REGULACJE PRAWNE Z ZAKRESU PRAWA PRACY
DOTYCZ
CE BHP I y
RÓDA
A PRAWA MI
DZYNARODOWEGO
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 1
Podstawa prawna
Regulacje prawne z zakresu bhp i prawa pracy zawierajÄ… m.in.:
" ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy,
" ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane,
" ustawa z 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy,
" rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie
ogólnych przepisów bhp,
" rozporzÄ…dzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia
w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,
" rozporządzenie Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac
wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac,
" rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac
szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet,
" rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 2
ObowiÄ…zki pracodawcy
Podstawowe obowiÄ…zki pracodawcy dotyczÄ…ce bhp to:
zaznajamianie pracowników podejmujących pracę z zakresem
ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych
stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami,
zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
oraz prowadzenie systematycznego szkolenia pracowników w zakresie bhp,
organizowanie pracy w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości
pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie,
stwarzanie pracownikom podejmującym zatrudnienie po ukończeniu szkoły
zawodowej lub szkoły wyższej warunków sprzyjających przystosowaniu się
do należytego wykonywania pracy.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 3
ObowiÄ…zki pracodawcy cd.
Pracodawca ma obowiązek w szczególności:
ponoszenia odpowiedzialności za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy,
chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków
pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki,
organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bhp,
wydawać polecenia usunięcia uchybień w zakresie bhp oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,
zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru
nad warunkami pracy,
zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.
Zarówno pracodawca, jak i osoba kierująca pracownikami są obowiązani znać,
w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nich obowiązków,
przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz zasady bhp (art. 207 ż 3 kp).
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 4
ObowiÄ…zki osoby kierujÄ…cej pracownikami
Osoba kierujÄ…ca pracownikami ma obowiÄ…zek:
organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp,
dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie
zgodnie z przeznaczeniem,
organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie
pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi
chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy,
dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia
technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich
stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,
egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bhp,
zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną
nad pracownikami.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 5
Współdziałanie pracodawców
Jeżeli zdarzy się sytuacja, że jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę
pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, pracodawcy ci mają obowiązek:
współpracować ze sobą,
wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem
i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym
miejscu,
ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania
w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników.
Wyznaczenie koordynatora, o którym mowa powyżej, nie zwalnia poszczególnych
pracodawców z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy zatrudnionym
przez nich pracownikom (art. 208 ż 2 kp).
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 6
Zawiadomienie o rozpoczęciu działalności
Pracodawca, który rozpoczyna działalność, ma obowiązek w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia tej
działalności zawiadomić na piśmie właściwego państwowego inspektora pracy i właściwego
państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności.
Obowiązek ten ciąży na pracodawcy odpowiednio w razie zmiany:
- miejsca,
- rodzaju,
- zakresu
prowadzonej działalności (zwłaszcza zmiany technologii lub profilu produkcji), jeżeli zmiana
technologii może powodować zwiększenie zagrożenia dla zdrowia pracowników.
Niedopełnienie przez pracodawcę obowiązku zawiadomienia państwowego
inspektora pracy i państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju
i zakresie działalności jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika,
zagrożonym karą grzywny nakładaną przez inspektora PIP (w formie mandatu
do wysokości 1.000 zł) lub nałożoną przez sąd na wniosek tego inspektora
(do wysokości 5.000 zł).
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 7
Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy
Obiekt budowlany, w którym znajdują się pomieszczenia pracy, powinien spełniać wymagania
dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.
Pracodawca ma obowiązek utrzymywać obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczenia
pracy, a także tereny i urządzenia z nimi związane w stanie zapewniającym bezpieczne
i higieniczne warunki pracy. Pomieszczenia pracy powinny być odpowiednie do rodzaju
wykonywanych prac i liczby zatrudnionych pracowników.
