzygnięć,dlaujawnianiaprawdy,
utkanymzeszkarłatu,dziełemartysty,

11

[ozdobionym]drogimi

kamieniami,rżniętyminasposóbpieczęci,woprawiezłotej,dziełem
snycerza,znapisemwyrytymnapamiątkęwedługliczbypokoleń
Izraela;

12

wieńcemzłotymnatiarzeiblachązwyrzeźbionąpieczęcią

poświęcenia.Zaszczytnatooznakaczci,mocnarobota,jakoozdoba–
pożądanieoczu.

45,12-Wghebr.;gr.:"zwyrzeźbionąpieczęciąpoświęcenia".

13

Nigdyprzednimniebyłoczegośtakpięknego,inigdy

cudzoziemiectaksięnieubierze,tylkojegosynowieipotomkowie
jego,powszystkieczasy.

45,13-Wghebr.;gr.:"przednimniebyłopodobnejpiękności".

14

Jegoofiarycałopalnebyłyskładanenieustannie,dwarazy

dziennie.

15

Mojżeszwprowadziłgowczynnościkapłańskieinamaścił

goolejemświętym:tostałosiędlaniegowiecznymprzymierzem,i
dlajegopotomstwa,jakdługotrwaćbędąniebiosa,abysprawować
kultizarazembyćkapłanemorazbłogosławićludimieniem[Boga].

45,15-Dosł.:"napełniłmuręce"(por.Wj28,41;Kpł8,1-13).

16

Wybrałgozewszystkichżyjących,abyskładałofiaręPanu,

kadzidłoimiłąwońnapamiątkę,bydokonywałzaludswój
przebłagania.

17

Dałmuprzezswenakazywładzęnadprzepisami

sądowymi,abypouczałJakubaoświadectwachioświecałIzraelaw
BożymPrawie.

18

Niepowołanistanęliprzeciwkoniemuizazdrościli

munapustyni,mężowiezotoczeniaDatanaiAbirama,izgraja
Koracha,wgniewieizłości.

45,18-Por.Lb16,1-17,15.

19

PanujrzałitoMusięniespodobało,zostaliwięcwytraceniw

gniewnejzapalczywości;przedziwniesprawił,żepochłonąłich
płomieńJegoognia.

20

AchwałęAaronapowiększyłidałmu

dziedzictwo,przydzieliłmuofiaręzpierwocin,ubogimzapewnił
chlebwobfitości.

45,20-Por.Lb18,8-21.

21

BoprzecieżspożywająoniofiaryskładanePanu,któredałjemu

ijegopotomstwu.

22

Alenieotrzymałdziedzictwawziemiludui

międzynimniemaondziału,albowiemOnsamjestdziałemjegoi
dziedzictwem.

45,22-Por.Pwt10,9.

Pinchas

23

Pinchas,synEleazara,trzeciwrzędziesławnychprzezto,że

gorliwośćokazałwbojaźniPańskiejigdyludsięzbuntował,twardo
sięprzeciwstawiłdziękiszlachetnejodwadzeswejduszyiuzyskał
przebaczeniedlaIzraela.

45,23–Pinchas.Gr.Finees-por.Lb25,1-13.

24

Dlatego[Pan]zawarłznimprzymierzepokojuiuczyniłgo

zwierzchnikiemprzybytkuorazswegoludu,zapewniającjemuijego
potomstwugodnośćkapłańskąnawieki.

25

[Zawarł]teżprzymierzez

Dawidem,synemJessego,zpokoleniaJudy,aletylkocodo
dziedziczeniakrólestwaprzezjednegosyna,zAaronemzaścodo
dziedziczeniaprzezcałepotomstwo.

26

Niech[Pan]damądrość

waszymsercom,abyściesądzililudJegowsprawiedliwości,żebynie
zniknęłyichdobra–i[niech]ichsławę[przeniesie]naichpokolenia!

Syr46

JozueiKaleb

1

DzielnynawojnieJozue,synNuna,następcaMojżeszana

urzędzieprorockim,stałsię,stosowniedoswegoimienia,wielkiprzez
to,żeocaliłJegowybranych,żewywarłpomstęnaopornych
wrogach,bywprowadzićIzraelawjegodziedzictwo.

46,1-Znaczyono:"Jahwejestzbawieniem"

2

Jakżesięwsławił,gdypodniósłręceigdywyciągnąłmiecz

przeciwmiastom!

