Ketoza krów

Ketoza krów

(ketosis bovum, ketonemia,

(ketosis bovum, ketonemia,

acetonemia, ketonuria,

acetonemia, ketonuria,

acetonuria)

acetonuria)

Istota

Istota

choroby

choroby

.

.

Choroba charakteryzuje się :

•

nagromadzeniem się zw. ketonowych we krwi
(ketonemia), moczu (ketonuria), mleku
(ketolakcja) i w wydychanym powietrzu

•

zmniejszeniem stężenia glukozy we krwi
(hipoglikemia)

•

skłonnością do zwyrodnienia tłuszczowego
wątroby

MOBILIZACJA

MOBILIZACJA

TŁUSZCZU

TŁUSZCZU

KETOZA PIERWOTNA

KETOZA PIERWOTNA

(SPONTANICZNA) NIEDOBORY

(SPONTANICZNA) NIEDOBORY

ENERGETYCZNE

ENERGETYCZNE

Zwięk. ket. wątrobowa

Zwięk. ket. wątrobowa

HIPOGLIKEMIA

HIPOGLIKEMIA

BRAK APETYTU

BRAK APETYTU

KLINICZNA

KLINICZNA

KETOZA KETOZA WTÓRNA INNA CHOROBA

KETOZA KETOZA WTÓRNA INNA CHOROBA

SUBKLINICZNA

SUBKLINICZNA

KETOZA ZWIĘKSZONA ZAWARTOŚĆ

KETOZA ZWIĘKSZONA ZAWARTOŚĆ

POKARMOWA KWASU MASŁOWEGO

POKARMOWA KWASU MASŁOWEGO

W PŁYNIE ŻWACZA

W PŁYNIE ŻWACZA

ZWIĘKSZONA

ZWIĘKSZONA

KETOGENEZA

KETOGENEZA

STOSOWANIE

STOSOWANIE

W NABŁONKU ŻWACZA

W NABŁONKU ŻWACZA

W ŻYWIENIU

W ŻYWIENIU

PASZ KETOGENNYCH

PASZ KETOGENNYCH

Rodzaje ketozy:

Rodzaje ketozy:

•

K. pierwotna – występuje samoistnie w okresie
poporodowym

•

K. wtórna – występuje w przebiegu innych
chorób pierwotnych niezależnie od okresu
laktacji

•

K. pokarmowa – występuje niezależnie od okresu
laktacji, wieku, płci, u krów karmionych paszą
ketogenną

•

K. subkliniczna – typowa choroba dla stad krów

•

K. kliniczna: postać niestrawnościowa i postać
nerwowa (neurologiczna)

Częstotliwość

Częstotliwość

występowania ketozy w

występowania ketozy w

okresie laktacji

okresie laktacji

Przyczyny k. pierwotnej

Przyczyny k. pierwotnej

•

Specyficzna przemiana energetyczna u

Specyficzna przemiana energetyczna u

przeżuwaczy

przeżuwaczy

•

Wysoka wydajność mleczna w początkowym

Wysoka wydajność mleczna w początkowym

okresie laktacji

okresie laktacji

•

Znaczny wzrost zużycia glukozy na początku

Znaczny wzrost zużycia glukozy na początku

laktacji

laktacji

•

Spadek produkcji glukozy i glikogenu w

Spadek produkcji glukozy i glikogenu w

wątrobie

wątrobie

•

Nadmierne otłuszczenie krów w okresie

Nadmierne otłuszczenie krów w okresie

przedporodowym

przedporodowym

•

Zaburzenia hormonalne - (obniżenie stężenia

Zaburzenia hormonalne - (obniżenie stężenia

glikokortykoidów i insuliny a wzrost stęzenia

glikokortykoidów i insuliny a wzrost stęzenia

STH, tyroksyny, noradrenaliny)

STH, tyroksyny, noradrenaliny)

•

Błędy żywieniowe

Błędy żywieniowe

Przyczyny ketozy

Przyczyny ketozy

pierwotnej

pierwotnej

(czynniki wewnętrzne)

(czynniki wewnętrzne)

