Historia sztuki nowoczesnej powszechnej 17 10

Historia sztuki nowoczesnej powszechnej 17.10.2003

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/pienkospow031017.html

1 z 4

2008-02-28 10:06

przedmiot: Historia sztuki nowoczesnej powszechnej

prowadzący: dr Pieńkos data: 17.10.2003 aktualizacja: 22.10.2003

powrót

drukuj

kontakt

zapisz

6. Realizm
O realizmie jako kierunku artystycznym o podstawach teoretycznych można mówić od połowy XIX w,
jednak pewne jego cechy pojawiały się już wcześniej, w ciągu XVIII w:
- zainteresowanie konkretnością, czyli artystyczna odpowiedź na konkretną rzeczywistość, świat ludzki,
umiejętność odzwierciedlania konkretnej rzeczywistości
- zainteresowanie pojedynczym człowiekiem, jego psychologią, wymiarem społecznym, politycznym
- zainteresowanie wszystkimi przejawami życia, nawet tymi dotychczas pomijanymi (malarstwo
rodzajowe było dotąd uważane za mało wartościowe)
- w ciągu XVIII w wielką karierę zaczynają robić artyści, którzy skupiają się na wymiarze
publicystycznym, bieżących bolączkach społeczeństwa; często korzystają z grafiki, która ma być szybka
i konkretna, spełniać określone cele społeczne i polityczne
- ukazywani są ludzie współcześni, współczesne stroje, wnętrza (dotąd było to związane z określonymi
sytuacjami, np. aktualizacje w malarstwie religijnym miały sakralizować to co aktualne)

6.1 William Hogarth
Często tworzył cykle, serie ukazujące od przyczyny do skutku ścieżkę upadku człowieka - powodem
było życie złe, rozpustne, leniwe (nie chodzi jednak o moralność boską, lecz prawa ludzkie, zasady
społeczne), Kariera rozpustnika (lata 30.), Pracowitość i lenistwo (1748 r ). Kostium współczesny,
nawiązania do aktualnego życia odbiorców jego sztuki.
Gin Lane - aktualny temat, postaci, brak wymiaru wyższego, istotna jest funkcja oddziaływania
społecznego.

Hogarth: Kariera rozpustnika

Hogarth: Pracowitość i lenistwo

Hogarth: Gin Lane

W sztuce francuskiej do wprowadzenia realizmu najbardziej przyczynili się Jean Baptiste Chardin i Jean
Baptiste Greuze:

6.2 Jean Baptiste Greuze
O pokolenie młodszy od Hogartha (we Francji realizm pojawił się później), stosował takie same metody
dystrybucji (choć sam nie tworzył grafik, zajmował się tym warsztat), był uważany za najlepszego
współczesnego artystę. Jego obrazy nie wyśmiewały ludzkich błędów, lecz pokazywały ich przyczyny i
skutki. Chętnie ukazywał jak należy kształtować młodego człowieka, jak go uczyć, często ukazywał
rodzinę (której rola społeczna się wtedy zmieniała, powstawała rodzina nowoczesna).
Przedstawia codzienność, życie mieszczaństwa, ale tak jakby były to bardzo ważne sceny historyczne,
nadaje im dużą rangę; ukazuje rodzinę, w której dzieją się rzeczy złe i dobre.
Ślub (Wiejska narzeczona), 1761 r., jego pierwszy wielki sukces - ukazana scena kontraktu ślubnego:
dramatyczna (matka nie chce oddać córki), każda postać coś wyraża, treścią nie jest ceremonia, lecz
towarzyszące jej uczucia. Dzieło odniosło sukces, gdyż obraz trafiał do odbiorcy, który chciał oglądać
swoje życie, ale przedstawione tak, by było ono ważne, dodatkowo ukazanie uczuć odpowiadało
sentymentalnej publiczności.
W 1778 r wystawił w pracowni (pierwsze zerwanie z tradycjami, nie wystawił na salonie Akademii,
lecz w domu) dwa obrazy powiązane ze sobą ( Przekleństwo ojca - niewdzięczny syn i Przekleństwo
ojca - syn ukarany). Są to dwie odsłony dramatu - syn idzie na wojnę, by zdobyć bogactwo, ojciec
rzuca na niego klątwę (lecz sam nie jest bez winy, bo źle go wychował), w drugim obrazie gdy syn
wraca, ojciec właśnie zmarł. Przedstawione silne emocje, nawiązania do antycznych tragedii, rzeźb,