46,2-Por.Joz8,18n.26.

3

Któżpierwszyprzednimtakisięokazał?Onbowiemprowadził

wojnyPana!

4

Czyżniezajegosprawązatrzymałosięsłońceijeden

dzieństałsięjakbydwoma?

46,4-Por.Joz10,12n.

5

WezwałNajwyższegoWładcę,gdywrogowieparlinaniego

zewsząd,iwysłuchałgoWielkiPan,[zsyłając]gradkamienio
wielkiejsile.

6

Uderzyłnawroginaródinapochyłościrozgromił

przeciwników,abypoznałynarodyjegooręż,żewojnętoczywobec
Pana.

7

Idlategojeszcze,żeWładcybyłcałkowicieposłuszny,azadni

Mojżeszaokazałswądobroć,oniKaleb,synJefunnego,przezto,że
stanęliprzeciwzgromadzeniu,bypowstrzymaćludprzedgrzechamii
uspokoićniegodziweszemranie,

46,7-Por.Lb13,30-14,9.

8

onidwajtylkoocalelizsześciusettysięcypieszych,aby

wprowadzićichdodziedzictwa,doziemiopływającejwmlekoi
miód.

46,8-Por.Lb14,30;Joz14,6-14.

9

PandałKalebowisiły,któreażdostarościmupozostały,takiż

wszedłnagórykraju,gdziejegopotomstwootrzymałodziedzictwo,

10

abywidzieliwszyscysynowieIzraela,żedobrzejestiśćzaPanem.

Sędziowie

11

Isędziowie–każdyswoimimieniem[niechbędzienazwany],

którychsercaniedopuściłysięnierząduiktórzynieodwrócilisięod
Pana:pamięćichniechbędziebłogosławiona!

12

Kościichniech

wypuszcząpędyzmiejscaich[spoczynku],aimięichniechwciążsię
odnawiawichwsławionychsynach.

46,12-Mowaogodnychnastępcach(por.Iz66,14;Za6,12).

Samuel

13

UmiłowanyprzezswegoPanaSamuel,prorokPański,ustanowił

królestwoinamaściłwładcównadJegoludem.

14

WedługPrawa

Pańskiegosądziłzgromadzenie,aPannawiedziłJakuba.

15

Przez

swojąwiernośćokazałsięrzeczywiścieprorokiem,aprawdziwość
widzeniauznanazostaładziękijegosłowom.

46,13-15-Por.1Smrozdz.1[->1Sm1,1];1Sm3,19n;1Sm8-10;1Sm16,13.

16

WezwałPanajakoWładcę,gdyzewsządnacieraliwrogowie

jego,składającwofierzejagnięssącemleko.

46,16-Por.1Sm7,9-13.

17

IzagrzmiałPanznieba,awpotężnymechudałswójgłos

usłyszeć,

18

wytraciłwodzównieprzyjacielskichiwszystkichksiążąt

Filistynów.

46,18-Popr.wghebr.;gr.:"Tyru",oczym1Smnicniemówi.

19

PrzedczasemwiecznegospoczynkuoświadczyłwobecPanai

Jegopomazańca:Anipieniędzy,aninawetsandałówodnikogonie
wziąłem.Iniktgoniemógłoskarżyć.

46,19-Por.1Sm12,1-5.

20

Anawetposwymzaśnięciuprorokowałioznajmiłkrólowijego

koniec,izgłębiziemigłosswójpodniósłwprzepowiedni,byusunąć
nieprawośćludu.

46,20-Por.1Sm28,6-25.

Syr47

NataniDawid

1

PonimpowstałNatan,abybyćprorokiemzadniDawida.

47,1-Por.2Smrozdz.7[->1Sm7,1];2Smrozdz.12[->2Sm12,1].

2

Jaktłuszczoddzielonyodofiardziękczynnych,takDawid–od

synówIzraela.

3

Zlwamiigrałjakbyzkoźlętamiizniedźwiedziami

jakzjagniętamiowiec.

47,3-Por.1Sm17,34n.

4

Czyżwmłodościswejniezabiłolbrzymainieusunąłhańby

ludu,gdypodniósłrękęikamieniemzprocyobaliłpychęGoliata?

47,4-Por.1Sm17,40-54.

5

WezwałbowiemPanaNajwyższego,którydałprawicyjegosiłę,

byzgładzićczłowiekapotężnegowboju,bywywyższyćmocswego
ludu.