•

Niedobory energetyczne w szczycie

Niedobory energetyczne w szczycie

laktacji

laktacji

•

Specyfika przemian energetycznych

Specyfika przemian energetycznych

przeżuwaczy

przeżuwaczy

Przyczyny

Przyczyny

wewnętrzne –

wewnętrzne –

przemiany

przemiany

węglowodanowe

węglowodanowe

Węglowodany w paszy

Węglowodany w paszy

celuloza, hemiceluloza, skrobia, sacharoza, laktoza,

celuloza, hemiceluloza, skrobia, sacharoza, laktoza,

maltoza, glukoza

maltoza, glukoza

depolimerazy

depolimerazy

amylazy

amylazy

celulazy

celulazy

Lotne kwasy tłuszczowe (

Lotne kwasy tłuszczowe (

LKT

LKT

)

)

kwas octowy 60 – 65%

kwas octowy 60 – 65%

kwas propionowy

kwas propionowy

~

~

20%

20%

kwas masłowy 15 – 20%

kwas masłowy 15 – 20%

NKT:

NKT:

~

~

5%

5%

kwas mrówkowy, walerianowy,

kwas mrówkowy, walerianowy,

kapronowy, bursztynowy, mlekowy

kapronowy, bursztynowy, mlekowy

Rola lotnych kwasów

Rola lotnych kwasów

tłuszczowych

tłuszczowych

LKT są głównym źródłem energii i

LKT są głównym źródłem energii i

materiałem budulcowym:

materiałem budulcowym:

tkanki mleko

tkanki mleko

kwas propionowy tłuszcz, cukier białko,

kwas propionowy tłuszcz, cukier białko,

cukier

cukier

kwas octowy tłuszcz tłuszcz,

kwas octowy tłuszcz tłuszcz,

białko

białko

kwas masłowy białko

kwas masłowy białko

Przyczyny ketozy

Przyczyny ketozy

pierwotnej

pierwotnej

(czynniki wewnętrzne)

(czynniki wewnętrzne)

•

Nadmierne otłuszczenie krów

Nadmierne otłuszczenie krów

•

Stan hormonalny (glikokortykoidy,

Stan hormonalny (glikokortykoidy,

insulina,

insulina,

STH, h. tarczycy,

STH, h. tarczycy,

noradrenalina)

noradrenalina)

Przyczyny ketozy

Przyczyny ketozy

pierwotnej

pierwotnej

(czynniki zewnętrzne)

(czynniki zewnętrzne)

•

Błędy żywieniowe

Błędy żywieniowe

(jednostronne i niepełnowartościowe żywienie,

(jednostronne i niepełnowartościowe żywienie,

niedostosowanie ilościowe i jakościowe dawki

niedostosowanie ilościowe i jakościowe dawki

pokarmowej do potrzeb produkcyjnych)

pokarmowej do potrzeb produkcyjnych)

•

Wadliwa technika żywienia

Wadliwa technika żywienia

•

Głodzenie zwierząt

Głodzenie zwierząt

Patogeneza ketozy

Patogeneza ketozy

Miejsce

Miejsce

ketogenez

ketogenez

y

y

Prekursor

Prekursor

Produkt

Produkt

Nabłonek

Nabłonek

żwacza,

żwacza,

czepca,

czepca,

ksiąg

ksiąg

kwas masłowy kwas

kwas masłowy kwas

ß

ß

-

-

hydroksymasłowy

hydroksymasłowy

Wątroba

Wątroba

k.

k.

acetooctowy

acetooctowy

wolne kwasy tłuszczowe k.

wolne kwasy tłuszczowe k.

ß

ß

-

-

hydroksymasłowy

hydroksymasłowy

k. aceton

k. aceton

Wymię

Wymię

kwas octowy

kwas octowy

k.

k.

ß

ß

-hydroksymasłowy k.