Jeżeli pracodawca planuje przebudowę lub budowę obiektu budowlanego, w którym
przewiduje się pomieszczenia pracy, powinien zapewnić, aby budowa lub przebudowa
obiektu budowlanego była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających
wymagania bhp, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 8
Maszyny i inne urzÄ…dzenia techniczne
Stosowane w zakładzie pracy maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być
tak konstruowane i budowane, aby:
zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały
pracownika przed:
urazami,
działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych,
porażeniem prądem elektrycznym,
nadmiernym hałasem,
szkodliwymi wstrzÄ…sami,
działaniem wibracji i promieniowania oraz
szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych
czynników środowiska pracy,
uwzględniały zasady ergonomii.
Odpowiedzialność za wyposażenie maszyn zgodnie z podanymi wyżej przepisami ponoszą:
konstruktor maszyny,
producent maszyny (art. 215 ż 2 kp).
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 9
Maszyny i inne urzÄ…dzenia techniczne cd.
Maszyny i urządzenia techniczne oraz stosowane w procesie pracy narzędzia muszą spełniać
wymogi oceny zgodności i posiadać deklaracje zgodności.
Osoba kierujÄ…ca pracownikami odpowiada za:
organizowanie stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp,
dbanie o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego,
a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem.
Dopilnowanie stosowania w zakładzie maszyn spełniających wymogi oceny zgodności
jest obowiązkiem pracodawcy i to właśnie pracodawca w swoim zakładzie pracy
wyznacza osoby odpowiedzialne za taki stan.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 10
Stosowanie substancji chemicznych
Wszystkie stosowane w zakładzie pracy substancje i preparaty chemiczne
muszą być oznakowane w widoczny sposób, umożliwiający ich identyfikację.
Opakowania, w których przechowywane są substancje, muszą być
szczelne i nie mogą pozwalać na rozprzestrzenianie się substancji
w sposób niedozwolony, tak aby uniemożliwić pożar lub wybuch.
Warunkiem stosowania w zakładzie pracy niebezpiecznych substancji
i niebezpiecznych preparatów chemicznych jest zastosowanie środków
zapewniających pracownikom ochronę ich zdrowia i życia.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 11
Narażenie na substancje rakotwórcze lub mutagenne
W razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia
na działanie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych
o działaniu rakotwórczym lub mutagennym pracodawca ma obowiązek:
zastępować te substancje, preparaty, czynniki lub procesy technologiczne
mniej szkodliwymi dla zdrowia,
stosować inne dostępne środki ograniczające stopień tego narażenia.
Stosowanie w zakładzie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych
o działaniu rakotwórczym lub mutagennym wymaga sporządzenia:
wykazu substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu
rakotwórczym lub mutagennym,
rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie
z substancjami, preparatami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym
lub mutagennym,
rejestru pracowników zatrudnionych przy tych pracach.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 12
Narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne
Narażenie na działanie szkodliwych czynników biologicznych w procesie pracy należy
eliminować za pomocą wszelkich dostępnych środków eliminujących to narażenie.
W przypadku gdy eliminacja szkodliwego czynnika biologicznego nie jest możliwa, należy
ograniczać to narażenie, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
Podobnie jak przy wykorzystywaniu czynników rakotwórczych i mutagennych,
z narażeniem na czynniki biologiczne wiąże się obowiązek prowadzenia:
rejestru prac narażających pracowników na działanie szkodliwych
czynników biologicznych,
rejestru pracowników zatrudnionych przy pracach narażających ich
na działanie szkodliwych czynników biologicznych.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 13
Ochrona pracy kobiet 1
Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia (art. 176 kp).
Prace, przy których nie wolno zatrudniać kobiet, zostały podzielone na dziewięć grup:
prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała (zakaz
1
skierowany do wszystkich kobiet, z tym że dla kobiet w ciąży lub karmiących piersią przewidziano
normy bardziej rygorystyczne).