6

Takwysławianogopodziesięćtysięcyrazyiwychwalanoz

powodubłogosławieństwPana,niosącmuwdarzekoronęchwały.

47,6-Por.1Sm18,7;2Sm5,1-3.

7

Albowiemnieprzyjaciółdokoławytracił,zniweczyłwrogich

Filistynówizłamałichmocażdodniadzisiejszego.

8

Każdymswym

czynemoddałchwałęŚwiętemuiNajwyższemu,słowemuwielbienia
zcałegosercaśpiewałhymnyiumiłowałTego,którygostworzył.

47,8-Tj.psalmami.Por.2Sm23,1.

9

Postawiłprzedołtarzemśpiewającychpsalmy,isłodkibył

dźwiękichpieśni;

47,9-Por.1Krn16,4-43.

10

świętomnadałprzepychidodałdoskonałegoblasku

uroczystościom,abywychwalanoświęteimięPanaibyprzybytekjuż
odranarozbrzmiewałechem.

11

Pandarowałmugrzechy,mocjego

wywyższyłnawieki,zawarłznimprzymierzekrólewskieidałtron
chwaływIzraelu.

47,11-Por.2Sm7,5-17;2Sm11,2-12,13.

Salomon

12

Ponimnastałsynrozumny,którydziękiniemużyłbezpiecznie

wrozległymkraju.

13

Salomonkrólowałzadnipokoju,którymBóggo

dokołaobdarzył,abypostawiłdomJegoimieniuiprzygotował
przybyteknawieki.

47,13-Por.1Krl5,17-19;1Krl6,1-38.

14

Jakżemądrybyłeśwswojejmłodościinapełnionyrozumem,

jakbyrzeką!

47,14-Por.1Krl3,4-28.

15

Duchtwójokryłziemięinapełniłeśjązagadkowymi

przypowieściami.

47,15-Por.1Krl5,9-14.

16

Doodległychwyspdoszłotweimię,dziękiswemupokojowi

byłeśumiłowany;

17

zpowoduhymnów,przysłów,przypowieścii

wyjaśnieńpodziwiałyciękraje.

47,17-Por.1Krl10,1-10.

18

WimięPanaBoga,nazywanegoBogiemIzraela,nazbierałeś

złotajakcynyijakołowiunagromadziłeśsrebra.

47,18-Por.1Krl10,14-27.

19

Kobietomwydałeśswelędźwieiutraciłeśwładzęnadswoim

ciałem.

47,19-Por.1Krl11,1-13.

20

Splamiłeśswąchwałę,zhańbiłeśswojepotomstwo,

sprowadzającgniewnadzieciinapełniającjesmutkiemzpowodu
twojejgłupoty,

21

ponieważpowstałapodwójnawładzanajwyższa,iz

Efraimawzięłopoczątekzbuntowanekrólestwo.

22

Panjednaknie

odjąłswejłaskiiniecofnąłżadnegosłowaaninieodmówił
wybranemuswemupotomka,iniezatraciłpotomstwatego,któryGo
umiłował;JakubowizostawiłResztę,akorzeńzniejDawidowi.

Roboam

23

Salomonspocząłzeswymiprzodkamiipozostawiłposobie

potomka,najgłupszegozluduipozbawionegorozumu,Roboama,
któryswymzamysłemwywołałodstępstwonarodu.

47,23-Por.1Krl12,1-20

Jeroboam

24

Jeroboam,synNebata,sprawił,żeIzraelzgrzeszył;on

wprowadziłEfraimanadrogęgrzechu,agrzechyichtakbardzosię
mnożyły,żeodeszlionizwłasnejziemi.

47,24-Por.1Krl12,26-13,10;1Krl13,33n;2Krl17,7-23.

25

Oddawalisięwszelkimniegodziwościom,ażprzyszłananich

pomsta.

Syr48

Eliasz

1

NastępniepowstałEliasz,prorokjakogień,asłowojegopłonęło

jakpochodnia.

2

Ongłódnanichsprowadził,aswojągorliwością

zmniejszyłichliczbę.

48,2-Por.1Krlrozdz.17[->1Krl17,1];1Krl18,2.38;2Krl1,9-13.

3

SłowemPańskimzamknąłniebo,zniegorównieżtrzyrazy

sprowadziłogień.