-hydroksymasłowy k.

acetooctowy

acetooctowy

Przyczyny ketozy

Przyczyny ketozy

wtórnej

wtórnej

•

Niestrawności

Niestrawności

•

Skręt i przemieszczenia trawieńca

Skręt i przemieszczenia trawieńca

•

Zapalenia wymienia i macicy

Zapalenia wymienia i macicy

•

Zanokcica

Zanokcica

•

Schorzenia gorączkowe z

Schorzenia gorączkowe z

upośledzeniem lub utratą łaknienia

upośledzeniem lub utratą łaknienia

Przyczyny ketozy

Przyczyny ketozy

pokarmowej

pokarmowej

•

Pasze ketogenne (zawierające kwas

Pasze ketogenne (zawierające kwas

masłowy)

masłowy)

•

Pasze powodujące tzw. ketogenną

Pasze powodujące tzw. ketogenną

fermentację w żwaczu

fermentację w żwaczu

•

Obecność pierwotniaków z rodzaju

Obecność pierwotniaków z rodzaju

Entodinum

Entodinum

w treści żwacza

w treści żwacza

Zależność między żywieniem,

Zależność między żywieniem,

trawieniem a ketozą przeżuwaczy

trawieniem a ketozą przeżuwaczy

Niedobory Pasze

Niedobory Pasze

Fermentacja

Fermentacja

energetyczne ketogenne

energetyczne ketogenne

ketogenna

ketogenna

(niedostosowanie (kiszonki zawierające

(niedostosowanie (kiszonki zawierające

(nadmiar łatwostrawnych

(nadmiar łatwostrawnych

dawki pokarmowej) kwas masłowy)

dawki pokarmowej) kwas masłowy)

węglowodanów i wł. surowego)

węglowodanów i wł. surowego)

Mobilizacja tłuszczu Wzrost

Mobilizacja tłuszczu Wzrost

zawartości

zawartości

(lipoliza – wzrost WKT) kwasu

(lipoliza – wzrost WKT) kwasu

masłowego

masłowego

Zmniejszenie zawartości

Zmniejszenie zawartości

kwasu

kwasu

propionowego

propionowego

Zwiększona ketogeneza Zwiększona ketogeneza

Zwiększona ketogeneza Zwiększona ketogeneza

wątrobowa w

wątrobowa w

nabłonku żwacza

nabłonku żwacza

Objawy kliniczne subkliniczne

Objawy kliniczne subkliniczne

subkliniczne

subkliniczne

K E T O Z A

K E T O Z A

Objawy kliniczne ketozy

Objawy kliniczne ketozy

(postać niestrawnościowa)

(postać niestrawnościowa)

•

Spadek wydajności mlecznej

•

Zmniejszenie lub brak apetytu

•

Osłabienie i zanikanie odruchów przeżuwania i

ruchów żwacza

•

Upośledzenie motoryki przedżołądków, brak

napięcia mięśniówki ściany brzucha i żwacza

(żwacz jest pusty)

•

Zwiększona wrażliwość okolicy wątroby i czasami

powiększenie pola stłumienia wątrobowego

•

Kał twardy, pokryty śluzem później płynny

•

Mleko gęste i warzy się przy gotowaniu

•

Postępujący spadek masy ciała i wychudzenie

Objawy kliniczne ketozy

Objawy kliniczne ketozy

(postać nerwowa)

(postać nerwowa)

Nasilenie

lub

osłabienie

reakcji

psychomotorycznych.

•

Osłabienie

psychomotoryczne

(osowiałość,

senność, słaba reakcja na bodźce, śpiączka,

pozycja leżąca)

•

Pobudzenie psychomotoryczne (parcie na oślep,

dreptaniem w miejscu, ślinotok, spaczony apetyt,

lizanie lub gryzienie własnej skóry, zaburzenia

koordynacji ruchów, nadwrażliwość czuciowa,

puste przeżuwanie, zaburzenia czucia głębokiego)

Zmiany biochemiczne

Zmiany biochemiczne



Krew

Krew

-

-

hiperketonemia

hiperketonemia

- hiperlipemia

- hiperlipemia

- hipoglikemia

- hipoglikemia

- hiperbilirubinemia (

- hiperbilirubinemia (

>

>

8,55

8,55

µ

µ

mol/l)

mol/l)

- wzrost aktywności AST (

- wzrost aktywności AST (

>

>

80 U/l)

80 U/l)

- wzrost aktywności GGT (

- wzrost aktywności GGT (

>

>

30 U/l)

30 U/l)



Mocz

Mocz

- ketonuria

- ketonuria



Mleko

Mleko

- podwyższona liczba kwasowa

- podwyższona liczba kwasowa

- ketolaktacja

- ketolaktacja

Interpretacja wyników

Interpretacja wyników

laboratoryjnych krów

laboratoryjnych krów

Stan

Stan

kliniczny

kliniczny

Glukoza

Glukoza

mg/100

mg/100

ml

ml

WKT

WKT

µ

µ

mol/l

mol/l

Zw.

