SYSTEMATYKA

GRZYBÓW

MYKOLOGIA

SYSTEMATYCZNA

Rząd

Saprolegniales

Wodne

(słodkowodne) lub glebowe, nazywane

pleśniami wodnymi (ang. watermolds)

saprotrofy

lub

pasożyty

Cenocytyczne

strzępki

, silnie rozgałęzione,

nabrzmiewające w miarę wzrostu

Dymorfizm

zoospor

Rząd

Saprolegniales

Większość

homotalliczna

, jednopienna

Oogonia –

wiele oosfer

Hormony płciowe

odkryte w latach 1940-tych

Hormony wydzielane przez organy (okazy) męskie i
żeńskie

anteridiol

(hormon A; hormon sterolowy) – powoduje

powstawanie organów męskich i ich przyciąganie

oogonial

(hormon B) – powoduje powstawanie oogoniów

Część gatunków to pasożyty ryb (np.
Saprolegnia parasitica), płazów, wodnych
bezkręgowców, okrzemek

Saprolegnia
– cykl
życiowy

zoospora

pierwotna

zoospora

wtórna

cysta

kiełkowanie

cysty

Achlya sp.

Aphanomyces

– pasożyty roślin (np. buraków,

rzodkiewek, groszku,

roślin akwariowych);

pasożyty

skorupiaków i ryb

A. cochlioides

A. astaci

Saprotrtofy i pasożyty (nekrotroficzne i obligatoryjne)
Wodne i lądowe
Strzępkowe, eukarpiczne, i holokarpiczne

Oogonium z

jedną oosferą

Rząd

Pythiales

Lagenidium

rabenhorstii – pasożyt Spirogyra

Lagenidium callinectes – pasożyt postaci
larwalnych skorupiaków (np. krewetek)

Lagenidium giganteum – pasożyt larw komarów i
moskitów

wykorzystywany w

biokontroli

(np. preparat LAGINEX

®

)

Lagenidiozy – choroby ssaków (Lagenidium spp.)

infekcja tkanek skórnych i podskórnych,
węzłów chłonnych, naczyń krwionośnych

Pythium caudatum – endopasożyt nicieni

Pythium insidiosum – fakultatywny pasożyt
ssaków; choroba: pytioza

P. debaryanum, P. ultimum, P.
aphanidermatum i in. – pasożyty roślin;
choroby: obumieranie siewek, gnicie korzeni

Biotroficzne

pasożyty roślin

, najczęściej wyspecjalizowane

Część gatunków bez zdolności do produkcjii zoospor (!)

Rząd

Peronosporales

Oogonium z

jedną oosferą

Zoosporangia najczęściej odpadają
(przypominają zarodniki)

Zoospory tylko

drugiego typu

(wtórne)

Różny rozwój zarodni w zależności od
warunków środowiska

Ściśle zdeterminowany kierunek kiełkowania
zoospory

Phytophthora cambivora – zgnilizna korzeni i
zgorzel pni drzew, m.in. drzew uprawnych

Phytophthora ramorum – pasożyt drzew (np.
dębów); m.in. sprawca nagłego obumierania
dębów („sudden oak death”) w Ameryce
Północnej, gł. Kalifornii

Phytophtora infestans – powoduje choroby

roślin
z rodziny Solanaceae (np. ziemniak, pomidor),
atakuje tkanki liści, pędów oraz bulw

Pochodzi z Ameryki, do Europy dotarł znacznie
później niż rośliny żywicielskie (ok. 1845), w
latach 1845-1847 spowodował epidemię zarazy
ziemniaka w Europie

Spowodowało to klęskę demograficzną w
Irlandii
(ok. 800 tys. osób zmarło, ponad 1.5 mln
wyemigrowało)
Populacja Irlandii spadła z ponad 8 mln osób
do ok. 6.5 mln

1845–1847
tzw. Wielki Głód
(ang. Great Famine)

Phytophthora infestans – organizm
heterotalliczny

W XIX w. jedynie szczep A1 zawleczony do
Europy (rozwój z rozmnażaniem
bezpłciowym)

Szczep A2 w Europie od lat 1980-tych
Rekombinacja genetyczna spowodowała i
powoduje powstawanie szeregu szczepów
odpornych na fungicydy – poważny problem
w rolnictwie (!)