4

Jakżewsławionyjesteś,Eliaszu,przezswojecuda

iktóżsięmożepochwalić,żedociebiejestpodobny?

5

Ty,któryze

śmierciwskrzesiłeśzmarłegoisłowemNajwyższego[wywiodłeśgo]
zOtchłani.

48,5-Por.1Krl17,17-24.

6

Ty,którystrąciłeśkrólówkuzagładzie,azłoża–okrytych

chwałą.

48,6-Por.1Krl21,17-24;2Krl1,1-8.

7

Ty,którynaSynajuusłyszałeśnaganęinaHorebiewyroki

pomsty.

48,7-Por.1Krl19,9-18.

8

Ty,którynamaściłeśkrólówjakomścicieli,iproroków,

następcówposobie.

48,8-Por.1Krl19,15-21.L.poj.wghebr.

9

Ty,któryzostałeśwziętywwirzeognia,nawozie

[zaprzężonym]wognisterumaki.

48,9-Por.2Krl2,1-18.

10

Otobienapisanowkarceniachdotyczącychprzyszłości,że

maszuśmierzyćgniew,zanimzapłonie,byzwrócićserceojcadosyna
ipokoleniaJakubaodnowić.

48,10-"Zachowany"-popr.Wghebr.;gr.:"wsurowychpismach";"pomstą"-mowaosądzieBożym,któryjestjednymzeznamionczasówmesjańskich;"dosyna":Ml3,24.

11

Szczęśliwi,którzycięwidzieli,ici,którzywmiłościposnęli,

albowiemimynapewnożyćbędziemy.

48,11-Hebr.matylko"szczęśliwy,ktociebiewidziałiumarł,ityśszczęśliwy,bożyjesz".Obecnytekstgr.wyrażawiaręwzmartwychwstanie.

Elizeusz

12

GdywirzakryłEliasza,Elizeuszzostałnapełnionyjego

duchem.Zadniswoichnielękałsię[żadnego]władcyiniktnie
osiągnąłnadnimprzewagi.

48,12-Por.2Krl2,9n;2Krl6,16.32.

13

Nicniebyłozbytwielkiedlaniego,i[nawet]w[grobowym]

spoczynkuciałojegoprorokowało.

48,13-Por.2Krl13,20n.

14

Zażyciaczyniłcuda,nawetpośmiercijegoczynybyły

przedziwne.

15

Mimotegowszystkiegoludsięnienawrócił;nie

odstąpiliodswoichgrzechów,ażzostaliuprowadzenidalekoodswej
ziemiirozproszenipocałymświecie.

16

Pozostałotylkobardzomało

luduipanującyzroduDawida:jedniznichczynilito,co[Panu]miłe,
innizaśnamnożyligrzechów.

48,16-"Reszta"wghebr.;gr.:"małagarstka".

EzechiasziIzajasz

17

Ezechiaszobwarowałswemiasto,wprowadziłwodędojego

środka,przekułżelazemskałęipobudowałcysternynawodę.

48,17-Por.2Krl20,20;2Krn32,5.30;Iz22,11.

18

ZajegodniprzybyłSennacherybiposłałrabsaka–ów

wyruszył.PodniósłonrękęprzeciwSyjonowiiwpyszeswojejsię

chełpił.

19

Wtedyzadrżałyichsercairęceichwyciłyichbólejaku

rodzących.

20

WzywaliPanamiłosiernego,wyciągającręcedoNiego,

aŚwiętyzniebawnetichwysłuchałiwybawiłprzezIzajasza.

21

PoraziłobózAsyryjczyków:wytraciłichJegoanioł.

48,18-21-Por.2Krl18,13-19,37;Izrozdz.36n[->Iz36,1].

22

AlbowiemEzechiaszczyniłto,cobyłomiłePanu,itrzymałsię

mocnodrógswegoprzodka,Dawida,awskazywałjeprorokIzajasz,
wielkiigodnywiarywswoimwidzeniu.

23

Zadnijegocofnęłosię

słońce,aonprzedłużyłżyciekrólowi.

48,23-Por.2Krl20,5-11;Iz38,4-8.21n.

24

Wielkimduchemujrzałrzeczyostateczneipocieszył

lamentującychnaSyjonie.

25

Objawiłrzeczyprzyszłeażdo

wieczności,irzeczyukryte–wprzód,nimnastały.

