Właściwości lecznicze chmielu zwyczajnego
(Humulus lupulus L.)

The medicinal properties of Humulus lupulus L.

Katedra Biochemii Ogólnej, Uniwersytet Łódzki
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Barbara Wachowicz

WSTĘP

Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus

L.) jest byliną dwupienną, należącą do rodziny konopiowatych

(Cannabinaceae)

. To roślina wieloletnia, wytwarzająca podziemne kłącza z rozłogami. Sugeruje się,

że kolebką chmielu są Chiny, ponieważ na ich terytorium znaleziono wszystkie gatunki Humulus (1).

Obecnie chmiel występuje w północnych regionach świata o klimacie umiarkowanym, jak również w

niektórych rejonach Australii, Afryki Południowej i Ameryki Południowej. Dla celów przemysłowych

uprawia się wyłącznie rośliny żeńskie, w celu utrzymania genetycznie konsekwentnego produktu.

Szyszki chmielowe, czyli owocostany chmielu (Strobili Lupuli

) stanowią cenny surowiec zarówno w

przemyśle browarniczym, jak i w lecznictwie. Żeńskie kwiatostany są baziami podobnymi do szyszek,

które określa się mianem strobili. Na powierzchni szyszek przy podstawie przylistków występują włoski

gruczo

łowe, wypełnione żywiczną substancją – lupuliną, która też ma zastosowanie w lecznictwie (2).

Związki chemiczne występujące w szyszkach chmielu przedstawiono w tabeli 1.

Tabela 1.

Średnia zawartość składników w suszonych szyszkach chmielu (4).

Związki

Zawartość procentowa (w/w)

a-Kwasy

2-17

b-Kwasy

2-10

Polifenole

3-6

Olejki eteryczne

0,5-3 (v/w)

Monosacharydy

2

Aminokwasy

0,1

Białka

15

Lipidy i kwasy tłuszczowe

1-5

Pektyny

2

Sole

10

Celuloza

– ligniny

40-50

Woda

8-12

Szyszki chmielowe są bogate w drugorzędowe metabolity roślin. Głównymi związkami

występującymi w dojrzałych żeńskich kwiatostanach Humulus lupulus są kwasy goryczowe

chmielowe, terpeny i chalkony. Zawierają one również glikozydy flawonolowe (rutynę, kemferol,

kwercetynę, kwercytrynę) i katechiny (galusan katechiny, galusan epikatechiny) (2). W skład olejku

eterycznego chmielu wchodzi wiele lotnych sk

ładników, w tym monoterpeny (myrcen) oraz

seskwiterpeny (β-kariofilen, farnezen, humulon), które razem stanowią 57-82% całej zawartości.

Różnice w ilości tych związków chemicznych są zależne od odmiany uprawnej oraz metod detekcji

(3).

Kwasy goryczowe chmi

elu obejmują α-kwasy (humulony) i β-kwasy (lupulony) (ryc. 1). Związki te

są prenylowymi pochodnymi floroglucyny. Występują w postaci bladożółtych olejów lub żywic łatwo

rozpuszczalnych w rozpuszczalnikach organicznych. W zależności od bocznego łańcucha acylowego

rozróżnia się pięć analogów: n-, ko-, ad-, pre-, posthumulony/lupulony. Głównym elementem

składowym α-kwasów są analogi: n-humulonu (35-70% α-kwasów), kohumulonu (20-65% α-kwasów) i

adhumulonu (10-

15% α-kwasów). β-Kwasy w porównaniu do α-kwasów mają dodatkową grupę

prenylową. Poza tym lupulony występują w dwóch różnych wzorach enolizacji. Przeważające analogi

β-kwasów występujące w chmielu to: lupulony (20-55% β-kwasów), kolupulony (20-55% β-kwasów),

adlupulony (10-

15% β-kwasów). Główna rola α-kwasów w przemyśle browarniczym polega na ich

izomeryzacji do odpowiednich gorzkich izo-

α-kwasów podczas gotowania brzeczki.

Ryc. 1.