Phytophthora infestans – cykl życiowy

Plasmopara viticola – powoduje chorobę
winorośli

(mączniak rzekomy winorośli)

Pochodzi z Ameryki, w latach 70 XIX w. sprowadzony
do Europy
(wraz z winoroślą odporną na szkodniki korzeniowe);
niemal całkowite wyniszczenie winnic we Francji;
wynalezienie tzw. cieczy bordoskiej (mieszanina wapna
i siarczanu miedzi) – pierwsze udokumentowane
zastosowanie fungicydu (!) - A. Millardet

Albugo candida – choroba: biała rdza

Sporangia w łańcuszkach

Rząd

Albuginales

Gromada

Labyrinthulomycota

Organizmy morskie i lądowe
Saprobionty i pasożyty (glonów i roślin
naczyniowych)

W cyklu życiowym występują

heterokontyczne wiciowce

Wyróżniane 7 (8?) rodzajów,
ok. 40 gatunków

Botrosom

= sagenogen, organella na

powierzchni komórki,

produkuje tzw. sieć

ektoplazmatyczną,

i przez którą istnieje kontinuum

pomiędzy

siecią a błoną

komórkową

Labyrinthula sp. – obumieranie traw

Labirynthula zosterae – pasożyt morskich
roślin naczyniowych z rodzaju Zostera
(rodzina Zosteraceae)

Infekcja wyraźnie ma m.in. związek z okresowym
podwyższonym zasoleniem, oraz prawdopodobnie
wzrostem temperatury

Thraustohytrium sp.

Schizochytrium aggregatum – używany do produkcji
kwasów omega-3 tłuszczowych

Schizochytrium mangrovei

R

h

o

d

o

p

h

yt

a

M

ic

ro

m

on

ad

op

h

yc

ea

e

ro

śli

ny

lą

do

w

e

Cha

rop

hyc

eae

Chlo

roph

ycea

e

Treb

ouxio

phyc

eae

Ulvophyceae

Glaucop

hyta

C

hlo

ra

ra

ch

nio

ph

yta

F

o

ra

m

jn

ife

ra

ce

rc

o

m

o

n

a

d

y

h

el

io

zo

a

Pla

sm

od

iop

ho

ro

m

yc

ota

ra

d

io

la

rie

ra

dio

la

rie

Per

kin

sus

pi

er

wo

tn

ia

ki

z

pi

ko

pl

an

kt

on

u

m

or

sk

ieg

o

D

in

op

hy

ta

A

p

ic

o

m

p

le

xa

C

ili

a

ta

K

in

eto

pla

zm

id

a

Stachy

amoeb

a

Eu

gle

no

ph

yta

Acra

siom

ycota

Ja

k

o

b

id

a

D

ip

lo

ne

m

id

a

Vah

lkam

pia

O

xy

m

on

ad

a

C

ar

p

ed

io

m

on

as

D

ip

lo

m

o

n

a

d

a

P

a

ra

b

as

a

lid

a

Trim

asti

x

Mesomycetozoa

Choanofag

ellata

Porif

era

Fu

ng

i

N

u

cl

ea

ri

id

a

An

im

ali

a

M

icr

os

po

rid

ia

Tu

bu

lin

ea

Flabe

llinea

Eumyce

tozoa

Archam

oebae

Bacilla

riophy

ceae

Phaeo

phyce

ae

Oom

ycota

Chrys

ophyc

eae

Laby

rinth

ulom

ycota

Opali

nida

Bi

co

so

ec

ida

Cry

ptop

hyta

Hap

top

hyta

ARCHAEPLASTIDA

RHIZARIA

ALVEOLATA

STRAMINIPILA

(CHROMISTA)

DISCICRISTATA

(DISCOBA)

EXCAVATA

(METAMONADA)

OPISTHOKONTA

AMOEBOZOA

SAR

EXCAVATA

Laminarne

kristy mitochondrialne

Wewnętrzna

mitoza (błona jądrowa nie zanika)

Opisthokonta

Fungi

(grzyby właściwe)

Synteza lizyny poprzez szlak

kwasu α-

aminoadypinowego

(AAA)

Chityna, chitozan

oraz

glukany

w ścianie

komórkowej

Substancje zapasowe:

glikogen, tłuszcze (i inne

specyficzne)

Główne sterole błonowe

: ergosterol,

cholesterol, 24-methyl cholesterol, 24-ethyl
cholesterol (i pochodne), brassikasterol

Formy

komórkowe

oraz

strzępkowe

W niektórych grupach

dymorfizm

komórkowo-

strzępkowy

Znanych ok. 130 000 gatunków
Szacowana liczba gatunków: 1,5 mln do 5
mln

Chytridiomycota

– grzyby skoczkowe

Neocallimastigomycota
Blastocladiomycota

Zygomycota

– grzyby sprzężniowe -

polifiletyczna

Glomeromycota

– grzyby

arbuskularne

Ascomycota

– grzyby workowe

(workowce)

Basidiomycota

– grzyby

podstawkowe

(podstawczaki)

Przodkowie grzybów – długo uważano, że były to
najprawdopodobniej uwicione pierwotniaki zbliżone
do współczesnego typu