Historia sztuki nowoczesnej powszechnej 17.10.2003

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/pienkospow031017.html

2 z 4

2008-02-28 10:06

zarazem ukazana współczesność - dało to popularność. Zobacz więcej:

http://hogarth.cjb.net/

Greuze: Wiejska narzeczona

Greuze: Niewdzięczny syn

Greuze: Syn ukarany

6.3 Joseph Wright of Derby
Bardzo popularny malarz angielski, najlepiej wychodziły mu obrazy
nocne, oświetlone światłem świecy.
Doświadczenie z pompą próżniową, 1767 r - scena eksperymentu
naukowego (duszenie papugi), sceneria nocna nie jest uzasadniona
treścią obrazu, za to tworzy atmosferę - ważne są emocje, relacje
pomiędzy postaciami. Zastosowana gra światłem tworzy cudowność,
źródło jest niewidoczne, w efekcie światło bije ze środka sceny.
Mimo, że jest to scena zwykłego eksperymentu, została jej nadana
ważność, podniosłość - w zwyczajności dzieje się coś ważnego. Przeniesienie motywów religijnych do
scen ukazujących ludzkie życie (sekularyzacja) jest częste w sztuce oświecenia.

7. Portret
Jego przemiany świetnie ukazują zmiany w sztuce, dawniej był umieszczany dość nisko w hierarchii. W
XVIII w wzrasta liczba portretów osób spoza arystokracji - mieszczaństwa, intelektualistów itd.

7.1 Greuze: Claude-Henri Watalet , 1767 r
Ekspert, miłośnik sztuki. Ukazany w domu, w nieoficjalnym stroju, w niedbałej, swobodnej pozie.
Siedzi nad notatkami, zajmuje się badaniem kopii antycznej rzeźby.
"Portret zawodowy" - ukazany człowiek podczas wykonywania swojej profesji, istotny jest gest, poza,
uczucia portretowanego.

7.2 Hogarth: David Garric, 1757 r
Aktor, reżyser, dyrektor teatru, przyjaciel malarza. Ukazany przy pracy (intelektualnej, aktorstwo
stawiałoby go niżej), obok żona - wykorzystany motyw poety z muzą, ewangelisty z aniołem.

7.3 Jacques-Louis David: David Lavoisier z żoną
Nauczyciel, naukowiec (ale też poborca podatków, więc nie przeżył WRF). Siedzi przy stole, z
notatkami, próbówkami - ukazany jako naukowiec, którego czule wspiera żona. Obraz jest
przedstawieniem zarówno naukowca jak i miłego życia rodzinnego.

Greuze: Watalet

Hogarth: Garric

David: Lavoisier

David: Potocki

7.4 Portret angielski
Panowała w nim tendencja do ukazywania bohatera w sposób swobodny, podczas życia codziennego,

Historia sztuki nowoczesnej powszechnej 17.10.2003

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/pienkospow031017.html

3 z 4

2008-02-28 10:06

bez pozowania, przy ulubionych zajęciach. Stworzyli go artyści brytyjscy, ale szybko rozprzestrzenił się
po Europie, np.:
David: Polski arystokrata pod Rzymem, 1781 r - portret Stanisława Kostki Potockiego w typie
angielskim, zarazem reprezentacyjny, konny, ale ukazuje go w sytuacji swobodnej, na przejażdżce.
Zwyczajność, rodzajowość, w tle ukazane starożytności - powód przyjazdu do Włoch.
Joshua Reynolds, Thomas Reynolds, Thomas Gainsborough - główni twórcy portretu angielskiego,
określili sztukę europejską.
Portret najczęściej przedstawiał arystokratę brytyjskiego, w domu lub w parku, podczas zwykłych
czynności, rozrywek. Przyroda przestaje być tłem, jest otoczeniem bohatera, jest dla niego ważna -
dzieło ukazuje postać i jej otoczenie.
Ukazywane są przemiany obyczajowe, np. Księżna ............... z dzieckiem (portret, a zarazem scena
rodzajowa), novum, bo wcześniej kto inny zajmował się dzieckiem, przedstawiona została zmiana
podejścia do dzieci.