Struktura chemiczna występujących w szyszkach chmielu α-kwasów i β-kwasów (4).

a-

Kwasy (humulony) β-Kwasy (lupulony)

n-: R = CH

2

CH(CH

3

)

2

ko-: R = CH(CH

3

)

2

ad-: R = CH(CH

3

)CH

2

CH

3

pre-: R = CH

2

CH

2

CH(CH

3

)

2

post-: R = CH

2

CH

3

Drugą ważną grupą drugorzędowych metabolitów szyszek chmielu są polifenole, obejmujące wiele

prenylowych chalkonów, takich jak ksantohumol (X) i desmetyloksantohumol (DMX), które są

prekursorami dla izomercznych flawanonów, odpowiednio: izoksantohumolu (IX) i 8-

prenylonaryngeniny (8-PN) (ryc. 2) (4).

Ryc. 2.

Struktura chemiczna prenylowanych flawonoidów występujących w chmielu (2).

Badania dotyczące biologicznej aktywności związków występujących naturalnie w chmielu

skoncentrowane są na testowaniu ksantohumolu, α- i β-kwasów i 8-prenylonaryngeniny. Stwierdzono,

że związki te wykazują różnorodną aktywność biologiczną: przeciwbakteryjną, antyoksydacyjną,

ant

ykolagenazową,

estrogenną,

chemoprewencyjną,

przeciwzapalną,

apoptotyczną,

antyproliferacyjną wobec różnych linii komórek rakowych (np. wpływają na enzymy i czynniki

transkrypcyjne zaangażowane w karcynogenezę), obniżają też poziom cholesterolu oraz wykazują

właściwości przeciwwrzodowe (2, 4-6).
WŁAŚCIWOŚCI ANTYOKSYDACYJNE EKSTRAKTU Z SZYSZEK CHMIELU

Ze względu na szeroki zakres działania biologicznego związków zawartych w chmielu, są one

badane także jako potencjalne antyoksydanty. Yamaguchi i wsp. (7) wykazali w warunkach in

vitro

właściwości antyoksydacyjne dla kwasów goryczowych chmielu i ksantohumolu. W badaniach

tych zastosowano metodę ORAC (Oxygen Radical Absorbance Capacity – zdolność pochłaniania

wolnych rodników tlenowych) wykorzystywaną powszechnie do oceny zdolności antyoksydacyjnej w

próbkach biologicznych i żywności. Najwyższa wartość ORAC odpowiada najwyższej aktywności

antyoksydacyjnej. Jako kontroli o najwyższej wartości ORAC spośród jadalnych roślin użyto

polifenonu 60 (zawierającego katechiny z zielonej herbaty) i zaobserwowano, że całkowita wartość

ORAC dla ksantohumolu była porównywalna do polifenonu 60 i znacznie wyższa niż dla witaminy E i

C (tab. 2).

Tabela 2.

Wartość ORAC dla wybranych związków chemicznych występujących w szyszkach chmielu (7).

Związki

Całkowita wartość ORAC

(μmol troloksu)

Humulony

1,20

Lupulony

1,90

Ksantohumol

4,20

Witamina C

1,40

Witamina E

0,75

Polifenon 60

4,20

Autorzy zbadali również wartość SOAC, określającą zdolność wygaszania tlenu singletowego

(Singlet Oxygen Absorbance Capacity

), który powstaje w wyniku wzbudzenia cząsteczek tlenu i jest

wysoce reaktywny. W białkach tlen singletowy (

1

O

2

)

w największym stopniu uszkadza reszty

aminokwasowe metioniny, cysteiny, histydyny i tryptofanu. Spośród składników kwasów nukleinowych

najbardz

iej podatne na działanie

1

O

2

są reszty pirymidynowe, purynowe oraz guanina (8). Tlen

singletowy jest też zaangażowany w patogenezę wielu chorób skórnych, takich jak trądzik, atopowe

zapalenie skóry czy procesy starzenia skóry. W opisywanych badaniach dla ksantohumolu otrzymano

wartość SOAC 8-15-krotnie wyższą niż dla witaminy E czy polifenonu 60. Wyniki tych badań wskazują

jednoznacznie, że ksantohumol jest jednym z najlepszych naturalnie występujących antyoksydantów

pod względem zdolności zmiatania tlenu singletowego (tab. 3) (7).

Tabela 3.

Wartość SOAC dla wybranych związków występujących w szyszkach chmielu (7).