Syr49

Jozjasz

1

PamięćoJozjaszu–tozmieszanekadzidło,przygotowanepracą

tego,ktorobiwonności;wustachkażdegojestsłodkajakmiódijak
muzykanauczcieprzywinie.

49,1-Por.2Krlrozdz.22n[->2Krl22,1].

2

Onutrzymałsięnadrodzewnawracaniuluduiusunął

obrzydliwośćbezprawia.

3

ProstodoPanakierowałsweserce,zadni

bezprawiaumocniłpobożność.

OstatnikrólowieiJeremiasz

4

OpróczDawida,EzechiaszaiJozjaszawszyscydopuszczalisię

wielkichprzestępstw,porzucilibowiemprawoNajwyższego.
KrólowieJudyzniknęli,

5

albowiemoddalimocswojąinnymichwałę

swojąnarodowiobcemu.

6

CispaliliwybraneMiastoŚwiątynii

spustoszylijegoulice,

7

zgodniezesłowamiJeremiasza.Skrzywdzili

gobowiem,jego,któryjużwłoniematkibyłpoświęconynaproroka,
abywyrywał,traciłiniszczył,jakrównieżbudowałisadził.

49,7-Por.Jr1,5.10;Lm1,4;Lm2,3.

Ezechiel

8

Ezechieloglądałwidzeniechwały,jakieokazałmu[Pan]na

rydwaniecherubów.

49,8-Por.Ezrozdz.1n[->Ez1,1];Ezrozdz.8-10[->Ez8,1].

9

Wspomniałonteżowrogachwśródhuraganu;dobrzeuczynił

tym,cosiętrzymajądrógsprawiedliwości.

49,9-Popr.wghebr.;gr.czytałtesamespółgłoski,leczpodłożyłinnesamogłoski,stądma:o"wrogachpodulewnymdeszczem".Por.Ez14,14.20.

10

Akościdwunastuprorokówniechwypuszcząpędyzmiejsca

ich[spoczynku],pocieszylibowiemJakubaiwybawiligoufną

nadzieją.

49,10-Zob.Syr46,12.

ZorobabeliJozue

11

JakżesławićmamyZorobabela,któryjestjaksygnetnaprawej

ręce,

49,11-Por.Ag2,23.

12

arównieżJozuego,synaJosadaka,którzyzadniswoich

zbudowaliDom–wznieśliświętyprzybytekPanu,przeznaczonydo
wiecznejchwały.

49,12-Por.Ezd3,8-11;Ag1,12;Ag2,3-9.

Nehemiasz

13

PamięćoNehemiaszuwwielkiejjestcenie!Onnampodniósł

muryrozwalone,postawiłbramyzzasuwamiiwzniósłnanowonasze
domostwa.

49,13-Por.Ne2,11-4,17.

Wielkośćpatriarchów

14

NiebyłotakiegowśródstworzonychnaziemijakHenoch,on

bowiemzziemizostałuniesiony.

49,14-Zob.Syr44,16.

15

NienarodziłsiężadenmążtakijakJózef,zwierzchnikbraci,

podporaludu,któregokościtakiejczcidoznały.

49,15-Por.Rdz50,25n.

16

SemiSetciesząsięchwałąwśródludzi,aleponadwszystkim,

cożyjewśródstworzenia–Adam.

Syr50

ArcykapłanSzymon

1

Szymon,synOniasza,arcykapłan,zażyciaswegonaprawiłdom

[Pański],zadniswoichwzmocniłświątynię.

50,1-Tj.SzymonII,synOniaszaII(',5">Por.obrzędpojednania:Kpłrozdz.16[->Kpł16,1].

2

Onzbudowałmurpodwójnejwysokościiwysokąpodporęmuru

świątyni.

3

Zadnijegozostałwykutyzbiorniknawodę,sadzawka–

którejobwódbyłjak„morze”.

4

Onzamyślałustrzecswójludprzed

upadkiem,umocniłprzetomiastonaczasoblężenia.

5

Jakżewspaniale

wyglądał,gdywracałdoludu,przywyjściuzDomuZasłony.

6

Jak

gwiazdazarannapośródchmur,jakksiężycwpełniwdniach
<świątecznych>,

50,6-Wyrazdodanywghebr.

