Historia sztuki nowoczesnej powszechnej
11.11.2010
W XIX w. wyłoniła się Ecole de Beaux Arts
Morcau de recepction i Moreau d'agreement- dwie prace składane na Akademii w celu uzyskania tytułu akademika
Płaszczka i Bufet, Chardin- jednego dnia za te dwie prace uzyskał tytuł akademika; oba obrazy odwołują się do martwej natury północnej, np. Petera Klaesha czy Ardena
Oba obrazy wg legendy były wystawiane w przedsionku Akademii, Nicolas de Largillierre miał powiedzieć, że to obrazy jakiegoś dobrego falamda z XVII w. (mało prawdopodobne, de la Ginier był kształcony we Flandrii)
W XIX w. Rafael, po wielkim docenieniu przez Akademików jako ideał, był obarczany winą za całość twardości Akademii
Andre Felidien- sekretarz Akademii, autor konferencji i wstępu do niej (malarstwo historyczne na szczycie)
XVIII w.- martwa natura, krajobraz i portret, mimo że były gatunkami pomniejszymi, stały się według krytyków największą chlubą Francji; wielu badaczy upatruje sukcesu malarstwa rodzajowego w odpływie pieniędzy z dworu w związku z wojną siedmioletnią
Jean Battiste Grasie- malarstwo dydaktyczne
Napływ dzieł z północy- holandyzm w XVIII w. we Francji, XVIII w. realizm
Rubens- Cykl Medycejski- dla malarzy już w XVIII w. był wyjściem do malarstwa kolorystycznego
XVII w. spór w Akademii zwolenników rysunku (Rubensiści) i zwolenników koloru (Pousseniści)
Kolonia artystów holenderskich we Francji w XVII w.- popularyzacja realizmu i pomniejszych tematów
Wg Akademii malarstwo historyczne mają wartość dydaktyczną, malarz martwych natur maluje tylko dla oczu (tylko rzemiosło, bez erudycji akademickiego humanisty)
W 1774 r. nadintendentem budowlanym dworu hrabia d'Angivilier- powrót malarstwa historycznego, powrót klasycyzującego gustu, wielka restytucja malarstwa historycznego z czasów Ludwika Wielkiego, nostalgia za wielkim wiekiem króla słońce
Nicolas de Largillierre- dyrektor Akademii, wykształcony w Antwerpii w kręgu wpływu van Dycka i Rubensa, wiele portretów alegoryzowanych
Portret damy (MNW)- siedzi na ziemi, co nie zostało wymyślone przez Anglików, dama z wyższych sfer- piesek jako pupil i małpka z dworskiego zwierzyńca, symbolizująca także rozwiązłość
Francois Lenoyne Wenus i Adonis - kierunek włoski (Wenecja), mitologiczny
Tradycja kolorystyczna już od przełomu XVII i XVIII w., Chardin nie był rewolucjonistą, choć był nowatorski
Uczniowie Charlesa le Bruna
Roger de Pigny- krytyk, bronił tradycji kolorystycznej
Sztuka alegoryczna- zamiast wielkich cnót malarstwa historycznego operowała nastrojowością i poetyckością; badacze doszukują się w tym malarstwie odzwierciedlenia poezji erotycznej, Pielgrzymka na Cyterę, Watteau (o niego chodzi?)
Subtelne nakładanie farby w punktach, ale nie wyraźne i widoczne, a bardzo delikatne
Dla późniejszych artystów idealny przykład sztuki dla sztuki
Wokół Watteau wykształcił się krąg uczonych przyjaciół i kolekcjonerów, określany jako sociabilite, mała nowa społeczna grupa, która nie ograniczała się do jednego stanu (burżuazja, mieszczanie, arystokracja)
Watteau nie miał uczniów, ale miał naśladowców, m. in. Lancret Śniadanie
Watteau, Pierrot - nieruchomy, choć Watteau był mistrzem rysunku i to zafascynowanym ruchem, wiele ujęć trzy czwarte czy z tyłu; w tym obrazie dopatrywano się nawet nawiązań do Ecce homo Rembrandta
Francois Boucher- kwintesencja rokoka francuskiego, po wstąpieniu na tron Ludwika XV, przeniesieniu dworu z Wersalu do Paryża i rozwiązłości obyczajów oraz wzroście wpływów burżuazji; mitologia pozostała, ale raczej jako miłostki bogów
W salonach Diderota (90. XVIII) wielki atak na Bouchera jako na przykład sztuki niemoralnej, wulgarnej, fałszywej i przykładem marnowania talentu malarskiego; dalej krytyka od lat 70. XVIII w.
W rokoku więcej przestrzeni ściany poświęcone oknom i lustrom, stąd zmiana formatu malarstwa na mniejsze, ale za to zunifikowane z wnętrzem dzięki rokokowym ramom łączonym z takim detalem architektonicznym
Voucher- twórczość bardzo zróżnicowana, odniósł wszelkie możliwe sukcesy, w dużej mierze dzięki mme de Pompadour (oficjalna maitresse Ludwika XV)
Boucher 1732 r., Wenus w kuźni Wulkana
Sielanka, 1749 r.
Odaliska- Boucher potrafiła także malować śmiało i z dużym zróżnicowaniem przedstawianych faktur
1740, Las- nie wzniosły jak Poussin i nie zalany światłem jak Lorrain, którzy to malarze ukonstytuowali sposoby malarstwa w drugiej połowie XVIII w. (pejzaż historyczny i pejzaż sielankowy)- ciężki, ciemny koloryt, tajemniczy las- raczej odniesienia do Jacoba van Ruysdaela, tradycji północnej
W pejzażach Ruysdaela można odróżnić gatunki drzew i pory roku, a jednak nie było to malarstwo realistyczne, tylko modus niderlandzki; podróżował i odwoływał się także do wzorów sztuki skandynawskiej
Jean Honore Fragonard, 1765- Korezus i Kerinoe morceau d'agreement' Diderot w tym roku w czasie salony zachwycał się tym obrazem
Huśtawka 1767- otoczenie bardzo bujnej, wszechogarniającej natury- niektórzy badacze dopatrują się w tym odniesienia do żywo dyskutowanej kategorii estetycznej- wzniosłości
Mme du Barry zamawia u Fragonarda cykl do posiadłości Bleu de Viencennes, do pawilonu przyjemności- cztery płótna Podstępy miłości, 1770 np. Pościg, Schadzka
Brawurowe prowadzenie pędzla, przekroczenie granic akademickiej sztuki, śmiałe kolory
Du Barry się nie podobało; zmienił się smak w związku z d'Angivillier i klasycyzmem, nowe zamówienie u Josepha Marii Vienne'a (nauczyciel Davida i dyrektor Akademii Francuskiej w Rzymie)
Fragonard, Kąpiące się- mógłby to być też przykład malarstwa XIX w.; duża ilość farby związana z podziwem dla Rembrandta
Zasuwka- próbował dostosować się do nowego smaku, koniec lat 90.; próba ugładzenia sposobu malowania, ale nie udało się obronić- umarł na początku XIX w. w ubóstwie i zapomnieniu
25.10.2010
Duch obrazów północnych
Subleyras
Rembrandt
Dzieła piętnowane ze względu na rodzajowość
Fragonard
Merkury i Argus
Czytająca- temat powtarzany już z wcześniejszych obrazów, ale tutaj odważny żółcień, potem powtarzane przez impresjonistów i dalej
Gerhard …
Ojcowskie napomnienie lub Moralne Napomnienie
Scena z luksusową kurtyzaną, żołnierzem i rajfurką (długo nie dostrzegano monety w ręku żołnierza i nie rozpoznawano sceny jako zapłaty za usługę)
Jean Battiste Oudry
Martwe natury myśliwskie
1750 Farma
Trompe d'oeil- Martwa natura z kaczką- ćwiczenia ze światłocienia, bo nie ma kontrastów kolorystycznych- niemal cały obraz w brudnej bieli- beżu
Kupowane jako dekoracyjne obrazy gabinetowe do domów arystokratycznych
1708 Kurs malarstwa - kto?
Wprowadzenie dwóch kategorii pejzażu- pejzaż moralizowany (Chardin?) oraz idylliczny (Lorrain)
Krajobraz rozumiany jako realistyczny; niezależnie od teorii akademickiej takie obrazy cieszyły się dużym wzięciem wśród kolekcjonerów
Grimou, obraz z MNW
Portet orientalny silnie odwołujący się do techniki Rembrandta
Hiacynt Rigaud, początek XVIII w.