Związki chemiczne

SOAC

μmol troloksu

Humulony

0,75

Lupulony

0,80

Ksantohumol

14,10

Witamina E

1,00

Polifenon 60

1,80

W innych badaniach nad kwasami goryczowymi chmielu wykazano hamowanie przez humulony

hemolizy erytrocytów indukowanej nadtlenkiem wodoru. Odnotowano również inhibicję peroksydacji

lipidów, zarówno w przypadku α-kwasów, jak i β-kwasów, a związki chmielu wykazały nawet silniejsze

działanie niż α-tokoferol czy kwas askorbinowy (4).
WŁAŚCIWOŚCI ANTYBAKTERYJNE I PRZECIWGRZYBICZNE EKSTRAKTU Z SZYSZEK
CHMIELU

Coraz więcej drobnoustrojów chorobotwórczych wytwarza oporność wobec stosowanych do tej

pory antybiotyków. Poszukując nowych leków i związków wspomagających leczenie wielu chorób,

naukowcy intensywnie badają różne ekstrakty roślinne, w tym również chmiel. W badaniach

prowadzonych w warunkach in vitro

wykazano silną aktywność hamującą lupulonów i ksantohumolu

w

obec bakterii indukujących powstawanie trądziku (Propionibacterium acnes, Staphylococcus

epidermidis, Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes i Kocuria rhizophila

). Niskie wartości

minimalnych stężeń hamujących związków chmielu są porównywalne do antybiotyków najczęściej

stosowanych do leczenia trądziku (erytromycyna i klindamycyna) (7).

W innych badaniach wykazano, że ksantohumol jest związkiem o szerokim spektrum działania

przeciwko bakteriom Gram-dodatnim (Streptococcus mutans i Staphylococcus aureus), grzybom

(Trichophyton

spp.) i wirusom (wirus zakaźnej biegunki bydła BVDV, wirus opryszczki pospolitej typ 1 i

2, cytomegalowirus, HIV-

1). Wykazano również silne hamowanie replikacji zarodźca malarii,

wywołującego malarię u ludzi (5). Ponadto, badania w układzie modelowym in vitro nad

współdziałaniem lupulonów i ksantohumolu z niektórymi antybiotykami w hamowaniu rozwoju

drobnoustrojów, wykazały pozytywne współdziałanie związków chmielu z polimyksyną, tobramycyną i

cyprofloksacyną.

Nie zbadano jednak d

otąd mechanizmów odpowiadających za to zjawisko. Sugeruje się, że

antybakteryjne działanie związków występujących w chmielu oparte jest na zmianie właściwości i

przepuszczalności błony komórkowej drobnoustrojów. Połączenie terapii antybiotykowej z ekstraktem

z chmielu mogłoby spowodować obniżenie potrzebnej ilości antybiotyku, a tym samym zmniejszenie

prawdopodobieństwa rozwoju oporności oraz zmniejszenie toksyczności leku dla osoby leczonej.

Należy jednak pamiętać, że te badania mają charakter in vitro, a związki występujące w ekstrakcie z

chmielu nie mogą być używane ogólnoustrojowo, gdyż ich przeciwdrobnoustrojowe działanie w

surowicy krwi jest znacznie niższe (9).
WŁAŚCIWOŚCI ESTROGENNE EKSTRAKTU Z SZYSZEK CHMIELU

W celu łagodzenia symptomów klimakterium często stosuje się hormonalną terapię zastępczą

(HTZ). Dostępne dane wskazują na powiązanie stosowania HTZ ze zwiększonym ryzykiem

wystąpienia choroby zakrzepowo-zatorowej. Zjawisko to powoduje zmniejszenie liczby pacjentek

korzystających z HTZ (6). Wzrasta natomiast zainteresowanie wykorzystaniem ziołowych preparatów

uważanych powszechnie za bezpieczne. Ponadto, wiadomo jest, że rośliny zawierają substancje

fitoestrogenne, które dają efekt podobny do działania estrogenu. Pomimo, że ich chemiczna struktura

nie jest powiązana ze steroidami, związki te mogą wiązać się z receptorami estrogenu (ER) (10).

Najsilniejszą aktywność estrogenną w chmielu wykazuje 8-prenylonaryngenina (8-PN), która

powstaje przez izomeryzację prekursorowego chalkonu – desmetyloksantohumolu (11). 8-PN może

powstawać również jako produkt demetylacji izoksantohumolu u ludzi dzięki aktywności mikroflory

jelitowej. Konwersja ta (do 80%) ma miejsce jedynie w dystalnym odcinku okrężnicy (12). Dodatkowo

w wyniku cyklizacji indukowanej przez kw

as solny w żołądku ksantohumol może być przekształcony

do izoksantohumolu. Wszystkie te procesy wpływają na poziom estrogennej 8-prenylonaryngeniny in

vivo (13).