Choanofagellata

Rozella allomycis

Nature 474: 200-203, 2011

Grzyby wykształcające pływki

Spizellomycetales

Chytridiales

Monoblepharidales

Neocallimastigales

Blastocladiales

Zygomycota

Ascomycota
Basidiomycota

Glomeromycota

Grzyby wykształcające pływki

Spizellomycetales

Chytridiales

Monoblepharidales

Neocallimastigales

Blastocladiales

Zygomycota

Ascomycota
Basidiomycota

Glomeromycota

Stara

(ewolucyjnie) grupa

Wodne (wody słone i słodkie) oraz lądowe
pasożyty i saprobionty
Substraty/żywiciele: glony eukariotyczne, sinice,
grzyby,

owady i inne

stawonogi,

subst. organiczna (w tym

chityna, keratyna,

celuloza),

rośliny, ziarna pyłku

Gromada

Chytridiomycota

Klasa

Chytridiomycetes

Klasa

Monoblepharidomycetes

Rozmnażanie bezpłciowe –

zoospory

Zoospory wytwarzane w zoosporangiach,
często aktywnie wyrzucane

Pływki

– z

jedną biczykowatą

wicią,

z tyłu

komórki

Specyficzna budowa zoospor (różne typy
budowy – cecha taksonomiczna)

Kompleks

mikrociałka – krople tłuszczowe

(Microbody-Lipid Globule Complex )
–

zgrupowanie kropli tłuszczowych, mikrociałek,

mitochondriów i cystern obserwowane na poziomie
ultrastrukturalnym (TEM)

Rozmnażanie płciowe: izo-, anizogamia,
oogamia, somatogamia

Zygota

przekształca się w strukturę

przetrwalnikową

(hypnozygota)

Ściana komórkowa zbudowana z

chityny

(w przypadku jednego gatunku stwierdzono
celulozę)

Ok. 700 gatunków

Komórka/plecha

cenocytyczna

(komórczakowa)

często występują

ryzoidy

lub

ryzomycelium

(bardzo cienkie strzępki, przypominające ryzoidy),

rzadziej strzępki

Grzyby

holokarpiczne

i

eukarpiczne

Głównie

słodkowodne

, rzadziej

glebowe

lub

słonowodne

Wiele gatunków to pasożyty glonów, grzybów
i roślin

Bardzo różnorodne formy

Rząd

Chytridiales

Chytriomyces hyalinus – cykl życiowy

Synchytrium anemoni

Synchytrium endobioticum – choroba: rak
ziemniaka

Synchytrium endobioticum – cykl życiowy

zarodnia zimowa

zoospory

encystacja, infekcja

prosorus

sorus

zoospory

encystacja,
infekcja

Sorus – grupa wielojądrowych komórek pasożyta

Synchytrium endobioticum – cykl życiowy

zarodnia zimowa
(hypnozygota)

zoospory

encystacja, infekcja

prosorus

sorus

gamety

encystacja,
infekcja

MEJOZA

SYNGAMIA

Wyodrębnione z rzędu Chytridiales na
podstawie różnic w budowie ultrastrukturalnej
zoospor

Grzyby

glebowe

, nie wodne (!)

Saproby

i

pasożyty

Brak dokładnych danych o rozmnażaniu
płciowym (izogamia?)

Rząd

Spizellomycetales

rybosomy

w centrum

komórki

częściowo oddzielone
przez błonę

zazw.

jedna kropla

tłuszczu

mikrotubule

wyrastające

z kinetosomu

rumposom

jądro

nie zwiazane

z

kinetosomem

dodatkowa cetriola

(związana
z kinetosomem)

rybosomy rozłożone

w całej cytoplaźmie

wiele kropli

lipidowych

mikrotubule

nie wyrastają

z kinetosomu

brak

rumposomu,

jądro

związane

z kinetosomem

brak dodatkowej centrioli

Spizellomycetales

Chytridiales

Spizellomyces punctatus –
obiekt analiz mitochondrialnego RNA

Rząd

Rhizophydiales

Wodne i glebowe

Głównie pasożyty (np. glonów, bezkręgowców,
ziaren pyłku)

Rhizophydium
sphaerotheca

Rhizophydium utriculare

Batrachochytrium dendrobatidis
– groźny patogen żab i innych płazów (ponad
90 rożnych żywicieli)

Infekcja regionów skeratynizowanych, objawy:

hyperkeratynoza

(zgrubienie warstwy

keratynowej) chorobie sprzyja niska
temperatura

Patogen pochodzi z Afryki, w Europie od lat 30-
tych XX w.
(opisany w 1991 r.)
obecny również w USA, Australli, Azji, Ameryce
Południowej

Przede wszystkim wodne,

saprobiontyczne

Rozmnażanie płciowe na drodze

oogamii

– tylko

w tej grupie

(męskie gamety tzw. anterozoidy)

Rząd

Monoblepharidales

Monoblepharis sp.