Zw.

ket.

ket.

mg/100

mg/100

ml

ml

Wyniki testu

Wyniki testu

Rothera

Rothera

Mocz

Mocz

Mleko

Mleko

Zdrowie

Zdrowie

Ketoza

Ketoza

subkliniczna

subkliniczna

Ketoza

Ketoza

kliniczna

kliniczna

40 –

40 –

60

60

30 –

30 –

40

40

<

<

30

30

300 –

300 –

600

600

600 –

600 –

900

900

>

>

900

900

2 –

2 –

5

5

5 –

5 –

15

15

>

>

15

15

-

-

+

+

+

+

-

-

-

-

+

+

Wyniki badań laboratoryjnych

Wyniki badań laboratoryjnych

przy ketozie.

przy ketozie.

Parametr

Parametr

Zakres

Zakres

fizjologiczny

fizjologiczny

Krowa z

Krowa z

kliniczną

kliniczną

ketozą

ketozą

Krowa z

Krowa z

subkliniczną

subkliniczną

ketozą

ketozą

glukoza

glukoza

[mg/dl]

[mg/dl]

40 – 60

40 – 60

poniżej 30

poniżej 30

30 - 40

30 - 40

wolne kwasy

wolne kwasy

tłuszczowe

tłuszczowe

[

[

µ

µ

mol/l]

mol/l]

300 - 600

300 - 600

ponad 900

ponad 900

660 - 900

660 - 900

zw. ketonowe

zw. ketonowe

we krwi

we krwi

[mg/dl]

[mg/dl]

2 - 5

2 - 5

ponad 15

ponad 15

5 - 15

5 - 15

bilirubina

bilirubina

całk. [mg/dl]

całk. [mg/dl]

do 0,5

do 0,5

norma lub

norma lub

wzrost

wzrost

norma lub

norma lub

wzrost

wzrost

AST [U/l]

AST [U/l]

30 - 100

30 - 100

norma lub

norma lub

wzrost

wzrost

norma lub

norma lub

wzrost

wzrost

Wyniki badań laboratoryjnych

Wyniki badań laboratoryjnych

przy ketozie cd.

przy ketozie cd.

Parametr

Parametr

Zakres

Zakres

fizjologiczny

fizjologiczny

Krowa z

Krowa z

kliniczną

kliniczną

ketozą

ketozą

Krowa z

Krowa z

subkliniczną

subkliniczną

ketozą

ketozą

GGT

GGT

[U/l]

[U/l]