Portrecista dworski
Prezentacja Chrystusa w świątynii, odwołujący się także do Rembrandta i czy Herdta Dau (wczesnego ucznia Rembrandta, który był później bardzo popularny, emaliersko wykonane portrety i scenki rodzajowe)
Hubert Robert
Kuchnia włoska, 1760, wystawiona w salonie 1767 r., entuzjastycznie komentowana przez Diderota, połączenie współczesnego motywu z redakcją północną (zamknięte wnętrze z dokładnie oddanymi przedmiotami, a jednocześnie malowniczo- nowa kategoria w sztuce europejskiej drugiej połowy XVIII w., wypierająca tradycyjnie rozumiane piękno)
Obraz MNW z kolekcji Stanisława Augusta
Bambociady- od nazwiska Petera van Laara
Nazywany Bambocio (kukiełka, ze względu na upośledzenie), malował scenki rodzajowe z biedakami i żebrakami
Wysokie ceny nawet poza Italią
Chardin
Chłopiec z bańkami mydlanymi
Pastisz ze sztuki północnej, tradycja iluzjonistycznej sceny z parapetem lub niszą
Grafiki rozpowszechniały ten temat, były wystawiane w salonach i opatrywane komentarzem moralizatorskim w celu wyjaśnienia interpretacji
Autorami grafik byli wybitni XVIII-wieczni graficy
Portret malarza Jacquesa Aveta
Także motyw trompe d'oeil- żupan, kotara (Rembrandt), gama kolorystyczna także z Rebrandta 30. i 40.
Twórczość Jeana Battiste Graise'a i Chardina
Na tle Akademii
Graise (zm. Na początku XIX w.)
Ulubieniec Diderota, który go także mocno krytykował, ale był jego przyjacielem
W Paryżu w 1750 r. z prowincji, bez wykształcenia akademickiego i przeszłości wysokiej sztuki, a w bardzo krótkim czasie odniósł ogromny sukces i zyskał przychylność Akademii
Wg. Thomasa Growa dzięki koniunkturze lat 50. i wielkim wydatkom na wojnę siedmioletnią; mit sukcesy Graise'a był podtrzymywany przez samą Akademię jako gwarancja jej bezstronnego oceniania talentu
Lektura Biblii, 1755
Malarstwo łatwe, proste w odbiorze i dobrze osadzające się w myśli moralizatorskiej pisarzy oświeceniowych (malarstwo moralizatorskie było często demoralizujące), także wpisywało się w dynamicznie rozwijający się dramat mieszczański; pouczenia na temat dobrze ukształtowanej rodziny, odczytywane jako odpowiedź na grafiki Hogarta ukazujące złe rodziny; Graise przedstawiał w sposób sentymentalny rodziny zubożałej szlachty lub chłopów; czasem także odczytywane jako prezentacja etosu protestanckiego, ale nie musi być to jedyna interpretacja
Graise układał swoje sceny na wzór historycznego malarstwa akademickiego- sceny wielopostaciowe, o starannie oddanej ekspresji
Za Pieńkosem: początek sztuki masowej, bo były to kilkuodcinkowe historie, głównie w formie dyptyku
Po wojnie siedmioletniej narzucenie nowych tematów przez nadintendentów architektonicznych dworu: hrabiego de Marigny (od połowy stulecia) i potem hrabiego d'Angivillier (od lat 70.)- powrót do sztuki Ludwika XIV
Sentymentalne portrety- wielce krytykowane w kolejnym pokoleniu malarzy, przeciwstawiany męskiej sile
1865, Dziewczynka opłakująca martwego ptaszka
Podteksty erotyczne (tak naprawdę dziewczynka płacze nad utratą miłości albo utratą cnoty- według narracji Diderota z Salonu 1865)
Wiele portertów śpiących lub zamyślonych dzieci; jako portrecista cieszył się popularnością nawet po Rewolucji, potretował np. Benjamina Franklina; naśladowany przez wiele malarek
1761 Wiejska narzeczona
W tym dziele widziano odpowiedź na grafiki Hogarta Modne małżeństwo; tu przykład prostoty i wzajemnego szacunku
1763 Paralityk lub Synowska opieka nad schorowanym ojcem
Trójkąt kompozycji z wyraźną ekspresją postaci- jak malarstwo historyczne
Obrazy z podróży włoskiej 1755:
Tematyka włoska w redakcji niderlandzkiej
Scena z rozbitymi jajkami
MNW Ptasznik lub Strojący gitarę (gitara także ma konotacje erotyczne)
Para do tego brazu Leniwa Włoszka
Staranne opracowanie tła, ale dodatkowo figura ptasznika odwołuje się do malarstwa Michała Anioła z Sykstyny
Graise marzył o tytule malarza historycznego
Dopiero w 1769 wystosowany został list do Graise o oddanie Moreau de reception po 12 latach od wyznaczonego terminu
Septymiusz Sewer i Karakalla- Moreau de reception
Graise został przyjety do Akademii nie jako malarz historyczny, a rodzajowy; postanowiono przymknąć oko na ten obraz, który zawierał wiele błędów anatomicznych
Graise się obraził, ale ani publiczność, ani Diderot go nie poparł
Zarzuty akademików: źle wybrany moment historii, scena nie przedstawia dramatycznej sytuacji- rozmowa między ojcem a synem, brak narzędzi zbrodni, źle anatomicznie namalowane ramię, Septymiusz Sewer wygląda jak galernik (za Diderotem), a Karakalla jak zwykły przestępca; Graise złamał zasadę dekorum- postaci historyczne przedstawił wulgarnie, błędnie anatomicznie, dodatkowo w szarej kolorystyce
Graise wykorzystał tę porażkę jako swój atut- dalej bujna kariera- kreacja na ofiarę krytyki Akademii; zapraszał publiczność do prywatnego atelier w Luwrze, które otwierał w momencie otwarcia Salonu (dzięki temu jego atelier odwiedziło wielu arystokratów i władców); publikował też swoje prace w gazetach i domagał się od publiczności zrozumienia i uznania
1777-1778, dyptyk Przekleństwo ojcowskie i Syn ukarany
Monumentalne obrazy z dramatycznym momentem w historii rodziny oparte na motywie syna marnotrawnego
Chardin
1728 przyjęty do Akademii jednego dnia za Płaszczkę
Skarbnik i tapissier Akademii (aranżacja Salonu, od niego zależała pozycja obrazów)
1775 pastelowy autoportret (ha, podoba mi się); w późnym okresie przerzucił się na pastel ze względu na szybkość techniki i jej łatwość, bo miał problemy ze wzrokiem
Zacienione oczy- odwołanie do autoportretów Rembrandta
Specjalizacja w martwych naturach
W połowie stulecia zaczęto publicznie pokazywać jego prace
Sukcesy realizmu
*bracia de Goncourt Sztuka XVIII w.
Nie stosował podrysowania, wszystko osiągał za pomocą koloru- dzięki temu wrażenie migotliwości farby
Ulubiony malarz Prousta
1730 Martwa natura z królikiem
Prostota motywów, idealnie oddane np. garnki
1740, dla Ludwika XV:
Błogosławieństwo lub Modlitwa przed posiłkiem
Pracowita matka
Cała grupa przedstawień praczek, kobiet przy zbiornikach, obierające warzywa
Ten rodzaj kadrowania powtarzany w przedstawianiu osób pracujących
Chłopiec ustawiający domek z kart
Kobiera zabierająca wodę ze zbiornika
William Hogart
Północny przykład podejmowania codziennej tematyki, żywo dyskutowanej w prasie angielskiej, obrazowanej w mieszczańskich dramatach
Także miał ambicje malarza historycznego i teoretyka
1753 Historia piękna traktat
Sięgał do wzorów niderlandzkich
Z serii Modne małżeństwo
W celu upowszechnienia swojego malarstwa wydawał graficzne cykle swoich prac, które właśnie przyniosły mu sławę.