Schaefer i wsp. (18) wykazali, że substancja ta jest najsilniejszym roślinnym agonistą ERα, tj. około

10 razy silniejszym związkiem niż koumestrol i około 100-krotnie silniejszym niż genisteina. Ponadto

stwierdza się, że in vitro 8-PN wykazuje ponad dwa razy większe powinowactwo do ERα niż do ERβ.

Warto też zauważyć, że in vivo estrogenna działalność tej prenylowej pochodnej naryngeniny jest

około 20 000 razy słabsza w porównaniu do 17β-estradiolu (14). W badaniach zapewniających

losowość wyboru osób objętych badaniem, kontrolę przez placebo i wykorzystanie standaryzowanego

na 8-

PN (100 albo 250 μg) ekstraktu chmielowego, wykazano pozytywne działanie w odniesieniu do

objawów naczynioruchowych i innych dolegliwości związanych z menopauzą. W szczególności

zmniejszenie uderzeń gorąca przez podawanie wyciągu z chmielu było znaczące. Nie wykazano

natomiast związku pomiędzy dawką a efektem leczniczym, ponieważ wyższa dawka (250 μg) była

tylko niewiele bardziej skuteczna od placebo. Natomiast dawka 100 μg wykazywała wysoką

efektywność. Jak sugerują autorzy, mogło to być spowodowane niewystarczającym wchłanianiem

większych ilości 8-PN przez organizm. Pomimo to prenylowe flawonoidy chmielu mogą być

skutecznym dodatkiem do alternatywnego leczenia objawów menopauzy (15).
AKTYWNOŚĆ CHEMOPREWENCYJNA EKSTRAKTU Z SZYSZEK CHMIELU

Celem chemoprewenc

ji jest zapobieganie procesowi nowotworowemu dzięki stosowaniu

naturalnych lub syntetycznych związków hamujących pojawienie się zmian przednowotworowych.

Substancje te, głównie pochodzenia roślinnego, przejawiają nieznaczącą toksyczność (16). Według

dostępnych danych główne prenylowe flawonoidy chmielu wykazują w różnym stopniu właściwości

chemoprewencyjne. Rozwój wielu chorób nowotworowych (m.in. raka śluzówki macicy, sutka, prostaty

i okrężnicy) zależny jest od poziomu estrogenów. Zarówno żeńskie hormony płciowe, jak też ich

metabolity, mogą indukować wolnorodnikowe uszkodzenia DNA oraz niestabilność genetyczną (17).

Ksantohumol, izoksantohumol i 8-

PN w badaniach z użyciem komórek Sk-Br-3 raka piersi

hamowały aktywność aromatazy, odpowiadającej za syntezę estrogenów. Ponadto związki te

indukowały apoptozę i zmniejszały proliferację komórek rakowych. Hamowanie namnażania się

komórek można wyjaśnić przynajmniej częściowo przez niedostateczną dostępność estrogenu

spowodowaną zmniejszoną aktywnością aromatazy, gdyż w obecności 17β-estradiolu następuje

przywrócenie proliferacji (18). Ksantohumol również w przypadku badań in vitro prowadzonych nad

białaczką okazał się skuteczny. Po inkubacji chalkonu z limfocytami, pochodzącymi od pacjentów

chorujących na limfocytową białaczkę B-komórkową, odnotowano zależne od dawki indukowanie

śmierci komórek (19). Wykazano też, że w przypadku raka prostaty substancje X, 6-PN, 8-PN i IX

wykazują aktywność antyproliferacyjną (20). Ksantohumol i jego utleniona pochodna – ksantoaurenol

(XAL), indukują apoptozę zależną od dawki, zarówno w komórkach hyperplazji (BPH-1), jak też

złośliwego raka prostaty (PC3). Komórki BPH-1 były bardziej wrażliwe na działanie XN niż komórki

PC-

3. Dlatego też skuteczność działania substancji XN i XAL ograniczona jest do wczesnej

karcynogenezy lub hiperplazji prostaty.