7.5 J. Reynolds
Horacy Walpole, lata 50 - dyplomata,
mecenas sztuki, pisarz, polityk; poza
swobodna, zamyślenie
Giuseppe Baretti, lata 70. - Włoch
zamieszkały w Londynie, publicysta,
dziennikarz; ukazany z książką blisko oczu,
bo ma wadę wzroku - liczy się prawda o życiu
i charakterze

Horacy Walpole

Giuseppe Baretti

7.6 Gainsborough
Właściciel na polowaniu - niedbała poza, swoboda
Małżeństwo Andrews na spacerze, 1748 r - najbardziej znany portret artysty; na skraju parku i pól
ukazani bohaterowie, umieszczeni z boku kompozycji, dużo miejsca zabiera krajobraz - celem
podkreślenie ich związków z naturą. widoczna zmiana - przyroda przestaje być tłem, staje się
równoprawnym elementem dzieła.
Błękitny chłopiec, lata 70. - charakterystyczna maniera, rozwibrowana natura, w którą wtapiają się
postaci

Gainsborough: Małżeństwo Andrews

Błękitny chłopiec

Ingres: Bertin

8. Portret w XIX w
Powstały w XVIII w portret realistyczny, ukazującego człowieka, będzie się rozwijał bardzo długo.

8.1 Jacques Ingres
Najwybitniejszy portrecista francuski XIX w.
Louis-Francois Bertin, 1832 r (choć dużo późniejszy, kontynuuje trendy) - portret potentata
prasowego, finansisty, człowieka nowej epoki, kapitalizmu; jak u Balzaka portretowanie nowego typu
człowieka interesów. Studium psychologiczne i społeczne. Brak atrybutów, narzędzi - ukazany tylko
człowiek, jego poza, wzrok.

Historia sztuki nowoczesnej powszechnej 17.10.2003

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/pienkospow031017.html

4 z 4

2008-02-28 10:06

8.2 Teodor Gericault
Seria portretów osób chorych psychicznie, początek lat 20. XIX w. Wykonana na zlecenie lekarza,
przedstawione autentyczne osoby jako studia chorób. Nowość - zainteresowanie stanami
ekstremalnymi, wyjątkowymi, zgłębianie rzeczywistości.

Gericault: Chora kobieta

West: Śmierć gen. Wolfe

9. Aktualne tematy w malarstwie historycznym
Tematyka taka była wcześniej pomijana, przedstawiano wielkie wydarzenia z przeszłości, teraz
pojawiają się również błahe aktualne zdarzenia.

9.1 Benjamin West: Śmierć gen. Wolfe, 1770 r
Pierwszy taki obraz, namalowany wkrótce po fakcie (Wolfe poległ w Kanadzie w walce z Francuzami),
samo wydarzenie bez większego znaczenia, ale generał był młody, bitwę wygrał, stał się bohaterem,
śmierć została wykorzystana propagandowo. Forma: generał jak Chrystus zdjęty z krzyża i opłakiwany
(sekularyzacja motywów, schematów religijnych, mitologicznych częsta w sztuce XVIII w), w efekcie
scena współczesna nabiera mocy propagandowej.

9.2 David: Śmierć Marata
Zastosowany podobnych chwyt, wykorzystany motyw martwego Chrystusa z
obrazu Rubensa. Przedstawione wydarzenie współczesne, reportaż z miejsca
zbrodni (obaj się znali). Połączenie portretu inteligenta przy pracy, obrazu
historycznego ukazującego realne wydarzenie historyczne oraz konkretnego
politycznego celu - ukazanie Marata jako pisarza zamordowanego przy pracy,
męczennika za lud. "Jezus proletariatu" - motywy religijne zostały
wykorzystane, gdyż były dobrze rozpoznawalne, propaganda - śmierć nie
była bezsensowna, gdyż służyła ludowi (cd. w następnym wykładzie).

powrót

kontakt

drukuj

zapisz