Przykład zaangażowania społecznego zaangażowania malarza.
21.11.2010
Antonio Canova
W środowisku archeologów znalazł się pod silnym wpływem Davida Hamiltona, ale też był przyjacielem Davida. Razem byli wrogami wywożenia dzieł antycznych z Italii do Francji, z tego powodu miał opory co do przyjęcia zamówienia na wykonanie portretów Napoleona i jego rodziny.
Głosił, że naśladowanie antyku jest niepotrzebne i bezowocne- naśladowanie kopisty. U Canovy widać naleciałości rokokowe, delikatność tej linii.
Wg Stendhala miał być nowym romantykiem, miał pokazywać sentymentalne wartości związane w tym czasie z tężyzną fizyczną.
Krytykowany za to, że rzeźba Canovy może być oglądana z każdej strony. Przeciwstawiny Thorvaldsenowi, którego rzeźba była dużo masywniejsza, statyczna i nie operująca wieloma punktami widzenia. Przez romantyków Canova stał się synonimem zimnego klasycyzmu. Do połowy XX w. Canova wpisywał się w postrzeganie zimnego klasycyzmu, aż do swojej retrospektywy jego prac w latach 50.
Katarzyna Mikocka-Rachubowa Canova i canovanie (także szczegółowy opis funkcjonowania jego warsztatu)
Tomses- sława i zapomnienie, ta sama autorka
Krótko po przybyciu do Rzymu Canova dostał się do mecenatu papierskiego
1783-87 grobowiec Klemensa XIV
1783-92 Klemensa XII, św. Piotr
W obu pomnikach zrezygnował z motywów barokowych, odwołują się one w subtelny sposób do Berniniego. Zrezygnował z poruszonych draperii, ornamentów i kolorowego marmuru. Akcent na strukturę pomnika.
Pomniki Canovy są przykładem formalnego uspokojenia, ale także innowacji przeróżnych, także ikonograficznych.
Np. spokojny namysł nad śmiercią- grobowiec arcyksiężnej Marii Krystyny, 1798-1805, kościół Augustynów w Wiedniu- odwołanie do piramidy- albo do egipskich piramid, albo cytat z rzymskiego grobowca Gaiusa Cessiusa- tak czy inaczej czytelne nawiązanie do symbolu wieczności
Całkowicie oryginalna struktura wymyślona przez autora- pogrzebowa procesja z geniuszem śmierci, zmarła symbolizowana tylko przez medalion.
Projekt przypomnieniem wcześniejszego niezrealizowanego projektu pomnika Tycjana 1790-1795 do kościoła Santa Maria Della Glora i Wenecji?
Jedynym elementem wzbogacającym w rzeźbie Canovy jest złoto. Także zwyczaj nacierania partii ciała w rzeźbach specjalnymi miksturami, które odróżniały partię karnacji od szat. Także to było przedmiotem krytyki, jako że dobiegał od Winckelmannowskiego ideału białego marmuru.
Warsztat Canovy był wielkim studiem zatrudniającym kilkudziesięciu pracowników (nie uczniów) odpowiedzialnych za ociosanie kamienia, jedynie z l'ultimo mano Canovy (pieczęć autentyczności). Pomiędzy modello a rzeźbą był jeszcze etap gipsowego odlewu, na podstawie którego robotnicy ciosali całą rzeźbę.
W pracowni oprócz pracy miała miejsce także galeria, gdzie Canova podejmował elity europejskie, których członkowie mogli oglądać gipsowe modele wystawiane na obracanych platformach.
Venus Italica
Nieskazitelność, niezwykła gładkość marmuru, elegancka i poruszona poza
Hrabia Henryczek Lubomirski
1786-1788, ideał urody męskiej jako Efeba
Amor i Psyche albo Kupidyn budzący
1783-1790 egzemplarz z Luwru
Lata 90- nieznacznie zmieniony egzemplarz z Ermitażu
Powszechną praktyką było zamawianie tych samych rzeźb z jednego modelu gipsowego
1815-1817 Trzy Gracje
Mówi się o Canovie jako o wynalazcy nowego stylu mitologiczno-erotycznego, odwołującego się do okresu hellenistycznego, a nie tak jak Thorvaldsen- klasycznego V w.
Ok. 1800 Hebes
Elementy złocenia, wtedy krytykowane
Maria Magdalena Pokutująca
Pomniki rodziny Napoleona:
Paulina Bonaparte Borhese jako Venus 1804-1808
Napoleon Bonaparte (nagi- idelany) jako Mars dający pokój, po 1805- nie miała wielkiego szczęścia, bo niedługo po jej ukończeniu Napoleon upadł (nie mogła być wystawiana publicznie)
Ostatnie lata życia Canova poświęcił projektowaniem swojego mauzoleum na wzór Panteonu i nieco Partenonu.
Thorvaldsen
Czczony w całej Europie jako nowy Fidiasz, ucieleśnienie nordyckiego ducha sztuki surowej, poważnej i mniej naznaczonej zmysłowością. Bardzo często Thorvaldsen podejmował te same tematy co Canova.
Pracowania- podobne wielkie przedsiębiorstwo, zatrudniające wielu pracowników i wykonujące niemal masowo zamówienia z całej Europy, wizytujący pracownię znakomici goście oglądali gipsowe modele
Aż do lat 40. Najważniejszy rzeźbiarz Europy
Papież Leon XIII, 1826 (projekt)
Grupa błogosławiącego Chrystusa i 12 Apostołów 1821-1827, kościół Marii Naszej, Kopenhaga
Trzy Gracje - proporcje dużo bardziej masywne niż u Canovy
Zamówienie Thomasa Hope'a, Jazon ze złotym runem, 1803- zamówienie jeszcze z czasu, kiedy Thorvaldsen był stypendystą kopenhaskiej akademii
Pomnik konny Józefa Poniatowskiego- Polacy chcieli pomnika na wspiętym koniu, o rysach prawdziwych księcia i we współczesnym stroju; Thorvaldsen: panowie, jesteście barbarzyńcami
Pierwszy kontrakt 1817, w 1819 negocjowany w Kopenhadze- pełna swoboda wyboru artyście; aktualny pomnik jest odlewem powojennym na podstawie gipsowego modelu z Kopenhagi
Figura błogosławiącego Chrystusa z pomnika Artura Potockiego z katedry w Krakowie 1836
Na wzór tego z grupy kopenhaskiej
Thorvaldsen był entuzjastą Byrona:
Popiersie Byrona 1817
Pomnik siedzącego Byrona 1831- pomnik zupełnie współczesny, przedstawiony w momencie spływu natchnienia. Aktualnie w Bibliotece Trinity College, Cambridge (Byron źle się prowadził)
Inni
Ariadna, po 1803 r.
