Uniwersytet Opolski, WPiA

1

Prawo UE - źródła prawa

Jerzy Jendrośka

Uniwersytet Opolski, WPiA

2

Acquis communautaire

• Dorobek prawny (Wspólnoty - Unii)

– Prawo pierwotne
– Prawo wtórne (pochodne)
– Orzeczenia ETS
– Umowy międzynarodowe
– Ogólne zasady prawa

Prawo pierwotne

• System norm o charakterze

konstytucyjnym - określających
podstawowe zasady oraz sposób i
tryb działania samej Unii i jej
organów, w tym kompetencje do
tworzenia prawa wtórnego

Uniwersytet Opolski, WPiA

3

Prawo pierwotne - źródła

• traktaty wraz z protokołami i załącznikami

– Traktat z Lizbony
– Traktat o Unii Europejskiej
– Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

• traktaty akcesyjne
• decyzje Rady Europejskiej o zmianie

traktatów (art. 48 TUE)

• Karta Praw Podstawowych wraz z

wyjaśnieniami

Uniwersytet Opolski, WPiA

4

Prawo wtórne (pochodne)

• Prawo tworzone przez instytucje

UE

• w ramach

– swoich kompetencji
– odpowiednich procedur

• na podstawie upoważnienia

przyznanego w prawie pierwotnym

Uniwersytet Opolski, WPiA

5

Rodzaje aktów prawa

wtórnego -art 288 TFUE

• Akty wiążące

– rozporządzenia
– dyrektywy
– decyzje

• Akty niewiążące

– zalecenia
– opinie

Uniwersytet Opolski, WPiA

6

Rozporządzenie

• Rozporządzenie ma zasięg ogólny.

Wiąże w całości i jest bezpośrednio
stosowane we wszystkich
Państwach Członkowskich

• Wg Konstytucji miało mieć nazwę:

„ustawa europejska”

Uniwersytet Opolski, WPiA

7

Rozporządzenie - cechy

• Adresaci

– wszystkie państwa członkowskie,
– jednostki (osoby fizyczne i prawne)

• Obowiązywanie bezpośrednie

– zakaz przyjmowania przez państwa członkowskie

wewnętrznych aktów prawnych wprowadzających
rozporządzenia (zasada wypełnionego pola)

– często same zawierają delegację do wydania przepisów

krajowych umożliwiających ich stosowanie (wskazanie
właściwych organów, określenie sankcji za
nieprzestrzeganie itp.)

Uniwersytet Opolski, WPiA

8

Dyrektywa

• Dyrektywa wiąże każde Państwo

Członkowskie, do którego jest
kierowana, w odniesieniu do
rezultatu, który ma być osiągnięty,
pozostawia jednak organom krajowym
swobodę wyboru formy i środków

•   Wg Konstytucji miała mieć nazwę:

„ustawa ramowa”

Uniwersytet Opolski, WPiA

9

Dyrektywa - cechy

• Wiążą państwa członkowskie co do celów, które mają być

osiągnięte, ale zobowiązują jednocześnie państwa do
transpozycji (wydania w określonym terminie przepisów
krajowych odpowiadających ich treści)

• Z założenia nie są bezpośrednio skuteczne (

nie są

bezpośrednią podstawą praw i obowiązków osób fizycznych i
prawnych)

, ALE - podmioty prywatne mogą się na nie

bezpośrednio powoływać i wywodzić z nich swoje
uprawnienia - jeśli państwo nie transponowało odpowiednio
dyrektywy (

odnosi się to do stosunków podmiot prywatny - państwo,

a nie do wzajemnych relacji między podmiotami prywatnymi

•

Uniwersytet Opolski, WPiA

10

Decyzja

• Decyzja wiąże w całości.
• Decyzja, która wskazuje

adresatów, wiąże tylko tych
adresatów.

 

Uniwersytet Opolski, WPiA

11

Decyzja - cechy

• Regulują przypadki indywidualne - skierowane do

konkretnego, określonego adresata (państwa
członkowskiego, osoby fizycznej lub prawnej).  

• Są bezpośrednio skuteczne - zobowiązują lub

uprawniają adresatów do danego zachowania.

• Wiążą w całości - tzn. że gdy są skierowane do

państwa określają nie tylko cel, ale mogą również
wskazywać konkretne środki do jego realizacji.

• Skierowane do podmiotów indywidualnych -

przypominają decyzje administracyjne

Uniwersytet Opolski, WPiA

12

Akty wiążące

• Akty prawodawcze
• Akty delegowane
• Akty wykonawcze

Uniwersytet Opolski, WPiA

13

Akty prawodawcze -

inicjatywa

• Z zasady inicjatywa Komisji

Europejskiej

• W pewnych sytuacjach

– inne instytucje lub EBI
– państwa członkowskie

• Inicjatywa obywatelska - poprzez

KE

Uniwersytet Opolski, WPiA

14

Akty prawodawcze -

procedury

• Przyjmowane w drodze dwóch procedur

– zwykłej procedury prawodawczej
– specjalnej procedury prawodawczej

• Jaka procedura w danym przypadku

określone w Traktatach

• Procedura „kładki” (Rada Europejska

może zmienić ze „specjalnej” na
„zwykłą” procedurę)

Uniwersytet Opolski, WPiA

15

Zwykła procedura

prawodawcza

• Przyjmuje Parlament i Rada
• na wniosek Komisji Europejskiej
• Procedura podobna jak obecna

współdecydowania

Uniwersytet Opolski, WPiA

16

Specjalna procedura

prawodawcza

• Przyjmuje

– Parlament z udziałem Rady
– Rada z udziałem Parlamentu

• Inicjatywa - nie tylko KE

Uniwersytet Opolski, WPiA

17

Akty delegowane - art.290

TFUE

• Akt prawodawczy może przekazywać Komisji

uprawnienia do przyjęcia aktów o charakterze
nieprawodawczym o zasięgu ogólnym, które
uzupełniają lub zmieniają niektóre, inne niż
istotne, elementy aktu prawodawczego. 