7

jaksłońcebłyszczącenadświątyniąNajwyższego,jaktęcza

wspanialeświecącanachmurach,

8

jakkwiatróżynawiosnę,jaklilie

przyźródle,jakmłodylasLibanuwdniletnie,

9

jakogieńikadzidło

wkadzielnicy,jaknaczynieszczerozłoteozdobionewszelkimi
drogimikamieniami,

10

jakdrzewooliwneokryteowocami,jakcyprys

wznoszącysiędochmur.

11

Kiedyprzywdziewałzaszczytnąszatęi

brałnasiebiedoskonałąwspaniałość,kiedyszedłwgórędoołtarza
Pana,napełniałchwałąobrębprzybytku;

12

akiedyprzyjmowałzrąk

kapłanówczęściofiarne,samstojącprzyogniskuołtarza,wokółniego
stalijakwieniecbracia,jakgałęziecedrównaLibanie;otaczaligojak
pniepalmowe–

13

wszyscysynowieAaronawswejchwale.Ofiara

Panabyławichrękach,wobeccałegozgromadzeniaIzraela,

14

gdy

pełniłonsłużbęBożąprzyołtarzach,abyuświetnićofiarę
Najwyższego,Wszechwładcy,

15

wyciągałrękęnadczarę,ofiarowywał

trochękrwiwinnegogrona,wylewałjąnacokółołtarza,nawońmiłą
Najwyższemu,Królowiwszechrzeczy.

16

Wtedyodzywalisięsynowie

Aaronaigralinakutychtrąbach,grzmielidonośnymgłosemna
pamiątkęprzedNajwyższym.

17

Całyludrazempośpieszałipadał

twarządoziemi,abyoddaćpokłonPanuswojemu,
Wszechmogącemu,NajwyższemuBogu.

18

ŚpiewacywychwalaliGo

swoimigłosami,ipotężnymechempłynęłamiłamelodia.

19

Ludprosił

PanaNajwyższegowmodlitwieprzedMiłosiernym,ażsięskończyły
wspaniałeobrzędyPanaidoprowadzonodokońcaJegoświętąsłużbę.

20

Wtedyon,zszedłszy,wyciągałręcenadcałymzgromadzeniem

synówIzraela,abydaćswymiwargamibłogosławieństwoPanaiaby
sięchlubićJegoimieniem.

21

Porazdrugiludoddawałpokłon,by

przyjąćbłogosławieństwoodNajwyższego.

Zachęta

22

AterazbłogosławcieBogawszechrzeczy,którywszędzie

wielkichdziełdokonuje,któryodłonamatczynegowywyższadni
nasze,któryznamipostępujewedługswejłaski.

23

Niechdanam

radośćserca,niechnastaniezadninaszychpokójwIzraelu–po
wieczneczasy,

24

abyłaskaJegotrwaławiernieznamiibynas

wybawiłzadninaszych.

Przysłowiewtrącone

25

Duszamojanieznosidwóchnarodów,atrzeciniejestnarodem:

50,25-Zob.Prz30,15.

26

mieszkającynagórzeSeir,Filistyni,igłupinaródprzebywający

wSychem.

Zakończenie

27

NaukęrozsądkuiwiedzyspisałwtejksiędzeJezus,syn

Syracha,synaEleazara,jerozolimczyk,którymądrośćzeswegoserca
wylałjakdeszcz.

28

Szczęśliwy,ktobędziesięzajmowałtymi

rzeczami,aktowłożyjedoserca,staniesięmądry,

29

ajeślitak

postąpi,wewszystkimsobieporadzi,boszlakiemJego–światło
Pana.

Syr51

DODATKI

Hymnpochwalnyocalonego

1

WychwalaćCiębędę,Panie,Królu,iwysławiaćCiebie,Boga,

Zbawicielamego.WychwalamimięTwoje,

2

bostałeśsiędlamnie

podporąiwspomożycielem.Wybawiłeśmojeciałoodzguby,odsidła
oszczerczegojęzykaiodwarguprawiającychkłamstwo;awobec
przeciwnikówstałeśsięwspomożycielemiwybawiłeśmnie,

3

według

wielkościłaski<Twej>iTwegoimienia,odpokąsaniaprzeztych,co
sągotowimniepołknąć,zrąkdybiącychnamojeżycie,zwielu
utrapień,jakichdoznałem,

4

odduszącegożaru,którymnieotacza,ize

środkaognia,któryniejarozpaliłem,

5

zgłębiwnętrznościOtchłani,

odjęzykanieczystegoiodkłamliwegosłowa.