Johann Gottfried Schadowa, związany z Akademią Berlińską
1790, pomnik nagrobny grafa von der Mark, na zamówienie jego ojca Fryderyka Wilhelma II (dziecko nieślubne), kościół św. Doroty, Berlin- na górze 3 Parki
Podwójny portret księżniczek Luizy i Fryderyki, 1795-1797, księżniczek pruskich słynących z urody (Goethe himmlische Erscheinungen), przykład uwspółcześnienia ideałów greckich, wpisany w dyskusję nad tym, w jakim kostiumie należy rzeźbić; Goethe był zwolennikiem nagości za wzorem antycznym; Schadowa wybrnął z tego na sposób antyczny drapując współczesne stroje
Księżniczki są rzadkim przykładem niemitologicznej pary- uchwycone w bardzo naturalnym, intymnym momencie siostrzanego uścisku; król Fryderyk Wilhelm nie zdecydował się wystawić rzeźby na widok publiczny, jako że jego małżonka została w tak intymny sposób ujęty
Z pracowni Schadowa wyszedł Chrystian Daniel Wauf
Pomnik Fryderyka Wilhelma z lat 50. Na Unter Den Linden
John Flagsman
Autor ilustracji do Dantego, ale także rzeźbiarz
Portret lady Fitezeharris 1816-1817, Hampshire- pomnik grobowy przedstawiający matkę czytającą dzieciom, we współczesnych strojach, ale z antycznym uczesaniem i drapowanymi antycznie fałdami sukni
Pomnik marszałka Nelsona, katedra św. Pawła, Londyn, 1808-1815
Strój współczesny
Neoklasycyzm w architekturze
Może być rozpatrywany jako retrospektywny, ale także rewolucyjny pod względem projektów. XIX w. wiekiem historyzmu. Neoklasycyzm postrzegany był jako kosmopolityczny ideał.
Thomas Jefferson wybrał klasycyzm jako styl adekwatny dla młodej demokracji amerykańskiej.
W ówczesnych projektach ogrodów widać równorzędność stylów i kultur.
Sir John Soane- plansza ilustrująca pawilony Kew Gardens projektu Gambersa- przykład zastosowania różnych inspiracji- obok gotyku pojawiają się także elementy dalekowschodnie czy mauretańskie
Giovanni Battista Vico Nauka Nowa
Herder - wielka krytyka Winckelmanna, jego teksty były punktem wyjścia do oceny nurtów na gruncie relatywizmu historycznego
Jean Louis Durand- profesor Ecole Politechnike, Kurs Architektury 1701- ilustrowany planszami różnych stylów na równych prawach
Istotne odwołania przede wszystkim do wzorów palladiańskich w Anglii XVIII w.
Osterley Park, Robert Adam
Adam przebudowywał wiele istniejących już budynków i nadawanie im klasycznych formuł. Bardzo subtelne, eleganckie i delikatne w formach formuły klasyczne. Niepodobne do francuskich projektów.
Rokokowe w charakterze wnętrze pawilonu- wnętrze etruskie, dokładne, linearne arabeski składające się na efekt rokokowej dekoracyjności
Różnorodność neostylów wywodziła się z niemożliwości znalezienia właściwego dla epoki stylu.
1856 wyimaginowana Via Appia, Piranesi
Projekty Piranesiego zainspirowały wybitnego architekta Johna Soane'a
Projekt Bank od England- interpretacja wizyjnych wnętrz Piranesiego, ale też projektem analogicznym do poszukiwań architektów francuskich odnalezienia nowego stylu, odwołującego się do form antycznych, ale wprowadzającego nową jakość.
Oczyszczenie z ornamentu.
John Soane uważany za najważniejszego eksponenta architektury neogreckiej, ale interesował się też żywo średniowieczem- stąd eklektyzm
Projekt mostu Triumfu- bardzo pompatyczny
29.11.2010
Fantazje architektoniczne- odzwierciedlenie ducha epoki poszukującego monumentalizmu
Grandaire
Projekty były raczej fantazją, nie do realizacji- nie liczyły się z możliwościami terenu
John Nash
1822-1824 kościół wszystkich świętych w Londynie
Nieco dziwaczna w proporcjach forma
Giuseppe Baladier- kontynuator Piranesiego
Projekt mauzoleum z wieżą komemoratywną, projekt pałacu z cylindryczną wieżą, zbyt wielką do budynku
Widać predylekcję do podstawowych geometrycznych form, dążenie do oczyszczenia architektury z barokowych ekstrawagancji.
Od lat 70. do ok. 1800
Nazwa architektury rewolucyjnej nie odnosi się do Rewolucji Francuskiej, choć jej ideały wolności miały tu znaczenia, ale dzieła należały jeszcze do okresu monarchii
Esej o Architekturze, Marc Laugier, 1753 i 1755 (słynna ilustracja pierwotnej chatki; przywoływana już w komentarzach do Wergiliusza, ale wtedy nie była ideałem)
Nawoływał do powrotu do pierwotnej architektury, jako najbardziej funkcjonalnej. Z samodzielnej wieży, belkowania, wywodził podstawy puryzmu
Nicolas Ledoux, Etienne Boullee- powoływani jako prekursorzy estetyki nawet Bauhausu czy Le Corbusiera
Wszystkiemu temu towarzyszy oświeceniowa utopia, wiara w polepszenie bytu społeczeństwa poprzez różne projekty, także architektoniczne. Miało to także polepszyć moralność.
Towarzystwo idei funkcji wokatywnej architektury, szczególnie ogrodowej- także narracyjność- ale nie w prosty sposób, budowla ma poruszać swoją strukturą, ma posiadać zdaniem Boullee swoją osobowość jako indywidualna struktura. Powiązane to z J.J. Rousseau i sentymentalizmu. Boullee chętnie czytał książki o dawnych cywilizacjach.
Razem z projektami artystów rewolucyjnych zmienił się mecenat- po Rewolucji pojawiło się zapotrzebowanie na gmachy publiczne nadające splendoru nowemu cesarstwu
Powrót do czasów Ludwika XIV, do barokowego klasycyzmu. Jakobini uznali klasycyzm za styl państwowy, ta tendencja utrzymuje się w głąb XIX w., choć tę tendencję przełamują inne neostyle- jak neogotyk. Neogotyk stał się nośnikiem treści nacjonalistycznych.
Neostyle były przez środowiska artystyczne postrzegane jako impas nowoczesnej architektury.
Noklasycyzm zwany stylem Ludwika XVI, choć pojawił się już za Ludwika XV.
Jacques Ange Gabriel (odwołanie do Perrota i Le Bruna, budowniczych wschodniej fasady Luwru)
Petit Trianon, 1762
Gabriel uczył się najpierw u swojego ojca, pierwszego architekta królewskiego, którym sam potem został.
Rozwiązanie placu Ludwika XVI, dziś place de la Concorde
Był przede wszystkim autorem małych budowli, jak ogrodowe
Pawilon Francuski dla mme de Pompadour
Ermitaż dla Fontainebleau
Eleganckie towarzyskie życie nie w pełnym splendoru Wersalu, a w małych pawilonach
Gabriel- elegancja form, prostota; rezygnacja z dominanty, płaski dach, redukcja detalu
Pierwszy architekt powracający do wielkich form XVII w., chociażby w wielkich kolumnach na Concorde (Perrot i Mansard)- powrót miał podkreślać ciągłość estetyki i tradycji, tym samym ciągłość państwową
Jacques Germain Souflot
Projekt kościoła św. Genowefy, zam. 1755, markiz de Marigny (nadintendent)
Pierwszy projekt 1757, budowa ciągnęła się 20 lat przy zmianach; pod naciskiem kleru dodanie jeszcze barokowych wież
W 1791 kościół został sekularyzowany i przyjął funkcję panteonu
podróżował z markizem de Marigny do Italii, tam z Dumantem wykonał rysunki i pomiary świątyni doryckiej, jako pierwszy wprowadził dorycką kolumnę na bazie w krypcie w kościele św. Genowefy
projekt św. Genowefy miał nawiązywać do św. Piotra w Rzymie i św. Pawła w Londynie; podziw za śmiałość i połączenie architektury gotyckiej z racjonalną architekturą antyczną
spełnienie postulatów Logiera, który był zarówno entuzjastą gotyku jak i starożytności- lekkość gotyku; gładkie białe ściany, bęben kopuły otoczony kolumnami
Souflot- lekka, niemal strzelista kopuła i formy greckie
Znaczenie archeologii dla projektów architektonicznych
W 1761- Piranesi Rozprawa o wspaniałości architektury greckiej
Mimo że większość opowiadała się za wyższością Grecji, niewielu architektów znało jej proporcje
Minister Colbert, który był twórcą Akademii Francuskiej, zamierzał projekt penetracji kultury greckiej- wysyłał agentów francuskich przez dwie dekady, by zbierali artefakty do kolekcji jak medaliony czy inne, a także penetrowali architekturę- nie dało to efektu ważnej publikacji
Dopiero w połowie XVIII w. pojawiają się wielkie ekspedycje
Hrabia Cylus i Winkelmann nie znali właściwie Grecji. Cylus co prawda spędził dużo czasu w Azji Mniejszej, ale do Aten nie dotarł. Winkelmann miał możliwość wyjazdu do Grecji, ale nie zrobił tego opierał swoje wyobrażenia na architekturze rzymskiej.