• Akty prawodawcze wyraźnie określają cele,

treść, zakres oraz czas obowiązywania
przekazanych uprawnień. Przekazanie
uprawnień nie może dotyczyć istotnych
elementów danej dziedziny, ponieważ są one
zastrzeżone dla aktu prawodawczego.

Uniwersytet Opolski, WPiA

18

Akty delegowane -

warunki

• Warunki, którym podlega przekazanie

uprawnień, są wyraźnie określone w
aktach prawodawczych i mogą być
następujące:

– a)Parlament Europejski lub Rada może

zadecydować o odwołaniu przekazanych uprawnień;

– b)

akt delegowany może wejść w życie tylko

wtedy, gdy Parlament Europejski lub Rada nie
wyrażą sprzeciwu w terminie przewidzianym przez
akt prawodawczy

Uniwersytet Opolski, WPiA

19

Akty delegowane -

oznaczenie

• W nagłówku aktów delegowanych

dodaje się przymiotnik
„delegowane” albo „delegowana”.

Uniwersytet Opolski, WPiA

20

Akty wykonawcze -

art.291 TFUE

• Państwa Członkowskie przyjmują wszelkie

środki prawa krajowego niezbędne do
wprowadzenia w życie prawnie wiążących
aktów Unii.

• Jeżeli konieczne są jednolite warunki

wykonywania prawnie wiążących aktów Unii,
akty te powierzają uprawnienia wykonawcze
Komisji lub, w należycie uzasadnionych
przypadkach oraz w przypadkach określonych
w artykułach 24 i 26 TUE, Radzie.

Uniwersytet Opolski, WPiA

21

Akty wykonawcze -

kontrola

• Do celów ustępu 2 Parlament

Europejski i Rada, stanowiąc w drodze
rozporządzeń zgodnie ze zwykłą
procedurą prawodawczą, ustanawiają
z wyprzedzeniem przepisy i zasady
ogólne dotyczące trybu kontroli przez
Państwa Członkowskie wykonywania
uprawnień wykonawczych przez
Komisję.

Uniwersytet Opolski, WPiA

22

Akty wykonawcze -

oznaczenia

• W nagłówku aktów wykonawczych

dodaje się przymiotnik
„wykonawcze” albo
„wykonawcza”.

Uniwersytet Opolski, WPiA

23

Akty niewiążące

•

Mogą być adresowane do państw członkowskich, osób
fizycznych i prawnych

•

Niewiążące - nie ustanawiają żadnych praw ani
obowiązków dla adresatów, a jedynie wyrażają
stanowisko organów unijnych w określonej sprawie
(często jedynie mają służyć tworzeniu dobrej praktyki
w tym zakresie

•

Zalecenia - są kierowane najczęściej do państw
członkowskich 

•

Opinie - są stosowane przede wszystkim w
działalności wewnętrznej instytucji Wspólnot
Europejskich (np. podczas procesu legislacyjnego)

Uniwersytet Opolski, WPiA

24

Zalecenia - art. 292 TFUE

•

Rada przyjmuje zalecenia. Rada stanowi na
wniosek Komisji we wszystkich przypadkach,
gdy Traktaty przewidują przyjmowanie aktów
przez Radę na wniosek Komisji. Rada
stanowi jednomyślnie w dziedzinach, w
których jednomyślność wymagana jest do
przyjęcia aktu Unii. Komisja, a w
szczególnych przypadkach przewidzianych w
Traktatach również Europejski Bank
Centralny, przyjmują zalecenia.

Uniwersytet Opolski, WPiA

25

Publikacja

• Wszystkie obowiązujące akty

prawne, a także inne ważniejsze
dokumenty publikowane są w
Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej (Official Journal of
the European Union) ukazującym
się we wszystkich obwiązujących
w Unii językach urzędowych.

Uniwersytet Opolski, WPiA

26

Dziennik Urzędowy UE

• Seria L zawiera publikowane obowiązujące akty

prawne (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, opinie,
zalecenia).

• Seria C zawiera komunikaty (oznaczane skrótem

„COM”) - w tej formie ukazują się propozycje aktów
prawnych, rezolucje, białe i zielone księgi, protokoły
debat parlamentarnych, odpowiedzi na pytania
skierowane do Komisji oraz orzecznictwo i informacje
dotyczące rozpraw przed Trybunałem
Sprawiedliwości.

• W serii S publikowane są ogłoszenia o przetargach

organizowanych przez państwa członkowskie.

Uniwersytet Opolski, WPiA

27