PSYCHOLOGICZNE

PSYCHOLOGICZNE

PODSTAWY

PODSTAWY

REWALIDACJI OSÓB

REWALIDACJI OSÓB

UPOŚLEDZONYCH

UPOŚLEDZONYCH

UMYSŁOWO

UMYSŁOWO

(NIEPEŁNOSPRAWNY

(NIEPEŁNOSPRAWNY

CH UMYSŁOWO)

CH UMYSŁOWO)

DR BOGUMIŁA WITKOWSKA

DR BOGUMIŁA WITKOWSKA

UNIWERSYTET

UNIWERSYTET

HUMANISTYCZNO

HUMANISTYCZNO

-PRZYRODNICZY W KIELCACH

-PRZYRODNICZY W KIELCACH

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY

I JEGO ZABURZENIA

  

  

PODSTAWOWE POJĘCIA:

PODSTAWOWE POJĘCIA:



ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY

–

–

CIĄG

CIĄG

ZMIAN PROGRESYWNYCH, W KTÓRYM

ZMIAN PROGRESYWNYCH, W KTÓRYM

MOTORYKA JEST ŚCIŚLE POWIĄZANA

MOTORYKA JEST ŚCIŚLE POWIĄZANA

Z PSYCHIKĄ (CAŁOKSZTAŁTEM

Z PSYCHIKĄ (CAŁOKSZTAŁTEM

CZYNNOŚCI EMOCJONALNO-

CZYNNOŚCI EMOCJONALNO-

MOTYWACYJNYCH).

MOTYWACYJNYCH).



TEMPO

TEMPO

- DOTYCZY SZYBKOŚCI

- DOTYCZY SZYBKOŚCI

ZMIANY ROZWOJOWEJ.

ZMIANY ROZWOJOWEJ.



ROZWÓJ PRAWIDŁOWY WR=WŻ

ROZWÓJ PRAWIDŁOWY WR=WŻ



ROZWÓJ OPÓŹNIONY WR<WŻ

ROZWÓJ OPÓŹNIONY WR<WŻ



ROZWÓJ PRZYSPIESZONY WR>WŻ

ROZWÓJ PRZYSPIESZONY WR>WŻ

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY

I JEGO ZABURZENIA



RYTM ROZWOJU

RYTM ROZWOJU

TO STOPIEŃ

TO STOPIEŃ

HARMONII ZMIAN

HARMONII ZMIAN

PROGRESYWNYCH, JAKIE

PROGRESYWNYCH, JAKIE

DOKONUJĄ SIĘ W ORGANIZMIE

DOKONUJĄ SIĘ W ORGANIZMIE

I PSYCHICE DZIECKA

I PSYCHICE DZIECKA



DYNAMIKA

DYNAMIKA

- STOPIEŃ

- STOPIEŃ

STAŁOŚCI TEMPA ROZWOJU W

STAŁOŚCI TEMPA ROZWOJU W

DOTYCHCZASOWYM

DOTYCHCZASOWYM

PRZEBIEGU ROZWOJU

PRZEBIEGU ROZWOJU

PSYCHORUCHOWEGO

PSYCHORUCHOWEGO

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY

I JEGO ZABURZENIA



ZABURZENIA GLOBALNE

ZABURZENIA GLOBALNE

–

–

OPÓŹNIENIE ROZWOJU WE

OPÓŹNIENIE ROZWOJU WE

WSZYSTKICH SFERACH (FUNKCJACH)

WSZYSTKICH SFERACH (FUNKCJACH)



ZABURZENIA PARCJALNE

ZABURZENIA PARCJALNE

–

–

OPÓŹNIENIE ROZWOJU DOTYCZY

OPÓŹNIENIE ROZWOJU DOTYCZY

NIEKTÓRYCH ASPEKTÓW ROZWOJU

NIEKTÓRYCH ASPEKTÓW ROZWOJU

DZIECKA

DZIECKA



ZABURZENIA FRAGMENTARYCZNE

ZABURZENIA FRAGMENTARYCZNE

–

–

OPÓŹNIENIE ROZWOJU

OPÓŹNIENIE ROZWOJU

DOTYCZY

DOTYCZY

TYLKO JEDNEJ FUNKCJI NP. MOWY.

TYLKO JEDNEJ FUNKCJI NP. MOWY.

ROZWÓJ

ROZWÓJ

ROZWÓJ TO UKIERUNKOWANY CIĄG

ZMIAN. NATURALNE ZMIANY W
ROZWOJU OBEJMUJĄ:

1.

PRZYROST WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI
ADEKWATNY DO WIEKU (up. um.)

2.

WYKSZTAŁCENIE SIĘ OSOBOWEGO „JA”
Z JEGO CECHAMI:
SAMOŚWIADOMOŚCIĄ, POCZUCIEM
TOŻSAMOŚCI, PODMIOTOWOŚCI,
ZDOLNOŚCIĄ DO KONTROLI WŁASNEGO
ZACHOWANIA I MOZLIWOŚCIĄ
DOKONYWANIA WYBORÓW (osob. bl.)