Winkelmann w życiu nie widział rzeźby z V w. i nie interesowała go architektura- sporadycznie pisał o niej, np. o świątyni w Adrygencie
Cyslus od 1752 do 1758 wydawał pismo Zbiór wspaniałości starożytności
Souflot z Dumandem dotarł do Pestum, odrysy zostały opublikowane dopiero w 1754 r., czyli kilka lat po odkryciu- estetyka grecka odbiegała od oczekiwań publiczności XVIII w., która opierała się na estetyce rzymskiej
Pierwsza połowa XVIII w. Entwurf einen historischen Architektur Johann Fischer von Erbach
Wydawana kilkakrotnie od 1701 r. do lat 40.- książka składała się z grafik z komentarzem autora- był to zarówno efekt wiedzy jak i fantazji- Erlach łączył rekonstrukcje budynków rzeczywistych ze swoimi wyobrażeniami
Rekonstrukcje egipskich piramid, antycznych świątyń, meczetów z Konstantynopola, sztucznych skał czy dalekowschodnich mostów wiszących
W połowie XVIII w. Society of Diletanti, powołane w 1733 r., rekrutowało ponad 40 dobrze wyedukowanych, majętnych młodzieńców, których zadaniem było zaszczepienie w narodzie angielskim greckiego ducha- za własne pieniądze wysyłali do Grecji archeologów do wykonywania odrysów
Richard Pococke 1728
Richard Dalton Antiquities of Greece and Egypt
Ruiny Palimyry i ruiny Balbec James Dawkins i Richard Wood
Do tego Society zaliczali się także głośni autorzy Starożyrności Aten Stuart i Rewett- studiowali greckie zabytki na południu Italii w końcu lat 40., gdzie zrodził się pomysł wspólnego wyjazdu do Grecji (1750).
Ich publikacja spowodowała żywą reakcję Piranesiego w obronie Rzymu.
1760- pierwszy tom Starożytności Aten- głównie architektura hellenistyczna, drugi tom w 1789, tam już klasyczna
Lord Burlington- chciał oczyścić architekturę angielską z barokowych naleciałości
Claude Nicolas Ledoux, Etienne Boullee
Wykształceni w pracowni Francois Jacquesa Blondela- dążenie do wspaniałości i monumentalizmu w niemożliwej nieraz do zrealizowania skali
Ledoux
Ok. 1780- projekty- brama wjazdowa do Hotel du Helousson (inspiracja łukiem cyrku Maksencjusza); plan idealnego miasta Chaux (1793-1794, publ. 1804; wraz z innymi planszami niezrealizowanych projektów architektonicznych)- kwintesencja oświeceniowego marzenia o ulepszonym społeczeństwie, plan rozbudowanego osiedla robotniczego do rozmiarów miastach- inspiracja Arc-et-Sanon (lata 70.), projekt ogrodów królewskich Ledoux- tak samo promienisty system ulic wokół placu, kolisty plan podobno wymuszony przez zakole rzeki, w funkcji obramienia miasta obsadzone drzewami promenady, przy których gmachy użyteczności publicznej o niesamowitych formach kuli czy leżącego walca- sądy (polubowne), świątynie cnoty czy dom dla ogrodnika; po raz pierwszy w tak ogromnej skali pojawia się koncepcja architektury Ledoux
Projektował wielorodzinne domy z częścią wspólną kuchni czy jadalni (nawet 16 rodzin)
Projekty realizowane w Franche-Comte, kolonii przemysłowej
Traktat- warunkiem prawidłowego funkcjonowania miasta jest jego uplasowanie i higiena; to funkcja powinna określać formę
Rewolucja stała się kresem kariery Ledoux, architekci rewolucyjni byli dla rewolucjonistów francuskich częścią Ancien regime'u
Projekt zrealizowany:
Paryskie rogatki, okalające mur, 57, zachowały się 4- Barriere la Vilette, Barierre d'Enfer, Barierre du Throne, Barierre de Moseau
To właśnie przeciwko paryskie rogatkom obróciła się nienawiść rewolucyjnego tłumu, przy rogatkach pobierano cło za wjazd do miasta- znacznie utrudniało to przemyt
La Vilette- 1785-1789 jako część nowego muru miejskiego
Wszystkie te projekty mają ciężkie proporcje, masywne bryły i brak ornamentów, charakterystyczne kwadratowe filary bez bazy czy brak żłobkowania na kolumnach
Antyk jest punktem wyjścia, a nie tylko wzorem do naśladowania
Boullee
Jeszcze bardziej utopijne projekty
Rozpoczynał karierę jako malarz, wykształcił rzeszę wybitnych architektów czasów cesarstwa- jak Durand
Wczesne projekty Boulleego noszą klasycystyczny charakter
Wszystkie projekty z ok. 1780 i lat 80.
Projekt teatru na place du Carousel z 1781- nieliczący się z historyczną tkanką miasta, wieli i wspaniały z wieloma kolumnadami (we wnętrzu ok. 3000)
Projekt kościoła z 1781- odpowiedź na św. Genowefę Souflota
Poszukiwanie prostego, monumentalnego stylu, wielkie projekty gmachów użyteczności publicznej jak np. muzea
Projekt muzeum- niesamowite, zupełnie nie do zrealizowania
Esej o architekturze
Mocniej niż Ledoux mówił, że to architektura bardziej niż malarstwo ma przemawiać, Architecture parlante, więzienia ma wzbudzać strach itd.- celem moralne kształcenia społeczeństwa
Projekt cenotafu
Jedną z największych miłości Boullee był Newton- projekt mauzoleum z lat 80.- ogromna kula o średnicy 150 m., w środku grobowiec, światło miało przenikać przez otwory w czaszy, tworząc wrażenie rozgwieżdżonego nieboskłonu (wg. Newtona idealna harmonia); tu najbardziej widoczna abstrakcyjna tendencja Boullee
Jacques Gondoin
Twórca budynku Szkoły Medycyny i Chirurgii 1769-1776; nazywany jedną z najbardziej klasycznych realizacji XVIII w.
Podróżował do Italii, znał z pierwszej ręki Piranesiego
Po 1800
Odwrót od tendencji architektów rewolucyjnych
Uczniowie Boulleego dokonują zwrotu od surowości i prostoty do form odpowiadających potrzebom splendoru i pompy Napoleona; empire
Formy miały być apoteozą cesarstwa, odwołania do Rzymu a nie Grecji
Budynek (Pałac) Giełdy, Paryż
Alexandre Theodore Bronyard, realizacja 1808-1825, odwołanie do porządku korynckiego
Łuk Carousel
Charles Percier i Fontaine, 1806, wzór łuk Septymiusza Sewera, miał być pamiątką sukcesów militarnych Napoleona, ale także postument pod złupione z Wenecji rumaki, zwrócone do Piero w 1815, okazała brama do pałacu Tuillieres
Różnobarwne, dekoracyjne materiały, bardzo wysokiego poziomu detal
Drugi łuk- Etoile
Od 1808, bardziej surowy, bardziej monumentalny
Jean Francois Therese Chalgrin
Łuk w latach 30. Został ozdobiony rzeźbami
Oba łuki zamykają Pola Elizejskie
Kościół św. Magdaleny
Przez Napolenona pomyślany jako światynia chwały wielkiej armii, ale zachowała swoje funkcje sakralne, tam pogrzeb Chopina w 1749 r.