Nowotwory człowieka odznaczają się również konstytutywną aktywacją czynnika transkrypcji NFκB

prowadzącą do nadekspresji genów kodujących cytokiny zapalne, cząsteczki adhezyjne, czynniki

wzr

ostu i białka antyapoptotyczne. Wykazano, że związki X i XAL hamują działanie NFκB jedynie w

komórkach hiperplazji prostaty, ale nie w złośliwym nowotworze (21). Ponadto właściwości

antymutagenne związków chmielu są niezwykle ważne dla chemoprewencji. Kac i wsp. (22) stwierdzili

antymutagenną aktywność X przed mutacjami indukowanymi 2-amino-3-metyloimidazo (4,5-f)

chinozolem (IQ), zarówno dla bakteryjnych komórek Salmonella typhimurium TA98, jak i ludzkich

komórek wątrobiaka HepG2. Komórki HepG2 są bardzo dobrym wskaźnikiem przy badaniu

antymutagenów żywieniowych, gdyż utrzymują działalność wielu enzymów metabolizujących leki w

formie indukowalnej, a genotoksyczność wielu karcynogenów m.in. IQ zależy od ich metabolicznej

aktywacji do reaktywnych mediatorów. Wykazano natomiast, że sam X nie wpływa na zdolności

przeżyciowe komórek HepG2 i nie indukuje uszkodzeń DNA. Wyniki tych badań potwierdzają silnie

ochronną aktywność X przed genotoksycznością pożywienia na przykładzie rakotwórczego IQ.

Różnorodne działanie chemoprewencyjne ksantohumolu przedstawiono na rycinie 3.

Ryc. 3.

Ksantohumol jako związek chemoprewencyjny o szerokim spektrum działania (22).

WŁAŚCIWOŚCI USPOKAJAJĄCE EKSTRAKTU Z SZYSZEK CHMIELU

Połączenie terapii z zastosowaniem ekstraktu z Humulus lupulus z innymi ekstraktami ziołowymi

jest od dawna stosowane w p

ostaci środka uspokajającego i nasennego. Ziołowe mieszanki nie

pozwalają jednakże ocenić potencjalnej skuteczności klinicznej chmielu zażywanego osobno.

Początkowo uważano, że substancją odpowiedzialną za działanie uspokajające i nasenne chmielu

jest 2-metylo-3-buten-2-

ol, produkt reakcji degradacji kwasów goryczowych, ale zawartość procentowa

tego alkoholu w świeżym chmielu wynosi jedynie 0,012-0,042%. Jest zatem zbyt niska, aby ten

związek chemiczny mógł odgrywać główną rolę w aktywności uspokajającej.

S

chiller i wsp. (23) badali konsekwencje do ustnego podawania szczurom zarówno etanolowego

ekstraktu chmielowego, jak i ekstraktu uzyskanego w warunkach nadkrytycznych z wykorzystaniem

dwutlenku węgla. Obydwa ekstrakty z chmielu redukowały spontaniczną aktywność motoryczną,

wydłużyły czas snu indukowanego kolejno: ketaminą i eterem oraz obniżyły temperaturę ciała,

potwierdzając uspokajającą aktywność chmielu. Jednak największą aktywność wykazano dla

ekstraktu zawierającego głównie α-kwasy (25 mg/kg).

Nie można jednak wykluczyć, że chmiel może zawierać dodatkowe czynne substancje o aktywności

uspokajającej (23). W badaniach z wykorzystaniem zwierząt, doustne podawanie lupulonów

spowodowało obniżenie efektu nasennego pentobarbitalu, nasilenie drgawek indukowanych

pikrotoksyną i wzmożoną motorykę. Wyniki te sugerują antagonistyczny wpływ β-kwasów na

neurotrasmisję GABAergiczną, zmniejszając prawdopodobieństwo udziału tej frakcji kwasów

goryczowych we właściwościach uspokajających chmielu (24).

Piśmiennictwo

1. Murakami A, Darby P, Javornik B i wsp. Molecular phylogeny of wild hops, Humulus lupulus L. Heredity 2006; 97:66-
74. 2. Zanoli P, Zavatti M. Pharmacognostic and pharmacological profile of Humulus lupulus L. J Ethnopharmacol 2008;
116:383-96. 3. Chadwick LR, Pauli GF, Farnsworth NR. The pharmacognosy of Humulus lupulus L. (hops) with an
emphasis on estrogenic properties. Phytomed 2006; 13:119-31. 4. Van Cleemput M, Cattoor K, De Bosscher K i wsp.
Hop (Humulus lupulus)

– derived bitter acids as multipotent bioactive compounds. J Nat Prod 2009; 72:1220-

30. 5.