10 - 30

10 - 30

norma lub

norma lub

wzrost

wzrost

norma lub

norma lub

wzrost

wzrost

zw. ketonowe

zw. ketonowe

w moczu

w moczu

nieobecne

nieobecne

obecne

obecne

obecne

obecne

zw. ketonowe

zw. ketonowe

w mleku

w mleku

nieobecne

nieobecne

obecne

obecne

nieobecne

nieobecne

Rokowanie

Rokowanie

•

W ketozie pierwotnej i pokarmowej

W ketozie pierwotnej i pokarmowej

pomyślne – w stanach lżejszych

pomyślne – w stanach lżejszych

powrót do zdrowia w ciągu 3-6 dni,

powrót do zdrowia w ciągu 3-6 dni,

w cięższych po 8-10 dniach

w cięższych po 8-10 dniach

•

Brak poprawy po 5-6 dniach budzi

Brak poprawy po 5-6 dniach budzi

podejrzenie ketozy wtórnej i

podejrzenie ketozy wtórnej i

rokowanie ostrożne lub niepomyślne

rokowanie ostrożne lub niepomyślne

Zmiany

Zmiany

anatomopatologiczne

anatomopatologiczne

•

Wychudzenie zwierząt

Wychudzenie zwierząt

•

Zwyrodnienie wątroby

Zwyrodnienie wątroby

•

Tłuszczowe nacieki w nerkach oraz

Tłuszczowe nacieki w nerkach oraz

nadnerczach

nadnerczach

•

Czasami zażółcenie błon śluzowych

Czasami zażółcenie błon śluzowych

Rozpoznanie różnicowe

Rozpoznanie różnicowe

Postać niestrawnościowa ketozy

Postać niestrawnościowa ketozy

-

niestrawności

niestrawności

-

zapalenie otrzewnej

zapalenie otrzewnej

-

przemieszczenia trawieńca

przemieszczenia trawieńca

Postać nerwowa ketozy

Postać nerwowa ketozy

- wścieklizna

- wścieklizna
-

tężyczka pastwiskowa

tężyczka pastwiskowa

-

porażenie poporodowe

porażenie poporodowe

-

zapalenie opon mózgowych i mózgu

zapalenie opon mózgowych i mózgu

Leczenie

Leczenie



Ketoza pokarmowa

Ketoza pokarmowa

- eliminacja pasz ketogennych

- eliminacja pasz ketogennych



Ketoza z objawami klinicznymi –

Ketoza z objawami klinicznymi –

zwiększenie poziomu glukozy:

zwiększenie poziomu glukozy:

-

-

glukoza 20% - 1000 ml, 40% - 500 ml, 4 – 6 dni

glukoza 20% - 1000 ml, 40% - 500 ml, 4 – 6 dni

-

-

glikokortykoidy:

glikokortykoidy:

hydrocortisonum aceticum

hydrocortisonum aceticum

125-250 mg, 2 – 4 dni

125-250 mg, 2 – 4 dni

Dexafort 10 ml, powtórzyć po 3 – 5 dniach

Dexafort 10 ml, powtórzyć po 3 – 5 dniach

Opticortenol S 8 – 10 ml, powtórzyć po 3 – 5

Opticortenol S 8 – 10 ml, powtórzyć po 3 – 5

dniach

dniach

Leczenie c.d.

Leczenie c.d.

- związki glukoplastyczne:

- związki glukoplastyczne:

propionian sodu (Neopropiowet) 100-200g, 2x

propionian sodu (Neopropiowet) 100-200g, 2x

dziennie

dziennie

glikol propylenowy 125-250g, Ketomix 1000 ml,

glikol propylenowy 125-250g, Ketomix 1000 ml,

Ketostop 300g, Boviketozin 250 ml - 2x dziennie

Ketostop 300g, Boviketozin 250 ml - 2x dziennie

przez 4-10 dni

przez 4-10 dni

glicerol 150-500g, 2x dziennie prze 4-10 dni

glicerol 150-500g, 2x dziennie prze 4-10 dni



Inne środki lecznicze

Inne środki lecznicze

insulina 200j z glukozą

insulina 200j z glukozą

wit. B

wit. B

1

1

forte 5-10 mg/kg m.c. z glukozą przez 2-4 dni

forte 5-10 mg/kg m.c. z glukozą przez 2-4 dni

kwas nikotynowy 6,0g, 2x dziennie przez 4-10 dni

kwas nikotynowy 6,0g, 2x dziennie przez 4-10 dni

wodzian chloralu 30-50g, przez 3-5 dni

wodzian chloralu 30-50g, przez 3-5 dni

Leczenie c.d.

Leczenie c.d.



Związki lipotropowe

Związki lipotropowe

metionina 2,5-4g/100 kg m.c. i.v.

metionina 2,5-4g/100 kg m.c. i.v.

chlorek choliny 25g w 10% roztworze

chlorek choliny 25g w 10% roztworze

wodnym s.c.

wodnym s.c.



Ketoza subkliniczna:

Ketoza subkliniczna:

poprawa żywienia krów

poprawa żywienia krów

stosowanie związków glukoplastycznych

stosowanie związków glukoplastycznych

przez 6-12 dni

przez 6-12 dni

Zapobieganie

Zapobieganie



W okresie zasuszenia (8-4 tyg. a.p.)

W okresie zasuszenia (8-4 tyg. a.p.)

- do 3 kg pasz treściwych (dawka pokarmowa

- do 3 kg pasz treściwych (dawka pokarmowa

winna pokrywać produkcję 10 l mleka)

winna pokrywać produkcję 10 l mleka)

- do 5 kg buraków cukrowych lub 10 kg

- do 5 kg buraków cukrowych lub 10 kg

buraków

buraków

pastewnych

pastewnych



Po porodzie

Po porodzie

- zapewnienie energii w dawce

- zapewnienie energii w dawce

odpowiadającej

odpowiadającej

1 kg paszy treściwej na 3 kg mleka

1 kg paszy treściwej na 3 kg mleka

- zapewnienie optymalnej ilości białka

- zapewnienie optymalnej ilości białka

strawnego

strawnego

(55g na 1 l mleka)

(55g na 1 l mleka)

- podaż włókna surowego w ilości 18-20%

- podaż włókna surowego w ilości 18-20%

s.m.

s.m.

