Zajęcia 5.

Regulacyjna teoria

temperamentu

i funkcjonalne

znaczenie cech

temperamentu.

Seminarium „Psychologia osobowości i różnic

indywidualnych”

Mgr Mariusz Zięba, SWPS

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

2

Zajęcia 5 - 1.04.2005

Struktura
temperamentu

Struktura

zharmonizowana

:



Aktywność > Reaktywność emocjonalna



Aktywność < Reaktywność emocjonalna

Struktura niezharmonizowana:



Aktywność = Reaktywność emocjonalna

Duża zdolność

przetwarzania

stymulacji

:



Wytrzymałość

wysoka



Reaktywność emocjonalna

niska

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

3

Zajęcia 5 - 1.04.2005

Struktura
temperamentu

Struktura zharmonizowana wskazująca na

duże możliwości przetwarzania stymulacji



Reaktywność emocjonalna –

mała



Wytrzymałość –

duża



Aktywność -

duża



Żwawość –

duża



Perseweratywność –

mała



Wrażliwość sensoryczna –

duża

Duże możliwości przystosowawcze -

typ sangwiniczny

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

4

Zajęcia 5 - 1.04.2005

Struktura
temperamentu

Struktura zharmonizowana wskazująca na
małe możliwości przetwarzania stymulacji



Reaktywność emocjonalna –

duża



Wytrzymałość –

mała



Aktywność -

mała



Żwawość –

mała



Perseweratywność –

duża



Wrażliwość sensoryczna –

mała

Małe możliwości przystosowawcze -

typ melancholiczny

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

5

Zajęcia 5 - 1.04.2005

Struktura
temperamentu

Struktura niezharmonizowana wskazująca na
duże możliwości przetwarzania stymulacji



Reaktywność emocjonalna –

mała



Wytrzymałość –

duża



Aktywność -

mała



Żwawość –

mała lub przeciętna



Perseweratywność –

mała lub przeciętna



Wrażliwość sensoryczna –

mała lub

przeciętna

Nieefektywna regulacja stymulacji - typ

flegmatyczny

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

6

Zajęcia 5 - 1.04.2005

Struktura
temperamentu

Struktura niezharmonizowana wskazująca na
małe możliwości przetwarzania stymulacji



Reaktywność emocjonalna –

duża



Wytrzymałość –

mała



Aktywność -

duża



Żwawość –

duża lub przeciętna



Perseweratywność –

duża lub przeciętna



Wrażliwość sensoryczna –

duża lub

przeciętna

Nieefektywna regulacja stymulacji - typ

choleryczny

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

7

Zajęcia 5 - 1.04.2005

Temperament



Temperament to

cechy przejawiające się w

zachowaniu

– składowa struktury osobowości



Temperament charakteryzuje się

względną

stałością

w ciągu życia



Temperament ma

podłoże biologiczne



Różnice indywidualne w cechach temperamentu

są częściowo

genetycznie zdeterminowane



Cechy temperamentu obecne są w postaci

pierwotnych emocji i motoryki już

od

wczesnego dzieciństwa



Cechy temperamentu występują

także w

świecie zwierząt

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

8

Zajęcia 5 - 1.04.2005

Interakcyjna teoria
temperamentu Alexandra
Thomasa i Stelli Chess

Kategorie temperamentu:



Aktywność

– aspekt motoryczny, proporcja okresów

aktywności i jej braku w ciągu doby



Rytmiczność –

regularność funkcji biologicznych (np. sen)



Zbliżanie się – wycofywanie

– reakcja na nowy bodziec



Łatwość przystosowania



Próg reagowania

– siła bodźca potrzebna do wywołania

reakcji



Siła reakcji

– poziom energetyczny reakcji



Jakość nastroju

– proporcja emocji pozytywnych do

negatywnych



Roztargnienie

– skuteczność z jaką bodźce zewnętrzne

odwracają uwagę dziecka



Zasięg uwagi i wytrwałość

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

9

Zajęcia 5 - 1.04.2005

Interakcyjna teoria
temperamentu Alexandra
Thomasa i Stelli Chess



Temperament łatwy

– regularność, zbliżanie się,

łatwość przystosowania się, niewielka lub umiarkowana
siła reakcji i przewaga nastroju pozytywnego nad
negatywnym (występuje u ok. 40% dzieci)



Temperament wolno rozgrzewający się

–

negatywne reagowanie na nowe bodźce, powolne
przystosowywanie się, przewaga nastrojów
negatywnych nad pozytywnymi, niewielka siła reakcji i
przeciętna regularność (ok. 15% dzieci)



Temperament trudny

– brak regularności,

wycofywanie się, trudność w przystosowaniu się, duża
siła reakcji i przewaga nastrojów negatywnych nad
pozytywnymi (10%)

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

10

Zajęcia 5 - 1.04.2005

Behawioralno-genetyczna
teoria temperamentu Bussa i
Plomina



Emocjonalność

– skłonność do reagowania silnym

pobudzeniem



Aktywność

– dwa skorelowane składniki: wigor

przejawiający się w poziomie energetycznym
zachowania i tempo wyrażające się w szybkości reakcji



Towarzyskość

– tendencja do przedkładania

towarzystwa innych ludzi nad samotność

Interakcje temperamentu jednostki i środowiska:



Temperamenty skrajne wywołują zmiany w środowisku



Wpływ temperamentu na środowisko może przybierać różną

postać: temperament może wpływać na wybór środowiska, działać

bezpośrednio na środowisko społeczne lub modyfikować wpływ

środowiska na jednostkę

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

11

Zajęcia 5 - 1.04.2005

lękliwy

niska samoocena

depresyjny

irracjonalny

markotny

emocjonalny

poczucie winy

spięty

płochliwy

Neurotyczność

agresywny

aspołeczny

twórczy

brak empatii

gróboskórny

chłodny

egocentryczny

bezosobowy

impulsywny

Psychotyczność

towarzyski

beztroski

dominujący

wybuchowy

poszukujący doznań

aktywny

asertywny

śmiały

żywy

Ekstrawersja

Koncepcja trzech
superczynników Hansa
Eysencka

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

12

Zajęcia 5 - 1.04.2005

Teoria poszukiwania
doznań Marvina
Zuckermana

Poszukiwanie doznań

to cecha

zdefiniowana przez poszukiwanie
zróżnicowanych, nowych i intensywnych
wrażeń i doświadczeń oraz gotowość do
podejmowania ryzyka fizycznego,
społecznego, prawnego i finansowego w
celu dostarczenia soboie tego typu
doświadczeń.

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

13

Zajęcia 5 - 1.04.2005

Teoria poszukiwania
doznań Marvina
Zuckermana



Poszukiwanie grozy i przygód

– zamiłowanie do

aktywności na świeżym powietrzu i zajęć fizycznie
ryzykownych



Poszukiwanie przeżyć

– nonkonformistyczny styl

życia angażujący umysł i zmysły (podróże, narkotyki)



Rozhamowanie

– tendencja do rozładowywania się i

poszukiwania odprężenia w takich zachowaniach jak
picie alkoholu, seks, hazard itp.



Podatność na nudę

– awersja do powtarzania

doświadczeń, do rutynowej pracy, nudnych ludzi