6

Dokróladotarło

oszczerstwoprzewrotnegojęzyka,duszamojaażdośmiercisię
przybliżyła,ażyciemojebyłobliskoOtchłaninadole.

7

Ze

wszystkichstronotoczylimnieinieznalazłemwspomożyciela,
rozglądałemsięzaludzkąpomocą,alenienadeszła.

8

Wówczas

wspomniałemnałaskęTwą,Panie,inaTwojeodwiecznedziałanie–
żewybawiasztych,którzycierpliwieczekająnaCiebie,iwyzwalasz
ichzrąkwrogów.

9

Podniosłemzziemimójgłosbłagalnyiprosiłemo

wybawienieodśmierci.

10

WezwałemPana,OjcamegoPana,bymnie

nieopuszczałwdniachucisku;awczasie[przewagi]pysznychnie
zostawiałbezpomocy.WychwalaćbędębezprzerwyTwojeimięi
hymnamiwielbiłjebędęwdziękczynieniu.

51,10-Popr.wghebr.;gr.mazagadkowe,brzmiącejużpochrześcijańsku:"WzywałemPana,OjcamegoPana".

11

Aprośbamojazostaławysłuchana.Wybawiłeśmniebowiemz

zagładyiocaliłeśzezłejprzygody.

12

DlategobędęCięwielbiłi

wychwalał,ibłogosławiłimieniuPańskiemu.

Autoroszukaniumądrości

13

Będącjeszczemłodym,zanimzacząłempodróżować,szukałem

jawniemądrościwmodlitwie.

14

Ubramświątyniprosiłemoniąiaż

dokońcaszukaćjejbędę.

15

Wjejrozkwicie,jakbydojrzewającego

winogrona,sercemeniąsięrozradowało,nogamojawstąpiłana
prostądrogę,odmłodościmojejidęjejśladami.

16

Nakłoniłemtylko

trochęucha,ajużjąotrzymałemiznalazłemdlasiebierozległe
wykształcenie.

17

Postąpiłemwniej,aTemu,którymidajemądrość,

chcęoddaćchwałę.

18

Postanowiłembowiemwprowadzićjąwczyn,

zapłonąłemgorliwościąodobroiniedoznamwstydu.

19

Duszamoja

walczyłaoniąizcałąstarannościąusiłowałemzachowaćPrawo;ręce
wyciągałemwgórę,abłędyprzeciwkoniejopłakiwałem.

20

Skierowałemkuniejmojąduszęiznalazłemjądziękioczyszczeniu;

zniąodpoczątkuotrzymałemrozum,dlategoniebędęopuszczony.

21

Wnętrzemojeporuszyłosię,abyjejszukać,ibyłtodlamniezysk

wspaniały.

22

Pandałmijęzykjakomojązapłatę,ibędęGonim

chwalił.

23

Przybliżciesiędomnie,wy,którymbrakwykształcenia,i

zatrzymajciesięwdomunauki.

24

Nacóż,powiedzcie,pozbawiaćsię

tego,zaczymduszewaszetakbardzotęsknią?

25

Otworzyłemustai

mówię:Kupujciesobiebezpieniędzy.

51,25-Iz55,1.

26

Włóżciekarkipodjarzmo,iniechotrzymająduszewasze

naukę.Jestonablisko[imożna]jąznaleźć.

51,26-Por.Pwt30,11-20.

27

Patrzcieoczami:małosięnatrudziłem,aznalazłemdlasiebie

wielkiodpoczynek.

28

Zanaukędajciewielkąilośćsrebra,azyskaciez

niąbardzowielezłota.

29

NiechsięradująduszewaszezJegołaski,i

niewstydźciesięGowielbić!

30

Wypełnijciedziełowaszeprzed

[oznaczonym]czasem,adawamnagrodęwswoimczasie.

Podpis:MądrośćJezusa,SynaSyracha.