(dobre siano, kiszonka z suszu)

(dobre siano, kiszonka z suszu)

Zapobieganie c.d.

Zapobieganie c.d.



Stopniowa zmiana rodzaju żywienia i

Stopniowa zmiana rodzaju żywienia i

przyzwyczajanie do nowej paszy

przyzwyczajanie do nowej paszy



Eliminacja pasz ketogennych (po podaniu

Eliminacja pasz ketogennych (po podaniu

pasz badanie moczu na obecność

pasz badanie moczu na obecność

związków ketonowych)

związków ketonowych)



Stymulacja syntezy glukozy i hamowanie

Stymulacja syntezy glukozy i hamowanie

ketogenezy – podawanie profilaktyczne

ketogenezy – podawanie profilaktyczne

- Neopropiowet 120g dziennie przez 4-5

- Neopropiowet 120g dziennie przez 4-5

tygodni od porodu

tygodni od porodu

- Ketomix 500ml, Ketostop 100 g dziennie

- Ketomix 500ml, Ketostop 100 g dziennie

przez 2

przez 2

tygodnie przed do 6 tygodni po

tygodnie przed do 6 tygodni po

porodzie

porodzie

Leczenie

Leczenie

ketozy

ketozy

.

.

Preparat

Preparat

Ilość, droga podania, czas

Ilość, droga podania, czas

podawania

podawania

Glukosum 20%

Glukosum 20%

i.v. 1 litr 1 – 2 x dz. przez 4

i.v. 1 litr 1 – 2 x dz. przez 4

kolejne dni

kolejne dni

Opticortenol S

Opticortenol S

i.m. 8 – 10 ml na zwierzę/

i.m. 8 – 10 ml na zwierzę/

dzień

dzień

Hydrocortisonu

Hydrocortisonu

m aceticum

m aceticum

i.m. 125 – 250 mg/zwierzę

i.m. 125 – 250 mg/zwierzę

Dexasone

Dexasone

i.m. lub powoli i.v. 5 – 20 ml/

i.m. lub powoli i.v. 5 – 20 ml/

zwierzę /na dzień

zwierzę /na dzień

Leczenie

Leczenie

ketozy

ketozy

cd.

cd.

Preparat

Preparat

Ilość, droga podania, czas

Ilość, droga podania, czas

podawania

podawania

Neopropiowet

Neopropiowet

p.o. 100 – 200 g 1 – 2 x dz.

p.o. 100 – 200 g 1 – 2 x dz.

Boviketozin

Boviketozin

p.o. 125 – 250 ml 1 – 2 x dz.

p.o. 125 – 250 ml 1 – 2 x dz.

Ketostop

Ketostop

p.o. 300g/zwierzę przez 10 –

p.o. 300g/zwierzę przez 10 –

14 dni

14 dni

Ketomix

Ketomix

p.o. 1 000 ml/zwierzę przez

p.o. 1 000 ml/zwierzę przez

10 – 14 dni

10 – 14 dni

Leczenie

Leczenie

ketozy

ketozy

cd.

cd.

Preparat

Preparat

Ilość, droga podania, czas

Ilość, droga podania, czas

podawania

podawania

Insulinum lente

Insulinum lente

Insulinum

Insulinum

semilente

semilente

s.c. 200 j.m./zwierzę

s.c. 200 j.m./zwierzę

Vitaminum B1

Vitaminum B1

i.v. 5 – 10 mg/kg mc

i.v. 5 – 10 mg/kg mc

Combivit

Combivit

i.v., s.c. 20 – 30 ml na

i.v., s.c. 20 – 30 ml na

zwierzę

zwierzę

Propiosan

Propiosan

p.o. 25 – 100 g/zwierzę/dzień

p.o. 25 – 100 g/zwierzę/dzień

Propical a 0,5 l

Propical a 0,5 l

Propical a 5 l

Propical a 5 l