Gerhäuser C. Broad spectrum antiinfective potential of xanthohumol from hop (Humulus lupulus L.) in comparison

with activities of other hop constituents and xanthohumol metabolites. Mol Nutr Food Res 2005; 49:827-31. 6.

Dębski R.

Hormonalna terapia zastępcza a rak sutka. Post Nauk Med 2008; 4:240-5. 7. Yamaguchi N, Satoh-Yamaguchi K,
Mitsunori O. In vitro evaluation of antibacterial, anticollagenase, antioxidant activities of hop components ( Humulus
lupulus) addressing acne vulgaris. Phytomed 2009; 16:369-76. 8. Puzanowska-Tarasiewicz H, Starczewska B,
Kuźmicka L. Reaktywne formy tlenu. Bromat Chem Toksykol 2008; 41:1007-15. 9. Natarajan P, Katta S, Andrei I i wsp.
Positive antibacterial co-action between hop (Humulus lupulus) constituents and selected antibiotics. Phytomed 2008;
15:194-201. 10.Kretzschmar G, Zierau O, Wober J i wsp. Prenylation has a compound specific effect on the
estrogenicity of naringenin and genistein. J Steroid Biochem Mol Biol 2010; 118:1-6. 11. Overk CR, Guo J, Chadwick LR
i wsp. In vivo estrogenic comparisons of Trifolium pratense (red clover), Humulus lupulus (hops), and the pure
compounds isoxanthohumol and 8-prenylnaringenin. Chem-Biol Interactions 2008; 176:30-9. 12. Possemiers S, Bolca
S, Grootaert C i wsp. The prenylflavonoid isoxanthohumol from hops (Humulus lupulus L.) is activated into the potent
phytoestrogen 8-prenylnaringenin in vitro and in the human intestine. J Nutr 2006; 136:1862-7. 13. Nikolic D, Li Y,
Chadwick LR i wsp. Metabolism of xanthohumol and isoxanthohumol, prenylated flavonoids from hops ( Humulus
lupulus L.), by human liver microsomes. J Mass Spectrom 2005; 40:289-99. 14.

Schaefer O, Hümpel M, Fritzemeier K i

wsp. 8-Prenylnaringenin is a potent ER

α selective phytoestrogen present in hops and beer. J Steroid Biochem Mol Biol

2003; 84:359-60. 15. Heyerick A, Vervarcke S, Depypere H i wsp. A first prospective, randomized, double-blind,
placebo-controlled study on the use of a standardized hop extract to alleviate menopausal discomforts. Maturitas 2006;

54:164-75. 16. Wolanin K, Piwocka K. Kurkumina

– od medycyny naturalnej do kliniki. Kosmos 2008; 1-2:53-

65. 17.

Makowski M, Połać I, Pertyński T. Estrogeny a rak sutka. Przegl Menopauz 2007; 3:150-4. 18. Monteiro R, Faria

A, Azevedo I i wsp. Modulation of breast cancer cell survival by aromatase inhibiting hop ( Humulus lupulus L.)
flavonoids. J Steroid Biochem Mol Biol 2007; 105: 124-30. 19. Lust S, Vanhoecke B, Janssens A i wsp. Xanthohumol
kills B-chronic lymphocytic leukemia cells by an apoptotic mechanism. Molecul Nutr Food Res 2005; 49:844-
50. 20.

Delmulle L, Bellahcène A, Dhooge W i wsp. Anti-proliferative properties of prenylated flavonoids from hops

(Humulus lupulus L.) in human prostate cancer cell lines. Phytomed 2006; 13:732-4. 21. Colgate EC, Miranda CL,
Stevens JF i wsp. Xanthohumol, a prenylflavonoid derived from hops induces apoptosis and inhibits NF-kappaB
activation in prostate epithelial cells. Canc Let 2007; 246:201-9. 22.

Kac J, Plazar J, Mlinarič A i wsp. Antimutagenicity of

hops (Humulus lupulus L.): bioassay-directed fractionation and isolation of xanthohumol. Phytomed 2008; 15:216-
20. 23. Schiller H, Forster A, Vonhoff C i wsp. Sedating effects of Humulus lupulus L. extracts. Phytomed 2006; 13:535-
41. 24. Zanoli P, Zavatti M, Rivasi M i wsp. Evidence that the

β-acids fraction of hops reduces central GABAergic

neurotransmission. J Ethnopharmacol 2007; 109:87-92.