Zabronione jest wykonywanie przez kobiety:
wszystkich prac, przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem
energetycznym netto na wykonanie pracy, przekraczajÄ… 2900 kJ na zmianÄ™ roboczÄ…,
ręcznego podnoszenia i przenoszenia ciężarów o masie przekraczającej:
1) 3 kg - przy pracy stałej,
2) 5 kg - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinÄ™ w czasie zmiany roboczej),
ręcznej obsługi elementów urządzeń (dz
wigni, korb, kół sterowniczych itp.), przy której wymagane
jest użycie siły przekraczającej:
1) 12,5 N - przy pracy stałej,
2) 25 N - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinÄ™ w czasie zmiany roboczej),
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 14
Ochrona pracy kobiet 2
nożnej obsługi elementów urządzeń (pedałów, przycisków itp.), przy której jest wymagane
użycie siły przekraczającej:
1) 30 N - przy pracy stałej,
2) 50 N - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinÄ™ w czasie zmiany roboczej),
ręcznego przenoszenia pod górę - po pochylniach, schodach itp., których maksymalny kąt
nachylenia przekracza 30o, a wysokość 5 m - ciężarów o masie przekraczającej:
1) 2 kg - przy pracy stałej,
2) 3,75 kg - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinÄ™ w czasie zmiany roboczej),
przewożenia ciężarów o masie przekraczającej:
1) 12,5 kg - przy przewożeniu na taczkach jednokołowych,
2) 20 kg - przy przewożeniu na wózkach 2, 3 i 4-kołowych,
3) 75 kg - przy przewożeniu na wózkach po szynach,
prace w mikroklimacie zimnym, gorącym i zmiennym (zakaz dotyczy wyłącznie kobiet w ciąży
2
lub karmiÄ…cych piersiÄ…);
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 15
Ochrona pracy kobiet 3
prace w hałasie i drganiach (zakaz skierowany do wszystkich kobiet, z tym że dla kobiet
3
w ciąży przewidziano normy bardziej rygorystyczne);
prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych, promieniowania jonizującego i nadfioletowego
4
oraz prace przy monitorach ekranowych (zakaz skierowany do kobiet w ciąży; w stosunku do kobiet
karmiÄ…cych piersiÄ… zakaz pracy przy otwartych z
ródłach promieniowania jonizującego) - kobietom w
ciąży wolno pracować na komputerze w wymiarze nieprzekraczającym 4 godzin na dobę, a pozostały
czas powinien upływać na wykonywaniu czynności bez użycia komputera;
prace pod ziemią, poniżej poziomu gruntu i na wysokości (zakaz wykonywania pracy pod ziemią we
5
wszystkich kopalniach skierowany jest do wszystkich kobiet z pewnymi wyjÄ…tkami - pracÄ™ takÄ…
mogą wykonywać kobiety zatrudnione:
- na stanowiskach kierowniczych, nie wymagających stałego przebywania pod ziemią
i wykonywania pracy fizycznej,
- w służbie zdrowia wykonującej czynności wymienione wyżej,
- w okresie studiów, w ramach szkolenia zawodowego,
- przy pracy wykonywanej dorywczo i niewymagajÄ…cej pracy fizycznej.
Dla kobiet w ciąży ustalono zakaz pracy na wysokości, w wykopach i w otwartych zbiornikach);
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 16
Ochrona pracy kobiet 4
prace w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu (zakaz skierowany do kobiet w ciąży lub karmiących
6
piersiÄ…);
prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi (zakaz skierowany do kobiet w ciąży
7
lub karmiÄ…cych piersiÄ…);
prace w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych (zakaz skierowany do kobiet
8
w ciąży lub karmiących piersią);
prace grożące ciężkimi urazami fizycznymi i psychicznymi (zakaz skierowany do kobiet w ciąży
9
lub karmiących piersią), np. gaszenie pożarów, udział w akcjach ratownictwa chemicznego,
prace z materiałami wybuchowymi, prace przy uboju zwierząt hodowlanych.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 17
Ochrona pracy kobiet 5
Obowiązkiem pracodawcy jest ustalenie obowiązującego w danym zakładzie pracy
wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet.
Wykaz zamieszcza się w regulaminie pracy lub odrębnym dokumencie stale dostępnym
dla pracownic.