ROZWÓJ

ROZWÓJ

3. ROZSZERZENIE KONTAKTÓW

SPOŁECZNYCH (autyzm)

4. WYTWORZENIE

ADEKWATNYCH
USTOSUNKOWAŃ DO
RZECZYWISTOŚCI Z PRZEWAGA
POZYTYWNYCH (obniż. nast.-
depr.; stały lek – zab. nerw.)

ROZWÓJ

ROZWÓJ

5.

5. BUDOWANIE SPOŁECZNYCH

WIEZI I KIEROWANIE SIĘ W

RELACJACH Z LUDŹMI

UCZUCIAMI WYŻSZYMI (psych.)

6. INTEGROWANIE OSOBOWOŚCI,

UTRZYMYWANIE RÓWNOWAGI Z

OTOCZENIEM, UBOGACANIE

OSOBOWOŚCI, STOSUNKÓW ZE

ŚWIATEM (dezintegracja osob.,

cechy psychot.)

CZYNNOŚCI INTELEKTUALNE

(inteligencja sensoryczno-

motoryczna

)

)

PRAWIDŁOWY ROZWÓJ INTELIGENCJI

PRAWIDŁOWY ROZWÓJ INTELIGENCJI

SENSORYCZNO-MOTORYCZNEJ (2

SENSORYCZNO-MOTORYCZNEJ (2

PIERWSZE LATA ŻYCIA DZIECKA) WG.

PIERWSZE LATA ŻYCIA DZIECKA) WG.

PIAGETA SKŁADA SIĘ Z 6 STADIÓW:

PIAGETA SKŁADA SIĘ Z 6 STADIÓW:

I (1 MIES.ŻYCIA) DZIECKO ĆWICZY TYLKO

I (1 MIES.ŻYCIA) DZIECKO ĆWICZY TYLKO

SWOJE ODRUCHY BEZWARUNKOWE

SWOJE ODRUCHY BEZWARUNKOWE

II (1 – 4-5 MIES. ŻYCIA) PIERWSZE NAWYKI,

II (1 – 4-5 MIES. ŻYCIA) PIERWSZE NAWYKI,

PIERWSZE ODRUCHY WARUNKOWE.

PIERWSZE ODRUCHY WARUNKOWE.

DZIĘKI KOORDYNACJI CZYNNOŚCI

DZIĘKI KOORDYNACJI CZYNNOŚCI

NARZĄDÓW ZMYSŁÓW I ROZWOJOWI

NARZĄDÓW ZMYSŁÓW I ROZWOJOWI

RUCHÓW RĘKI WYTWARZAJĄ SIĘ

RUCHÓW RĘKI WYTWARZAJĄ SIĘ

SCHEMATY CZYNNOŚCIOWE UTRWALANE

SCHEMATY CZYNNOŚCIOWE UTRWALANE

PRZEZ POWTARZANIE

PRZEZ POWTARZANIE

CZYNNOŚCI INTELEKTUALNE

(inteligencja sensoryczno-

motoryczna

)

)

III (4-5 MIES. – 7-8 MIES. ŻYCIA)

III (4-5 MIES. – 7-8 MIES. ŻYCIA)

KOORDYNACJA WZROKU I

KOORDYNACJA WZROKU I

RUCHÓW CHWYTANIA.

RUCHÓW CHWYTANIA.

ASYMILACJA PRZEDMIOTÓW ZA

ASYMILACJA PRZEDMIOTÓW ZA

POMOCĄ RÓŻNYCH

POMOCĄ RÓŻNYCH

SCHEMATÓW (np. dziecko ssie

SCHEMATÓW (np. dziecko ssie

przedmiot i manipuluje nim)

przedmiot i manipuluje nim)

CZYNNOŚCI INTELEKTUALNE

(inteligencja sensoryczno-

motoryczna

)

)

IV (8-9 MIES. – 11-12 MIES. ŻYCIA) DZIECKO

IV (8-9 MIES. – 11-12 MIES. ŻYCIA) DZIECKO

ZACZYNA ODRÓŻNIAĆ ŚRODKI OD CELÓW

ZACZYNA ODRÓŻNIAĆ ŚRODKI OD CELÓW

I WYKONYWAĆ OKREŚLONE CZYNNOŚCI,

I WYKONYWAĆ OKREŚLONE CZYNNOŚCI,

ABY OSIĄGNĄĆ DANY EFEKT (np. wyrzuca

ABY OSIĄGNĄĆ DANY EFEKT (np. wyrzuca

zabawkę aby osiągnąć dźwięk). Z

zabawkę aby osiągnąć dźwięk). Z

POŁĄCZENIA SCHEMATÓW

POŁĄCZENIA SCHEMATÓW

CZYNNOŚCIOWYCHI ICH WZAJEMNEJ

CZYNNOŚCIOWYCHI ICH WZAJEMNEJ

KOORDYNACJI I ASYMILACJI POWSTAJĄ

KOORDYNACJI I ASYMILACJI POWSTAJĄ

SCHEMATY FUNKCJONALNE.