Pierre Vinion
Styl koryncki
Osobliwości z architektury ogrodowej
Ołtarz pomyślnego losu- projekt Goethego dla Weimaru
Kula na sześcianie; już w baroku- kula symbolem niespokojnych pragnień, sześcian symbolem cnoty, gdzie te pragnienia znajdują oparcie
Dessert de Retz
Wprowadzenie do picturesque movement w Anglii od połowy XVIII w.
Racine de Monville, wspólnie z architektem Barbierem i Hubertem Robertem zaprojektował swoją rezydencję z dzikim parkiem 1795-1789
Przykład swoistej recepcji antyku- złamana kolumna, czteropiętrowy blok, który był siedzibą arystokraty; raczej nie była wygodna, bo chętniej spędzał czas w pawilonie chińskim obok pawilonu mauretańskiego
Forma kolumny imitowała naturalne spękania
Forma nie odwoływała się do autentycznego przykładu starożytności, a miała być malownicza; miała skłaniać do emocjonalnej wędrówki po krajobrazie, razem z dzikim parkiem
Odwołanie w J.J. Rousseau
Ruch malowniczości- idee napłynęły do Francji z GB
W 1789 Thomas Whaterly Observations on modern garden
Już w 1791 protegowany Montesquieu przetłumaczył na francuski
Maontesquieu był uznawany za pierwszego posiadacza angielskiego parku we Francji od 1790
Claud Wattlet, lata 50, Moulin Jolie- park dziki
1794 pierwszy traktat Esej o ogrodach
Od tego momentu francuskie zainteresowanie malowniczością, więcej traktatów o ogrodach
Wszędzie podkreśla się znaczenie architektury dla zmysłu i zadowolenia- przestaje być tylko autonomiczną, funkcjonalną formą, ale elementem malowniczego krajobrazu
W zakresie malowniczości istotny był angielski kontekst empirycznego myślenia, w opozycji do francuskiego ideału kartezjańskiej jasności
30.11.2010
Leone Battista Alberti
zm.1472
Tempio Maletestiano, Rimini
Ok. 1450- wmurowanie kamienia węgielnego
Zaprojektowana struktura kopułowa, nie została zrealizowana
Prosty, prostokątny rzut, ale ciekawa dekoracja
Pierwszy raz architektura renesansowa nie według tradycji Brunelleschiego
Formy kolumnowe, kanelowane, boniowanie, ale inaczej; kopuła nie tylko nad częścią skrzyżowania naw, a rozległa, obejmująca dużą część kościoła- część prezbiterialna- nie zostało to w końcu wybudowane
W poszczególnych kaplicach dziwaczna dekoracja rzeźbiarska- w przyłączach kolumn kwatery z płaskorzeźbami, zakończone kapitelem jakby korynckim, prezbiterium za otwartym łukiem, bardzo puste
Nie wiadomo, czy tą dekorację zaprojektował sam Alberti
Ostre łuki, ale detal renesansowy
*Santa Maria Novella, Florencja
- dedykacja Albertiego włoskiej edycji Della Pittura, dla Brunelleschiego
…znalazłem u Ciebie, Filippo, jak i u Donata, taki talent do rzeczy chwalebnych, jakiego nie powstydziłby się żaden ze starożytnych.
San Sebastiano, Mantua
Po 1460
Plan krzyża greckiego z dobudowaną częścią fasady
Dziwna struktura- dość wysokie schody, schowana część kościoła, nie wiadomo, czy arkady miały być wielkie czy tak małe, jak są. Być może z powodów konstrukcyjnych duże arkady zostały zabudowane.
San Andrea, Mantua
Projekt przed samą śmiercią, ok. 1470, realizowany długo po jego śmierci
Aktualnie dekoracja barokowa
Alberti, doceniając projekty Brunelleschiego, poprzez długoletnie doświadczenia rzymskie stara się rozwinąć jego koncepcję
Formy kopułowe i półkopułowe w wielu miejscach, kościół jednonawowy z kaplicami (ścienno-filarowy)
Olbrzymia skala
Fasada złożóna- ogromna arkada obejmują trzy kondygnacje z mniejszymi arkadami, w głębi wejście. Ta wielka arkada nawiązuje do Brunelleschiego; wielkie pilastry obejmujące trzy kondygnacje, powtórzenie formy nad trójkątnym naczółkiem- wystaje kawałek arkady
Gra światła i cienia
Sięgnięcie do łuku Konstantyna i Tytusa
Budowle tylko zaprojektowane, a nie nadzorowane przez Albertiego.
Pierro Della Francesca
Borgo San Sepolcro ok. 1415- Zm. 1492
Według legendy pod koniec życia miał ogromne problemy ze wzrokiem
Kościół San Francesco, Arezzo
Zespół dekoracji ścian prezbiterium- freski
Dotyczące wydarzeń z historią krzyża
Historia Konstantyna, św. Heleny i odnalezienia krzyża; zwycięstwo Konstantyna i zdobycie Rzymu
Portrety odrobinę jak u Ucella
Pomysły łączenia i zestawiania; był bardzo dobrym matematykiem
Traktat
Rimini- miasteczko otoczone rzymsko-średniowiecznymi murami; w pewnym momencie bardzo bogaty port
Hołd Sigismonda Malatesca wobec św. Zygmunta, fresk
Urbino
Portret hrabiego de Montefeltro i jego żona
Na zewnętrznej stronie dyptyku- tryumf księcia i miłości- tradycja antyczna
Chrzest Chrystusa
Drzewo życia, trójca aniołów (odniesienie do Trójcy), na drugim planie ludzie rozbierający się do chrztu
Wyrafinowana kompozycja, tylko Chrystus jest symetryczny
Sacra Conversatione
To z dziwnym jajem
Widać jakby jeden z pomysłów Albertiego- przedstawienie pod skrzyżowaniem naw, z domyślanej kopuły światło
Jajo strusie z muszli w apsydzie- symboliczne
Montefeltro bardzo na pierwszym planie, daleko od świętych; zdjęte rękawice, ale z mieczem u boku w hieratycznej pozie- bo na kolanach Marii śpi Chrystus
Biczowanie
Idealna perspektywa w części biczowania Chrystusa
Na kolumnie złota figura bożka pogańskiego
Na pierwszym planie dyskusja trzech osób o niesprawiedliwym sądzie na Chrystusie- dyskusja w skali religii kultury itd. (bo gdyby nie ten niesprawiedliwy sąd, nie byłoby zbawienia)
Ostatni obraz- Adoracja Dzieciątka, National Gallery
Widać znajomość malarstwa niderlandzkiego (tam Chrystusek leży bezpośrednio na sianie), bardzo prosta stajenka, Dziecię leży na ziemi, tylko na pole płaszcza Marii; zespół śpiewających aniołów, w tle pojawiają się budowle gotyckie i pejzaż. Obraz niedokończony- duża partia nieba jedynie lekko zaznaczona błękitem
Antonello da Messina
Ok. 1430, Messyna- 1479
Malarz wędrowny, widział gdzieś obrazy niderlandzkie i próbował naśladować ich technikę ok. 1450
Bywał też w Wenecji i innych miastach
Obrazy bardzo proste, ale skomplikowane w kwestii kompozycji i plamy
Madonna ze sceny zwiastowania
Św. Hieronim przy pracy
Na pierwszym planie ptaki na ramie architektonicznej, przez okno widać wielką przestrzeń jakby kościoła czy klasztoru, w tym „klatka” z półek z książkami i pulpitem, przy którym św. Hieronim
Jakby van Eyck, elementy kultury gotyckiej
Malarstwo na pokaz
Małe atrybuty
Urbino
Gabinet hrabiego Montefeltro
Bez okien (żeby nie podlegać zewnętrznym okolicznościom), całość obłożona boazerią z intarsją (wow), bardzo mimetyczne- pootwierane szafki, blaciki- wszystko udawane
Obraz wnętrza- portret Montefeltro z synem (haha, czyta w zbroi i płaszczu książęcym)
Iustus z Gandawy
1473-1475 działa w Urbino
Ur. 1440, mistrz malarski w Antwerpii, działał mniej więcej 1460-1480, nie wiadomo gdzie i kiedy umarł
Namalował zespół prawie 40 wizerunków fikcyjnych- Platon, Homer, Dante, Petrarca, Grzegorz Wielki
Te wizerunki to program górnej części gabinetu Montefeltro
Posiadały kiedyś bogate ramy; wszyscy byli podpisani
Komunia Apostołów
Dla bractwa Urbino
Struktura kościoła, dziwna- romańsko-gotycki
Apostołowie, aniołowie, mensa
Bernozzo Gozzole
1420-1467
Kaplica dla Pierro Medici, w pałacu Medyceuszów
Bardzo mała, mało oświetlona kaplica
1459-1461 freski z orszakami trzech Magów, odnosi się to do soboru florenckiego 1448 r. (podpisanie zjednoczenia kościoła rzymskiego i ortodoksyjnego)
Idealnie zachowane
Freski zarówno na ścianach prezbiterium, jak i na ścianach „nawy”
Oświetlenie przez okrągłe okienko z płytką marmurową
Przedstawieni Medyceusze i patriarcha wschodni i ostatni cesarz wschodni
20.12.2010
Parlament w Londynie
Charles Barry
Budowa od 1832 do 1862 r.