Ochrona kobiet w ciąży została dodatkowo rozszerzona o nakaz
przeniesienia kobiety do innej pracy w razie przedłożenia orzeczenia
lekarskiego stwierdzającego, że ze względu na stan ciąży nie powinna ona
wykonywać pracy dotychczasowej.
Jeżeli pracodawca nie może (np. ze względów organizacyjnych) skierować
pracownicy do innej pracy, zobowiązany jest zwolnić ją od wykonywania
dotychczasowej pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Po ustaniu
przyczyny przeniesienia pracodawca ma obowiązek zatrudnić kobietę przy pracy
określonej w umowie o pracę.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 18
Uprawnienia związane z macierzyństwem
Pracownicom w związku z macierzyństwem przysługują
również następujące uprawnienia:
przerwy w pracy na karmienie
prawo do urlopu wychowawczego
(art. 187 kp)
(art. 186 kp)
zakaz zatrudniania kobiet w ciąży
prawo do urlopu macierzyńskiego
w godzinach nadliczbowych
(art. 180 i 1801 kp)
i w porze nocnej (art. 178 i 1781 kp)
zwolnienie od pracy
zakaz delegowania pracownicy
z zachowaniem prawa
poza stałe miejsce pracy bez jej zgody
do wynagrodzenia na 2 dni w ciÄ…gu roku
(przysługuje pracownicy wychowującej
przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat)
(art. 188 kp)
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 19
Ochrona pracy pracowników młodocianych
Przepisami regulującymi warunki postępowania w przypadku zatrudniania młodocianych są m.in.:
dział dziewiąty Kodeksu pracy,
rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie
przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania,
rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 15 grudnia 2002 r.
w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne
zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób
niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum, oraz osób niemających
16 lat, które nie ukończyły gimnazjum,
rozporządzenie Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu
prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania
przy niektórych z tych prac.
Młodociany to osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła lat 18.
Zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 16 lat (art. 190 ż 1 i 2 kp).
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 20
Zatrudnianie młodocianych
Wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy:
1) ukończyli co najmniej gimnazjum,
2) przedstawiąświadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju
nie zagraża ich zdrowiu.
Młodociany, który nie posiada kwalifikacji zawodowych, może być zatrudniony tylko w celu przygotowania
zawodowego. Obowiązkiem pracodawcy jest prowadzenie ewidencji pracowników młodocianych.
Do zawierania i rozwiązywania z młodocianymi umów o pracę w celu przygotowania zawodowego mają
zastosowanie przepisy kodeksu dotyczące umów o pracę na czas nieokreślony. Umowa taka
powinna w szczególności określać:
1. rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej
pracy),
2. czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego,
3. sposób dokształcania teoretycznego,
4. wysokość wynagrodzenia.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 21
Rozwiązanie umowy z młodocianym
RozwiÄ…zanie za wypowiedzeniem umowy o pracÄ™ zawartej
w celu przygotowania zawodowego dopuszczalne jest tylko w razie:
reorganizacji zakładu pracy
niewypełniania przez młodocianego obowiązków
uniemożliwiającej kontynuowanie
wynikajÄ…cych z umowy o pracÄ™
przygotowania zawodowego
lub obowiązku dokształcania się,
pomimo stosowania wobec niego
środków wychowawczych
stwierdzenia nieprzydatności młodocianego
do pracy, w zakresie której
ogłoszenia upadłości
odbywa przygotowanie zawodowe
lub likwidacji pracodawcy
Pracownik młodociany jest zobowiązany dokształcać się do ukończenia 18 lat,
chyba że uzyskał kwalifikacje zawodowe przez naukę w szkole.
Pracodawca jest zobowiązany zwolnić młodocianego od pracy na czas potrzebny
do wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych w związku z dokształcaniem się.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 22
Zatrudnienie przy lekkich pracach
Młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac.
Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla
życia,
zdrowia i
rozwoju psychofizycznego młodocianego,
a także nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.