SCHEMATY FUNKCJONALNE.

V (11-12 MIES. – 18 MIES. ŻYCIA) SCHEMATY

V (11-12 MIES. – 18 MIES. ŻYCIA) SCHEMATY

FUNKCJONALNE RÓŻNICUJĄ SIĘ WSKUTEK

FUNKCJONALNE RÓŻNICUJĄ SIĘ WSKUTEK

EKSPERYMENTOWANIA I EKSPLORACJI

EKSPERYMENTOWANIA I EKSPLORACJI

OTOCZENIA (np. dziecko ściąga pieluszkę

OTOCZENIA (np. dziecko ściąga pieluszkę

pod którą jest ukryty przedmiot)

pod którą jest ukryty przedmiot)

CZYNNOŚCI INTELEKTUALNE

(inteligencja sensoryczno-

motoryczna

)

)

VI (18 MIES. – 24 MIES. ŻYCIA)

PIERWSZE PRZEJAWY
INTERIORYZACJI CZYNNOŚCI,
KTÓRE PRZECHODZĄ JAK GDYBY
NA PŁASZCZYZNĘ MYSLENIA.
DZIECKO ANTYCYPUJE REALNE
DZIAŁANIA PRZEZ EKSPERYMENT
MYŚLOWY, DZIĘKI CZEMU OSIĄGA
CEL BEZ PRÓBOWANIA „NA OŚLEP”

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ

INTELEKTUALNA



UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE



OLIGOFRENIA (greckie: oligos -

mało, phren - myślę, umysł)



NIEDOROZWÓJ UMYSŁOWY



DEMENCJA



ZAHAMOWANIE ROZWOJU



OBNIŻONA SPRAWNOŚĆ

UMYSŁOWA



OPÓŹNIENIE W ROZWOJU

UMYSŁOWYM

DEMENCJA

DEMENCJA



OTĘPIENIE (DEMENCJA)

OTĘPIENIE (DEMENCJA)

nieodwracalne zmniejszenie

nieodwracalne zmniejszenie

sprawności intelektualnej związane

sprawności intelektualnej związane

ze zmianami organicznymi w oun

ze zmianami organicznymi w oun

(proces dynamiczny, regresja) z

(proces dynamiczny, regresja) z

reguły połączone ze zmianami

reguły połączone ze zmianami

osobowości i zaburzeniami emocji.

osobowości i zaburzeniami emocji.

Wyraźne obniżenie sprawności

Wyraźne obniżenie sprawności

intelektualnej pacjenta w stosunku

intelektualnej pacjenta w stosunku

do sprawności, jaka cechowała go

do sprawności, jaka cechowała go

przed wystąpieniem objawów

przed wystąpieniem objawów

chorobowych.

chorobowych.

ZAHAMOWANIE ROZWOJU

UMYSŁOWEGO

-

-

okresowe zatrzymanie się

rozwoju

(np. choroba, brak stymulacji),

rokujące powrót do normy

- trwałe

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ

INTELEKTUALNA wg. Amerykańskiego

Tow. ds. Upośl. Umysłowego oraz

Amerykańskiego Tow. Psychiatrycznego

(DSM-IV):



ISTOTNIE NIŻSZY NIŻ PRZECIĘTNY

ISTOTNIE NIŻSZY NIŻ PRZECIĘTNY

OGÓLNY POZIOM FUNKCJONOWANIA

OGÓLNY POZIOM FUNKCJONOWANIA

INTELEKTUALNEGO (KRYTERIUM A),

INTELEKTUALNEGO (KRYTERIUM A),

KTÓREMU TOWARZYSZĄ ISTOTNE

KTÓREMU TOWARZYSZĄ ISTOTNE

OGRANICZENIA W ZAKRESIE

OGRANICZENIA W ZAKRESIE

DWÓCH LUB WIĘCEJ SPOŚRÓD

DWÓCH LUB WIĘCEJ SPOŚRÓD

NASTĘPUJĄCYCH ZDOLNOŚCI

NASTĘPUJĄCYCH ZDOLNOŚCI

PRZYSTOSOWAWCZYCH:

PRZYSTOSOWAWCZYCH:

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ

INTELEKTUALNA

wg. (DSM-IV

1) KOMUNIKOWANIE SIĘ SŁOWNE,
2) POROZUMIEWANIE SIĘ,
3) SAMOOBSŁUGA (TROSKA O SIEBIE),
4) RADZENIE SOBIE W OBOWIĄZKACH

DOMOWYCH,

5) SPRAWNOŚCI INTERPERSONALNE,
6) KORZYSTANIE Z DÓBR SPOŁECZNO-

KULTUROWYCH,

7) KIEROWANIA SOBĄ,
8) ZDOLNOŚCI SZKOLNE,
9) PRACA
10) SPOSOBY ORGANIZOWANIA CZASU

WOLNEGO

11) TROSKA O ZDROWIE I BEZPIECZEŃSTWO

(KRYTERIUM B)