Współpraca z (współpracownikiem Johna Nasha) Fiugino- z nim wiązała się pierwsza teoria architektury neogotyckiej, Przeciwstawienia, czyli zestawienia wspaniałych budowli wieków średnich… i pokazanie upadku współczesnego smaku- znak równości pomiędzy gotykiem a chrześcijaństwem oraz stylem narodowym
Potrzeba wypracowania styli narodowego
Podobnej idealizacji gotyku dokonał John Ruskin
Dla Fiugina gotyk był nie tylko estetycznym i racjonalistycznym stylem, ale także pod względem etycznym- apel o powrót chrześcijańskich zasad życia
Był żarliwym konwertytą
W tym czasie w Wielkiej Brytanii- ruch oksfordzki (głoszenie powrotu do pierwotnej liturgii), żarliwa dyskusja religijna i odrodzenie katolicyzmu oraz anglikanizmu
Fiugino autorem detalu architektonicznego i wyposażenia Parlamentu
Uważał, że za mało jest odwołań w tej budowli, tudorskie detale na klasycznym ciele
John Ruskin
Jako historyk sztuki podróżował po Europie, szczególnie do Północnej Italii
Koniec lat 30. Siedem lat historii sztuki
Początek lat 50. Kamienie Wenecji
Dla niego gotyk także był stylem narodowym, uważał go za styl organiczny, dziki
Porównanie gotyku do minerałów, do dzikiego alpejskiego szczytu.
Był dla niego wyjściem do rzemiosła artystycznego, jako miejsce na indywidualność wytwórcy i jego stylu. Według niego wielkość średniowiecznego rzemiosła była oparta na tym, że było wykonane rękoma ludzkimi.
Był inspiratorem ruchu Arts and Crafts. Był niechętny industrializacji rzemiosła.
Gotyk był także wyjściem dla prerafaelitów, których Ruskin bronił.
W całej Europie po wojnach napoleońskich doszło do restauracji myśli konserwatywnej i religijnej. We Francji motorem była także restauracja Burbonów. Chateaubriand był jej piewcą.
Tylko w pierwszej połowie XIX w. wzniesiono w Wielkiej Brytanii ponad 600 kościołów. Nie był to jedynie wyraz zapotrzebowania religijnego społeczeństwa, ale potrzebą władzy - church building act parlamentu- kościół miał osłabiać dążenie do rewolucji.
W wyniku działalności parlamentu gotyk staje się także stylem rezydencji możnych, aż do Windsoru.
Od lat 30. także styl szkolny- Cambridge, Thomas Rickman, William Wilkins, Hutchinson.
Sir George Gilbert Scott- Uniwersytet w Glasgow
W Uwagach o architekturze cywilnej, 1857 r.- obalał przekonanie, że określone style budowania są adekwatnego budowli cywilnych i sakralnych, uważał że neogotyk odpowiedni jest także do budowli cywilnych
Muzeum Uniwersyteckie w Oksfordzie
1855-1860
Neogotyk także szybko zaczął przyjmować nowinki techniczne
Thomas Dean i Benjamin Woodward- wspierani przez Johna Ruskina, który z zasady był przeciwnikiem nowych materiałów
Żeliwo stanowi główny materiał konstrukcyjny muzeum historii naturalnej. Widać fascynację architekturą wenecką. Jednak wszystko jest konstrukcją metalową i szklaną.
Inspiracja budynkiem parlamentu weneckiego- zastosowanie cegły. Wysoki dach (przykład przyjęcia pomysłów francuskich i flandryjskich).
Punkt wyjścia do neogotyku drugiej połowy XIX w.-eklektycznego, łączącego pomysły gotyckie różnych nacji
Ministerstwo Spraw Zewnętrznych
1857 r. projekt, niezrealizowany, zdaniem Palmerstona, wiga- wydawał się zbyt torysowski
Projekt powtarzał parlament wenecki
1862-1873 budowla Scotta, w stylu weneckiego cinquecenta
Albert Memorial- pomnik zm. 1861 r. księcia Alberta. Królowa Wiktoria sama wybrała Scotta.
1863-1872
Naśladownictwo Mike Camp- zastosowanie neogotyckiej formy cyborium, gdzie pod baldachimem figurą zmarłego
Inspiracja Or San Michele, także Ruskinem (opisy grobowców włoskich)
Stacja św. Pankracego, Londyn
1865
Dojrzała wiktoriańska faza stylu odznacza się dekoracyjnością i eklektyzmem (Lombardia, Wenecja, Francja)
Ratusz w Manchester
1868-1877
Alfred Waterhouse
Malownicza, nieregularna forma, głównym elementem jest arkada, jako podstawy rozczłonkowania- początek do stylu Rundbogenstil (uczniowie Schinkla, wyraz eklektyzmu późnoantycznego i późnośredniowiecznej, także biznatyjskiej)
Budynek sądów w Londynie
1874-1882
George Strip
Kościół Wszystkich Świętych dla towarzystwa Elkezjologicznego
William Butterfield
Jaskrawa polichromia, także inspiracja Ruskina
Francja
Już Rewolucja wytworzyła pojęcie narodu, co było punktem wyjścia dla patriotyzmu. Pojęcie narodu wliczające wszystkie epoki istnienia państwa.
Muzeum Zabytków Francuskich z inicjacji Aleksandra Renoira
Petit Augustin- nagrobek Abelarda i Heloizy
Funkcją tej historii była nie tylko edukacja, ale także oddziaływanie emocjonalne. Wliczono także epokę napoleońską. Celem była także ochrona zabytków francuskich- zabytki były ściągane z całej Francji do Paryża, nieraz wyrywane z rąk prawowitych właścicieli.
Restauracja Burbonów skasowała Muzeum Zabytków Francuskich
1843 powołano muzeum Cluny
1799 Nowalis (Friefrich von Hrdenberg)
Chrześcijaństwo a Europa
Przesłał Schelglowi do publikacji w Ateneum, czemu sprzeciwił się Goethe- zniechęcony nacjonalizmem i fanatyzmem religijnym
We Francji Chateaubriand był odpowiednikiem Nowalisa.
Gotyk we Francji był głównie problemem ochrony dawnego dziedzictwa narodowego niszczonego w czasie Rewolucji
Już w 1782 r. Zgromadzenie Narodowe uchwaliło dekret o ochronie zabytków.