Wykaz lekkich prac określa pracodawca w regulaminie pracy (jeśli nie ma obowiązku
wydania regulaminu - w osobnym akcie), po uzyskaniu zgody lekarza wykonujÄ…cego
zadania służby medycyny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez
właściwego inspektora pracy.
Pracodawca jest zobowiązany zapoznać młodocianego z wykazem lekkich prac
przed rozpoczęciem przez niego pracy.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 23
Czas pracy przy pracach lekkich
Pracodawca ma obowiązek ustalić wymiar i rozkład czasu pracy młodocianego zatrudnionego
przy lekkiej pracy, uwzględniając tygodniową liczbę godzin nauki wynikającą z programu nauczania,
a także z rozkładu zajęć szkolnych młodocianego, przy czym:
tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć
szkolnych nie może przekraczać 12 godzin,
w dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych wymiar czasu pracy
młodocianego nie może przekraczać 2 godzin,
wymiar czasu pracy młodocianego w okresie ferii szkolnych nie może przekraczać
7 godzin na dobÄ™ i 35 godzin w tygodniu,
dobowy wymiar czasu pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie
może przekraczać 2 godzin.
Wymiar czasu pracy młodocianego określony wyżej obowiązuje także w przypadku,
gdy młodociany jest zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy.
Przed nawiązaniem stosunku pracy pracodawca ma obowiązek uzyskania od młodocianego
oświadczenia o zatrudnieniu albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 24
Ochrona zdrowia młodocianego
Młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed
przyjęciem do pracy oraz badaniom okresowym i kontrolnym
w czasie zatrudnienia. Jeżeli lekarz wyda orzeczenie,
że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego,
pracodawca jest obowiązany zmienić rodzaj pracy,
a gdy nie ma takiej możliwości, niezwłocznie rozwiązać umowę
o pracę i wypłacić odszkodowanie w wysokości
wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 25
Ocena ryzyka zawodowego
Pracodawca ma obowiązek przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiążą się
z pracą wykonywaną przez młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami
również przedstawicielowi ustawowemu młodocianego.
W ocenie ryzyka zawodowego powinno się uwzględniać:
ocenę wyposażenia i organizacji miejsc oraz stanowisk pracy młodocianych,
organizację procesów pracy i ich powiązanie,
charakter, stopień i okres narażenia na czynniki fizyczne biologiczne i chemiczne,
formę, zakres i sposób korzystania z wyposażenia miejsc pracy, w tym z maszyn,
narzędzi oraz ze sprzętu,
zakres i poziom szkolenia oraz instrukcji udzielanych młodocianym.
Ponowną ocenę ryzyka zawodowego należy wykonywać w razie istotnej zmiany warunków
wykonywania pracy.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 26
Czas pracy pracownika młodocianego
Do określenia czasu pracy pracownika młodocianego stosuje się następujące zasady:
1. Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę.
2. Czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę.
3. Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki, w wymiarze wynikającym
z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się
ona w godzinach pracy. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy
niż 4,5 godziny, pracodawca jest zobowiązany wprowadzić przerwę w pracy
trwajÄ…cÄ… nieprzerwanie 30 minut, wliczanÄ… do czasu pracy.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 27
Czas pracy pracownika młodocianego cd.
4. Młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.
5. Pora nocna dla młodocianego przypada pomiędzy godzinami 22.00 a 6.00.
6. Przerwa w pracy młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać
nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin.
7. Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin
nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 28
Urlopy wypoczynkowe
Z upływem roku pracy młodociany
uzyskuje prawo do urlopu
Młodociany z upływem
w wymiarze 26 dni roboczych
6 miesięcy od rozpoczęcia
(jednak w roku kalendarzowym,
pierwszej pracy uzyskuje
w którym kończy 18 lat, ma prawo
prawo do urlopu w wymiarze
do urlopu w wymiarze 20 dni
12 dni roboczych.
roboczych, jeżeli prawo do urlopu
uzyskał przed ukończeniem 18 lat).
Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie
ferii szkolnych, a młodocianemu, który nie nabył prawa do urlopu, pracodawca może
na jego wniosek udzielić zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych.