TableofContents

WstępdoKsięgiSyracha.9
Syr-Prolog.11
Syr1.13
Tajemnicamądrości13
BojaźńBoża.14
Cierpliwośćiopanowaniesiebie.15
Mądrośćiprawośćcharakteru.16
Syr2.17
BojaźńBożawdoświadczeniach.17
Syr3.18
Obowiązkiwzględemrodziców..18
Pokora.19
Pycha.20
Syr4.21
ZasadypostępowaniaMądrości22
Wstydiwzglądludzki23
Prawdaidobroć.24
Syr5.25
Bogactwaizuchwałość.25
Kulturajęzyka.26
Syr6.27
Panowanienadsobą.27
Przyjaciele.28
Zdobywaniemądrości29
Syr7.30
Różneprzestrogiirady.30
Dzieciiżona.31
Rodzice.32
Kapłani33
Biedniidoświadczeni34
Roztropnośćizastanowienie.35
Syr8.36
Syr9.37
Kobiety.37
Obcowaniezludźmi38

Syr10.39
Rządzenie.39
Przeciwpysze.40
Ktojestgodzienczci?.41
Pokoraiprawda.42
Syr11.43
Niekierujsiępozorami43
Potrzebarozwagi44
UfnośćwPanu.45
Roztropnaostrożność.47
Syr12.48
Dobreuczynki48
Prawdziwiiźliprzyjaciele.49
Syr13.50
Przestawajzrównymisobie!50
Bogatyiubogi51
Syr14.52
Zazdrośćiskąpstwo.53
Szczęściemędrca.54
Syr15.55
Wolnośćludzka.56
Syr16.57
Przekleństwobezbożnych.57
WszechwiedzącyiwszechmocnyjestPan.59
Człowiekwdzielestworzenia.60
Syr17.61
BoskiSędzia.62
Zachętadopokuty.63
Syr18.64
WielkośćBoga.64
Nicośćczłowieka.65
Sposóbdawaniajałmużny.66
Należymądrzeprzewidywać.67
Opanowaniesiebiesamego.68
Syr19.69
Roztropnośćwmowie.70
Prawdziwaifałszywamądrość.71
Syr20.72
Roztropnemówienieimilczenie.72

Dziwnesprzeczności73
Panujnadjęzykiem!74
Kłamstwo.75
Syr21.76
Strzeżsięgrzechu!76
Mędrzecigłupi77
Syr22.78
Leniwiec.78
Mądrośćigłupota.79
Wiernośćwprzyjaźni80
Modlitwaoczystośćwsłowach,myślachiczynach.81
Syr23.82
Roztropnośćwmowie.83
Mowynieobyczajne.84
Strzeżsięnieobyczajności!85
Syr24.86
Przemowamądrości86
UwagiautoraomądrościiPrawie.88
Syr25.89
Dobryizłyczłowiek.89
Dobraizłakobieta.90
Syr26.91
Smutnewypadki93
Handel94
Syr27.95
Mowy.96
Sprawiedliwość.97
Tajemnica.98
Obłuda.99
Nienawiść.100
Syr28.101
Kłótnie.102
Złejęzyki103
Syr29.104
Pożyczka.104
Jałmużna.105
Poręka.106
Gościnność.107
Syr30.108

Wychowanie.108
Zdrowieibogactwo.109
Radość.110
Syr31.111
Bogactwo.111
Uczty.112
Wino.113
Syr32.114
BojaźńBoża.115
Syr33.116
Nierównośćpołożenia.117
Bądźniezależny.118
Niewolnicy–słudzy.119
Syr34.120
Sny.120
Podróże.121
Ofiary.122
Syr35.123
Prawoiofiary.123
SprawiedliwośćBoża.124
Syr36.125
ModlitwaowybawienieIzraela.125
Nauczsięroztropnierozróżniać.126
Syr37.127
Przyjaciel127
Doradca.128
Prawdziwaifałszywamądrość.129
Zdrowieiumiarkowanie.130
Syr38.131
Lekarzileki131
Żałobapozmarłym..132
MądrośćuczonychwPiśmie.133
Syr39.134
WezwaniedochwaleniaPana.135
Syr40.137
Wielkatroskaczłowieka.137
NajwyższymdobrembojaźńPana.139
Żebractwo.140
Syr41.141

Śmierć.141
Losniegodziwych.142
Wstyd.143
Syr42.144
Troskaojcaocórki145
ChwałaBożawnature.146
Syr43.147
Słońce.148
Księżyc.149
Gwiazdy.150
Tęcza.151
Cudanatury.152
Syr44.154
ChwałaBożawhistoriiIzraela.154
Syr45.156
Syr46.159
Syr47.161
Syr48.164
Syr49.166
Syr50.168
Zachęta.170
Przysłowiewtrącone.171
Zakończenie.172
Syr51.173
DODATKI173
Hymnpochwalnyocalonego.173
Autoroszukaniumądrości174