Zniszczeniu nie oparły się nawet Sainte Chapelle czy Notre Dame
Jednym z rzeczników narodowego patrymonium był Wiktor Hugo, ogłosił wojnę przeciwko niszczycielom. Opublikowane w Revues des deux mon des- organ walki o konserwację średniowiecznego patrymonium.
W 1830 Diseaux powołał komisję ochrony zabytków- dokumentująca i badająca archiwa zabytków
Większe znaczenie niż ta manifestacja wywarła Katedra Notre Dame w Paryżu.
Violet Emmanul le Duc
Twórca szkoły konserwacyjnej
Wzwany do konserwacji Vezelay, kościoła św. Marii Magdaleny
Uczestniczył także w konserwacji Sainte Chapelle, Norte Dame, Reims, Carcassone
Pierrefoints- budowana dla Napoleona III do 1868 r.- rezydencja gotycka
Sam le Duc był nieczuły na religijne znaczenie gotyku, akcentował harmonijne połączenie funkcjonalności i estetyki. Dzięki konserwacjom miał wielką wiedzę o budowlach. Jego dzieło Słownik… objawiało jego przekonanie, że jedynie dwa razy w historii architektury osiągnięto styl absolutny- przy przejściu od prymitywnego przejścia od architektury drewnianej do form klasycznych, po raz drugi w gotyku, wzorowanego na wysokopiennym lesie.
Był zwolennikiem konserwatorskiego puryzmu. Był za to potem krytykowany.
Sam dokonywał fantastycznych rekonstrukcji. Był zwolennikiem naśladowania i wyprowadzenia racjonalnych zasad dla sztuki współczesnych.
Koniec lat 50.- dwa tomy rozmów o architekturze
Przykład sali koncertowej- rysunek pokazujący połączenie racjonalnej struktury gotyckiej połączonej z nowoczesnymi materiałami
Chateau Diffe, pracownia Aleksandra Dumasa ojca
W swoim parku między Saint Germain a Narvy
Neorenesansowa rezydencja z lat 40. i neogotycki pawilon- pracownia pisarza
Architektura autorstwa Duranda
We wnętrzach budowli zatrudnieni byli rzemieślnicy z Afryki północnej do odtworzenia architektury mauretańskiej
W połowie XIX w. zainteresowanie gotykiem przeszło w fazę naukową.
Zbiegło się to z kontynuacją budowy katedry w Kolonii.
Od 1814 r. nawoływali do tego myśliciele niemieccy- jak bracia Schoerlowie, Goethe, bracia Boissere
Do realizacji tego zamysłu przystąpiono 1842 do 1880
Ernest Feugtel, Ryszard Zwigdel
Katolicka Nadrenia- gotyk był naturalny
Motyw niedokończonego kościoła
1815 Karl Friedrich Schinkl, Katedra nad rzeką
Obraz związany może z rozmyślaniami o Kolonii, być może także wyraz rozmyślań o architekturze
Schinkl był luteraninem, postrzegał gotyk jako chrześcijański, a nie katolicki. Miał stanowić obok antyku drugi filar odrodzenia w Niemczech.
Obraz przedstawia powrót wojowników do chrześcijańskiego miasta. Może to być także symboliczne nawiązanie do powrotu Fryderyka III z wojny z Napoleonem (Schinkl w nim uczestniczył jako budowniczy architektury okazjonalnej na powrót)
Tęcza ma symbolicznego połączenia Kościoła i państwa.
Scenografia do opery Czarodziejski Flet (styczeń 1816- pierwsza premiera; prapremiera w 1787)- w 12 wielkich projektach scenografii Schinkl wykazał się wielką znajomością tekstów źródłowych
Scenografia z opery Fernando Cortez z 1809 r.- o podboju Ameryki Południowej
Pierwszym jego neogotyckim projektem był projekt mauzoleum królowej Luizy z 1810 r.- neogotycka trzynawowa hala- projekt niezrealizowany
Zrealizowany dorycki projekt Geanza- pomysł prawdopodobnie Fryderyka Wilhelma
1805- pierwsza podróż Schinkla do Italii- fascynowała go architektura sycylijska, nie tylko antyk, ale także późne średniowiecze i wczesny renesans Wenecji, Ferrary i Bolonii
Rozmyślania o katedrze
Decyzję o karierze architekta podjął 1797
O 1810 r. związany z dworem pruskim, dopiero w 1815 zwycięstwo nad Napoleonem dało możliwość do zmiany charakteru Berlina.
Szef departamentu robót publicznych. Odbywał liczne służbowe podróże po terenie Rzeszy- zapoznał się z ceglaną architekturą północnoniemiecką, docierał na Pomorze i Śląsk.
W 1815 r. powstał pomysł budowli katedry w Berlinie, której nie zrealizowano.
Zrealizowana katedra Przykład to późnego renesansu.
Projekt Schinkla nie mógł być zrealizowany ze względu na ogromne koszty.
Projekt inspirowany rysunkami z Mediolanu.
Miała to być największa świątynia protestancka Prus, mauzoleum królów, a także monument dla poległych w wojnie z Napoleonem
Nazional Denkmall, Kreuzberg
1818-1821
Pokłosie projektu katedry
Odlany z żeliwa w królewskiej hucie
Pomnik upamiętniający ofiary wojny z Napoleonem
Christian Daniel Rauch, Ludwig Dickmann
Gotycka iglica z imionami poległych na cokole
1824- druga podróż Schinkla do Italii, w towarzystwie Gustawa Wagena (dyrektora galerii malarskiej w Berlinie)
Prace nad projektem Alte Nazional Galerie w Berlinie
Podróż do Wielkiej Brytanii- fascynacja architekturą fabryczną i portową- fascynacja cegłą
Projekt Friedrich Wedlesche Kirche
Zainteresowanie cegłą- nie tylko praktyczne ze względu na brak kamienia, ale także docenienie jej walorów estetycznych- jej polichromiczny charakter i możliwośc wykorzystania terakoty
Płaski dach- Schinkl przekonany, że architekt może oczyszczać formy gotyckie z nadmiaru i wykorzystywać tylko elementy mu przydatne (wyjście do nowoczesności, a nie klasyczny historyzm)- faza romantyczna historyzmu, gdzie autor może wykorzystywać swoje uzdolnienia
1816-1818 r. Neue Wache w Berlinie- już tam cegła
Bauakademie
1832-1835
Budynek z zastosowaniem konstrasu czerwonej cegły z lekko fioletowym odcieniem dekoracyjnej i subtelnej kamieniarki
Po raz pierwszy ten kontrast w 1830 w domu Feienera, producenta terakoty- już nie istnieje
1817- projekt budynku ratusza (jeden klasycystyczny, drugi o arkadowych oknach, z zastosowaniem rustyki)
Wzór dla budowli niemieckich tego czasu
Jeden z pierwszych przejawów niemieckiego neorenesansu
Podstawą rozczłonkowania arkada, punkt wyjścia do stylu arkadowego (Rundbigenstil)
Architektura rezydencjonalna Schinkla
Babelsberg- ok. 1838 (wtedy co Kamieniec Ząbkowicki) neogotyk
Za rekonstruowaną willą Pliniusza i domami pompejańskimi
Okolice Poczdamu- był obok Berlina miejscem, gdzie powstawały rezydencje królewskiej rodziny
Już w drugiej połowie XVIII w. przeżywał rozkwit dzięki Fryderykowi Wielkiemu, potem dzięki Fryderykowi Wilhelmowi III
Założenie ogrodowe Linego
Założenie dla synów- Fryderyka Wilhelma, Karola i Wilhelma
Schloss Scharlotenhof
Od 1826 r.
Także w pobliżu Nowy Pawilon (Pawilon Schinkla)- charakterystyczne zestawienie gładkich powierzchni ścian z wyraźnym gzymsem
Także dom ogrodnika (1829-1830)- malownicza forma renesansowej willi włoskiej, efekt popularności publikacji Francuzów, w tym Persiera, na temat renesansowych willi włoskich