Pracodawca jest zobowiązany, na wniosek młodocianego ucznia szkoły dla pracujących, udzielić
mu w czasie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nieprzekraczającym łącznie
z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy.
Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia
pracownicze.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 29
Profilaktyczna opieka zdrowotna nad pracownikami
profilaktyczne badania lekarskie pracowników
wstępne okresowe kontrolne
" wszystkie osoby O częstotliwości Przeprowadzane po
podejmujące pracę i zakresie badań przebywaniu przez
decydujÄ…: pracownika na
" pracownicy " rodzaj wykonywanej zwolnieniu lekarskim
młodociani pracy z powodu choroby
przenoszeni na inne trwajÄ…cej ponad 30
stanowiska pracy " warunki, w których dni. Są wykonywane
praca jest w celu określenia
" pracownicy braku przeciwwskazań
wykonywana.
przenoszeni na inne lekarskich do
Lekarz może
stanowiska pracy, na kontynuacji pracy
wyznaczyć krótszy
których występują przez pracownika na
termin następnego
czynniki szkodliwe danym stanowisku.
badania okresowego
dla zdrowia lub
niż określają to
uciążliwe
obowiÄ…zujÄ…ce
przepisy.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 30
Przeprowadzanie badań
Lekarz specjalista Pracodawca
Informacje
z zakresu medycyny pracy
o szkodliwych
czynnikach lub
warunkach
uciążliwych dla
zdrowia oraz
aktualnych wynikach
Orzeczenie
badań i pomiarów
stwierdzajÄ…ce
czynników
o istnieniu lub
szkodliwych
braku
(w skierowaniu na
przeciwwskazań
badania).
zdrowotnych do
wykonywania
pracy na
określonym
Pracownik
Możliwość odwołania się od
stanowisku.
orzeczenia do
Wojewódzkiego Ośrodka
Medycyny Pracy lub jednostki
badawczo-rozwojowej
w dziedzinie medycyny pracy.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 31
Szkolenie w zakresie bhp
Pracodawca ma obowiązek zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzić
okresowe szkolenia w tym zakresie.
Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy, do której
wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub
potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości
przepisów oraz zasad bhp (art. 2373 ż 1 kp).
Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane
w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym stanowisku pracy,
które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem
z tym pracodawcÄ… kolejnej umowy o pracÄ™.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 32
Konsultacje w zakresie bhp
Pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie
działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące:
zmian w organizacji pracy i wyposażeniu stanowisk pracy, wprowadzania nowych
procesów technologicznych oraz substancji i preparatów chemicznych, jeżeli mogą one stwarzać
zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników,
oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych
prac oraz informowania pracowników o tym ryzyku,
tworzenia służby bhp lub powierzania wykonywania zadań tej służby innym osobom
oraz wyznaczania pracowników do udzielania pierwszej pomocy,
przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego,
szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Pracodawca ma obowiązek zapewnić odpowiednie warunki do przeprowadzania konsultacji,
a zwłaszcza to, aby odbywały się w godzinach pracy.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 33
Organizacja nadzoru i kontroli warunków pracy
PAC
STWOWY NADZÓR NAD PRZESTRZEGANIEM PRZEPISÓW BHP
Sejm Minister Zdrowia
Państwowa Inspekcja Pracy Państwowa Inspekcja Inne organy
Sanitarna
UrzÄ…d Dozoru
" nadzór i kontrola przestrzegania
Technicznego,
przez pracodawców prawa pracy,
Nadzór nad warunkami:
przepisów i zasad bhp, przepisów
f& higieny środowiska,
urzędy górnicze,
dotyczÄ…cych stosunku pracy, np.:
f& higieny pracy w zakładach
- zawierania i wypowiadania umów
pracy,
organy nadzoru
o pracÄ™,
f& higieny radiacyjnej,
budowlanego,
- wynagrodzenia za pracÄ™, innych
f& higieny procesów nauczania
świadczeń,
i wychowania,
Inspekcja
- czasu pracy, urlopów, uprawnień
f& higieny wypoczynku
Ochrony
pracowników związanych
i rekreacji,
Åšrodowiska,
z rodzicielstwem;
f& zdrowotnymi żywności,
" analizowanie przyczyn wypadków
żywienia i przedmiotów użytku,
Państwowa
przy pracy i chorób zawodowych;
f& higieniczno-sanitarnymi, jakie
Straż Pożarna,
" udział w badaniu okoliczności
powinien spełniać personel
wypadków przy pracy na zasadach
medyczny, sprzęt oraz
Policja.
określonych w przepisach prawa
pomieszczenia, w których są
pracy.
udzielane świadczenia
zdrowotne.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 34
Społeczny nadzór nad bhp
SPOA
ECZNY NADZÓR NAD PRZESTRZEGANIEM BHP
Pracownicy lub ich
ZwiÄ…zki
przedstawiciele
zawodowe
Społeczna
inspekcja pracy
(może być powołana,
tylko jeśli istnieją
zwiÄ…zki zawodowe)
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 35
y
ródła prawa międzynarodowego
y
ródłami prawa są akty normatywne zawierające normy prawne ogólne, powszechnie obowiązujące,
wydane w przepisanej formie przez powołany do tego organ.
Konstytucja RP rozróżnia następujące,
powszechnie obowiÄ…zujÄ…ce z
ródła prawa:
Konstytucja
akty prawa miejscowego
ratyfikowane umowy
rozporzÄ…dzenia
międzynarodowe
ustawy
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 36
Konwencje MOP
Ratyfikowane umowy międzynarodowe, po ich ogłoszeniu
w Dzienniku Ustaw RP, stanowią część krajowego porządku
prawnego i są bezpośrednio stosowane, chyba że ich stosowanie
jest uzależnione od wydania ustawy.
Konwencje uchwalane przez Międzynarodową Organizację Pracy (MOP) wywierają
zasadniczy wpływ na ustawodawstwo prawa pracy. Polska jest członkiem
Międzynarodowej Organizacji Pracy z siedzibą w Genewie od samego początku jej
działalności, tj. od 1919 r.
MOP przyjęła około 200 konwencji, z których Polska ratyfikowała blisko połowę.
Przyjęte konwencje dotyczą głównie bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
pracy kobiet i młodocianych, zatrudnienia marynarzy oraz warunków pracy.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 37
Akty prawne UE
Zgodnie z KonstytucjÄ… RP Traktat akcesyjny podpisany 16 kwietnia 2003 r. w Atenach,
jako ratyfikowana umowa międzynarodowa, z dniem przystąpienia Polski do Unii
Europejskiej (tj. z dniem 1 maja 2004 r.) stał się częścią krajowego porządku prawnego.
Akty prawne Unii Europejskiej podlegają ogłoszeniu w Dzienniku
Urzędowym Unii Europejskiej wydawanym przez Biuro Publikacji
wspólnot Europejskich. Akty prawne drukowane są we wszystkich
oficjalnych językach Unii Europejskiej (od 1 maja 2004 r. również
w języku polskim).
Warunkiem przyjęcia Polski do Unii Europejskiej było przyjęcie
bez zastrzeżeń całego dotychczasowego dorobku prawnego
Wspólnot Europejskich.
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 38
y
ródła prawa wspólnotowego
y
ródła prawa wspólnotowego
Pierwotne prawo wspólnotowe Pochodne prawo wspólnotowe
rozporzÄ…dzenia
dyrektywy
decyzje
zalecenia i opinie
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 39
Problemy związane z interpretacją niektórych przepisów
Problemy związane z interpretacją niektórych przepisów mogą dotyczyć:
zmian w Kodeksie pracy, jakie zaszły od czasu ostatniego
szkolenia okresowego
zadaniowego systemu pracy
zatrudniania obcokrajowców
pracowników tymczasowych
telepracy
Szkolenia bhp w firmie © szkolenie okresowe pracodawców i osób kierujÄ…cych pracownikami 40